I Liceum Ogólnokształcące im. Armii Krajowej w Miliczu Lista tematów na część ustną egzaminu maturalnego z języka polskiego w roku 2013/2014 Literatura: 1. Artysta jako bohater literacki. Omów temat, analizując wybrane utwory. 2. Funkcje ironii w wybranych utworach lirycznych. Omów temat,analizując wybrane utwory poezji współczesnej. 3. Antyk jako żywe źródło inspiracji następnych epok. Omów temat, analizując wybrane utwory. 4. Literackie lekcje dla sprawujących władzę. Omów zagadnienie na wybranych utworach różnych epok. Zwróć uwagę na zastosowane w utworach środki wyrazu.. 5. Arkadia, raj, wyspy szczęśliwe. Zaprezentuj funkcjonowanie motywu i jego rolę w wybranych utworach literackich. 6. Przedstaw obrazy małej ojczyzny w wybranych dziełach literackich. 7. Koncepcja szczęścia w różnych epokach. Omów zagadnienie na podstawie wybranych 8. Romantyczny model miłości i polemika z nim w literaturze późniejszych epok. Omów temat, analizując wybrane utwory. 9. Dokumentaryzm i paraboliczność. Omów dwa sposoby prezentacji świata w literaturze współczesnej, analizując wybrane utwory. 10. Literacki wizerunek rodziny. Scharakteryzuj i porównaj wybrane utwory. 11. Tytuł, motto, ostatnia scena jako klucze do interpretacji dzieła. Omów na wybranych przykładach. 12. Relacje polsko-żydowskie. Przedstaw temat,analizując wybrane utwory literackie. 13. Obraz starości w literaturze różnych epok. Omów temat na podstawie wybranych utworów literackich. 14. Mężczyzna jak ojciec i głowa rodziny. Zaprezentuj sylwetki wybranych bohaterów literackich. 15. Wpływ cierpienia na człowieka. Różne ujęcia motywu w wybranych utworach literackich. 16. Postać zbrodniarza w literaturze. Scharakteryzuj i porównaj wybranych bohaterów. 17. Rodzice i dzieci wśród bohaterów literackich. Przedstaw ich wzajemne relacje, analizując wybrane utwory literackie różnych epok. 18. Różne obrazy śmierci w literaturze. Omów sposoby jej kreowania i funkcje w wybranych utworach literackich. 19. Tragiczne przeżycia oraz destrukcyjny wpływ obozów koncentracyjnych na psychikę i kodeks etyczny człowieka. Omów zagadnienie, analizując wybrane utwory literatury współczesnej. 20. Naturalizm w literaturze polskiej. Omów cechy kierunku na wybranych przykładach z różnych rodzajów literackich. 21. Psychologiczne portrety kobiet w literaturze dwudziestolecia międzywojennego. Na podstawie wybranych tekstów przedstaw różnorodność kreacji kobiecych. 1
22. Praca jako wartość uszlachetniająca i degradująca człowieka. Przedstaw zagadnienie na podstawie analizy wybranych utworów literackich. 23. Samotność i jej wpływ na bohaterów. W rozważaniach odwołaj się do doświadczeń wybranych postaci literackich. 24. Żart, ironia, satyra jako sposób interpretacji świata. Omów zagadnienie na wybranych przykładach literackich. 25. Walka dobra ze złem tematem utworów literackich. Przeanalizuj sposoby przedstawienia tego motywu w twórczości wybranych poetów i pisarzy różnych epok. 26. Portret kata i ofiary w literaturze polskiej na przestrzeni wieków. Omów na 27. Uiopia i antyutopia jako sposób kreowania świata w wybranych utworach literackich. Omów problem na podstawie celowo dobranych 28. Porównaj obraz Warszawy ukazany w Lalce Bolesława Prusa i w dowolnie wybranym utworze literackim XX wieku. 29. Przedstaw i porównaj sposoby wyrażania uczuć do kobiety w twórczości wybranych poetów różnych epok. 30. Zaprezentuj różnorodne wizerunki Boga w wybranych utworach literackich z różnych epok. 31. Portret matki w literaturze. Omów różne sposoby funkcjonowania motywu w utworach literackich. 