Lucyna Cyganowska Dorota Marczykowska Studium Podyplomowe Kwalifikacyjne Metodyczno Kulturoznawcze Języka Kaszubskiego
LECH BĄDKOWSKI żołnierz, pisarz, dziennikarz, tłumacz oraz kaszubski działacz polityczny, kulturalny i społeczny.
Lech Bądkowski (właśc. Leszek Mieczysław Zygmunt Buntkowski) urodził się 24 stycznia 1920 r. w Toruniu jako syn Kazimierza Buntkowskiego i Zofii z d. Faustmann. Miał brata Tadeusza i siostrę Aleksandrę. Uczęszczał tam do szkoły powszechnej i Gimnazjum Klasycznego im. M. Kopernika, które ukończył w 1938 r. Pod wpływem ojca, który był m.in. przewodnikiem wycieczek, zainteresował się historią i geografią Pomorza. 21 września 1938 r. został przyjęty na wydział prawa Uniwersytetu Józefa Piłsudskiego w Warszawie, a 28 września urlopowany celem odbycia czynnej służby wojskowej, którą odbył jako elew w Szkole Podchorążych w Brodnicy.
Uczestniczył w kampanii wrześniowej w 1939 r., dowodził plutonem piechoty i m.in. Walczył w bitwie nad Bzurą, którą potem opisał w książce Żołnierze znad Bzury. W 1940 r. przedostał się do Francji, a potem Anglii i zaciągnął do Samodzielnej Brygady Strzelców Podhalańskich. Walczył pod Narwikiem, gdzie wykazał się męstwem. 19 lipca 1941 r. został zaliczony w Poczet Kawalerów Orderu Wojennego Virtuti Militari i otrzymał odznaki Krzyża Srebrnego tego orderu. 21 lipca 1941 r. w miejscowości Douglas w Szkocji został odznaczony przez gen. W. Sikorskiego Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari, a 20 listopada 1941 r. jako aspirant Lech Buntkowski otrzymał legitymację kawalera Orderu Wojennego Virtuti Militari kl. V. (leg. nr 8810).
Jego oddział stacjonował też w St. Andrews. Potem był w 1 kompanii ppanc 1 Polskiej Brygady Strzelców, Polskiej Marynarce Wojennej i w jednostce spadochroniarzy w Szkocji. Odbył przeszkolenie dla cichociemnych i miał zostać zrzucony na teren okupowany, do czego nie doszło. Dosłużył się stopnia podporucznika. W Anglii działał w Związku Pomorskim i napisał broszurę Pomorska myśl polityczna (1945), będącą szkicem historyczno-ideologicznym.
Już podczas wojny, najpierw w Szkocji, a potem w Londynie skupił wokół siebie grupę Pomorzan w organizacji pod nazwą Związek Pomorski. W 1945 roku ukazała się w Londynie broszura Pomorska myśl polityczna, w której do dzisiaj zawiera się wiele aktualnych przemyśleń programowych. Po wojnie pierwszym możliwym transportem Marynarki Wojennej wrócił do Polski. Był przekonany, że miejsce Polaka jest w Polsce. Jednak kontynuowanie działalności na rzecz Pomorza w tamtych realiach politycznych okazało się niemożliwe. Bądkowski rozpoczął pracę jako dziennikarz w Dzienniku Bałtyckim. Zamiast działalności politycznej próbował uprawiać publicystykę polityczną lub nawiązującą do polityki. W 1953 roku musiał jednak odejść z Dziennika Bałtyckiego właśnie z przyczyn politycznych.
W 1947 r. ożenił się z Zofią Janiszewską. 30 czerwca 1947 r. w Sądzie Grodzkim w Toruniu uzyskał błyskawicznie sprostowanie metryki urodzenia powołując się na brzmienie nazwiska dziadka, które zostało zniemczone podczas zaboru pruskiego. Już jako Lech Bądkowski 20 października 1949 r. otrzymał (z oceną dobry) dyplom Wyższego Studium Administracyjno-Gospodarczego przy Wyższej Szkole Handlu Morskiego w Gdyni z siedzibą w Sopocie..
W 1951 r. zamieszkał w Gdańsku przy ul. Długiej 79/80 m. 5. Pod koniec roku ukończył (zaocznie) nauki polityczne na Wydziale Prawa Uniwersytecie Łódzkim. Związał się z wybrzeżową prasą od 1952 r. pisał w Dzienniku Bałtyckim, a od 1953 r. w tygodniku Rybak Morski. Na początku 1952 r. ukazała się jego pierwsza powieść Kuter na strądzie, napisana w estetyce socrealistycznej, do której pisarz nabrał potem dystansu. W 1953 r. doczekał się córki Sławiny, zam. Kosmulskiej. Od końca lipca 1953 r. działał w Związku Literatów Polskich. Z powodu wojennej przeszłości nie zdobył jednak pełnego zaufania ówczesnych władz i został odsunięty od pracy w prasie codziennej. W latach 1954-56 był kierownikiem Teatru Lalki i Aktora Miniatura. W 1956 r. wystawił w nim jedną bajkę dla dzieci, a trzy lata później następną. W 1956 r. był krótko zastępcą redaktora naczelnego tygodnika Ziemia i Morze, którym kierowała Maria Boniecka.
