Biuletyn PAEK VII XII 2007 Polska Asocjacja Ekologii Krajobrazu Biuletyn PAEK 28 (18) www.paek.ukw.edu.pl Zapraszamy współpracy! do W tym miejscu apelujemy o nadsył anie materiałów do Biuletynu: sprawozdań ze spotkań naukowych i realizowanych projektów, recenzji, artykułów polemicznych itp. 28 numer Biuletynu ma charakter głównie sprawozdawczy, co wiąże się z zakończeniem kolejnej kadencji zarządu Polskiej Asocjacji Ekologii Krajobrazu, 45.leciem pracy naukowej prof.dr hab. Andrzeja Richlinga, jak również 25 rocznicą istnienia Międzynarodowej Asocjacji Ekologii Krajobrazu i swiatowym kongresem IALE, który odbył się w czerwcu bieżącego roku w Wageningen w H o l a n d i i. Agata Cieszewska Od Redakcji Biuletyn PAEK jest oficjalnym organem Polskiej Asocjacji Ekologii Krajobrazu. Ukazuje się dwa razy w roku: w marcu i październiku. Adres Redakcji: Agata Cieszewska, Zakład Studiów Krajobrazowych, Katedra Architektury Krajobrazu SGGW, ul. Nowoursynowska 159, 02-789 Warszawa, tel. (22) 5932211, 0-505 634 692, fax (22) 8431367, e-mail: agata_cieszewska@sggw.pl. Termin nadsyłania materiałów upływa 31 stycznia i 30 września. Materiałów nie zamówionych redakcja nie zwraca, przedruk dozwolony z podaniem źródła. Członkiem PAEK można zostać po wypełnieniu deklaracji członkowskiej oraz opłaceniu wpisowego (6,- PLN) i składki rocznej (w 2007 roku 20,- PLN). Jednocześnie informujemy, że uczestnicząc w PAEK można zostać członkiem IALE (International Asociation for Landscape Ecology) po opłaceniu składki rocznej, która obecnie wynosi równowartość 20 dolarów amerykańskich (dla studentów zniżka do 10 dolarów amerykańskich). Wpłaty prosimy dokonywać również na konto PAEK. W tym numerze: Sprawozdanie z działalności zarządu PAEK Rada programowa Problemów Ekologii Krajobrazu Laudacja dla Prof. Andrzeja Richlinga Sprawozdanie z kongresu IALE Witryny WWW Informacja o składkach IALE 2-5 5-6 6-9 9-11 11 11 Szanowni czytelnicy! Przed państwem 28 numer biuletynu PAEK, który zawiera kluczowe informacje dla funkcjonowania naszej Asocjacji. Przede wszystkim powołano nowy zarząd PAEK. Proponowana jest również zmiana formuły wydawania Problemów Ekologii Krajobrazu w postaci czasopisma naukowego. PAEK ma nową witrynę internetową pod adresem www.paek.ukw.edu.pl w odświeżonej szacie graficznej przygotowaną przez Tomasza Giętkowskiego z Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy. Na nowej stronie WWW oprócz spraw bieżących będą sukcesywnie pojawiały się kolejne tomy Problemów Ekologii Krajobrazów jako pliki do pobrania. Niewielki nakład tomów archiwalnych sprawia, że apelujemy do ich redaktorów o kontakt z prowadzącym stronę w celu udostępnienia tych tak cennych materiałów. Chciałabym także wspomnieć o nowym czasopiśmie internetowym Living Rewiews In Landscape Research, które otwiera nowe drogi do publikacji również dla polskich autorów. Informacje o ukonstytuowaniu się nowego zarządu PAEK oraz zaproszenia na konferencje w 2008r. znajdziecie Państwo już wkrótce w zimowym wydaniu naszego biuletynu Agata Cieszewska
Sprawozdanie z działalności Zarządu PAEK w okresie III kadencji V.2004 VIII 2007 Władze Polskiej Asocjacji Ekologii Krajobrazu (PAEK) w kadencji 2004 2007 wybrane zostały na Walnym Zgromadzeniu Asocjacji 13 maja 2004 r. w Warszawie. Wybrano wówczas następujący skład władz PAEK: Zarząd: Andrzej Richling przewodniczący Maciej Pietrzak wiceprzewodniczący Andrzej Macias sekretarz Grażyna Bezkowska skarbnik Agata Cieszewska członek Jerzy Solon - członek Wiesław Ziaja członek Komisja Rewizyjna: Przemysław Wolski przewodniczący Jarosław Balon członek Mariusz Kistowski członek. Sąd koleżeński: Marian Drużkowski przewodniczący Jarosław Czochański członek Wojciech Lewandowski