POSTĘPOWANIE NAKAZOWE

POSTĘPOWANIE NAKAZOWE

W postępowaniu nakazowym mogą być rozpoznawane sprawy należące do postępowania zwykłego, jak też należące do postępowań odrębnych pod warunkiem, że spełniają one wymogi określone w art. 485 k.p.c. Bowiem z jego istoty wynika, że orzeka się na podstawi pozwu i dołączonych do niego dokumentów i to bez wyznaczania rozprawy. Z tego powodu postępowanie nakazowe jest co do zasady postępowaniem szybkim. Postępowanie nakazowe należy do właściwości sądów rejonowych lub okręgowych, a określenie właściwości rzeczowej następuje zgodnie z art. 16 i n. k.p.c. Wybór drogi postępowania nakazowego należy do powoda. Może on wytoczyć powództwo w trybie zwykłym lub żądać wydania nakazu zapłaty, w sytuacji, gdy zachodzą podstawy do wszczęcia postępowania nakazowego (art. 485 i 486 k.p.c.). Zasadność wyboru postępowania nakazowego należy do oceny sądu. Sąd nie jest związany wnioskiem powoda, jednakże bez stosownego wniosku powoda nie jest możliwe rozpoznanie sprawy w postępowaniu nakazowym.

POZEW W POSTĘPOWANIU NAKAZOWYM Pozew w postępowaniu nakazowym musi odpowiadać wszelkim warunkom przewidzianym dla pozwu (art. 187 k.p.c.) oraz warunkom określonym dla postępowania nakazowego (art. 485 k.p.c.), a także szczególnym warunkom przewidzianym dla pozwu w niektórych rodzajach spraw (art. 187 1, 505 2, 479 12 k.p.c.). W treści pozwu powód powinien zamieścić wyraźny wniosek o rozpoznanie sprawy w postępowaniu nakazowym. Od pozwu w postępowaniu nakazowym pobiera się czwartą część opłaty (art. 19 ust. 2 KSCU). Opłata ta należna jest także wtedy, gdy pozew w postępowaniu nakazowym wnoszony jest w sprawie podlegającej rozpoznaniu w postępowaniu uproszczonym (uchw. SN z 7 grudnia 2007 r., III CZP 118/07).

Pozew w postępowaniu nakazowym podlega opłacie obniżonej, a ulga ta przestaje obowiązywać z chwilą stwierdzenia braku podstaw do wydania nakazu zapłaty. Czynności podejmowane przez przewodniczącego w przypadku stwierdzenia przez sąd braku podstaw do wydania nakazu zapłaty, polegają na sprawdzeniu, czy pozew jest należycie opłacony, aby mógł zostać rozpoznany w postępowaniu upominawczym bądź w postępowaniu zwykłym i ewentualnym wezwaniu powoda do uzupełnienia brakującej opłaty. Do uzupełnienia należnej opłaty od pozwu po stwierdzeniu braku podstaw do wydania nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym ma zastosowanie art. 130[3] 2 k.p.c. (wyrok SN z 10 maja 2012 r., IV CSK 503/11). Przy rozpoznawaniu zażalenia na zarządzenie przewodniczącego, wzywające stronę do uzupełnienia opłaty od pozwu, nie podlega badaniu zasadność stwierdzenia przez sąd braku podstaw do wydania nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym (uchw. SN z 12 lutego 2009 r., III CZP 143/08).

ROZPOZNANIE SPRAWY W POSTĘPOWANIU NAKAZOWYM Rozpoznanie sprawy w postępowaniu nakazowym następuje na posiedzeniu niejawnym w składzie jednoosobowym. Sąd na posiedzeniu niejawnym bada treść pozwu i załączonych do niego dokumentów. Przy braku podstaw do wydania nakazu zapłaty przewodniczący wyznacza rozprawę, chyba że sprawa może być rozpoznana na posiedzeniu niejawnym (art. 486 1 k.p.c). W postępowaniu nakazowym nie może zapaść orzeczenie merytorycznie oddalające powództwo. Do momentu doręczenia pozwanemu nakazu zapłaty wraz z odpisem pozwu nie bierze on udziału w postępowaniu nakazowym.

