ROZDZIAŁ I. POSTANOWIENIA WSTĘPNE... 4

ROZDZIAŁ I. POSTANOWIENIA WSTĘPNE... 4 1. PRZEDMIOT INSTRUKCJI... 4 2. ZAKRES STOSOWANIA INSTRUKCJI... 4 3. PRZEZNACZENIE INSTRUKCJI... 4 4. DEFINICJE OKREŚLENIA UŻYTE W INSTRUKCJI... 4 ROZDZIAŁ II. OGÓLNE ZASADY OBOWIĄZUJĄCE PODCZAS WYKONYWANIA PRAC PRZY URZĄDZENIACH I INSTALACJACH TECHNICZNYCH... 9 1. POSTANOWIENIA OGÓLNE... 9 2. OGÓLNE WYMAGANIA DOTYCZĄCE WYKONYWANIA PRAC... 9 2.1. OGÓLNE WYMAGANIA DOTYCZĄCE WYKONYWANIA PRAC NIEBEZPIECZNYCH POŻAROWO... 11 2.2. OGÓLNE WYMAGANIA DOTYCZĄCE WYKONYWANIA PRAC Z UŻYCIEM WÓZKÓW JEZDNIOWYCH... 11 2.3. OGÓLNE WYMAGANIA DOTYCZĄCE WYKONYWANIA PRAC Z UŻYCIEM URZĄDZEO DŹWIGOWYCH I DŹWIGNICOWYCH... 12 2.4. OGÓLNE WYMAGANIA PRZY WYKONYWANIU ROBÓT BUDOWLANYCH, ROZBIÓRKOWYCH, REMONTOWYCH I MONTAŻOWYCH PROWADZONYCH BEZ WSTRZYMYWANIA RUCHU INSTALACJI LUB URZĄDZEO, PRZY KTÓRYCH MA BYD WYKONYWANA PRACA... 12 2.5. OGÓLNE WYMAGANIA PRZY WYKONYWANIU PRAC W ZBIORNIKACH, KANAŁACH, WNĘTRZACH URZĄDZEO TECHNICZNYCH I INNYCH NIEBEZPIECZNYCH PRZESTRZENIACH ZAMKNIĘTYCH... 13 2.6. OGÓLNE WYMAGANIA PRZY WYKONYWANIU PRAC PRZY UŻYCIU MATERIAŁÓW NIEBEZPIECZNYCH... 13 2.7. OGÓLNE WYMAGANIA PRZY WYKONYWANIU PRAC NA WYSOKOŚCI ORAZ PRAC Z UŻYCIEM RUSZTOWAO... 14 2.8. OGÓLNE WYMAGANIA PRZY WYKONYWANIU ROBÓT ZIEMNYCH... 16 3. OGÓLNE WYMAGANIA OBOWIĄZUJĄCE PODCZAS WYKONYWANIA PRAC PRZY URZĄDZENIACH I INSTALACJACH ENERGETYCZNYCH... 17 3.1. WYKONYWANIE PRAC PRZY KOTŁACH ORAZ URZĄDZENIACH I SIECIACH CIEPLNYCH... 17 3.2. WYKONYWANIE PRAC PRZY URZĄDZENIACH NAWĘGLANIA I INSTALACJI PRZYGOTOWANIA BIOMASY... 19 3.3. WYKONYWANIA PRAC PRZY URZĄDZENIACH HYDROTECHNICZNYCH... 20 3.4. WYKONYWANIE PRAC PRZY URZĄDZENIACH I INSTALACJACH GAZOWYCH... 20 3.5. WYKONYWANIE PRAC PRZY URZĄDZENIACH ELEKTROENERGETYCZNYCH... 21 4. WYKONAWSTWO PRAC PRZEZ FIRMY ZEWNĘTRZNE... 23 4.1 OGÓLNE WYMAGANIA DOTYCZĄCE WYKONAWCÓW... 23 4.2 WYZNACZANIE KOORDYNATORA ZGODNIE Z ART.208 KODEKSU PRACY... 24 ROZDZIAŁ III. ORGANIZACJA PRACY PRZY URZĄDZENIACH I INSTALACJACH ENERGETYCZNYCH...25 1. POSTANOWIENIA OGÓLNE... 25 2. KWALIFIKACJE OSÓB ZAJMUJĄCYCH SIĘ EKSPLOATACJĄ URZĄDZEO I INSTALACJI ENERGETYCZNYCH... 25 ROZDZIAŁ IV. ORGANIZACJA PRACY NA CZYNNYCH URZĄDZENIACH I INSTALACJACH ENERGETYCZNYCH...26 1. PODZIAŁ PRAC... 26 2. WYDAWANIE I REJESTROWANIE POLECEO PISEMNYCH... 27 3. OBOWIĄZKI PRACOWNIKÓW W ZAKRESIE ORGANIZACJI PRACY NA POLECENIE PISEMNE... 29 3.1. POLECENIODAWCA... 29 3.2. KOORDYNUJĄCY... 30 3.3. DOPUSZCZAJĄCY... 30 3.4. NADZORUJĄCY... 31 3.5. KIERUJĄCY ZESPOŁEM PRACOWNIKÓW... 31 3.6. KIEROWNIK ROBÓT... 32 4. POLECENIE PISEMNE WYKONANIA PRACY - PRZEPISY SZCZEGÓŁOWE... 32 5. PRZYGOTOWANIE MIEJSCA PRACY I DOPUSZCZENIE DO PRACY NA POLECENIE PISEMNE... 33 6. WYKONYWANIE PRAC NA POLECENIA PISEMNE... 35 7. ZAKOOCZENIE PRACY NA POLECENIE PISEMNE... 37 8. WYKONYWANIE PRAC BEZ POLECENIA... 38 8.1. WYKONYWANIE CZYNNOŚCI ZWIĄZANYCH Z RATOWANIEM ZDROWIA I ŻYCIA LUDZKIEGO... 38 8.2. WYKONYWANIE CZYNNOŚCI ZWIĄZANYCH Z ZABEZPIECZENIA URZĄDZEO I INSTALACJI PRZED ZNISZCZENIEM... 38 8.3. WYKONYWANIE PRZEZ UPRAWNIONE I UPOWAŻNIONE OSOBY PRAC EKSPLOATACYJNYCH OKREŚLONYCH W INSTRUKCJACH... 39 8.4. WYKONYWANIE PRAC PRZEZ PRACOWNIKÓW NIEBĘDĄCYCH PRACOWNIKAMI PROWADZĄCEGO EKSPLOATACJĘ, DLA KTÓRYCH CZYNNOŚCI ZWIĄZANE Z DOPUSZCZENIEM DO PRACY USTALONO ODRĘBNIE NA PIŚMIE... 39 2