32. Literackie spojrzenia na polską wieś. Podobieństwa i różnice w podjęciu tematyki rustykalnej. Analiza wybranych 33. Literackie kreacje par małżeńskich. Rozwiń temat, wykorzystując wybrane utwory. 34. Anioł, duch goście z zaświatów bohaterami wybranych utworów literackich. Omów ich funkcje w wybranych tekstach. 35. Funkcje groteski w kreowaniu wizji świata i człowieka. Omów temat, sięgając do wybranych 36. Poetycki obraz niepokojów egzystencjalnych człowieka XX wieku. Omów problem, analizując i interpretując wybrane utwory z polskiej poezji współczesnej.. 37. Humor w literaturze. Omów na wybranych przykładach jego funkcję w wybranych utworach literackich. 38. Poezja religijna XX wieku. Przedstaw temat, analizując wybrane utwory literackie. 39. Motyw tańca w literaturze. Przedstaw i porównaj różne jego wersje w wybranych utworach. 40. Rola lektur w kształtowaniu charakterów postaci literackich. Przedstaw na wybranych przykładach. 41. Różne obrazy przyrody w literaturze. Przedstaw sposoby ich kreowania i funkcje w wybranych utworach. 42. Metamorfoza bohatera i jej sens w literaturze. Omów na przykładach wybranych 43. Obrzędy i obyczaje ludowe w literaturze. Omów sposoby przedstawiania i funkcje w wybranych utworach. 44. Przedstaw różne sposoby ujęcia motywu dziecka w literaturze wybranych epok, zanalizuj reprezentatywne przykłady. 45. Powstanie warszawskie i powstanie w getcie warszawskim jako ekstremalne doświadczenia narodów polskiego i żydowskiego. Omów zagadnienie na podstawie trafnie dobranej literatury. 46. Słynne spory literackie. Omów ich wpływ na rozwój literatury, odwołując się do wybranych przykładów z różnych epok. 2
47. Wskaż wpływ domu oraz doświadczeń życiowych na kształtowanie się postawy moralnej i społecznej bohaterów literackich różnych epok. 48. Motyw żołnierza (tułacza, partyzanta, spiskowca, powstańca) i jego funkcje w literaturze polskiej. Omów problem na przykładzie wybranych utworów z literatury XIX lub XX wieku. 49. Obraz ludzi biednych i odrzuconych w literaturze. Przedstaw zagadnienie, analizując wybrane utwory literackie. 50. Problemy okresu dorastania człowieka. Scharakteryzuj je, analizując biografie wybranych bohaterów literackich. 51. Biblia jako źródło motywów literackich. Rozwiń temat na przykładzie wybranych 52. Motyw szkoły w literaturze. Omów zagadnienie, analizując wybrane teksty. 53. Omów rolę konceptu w kreowaniu świata w poezji barokowej. Zanalizuj wybrane utwory epoki. 54. Smutek i melancholia jako motywy literackie Młodej Polski. Przedstaw ich funkcjonowanie w wybranych utworach literatury polskiej i obcej. 55. Czarny charakter w dziełach literackich różnych epok. Na wybranych przykładach omów funkcję bohatera negatywnego. 56. Idealiści i marzyciele w literaturze polskiej. Scharakteryzuj sposoby kreowania takich bohaterów w utworach różnych epok. 57. Miłość złudne szczęście, ulotna chwila, źródło cierpień Omów problem na podstawie wybranych utworów literackich. 58. Swoistość gatunkowa reportażu na przykładzie twórczości Ryszarda Kapuścińskiego lub Hanny Krall. 59. Doświadczenie Holokaustu pisarskie świadectwa z obu stron muru. Omów na podstawie trzech wybranych utworów literackich. 60. Wartości humanistyczne w twórczości współczesnych poetów. Ukaż ich różnorodność na przykładach wybranych tekstów. 61. Ewolucja ballady jako gatunku literackiego. Omów zagadnienie na wybranych przykładach. 62. Poezja o niedoskonałości człowieka. Omów zagadnienie na wybranych przykładach wierszy. 63. Na przekór stereotypom o poezji Haliny Poświatowskiej. Zaprezentuj twórczość artystki, uwypuklając charakterystyczne cechy jej stylu. 64. Mity i legendy jako tworzywo literatury fantasy. Omów zagadnienie, analizując wybrane przykłady. 