członek. Zarząd w okresie sprawozdawczym odbył trzy spotkania w pełnym składzie, omawiając sprawy bieżące Asocjacji. Spotkania członków Zarządu miały miejsce również w czasie konferencji współorganizowanych przez PA- EK, których w omawianym okresie odbyło się sześć. W ramach konferencji odbywały się również spotkania robocze. Uczestniczyli w nich członkowie PAEK obecni na konferencjach. W trakcie tych spotkań dyskutowano na temat działalności Asocjacji i omawiano projekty organizacji przyszłych konferencji. Podstawowe formy działalności PAEK nie uległy zmianie i stanowiły kontynuację aktywności rozpoczętej w pierwszej (1993 97), drugiej (1997 2000) i trzeciej (2001 2004) kadencji Zarządu. Obejmowały one przede wszystkim: - organizację konferencji i seminariów naukowych z zakresu ekologii krajobrazu; - organizację konkursów prac magisterskich z zakresu ekologii krajobrazu; - publikację wydawnictw pokonferencyjnych (w serii Problemy Ekologii Krajobrazu ) oraz Biuletynu PAEK. W trakcie kadencji funkcjonowała także strona internetowa PAEK-u. Adres tej strony uległ ostatnio zmianie i dziś wygląda następująco: www.paek.ukw.edu.pl W omawianym okresie PAEK organizowała lub współorganizowała sześć konferencji naukowych: 14-16.10.2004 w Ustce Restrukturyzacja i projektowanie systemów terytorialno-krajobrazowych, 2-4.06.2005 w Busku i Pińczowie Środowisko przyrodnicze jako przedmiot badań interdyscyplinarnych teoria i praktyka, 15-17.09.2005 w Bielicach - Struktura przestrzenno-funkcjonalna krajobrazu studium uwarunkowań i kierunki zagospodarowania geokompleksów naturalnych i zurbanizowanych, 1-3.06.2006 w Kazimierzu Dolnym Krajobraz kulturowy cechy, walory, ochrona, 21-24.09.2006 w Gdańsku Sobieszewie Waloryzacja środowiska Str. 2
przyrodniczego w planowaniu przestrzennym i strategicznym, 15-17.06.2007 w Warszawie - Klasyfikacja krajobrazu, teoria i praktyka oraz 11-14.09.2007 w Bukowinie Tatrzańskiej Ekologia krajobrazu perspektywy badawcze i utylitarne. Omówienia wymienionych spotkań zamieszczono w Biuletynie PAEK. Konferencja w Kazimierzu Dolnym związana była z jubileuszem prof. dr hab. Krzysztofa Wojciechowskiego, a konferencja w Warszawie z jubileuszem prof. dr hab. Andrzeja Richlinga. Przedstawiciele PAEK reprezentowali także Asocjację na konferencjach międzynarodowych, wśród których w szczególności należy wymienić XI Konferencję Krajobrazową w Moskwie w 2006 roku i VII Światowy Kongres Międzynarodowej Asocjacji Ekologii Krajobrazu w Wageningen w 2007 roku. W okresie sprawozdawczym podjęto próbę uruchomienia tematu badawczego Krajobrazy Polski. Próba ta stanowiła efekt wcześniejszych dyskusji i ukierunkowana była na szczegółowe rozpoznanie krajobrazów wybranych powierzchni modelowych, traktowanych jako reprezentatywne, z myślą o nowym ujęciu struktury i funkcjonowania krajobrazów naszego kraju. Kierownictwa i koordynacji prac podjął się dr hab. Marian Drużkowski. Przy dużym zaangażowaniu wielu członków PAEK stworzony został zespół reprezentujący większość ośrodków naukowych w Polsce. Przedyskutowano zasady prowadzenia badań, dokonano wyboru powierzchni badawczych i przystąpiono do wstępnych prac. Dr hab. M. Drużkowski opracował również wniosek do Ministerstwa Edukacji i Nauki na jesienny konkurs w 2006 roku, o przyznanie grantu na realizacje tego tematu. Mino wysoce pozytywnych recenzji grant nie został przyznany zapewne w związku z wysokością wnioskowanej sumy. W tej sytuacji, po kolejnych dyskusjach i konsultacjach dr hab. M. Drużkowski zmodyfikował projekt i złożył go w lipcu 2007 roku w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Sprawa jest w toku. W czasie trwania omawianej kadencji zorganizowano VIII konkurs PAEK na pracę