ROZDZIAŁ V. ORGANIZACJA PRACY URZĄDZENIACH I INSTALACJACH ENERGETYCZNYCH NIE WYMAGAJĄCYCH POLECENIA PISEMNEGO ORAZ INNYCH URZĄDZENIACH I INSTALACJACH TECHNICZNYCH...40 1. POSTANOWIENIA OGÓLNE... 40 2. WYDAWANIE ZLECEO WYKONANIA PRAC... 41 3. OBOWIĄZKI OSÓB WYSTĘPUJĄCYCH W ORGANIZACJI PRAC NA ZLECENIE WYKONANIA PRACY... 42 3.1. ZLECAJĄCY... 42 3.2. ZEZWALAJĄCY NA WYKONANIE PRAC... 42 3.3. NADZORUJĄCY... 42 3.4. KIERUJĄCY ZESPOŁEM PRACOWNIKÓW... 43 3.5. KIEROWNIK ROBÓT... 44 4. PRZYGOTOWANIE MIEJSCA PRACY I WYDANIE ZEZWOLENIA NA WYKONYWANIE PRACY NA ZLECENIE... 44 5. WYKONYWANIE PRAC NA ZLECENIE WYKONANIA PRACY... 44 6. ZAKOOCZENIE PRACY WYKONYWANEJ NA ZLECENIE WYKONANIA PRACY... 46 7. INSTRUKCJA ORGANIZACJI ROBÓT... 47 7.1. PRZYGOTOWANIE OBSZARU ROBÓT... 47 7.2. OBOWIĄZKI OSÓB WYSTĘPUJĄCYCH WE WNIOSKU DLA IOR... 47 7.2.1. WNIOSKUJĄCY O PRZYGOTOWANIE OBSZARU ROBÓT JEST ZOBOWIĄZANY W SZCZEGÓLNOŚCI:... 47 7.2.2. DO OBOWIĄZKÓW KOORDYNUJĄCEGO NALEŻY W SZCZEGÓLNOŚCI:... 48 7.2.3. DO OBOWIĄZKÓW ODPOWIEDZIALNEGO ZA PRZYGOTOWANIE OBSZARU ROBÓT NALEŻY W SZCZEGÓLNOŚCI:... 48 7.2.4. DO OBOWIĄZKÓW ODBIERAJĄCEGO OBSZAR ROBÓT NALEŻY W SZCZEGÓLNOŚCI:... 49 7.2.5. PRZEDSTAWICIEL WYKONAWCY PRZEJMUJĄCY PRZYGOTOWANY OBSZAR ROBÓT JEST ZOBOWIĄZANY W SZCZEGÓLNOŚCI:... 49 7.3. ZAKOOCZENIE PRAC REALIZOWANYCH W WYDZIELONYM OBSZARZE ROBÓT... 49 ROZDZIAŁ VI. POSTANOWIENIA KOŃCOWE...50 WYKAZ DOKUMENTÓW ZWIĄZANYCH Z INSTRUKCJĄ...51 3

ROZDZIAŁ I. POSTANOWIENIA WSTĘPNE 1. Przedmiot instrukcji Przedmiotem niniejszej instrukcji jest określenie zasad organizacji prac w Elektrowni Połaniec Spółka Akcyjna Grupa GDF SUEZ Energia Polska, zwanej dalej Elektrownią. 2. Zakres stosowania instrukcji Postanowienia instrukcji mają zastosowanie: a) przy wykonywaniu prac eksploatacyjnych na urządzeniach i instalacjach energetycznych będących własnością Elektrowni, b) przy wykonywaniu innych prac na pozostałych urządzeniach i instalacjach technicznych oraz obiektach, terenach i w pomieszczeniach, których właścicielem bądź użytkownikiem jest Elektrownia. 3. Przeznaczenie instrukcji Instrukcja jest przeznaczona dla osób wykonujących prace, o których mowa w ust..2, osób kierujących ich czynnościami, a także osób zatrudnionych na stanowiskach technicznych sprawujących nadzór nad eksploatacją urządzeń i instalacji oraz obiektów, w których zainstalowane są urządzenia i instalacje, o których mowa w ust.2. ppkt. a), b). 4. Definicje określenia użyte w instrukcji 1) Eksploatacja użytkowanie, prowadzenie ruchu urządzeń lub instalacji energetycznych oraz utrzymanie ich w należytym stanie technicznym, zgodnie z wymaganiami instrukcji eksploatacji oraz postanowień przepisów w tym zakresie. 2) Urządzenia energetyczne urządzenia techniczne stosowane w procesach wytwarzania, przetwarzania, przesyłania i dystrybucji, magazynowania oraz użytkowania paliw i energii. 3) Instalacja energetyczna urządzenia energetyczne z układami połączeń między nimi. 4) Urządzenie i instalacja energetyczna nieczynna urządzenia i instalacje energetyczne, do których za pomocą istniejących łączników i armatury nie ma możliwości podania czynników stwarzających zagrożenie. 5) Sieć cieplna urządzenia i instalacje służące do przesyłania i dystrybucji ciepła z układami połączeń między nimi. 6) Urządzenie powszechnego użytku urządzenie energetyczne przeznaczone dla indywidualnych potrzeb ludności lub używane w gospodarstwach domowych. 7) Pomieszczenie lub teren ruchu energetycznego odpowiednio wydzielone pomieszczenie lub teren, bądź część pomieszczenia lub terenu albo przestrzeni 4

w budynkach lub poza budynkami, w których zainstalowane są urządzenia energetyczne dostępne tylko dla upoważnionych osób. 8) Miejsce pracy wyznaczone i odpowiednio przygotowane w zakresie niezbędnym dla bezpiecznego wykonywania pracy stanowisko pracy lub określona strefa pracy, do której pracownicy mają dostęp w związku z wykonywaniem pracy. 9) Instrukcja zbiór zasad, przepisów ustalający sposób postępowania w danej dziedzinie lub przy wykonywaniu określonych czynności lub prac. 10) Instrukcja eksploatacji zatwierdzona przez pracodawcę instrukcja określająca procedury i zasady wykonywania czynności niezbędnych przy eksploatacji urządzeń i instalacji energetycznych, opracowana na podstawie odrębnych przepisów, norm oraz dokumentacji producenta. 11) Pracownik osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę. Nie jest pracownikiem osoba wykonująca pracę na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło. 12) Zespół pracowników grupa pracowników, w której skład wchodzą co najmniej dwie osoby wykonujące pracę. 13) Pracownicy upoważnieni pracownicy, którzy w ramach swoich obowiązków służbowych lub na podstawie polecenia służbowego, wykonują określone prace. 14) Osoby postronne osoby niewchodzące w skład zespołu wykonującego prace i niebędące osobami funkcyjnymi związanymi z organizacją określonej pracy. 15) Świadectwo kwalifikacyjne świadectwo stwierdzające spełnienie przez daną osobę odpowiednich wymagań kwalifikacyjnych do wykonywania pracy na stanowisku dozoru lub eksploatacji w ustalonym zakresie obsługi, konserwacji, napraw, kontrolno-pomiarowym, montażu dla określonych rodzajów urządzeń i instalacji energetycznych, uzyskane w trybie i na zasadach określonych w odrębnych przepisach. 16) Pracownicy uprawnieni pracownicy posiadający sprawdzone i właściwe kwalifikacje w zakresie eksploatacji danego rodzaju urządzeń i instalacji energetycznych, potwierdzone świadectwem kwalifikacyjnym. 17) Zespół pracowników kwalifikowanych grupa pracowników, w której co najmniej połowa, lecz nie mniej niż dwie osoby, posiada ważne świadectwa kwalifikacyjne. 18) Poleceniodawca pracownik upoważniony pisemnie przez prowadzącego eksploatację urządzeń i instalacji energetycznych do wydawania poleceń pisemnych na wykonanie pracy, posiadający ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku dozoru. 19) Wnioskujący o przygotowanie obszaru robót - zwany dalej Wnioskującym jest to pracownik, który wystawia Wniosek o przygotowanie obszaru robót, posiadający upoważnienia do wystawiania poleceń. 5

