Szlak został wyznaczony w 1983 roku z inicjatywy działaczy ZBOWiD i PTTK w Świdwinie, dla upamiętnienia walk I Armii Wojska Polskiego z okrążonymi na południe od Świdwina oddziałami niemieckimi w dniach 4-7 marca 1945 r. 0,000 Szlak rozpoczyna się przed dworcem PKP (obok dworca PKS) na placu Lotników. Na wprost dworca znajduje się Pomnik - Lotników (samolot MIG-17 na postumencie) z napisem "w XXXIII rocznicę LWP - lotnicy miastu, 12.10.1976"). Za postumentem głaz z różowego granitu z tablicą poświęconą poległym żołnierzom polskim i radzieckim. Przechodzimy obok pomnika Lotników i skręcamy w prawo w ulicę 3-go Marca. 0,500 Na rogu znajduje się restauracja "Słowiańska". Dochodzimy do placu Jana Pawła II i skręcamy w lewo w ulicę Połczyńską mijając po lewej stronie budynek Poczty. Po kolejnych 100 metrach skręcamy w prawo w ulicę Kombatantów Polskich (szosa wylotowa w kierunku Gawrońca). Po wyjściu na wzniesienie mijamy po lewej budynki Gimnazjum Publicznego w Świdwinie im. Osadników Wojskowych. W centrum zabudowań szkoły widoczna Izba Pamięci (wybudowana na planie ośmioboku, ściany polichromowane) z ekspozycją dotyczącą osadnictwa na Pomorzu w 1945 roku. 1,100 Za szkołą skręcamy w lewo z szosy w kierunku kotłowni i przed wejściem skręcamy w ścieżkę biegnącą wzdłuż ogrodzenia. Za rogiem skręcamy w lewo, a następnie w prawo w drogę polną, którą dochodzimy do osady Świdwinek II. 3,400 Dochodzimy do szosy asfaltowej (dojazd od Świdwina), w którą skręcamy w prawo. Szosa się tutaj kończy, a szlak prowadzi drogą utwardzoną w lewo, przed niewielkim jeziorem. Mijamy ostatnie zabudowanie osady, następnie idąc przez pola wychodzimy na szosę Świdwin - Gawroniec i skręcamy w lewo. 5,000 Na skrzyżowaniu niewielka kapliczka przydrożna oraz przystanek PKS. Idąc dalej asfaltową szosą dochodzimy do wsi Kluczkowo. 7,450 Mijamy po lewej pomnik (bryła kamienna w formie proporca na postumencie z napisem poświęconym walkom w Kotle Świdwińskim 4 pp 2 DP i 4 pułku czołgów ciężkich - I AWP i datę 1 / 5
wyzwolenia Kluczkowa - 6.03.1945), po prawej przystanek PKS (6 par połączeń na dobę) i dalej - również po prawej stronie zabytkowy kościół filialny MB Szkaplerznej neogotycki, murowany z kamienia i cegły, jednonawowy bez wieży, z prezbiterium pięciobocznym. 7,750 Tu schodzimy z asfaltu w lewo - w polną drogę prowadzącą przez ogrodzone pastwiska do samotnej zagrody, przed którą skręcamy w prawo. 8,650 Droga prowadzi dalej do samotnych zabudowań i ruin młyna wodnego. Po dalszych 200 metrach przechodzimy przez strumyk (mostek) i dochodzimy do skraju lasu, gdzie na skrzyżowaniu skręcamy w lewo. 11,350 Drogą tą dochodzimy do wsi Cieszeniewo, wychodzimy na szosę ze Sławy mając po lewej przystanek PKS, po prawej budynek klubo-kawiarni (także sklep). W ścianie klubo-kawiarni wmurowana jest tablica pamiątkowa poświęcona 5 pp II DP 1 AWP, który dnia 7.03.1945 wyzwolił wieś. 50 metrów dalej dochodzimy do skrzyżowania szos, w lewo odchodzi szosa do Suchej (idąc w tym kierunku można dojść do neoromańskiego kościoła z 1859-61), mijamy przydrożną kapliczkę i 50 metrów dalej, na zakręcie, skręcamy z szosy w prawo w polną drogę prowadzącą do pobliskiego lasu (200 metrów). 400 metrów dalej skręcamy w lewo i krętą drogą leśną lub skrajem lasu po 2 kilometrach dochodzimy do zbocza i dalej schodzimy w prawo z wyniesienia dochodząc do skrzyżowania, na którym ostro skręcamy w lewo. Szlak podąża drogą przez podmokłą łąkę na odcinku około 1 kilometra (w tym miejscu mogą mieć kłopoty rowerzyści), a następnie leśną wychodzimy na szosę Świdwin - Gawroniec i skręca w lewo. 16,300 Z tego miejsca aż do Rycerzewka prowadzi szosą asfaltową. Mijamy po lewej wyciąg narciarski i dochodzimy do pierwszych zabudowań wsi Bierzwnica. Mijamy po lewej cmentarz, a po prawej szkołę i dalej kościół Niepokalanego Poczęcia NMP z połowy XIX w. - nawa z kamienia, wieża z cegły przykryta hełmem cebulastym. Przed wejściem na plac przykościelny okazały klon pospolity. 