magisterską z zakresu ekologii krajobrazu (prace ukończone w latach 2004 i 2005) i ogłoszono rozpoczęcie konkursu IX (prace ukończone w 2006 i 2007 roku). W konkursie VIII przyznano jedną nagrodę pierwszą mgr J. Niedźwiecki, dwie równorzędne nagrody drugie mgr M. Grodzka i mgr K. Zantonowicz oraz jedną nagrodę trzecią mgr W. Mania. Fundatorem nagród, podobnie jak poprzednio, była Narodowa Fundacja Ochrony Środowiska. Materialnym efektem organizowanych przez Asocjację konferencji są publikacje książkowe. W okresie kadencji ukazało się siedem pozycji, wszystkie w ramach zainaugurowanej w 1996 roku serii Problemy ekologii krajobrazu. W latach 2004 2007 ukazały się: 1. Płaty i korytarze jako elementy struktury krajobrazu możliwości i ograniczenia koncepcji (Sum: Patches and Corridors as Landscape Elements - Advantages and Limitations of the Concept ), Problemy Ekologii Str. 3
Krajobrazu tom XIV, A. Cieszewska (red.), Wyd. SGGW, Warszawa 2004. 2. Perspektywy rozwoju regionu w świetle badań krajobrazowych (Sum: Perspective on the regional development in the light of landscape research ), Problemy Ekologii Krajobrazu tom XII, M. Strzyż (red), Instytut Geografii Akademii Świętokrzyskiej, Kielce 2005. 3. Struktura przestrzenno-funkcjonalna krajobrazu (Sum: The spatial-functional structure of the landscape ), Problemy Ekologii Krajobrazu tom. XVII, A. Szponar, S. Horska-Schwarz (red.), Polska Asocjacja Ekologii Krajobrazu, Uniwersytet Wrocławski, Instytut Geografii i Rozwoju Regionalnego, Wrocław 2005. 4. Regionalne studia ekologicznokrajobrazowe - część I i II, (Sum: Regional Landscape-Ecological Studies ), Problemy Ekologii Krajobrazu tom XVI/1 i XVI/2, A. Richling, B. Stojek, M. Strzyż, I. Szumacher, A. Świercz (red.), Wydział Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego, Instytut Geografii Akademii Świętokrzyskiej im. J. Kochanowskiego w Kielcach, Polska Asocjacja Ekolo0gii Krajobrazu, Warszawa 2006. 5. Restrukturyzacja i projektowanie systemów terytorialno-krajobrazowych (Sum: Restructuring and Designing of Territorial-Landscape Systems ), Problemy Ekologii Krajobrazu tom XV, R. Klimko (red), Zakład Kształtowania i Ochrony Środowiska Instytutu Geografii Akademii Pomorskiej w Słupsku, Polska Asocjacja Ekologii Krajobrazu, Słupsk 2006. 6. Krajobraz kulturowy: cechy walory ochrona (Sum: Cultural Landscape: Features Values Protection ), Problemy Ekologii Krajobrazu tom XVIII, W. Wołoszyn (red), Zakład Ochrony Środowiska UMCS, PTG Oddział Lublin, Polska Asocjacja Ekologii Krajobrazu, Lublin 2006. 7. Waloryzacja środowiska przyrodniczego w planowaniu przestrzennym (Sum: Environmental Assessment in Physical Planning ), Problemy Ekologii Krajobrazu tom XIX, M. Kistowski, B. Korwel-Lejkowska (red), Instytut Geografii Uniwersytetu Gdańskiego, Polska Asocjacja Ekologii Krajobrazu, Komitet Człowiek i Środowisko przy Prezydium Polskiej Akademii Nauk, Gdańsk Warszawa 2007. Opracowana została również i wydrukowana barwna ulotka prezentująca dorobek PAEK. Ulotka w języku angielskim ilustrowana fotografiami wydanych przez nas tomów była dystrybuowana wśród uczestników VII Kongresu IALE. W omawianym okresie nastąpiła zmiana wydawcy Biuletynu PAEK. Od numeru 22 funkcje tę od prof. M. Pietrzaka przejęła dr Agata Cieszewska. Ukazało się siedem, bogatych w treść, numerów Biuletynu PAEK (od 21 do 27). Informowały one o bieżących sprawach Asocjacji i wydarzeniach związanych z ekologią krajobrazu w Polsce i na świecie. Zamieszczano w nich omówienia konferencji, streszczenia wykonanych ostatnio opracowań, re- Str. 4