20) Koordynujący wyznaczony przez poleceniodawcę, pracownik komórki organizacyjnej sprawującej dozór nad eksploatacją urządzeń i instalacji energetycznych, przy których będzie wykonywana praca, posiadający ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku dozoru. 21) Dopuszczający wyznaczony przez poleceniodawcę pracownik, posiadający ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku eksploatacji i upoważniony pisemnie przez prowadzącego eksploatację urządzeń i instalacji energetycznych, do wykonywania czynności łączeniowych w celu przygotowania miejsca pracy, 22) Nadzorujący wyznaczony przez poleceniodawcę pracownik posiadający ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku dozoru lub eksploatacji, wykonujący wyłącznie czynności nadzoru. 23) Kierujący zespołem pracowników wyznaczony przez poleceniodawcę pracownik posiadający ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku eksploatacji, kierujący zespołem pracowników. 24) Kierownik robót wyznaczony przez poleceniodawcę pracownik, posiadający ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku dozoru do koordynacji prac, gdy w jednym pomieszczeniu lub terenie ruchu energetycznego bądź wydzielonym obszarze robót jednocześnie pracuje więcej niż jeden zespół pracowników. 25) Obsługa ruchowa uprawnieni i upoważnieni pracownicy Elektrowni oraz pracownicy Wykonawców zatrudnieni na stanowiskach eksploatacji lub dozoru, którym powierzono obsługę określonej grupy urządzeń i instalacji energetycznych oraz pracownicy kierujący czynnościami tych osób. 26) Czynności łączeniowe czynności wykonywane przez pracowników uprawnionych i upoważnionych mające na celu doprowadzenie do stanu nieczynnego urządzenia lub instalacje, przy których maja być prowadzone prace, przygotowanie instalacji lub urządzenia do prowadzenia prac oraz czynności mające na celu przywrócenia ich gotowości do uruchomienia po zakończeniu prac. 27) Zezwalający na rozpoczęcie prac - zwany dalej Zezwalającym w pomieszczeniach i na terenach ruchu energetycznego, pracownik obsługi ruchowej, każdy w zakresie swojego stanowiska. W pozostałych obiektach i pomieszczeniach gospodarz obiektu lub osoba przez niego upoważniona. 28) Odpowiedzialny za przygotowanie obszaru robót - zwany dalej Odpowiedzialnym za przygotowanie w pomieszczeniach i na terenach ruchu energetycznego, pracownik obsługi ruchowej posiadający upoważnienie do wykonywania czynności związanych z dopuszczaniem do pracy. W pozostałych obiektach i pomieszczeniach gospodarz obiektu lub osoba przez niego upoważniona. 6

29) Odbierający obszar robót - zwany dalej Odbierającym jest to wyznaczony pracownik Elektrowni upoważniony do odebrania od Odpowiedzialnego za przygotowanie właściwie przygotowanego obszaru robót celem przekazania go wykonawcy prac. 30) Gospodarz obiektu osoba, która tytułem przekazania majątkowego jest odpowiedzialna za powierzony jej obiekt lub osoba użytkująca dany obiekt wraz z zainstalowanymi urządzeniami, tam gdzie ma to zastosowanie. UWAGA! Punkty od 15) do 30) w zakresie wymaganych kwalifikacji, dotyczą osób zajmujących się eksploatacją urządzeń i instalacji energetycznych. 31) Wykonawcy osoby prawne, osoby fizyczne albo jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, wykonujące prace na zlecenie lub na podstawie umowy, na terenie lub na rzecz Elektrowni. 32) Koordynator pracownik sprawujący nadzór nad bezpieczeństwem i higieną pracy wszystkich pracowników wykonujących prace w tym samym miejscu, w razie, gdy w tym miejscu wykonują prace pracownicy zatrudnieni przez różnych pracodawców (zgodnie z art. 208 Kodeksu Pracy). 33) System SAP wdrożony w Elektrowni Połaniec Spółka Akcyjna Grupa GDF SUEZ Energia Polska system informatyczny wspierający zarządzanie przedsiębiorstwem w zakresie finansów i księgowości, kontrolingu, działalności handlowej, gospodarki materiałowej i zaopatrzenia w materiały i usługi, gospodarki remontowej oraz bezpiecznej organizacji pracy. 34) Moduł PM część systemu SAP przeznaczona do prowadzeniu właściwej gospodarki remontowej. 35) Moduł WCM związana z modułem PM część systemu SAP służąca bezpiecznej organizacji prac. W zakres modułu WCM wchodzą dokumenty WCA oraz WCD. 36) Wniosek o przygotowanie miejsca pracy zwany dalej dokumentem WCA dokument sporządzony przez uprawnioną osobę grupujący środki i warunki konieczne do bezpiecznego przygotowania miejsca pracy oraz wymagane zatwierdzenia, który po wydrukowaniu stanowi jeden z trzech rodzajów dokumentów: Polecenie wykonania pracy, Zlecenie wykonania pracy, Wniosek o przygotowanie obszaru robót, 37) Dokument przygotowania miejsca prac zwany dalej dokumentem WCD jest to dokument pomocniczy dla realizacji czynności łączeniowych związanych z przygotowaniem i likwidacją miejsca pracy zawierających listę podstawowych czynności łączeniowych przygotowania/likwidacji miejsca pracy. 7

38) Pozycja WCI jest to jedna linia listy odłączeń lub listy normalizacji dokumentu WCD, określająca, w jakim położeniu lub stanie ma się znajdować urządzenie lub element instalacji, niezbędny dla bezpiecznego przygotowania/likwidacji miejsca pracy. 39) Polecenie wykonania pracy zwane dalej poleceniem pisemnym jest to zatwierdzony przez poleceniodawcę dokument, określający środki i warunki konieczne do bezpiecznego wykonania prac w warunkach szczególnego zagrożenia oraz określający osoby funkcyjne odpowiedzialne za organizację i wykonanie poleconej pracy. 40) Zlecenie wykonania pracy - jest to dokument, określający środki i warunki konieczne do bezpiecznego wykonania prac, dla których nie jest wymagane polecenie pisemne. 41) Wniosek o przygotowanie obszaru robót zwany dalej Wnioskiem dla IOR jest to dokument, który po zatwierdzeniu, przez poleceniodawcę jest podstawą do rozpoczęcia wykonywania czynności łączeniowych mających na celu doprowadzenie do stanu nieczynnego urządzenia lub instalacje, przy których prace realizowane będą wg zasad określonych w Instrukcji organizacji robót. 42) Instrukcja organizacji robót dokument, w którym Wykonawca określił: zasady rozpoczęcia, prowadzenia i zakończenia zakontraktowanych prac oraz w uzgodnieniu z przedstawicielem Zamawiającego, czynności związane z dopuszczeniem do prac określonych w instrukcji. 43) Obszar robót określona, wydzielona, oznakowana i w sposób udokumentowany przekazana Wykonawcy wraz z instalacjami i urządzeniami, strefa wykonywania prac objętych Instrukcją organizacji robót lub inną formą organizacji prac, w której są lub mogą być wyznaczone miejsca pracy. 44) Inne prace przez używane w instrukcji określenie inne prace należy rozumieć prace wykonywane na rzecz i na terenie Elektrowni inne niż prace z zakresu eksploatacji urządzeń, instalacji i sieci energetycznych. 45) Zawiadomienie EXP zawiadomienie stanowiące podstawę do bezpośredniego zlecenia i wykonania pracy bez polecenia, dla której czynności związane z dopuszczeniem ustalono odrębnie na piśmie. 8

ROZDZIAŁ II. OGÓLNE ZASADY OBOWIĄZUJĄCE PODCZAS WYKONYWANIA PRAC PRZY URZĄDZENIACH I INSTALACJACH TECHNICZNYCH 1. Postanowienia ogólne 1) Każde urządzenie i instalacja przed dopuszczeniem do eksploatacji powinny posiadać wymagany odrębnymi przepisami certyfikat na znak bezpieczeństwa, o ile taki obowiązek istnieje, albo posiadać deklarację zgodności z Polskimi Normami wprowadzonymi do obowiązkowego stosowania oraz wymaganiami określonymi odrębnymi przepisami. 2) Obiekty, pomieszczenia lub tereny z zainstalowanymi urządzeniami i instalacjami technicznymi oraz urządzenia i instalacje techniczne powinny być oznakowane zgodnie z odrębnymi przepisami oraz dostępne tylko dla osób upoważnionych. 3) Urządzenia i instalacje techniczne stwarzające zagrożenie dla zdrowia i życia ludzkiego należy zabezpieczyć przed dostępem osób nieupoważnionych. 4) Zabronione jest eksploatowanie urządzeń i instalacji technicznych bez przewidzianych dla tych urządzeń środków ochrony i zabezpieczeń oraz dokonywania zmian środków ochrony i zabezpieczeń przez osoby nieupoważnione. 5) Urządzenia i instalacje techniczne powinny być eksploatowane tylko przez uprawnionych i upoważnionych pracowników z zachowaniem postanowień określonych w instrukcjach eksploatacji. 6) Prace rozruchowe, próby techniczne urządzeń i instalacji powinny być prowadzone zgodnie z wymaganiami Norm, odrębnych przepisów, instrukcji eksploatacji oraz uzgodnione z ich użytkownikiem. 2. Ogólne wymagania dotyczące wykonywania prac 1) Wykonywanie prac może być powierzone pracownikom, którzy posiadają wymagane kwalifikacje i umiejętności zawodowe do ich wykonywania, zostali przeszkoleni w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz posiadają aktualne orzeczenia lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku (przy określonego rodzaju pracach). 2) W każdym miejscu pracy, w którym wykonuje pracę zespół pracowników, powinien być wyznaczony kierujący tym zespołem. 3) Miejsce pracy powinno być właściwie przygotowane, oznaczone i zabezpieczone w sposób określony w ogólnych przepisach bezpieczeństwa i higieny pracy. 4) Wszystkie odcięcia źródeł energii (elektrycznej, mechanicznej, hydraulicznej, pneumatycznej, chemicznej, cieplnej i pozostałych) od miejsc wykonywania pracy podczas napraw, przeglądów i konserwacji urządzeń i instalacji muszą być oznakowane tablicami z napisami 9