Pozwany nie może zapobiec wyznaczeniu sprawy w postępowaniu nakazowym. Jego obrona polega na wniesieniu zarzutów od wydanego już nakazu zapłaty. Sprawy o roszczenie ze stosunku pracy, w których pracownik jest stroną pozwaną, mogą być rozpoznane w postępowaniu nakazowym i upominawczym (zob. post. SN z 21 listopada1985 r., IV PZ 69/85). Wyznaczenie przez przewodniczącego sądu pierwszej instancji rozprawy jest bezpośrednim (automatycznym) następstwem stwierdzenia braku podstaw do wydania nakazu zapłaty (wyr. SN z 10 maja 2012 r., IV CSK 503/11).

PODSTAWA WYDANIA NAKAZU ZAPŁATY Art. 485 1. Sąd wydaje nakaz zapłaty, jeżeli powód dochodzi roszczenia pieniężnego albo świadczenia innych rzeczy zamiennych, a okoliczności uzasadniające dochodzone żądanie są udowodnione dołączonym do pozwu: 1) dokumentem urzędowym; 2) zaakceptowanym przez dłużnika rachunkiem; 3) wezwaniem dłużnika do zapłaty i pisemnym oświadczeniem dłużnika o uznaniu długu; 4) zaakceptowanym przez dłużnika żądaniem zapłaty, zwróconym przez bank i niezapłaconym z powodu braku środków na rachunku bankowym.

2. Sąd wydaje również nakaz zapłaty przeciwko zobowiązanemu z weksla, czeku, warrantu lub rewersu należycie wypełnionego, których prawdziwość i treść nie nasuwają wątpliwości. W razie przejścia na powoda praw z weksla, z czeku, z warrantu lub z rewersu, do wydania nakazu niezbędne jest przedstawienie dokumentów do uzasadnienia roszczenia, o ile przejście tych praw na powoda nie wynika bezpośrednio z weksla, z czeku, z warrantu lub z rewersu. 2a. Sąd wydaje nakaz zapłaty na podstawie dołączonej do pozwu umowy, dowodu spełnienia wzajemnego świadczenia niepieniężnego, dowodu doręczenia dłużnikowi faktury lub rachunku, jeżeli powód dochodzi należności zapłaty świadczenia pieniężnego, odsetek w transakcjach handlowych określonych w ustawie z dnia 8 marca 2013 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych (Dz.U. z 2016 r. poz. 684) lub kwoty, o której mowa w art. 10 ust. 1 tej ustawy, oraz na podstawie dokumentów potwierdzających poniesienie kosztów odzyskiwania należności, jeżeli powód dochodzi również zwrotu kosztów, o których mowa w art. 10 ust. 2 tej ustawy. 3. Sąd może wydać nakaz zapłaty, jeżeli bank dochodzi roszczenia na podstawie wyciągu z ksiąg bankowych podpisanego przez osoby upoważnione do składania oświadczeń w zakresie praw i obowiązków majątkowych banku i opatrzonego pieczęcią banku oraz dowodu doręczenia dłużnikowi pisemnego wezwania do zapłaty. 4. Jeżeli nie dołączono oryginału weksla, czeku, warrantu lub rewersu albo dokumentów określonych w 3, przewodniczący wzywa powoda do ich złożenia pod rygorem zwrotu pozwu na podstawie art. 130.

Nakaz zapłaty może być wydany, gdy po pierwsze powód dochodzi roszczenia pieniężnego albo świadczeń innych rzeczy zamiennych, a po drugie okoliczności uzasadniające to żądanie udowodnione są dokumentami wskazanymi w art. 485 k.p.c. Z uwagi na fakt, że pierwsza faza tego postępowania nakazowego odbywa się bez udziału stron, dlatego też istotne są dowody uzasadniające żądanie powoda. Podstawowym wymogiem dla uzyskania nakazu zapłaty jest konieczność udowodnienia w całości okoliczności uzasadniających żądanie, dołączonymi do pozwu odpowiednimi dokumentami wymienionymi w art. 485 1 pkt 1 4, 2 i 3 k.p.c. Dokumenty te powinny potwierdzać powstanie roszczenia, jego wysokość i wymagalność, obowiązek świadczenia pozwanego, a także przejście świadczenia na następców prawnych, przerwę biegu przedawnienia i inne. Natomiast żądanie odsetek na podstawie art. 481 k.c. nie wymaga udokumentowania. W postępowaniu nakazowym nie istnieje możliwość oparcia powództwa wyłącznie na twierdzeniach pozwu, ani też na dokumentach innych, niż wymienione w art. 485 k.p.c.

