Ćwiczenie B1k PRZEKSZTAŁTNIKI ELEKTRONICZNE. Opracowanie ćwiczenia i instrukcji: Łukasz Starzak. Łódź 2012

Podobne dokumenty
Ćwiczenie B2 PRZEKSZTAŁTNIKI ELEKTRONICZNE. Opracowanie ćwiczenia i instrukcji: Łukasz Starzak, Adam Olszewski, Jerzy Powierza.

Przetwarzanie energii elektrycznej w fotowoltaice. Ćwiczenie 12 Metody sterowania falowników

ELEKTRONICZNE UKŁADY STEROWANIA NASTAWNIKÓW. Ćwiczenie 1 (C11c) Przetwornica prądu stałego o działaniu ciągłym (liniowy stabilizator napięcia)

PRZEŁĄCZANIE DIOD I TRANZYSTORÓW

Ćwiczenie nr 28. Badanie oscyloskopu analogowego

Ćwiczenie 2a. Pomiar napięcia z izolacją galwaniczną Doświadczalne badania charakterystyk układów pomiarowych CZUJNIKI POMIAROWE I ELEMENTY WYKONAWCZE

Badanie diod półprzewodnikowych

Przyrządy i Układy Półprzewodnikowe

Ćw. 8 Bramki logiczne

Wzmacniacze operacyjne

Ćwiczenie 1. Sondy prądowe

LABORATORIUM ELEKTRONIKA I ENERGOELEKTRONIKA BADANIE GENERATORÓW PRZEBIEGÓW PROSTOKĄTNYCH I GENERATORÓW VCO

Ćwiczenie 3p. Pomiar parametrów dynamicznych i statycznych diod szybkich OPTYMALIZACJA PARAMETRÓW PRZEKSZTAŁTNIKÓW

PRACOWNIA ELEKTRONIKI

Instrukcja do ćwiczenia laboratoryjnego

PRZEKSZTAŁTNIKI ELEKTRONICZNE. Ćwiczenie C52. Składowe prądu dławika Podejścia do sterowania. Opracowanie ćwiczenia i instrukcji: Łukasz Starzak

Podstawy obsługi oscyloskopu

Wzmacniacze napięciowe z tranzystorami komplementarnymi CMOS

Ćwiczenie 24 Temat: Układy bramek logicznych pomiar napięcia i prądu. Cel ćwiczenia

Podstawy Elektroniki dla Informatyki. Generator relaksacyjny

Ile wynosi całkowite natężenie prądu i całkowita oporność przy połączeniu równoległym?

Ćwicz. 4 Elementy wykonawcze EWA/PP

Ćwiczenie 1. Sprawdzanie podstawowych praw w obwodach elektrycznych przy wymuszeniu stałym

płytka montażowa z tranzystorami i rezystorami, pokazana na rysunku 1. płytka montażowa do badania przerzutnika astabilnego U CC T 2 masa

1 Badanie aplikacji timera 555

1 Tranzystor MOS. 1.1 Stanowisko laboratoryjne. 1 TRANZYSTOR MOS

Ćwiczenie 6 (C51) Przetwornica podwyższająca napięcie Tryb ciągłego i nieciągłego prądu dławika ELEKTRONICZNE UKŁADY STEROWANIA NASTAWNIKÓW

Politechnika Poznańska, Instytut Elektrotechniki i Elektroniki Przemysłowej, Zakład Energoelektroniki i Sterowania Laboratorium energoelektroniki

Temat ćwiczenia: Przekaźniki półprzewodnikowe

Tranzystory bipolarne. Podstawowe układy pracy tranzystorów.

Podstawy użytkowania i pomiarów za pomocą MULTIMETRU

Podstawy Elektroniki dla Teleinformatyki. Generator relaksacyjny

Laboratorium Metrologii

UKŁADY Z PĘTLĄ SPRZĘŻENIA FAZOWEGO (wkładki DA171A i DA171B) 1. OPIS TECHNICZNY UKŁADÓW BADANYCH

BADANIE ELEMENTÓW RLC

Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa

3. Funktory CMOS cz.1

WZMACNIACZ NAPIĘCIOWY RC

Wydział Elektrotechniki, Automatyki, Informatyki i Elektroniki Katedra Elektroniki

Badanie właściwości multipleksera analogowego

Ćwiczenie nr 9. Pomiar rezystancji metodą porównawczą.

CHARAKTERYSTYKI BRAMEK CYFROWYCH TTL

LABORATORIUM TECHNIKA CYFROWA BRAMKI. Rev.1.0

Badanie działania bramki NAND wykonanej w technologii TTL oraz układów zbudowanych w oparciu o tę bramkę.