np. " Nie otwierać!, Nie uruchamiać! lub innymi, których treść będzie stanowiła jednoznaczne ostrzeżenie przed zmianą położenia urządzenia odcinającego. 5) Urządzenia, instalacje energetyczne oraz inne instalacje lub urządzenia techniczne lub ich części, przy których będą prowadzone prace konserwacyjne, remontowe lub modernizacyjne, powinny być wyłączone z ruchu, pozbawione czynników stwarzających zagrożenia i skutecznie zabezpieczone przed ich przypadkowym uruchomieniem oraz oznakowane. 6) Jeżeli ruch urządzeń znajdujących się w pobliżu miejsca wykonywania prac, o których mowa, w pkt. 5), lub w pobliżu miejsca instalowania urządzeń i instalacji technicznych zagraża bezpieczeństwu pracowników, to urządzenia te powinny być na czas wykonywania tych prac wyłączone z ruchu. 7) Wymagania, o których mowa w pkt.5), nie dotyczą prac, dla których zastosowana technologia nie przewiduje wyłączeń urządzeń z ruchu. 8) Przy wykonywaniu prac spawalniczych wewnątrz urządzeń i instalacji technicznych butle z acetylenem i tlenem nie mogą się znajdować w ich wnętrzach. W czasie spawania wnętrza te powinny być oświetlone i skutecznie wentylowane. 9) Przed przystąpieniem do robót ziemnych związanych z pracami przy urządzeniach i instalacjach energetycznych, na terenie przyszłych robót, należy rozpoznać i oznaczyć uzbrojenie podziemne, a w szczególności sieci elektroenergetyczne, telekomunikacyjne, cieplne, gazowe, wodne i inne. W razie wątpliwości należy kopać rowy poszukiwawcze, które do głębokości 40 cm mogą być wykonywane sprzętem zmechanizowanym, a głębiej tylko ręcznie za pomocą łopat. 10) Prace w warunkach szczególnego zagrożenia dla zdrowia i życia ludzkiego, określone w ogólnych przepisach bezpieczeństwa i higieny pracy jako prace szczególnie niebezpieczne, powinny być wykonywane co najmniej przez dwie osoby, z wyjątkiem prac eksploatacyjnych z zakresu prób i pomiarów, konserwacji i napraw urządzeń i instalacji elektroenergetycznych o napięciu znamionowym do 1 kv, wykonywanych przez osobę wyznaczoną na stałe do tych prac w obecności pracownika asekurującego, przeszkolonego w udzielaniu pierwszej pomocy. 11) Do prac wykonywanych w warunkach szczególnego zagrożenia dla zdrowia i życia ludzkiego należy zaliczyć w szczególności prace określone w Dokumencie Związanym Nr 1 z niniejszą Instrukcją. 12) Rodzaje prac, które powinny być wykonywane, co najmniej przez dwie osoby, określa Dokument Związany Nr 2 Zmiany.doc Metryka zmian doc z niniejszą Instrukcją. 13) Osoby dozoru są obowiązane wstrzymać pracę zespołu, jeżeli stwierdzą, że w miejscu pracy nie są zachowane warunki bezpiecznego jej wykonywania lub nie są przestrzegane przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy lub przeciwpożarowe. 10

14) Każdy pracownik ma prawo i obowiązek przerwać pracę, zawiadamiając o tym niezwłocznie przełożonego, jeżeli warunki jej wykonywania nie odpowiadają przepisom bhp lub ppoż. i stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika albo, gdy wykonywana przez niego praca grozi takim niebezpieczeństwem innym osobom. 15) Jeżeli powstrzymanie się od wykonania pracy nie usuwa zagrożenia, pracownik ma prawo oddalić się z miejsca zagrożenia, zawiadamiając o tym niezwłocznie przełożonego. 16) Pracownik nie może ponosić jakichkolwiek niekorzystnych dla niego konsekwencji z powodu powstrzymania się od pracy lub oddalenia się z miejsca zagrożenia w przypadkach, o których mowa w pkt.14) i 15). 2.1. Ogólne wymagania dotyczące wykonywania prac niebezpiecznych pożarowo 1) Wszystkie osoby wykonujące prace na terenie Elektrowni są zobowiązane do: a) zapoznania się z przepisami i zasadami ochrony przeciwpożarowej obowiązującymi na terenie Elektrowni i ich bezwzględnego przestrzegania, b) zapoznania się z zagrożeniami pożarowymi występującymi w miejscu prowadzenia prac, wymaganiami przeciwpożarowymi oraz rodzajami stosownych i wymaganych zabezpieczeń przeciwpożarowych, c) organizowania i wykonywania prac w sposób bezpieczny, niestwarzający możliwości powstania pożaru lub wybuchu ze szczególnym uwzględnieniem wymagań dotyczących prac w obiektach niebezpiecznych pożarowo, d) współpracy z osobami nadzorującymi prace oraz Strażą Pożarną ELPOŻ w zakresie bezpieczeństwa pożarowego przy wykonywaniu prac, e) bezwzględnego wykonywania zaleceń i poleceń w zakresie ochrony przeciwpożarowej wydawanych przez osoby nadzorujące prace oraz Straż Pożarną ELPOŻ. 2) Aktem normatywnym regulującym zasady, o których mowa w pkt.2.1), jest Regulamin Ochrony Przeciwpożarowej Elektrowni. 2.2. Ogólne wymagania dotyczące wykonywania prac z użyciem wózków jezdniowych 1) Na terenie Elektrowni dopuszcza się eksploatowanie/użytkowanie wózków jezdniowych z napędem silnikowym oraz wózków jezdniowych podnośnikowych z mechanicznym napędem podnoszenia, zwanych dalej wózkami, które spełniają wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ergonomii, określone w odrębnych przepisach. 2) Do obsługi wózka na terenie Elektrowni może być dopuszczona osoba, która posiada wymagane przepisami uprawnienia kierowcy - operatora wózka. 3) Przy użytkowaniu wózków jezdniowych z napędem silnikowym należy stosować się do obowiązujących przepisów bhp w tym zakresie. 11