BRAK PODSTAW DO WYDANIA NAKAZU ZAPŁATY Art. 486 1. W razie braku podstaw do wydania nakazu zapłaty, przewodniczący wyznacza rozprawę, chyba że sprawa może być rozpoznana na posiedzeniu niejawnym. 2. W sprawach, o których mowa w art. 485 2a, sąd wydaje nakaz zapłaty, a w razie braku podstaw do jego wydania przewodniczący wyznacza rozprawę albo posiedzenie niejawne nie później niż przed upływem 2 miesięcy od dnia wniesienia pozwu albo od dnia uzupełnienia braków pozwu.

Brak podstaw do wydania nakazu zapłaty może występować, gdy: 1) brak jest stosownego wniosku o wydanie nakazu zapłaty, 2) powód domaga się roszczenia nienadającego się do trybu postępowania nakazowego (np. dochodzi świadczenia rzeczy oznaczonej co do tożsamości), 3) dołączone do pozwu dokumenty nie spełniają wymogów dokumentów, które uzasadniają wydanie nakazu zapłaty lub też nie dołączono wszystkich wymaganych dokumentów (np. brak dokumentu przejścia na powoda praw z weksla, wątpliwości co do uznania długu przez pozwanego, brak wszystkich dokumentów, o jakich mowa w art. 485 2a k.p.c.

Jeżeli nie ma podstaw do wydania nakazu zapłaty Przewodniczący podejmuje czynności związane ze skierowaniem sprawy do postępowania zwykłego lub też postępowania odrębnego (np. postępowania upominawczego, postępowania w sprawach gospodarczych). Stwierdzając brak podstaw do nakazu zapłaty Przewodniczący wydaje zarządzenie wzywające powoda do uzupełnienia opłaty od pozwu. Po jej uzupełnieniu Przewodniczący zarządza doręczenie pozwu wraz z załącznikami pozwanemu i w zależności od rodzaju postępowania, w jakim sprawa ma być prowadzona wyznacza rozprawę lub też kieruje sprawę na posiedzenia niejawne (art. 479 17 k.p.c.). W następujących okolicznościach sprawa również może być rozpoznana na posiedzeniu niejawnym, jeżeli: 1) rozstrzygnięcie będzie miało charakter formalny, a nie merytoryczny (np. zachodzą przesłanki odrzucenia pozwu), 2) istnieje możliwość wydania nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym (art. 498 1 k.p.c.).

W odniesieniu do przypadków, gdy powód dochodzi należności zapłaty świadczenia pieniężnego lub odsetek w transakcjach handlowych określonych w ustawie z 8.3.2013 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych w celu przyspieszenia rozstrzygnięcia wprowadzono termin dwóch miesięcy do wyznaczenia rozprawy lub posiedzenia niejawnego we właściwym trybie postępowania (art. 486 2 k.p.c.). Termin ten ma charakter instrukcyjny. Oznacza to, że brak orzeczenia kończącego postępowanie w tym terminie nie powoduje żadnych ujemnych konsekwencji dla sądu, a przede wszystkim naruszenie wskazanego terminu nie stanowi podstawy roszczeń odszkodowawczych, chyba że jest to przypadek, do którego należy zastosować przepisy ustawy z 17.6.2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki. Naruszenie art. 485 1, art. 486 i 495 2 k.p.c. nie może pozbawić pozwanego obrony jego praw i wywołać skutku nieważności postępowania (wyr. SN z 8 października 2009 r., II CSK 153/09).

NAKAZ ZAPŁATY Art. 491 1. Wydając nakaz zapłaty sąd orzeka, że pozwany ma w ciągu dwóch tygodni od dnia doręczenia nakazu zaspokoić roszczenie w całości wraz z kosztami albo wnieść w tym terminie zarzuty. 2. Nakaz zapłaty wydany na podstawie weksla, warrantu, rewersu lub czeku może być w formie skróconej umieszczony na ich odpisie. 3. Nakaz zapłaty doręcza się stronom; pozwanemu wraz z pozwem, załącznikami i pouczeniem o treści art. 493 1 zdanie trzecie.