Opis dydaktycznych stanowisk pomiarowych i przyrządów w lab. EE (paw. C-3, 302)

Algorytm uruchomienia oscyloskopu

Statyczne badanie wzmacniacza operacyjnego - ćwiczenie 7

PRACOWNIA ELEKTRONIKI

Politechnika Białostocka

LABORATORIUM. Technika Cyfrowa. Badanie Bramek Logicznych

Podstawy Elektroniki dla Informatyki. Tranzystory unipolarne MOS

Przyjazna instrukcja obsługi generatora funkcyjnego Agilent 33220A

Podstawy Elektroniki dla Tele-Informatyki. Tranzystory unipolarne MOS

Ćwiczenie 7 PARAMETRY MAŁOSYGNAŁOWE TRANZYSTORÓW BIPOLARNYCH

U 2 B 1 C 1 =10nF. C 2 =10nF

Wzmacniacze napięciowe z tranzystorami komplementarnymi CMOS

Politechnika Białostocka

Ćwiczenie 1b. Silnik prądu stałego jako element wykonawczy Modelowanie i symulacja napędu CZUJNIKI POMIAROWE I ELEMENTY WYKONAWCZE

Podstawy użytkowania i pomiarów za pomocą OSCYLOSKOPU

PRZERZUTNIKI BI- I MONO-STABILNE

Instrukcja nr 5. Wzmacniacz różnicowy Stabilizator napięcia Tranzystor MOSFET

Politechnika Poznańska, Instytut Elektrotechniki i Elektroniki Przemysłowej, Zakład Energoelektroniki i Sterowania Laboratorium energoelektroniki

Badanie obwodów z prostownikami sterowanymi

Ćwiczenie 4p. Tłumiki przepięć dla szybkich tranzystorów mocy OPTYMALIZACJA PARAMETRÓW PRZEKSZTAŁTNIKÓW

Politechnika Białostocka

Komputerowe projektowanie układów ćwiczenia uzupełniające z wykorzystaniem Multisim/myDAQ. Katedra Mikroelektroniki i Technik Informatycznych PŁ

EGZAMIN POTWIERDZAJĄCY KWALIFIKACJE W ZAWODZIE Rok 2018 CZĘŚĆ PRAKTYCZNA

Zaprojektowanie i zbadanie dyskryminatora amplitudy impulsów i generatora impulsów prostokątnych (inaczej multiwibrator astabilny).

Ćwiczenie 9. Mostki prądu stałego. Zakres wymaganych wiadomości do kolokwium wstępnego: Program ćwiczenia:

WIECZOROWE STUDIA NIESTACJONARNE LABORATORIUM UKŁADÓW ELEKTRONICZNYCH

Katedra Przyrządów Półprzewodnikowych i Optoelektronicznych Laboratorium Przyrządów Półprzewodnikowych. Ćwiczenie 4

LI OLIMPIADA FIZYCZNA ETAP II Zadanie doświadczalne

ANALOGOWE I MIESZANE STEROWNIKI PRZETWORNIC. Ćwiczenie 3. Przetwornica podwyższająca napięcie Symulacje analogowego układu sterowania

Laboratorium Analogowych Układów Elektronicznych Laboratorium 6

Ćwiczenie ZINTEGROWANE SYSTEMY CYFROWE. Pakiet edukacyjny DefSim Personal. Analiza prądowa IDDQ

Instrukcja do ćwiczenia laboratoryjnego nr 11

Ćwiczenie 2 Mostek pojemnościowy Ćwiczenie wraz z instrukcją i konspektem opracowali P.Wisniowski, M.Dąbek

PARAMETRY MAŁOSYGNAŁOWE TRANZYSTORÓW BIPOLARNYCH

Laboratorium KOMPUTEROWE PROJEKTOWANIE UKŁADÓW

Podstawowe zastosowania wzmacniaczy operacyjnych

Ćwiczenie 21 Temat: Komparatory ze wzmacniaczem operacyjnym. Przerzutnik Schmitta i komparator okienkowy Cel ćwiczenia

Vgs. Vds Vds Vds. Vgs

b) Zastosować powyższe układy RC do wykonania operacji analogowych: różniczkowania, całkowania

P-1a. Dyskryminator progowy z histerezą

PRAWO OHMA DLA PRĄDU PRZEMIENNEGO

NIEZBĘDNY SPRZĘT LABORATORYJNY

BEZDOTYKOWY CZUJNIK ULTRADŹWIĘKOWY POŁOŻENIA LINIOWEGO

ĆWICZENIE LABORATORYJNE. TEMAT: Badanie wzmacniacza różnicowego i określenie parametrów wzmacniacza operacyjnego

Pracownia pomiarów i sterowania Ćwiczenie 1 Pomiar wielkości elektrycznych z wykorzystaniem instrumentów NI ELVIS II

Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa

Ćwiczenie 23. Cyfrowe pomiary czasu i częstotliwości.

