KOMUNIKAT Z BADAŃ ISSN 2353-5822 Nr 130/2018 Kwartalny bilans nastrojów społecznych Październik 2018 Przedruk i rozpowszechnianie tej publikacji w całości dozwolone wyłącznie za zgodą. Wykorzystanie fragmentów oraz danych empirycznych wymaga podania źródła
Znak jakości przyznany przez Organizację Firm Badania Opinii i Rynku 11 stycznia 2018 roku Fundacja Centrum Badania Opinii Społecznej ul. Świętojerska 5/7, 00-236 Warszawa e-mail: sekretariat@cbos.pl; info@cbos.pl http://www.cbos.pl (48 22) 629 35 69
1 W naszych badaniach wskaźnikami nastrojów społecznych są m.in. oceny i prognozy sytuacji gospodarczej i politycznej w Polsce, a także oceny warunków materialnych gospodarstw domowych oraz kondycji zakładów pracy respondentów. Aby syntetycznie oddać dynamikę zmian nastrojów, ich bilans kwartalny prezentujemy w postaci średnich ocen na pięciopunktowej skali od -2 do +2. SYTUACJA POLITYCZNA W trzecim kwartale 2018 roku 1 możemy mówić o stabilizacji ocen i prognoz sytuacji politycznej. Utrzymują się one na zbliżonym poziomie od marca br., co oznacza, że są nieco gorsze niż w styczniu i lutym. Średnie oceny niezmiennie przyjmują wartości ujemne, co oznacza przewagę niezadowolenia nad zadowoleniem, natomiast w przypadku prognoz wartości zbliżone są do zera, co świadczy o tym, że pesymizm równoważy się z optymizmem. RYS. 1. Sytuacja polityczna w Polsce - -0,10-0,10-7 -0,16-0,16-0,13 2 2-0,19 8 7 0,10 3 2 5-2 -3 0 - : średnie na 5-punktowej skali od -2 (bardzo zła) do +2 (bardzo dobra). : średnie na 5-punktowej skali od 2 1 Prezentowane dane pochodzą z badań Aktualne problemy i wydarzenia (338, 339 i 340) przeprowadzonych metodą wywiadów bezpośrednich wspomaganych komputerowo (CAPI) na reprezentatywnych próbach losowych dorosłych mieszkańców Polski, realizowanych w trzecim kwartale 2018 roku: 28 czerwca 5 lipca (N=999), 16 23 sierpnia (N=1115), 6 13 września (N=1064).
2 SYTUACJA GOSPODARCZA Z kolei oceny i prognozy sytuacji gospodarczej w Polsce od wielu miesięcy przyjmują dodatnie wartości. Jednak i one nie zmieniły się w trzecim kwartale, co oznacza, że od maja utrzymują się na zbliżonym poziomie nieco niższym niż w kwietniu czy też na początku bieżącego roku. RYS. 2. Sytuacja gospodarcza w Polsce 6 4 1 0,39 0,36 0,35 0,50 0 5 0,30 9 0,33 5 5 8 0 0 3 - - : średnie na 5-punktowej skali od -2 (bardzo zła) do +2 (bardzo dobra). : średnie na 5-punktowej skali od 2 WARUNKI MATERIALNE W porównaniu z poprzednim kwartałem minimalnie poprawiły się w ostatnich miesiącach oceny warunków materialnych gospodarstw domowych, z kolei prognozy w tym zakresie są tradycyjnie gorsze niż oceny i od wielu miesięcy utrzymują się na porównywalnym poziomie.
3 RYS. 3. Warunki materialne gospodarstw domowych 0,76 4 0,70 3 0,72 0,77 0,73 2 8 3 0,19 0 0,19 0,15 0,16 0,15 0,11 0,12 - - : średnie na 5-punktowej skali od -2 (bardzo zła) do +2 (bardzo dobra). : średnie na 5-punktowej skali od 2 SYTUACJA W ZAKŁADACH PRACY W trzecim kwartale tego roku oceny sytuacji w zakładach pracy respondentów utrzymywały się na poziomie z czerwca br., co oznacza, że były nieco lepsze niż w kwietniu i maju, natomiast zbliżone do rejestrowanych w pierwszym kwartale br. Z kolei prognozy w tym zakresie nieco pogorszyły się w lipcu, natomiast w kolejnych dwóch miesiącach powróciły do poziomu z końca drugiego kwartału. Ogólnie rzecz biorąc, można stwierdzić, że większość pracujących pozytywnie ocenia sytuację firm, w których są zatrudnieni, i raczej nie przewiduje, by w ciągu najbliższego roku sytuacja ta miała się istotnie zmienić, a jeśli już to raczej in plus niż in minus.
4 RYS. 4. Sytuacja w zakładach pracy respondentów 0,75 0,75 8 8 1 2 0,71 0,58 4 2 0,11 0,17 0,35 0,30 9 3 0,19 5 - - : średnie na 5-punktowej skali od -2 (bardzo zła) do +2 (bardzo dobra). : średnie na 5-punktowej skali od 2 Od wielu miesięcy nastroje społeczne, mimo nieznacznych wahań, utrzymują się na zbliżonym poziomie. sytuacji politycznej w kraju są raczej krytyczne, z kolei nieco częściej pozytywnie niż negatywnie postrzegana jest sytuacja gospodarcza w Polsce. Jeszcze lepiej prezentują się oceny sytuacji w zakładach pracy oraz oceny materialnych warunków bytu respondentów i ich rodzin. Jeśli zaś chodzi o przewidywania na najbliższy rok, to niezmiennie od wielu miesięcy w zakresie sytuacji politycznej w kraju spodziewane jest raczej utrzymanie status quo, natomiast nieco więcej nadziei budzi stan polskiej gospodarki, sytuacja zawodowa i materialna respondentów, przy czym choć oczekiwania poprawy w tych wymiarach są nieco większe niż obawy co do pogorszenia, to mimo wszystko są one dość zachowawcze. Ponadto w dłuższej perspektywie daje się obserwować nieznaczny wzrost pesymizmu w prognozowanym rozwoju sytuacji ekonomicznej Polski. Opracował Rafał Boguszewski