Nakaz zapłaty jest szczególnego rodzaju orzeczeniem merytorycznym o charakterze warunkowym. Nakaz ten stwarza domniemanie zgodności z prawdą twierdzeń i żądań powoda w zakresie dochodzonego przez niego roszczenia oraz okoliczności z tym związanych. Jest to jednak domniemanie wzruszalne, ponieważ pozwany po doręczeniu mu nakazu może je zakwestionować, wnosząc zarzuty. Sąd nie może wydać nakazu zapłaty co do części dochodzonego roszczenia, a w pozostałej części oddalić powództwa, czy też skierować w części sprawę do innego trybu postępowania. W terminie dwóch tygodni pozwany powinien spełnić świadczenie zgodnie z treścią nakazu zapłaty albo nie godząc się z wydanym nakazem, wnieść zarzuty (art. 493 k.p.c.). O obowiązkach tych pozwany powinien być pouczony wraz z doręczeniem mu nakazu zapłaty. Bieg terminu dwutygodniowego rozpoczyna się od dnia skutecznego doręczenia pozwanemu nakazu zapłaty. Bez znaczenia dla tego terminu pozostaje okoliczność, że pozwany dowiedział się w inny sposób o wydaniu nakazu zapłaty (post. SN z 19 grudnia 1963 r., II CZ 134/63). Doręczenie pozwanemu nakazu zapłaty bez odpisu pozwu i dokumentów nie wywołuje skutków doręczenia (post. SN z 13 listopada 1964 r., II CZ 79/64).

Przepis art. 491 2 daje możliwość umieszczenia skróconej formy nakazu zapłaty opartego na wekslu, czeku, warrancie lub rewersie na odpisie tego dokumentu. Dlatego też do pozwu w takim przypadku należy dołączyć dodatkowy egzemplarz odpisu weksla, czeku, warrantu lub rewersu. Co do pozostałych dokumentów stanowiących podstawę wydania nakazu zapłaty taka skrócona forma jest niedopuszczalna.

ZABEZPIECZENIE; WYKONALNOŚĆ Art. 492 k.p.c. Nakaz zapłaty z chwilą wydania staje się tytułem zabezpieczenia, a więc w swoim statusie jest zrównany z postanowieniami wydanymi w postępowaniu zabezpieczającym. Tym samym, nie wymaga nadania klauzuli wykonalności. Zabezpieczenia można dokonać przez złożenie na rachunku depozytowym Ministra Finansów: 1) w przypadku roszczeń pieniężnych kwoty zasądzonej wraz z wymagalnymi odsetkami, 2) w przypadku roszczeń dotyczących rzeczy zamiennych kwoty stanowiącej równowartość dochodzonych roszczeń.

Powód ma prawo wskazania sposobu zabezpieczenia, który według niego jest najbardziej efektywny, jednak złożenie przez pozwanego stosownej kwoty na rachunek depozytowy Ministra Finansów pozwala na zwolnienie go od uciążliwości innych form zabezpieczenia (art. 742 1 k.p.c.). Co do sposobu i zakresu zabezpieczenia sąd nie jest związany wnioskiem powoda i na wniosek pozwanego może podjąć decyzję ograniczającą zabezpieczenie według swego uznania. Zabezpieczenie roszczeń pieniężnych przeciwko Skarbowi Państwa jest niedopuszczalne (art. 749 k.p.c.).

Nakaz zapłaty wydany na podstawie weksla, czeku, warrantu lub rewersu staje się natychmiast wykonalny po upływie dwóch tygodni od chwili jego doręczenia (art. 492 3 k.p.c.). Natychmiastowa wykonalność tego nakazu może zostać wstrzymana w razie wniesienia przez pozwanego zarzutów i tylko na jego wniosek, który może być złożony bądź to w samych zarzutach, bądź też w osobnym piśmie procesowym złożonym po wniesieniu zarzutów. Na postanowienie w przedmiocie wstrzymania wykonania nakazu zapłaty przysługuje zażalenie (art. 492 3 i art. 394 1 pkt 4 k.p.c.). Możliwość wstrzymania wykonania nakazu zapłaty nie odnosi się natomiast do nakazu zapłaty jako tytułu zabezpieczenia.

PRZESŁANKI UCHYLENIA NAKAZU ZAPŁATY Przepis art. 492 1 k.p.c. przewiduje dwie podstawy uchylenia nakazu zapłaty z urzędu - pierwsza związana jest z brakiem możliwości doręczenia pozwanemu nakazu zapłaty, a druga z brakami w zakresie zdolności sądowej i procesowej pozwanego Na podstawie art. 492 1 1 k.p.c. uchylenie nakazu zapłaty następuje, gdy: 1) miejsce pobytu pozwanego nie jest znane (z sytuacją taką mamy do czynienia np. gdy powód wskazał w pozwie niewłaściwy adres pozwanego), 2) doręczenie nie może nastąpić w kraju (w tym przypadku nie ma znaczenia, czy miejsce pobytu pozwanego za granicą jest znane, czy też nie, bowiem niezależnie od okoliczności doręczenie pozwanemu nakazu zapłaty powinno zawsze nastąpić w kraju).