Pomiary napięć i prądów zmiennych

Ćwiczenie 9. Mostki prądu stałego. Program ćwiczenia:

KIESZONKOWY MULTIMETR CYFROWY AX-MS811. Instrukcja obsługi

WZMACNIACZ ODWRACAJĄCY.

Bierne układy różniczkujące i całkujące typu RC

Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa

W celu obliczenia charakterystyki częstotliwościowej zastosujemy wzór 1. charakterystyka amplitudowa 0,

ELEMENTY ELEKTRONICZNE. Układy polaryzacji i stabilizacji punktu pracy tranzystora

PODZESPOŁY I UKŁADY SCALONE MOCY. Charakterystyki blokowania tranzystorów wysokonapięciowych. Opracowanie ćwiczenia i instrukcji: Łukasz Starzak

Transkrypt:

90-924 Łódź, ul. Wólczańska 221/223, bud. B18 tel. 42 631 26 28 faks 42 636 03 27 e-mail secretary@dmcs.p.lodz.pl http://www.dmcs.p.lodz.pl PRZEKSZTAŁTNIKI ELEKTRONICZNE Ćwiczenie B1k Opracowanie ćwiczenia i instrukcji: Łukasz Starzak Łódź 2012 wer. 2.4.1. 16.3.2012

1. Cel i przebieg ćwiczenia...5 2. Praktyczne układy sterowania...7 2.1. Analogowy obwód kondycjonujący przycisku...7 2.2. Niesymetryczne sterowanie bramki...8 3. Konstrukcja układu...9 3.1. Zestaw konstrukcyjny...9 Płytka montażowa...9 Elementy zamontowane na stałe... 10 3.2. Montaż...13 3.3. Uruchomienie i testowanie...14 Konfiguracja układu pomiarowego... 14 Sprawdzenie ogólnej poprawności działania... 14 Działanie zaprojektowanego układu sterowania... 15 Niesymetryczne sterowanie bramki... 15 Obwód kondycjonujący przycisku... 15 Zakończenie... 16 4. Opracowanie i analiza wyników...17 Odczyt wyników liczbowych... 17 Weryfikacja wyników i założeń projektu... 17 Niesymetryczne sterowanie bramki... 18 Analogowy obwód kondycjonujący przycisku... 18 5. Literatura...19

B Wprowadzenie do ćwiczenia 1. Cel i przebieg ćwiczenia Celem niniejszej części ćwiczenia jest konstrukcja układu sterowania dla tranzystora MOSFET mocy oraz doświadczalna weryfikacja założeń i wyników projektu. Przy okazji możliwe będzie zapoznanie się z praktycznym obwodem eliminującym negatywny wpływ drgań styków przycisku na działanie sterowanego układu.

2. Praktyczne układy sterowania 2.1. Analogowy obwód kondycjonujący przycisku W układach sterowania zazwyczaj występuje interfejs użytkownika, w którym zadania są definiowane i zmieniane najczęściej za pomocą przycisków. W momentach wciskania i zwalniania przycisku występują drgania jego styków powodujące, że klucz kilkakrotnie zamyka się i otwiera zanim znajdzie się w pozycji ustalonej. W konstruowanym w niniejszym ćwiczeniu układzie przycisk (klucz K 1 na rys. 3) zostanie wykorzystany do realizacji funkcji załączania i wyłączania generatora, dzięki czemu nie chłodzony tranzystor nie przegrzeje się. Z powodów podanych wyżej, przycisk ten wymaga obwodu kondycjonującego. Sprawi on, że wciśnięcie i zwolnienie przycisku spowoduje wygenerowanie czystego przebiegu prostokątnego, bez drgań na początku i końcu, który w pewny sposób uaktywni, a następnie wyłączy generator sterujący bramką tranzystora. Jednym z typowych rozwiązań analogowych tego problemu jest obwód oparty na układzie scalonym 4093, przedstawiony na rys. 3. Składają się nań następujące elementy. Obwód RC (opornik R 2 i kondensator C 4 ) spowalnia opadanie potencjału na wejściu H układu U 1 w chwili, gdy klucz K 1 zostanie zamknięty (wciśnięcie przycisku), oraz jego narastanie, gdy klucz zostanie otwarty. W ten sposób krótkotrwałe przełączenia między potencjałem masy a potencjałem zasilania, wynikające z drgań styków, zostają wygładzone. Dodatkowo opornik R 2 ogranicza prąd pobierany z zasilania w czasie, gdy klucz K 1 jest zamknięty. Opornik R 1 tworzy z kolei połączenie wejścia H układu U 1 z potencjałem zasilania (logiczną jedynką) w czasie, gdy klucz K 1 jest zamknięty. Jest to konieczne, bowiem kondensator w stanie ustalonym stanowi rozwarcie, a więc wejście H byłoby do niczego nie podłączone. Wystąpiłby więc na nim nieznany stan logiczny, co spowodowałoby nieprzewidywalne działanie układu. Bramka NAND z przerzutnikiem Schmitta na wejściu (układ scalony U 1 zawiera 4 takie bramki) realizująca funkcję M = ~(G H). Ponieważ na wejście G jest stale podawana wartość logiczna 1, więc de facto układ pełni rolę inwertera, M = ~H. Istotna jest tu obecność przerzutnika Schmitta, w którym próg detekcji logicznej jedynki jest wyższy niż próg detekcji logicznego zera. Dzięki temu nawet gdyby w wyniku drgań styków przebieg na wejściu H (wygładzony już przez obwód RC) wykazywał wahania, nie będzie to powodować przełączania bramki. Bowiem po wykryciu wartości 1 potencjał wejścia H musiałby spaść naprawdę znacząco, by bramka potraktowała to jako zmianę stanu na logiczne zero. Kondensator C 3 pełni rolę odprzęgającego, tj. chroniącego układ scalony przed oddziaływaniem szybkozmiennych zaburzeń, które mogą rozchodzić się w