Od połowy lat sześćdziesiątych konsekwentnie pisał lub podpisywał zbiorowe i indywidualne protesty przeciwko łamaniu swobód obywatelskich, wolności słowa, fałszowaniu historii. Lech Bądkowski był nie tylko publicystą, ale też aktywnym organizatorem życia społecznego. W 1956 roku współtworzył Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie, w którym był aktywny do końca życia. Był założycielem i pierwszym prezesem Klubu Pomorania, który uważał za podchorążówkę ruchu społecznego. Przez szereg lat (1957-1966) był prezesem oddziału gdańskiego Związku Literatów Polskich. Był też członkiem Zarządu Głównego ZLP i członkiem polskiego PEN-Clubu, a od 1981 roku członkiem jego zarządu.
Pod własnym nazwiskiem wydał w 1978 roku poza cenzurą dwie programowe broszury Kaszubsko-Pomorskie drogi i Twarzą do przyszłości, w których nakreślił obraz społeczeństwa i państwa polskiego i prognozował zmiany, które muszą nastąpić, gdyż dalsze praktykowanie socjalizmu prowadzi państwo do przepaści. W innych redakcjach również nie zagrzał długo miejsca, również z przyczyn politycznych. Jednak współpracował z wieloma gazetami i czasopismami. Swoje teksty poruszające problematykę regionalną lub polityczną umieszczał w Polityce, Życiu literackim, Głosie Wybrzeża, Pomeranii, Pomorzu i innych, a także w czasopismach bez debitu, takich jak Bratniak czy Spotkania.
W sierpniu 1980 roku jako pierwszy intelektualista znalazł się w Stoczni Gdańskiej, gdzie aktywnie uczestniczył w obradach. Bądkowski był negocjatorem i sygnatariuszem porozumienia gdańskiego. Był pierwszym rzecznikiem prasowym NSZZ Solidarność. W tym czasie został redaktorem naczelnym najpierw rubryki w Dzienniku Bałtyckim a potem samodzielnego tygodnika Samorządność. Przed Sierpniem i po nim był niewątpliwym autorytetem środowisk opozycyjnych między innymi Ruchu Młodej Polski.
Poza książkami historycznymi wydał szereg powieści współczesnych, zbiorów opowiadań, zbiorów reportaży, w sumie kilkadziesiąt pozycji, nie licząc artykułów prasowych. Jego zaangażowanie w sprawy polityczne nie podobało się władzy komunistycznej. Wielokrotnie miał zakaz publikacji, a nawet spotkań autorskich. Wynikały z tego oczywiste kłopoty materialne. Ówczesne władze chciały żeby tacy ludzie jak Bądkowski nie istnieli na szerszym forum. Częściowo im się to udało: funkcjonowanie w tzw. drugim obiegu miało niewielki zasięg. Teraz postać Bądkowskiego jest odkrywana na nowo. W prasie nawet piszą człowiek legenda. Niestety nie dożył chwili, w której mógłby wykorzystać wszystkie talenty, które otrzymał od losu.
Lech Bądkowski zmarł 24 lutego 1984 roku w mieszkaniu na ul. Długiej, po ciężkiej chorobie, przez ostatnie lata będąc pod troskliwą opieką swojej żony oraz przyjaciół. Jego pogrzeb na cmentarzu Srebrzysko był wielotysięczną manifestacją "Solidarności". Pogrzeb Lecha Bądkowskiego przerodził się w wielką manifestację Solidarności. Żegnali go m.in. Bronisław Geremek (na pierwszym planie) i Lech Wałęsa z żoną Danutą (w głębi). Zdjęcie z archiwum rodziny Bądkowskich.
Lech Bądkowski pomnik nagrobny na cmentarzu komunalnym "Srebrzysko".
Medal Lecha Bądkowskiego Z okazji 25 rocznicy śmierci Lecha Bądkowskiego Oddział Gdański Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego wybił specjalny medal. Medal dostępny jest w wersji mosiężnej.
Dorobek literacki Powieści Połów nadziei (1959) Wesoło w tropikach (1962) Powtórka (1969) Żołnierze znad Bzury (1969) Wielkie jezioro Gorzkie (1970) Kulminacja (1972) Odwrócona kotwica (1976) Oblężenie (1976) Młody Książę (1980) Huśtawka (1984) Chmury (1984) Inne Zbiory opowiadań "Kuter na strądzie" (1951) "Bitwa trwa" (1960) "Wszystko się liczy" (1971) "Sny" (1978) Reportaż Słowińcy (1956) Proza poetycka Pieśń o miłosnym wieńcu (1961) Tłumaczenie z języka kaszubskiego na polski: *Życie i przygody Remusa A. Majkowskiego (1964) *Baśnie kaszubskie F. Sędzickiego (1957) *Legendy Pomorza W. Łęgi (1958)
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