Po uchyleniu nakazu zapłaty na skutek okoliczności wskazanych w 1 komentowanego przepisu przewodniczący podejmuje czynności adekwatne do rodzaju sprawy i jej stanu: wyznacza rozprawę, ewentualnie posiedzenie niejawne itd. Na podstawie art. 492 1 2 k.p.c. uchylenie nakazu zapłaty następuje, gdy: 1) został on wydany w stosunku do strony, która nie miała zdolności sądowej, zdolności procesowej albo organu powołanego do jej reprezentowania, a braki te nie zostały usunięte w wyznaczonym terminie, zgodnie z przepisami Kodeksu. Komentowany przepis w 2 odnosi się do problematyki usuwania braków dotyczących stron postępowania. Jeżeli braki w zakresie zdolności sądowej lub procesowej albo w składzie właściwych organów dają się uzupełnić, sąd wyznaczy w tym celu odpowiedni termin. W przypadkach, w których ustanowienie przedstawiciela ustawowego powinno nastąpić z urzędu, sąd zwraca się o to do właściwego sądu opiekuńczego (art. 70 1 k.p.c.). Sąd może dopuścić tymczasowo do czynności stronę niemającą zdolności sądowej lub procesowej albo osobę niemającą należytego ustawowego umocowania, z zastrzeżeniem że przed upływem wyznaczonego terminu braki będą uzupełnione, a czynności zatwierdzone przez powołaną do tego osobę (art. 70 2 k.p.c.).

W przypadkach określonych w 2, po uchyleniu nakazu zapłaty, sąd wydaje stosowne postanowienie w zależności od okoliczności. Np. pierwotny brak zdolności procesowej powoda prowadzi do odrzucenia pozwu (art. 199 1 pkt 3 i 2), a w przypadku pozwanego do zwrotu pozwu (art. 130 k.p.c.); z kolei następczy brak zdolności procesowej którejś ze stron postępowania skutkuje zawieszeniem postępowania (art. 174 1 pkt 1 k.p.c.). Skutkiem uchylenia nakazu zapłaty jest pozbawienie go cech tytułu zabezpieczającego.

ZARZUTY OD NAKAZU ZAPŁATY Pismo zawierające zarzuty musi odpowiadać wymogom pisma procesowego (art. 126 k.p.c.), a ponadto zawierać dodatkowe elementy wskazane w 1 art. 493 k.p.c. Pismo zawierające zarzuty wnosi się do sądu, który wydał nakaz zapłaty. W piśmie pozwany powinien wskazać, czy zaskarża nakaz w całości, czy w części, przedstawić zarzuty, które pod rygorem ich utraty należy zgłosić przed wdaniem się w spór co do istoty sprawy oraz okoliczności faktyczne i dowody. Sąd pomija spóźnione twierdzenia i dowody, chyba że strona uprawdopodobni, że nie zgłosiła ich w zarzutach bez swojej winy lub że uwzględnienie spóźnionych twierdzeń i dowodów nie spowoduje zwłoki w rozpoznaniu sprawy albo że występują inne wyjątkowe okoliczności.

Jeżeli pozew wniesiono na urzędowym formularzu, wniesienie zarzutów wymaga również zachowania tej formy. Pozwany może w piśmie zawierającym zarzuty zgłosić również zarzut potrącenia, jednak komentowany przepis w 3 stawia wymóg, aby dowody na potwierdzenie roszczeń pozwanego były udowodnione dokumentami zawartymi w katalogu określonym w art. 485 k.p.c., przy czym nie muszą to być dokumenty tego samego rodzaju, co te, które przedstawia na potwierdzenie swoich roszczeń powód. Przewidziane w art. 493 3 wymaganie udowodnienia wierzytelności przedstawionej do potrącenia dokumentami wskazanymi w art. 485 k.p.c. nie dotyczy sytuacji, w której do potrącenia doszło przed doręczeniem pozwanemu nakazu zapłaty i pozwu (wyr. SN z 24 maja 2007 r., II CSK 88/07). Celem unormowania z art. 493 3 k.p.c., jak i postępowania nakazowego w ogólności, jest zapewnienie powodowi uzyskania tytułu egzekucyjnego szybko, kosztem ochrony prawnej przysługującej pozwanemu. Cel ten nie zostanie osiągnięty, jeżeli pozwany będzie mógł przewlekać proces, podnosząc zarzut potrącenia dokonanego w dowolnej formie oraz wnioski dowodowe na poparcie faktów uzasadniających prawdziwość tego zarzutu (wyr. SA w Łodzi z 14 lutego 2013 r., I ACA 1158/12).