8 B 2 Przekształtniki elektroniczne Ćwiczenie B1k. Sterowanie tranzystorów polowych konstrukcja (2.4.1) ścieżkach zasilania. Ze względu na wysoką częstotliwość, dla zaburzeń takich kondensator (o typowej wartości 100 nf) stanowi mniejszą impedancję niż wejście układu scalonego, więc cała ich energia jest absorbowana przez tenże kondensator, nie zakłócając pracy chronionego układu. 2.2. Niesymetryczne sterowanie bramki Niekiedy optymalna szybkość załączania i optymalna szybkość wyłączania nie mogą być uzyskane jednocześnie przy tej samej rezystancji bramkowej. W takiej sytuacji można skonstruować układ sterowania niesymetrycznie, tzn. w taki sposób, aby rezystancja bramkowa dla załączania była inna niż dla wyłączania. Przykład takiego układu przedstawia rys. 1 (uwzględniono na nim pojemności wewnętrzne tranzystora T związane z bramką). Idea jego działania jest następująca. W czasie załączania dioda D przewodzi, zwierając rezystancję R G2. Przepływ ładunku do bramki opisuje więc równanie i G dq U G GG(on) UF ugs = =, (1) dt R G1 gdzie U F jest spadkiem napięcia na przewodzącej diodzie. Natomiast przy wyłączaniu tranzystora dioda jest spolaryzowana wstecznie, dzięki czemu wsteczny prąd bramki płynie przez obie rezystancje R G1 i R G2, stąd i G dq U G GG(off) ugs = =, (2) dt R + R G1 G2 Załóżmy, że początkowo w układzie (symetrycznym) znajdował się tylko opornik R G1. W takim razie dodanie opornika R G2 i diody spowoduje spowolnienie wyłączania przy niezmienionej (prawie) szybkości załączania. Oporniki R G1 i R G2 mogą również wynikać z podziału pierwotnego opornika (w układzie symetrycznym) R G. Wówczas osiągnęlibyśmy przyspieszenie załączania przy niezmienionej szybkości wyłączania. D T u g R G1 R G2 Rys. 1. Przykład obwodu niesymetrycznego sterowania bramki Aby układ niesymetryczny działał poprawnie, potencjalny spadek napięcia na oporniku R G2 (gdyby w układzie nie było diody) musi być przy występującym w układzie natężeniu prądu i G większy od napięcia progowego diody U F(TO) : i R > U, (3) G G2 w przeciwnym razie dioda nie załączy się. Oznacza to, że dodatkowa rezystancja R G2 musi mieć odpowiednio dużą wartość. Jest też oczywiste, że dioda musi posiadać czasy załączania i wyłączania krótsze niż sterowany tranzystor. F(TO)

C Doświadczenie 3. Konstrukcja układu 3.1. Zestaw konstrukcyjny Płytka montażowa Do konstrukcji układu przeznaczona jest uniwersalna płytka montażowa, której wygląd ogólny przedstawia rys. 2a. Płyta zawiera 840 otworów połączonych w następujący sposób (patrz rysunek): pola numerowane tworzą pionowe ścieżki, po dwie w każdej kolumnie jedna ścieżka A E, druga ścieżka F J; pola oznaczone kolorem czerwonym i niebieskim (przeznaczone domyślnie do prowadzenia zasilania) tworzą po 4 ścieżki u góry i u dołu płyty osobne czerwona i niebieska w lewej połowie oraz osobne czerwona i niebieska w prawej połowie płyty. Mocowanie elementów na płytce odbywa się na zasadzie wtykania, zaś połączenia między ścieżkami należy wykonywać za pomocą dostępnych na stanowisku drucików łączeniowych w izolacji. Oprócz płytki montażowej, w zestawie do realizacji ćwiczenia znajdują się torebki zawierające: 1) tranzystory (element T na rys. 3); 2) sterowniki bramki (U 3 ); 3) oporniki o znormalizowanych wartościach znamionowych z przedziału 10 Ω 1 kω, tolerancji 5% i mocy znamionowej 0,25 W lub 0,6 W, z przeznaczeniem na opornik bramkowy (R G );