cenzje publikacji oraz informacje o planowanych konferencjach. W okresie sprawozdawczym do PAEK przystąpiło osiemnastu nowych członków. Siedemnastu członków Polskiej Asocjacji Ekologii Krajobrazu opłaca równocześnie składki na rzecz Międzynarodowej Asocjacji Ekologii Krajobrazu IALE. 29.05.2006 roku Polska Asocjacja Ekologii Krajobrazu przyznała po raz pierwszy członkostwo honorowe wybitnemu uczonemu, autorowi znaczących prac z dziedziny nauki o krajobrazie - Prof. dr hab. Krzysztofowi H. Wojciechowskiemu,. Uroczyste wręczenia dyplomu członka honorowego nastąpiło w czasie konferencji w Kazimierzu Dolnym 1.06.2006 roku. 11.06.2007 na członka honorowego słowackiej organizacji ekologów krajobrazu IALE-SK powołany został Prof. dr hab. Andrzej Richling. Prof. A. Richling został również wyróżniony nagrodą IALE Distinguished Scholarship Award. Nagroda ta została wręczona w trakcie VII Kongresu IALE w Wageningen 10.07.2007 roku. W okresie kadencji odeszli od nas trzej znakomici uczeni, zasłużeni na polu ekologii krajobrazu: w 2006 roku Profesorowie Wojciech Widacki i Lech Ryszkowski, a w 2007 roku Profesor Andrzej Samuel Kostrowicki i Profesor Stefan Kozłowski. Finanse PAEK pochodzą nadal przede wszystkim ze składek członkowskich. Są one przeznaczane głównie na powielanie i przesyłanie Biuletyny PAEK oraz innych materiałów dla członków Asocjacji. Zarząd Polskiej Asocjacji Ekologii Krajobrazu Problemy Ekologii Krajobrazu - czasopismo naukowe Polskiej Asocjacji Ekologii Krajobrazu Zarząd PAEK podjął w bieżącym roku decyzję dotyczącą zgłoszenia Problemów Ekologii Krajobrazu do oceny czasopism naukowych prowadzonej przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego z obszaru dyscyplin naukowych wchodzących w skład nauk przyrodniczych. Wniosek do oceny Problemów Ekologii Krajobrazu zgłoszony został 30 lipca 2007 do Departamentu Bazy Badawczej i obecnie oczekiwany jest jej wynik. Czasopismo Problemy Ekologii Krajobrazu wymaga powołania rady programowej, co związane jest przede wszystkim z formułą jego wydawania przez różne ośrodki naukowe. Zarząd PAEK zaproponował, aby w radzie programowej znaleźli się reprezentanci kluczowych na polu rozwoju badań krajobrazowych ośrodków naukowych. Rada Programowa Serii Problemy Ekologii Krajobrazu obejmuje: Przewodniczący: Prof. dr hab. Andrzej Richling Warszawa, (UW) Sekretarz: Dr Agata Cieszewska - Warszawa (SGGW) Członkowie: Dr hab. Tadeusz Chmielewski prof. AR-Lublin (AR) Dr hab. Marian Drużkowski Kraków, (UJ) Dr hab. Krystyna German - Kraków (UJ) Prof. dr hab. Andrzej Jankowski Sosnowiec (UŚ) Dr hab. Ryszard Klimko prof. AP - Słupsk Str. 5
Prof. dr hab. Leon Kozacki Poznań (UAM) Dr hab. Maciej Pietrzak - prof. AWF - Poznań Dr hab. Zbigniew Podgórski Toruń (UMK) Doc. dr hab. Jerzy Solon Warszawa, (IGiPZ PAN) Prof. dr hab. Adolf Szponar Wrocław, Un. Wrocławski) Prof. dr hab. Krzysztof Wojciechowski Lublin, (UMCS) Dr hab. Wiesław Ziaja Kraków (UJ) Laudacja z okazji 45. lecia pracy naukowej i 70. rocznicy urodzin Profesora Andrzeja Richlinga W 1976 roku do rąk młodego adepta kompleksowej geografii fizycznej, piszącego właśnie pracę magisterską pod kierunkiem prof. Tadeusza Bartkowskiego na Uniwersytecie Poznańskim dotarła pewna publikacja. Była to wydana rok wcześniej w serii Rozprawy Uniwersytetu Warszawskiego pod numerem 104 praca zatytułowana Analiza i struktury środowiska geograficznego i nowa metoda regionalizacji fizycznogeograficznej (na przykładzie województwa białostockiego) autorstwa Andrzeja Richlinga. Ów młody człowiek nie mógł oczywiście przypuszczać, iż publikacja ta ważna jest nie tylko dla jej autora (bo to ona właśnie była podstawą uzyskania przez niego w 1975 stopnia doktora habilitowanego nauk o ziemi), ale że będzie także ważna i dla niego samego, gdyż w dużym stopniu zadecydowała o jego przyszłych zainteresowaniach problemami badania