2.3. Ogólne wymagania dotyczące wykonywania prac z użyciem urządzeń dźwigowych i dźwignicowych 1) Obsługę urządzeń dźwigowych, tj. dźwigi towarowo-osobowe, suwnice, elektrowciągi, żurawie stacjonarne, wciągarki remontowe oraz wciągi ręczne mogą prowadzić pracownicy Elektrowni oraz Wykonawców, którzy posiadają zaświadczenia odpowiednie do rodzaju obsługiwanego urządzenia transportu bliskiego oraz uzyskają formalne zezwolenie (zgodę) ze strony Elektrowni do obsługi w/w/ urządzeń z napędem elektrycznym. 2) Zastrzega się, że obsługę haka 100T przy suwnicach w maszynowni (przemieszczanie dużych ciężarów) mogą wykonywać tylko uprawnieni pracownicy Wykonawcy, któremu Elektrownia w zawartej umowie powierzyła wykonywanie napraw i konserwację urządzeń dźwigowych będących własnością Elektrowni. 3) Obsługę haka 20T mogą wykonywać wszyscy użytkownicy dopuszczeni do obsługi suwnic. 4) Elektrownia udostępnia Wykonawcom świadczącym usługi na rzecz Elektrowni wciągi ręczne oznakowane Kartami bezpieczeństwa. 5) Prace z wykorzystaniem urządzeń dźwigowych należy prowadzić zgodnie z ogólnie obowiązującymi przepisami w tym zakresie oraz wewnętrznymi Zasadami użytkowania i konserwacji urządzeń dźwigowych obowiązującymi na terenie Elektrowni. 2.4. Ogólne wymagania przy wykonywaniu robót budowlanych, rozbiórkowych, remontowych i montażowych prowadzonych bez wstrzymywania ruchu instalacji lub urządzeń, przy których ma być wykonywana praca 1) Roboty, o których mowa w pkt. 2.4., należy organizować w sposób minimalizujący narażenia wszystkich pracowników na niebezpieczeństwa i uciążliwości wynikające z prowadzonych robót przy zastosowaniu szczególnych środków ostrożności. W szczególności: a) przed rozpoczęciem tych robót osoba kierująca pracami i przedstawiciel zlecającego prace powinni ustalić protokolarnie szczegółowe warunki bezpieczeństwa i higieny pracy, z podziałem obowiązków w tym zakresie, b) o prowadzonych robotach oraz niezbędnych środkach bezpieczeństwa, jakie należy stosować w czasie trwania prac, należy poinformować pracowników przebywających lub mogących przebywać na terenie prowadzenia robót albo w jego sąsiedztwie, c) teren prowadzenia robót należy wydzielić albo w inny sposób zabezpieczyć przed dostępem osób nieupoważnionych. Jeżeli wydzielenie nie jest możliwe, należy granice terenu oznakować za pomocą tablic ostrzegawczych, a w razie potrzeby zapewnić stały nadzór, d) w miejscach niebezpiecznych należy umieścić znaki informujące o rodzaju zagrożenia oraz stosować odpowiednie środki zabezpieczające przed skutkami zagrożeń. 12

2.5. Ogólne wymagania przy wykonywaniu prac w zbiornikach, kanałach, wnętrzach urządzeń technicznych i innych niebezpiecznych przestrzeniach zamkniętych 1) Prace, o których mowa w pkt.2.5., mogą być rozpoczęte i prowadzone po odpowiednim: a) odcięciu i zabezpieczeniu możliwości dopływu do zbiornika: materiałów, substancji i czynników niebezpiecznych, b) odłączeniu od zasilania znajdujących się wewnątrz zbiornika: grzałek/chłodnic, urządzeń ruchomych i innych mogących stworzyć zagrożenie podczas prac, c) opróżnieniu zbiornika i oczyszczeniu, przemyciu, przedmuchaniu parą lub gazem obojętnym, przewentylowaniu powietrzem, d) wyłączeniu z ruchu lub unieruchomieniu: torów kolejowych, zwrotnic, przenośników, miejsc zsypu itp. znajdujących się nad zbiornikiem, e) zapewnieniu stałego nadzoru w miejscu prowadzenia prac, f) zapewnieniu asekuracji przez co najmniej jedną osobę znajdującą się na zewnątrz zbiornika przez cały czas przebywania pracowników w zbiorniku, wyposażoną w odpowiednie środki ochrony osobistej, g) zabezpieczeniu niezbędnych środków ochrony zbiorowej i indywidualnej - dobranych do warunków wewnątrz zbiornika, h) sprawdzeniu bezpośrednio przed przystąpieniem do pracy zawartości tlenu oraz gazów i par substancji toksycznych i palnych oraz zapewnienie pomiaru ciągłego, jeżeli istnieje prawdopodobieństwo wystąpienia gazów lub par substancji toksycznych lub palnych podczas realizacji prac, i) przygotowaniu oświetlenia ze źródła o bezpiecznym napięciu, j) zastosowaniu jeżeli istnieje zagrożenie wybuchem środków zapobiegających wybuchowi, k) zastosowaniu zabezpieczeń przed ewentualnością utonięcia lub zasypania pracownika przez materiały płynne lub sypkie. 2.6. Ogólne wymagania przy wykonywaniu prac przy użyciu materiałów niebezpiecznych 1) Materiałami niebezpiecznymi w rozumieniu przepisów są w szczególności substancje i preparaty chemiczne zaliczane do niebezpiecznych, zgodnie z obowiązującymi przepisami w tym zakresie. 2) Prace z wykorzystaniem materiałów niebezpiecznych należy prowadzić zgodnie z obowiązującymi przepisami w tym zakresie oraz wewnętrznymi zasadami obowiązującymi na terenie Elektrowni. 3) Przy używaniu materiałów niebezpiecznych należy w szczególności: 13

a) zapewnić dostarczenie Karty charakterystyki substancji lub preparatu niebezpiecznego w języku polskim, b) poinformować pracowników o właściwościach używanych materiałów niebezpiecznych oraz o ryzyku dla zdrowia i bezpieczeństwa podczas ich używania, a także o sposobach ich bezpiecznego stosowania oraz postępowania w sytuacjach awaryjnych, c) przechowywać materiały niebezpieczne wyłącznie w miejscach i opakowaniach do tego przeznaczonych, odpowiednio oznakowanych, d) stałe zbiorniki do przechowywania ciekłych materiałów niebezpiecznych wyposażyć w zabezpieczenia przed rozlewaniem i rozprzestrzenianiem się zawartości w przypadku uszkodzenia, urządzenia do bezpiecznego pomiaru poziomu, zabezpieczenie przed dostępem osób niepowołanych, e) w czasie transportu, przeładunku, składowania i stosowania materiałów niebezpiecznych należy stosować odpowiednie środki ochrony zbiorowej i indywidualnej chroniące pracowników przed szkodliwym działaniem tych materiałów i powstaniem dodatkowych zagrożeń np. od elektryczności statycznej, f) zapewnić, aby pomieszczenie składowania lub stosowania było odpowiednio wyposażone i zabezpieczone w sposób umożliwiający wstęp do tych pomieszczeń tylko osobom upoważnionym, g) na ewentualność oblania pracownika środkami żrącymi lub powodującymi zapalenie odzieży na pracowniku zainstalować łatwe w uruchomieniu natryski bezpieczeństwa w odległości nie większej niż 20m w linii poziomej od niebezpiecznego miejsca, h) przy pracach z czynnikami rakotwórczymi ograniczać do minimum liczbę i czas narażenia pracowników, oznaczyć miejsca narażenia, zapewnić stosowanie środków ochrony i wymagań higieny, a w szczególności nie dopuszczać do spożywania posiłków, picia, palenia tytoniu w miejscu pracy. 2.7. Ogólne wymagania przy wykonywaniu prac na wysokości oraz prac z użyciem rusztowań 1) Pracą na wysokości jest praca wykonywana na powierzchni znajdującej się na wysokości, co najmniej 1,0m nad poziomem podłogi lub ziemi. Do pracy na wysokości nie zalicza się pracy na powierzchni, niezależnie od wysokości, na jakiej się znajduje, jeżeli powierzchnia ta: a) osłonięta jest ze wszystkich stron do wysokości co najmniej 1,5m pełnymi ścianami lub ścianami z oknami szklonymi, b) wyposażona jest w inne konstrukcje lub urządzenia chroniące pracownika przed upadkiem z wysokości. 14