65. Różne kreacje narratora i ukształtowanie narracji w epice na przykładach wybranych 66. Sen jako życie duszy. Bohaterowie literaccy w świetle swoich snów. Omów zagadnienie na przykładach z różnych epok. 67. Polemiki, spory, prowokacje starcia pokoleń literackich. Omów temat na wybranych przykładach utworów literackich. 68. Poetyka postawy wyprostowanej i jej funkcja w poezji współczesnej. Przedstaw na celowo 69. Rewolucja jako motyw literacki. Omów różne jego realizacje w literaturze. 70. Człowiek wobec perspektywy przemijania w utworach literackich różnych epok. Rozwiń na 71. Obraz wsi i miasta polskiego lat osiemdziesiątych XX wieku zawarty w literaturze fantastycznej. Omów na 3
72. Świat przedstawiony w Pieśni Lochu i Ognia G.R.R. Martina. Oryginalność świata przedstawionego i jego związek z tradycją literacką. 73. Sylwetka twórcza Edwarda Stachury zawarta w jego utworach. Zaprezentuj wybrane utwory poety, uwzględniając ich związek z jego życiem. 74. Fikcja literacka a prawda historyczna w wybranych dziełach literackich. Porównaj sposób ujęcia wydarzeń historycznych z ich literackim obrazem. 75. Makiawelizm w literaturze. Przedstaw sposób ujęcia motywu w wybranych tekstach literackich. 76. Absurd, parodia, karykatura jako sposób mówienia o świecie. Zaprezentuj, odwołując się do twórczości wybranych pisarzy XX wieku. 77. Między publicystyką a literaturą. Odwołując się do wybranych tekstów np.(np. Hanny Krall, Ryszarda Kapuścińskiego), scharakteryzuj zjawisko przenikania się tych odmian pisarstwa. 78. Kariera sonetu w dziejach literatury. Na przykładzie wybranych wierszy ukaż różnorodność tematyki i niezmienność formy sonetu w różnych epokach. 79. Ukaż i porównaj źródła tragizmu bohatera antycznego, szekspirowskiego i romantycznego. Odwołaj się do wybranych 80. Ewolucja dramatu w dziejach literatury. Przedstaw najistotniejsze kierunki przemian na 81. Na podstawie wybranych przykładów ukaż związki literatury z myślą filozoficzną. Literatura i jej związki z innymi dziedzinami sztuki: 1. Dzieło literackie a jego adaptacja filmowa. Przedstaw na 2. Bitwa jako temat literacki, malarski i filmowy. Analizując wybrane dzieła, omów funkcje scen batalistycznych oraz wskaż, jakimi środkami artystycznymi posługują się artyści w ukazaniu walki. 3. Inspiracje antyczne w kulturze. Scharakteryzuj je, analizując wybrane dzieła literackie i inne (np. malarskie, rzeźbiarskie, architektoniczne). 4. Funkcje brzydoty w literaturze i innych dziedzinach sztuki. Przeanalizuj wybrane dzieła. 5. Sposoby kreowania obrazu natury w poezji i malarstwie. Zanalizuj wybrane dzieła. 6. Różne obrazy rewolucji w literaturze i innych dziedzinach sztuki. Zanalizuj i porównaj wybrane dzieła. 7. Symbol i alegoria jako sposoby mówienia o rzeczywistości w literaturze i sztuce Młodej Polski. Przedstaw zagadnienie analizując i interpretując wybrane teksty kultury.. 8. Artystyczne interpretacje powstań narodowych w literaturze i malarstwie. Zanalizuj i porównaj wybrane dzieła. 9. Symbole- klucze do wyobraźni. Przedstaw funkcjonowanie wybranych motywów symbolicznych w literaturze i malarstwie. 10. Impresja a ekspresja. Dwa sposoby kreacji świata i człowieka w literaturze i malarstwie. 11. Obraz gór w literaturze i malarstwie. Przedstaw, analizując wybrane przykłady. 12. Funkcje barw w tworzeniu nastroju. Przeanalizuj wybrane dzieła literacki i malarskie(na przykładach wybranych dzieł). 13. Bohaterstwo i tragizm pokolenia Kolumbów w świetle utworów literackich i filmów. Omów zagadnienie, analizując wybrane dzieła literackie i filmowe. 14. Różne obrazy powstania styczniowego w malarstwie i literaturze XIX wieku. Omów na 4