10 C 3 Przekształtniki elektroniczne Ćwiczenie B1k. Sterowanie tranzystorów polowych konstrukcja (2.4.1) 4) inne elementy: szybką diodę gaszącą z serii MUR (D 0 ) do obwodu mocy, kondensatory (C 3, C 4, C 8, C 9 ), oporniki do realizacji obwodu kondycjonującego przycisku (R 1, R 2 ), szybką diodę małej mocy 1N4148 do realizacji niesymetrycznego obwodu sterowania. a) b) Gniazda zasilania obw odu sterowania Opornik 50 W Filtr zasilania obw odu sterow ania ( ) (+) Filtr zasilania obw odu mocy (+) ( ) Generator przebiegu prostokątnego Przycisk uaktywniający generator Obw ód kondycjonujący dla przycisku Rys. 2. Płyta montażowa wykorzystywana w ćwiczeniu: a) przebieg ścieżek łączących otwory (zaznaczono po jednej w każdej grupie otworów); b) widok ze zmontowanym generatorem przebiegu prostokątnego i przykładowo częściowo zmontowanym obwodem kondycjonującym przycisku Elementy zamontowane na stałe Dla usprawnienia wykonywania ćwiczenia, elementy standardowe lub badane w innych ćwiczeniach są zamontowane na płytce na stałe i nie należy ich wymontowywać po wykonaniu ćwiczenia. Dotyczy to również połączeń wykonanych wokół tych elementów, np. układu U 2. Płytkę z wmontowanymi elementami przedstawia rys. 2b. Generator przebiegu prostokątnego oparty jest o układ scalony 555 (U 2 na rys. 3). Aktywowany jest on poziomem wysokim (1) na wejściu RST, zaś generowany przebieg prostokątny dostępny jest na wyjściu OUT. Częstotliwość i współczynnik wypełnienia przebiegu wynikają z wartości R 3, R 4 i C 5, a także (co niekorzystne) z napięcia progowego diody D 1. Wynikowy przebieg ma parametry

Konstrukcja układu C 3 11 zgodne z podanymi w projektowej części ćwiczenia, tj. częstotliwość f = 100 khz i współczynnik wypełnienia D = 0,2. Taki współczynnik wypełnienia pozwala na znaczące zmniejszenie prądu skutecznego w stosunku do jego amplitudy. Dzięki temu nie ulegnie przegrzaniu tranzystor, jak również nie zostaną uszkodzone ścieżki płytki posiadające dość niską obciążalność 1 A. Kondensator C 6 pełni rolę analogiczną do C 3 opisanego w par. 2.1, zaś kondensator C 7 pełni analogiczną rolę w stosunku do napięcia odniesienia wytwarzanego wewnątrz układu U 2. Na płytce umieszczony jest również przycisk K 1, którego nie należy przemieszczać ze względu na dużą średnicę nóżek powodującą stopniowe niszczenie otworów montażowych. W lewej części płytki umieszczony jest również układ scalony U 1. Na wejściu zasilania obwodu sterowania znajduje się filtr pojemnościowy, którego zadaniem jest zapobieganie wahaniom napięcia zasilającego U GG (realizowane przez kondensator elektrolityczny C 1 ) oraz tłumienie szybkozmiennych zaburzeń będących skutkiem przełączania tranzystora T 1 i wyjść układów scalonych (kondensator ceramiczny C 2 ). Tę samą rolę w obwodzie mocy (napięcie zasilające U DD ) pełnią kondensatory C 10 i C 11. Kondensatory C 1 i C 2 połączone są z gniazdami bananowymi V 1 i V 2, których należy użyć do przyłączenia zasilania U GG. Natomiast do przyłączenia zasilania U DD służą przewody z wtykami bananowymi z jednej strony i wtykami do otworów płytki z drugiej. W górnej części płyty zamontowane są oporniki mocy o wartości 10 Ω (dolny) oraz 10 Ω lub 4,7 Ω (górny). Należy je wykorzystać jako odbiornik R L w sposób pozwalający uzyskać zadany prąd przewodzenia przy danym napięciu zasilania.