2) Wykonywanie prac na powierzchniach wzniesionych na wysokość powyżej 1,0 m nad poziomem podłogi lub ziemi (za wyjątkiem ramp rozładunkowych) wymaga zainstalowania balustrad składających się z poręczy ochronnych umieszczonych na wysokości co najmniej 1,1m i krawężników (bortnic) o wysokości co najmniej 0,15m. W połowie wysokości pomiędzy poręczą i krawężnikiem powinna być umieszczona poprzeczka. 3) Jeżeli ze względu na rodzaj i warunki wykonywanych prac nie jest możliwe zastosowanie balustrad należy stosować inne skuteczne środki ochrony pracowników przed upadkiem z wysokości, odpowiednie do rodzaju i warunków wykonywania pracy. 4) Przy pracach na: drabinach, klamrach, rusztowaniach i innych podwyższeniach nieprzeznaczonych na pobyt ludzi, na wysokości do 2m nad poziomem stropu (podłogi, terenu) niewymagających od pracownika wychylania się poza obrys urządzenia, na którym pracuje albo przyjmowania innej wymuszonej pozycji ciała grożącej upadkiem z wysokości należy zapewnić, aby: a) drabiny, klamry, rusztowania, pomosty i podwyższenia były stabilne i zabezpieczone przed nieprawidłową zmianą położenia oraz posiadały wytrzymałość odpowiednią do obciążenia, b) pomost roboczy: miał powierzchnię wystarczającą dla pracowników, narzędzi i niezbędnych materiałów, był: równy, poziomy, trwale umocowany do elementów konstrukcyjnych oraz miał umieszczone w widocznym miejscu czytelne informacje o wielkości dopuszczalnego obciążenia. 5) Budowę rusztowań należy prowadzić zgodnie z dokumentacją producenta lub projektem indywidualnym, przez pracowników posiadających stosowne uprawnienia do budowy rusztowań. 6) Rusztowanie może być eksploatowane po jego odbiorze technicznym, potwierdzonym protokołem odbioru technicznego rusztowania, dokonanym przez osobę uprawnioną. 7) Budowę, odbiór i eksploatację rusztowań należy prowadzić zgodnie z obowiązującymi przepisami w tym zakresie oraz wymaganiami wewnętrznymi Elektrowni dotyczącymi eksploatacji rusztowań. 8) Przy pracach wykonywanych na rusztowaniach na wysokości powyżej 2 m od otaczającego poziomu stropu lub terenu zewnętrznego oraz na rusztowaniach i podestach wiszących należy w szczególności zapewnić bezpieczeństwo przy komunikacji pionowej i dojścia do stanowiska pracy oraz stabilność rusztowań i odpowiednią wytrzymałość na przewidywane obciążenia. 9) Przy pracach na kominach, konstrukcjach budowlanych bez stropów, a także przy ustawianiu lub rozbiórce rusztowań oraz przy pracach na drabinach i klamrach na wysokości powyżej 2 m nad poziomem terenu zewnętrznego lub stropu należy w szczególności: 15

a) przed rozpoczęciem prac sprawdzić stan techniczny konstrukcji lub urządzeń, na których mają być wykonywane prace, w tym ich: stabilność, wytrzymałość na przewidywane obciążenie oraz zabezpieczenie przed nieprzewidywaną zmianą położenia, stan techniczny stałych elementów konstrukcji lub urządzeń mających służyć do mocowania linek bezpieczeństwa, b) zapewnić stosowanie przez pracowników, odpowiedniego do rodzaju prac, sprzętu chroniącego przed upadkiem z wysokości, c) zapewnić stosowanie przez pracowników hełmów ochronnych przeznaczonych do prac na wysokości. 2.8. Ogólne wymagania przy wykonywaniu robót ziemnych 1) Roboty ziemne powinny być prowadzone na podstawie projektu, określającego położenie instalacji i urządzeń podziemnych, mogących znaleźć się w zasięgu prowadzonych robót. 2) Wykonywanie robót ziemnych w bezpośrednim sąsiedztwie sieci, takich jak: elektroenergetyczne, gazowe, telekomunikacyjne, ciepłownicze, wodociągowe i kanalizacyjne powinno być poprzedzone określeniem bezpiecznej odległości, w jakiej mogą być one wykonywane od istniejącej sieci i sposobu wykonywania tych robót. 3) Prowadzenie robót ziemnych w pobliżu instalacji podziemnych, a także głębienie wykopów poszukiwawczych powinno odbywać się ręcznie. 4) W czasie wykonywania wykopów w miejscach dostępnych dla osób niezatrudnionych przy tych robotach należy wokół wykopów pozostawionych na czas zmroku i w nocy ustawić balustrady zaopatrzone w światło ostrzegawcze koloru czerwonego. 5) Niezależnie od ustawienia balustrad, w przypadkach uzasadnionych względami bezpieczeństwa wykop należy szczelnie przykryć, w sposób uniemożliwiający wpadnięcie do wykopu. 6) W przypadku przykrycia wykopu, zamiast balustrad teren robót można oznaczyć za pomocą balustrad z lin lub taśm z tworzyw sztucznych, umieszczonych wzdłuż wykopu na wysokości 1,1 m i w odległości 1 m od krawędzi wykopu. 7) Jeżeli teren, na którym są wykonywane roboty ziemne, nie może być ogrodzony, wykonawca robót powinien zapewnić stały jego dozór. 8) Jednym z podstawowych wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy jest obowiązkowe zabezpieczenie ścian wykopu począwszy od 1 m głębokości. 9) Zabezpieczenie ścian wykopu o głębokości powyżej 1 m (z wyjątkiem wykopu w skałach zwartych) zapewnia się przez wykonanie wykopu ze ścianami (skarpami) pochylonymi lub wykonanie umocnienia pionowych ścian. 10) Ponadto należy przestrzegać następujących wymagań: 16

a) w pasie terenu przylegającego do górnej krawędzi skarpy, na szerokości równej trzykrotnej głębokości wykopu należy wykonać spadki umożliwiające odpływ wód deszczowych od wykopu b) sprawdzać skarpy i obudowę po każdym deszczu i po długiej przerwie w pracy oraz przed każdym rozpoczęciem robót c) likwidować naruszenie struktury gruntu skarpy przez usunięcie tego gruntu z zachowaniem bezpiecznego nachylenia wykonać bezpieczne zejścia i wejścia do wykopów d) nie składować materiałów i urobku w odległości mniejszej niż 1 m od krawędzi wykopu, jeżeli ściany są obudowane; przy skarpach bez umocnień składować można poza klinem odłamu gruntu e) zachować bezpieczne odległości wykopów od istniejących budowli f) każdorazowe rozpoczęcie robót w wykopie wymaga sprawdzenia stanu jego obudowy lub skarp. 11) Przy wykonywaniu wykopów sprzętem mechanicznym należy wyznaczyć strefę niebezpieczną związaną z pracą tych maszyn. 12) Prace w wykopach i wyrobiskach o głębokości większej od 2 m i prace ziemne prowadzone metodą bezodkrywkową muszą być wykonywane, przez co najmniej dwie osoby. 3. Ogólne wymagania obowiązujące podczas wykonywania prac przy urządzeniach i instalacjach energetycznych 3.1. Wykonywanie prac przy kotłach oraz urządzeniach i sieciach cieplnych 1) Prace wewnątrz urządzeń i instalacji energetycznych, a w szczególności w kotłach, kanałach, tunelach, zbiornikach, zasobnikach, studzienkach, rurociągach, walczakach, komorach paleniskowych, powinny być wykonywane zgodnie z wymaganiami określonymi w ogólnych przepisach bezpieczeństwa i higieny pracy. 3) Prace w kotłach oraz w komorach, kanałach i rurociągach sieci cieplnych nie mogą być wykonywane w temperaturze powyżej 40ºC. Wyjątkowo w przypadku usuwania awarii dopuszcza się wykonywanie prac w temperaturze powyżej 40ºC, pod warunkiem zapewnienia pracownikom: a) napojów i środków obniżających temperaturę powietrza otaczającego pracownika, b) środków ochrony indywidualnej, c) przerw w pracy i miejsc odpoczynku na zewnątrz pomieszczenia, ustalanych indywidualnie w zależności od warunków i specyfiki pracy. 4) Przed każdym wejściem do komory paleniskowej kotła lub przestrzeni zamkniętych należy sprawdzić, czy stężenie par lub gazów nie przekracza dopuszczalnych norm i czy 17