struktury krajobrazu. Nie mogłem rzecz jasna także wówczas przypuszczać, iż po 30 latach będzie mi dane, będę miał przyjemność i zaszczyt w tym szacownym gmachu i w przytomności tak zacnego gremium mówić o dorobku naukowym prof. zw. dr hab. Andrzeja Richlinga, dorobku dotyczącym obszaru kompleksowej geografii fizycznej właśnie i ekologii krajobrazu, zwanych także zintegrowanymi badaniami środowiska przyrodniczego. To nieco osobiste wprowadzenie nie jest jednak przypadkowe. Jak wiadomo bowiem każde publiczne wystąpienie, każde przemówienie w tym i laudacja powinny posiadać pewną myśl przewodnią, pewną ideę generalną, wokół której przemawiający buduje swoją wypowiedź i do którego to tematu nawiązuje prezentując jej kolejne wątki. Jak się wydaje, w przypadku bogatego, obejmującego przeszło 250 pozycji dorobku naukowego prof. Andrzeja Richlinga tym hasłem organizującym (organizującym także tą wypowiedź) jest właśnie struktura krajobrazu. A więc pojęcie o kapitalnym i stałym, niezależnym od przyjmowanych aktualnie koncepcji i paradygmatów znaczeniu dla teorii i metodologii badań krajobrazowych. Temu zagadnieniu poświęcona była bowiem nie tylko wspomniana rozprawa habilitacyjna, prezentująca oryginalną metodę regionalizacji oraz analizy relacji i siły związku pomiędzy składowymi systemu przyrodniczego ale i obroniona w 1969 i opublikowana w 1972 roku dysertacja doktorska, dotycząca struktury krajobrazowej Krainy Wielkich Jezior Mazurskich jak i liczne późniejsze publikacje, poświęcone m. in.: metodyce wydzielania uroczysk, typom hydrotopów, wyróżnianiu geokompleksów częściowych, regionalizacji fizycznogeograficznej czy istnieniu uniwersalnej jednostki przyrodniczej. W tym nurcie mieszczą się także de facto publikacje zwarte, zarówno autor- Str. 6
skie, takie jak wydany w 1982 skrypt Metody badań kompleksowej geografii fizycznej i podręcznik Kompleksowa geografia fizyczna z 1992 jak i współautorskie, poczynając od Przewodnika do badań z zakresu geografii fizyczne ogólnej, wydanego przez Uniwersytet Warszawski w 1981 roku, a w wersji zmienionej i rozszerzonej przez PWN jako Metody szczegółowych badań geografii fizycznej w 1993 a po unowocześnieniu jako Geograficzne badania środowiska przyrodniczego w roku 2007. Wspomnianego obszaru dotyczą też osiągnięcia w dziedzinie tematycznej kartografii fizycznogeograficznej i krajobrazowej, związane z opracowaniem szeregu map typologii krajobrazu naturalnego, podziałów regionalnych wielu obszarów czy (wraz z W. Lewandowskim) mapy wykorzystania krajobrazu Polski i Europy Środkowej. Znajdujemy je w wielu podręcznikach, atlasach regionalnych, w Atlasie Rzeczypospolitej oraz w wydanym w Wiedniu w 1985 roku Atlasie Europy Wschodniej i Południowo-Wschodniej. Przekonanie, iż prawdziwie kompleksowe, holistyczne badanie krajobrazu możliwe jest jedynie w ujęciach inter-, multi- czy wręcz transdyscyplinarnych powoduje bardzo intensywne włączenie się Profesora w początkach lat 80-tych w rozwój i stanowienie nowego nurtu badawczego określanego mianem ekologii krajobrazu (geoekologii). Przebiegało ono dwutorowo. Z jednej strony pojawiają się tu ważne prace dotyczące funkcjonowania i hierarchicznej klasyfikacji systemów krajobrazowych, planowania krajobrazu czy jego oceny fizjonomicznej, zwieńczone w jakimś sensie opublikowanym w 1994 roku w Wydawnictwie Naukowym PWN wraz z docentem Jerzym Solonem pierwszym i jak dotąd jedynym polskim podręcznikiem ekologii krajobrazu, rozszerzonym w 1996 i wznowionym w roku 1998 i 2002. Z drugiej zaś ma charakter organizacyjny. Tu znajdujemy Profesora wśród członków-założycieli Międzynarodowej Asocjacji Ekologii Krajobrazu (IALE) przypomnijmy miało to miejsce w Pieszczanach na Słowacji w 1982 