Katedra Mikroelektroniki i Technik Informatycznych Politechniki Łódzkiej U GG C 1 10µ 25V C 2 100n Filtr zasilania Obwód sterowania C 3 100n 1 2 3 U 1 A B J 4 K 5 C 6 D 14 HCF4093 7 VDD VSS 13 H 12 G 11 M 10 L 9 F 8 E R 1 100k Przycisk z obwodem kondycjonującym R 2 10k K 1 C 4 33n R 3 6k8 C 5 10n R 4 6k2 Generator Rys. 3. Układ klucza dolnego z praktycznym obwodem sterowania D 1 1N4148 4 7 6 2 U 2 8 RST DCH OUT NE555 THR TRIG CTL 1 VCC GND 3 5 C 6 100n C 7 10n C 8 100n U 3 Sterownik bramki C 9 100n u g R G R L 50W Obwód mocy D 0 MUR120 T C 10 100µ 100V C 11 100n 100V Filtr zasilania U DD 12

Konstrukcja układu C 3 13 3.2. Montaż Na płytce należy zmontować układ zgodnie ze schematem z rys. 3, wybierając odpowiednie: 1) tranzystor T zadany w założeniach projektu, 2) sterownik U 3 zadany w założeniach projektu, 3) opornik bramkowy R G zgodnie z wynikami projektu. Sprawdzić, czy moc dopuszczalna opornika R G (patrz par. 3.1) jest odpowiednia w stosunku do mocy strat obliczonej w toku projektowania. Zanotować rezystancję R G użytego ostatecznie opornika. Rys. 3 przedstawia jedynie ogólny zarys połączeń wokół układu scalonego sterownika bramki. Należy je zrealizować zgodnie z opisem końcówek i schematem typowych połączeń podanymi w karcie katalogowej tego układu. Niektóre sterowniki nie posiadają osobnych końcówek zasilania wyjścia, w związku z czym kondensator C 9 jest zbędny. Aby kondensatory odprzęgające spełniły swoje zadanie, należy je montować jak najbliżej odpowiednich nóżek układów scalonych. Do wtykania wyprowadzeń w otwory montażowe należy używać dostępnych na stanowisku szczypiec.

14 C 3 Przekształtniki elektroniczne Ćwiczenie B1k. Sterowanie tranzystorów polowych konstrukcja (2.4.1) 3.3. Uruchomienie i testowanie Konfiguracja układu pomiarowego 1. Do układu doprowadzić zasilanie U GG i U DD z dwóch sekcji regulowanych wyłączonego zasilacza. Wszystkie pokrętła zasilacza skręcić do zera. Ustawić zasilacz w tryb niezależnej pracy sekcji (independent). Zgłosić układ prowadzącemu do sprawdzenia. W tym czasie należy wykonać dalsze punkty do 4 włącznie. 2. Włączyć komputer. Po zakończeniu logowania włączyć oscyloskop i skonfigurować połączenie z komputerem zgodnie z instrukcją dostępną na stanowisku. 3. Do obu kanałów oscyloskopu przyłączyć sondy napięciowe o tłumieniu 10:1, które należy wybrać przełącznikiem 1X/10X na korpusie sondy. W ścieżkę masy w bloku sterowania (na płytce) włączyć jeden koniec dodatkowego drucika, a do drugiego przyłączyć masy sond w sposób zapewniający, że nie zostaną one zwarte z innymi punktami podczas pomiarów. 4. Skonfigurować oscyloskop: CH1 Menu, Coupling: DC, Probe: Voltage 10X, Invert: Off; CH2 Menu jak wyżej; Trig Menu, Type: Edge, Source: CH1, Slope: Rising, Mode: Auto, Coupling: DC; poziom wyzwalania (pokrętło Trigger Level) na około połowę napięcia U GG ustalonego w toku projektowania; podstawa czasu (pokrętło Sec/Div) dostosowania do obserwacji przebiegu o parametrach podanych w par. 3.1; wzmocnienie kanałów 1 i 2 (pokrętła Volts/Div) dostosowane do obserwacji przebiegów o amplitudzie U GG. Sprawdzenie ogólnej poprawności działania 5. Włączyć zasilacz. Nieco zwiększyć próg ograniczenia prądowego, co powinno spowodować zgaśnięcie czerwonej kontrolki. Ustawić napięcie U GG ustalone w toku projektowania obserwując wskazanie amperomierza jeżeli przekracza ono 100 ma, należy sprowadzić napięcie do zera i ponownie sprawdzić układ; nie należy zwiększać ograniczenia prądowego przy niezerowym napięciu. 6. Sondą z kanału 1 zbadać potencjał końcówki RST układu U 2. Sprawdzić, czy po wciśnięciu przycisku potencjał zmienia się z logicznego 0 na 1. Jeżeli nie, sprawdzić ustawienia oscyloskopu (podstawa czasu, wzmocnienie, poziom wyzwalania) oraz połączenia obwodu kondycjonującego. 7. Sondą z kanału 1 zbadać potencjał końcówki OUT układu U 2. Sprawdzić, czy po wciśnięciu przycisku pojawia się stabilny przebieg prostokątny o spodziewanych parametrach. Jeżeli nie, sprawdzić ustawienia oscyloskopu (podstawa czasu, wzmocnienie, poziom wyzwalania) oraz połączenia w obwodzie generatora. 8. Sondą z kanału 1 zbadać potencjał na wyjściu sterownika U 3. Sprawdzić, czy po wciśnięciu przycisku pojawia się stabilny przebieg prostokątny. Jeżeli nie, sprawdzić połączenia. Sprawdzić, czy analogiczny przebieg (spowolniony przez pojemność wejściową tranzystora) pojawia się na nóżce bramki tranzystora. Jeżeli nie, sprawdzić połączenia. 9. Upewnić się, że żadne przewody nie dotykają metalowej obudowy oporników mocy ani metalowego radiatora tranzystora. W przeciwnym razie nastąpi stopienie izolacji w wyniku oddziaływania wysokiej temperatury.