15. Zaprezentuj na wybranych przykładach funkcjonowanie motywu macierzyństwa w literaturze i innych dziedzinach sztuki. 16. Przyroda ojczysta jako temat i źródło inspiracji artystycznych. Omów na wybranych przykładach z literatury i malarstwa. 17. Analizując wybrane przykłady, przedstaw różnorodne ujęcia motywu ogrodu w literaturze i malarstwie. 18. Zbigniew Herbert i Krzysztof Kieślowski jako twórcy dekalogu człowieka czasów zagrożenia. Odwołując się do wybranych dziel, wskaż podobieństwa i różnice. 19. Madonny dawne i współczesne. Porównaj artystyczne wizerunki Matki Boskiej w literaturze i innych dziedzinach sztuki. 20. Bunt jako forma wyrażania siebie. Omów temat, analizując utwory literackie, muzyczne lub dzieła malarskie. 21. Człowiek świadomy przemijania. Różne ujęcia motywu vanitas w literaturze i malarstwie. 22. Obraz jesieni w wybranych tekstach kultury. Porównaj wybrane realizacje motywu w literaturze i innych dziedzinach sztuki. Zanalizuj i porównaj. 23. Różne ujęcia motywu Sądu Ostatecznego w literaturze i sztuce. Zaprezentuj, odwołując się do wybranych przykładów. 24. Symbolika stroju. Omów, analizując wybrane dzieła literackie i inne (np. malarskie, filmowe, rzeźbiarskie, teatralne). 25. Obraz dziecka w nowelistyce pozytywistycznej i malarstwie realistycznym. Przedstaw, analizując wybrane przykłady. 26. Piękno i brzydota jako kategorie kreujące obraz świata i człowieka w literaturzei innych dziedzinach sztuki. Zaprezentuj temat w nawiązaniu do wybranych tekstów kultury. 27. Literacka i filmowa wizja PRL-u. Zanalizuj i zinterpretuj wybrane teksty kultury. 28. Obecność Pana Tadeusza w kulturze polskiej XIX XX wieku. Omów zagadnienie, analizując dzieła literackie, plastyczne i filmowe. 29. Duchy i zjawy w literaturze, filmie i sztukach plastycznych. Omów zagadnienie na 30. Różne wersji motywu Stabat Mater Dolorosa w literaturze i sztuce. Omów na 31. Różne sposoby funkcjonowania motywu tańca w literaturze i innych dziedzinach sztuki. Omów zagadnienie na 32. Dawne i współczesne wzorce rodziny. Omów zagadnienie na podstawie wybranych dzieł literatury i innych dziedzin sztuki. 33. Obraz gangstera w powieści Ojciec chrzestny Mario Puzo i wybranych filmach. 34. Romantyczne pejzaże w literaturze i sztuce. Porównaj obraz przyrody oraz środki służące jego budowaniu w literaturze i malarstwie romantyzmu, 35. Inspiracje antyczne w kulturze. Scharakteryzuj je, analizując wybrane dzieła literackie i inne (np. malarskie, rzeźbiarskie, architektoniczne). 36. Symbolika stroju. Omów, analizując wybrane dzieła literackie i inne. 37. Rozważ, analizując wybrane przykłady, problem kiczu w kulturze(literaturze i innych dziedzinach sztuki). 36. Obraz kobiety w literaturze i innych dziedzinach sztuki wybranych epok. Porównaj wybrane teksty kultury. 38. Zmiany wewnętrzne bohatera towarzyszące podróży w literaturze i innych dziedzinach sztuki. 39. Świat anime i mangi. Analizując przykłady, oceń wartość artystyczną wybranych realizacji. 5
Język: 1. Scharakteryzuj język wybranych bohaterów literackich. Uwzględnij cechy ujawniające ich przynależność środowiskową i charakter. 2. Język Twoich rówieśników scharakteryzuj na podstawie analizy zgromadzonego materiału językowego. 3. Sztuka pisania listów. Na wybranych przykładach scharakteryzuj język sztuki epistolarnej. 4. Analizując zgromadzony materiał językowy, scharakteryzuj zapożyczenia we współczesnym języku polskim. Oceń ich celowość. 5. Język prasy. Na konkretnych przykładach omów różne odmiany stylu publicystycznego. 6. Zanalizuj język reklam. Wyjaśnij, jaki obraz świata one kreują. 7. Oceń poprawność językową wybranych tekstów prasowych. Scharakteryzuj kryteria, którymi się posłużyłeś. 