roku - w której przez wiele lat przewodniczy międzynarodowej grupy roboczej Landscape System Analysis in Environmental Management ; w latach 1988 1993 kieruje Klubem Ekologii Krajobrazu przy Polskim Towarzystwie Geograficznym, by od momentu powstania w 1993 po dzień dzisiejszy pełnić funkcję przewodniczącego Polskiej Asocjacji Ekologii Krajobrazu (PAEK). Ponieważ wśród wielu współczesnych koncepcji ujmowania ekologii krajobrazu jako nauki bardzo czytelny a niekiedy wręcz dominujący jest nurt aplikacyjny, traktujący ją właśnie jako zastosowanie wyników badań różnych, głównie przyrodniczych dyscyplin w optymalizacji gospodarki krajobrazem w tym miejscu warto wspomnieć o licznych stosowanych pracach i publikacjach Profesora w ramach planów ochrony parków narodowych, opracowań fizjograficznych czy ekspertyz i ocen środowiska geograficznego. Szanowni Państwo! Podczas omawiania omawiania a nie podsumowania, podkreślmy to wyraźnie dorobku jubilata pojawia się z reguły pytanie o szkołę naukową, pytanie czy jubilat stworzył takową szkołę. Jest tutaj po pierwsze jasne, iż niewątpliwie mamy do czynienia z warszawską szkołą geografii fizycznej, związaną przede wszystkim Str. 7
z osobą św. pamięci prof.. Jerzego Kondrackiego a wywodzącą się de facto jeszcze z czasów przedwojennych. Czy można jednak mówić także o szkole naukowej prof. Andrzeja Richlinga? Odpowiedź na to pytanie wymaga sprecyzowania czym jest, jak rozumiemy i kiedy powstaje szkoła naukowa. Posłużę się tu pewną własną koncepcją, gdyż nie ukrywam, iż wydaje mi się ona bardzo sensowna. Otóż w moim przekonaniu z prawdziwą szkołą naukową mamy do czynienia wówczas, gdy Profesor- Mistrz wykształciwszy i wychowawszy swoich uczniów możliwie szybko pozwala im kroczyć drogą własnych zainteresowań i poszukiwań, wiedząc doskonale, iż największym sukcesem Mistrza jest nie tworzenie skostniałej grupy powielającej pomysły jej twórcy, lecz sytuacja, w której uczniowie nabrawszy dystansu do zdobytej wiedzy, samodzielnie zaczną formułować i rozwiązywać problemy badawcze, gdy jak pisał Norwid odepchną stopą ów znany ląd w poszukiwaniu nieznanego. I jeśli przyjrzymy się bliżej choćby tylko tematyce realizowanych pod kierunkiem Jubilata 17 rozpraw doktorskich, poświęconych m. in. : - zmianom zalesienia, - ocenie zagrożenia środowiska przyrodniczego, - mapom krajobrazowym, - metodyce krajobrazowo-geochemicznej w typologii krajobrazu - strukturze krajobrazu gór niskich, - strukturze krajobrazu i obrazom satelitarnym, - dynamice zmian środowiska w strefie oddziaływania Płocka - strukturze i potencjałowi krajobrazu obszaru młodoglacjalnego, - zastosowaniu GIS w badaniach potencjału produktywności biotycznej, - hydrochemicznym aspektom funkcjonowania krajobrazu, - modelom struktury krajobrazu i ich zastosowaniu w planowaniu przestrzennym - strukturalnym i funkcjonalnym cechom granic krajobrazowych, - funkcjom ekologicznym parków miejskich, - strukturze funkcjonalnej geosystemu młodoglacjalnego, - zmianom antropogenicznym w glebach itd. to nie ulega wątpliwości, iż odpowiedź na sformułowane wyżej pytanie brzmi zdecydowanie i jednoznacznie tak! Dodatkowo, część tych prac, realizowana przez osoby z innych ośrodków naukowych kraju przyczyniała się w znakomity sposób do dyfuzji poglądów i koncepcji omawianej szkoły.. Nie bez znaczenia jest tu także fakt, iż wymienione wcześniej publikacje, zwłaszcza te o charakterze zwartym stanowiły i stanowią swego rodzaju kanon, stanowią lekturę obowiązkową nie tylko dla adeptów ale i wszystkich, którzy z badań krajobrazowych uczynili obszar swoich dociekań naukowych; tych publikacji nie można po prostu nie znać! Warto w tym miejscu dodać, iż Jubilat jest również autorem 19 recenzji doktorskich i 4 habilitacyjnych oraz opracował 17 wniosków w sprawie tytułu lub stanowiska profesora, w tym dwa w stosunku do osób z zagranicy a od 10 lat jest członkiem Centralnej Komisji ds. Stopni i Tytułu Naukowego, co jest faktem o kapi- Str. 8