18,050 Mijając po prawie sklep dochodzimy do przestanku PKS Bierzwnica. Stąd w lewo prowadzi szosa na Sławę (idąc w tym kierunku możemy dojść do zespołu pałacowo-parkowego. Na skraju okazały dąb, dalej Cenotaf von Oppenveld z przełomu XIX/XX w. wykonany w formie obeliska z czarnego marmuru. Po prawej pałac neoklasycystyczny z 2 połowy XIX wieku z ryzalitem z zegarem i attyką, w głębi parku nad stawem okazały cyprysik błotny.). Przy przystanku PKS mijamy po prawej pomnik w kształcie jak w Kluczkowie poświęcony I Brygadzie 2 / 5
Pancernej im. Bohaterów Westerplatte, I Brygadzie Kawalerii i XIII pułk. artylerii pancernej I AWP, które 5.03.1945 wyzwoliły miejscowość. Idąc dalej prosto szosą w kierunku Gawrońca mijamy po lewej gorzelnię. W lewo odchodzi szosa do Połczyna Zdroju, na skrzyżowaniu rośnie okazała lipa. Idąc dalej prosto wychodzimy ze wsi i szosą asfaltową podążamy na południe, by po 5 kilometrach dojść do wsi Rycerzewko. 23,000 Za przystankiem PKS dochodzi do skrzyżowania z przydrożna kapliczka z NMP, skąd szosa prowadzi do Gawrońca odchodzi w lewo. Mijamy z prawej osiedle mieszkaniowe, a z lewej zabudowania gospodarcze PGR i udajemy się brukowaną drogą prosto w kierunku wsi Kaplice. 300 metrów za skrzyżowaniem na rozwidleniu dróg schodzimy z bruku w prawo, by po 1,5 osiągnąć skraj lasu. 25,050 Idąc dalej leśną drogą mijamy z prawej strony jezioro Kłęckie (w tym miejscu doskonałe miejsce biwakowe). 25,650 Po dalszych 600 metrach mijamy pojedyncze zagrody wsi Donatowo. 2 kilometry dalej skręcamy dwukrotnie w prawo i dalej podążamy w kierunku zachodnim. Po przejściu około 1 kilometra przez las mijamy po lewej stronie poniemiecki kamienny drogowskaz z napisem "Klensnig 1 km, Morlengand 3 km". Droga prowadzi łukiem w lewo, a na skrzyżowaniu dalej w prawo. 29,550 Po przejściu około 1 kilometra mijamy leśniczówkę Klęcko. Od tego miejsca drogą o nawierzchni żużlowej, a następnie brukiem dochodzimy do szosy Świdwin - Łabędzie na jej zakręcie skręcamy w lewo w kierunku zachodnim. Mijamy pojedyncze zabudowania wsi Karsibór, następnie przystanek PKS Karsibór, przy którym - po prawej stronie szosy znajduje się kolejny pomnik poświęcony walkom z jednostkami niemieckimi okrążonymi w Kotle Świdwińskim. Pomnik poświęcony jest 3 pp 1 DP I AWP, który 6.03.1945 wyzwolił wieś. Dalej po prawej mijamy przydrożną kapliczkę. Idąc dalej szosą dochodzimy do ruin mleczarni (po lewej) i skrzyżowanie dróg z krzyżem przydrożnym. W tym miejscu szlak skręca z szosy w prawo i przez pola prowadzi w kierunku północno-zachodnim mijając po drodze pojedyncze gospodarstwa rolne kolonii Łabędzie. Po przejściu około 4 kilometrów wychodzimy nad jez. Więcław. 38,100 Idąc dalej polną drogą wychodzimy na szosę Drawsko - Świdwin we wsi Więcław i skręcamy w prawo przy przystanku PKS. Idąc w lewo można dojść do neoromańskiego kościoła z 2 połowy XIX wieku z półkolistą absydą i kwadratową wieżą przykrytą hełmem namiotowym z 3 / 5
latarnią. Stąd aż do Rzepczyna szlak prowadzi asfaltowymi szosami. Szosą biegnącą wśród pól podążamy w kierunku północnym do miejscowości Brzeźno (siedziba Gminy). 41,150 Po prawej mijamy osiedle mieszkaniowe i na skrzyżowaniu - przy mleczarni i Ośrodku Kultury skręcamy w prawo do Rzepczyna. (Idąc dalej prosto mijamy po prawej przystanek PKS, Ośrodek Zdrowia, Szkołę Podstawową, nowy kościół; po lewej ciąg sklepów, Urząd Gminy i Policja). Po prawej mijamy siedzibę Dyrekcji Przedsiębiorstwa Rolnego i gorzelnię, po lewej południowy skraj jeziora Brzeźno. Dalej mijamy zabudowania PGR, następnie plac sportowy. Po przejściu przez niewielki strumyk osiągamy pierwsze zabudowania wsi Rzepczyno. Tutaj nawierzchnia asfaltowa przechodzi w brukowaną. Po prawej mijamy gniazdo bocianie, po lewej opuszczony pałac z 2 połowy XIX wieku z kwadratową wieżą w