Wniesienie przez jednego lub niektórych tylko pozwanych zarzutów przeciwko nakazowi zapłaty, zasądzającemu w postępowaniu nakazowym należność od kilku pozwanych dłużników solidarnych, nie uzasadnia rozpoznania sprawy na rzecz pozwanych, którzy w przepisanym terminie nie wnieśli zarzutów (uchw. SN z 20 maja 1966 r., III CZP 24/66). Wniesienie powództwa wzajemnego jest niedopuszczalne. Postępowanie prowadzone na skutek wniesienia zarzutów ma zakres ograniczony do rozpoznania tych twierdzeń pozwanego podważających zasadność rozstrzygnięcia sądu, toteż nie dopuszcza się rozszerzenia przedmiotu postępowania, do jakiego niewątpliwie doszłoby w razie wniesienia powództwa wzajemnego. Od zarzutów w postępowaniu nakazowym pobiera się od pozwanego 3/4 należnej opłaty, której wysokość jest uzależniona od wartości przedmiotu zaskarżenia (art. 19 ust. 4 KSCU).

ODRZUCENIE ZARZUTÓW Do odrzucenia zarzutów od nakazu zapłaty dochodzi w sytuacji gdy: 1) ich wniesienie nastąpiło po terminie 2) zarzuty nie zostały opłacone, 3) nie usunięto w terminie ich braków formalnych 4) są one niedopuszczalne z innych przyczyn

Jeżeli pozwany wniesie skutecznie zarzuty od nakazu zapłaty, to nakaz ten nie może się uprawomocnić. Jeżeli zarzuty dotyczą tylko części nakazu, to nakaz ten uprawomocnia się w części niezaskarżonej. Niezaskarżony w całości lub w części nakaz zapłaty ma skutek prawomocnego wyroku, a więc korzysta z powagi rzeczy osądzonej (art. 366 k.p.c.) i wiąże określony krąg podmiotów (art. 365 k.p.c.). Prawomocny nakaz zapłaty stanowi tytuł egzekucyjny (art. 777 1 pkt 1 k.p.c.). Skarga o wznowienie postępowania przysługuje nie tylko od prawomocnego wyroku, lecz także prawomocnego nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym (post. SN z 4 stycznia 1973 r., I CZ 152/72).

ROZPOZNANIE ZARZUTÓW Art. 495 1. W razie prawidłowego wniesienia zarzutów przewodniczący wyznacza rozprawę i zarządza doręczenie ich powodowi. 2. W toku postępowania nie można występować z nowymi roszczeniami zamiast lub obok dotychczasowych. Jednakże w razie zmiany okoliczności powód może żądać zamiast pierwotnego przedmiotu sporu jego wartości lub innego przedmiotu, a w sprawach o świadczenie powtarzające się może nadto rozszerzyć żądanie pozwu o świadczenia za dalsze okresy. 3. (uchylony) 4. Przepisów art. 194-196 i art. 198 nie stosuje się.

Prawidłowe wniesienie zarzutów następuje wtedy, gdy zostały one wniesione w terminie ustawowym wynikającym z art. 491 1 k.p.c. oraz gdy spełniają wszelkie warunki formalne dla tego rodzaju pisma procesowego. Wniesienie zarzutów inicjuje drugi etap postępowania nakazowego, jeżeli pismo zawierające zarzuty zostało wniesione w terminie i spełnia wszystkie wymogi formalne. W tej fazie postępowanie toczy się na zasadach ogólnych albo zgodnie z przepisami postępowania odrębnego, jeżeli ze względu na rodzaj sprawy znajdują one w tym przypadku zastosowanie. Zarzuty nie mają charakteru dewolutywnego środka zaskarżenia, a więc postępowanie toczy się przed tym samym sądem, który wydał zaskarżony nakaz zapłaty.