talnym znaczeniu dla naszej dyscypliny Szanowni Państwo! Pozwólcie, iż kończąc ten zapewne dalece nie pełen i nie wyczerpujący przegląd działalności naukowej prof. Andrzeja Richlinga w imieniu tych wszystkich (do których także mam przyjemność się zaliczać), którzy na swej drodze naukowej mieli zaszczyt i szczęście spotkać Pana Profesora jako promotora, recenzenta, mentora czy opiekuna wyrażę przekonanie, przekonanie graniczące z pewnością, iż długo jeszcze będziemy mogli korzystać z Jego pomocy, opieki i życzliwości, bo są nam one po prostu bardzo potrzebne! Ad multos annos Panie Profesorze! młodych naukowców warsztaty (master class). Poruszały one różnorodne zagadnienia (od badań struktury i przemian do genetyki krajobrazu), wprowadzane w odmiennych formach (zajęcia w pracowniach komputerowych, sesje dyskusyjne). Warsztaty zakończone zostały uroczystym wręczaniem uczestnikom certyfikatów. Maciej Pietrzak Seminaria, sesje, spotkania Sprawozdanie z kongresu IALE, 8-12 lipca 2007, Wageningen, Holandia W bieżącym roku upłynęło 25 lat od założycielskiego spotkania International Association for Landscape Ecology w Piešťanach (obecnie Słowacja). Z pewnością, nikt wtedy nie przypuszczał, że po ćwierćwieczu, w kongresie Międzynarodowej Asocjacji Ekologii Krajobrazu, weźmie udział rekordowa liczba 750 uczestników z ponad 60 krajów. Ogromny wysiłek organizacyjny został nagrodzony niepowtarzalnym spotkaniem w uroczym holenderskim miasteczku żyjącej nauki Wageningen. Zjazd kongresowy poprzedziły rozpoczynające się trzy dni wcześniej, a przeznaczone dla Fot.1. Jeden z kursów dla młodych naukowców (T. Giętkowski ). 9 lipca nastąpiło otwarcie obrad kongresu. Spotkania w ramach 25 sympozjów i 24 sesji otwartych (łącznie) odbywały się w kilku salach kompleksu kinowego w Ede, miasteczka położonego kilka kilometrów na północ od Wageningen. Posiedzenia plenarne transmitowane były równocześnie do wszystkich sal. Ogromna liczba referatów sprawiała, że obrady toczyły się od wczesnego rana do godzin wieczornych. Ich tematyka nawiązywała zarówno do klasycznych kierunków badań (koncepcje teorie i historia ekologii krajobrazu, przemiany krajobrazu, modelowanie na poziomie gatunku czy populacji, rozpoznanie struktury krajobrazu), jak i tematyki związanej z aplikacją, między innymi w zakresie polityki ochrony krajobrazu, zarządzania przestrzenią miejską (ekologia Str. 9
miast) czy gospodarowaniem i ekologią lasów oraz mokradeł. W ostatnim dniu spotkania odbyła się sesja plenarna z obradami okrągłego stołu, na której przedstawiono perspektywy rozwoju ekologii krajobrazu. Zastanawiano się między innymi, jaki będzie po ociepleniu kolejny globalny problem, przed którym stanie ludzkość, a przedstawiciele państw afrykańskich, których region został pominięty nieco w referatach podsumowujących, podkreślali szczególną rolę współpracy międzynarodowej dla zrównoważonego rozwoju tej części świata. Fot. 2. Dyskusje okrągłego stołu ( T. Giętkowski). W środę zaplanowano wycieczki terenowe. Wybór dokonywany w chwili rejestracji nie był łatwy, gdyż każda z 15 propozycji była niezwykle ciekawa (od północno-holenderskich wydm po muzeum van Gogha). Wczesnym rankiem wszystkie grupy, za wyjątkiem rowerowej, wyjechały autokarami w trwające około 7 godzin trasy. Z kolei ponad trzydziestka chętnych poznawała w tym czasie, w rzęsistym deszczu, uroki okolic Wageningem, wykorzystując do tego siłę sowich mięśni i najpopularniejszy w tym kraju środek