Konstrukcja układu C 3 15 10. Na zasilaczu ustawić napięcie U DD w sposób analogiczny jak w pkt. 5. Jeżeli ograniczenie prądowe nie włączyło się, zwiększyć je do maksimum. Obliczyć spodziewany średni prąd pobierany z zasilania U DD przy podanym w par. 3.1 współczynniku wypełnienia. Wcisnąć na krótko przycisk i stwierdzić, czy wskazanie amperomierza zasilacza zgadza się z przewidywaniami. Jeżeli nie, sprawdzić połączenia obwodu mocy. Działanie zaprojektowanego układu sterowania 11. W celu zatrzymania przebiegów na ekranie po zwolnieniu przycisku, przełączyć oscyloskop w tryb normalnego wyzwalania (Trig Menu, Mode: Normal). Wyłączyć zasilacz. Drucik wraz z masami przełożyć do kolumny, w którą włączone jest źródło tranzystora. Na kanale 1 mierzyć napięcie u GS, na kanale 2 napięcie u g (wykorzystać fakt, że te same potencjały występują również na końcówkach sąsiednich elementów, np. oporniku R G ). Włączyć zasilacz. 12. Dostosować podstawę czasu, położenie chwili wyzwalania (Horizontal Position, strzałka nad podziałką nie powinna nigdy znajdować się na samym brzegu podziałki) wzmocnienie, położenie poziomu zera (Vertical Position strzałka na lewo od podziałki nie powinna nigdy znajdować się na samym brzegu podziałki) tak, aby obserwować w maksymalnym powiększeniu załączanie tranzystora. Dla ułatwienia późniejszych odczytów poziomy zera powinny znajdować się na pełnej działce lub przynajmniej na drobnej podziałce. Ponieważ natura obu przebiegów pozwala jednoznacznie określić który jest który, mogą być one nałożone na siebie, co zwiększy dokładność odczytów w pionie. 13. Zarejestrować przebiegi dla załączania w formie graficznej (Get Screen). 14. Przenieść drucik masy wraz z masami sond blisko ujemnej końcówki kondensatora C 10 (w tę samą linię co ta końcówka). Ponownie zarejestrować przebiegi. 15. Przenieść drucik masy ponownie do kolumny źródła tranzystora. Przełączyć się na wyłączanie przez zmianę zbocza wyzwalającego na opadające (Trig Menu, Slope: Falling), dostosować nastawy oscyloskopu i ponownie zarejestrować przebiegi. 16. Wyłączyć zasilacz. Przełożyć sondę z kanału 2 tak, by mierzyć napięcie u DS. Włączyć zasilacz. Dostosować nastawy oscyloskopu. Zarejestrować przebiegi dla wyłączania i załączania tak, by możliwe było późniejsze odczytanie czasów t f i t r. Niesymetryczne sterowanie bramki 17. Zmodyfikować obwód sterowania tak, by uzyskać niesymetryczne sterowanie bramki (par. 2.2), z niezmienionym czasem opadania t f, ale dwukrotnie mniejszym czasem narastania t r. Wartości oporników dobrać doświadczalnie. Wszelkich zmian elementów należy dokonywać przy wyłączonym zasilaczu. Zanotować schemat połączeń oporników i diody oraz zanotować uch parametry. Obwód kondycjonujący przycisku 18. Drucik wraz z masami przełożyć na powrót do bloku sterowania. Zbadać działanie obwodu kondycjonującego przycisku: zarejestrować napięcie na kluczu K 1 wraz z potencjałem końcówki H układu U 1 oraz potencjał końcówki H wraz z potencjałem końcówki M. Przebiegi powiększyć i przesunąć tak, aby obserwować tylko przedział czasu bezpośrednio po wciśnięciu przycisku; wybrać odpowiednie zbocze wyzwalające (Trig Menu, Slope) oraz poziom wyzwalania (Trigger Level). Przycisk należy wcisnąć wielokrotnie aż do uzyskania możliwie dużych drgań styków i wynikających stąd zaburzeń sygnałów.