części południowo-wschodniej otoczony parkiem krajobrazowym. Za pałacem niewielki kościół późnogotycki z XVII wieku bez wieży i prezbiterium, z wolno stojącą dzwonnicą drewnianą o konstrukcji krosnowej (połowa XIX wieku). Przed kościołem pomnik poległych mieszkańców wsi w I wojnie światowej (nazwiska i daty śmierci) w formie czworobocznego obeliska z płytami z czarnego marmuru. Za kościołem mijamy sklep i wychodzimy na skrzyżowanie z szosą Świdwin - Karsibór (w lewo widoczny przystanek PKS - 4 pary połączeń). Idziemy dalej prosto i między zabudowaniami wychodzimy na polną drogę wiodącą w kierunku wschodnim. 44,750 Mijamy zabudowania Kolonii Rzepczyno, a następnie osady Grądzkie, gdzie skręcamy w lewo w drogę brukowaną, a następnie (250 metrów) w prawo. 47,600 Drogą polną wychodzimy na drogę brukowaną we wsi Przyrzecze i skręcamy w nią w lewo. Naprzeciw znajduje się pomnik poświęcony walkom z X Korpusem SS 1 komp. 1 pp 2 DP I AWP, podczas których poległ śmiercią bohatera jej dowódca ppor. Adam Stefański. Idziemy przez wieś w kierunku północnym, po przejściu około 1 kilometra nawierzchnia przechodzi w asfaltową. Po wyjściu ze wsi idziemy szosą w kierunku Świdwina przez las, po wyjściu z lasu skręcamy z szosy w lewo w polną drogę, którą dochodzimy idąc skrajem lasu do ruin PGR Wierzbnica, gdzie skręcamy w lewo. Po przejściu 500 metrów za wysypiskiem śmieci skręcamy w prawo. Dalej - po przejściu kolejnych 600 metrów skręcamy w lewo i 100 metrów dalej w prawo, drogą śródleśną dochodzimy do osady Mulite (Barwinek). 53,900 Przed zagrodą skręcamy w prawo i idąc wzdłuż ogrodzenia podążamy przez skrzyżowanie na wprost początkowo skrajem, a następnie przez las. Po wyjściu z lasu przez łąki i pola podążamy do wsi Chomętowo. 4 / 5
56,500 Skręcamy w lewo w drogę brukowaną i przechodzimy przez osadę mijając okazałe zabudowania gospodarcze z początków XIX wieku. Najstarsze dwie chałupy numer 5 i 15 pochodzą z pierwszej połowy XIX wieku. 500 metrów od skrzyżowania - na rozwidleniu skręcamy w lewo i po przejściu przez niewielki strumyk - ponownie w lewo. Drogą utwardzoną przez pola dochodzimy do wsi Koszanowo. 58,900 Wychodzimy na szosę Świdwin - Rzepczyno mijając naprzeciw piękny dom wiejski z krytym gankiem i skręcamy w prawo w kierunku Świdwina. Mijamy po prawej sklep, przystanek PKS, a za nim zabytkowy dwór z przełomu XIX i XX wieku położony obok zabudowań SKR. Po lewej poczta. Wychodząc ze wsi szosą asfaltową w kierunku północnym mijamy pojedyncze gospodarstwa rolne i zagrody. 62,150 Osiągamy skraj miasta Świdwin w miejscu, gdzie z lewej dochodzimy szosą z Drawska. Wchodzimy w ulicę Drawską. Z prawej strony mijamy park miejski z 2 połowy XIX wieku o charakterze krajobrazowym z roślinnością rodzimą. Z ulicy Drawskiej skręcamy w ulicę Wojska Polskiego i nią dochodzimy do Placu Konstytucji 3-go Maja. 63,350 W centralnym punkcie placu - przed budynkiem Urzędu Miejskiego - znajduje się okazały pomnik Poległym i Pomordowanym Żołnierzom i Ofiarom Faszyzmu i Stalinizmu. Po prawej widoczna masywna bryła kościoła gotyckiego z 1338 roku pod wezwaniem M.B.N.P., bazylikowego, nawy boczne i ambit z XV w. Od zachodu nad nawą 4-kondygnacyjna wieża zwieńczona hełmem piramidalnym, od wschodu nad nawą sygnaturka z latarnią. Wewnątrz sklepienie gwiaździste; zabytki ruchome; obraz M.B.N.P. i granitowa kropielnica z XV wieku.). W głębi ulicy prawo skos widoczna gotycka (1475) murowana Brama Kamienna o trzech kondygnacjach, z przejazdem ostrołukowym. 63,500 Szlak prowadzi w lewo skos przez skwer do widocznego na wyniesieniu zamku rodziny Wedlów, początkowo gotycki z pierwszej połowy XIV wieku, następnie wielokrotnie przebudowywany, obecnie siedziba instytucji kulturalnych. Zamek wybudowano na planie litery L ze skrzydłem od wschodu, w narożniku pn.-zach. Pięciokondygnacyjna wieża z hełmem stożkowym. Tutaj kończy się szlak pieszy i rowerowy. 5 / 5