transportu, a ku uciesze naszej grupy jazdę zakończyliśmy w największej w tej części Holandii winnicy. Osoby, które po tak wyczerpującym dniu zachowały siły, mogły uczestniczyć w rozpoczynających się po godzinie 20:00 warsztatach (trzeba podkreślić, że frekwencja dopisała). Niemniej istotne znaczenie jak obrady, miały również liczne spotkania towarzyskie. Niepowtarzalna, pełna otwartości atmosfera tych wieczorów, z pewnością na długo zapadnie w pamięć uczestników. Specyficznego charakteru nabrała choćby uroczysta wtorkowa kolacja, gdy przeciągająca się sesja uniemożliwiła większej części z nas powrót do hotelu i zmianę stroju na bardziej oficjalny. Ustępujący przewodniczący Bob Bunce gorąco podziękował kilku najbardziej zasłużonym, dla rozwoju ekologii krajobrazu osobom, w tym profesorowi Andrzeja Richlingowi. Długo też będzie można wspominać poniedziałkowe spotkanie na Starym Rynku Wageningen, gdzie jedną z atrakcji było wspólne tworzenie mozaiki przedstawiającej logo kongresu. Rocznicowy zjazd w Holandii był wielkim sukcesem organizatorów. Przy ogromnej liczbie uczestników udało się zachować godną, ale zarazem swobodną i otwartą atmosferę podczas wszystkich spotkań, co z pewnością sprzyjało dyskursom, wymianie doświadczeń, narodzinom wielu wspólnych pomysłów. Wierzę, że ich rezultaty będzie można dostrzec długo przed tradycyjnym, chińskim gongiem jaki usłyszymy w 2011 roku w Pekinie. Tomasz Giętkowski * Uczestnictwo Tomasza Giętkowskiego było częściowo finansowane ze stypendium konferencyjnego Towarzystwa Naukowego Warszawskiego i Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej. Str. 10
Witryny WWW Witryna zachęca naukowców związanych szeroko za badaniami krajobrazowymi do współtworzenia czasopisma. Proponowana jest także subskrypcja otrzymywania informacji o najnowszych artykułach. W przygotowaniu są artykuły dotyczące takich tematów jak: zintegrowane modelowanie użytkowania terenu, krajobrazy socjoekologiczne i ich zagospodarowanie, transdyscyplinarny rozwój zagospodarowania ekosystemów, GIS i gospodarowanie zasobami, progi i granice środowiskowe, wskaźniki rozwoju zrównoważonego etc. Składki IALE http://landscaperesearch.livingreviews.org/ Living Reviews in Landscape Research (LRLR) jest nowym międzynarodowym czasopismem naukowym, którego celem jest przedstawienie artykułów podsumowujących i oceniających obecny stan wiedzy, a także przyszłe potrzeby w tej interdyscyplinarnej dziedzinie jaką są badania krajobrazowe. Nowe czasopismo jest regularnie aktualizowane, cechuje się także swobodnym dostępem tzn. nie wymaga płatnej prenumeraty. Przyczyna powstania nowego czasopisma Living Reviews in Landscape Research jest związana ze stworzeniem forum dla zintegrowanych badań krajobrazowych, jak również uzupełnienia istniejących czasopism pokrywających tematykę w tej dziedzinie. Jednocześnie LRLR jest częścią grupy czasopism skupionych w portalu internetowym Living Reviews (http://www.livingreviews.org). Edycję czasopisma prowadzą: H. Wiggering, R. Costanza, A. Johnson oraz reprezentantka IALE - M. Potschin. Szanowni Państwo zmiana zarządu IALE przyczyniła się do weryfikacji sposobu opłacania składek przez polskich członków asocjacji. Członkowie Polskiej Asocjacji Ekologii Krajobrazu, którzy chcieliby być jednocześnie członkami International Association for Landcape Ecology powinni składkę opłacać ponownie poprzez polską organizację tj. PAEK. Jak wspomniano na wstępie roczna składka IALE wynosi 20 dolarów amerykańskich, co przy obecnym kursie wynosi ok. 50 złotych. Prosimy o wpłacanie składek na numer konta Bank PKO BP 29 1020 4027 0000 1502 00 34 2170 z dopiskiem Sekretariat Polskiej Asocjacji Ekologii Krajobrazu www.paek. ukw.edu.pl Str. 11