16 C 3 Przekształtniki elektroniczne Ćwiczenie B1k. Sterowanie tranzystorów polowych konstrukcja (2.4.1) Zakończenie 19. Skręcić napięcia zasilania U DD i U GG (w tej kolejności) do zera. Wyłączyć zasilacz. Odłączyć zasilanie. 20. Wymontować elementy zamontowane własnoręcznie; pozostawić elementy zamontowane na stałe wymienione w par. 3.1.

D Wyniki 4. Opracowanie i analiza wyników Odczyt wyników liczbowych 1. Z oscylogramu przebiegów u GS i u DS (pkt 3.3/16), korzystając z podziałki, zgodnie z rysunkiem w [1], odczytać: czas narastania t r i czas opadania t f (wziąć pod uwagę oba powyższe przebiegi łącznie, uśredniając odczyt), spadek napięcia na tranzystorze w stanie przewodzenia U DS(on). 2. Z oscylogramów przebiegów u g i u GS (pkt 3.3/13 i 15), korzystając z podziałki, zgodnie z rysunkami w [1], odczytać: poziom U GS(plt) płaskiego odcinka napięcia u GS, spadek napięcia na wyjściu sterownika w stanie niskim U OL jako poziom napięcia u g na odcinku t f ; spadek napięcia na wyjściu sterownika w stanie wysokim U OH jako różnicę między napięciem u g na odcinku t r a napięciem zasilania U GG, przy czym należy przyjąć, że u g = U GG po zakończeniu załączania. 3. Na podstawie wyników z pkt. 2 obliczyć z prawa Ohma, na podstawie znanej rezystancji użytego opornika bramkowego R G oraz przyjmując, że napięcia u g i u GS są stałe na odcinkach t r i t f, obliczyć: prąd bramki I G (t r ), prąd bramki I G (t f ). Weryfikacja wyników i założeń projektu 4. Stwierdzić, w jakim stopniu spełnione zostały założenia projektu: a) prawidłowość załączania i wyłączania; b) praca z niskim napięciem głównym w stanie przewodzenia; c) szybkość wyłączania (czas t f ). 5. Stwierdzić, w jakim stopniu sprawdziły się prognozy uzyskane w toku projektowania oraz wartości parametrów podane w kartach katalogowych: a) szybkość wyłączania (czas t r ); b) natężenie prądu bramki na odcinkach t r i t f ; c) poziom U GS(plt) ; d) spadki napięć U OH i U OL.

18 D 4 Przekształtniki elektroniczne Ćwiczenie B1k. Sterowanie tranzystorów polowych konstrukcja (2.4.1) 6. Które różnice między założeniami a rzeczywistością mogły mieć wpływ na ewentualną inną niż przewidywana szybkość przełączania (czasy t r i t f )? 7. Porównać oscylogramy teoretycznie tych samych napięć z pkt. 3.3/13 i 14; czy linie na schemacie elektrycznym w rzeczywistości stanowią idealne zwarcia (zerowy spadek napięcia)? Czy wobec tego założenie o skupionym (tzn. bez wpływu położenia punktów pomiarowych na płaszczyźnie płytki) charakterze analizowanego obwodu jest uprawnione? Czy miejsce przyłączenia końcówki V S sterownika do obwodu mocy ma czy nie ma znaczenia? Niesymetryczne sterowanie bramki 8. Czy wartości rezystancji, które pozwoliły dwukrotnie skrócić czas narastania, zgadzają się z przewidywaniami teoretycznymi (par. 2.2)? Sprawdzić szacunkowo, czy w układzie spełniony był warunek działania obwodu wynikający z napięcia progowego użytej diody. Analogowy obwód kondycjonujący przycisku 9. Na podstawie przebiegów zarejestrowanych w pkt. 3.3/18, w oparciu o wiadomości podane w par. 2.1, opisać działanie analogowego obwodu kondycjonującego przycisku; wykazać konieczność jego stosowania w zbadanym układzie.

E Informacje 5. Literatura [1] Starzak Ł.: Przekształtniki elektroniczne. Ćwiczenie B1p. Sterowanie tranzystorów polowych projekt. Łódź: Politechnika Łódzka, 2012.