8. Stylizacje modlitewne i ich funkcje. Przedstaw na wybranych przykładach literackich różnych epok. 9. Piosenka literacka lub kabaretowa tekst kultury wysokiej czy niskiej? Przeanalizuj teksty wybranych autorów. 10. Przeanalizuj język (leksykę i frazeologię ) wybranych czasopism młodzieżowych. Przedstaw typowe cechy omawianego stylu. 11. Przekład literacki to sztuka czy rzemiosło? Omów zagadnienie, porównując różne przekłady tych samych tekstów. 12. Różne oblicza metafory. Omów funkcjonowanie środka artystycznego, analizując celowo zgromadzony materiał badawczy. 13. Specyfika językowa poczty elektronicznej i rozmów na żywo przez Internet. Omów na 14. Język mówiony jako tworzywo literatury, np.: w twórczości Bolesława Prusa, Juliana Tuwima, Mirona Białoszewskiego, Stanisława Barańczaka. Zanalizuj materiał językowy wybranych 15. Język współczesnych piosenek młodzieżowych. Scharakteryzuj na podstawie zgromadzonego materiału. 16. Język dyskusji czatowych w kontekście tendencji rozwojowych współczesnej polszczyzny. Scharakteryzuj na podstawie zgromadzonego materiału językowego. 17. Błędy językowe w wybranych tekstach publicystycznych a norma współczesnej polszczyzny. Zanalizuj zgromadzony materiał językowy. 18. Gra słów jako przejaw mistrzostwa poetyckiego i sprawności językowej. Omów zagadnienia, analizując wybrane przykłady z literatury polskiej. 19. Analizując wybrane przykłady literackie, omów cechy i funkcje stylizacji archaicznej. 20. Język utworów Gombrowicza lub Witkacego jako wyzwanie wobec tradycji. Omów na 21. Eksperymenty językowe w poezji polskiej XX wieku. Omów zagadnienie na 22. Język nagłówków prasowych. Omów, analizując celowo zgromadzony materiał badawczy. 23. Komizm słowny i sposoby jego realizacji w wybranych utworach różnych epok. 24. Sztuka przemawiania dziś. Analiza wystąpień politycznych, kościelnych, okolicznościowych, sądowych. 25. Naruszenie kryteriów poprawności językowej jako przyczyna mimowolnego humoru z zeszytów szkolnych. Omów, analizując zgromadzony materiał językowy. 6
26. Językowe narzędzie groteski. Scharakteryzuj stylistykę tej kategorii estetycznej, analizując wybrane przykłady (np. W. Gombrowicz, S. Witkiewicz). 27. Anglicyzmy we współczesnej polszczyźnie. Omów zagadnienie i oceń zasadność najnowszych zapożyczeń w języku polskim. Zbadaj celowo zgromadzony materiał językowy. 28. Językowe sposoby wyrażania uczuć w listach Twojego pokolenia i pokolenia romantyków. Analiza przykładów (np. A. Mickiewicza, J. Słowackiego, Z. Krasińskiego, C. Norwida). 29. Przeanalizuj i oceń najciekawsze nazwy sklepów, kawiarni i restauracji w Twojej miejscowości. Wyjaśnij jakie tendencje rozwojowe współczesnej polszczyzny znalazły w nich odzwierciedlenie. 30. Neologizmy w języku potocznym i w wypowiedzi artystycznej. Sposoby ich powstawania i pełniona funkcja. Analiza przykładów. 31. Gwara szkolna dawniej i dziś. Rozwiń temat na przykładach z literatury i obserwacji języka twojej klasy (szkoły). 32. Wieloznaczność wyrazów i jej konsekwencje dla procesu komunikacji. Omów zagadnienie na 33. Żart językowy w reklamie. Wskaż źródła komizmu i zanalizuj wybrany materiał badawczy. 34. W kręgu onomastyki najpopularniejsze imiona ostatnich lat, źródła popularności, znaczenie imion. Analiza celowo zgromadzonego materiału badawczego. 35. Formy grzecznościowe, ich ewolucja na przestrzeni wieków. Omów zagadnienie, odwołując się do tekstów z różnych epok. 36. Istota dowcipu językowego. Omów mechanizmy powstawania dowcipu językowego, odwołując się do wybranych tekstów kabaretowych. 37. Odwołując się do historii języka, wyjaśnij, dlaczego polska ortografia jest tak skomplikowana. 7