zapewniona jest dostateczna zawartość tlenu. Zawartość tlenu w powietrzu powinna wynosić, co najmniej 18%. 5) Prace wewnątrz kotłów, a w szczególności w komorach paleniskowych i ciągach konwekcyjnych, powinny być wykonywane po: a) wygaszeniu, rozprężeniu, wychłodzeniu, przewietrzeniu i zastosowaniu zabezpieczenia w miejscach połączenia kotła z instalacjami lub urządzeniami, które mogą być źródłem zagrożenia dla pracowników, b) usunięciu nawisów żużla, cegieł wypadających ze ścian i sklepienia oraz popiołu z lejów, przewodów i zsypów. 4) Włazy do walczaka kotła mogą być otwarte dopiero po sprawdzeniu, że w walczaku nie ma wody lub pary pod ciśnieniem. 5) Wejście do walczaka kotła może nastąpić po jego odłączeniu technologicznym, skutecznym przewietrzeniu oraz zabezpieczeniu przed wystąpieniem czynnika stwarzającego zagrożenia, w sposób określony w instrukcji eksploatacji. 6) Zabronione jest jednoczesne wykonywanie prac wewnątrz kotłów i lejów zsypowych żużla i popiołu bez wymaganego zabezpieczenia. 7) Zabronione jest wykonywanie prac wewnątrz kotłów na dwóch poziomach równocześnie, przy usytuowaniu stanowisk pracy jednego nad drugim bez wymaganego zabezpieczenia. 8) Prace remontowe przy sieciach cieplnych powinny być poprzedzone: a) zapoznaniem pracowników z aktualną dokumentacją sieci, b) uzgodnieniami z właścicielem lub użytkownikiem znajdujących się w pobliżu prowadzonych prac remontowych elementów uzbrojenia technicznego terenu w przypadku sieci podziemnych. 9) Prace remontowe przy rurociągach i węzłach cieplnych należy wykonywać po: a) odłączeniu odcinków remontowanych poprzez zamknięcie armatury odcinającej; gdy zachodzi potrzeba zamknięcia należy dokonać z obydwu stron oraz od strony odgałęzień, b) założeniu odpowiedniej zaślepki lub wymontowaniu części rurociągu, jeżeli niewystarczającym zabezpieczeniem jest zamknięcie armatury odcinającej z powodu jej nieszczelności, c) zabezpieczeniu armatury odcinającej przed nieprzewidywalną zmianą położenia oraz oznakowaniu jej tablicami ostrzegawczymi z napisem - np. "Nie otwierać!", d) wygrodzeniu i oznakowaniu miejsc niebezpiecznych, e) otwarciu w remontowanym odcinku armatury spustowej, odwadniającej, odpowietrzającej i rozruchowej. 18

10) Prace remontowe mogą być również wykonywane po odłączeniu i wymontowaniu części rurociągu. 11) Jeżeli wykonywanie prac remontowych wymaga obecności pracowników wewnątrz urządzeń i instalacji cieplnych, a w szczególności wewnątrz rurociągów, zbiorników, wymienników, zasobników, konieczne jest zabezpieczenie remontowanego odcinka rurociągu zaślepkami dostosowanymi do ciśnienia roboczego występującego w czasie pracy sieci lub urządzeń, lub odcięcie dopływu czynnika przez dwa szczelne zawieradła z każdej strony, z której może zagrozić dopływ tego czynnika. 12) Zabezpieczeniem odpowiednim może być również zamknięcie dwóch zawieradeł z możliwością rozprężenia czynnika pomiędzy nimi lub zdemontowanie części rurociągu. 13) Wejście do komór i kanałów sieci cieplnych powinno być poprzedzone kontrolą stężenia gazów i sprawdzeniem, czy wewnątrz znajduje się odpowiednia ilość tlenu w powietrzu. 14) Zabrania się w urządzeniach i instalacjach cieplnych: a) sprawdzania obecności gazów za pomocą otwartego ognia, b) wykonywania prac remontowych i konserwacyjnych rurociągów polegających na spawaniu, rozkręcaniu połączeń kołnierzowych, wymianie armatury, jeżeli znajdują się one pod ciśnieniem czynnika lub napełnione są gorącą wodą o temperaturze powyżej 50 0 C (zakaz ten nie dotyczy dokręcania kompensatorów dławicowych i dławików armatury, gdy jest to dozwolone przez producenta urządzeń i zamieszczone w instrukcjach eksploatacyjnych), c) rozkręcania złączy na rurociągach znajdujących się pod ciśnieniem czynnika, d) odkopywania lub odkrywania preizolowanych rurociągów sieci cieplnych będących w stanie naprężeń wewnętrznych na odcinkach dłuższych niż dopuszczalne. 3.2. Wykonywanie prac przy urządzeniach nawęglania i instalacji przygotowania biomasy 1) Zabronione jest wchodzenie i przechodzenie przez urządzenia przeładunkowe, a zwłaszcza: wywrotnice wagonowe, przenośniki taśmowe, ładowarki, w czasie ruchu lub chwilowego postoju tych urządzeń. Zakaz ten nie dotyczy stałych pomostów i innych wyznaczonych przejść nad i pod urządzeniami przeładunkowymi. 2) Prace wewnątrz zasobników węgla i biomasy, młynów, wentylatorów, separatorów, cyklonów oraz innych urządzeń do nawęglania i przygotowania biomasy powinny być wykonywane po: a) opróżnieniu ich z paliwa, b) oczyszczeniu z pyłu węglowego i drzewnego oraz przewietrzeniu i sprawdzeniu zwartości tlenu w powietrzu, c) wyłączeniu z ruchu przenośników oraz innych urządzeń podających - odbierających paliwo, 19

d) trwałym odcięciu od współpracujących urządzeń, z których mogłyby przedostać się spaliny, gorące powietrze lub para wodna, e) oznaczeniu miejsca pracy i wywieszeniu tablic informacyjnych i ostrzegawczych. 3) Wykonywanie prac wewnątrz zasobników węgla podczas pracy kotła jest dozwolone po całkowitym i pewnym odcięciu dopływu węgla i jego odpływu oraz po zastosowaniu środków zabezpieczających, określonych w instrukcjach eksploatacji tych urządzeń. 4) Prace wewnątrz zasobników węgla, biomasy, na których zainstalowano izotopowe sygnalizatory poziomu paliwa, powinny być wykonywane po uprzednim zabezpieczeniu przed promieniowaniem osób wykonujących te prace. 3.3. Wykonywania prac przy urządzeniach hydrotechnicznych 1) Przed przystąpieniem do prac remontowych przy rurociągach i armaturze urządzeń hydrotechnicznych należy zamknąć dopływ czynnika, rozprężyć i odwodnić te rurociągi. 2) Wykonywanie prac w odwodnionych rurociągach, sztolniach, spiralach turbinowych z ciśnieniowym doprowadzeniem wody, wieżach wyrównawczych i innych urządzeniach lub instalacjach hydrotechnicznych jest dozwolone tylko po podwójnym odcięciu wody górnej za pomocą zamknięcia ruchowo-awaryjnego i zamknięcia remontowego oraz po specjalnym zabezpieczeniu przed przypadkowym otwarciem tych zamknięć. 3) Gdy istniejące rozwiązanie konstrukcyjne uniemożliwia zastosowanie podwójnego odcięcia wody, dopuszcza się wykonywanie powyższych prac bez takiego odcięcia pod warunkiem zachowania specjalnych środków ostrożności określonych w instrukcjach eksploatacji urządzeń lub instalacji hydrotechnicznych. 4) Prace w odwodnionych rurach ssących turbin wodnych, pompo-turbinach i turbinach wodnych umieszczonych w komorach otwartych oraz komorach odwodnień powinny być wykonywane po odcięciu dopływu wody za pomocą zamknięć. 5) Wszystkie zasuwy i inne odcięcia źródeł energii obowiązkowo oznakować tablicami z napisami zabraniającymi ich otwarcia. 6) Osoby zatrudnione na sprzęcie pływającym należy wyposażyć w specjalistyczny sprzęt ratunkowy chroniący przed utonięciem. 3.4. Wykonywanie prac przy urządzeniach i instalacjach gazowych 1) Do prac przy urządzeniach i instalacjach gazów palnych i wybuchowych należy używać narzędzi nieiskrzących. 2) Wykonujący prace przy urządzeniach i instalacjach gazowych, zainstalowanych w pomieszczeniach i strefach obiektów, są obowiązani do przestrzegania wymagań 20