W toku tej drugiej fazy postępowania powód nie może wystąpić z nowym roszczeniem zamiast lub obok dotychczasowego. Od tego zakazu ustawodawca przewidział dwa wyjątki: 1) w razie zmiany okoliczności powód może żądać zamiast pierwotnego przedmiotu sporu jego wartości lub innego przedmiotu. 2) w sprawach o świadczenia powtarzające się powód może rozszerzyć żądanie pozwu o świadczenie za dalszy okres (np. dochodzić należności z tytułu umowy najmu za dalszy okres).

W postępowaniu nakazowym nie stosuje się przepisów art. 194 196 k.p.c. oraz art. 198 k.p.c., przez co możliwość zmian podmiotowych została ograniczona. Kierując sprawę do postępowania nakazowego powód powinien zadbać o prawidłowe oznaczenie strony pozwanej, bowiem w toku tego postępowania brak jest możliwości sanowania błędów w tym zakresie.

Art. 496 Po przeprowadzeniu rozprawy sąd wydaje wyrok, w którym nakaz zapłaty w całości lub w części utrzymuje w mocy albo go uchyla i orzeka o żądaniu pozwu, bądź też postanowieniem uchyla nakaz zapłaty i pozew odrzuca lub postępowanie umarza. Komentowany przepis wskazuje rodzaje rozstrzygnięć, jakie sąd może wydać po przeprowadzeniu rozprawy na skutek prawidłowego wniesienia zarzutów. Sąd, uznając w całości lub w części roszczenia powoda za uzasadnione, w adekwatnym zakresie utrzymuje w mocy nakaz zapłaty. W braku możliwości wydania orzeczenia o charakterze merytorycznym sąd, uchylając nakaz zapłaty, wydaje postanowienie o odrzuceniu pozwu (art. 199 i 1099) albo umorzeniu postępowania (art. 355 k.p.c.).

COFNIĘCIE ZARZUTÓW Art. 497 1. W razie cofnięcia zarzutów sąd, jeżeli nie uznaje cofnięcia za niedopuszczalne, orzeka postanowieniem, że nakaz pozostaje w mocy. 2. Przepisy o kosztach w razie cofnięcia pozwu oraz art. 203 3 stosuje się odpowiednio. Zarzuty mogą być cofnięte przez pozwanego w każdym czasie. Pozwany może również cofnąć zarzuty w części. Cofnięcie to podlega ocenie sądu i nie zależy od zgody powoda. Uznanie cofnięcia zarzutów za dopuszczalne wyraża się wydaniem przez sąd postanowienia o pozostawieniu nakazu zapłaty w mocy.

Sądowe badanie dopuszczalności cofnięcia zarzutów następuje według kryteriów ogólnych określonych w art. 203 4 k.p.c., a więc sąd może uznać za niedopuszczalne cofnięcie zarzutów tylko wtedy, gdy okoliczności sprawy wskazują, że wymieniona czynność jest sprzeczna z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierza do obejścia prawa. Cofnięte zarzuty nie wywołują żadnych skutków, jakie ustawa wiąże z wytoczeniem powództwa. W przypadku cofnięcia zarzutów w zakresie kosztów sądowych stosuje się odpowiednio art. 203 3 k.p.c. Powód może w terminie dwóch tygodni, licząc od dnia, w którym dowiedział się o cofnięciu zarzutów, zgłosić wniosek o przyznanie kosztów sądowych. W przypadku cofnięcia zarzutów pozwanemu należy się zwrot, bądź całej wniesionej opłaty, jeżeli cofnięcie nastąpiło jeszcze przed przesłaniem powodowi odpisu zarzutów (art. 79 ust. 1 pkt 1 lit. b KSCU), bądź też połowy wniesionej opłaty, jeżeli do cofnięcia doszło przed rozpoczęciem rozprawy (art. 79 ust. 1 pkt 3 lit. a KSCU).

ŹRÓDŁA Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, pod red. E. Marszałkowskiej-Krześ, Warszawa 2018 Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz pod red. A. Zielińskiego, Warszawa 2017 Postępowanie cywilne, pod red. E. Marszałkowskiej-Krześ, Warszawa 2013 Meritum. Postępowanie cywilne, pod red. E. Marszałkowskiej-Krześ, Warszawa 2017 Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz aktualizowany. Tom I. Art. 1-729, pod red. A. Jakubeckiego, LEX/el. 2018