bezpieczeństwa i higieny pracy oraz stosowania zabezpieczeń przewidzianych dla danego rodzaju gazu oraz urządzeń i instalacji gazowych. 3) Do przedmuchiwania instalacji gazowej powinna być stosowana para wodna lub gazy obojętne, nietworzące mieszanin wybuchowych. 4) Przed przystąpieniem do pracy w strefie generatorów elektrycznych chłodzonych wodorem, przy zbiornikach wodoru, elektrolizerach oraz składach butli napełnionych wodorem lub innych zbiornikach z gazem zagrożonych pożarem lub wybuchem, powinny być przeprowadzone pomiary obecności gazów i ich stężenia. 5) Przed przystąpieniem do remontu generatorów elektrycznych, instalacji i zbiorników wodoru należy: a) usunąć z tych urządzeń wodór i przedmuchać je dwutlenkiem węgla, b) założyć zaślepki na rurociągach łączących te urządzenia ze źródłem wodoru, niezależnie od zamknięcia odpowiednich zaworów lub zdemontować odcinek rurociągu od strony dopływu wodoru stwarzając widoczną przerwę. 3.5. Wykonywanie prac przy urządzeniach elektroenergetycznych 1) Prace przy urządzeniach i instalacjach elektroenergetycznych, w zależności od zastosowanych metod i środków zapewniających bezpieczeństwo pracy, mogą być wykonywane przy całkowicie wyłączonym napięciu, w pobliżu napięcia i pod napięciem. 2) Odległości wokół nieosłoniętych urządzeń i instalacji elektroenergetycznych lub ich części znajdujących się pod napięciem, wyznaczające granice strefy prac w pobliżu napięcia i strefy prac pod napięciem, podano w tabeli poniżej. Strefa Napięcie znamionowe urządzenia prac pod napięciem prac w pobliżu napięcia kv m. m do 1 do 0,3 powyżej 0,3 do 0,7 powyżej 1 do 30 do 0,6 powyżej 0,6 do 1,4 110 do 1,1 powyżej 1,1 do 2,1 220 do 2,5 powyżej 2,5 do 4,1 400 do 3,5 powyżej 3,5 do 5,4 750 do 6,4 powyżej 6,4 do 8,4 3) Odległości określone w pkt. 2), dla urządzeń i instalacji elektroenergetycznych o napięciu znamionowym, do 1 kv, dotyczą tylko linii napowietrznych. 21

4) Prace w pobliżu napięcia powinny być wykonywane przy użyciu środków ochronnych odpowiednich do występujących warunków pracy. 5) Prace pod napięciem należy wykonywać w oparciu o właściwą technologię pracy i przy zastosowaniu wymaganych narzędzi i środków ochronnych, określonych w instrukcji wykonywania tych prac. 6) Wyłączenie urządzeń i instalacji elektroenergetycznych spod napięcia powinno być dokonane w taki sposób, aby uzyskać przerwę izolacyjną w obwodach zasilających urządzenia i instalacje. Za przerwę izolacyjną uważa się: a) otwarte zestyki łącznika w odległości określonej w Polskiej Normie lub w dokumentacji producenta, b) wyjęte wkładki bezpiecznikowe, c) zdemontowanie części obwodu zasilającego, d) przerwanie ciągłości połączenia obwodu zasilającego w łącznikach o obudowie zamkniętej, stwierdzone w sposób jednoznaczny w oparciu o położenie wskaźnika odwzorującego otwarcie łącznika. 7) Przed przystąpieniem do wykonywania prac przy urządzeniach i instalacjach elektroenergetycznych wyłączonych spod napięcia należy: a) zastosować odpowiednie zabezpieczenie przed przypadkowym załączeniem napięcia, b) wywiesić tablicę ostrzegawczą w miejscu wyłączenia obwodu o treści: Nie załączać!, c) sprawdzić brak napięcia w wyłączonym obwodzie, d) uziemić wyłączone urządzenia, e) zabezpieczyć i oznaczyć miejsce pracy odpowiednimi znakami i tablicami ostrzegawczymi. 8) Odpowiednim zabezpieczeniem przed przypadkowym załączeniem napięcia, o którym mowa w pkt.7)a) jest: a) w urządzeniach o napięciu znamionowym do 1 kv wyjecie wkładek bezpiecznikowych w obwodzie zasilającym lub zablokowanie napędu otwartego łącznika, b) w urządzeniach o napięciu znamionowym powyżej 1 kv unieruchomienie i zablokowanie napędów łączników lub wstawienie wkładek izolacyjnych między otwarte styki łączników. 9) Uziemienia należy wykonać tak, aby miejsce pracy znajdowało się w strefie ograniczonej uziemieniami, co najmniej jedno uziemienie powinno być widoczne z miejsca pracy. 10) W razie zasilania wielostronnego, uziemienia powinny być wykonane od każdej strony zasilania. 11) Jeżeli rozwiązanie konstrukcyjne urządzenia lub instalacji elektroenergetycznej albo rodzaj wykonywanej pracy nie pozwala na wykonanie uziemienia w sposób wyżej określony, 22

dopuszcza się zastosowanie innych środków technicznych i organizacyjnych zapewniających bezpieczeństwo pracy. 12) W sytuacji, o której mowa w pkt. 11), poleceniodawca, w pisemnym poleceniu wykonania pracy, jest obowiązany umieścić odpowiedni zapis o zastosowaniu innych środków zapewniających bezpieczeństwo pracy. 13) Zabronione jest podczas oględzin urządzeń i instalacji elektroenergetycznych wykonywanie jakichkolwiek prac wymagających zdejmowania osłon i barier ochronnych, otwierania celek, wchodzenia na konstrukcje oraz zbliżania się do nieosłoniętych części urządzeń i instalacji znajdujących się pod napięciem, na odległość mniejszą niż odległości określone w tabeli, o której mowa w pkt. 2). 4. Wykonawstwo prac przez firmy zewnętrzne 4.1 Ogólne wymagania dotyczące Wykonawców 1) Do realizacji prac na terenie Elektrowni, Wykonawcy zobowiązani są kierować wyłącznie osoby, które posiadają: a) aktualne szkolenie w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy, b) aktualne orzeczenia lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku (przy określonego rodzaju pracach). c) właściwe kwalifikacje i umiejętności zawodowe wymagane do wykonywania zleconych prac. 2) Wykonawcy realizujący prace na terenie i na rzecz Elektrowni zobowiązani są zapewnić osobom skierowanym do realizacji prac środki ochrony zbiorowej lub indywidualnej, sprzęt ochronny odpowiedni do występujących zagrożeń podczas realizowanych prac oraz urządzenia higieniczno sanitarne zgodnie z obowiązującymi przepisami w tym zakresie. 3) Upoważnieni przedstawiciele wykonawców wskazani w umowach są zobowiązani w szczególności: a) zapewnić udział osób skierowanych do wykonywania prac w instruktażach organizowanych przez wyznaczonych pracowników Elektrowni, b) przygotowywać, organizować i prowadzić prace zgodnie z ogólnymi przepisami bhp, ppoż. oraz uregulowaniami obowiązującymi w Elektrowni, c) uzgadniać z przedstawicielem Elektrowni wskazanym w umowie technologię wykonania prac w aspekcie potencjalnych zagrożeń dla wszystkich pracowników, d) przyjmować i stosować się do informacji i zaleceń przekazywanych im przez upoważnionych pracowników Elektrowni. 4) Poprzez cały czas trwania umowy, Wykonawca musi być reprezentowany w Elektrowni przez wyznaczonego, upoważnionego przedstawiciela. 23