KARTA CHARAKTERYSTYKI Data utworzenia:

KARTA CHARAKTERYSTYKI Data utworzenia: 22.08.2011 ETANOL SKAŻONY BITREXEM, ALKOHOLEM IZOPROPYLOWYM ORAZ ALKOHOLEM T-BUTYLOWYM SEKCJA 1: IDENTYFIKACJA SUBSTANCJI/MIESZANINY I IDENTYFIKACJA PRZEDSIĘBIORSTWA 1.1. Identyfikator produktu: Nazwa substancji: etanol skażony bitrexem, alkoholem izopropylowym oraz alkoholem t- butylowym Synonimy: alkohol etylowy skażony, etanol absolutny skażony 1.2. Istotne zidentyfikowane zastosowania substancji lub mieszaniny oraz zastosowania odradzane: Zastosowania zidentyfikowane: w przemyśle farmaceutycznym, chemicznym, kosmetycznym i elektronicznym; do celów laboratoryjnych. Zastosowanie odradzane: produkt nie jest przeznaczony do spożycia 1.3. Dane dotyczące dostawcy karty charakterystyki: Nazwa i adres firmy: GiBraPol 93-552 Łódź ul. Przyszkole 13 lok. 62 Numer telefonu: 600 249 602 e-mail: gibrapol@gibrapol.pl 1.4. Telefon alarmowy: 112 - całodobowo 42 631 47 25 (informacja toksykologiczna) - w godz. 8:00-16:00 SEKCJA 2: IDENTYFIKACJA ZAGROŻEŃ 2.1. Klasyfikacja substancji lub mieszaniny Klasyfikacja wg Rozporządzenie (WE) nr 1272/2008: Klasy zagrożenia i kody kategorii oraz zwroty H: Flam. Liq. 2, H225 Klasyfikacja wg Dyrektywy 67/548/EWG: Symbole niebezpieczeństwa: F Zwroty R: R11 2.2. Elementy oznakowania

Piktogram: Hasło ostrzegawcze: NIEBEZPIECZEŃSTWO Zwrot wskazujący rodzaj zagrożenia: H225 - wysoce łatwopalna ciecz i pary Zwroty wskazujące środki ostrożności: - zapobieganie: P210 - przechowywać z dala od źródeł ciepła/ iskrzenia/ otwartego ognia/ gorących powierzchni. - Palenie wzbronione. P233 - Przechowywać pojemnik szczelnie zamknięty. P243 - Przedsięwziąć środki ostrożności zapobiegające statycznemu rozładowaniu. P280 - Stosować rękawice ochronne/ odzież ochronną/ ochronę oczu/ ochronę twarzy. - reagowanie: P305+P351+P338 - W przypadku dostania się do oczu: ostrożnie płukać wodą przez kilka minut. Wyjąć soczewki kontaktowe, jeżeli są i można je łatwo usunąć. Nadal płukać - przechowywanie: P403+P235 - Przechowywać w dobrze wentylowanym miejscu. Przechowywać w chłodnym miejscu. 2.3. Inne zagrożenia Nie spełnia kryteriów PBT ani vpvb. 3.1. Substancje Nazwa substancji etanol alkohol izopropylowy benzoesan denatonium alkohol t- butylowy Nr CAS/ Nr indeks. Zawrtość Nr rejestracji Klasyfikacja 64-17-5 603-002-00-5 67-63-0 603-117-00-0 ok. 97% 01-2119457610-43-0194 F, R11 Flam. Liq.2 H225 ok. 2 % 01-2119457558-25-0000 3734-33-6 ok. 0,001% niedostępny 75-65-0 603-005-00-1 ok. 1 % 01-2119444321-51-0002 F, Xi, R11, R36, R67 Xn, R22, R36/37/38 F, R11 Xn, R20 Xi, R36/37 Flam. Liq.2,H225 Eye irrit. 2,H319 STOT SE, H336 Acute tox. 4; H302 Skin Irrit. 2; H315 Eye Irrit. 2; H319 STOT SE 3; H335 Flam. Liq., H225 Acute Tox., 4 Eye Irrit., H319 STOT SE 3, H335 SEKCJA 3: SKŁAD/INFORMACJA O SKŁADNIKACH Pełna treść zwrotów R i H znajduje się w punkcie 16. 2

SEKCJA 4: ŚRODKI PIERWSZEJ POMOCY 4.1. Opis środków pierwszej pomocy Wdychanie: Ułożyć w pozycji leżącej, zapewnić dopływ świeżego powietrza. W przypadku konieczności wykonać sztuczne oddychanie i wezwać lekarza. Kontakt ze skórą: W razie kontaktu ze skórą zdjąć przemoczoną odzież i buty, zmywać skórę dużą ilością wody, w razie potrzeby zapewnić konsultację dermatologiczną. Kontakt z oczami: W razie kontaktu z oczami przemywać je dużą ilością wody przy szeroko otwartych powiekach przez co najmniej 15 minut, usunąć soczewki kontaktowe; w razie podrażnienia zapewnić konsultację okulistyczną. Połknięcie: Ze względu na zanieczyszczenia etanolu używanego w przemyśle należy w każdym przypadku podać dużą ilość wody do picia, nie wywoływać wymotów; przy poważniejszym zatruciu przewieźć do szpitala w celu obserwacji i ewentualnego leczenia. 4.2. Najważniejsze ostre oraz opóźnione objawy oraz skutki narażenia W kontakcie z oczami może wywoływać ich zaczerwienienie i łzawienie prowadząc do podrażnienia. Inhalacja może wywoływać kaszel i problemy z oddychaniem, zawroty głowy oraz zaburzenia centralnego układu nerwowego. W przypadku połknięcia może spowodować podrażnienie ust, gardła, żołądka. 4.3. Wskazania dotyczace wszelkiej natychmiastowej pomocy lekarskiej i szczególnego postępowania z poszkodowanym W razie połknięcia nie wywoływać wymiotów. Leczyć objawowo. Dla uzyskania specjalistycznej porady lekarze powinni skontaktować się z Centrum Informacji o Zatruciach. SEKCJA 5: POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU POŻARU 5.1. Środki gaśnicze: Odpowiednie środki gaśnicze: piany odporne na alkohol, proszki gaśnicze, dwutlenek węgla, mgła wodna. Nieodpowiednie środki gaśnicze: nie należy stosować wody w pełnym strumieniu. 5.2. Szczególne zagrożenia związane z substancją lub mieszniną Wysoce łatwopalna ciecz. Pary tworzą mieszaniny wybuchowe z powietrzem. Pary są cięższe od powietrza i gromadzą się przy powierzchni ziemi oraz w dolnych partiach pomieszczeń. Zbiorniki narażone na działanie ognia lub wysokiej temperatury mogą eksplodować. Chronić przed wyładowaniami elektrostatycznymi. 3

5.3. Informacje dla straży pożarnej Stosować gazoszczelną odzież ochronną i indywidualny aparat do oddychania. SEKCJA 6: POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU NIEZAMIERZONEGO UWOLNIENIA DO ŚRODOWISKA 6.1. Indywidualne środki ostrożności, wyposażenie ochronne i procedury w sytuacjach awaryjnych Usunąć źródła zapłonu (ugasić otwarty ogień, ogłosić zakaz palenia i używania narzędzi iskrzących). Pary rozcieńczać prądami wodnymi rozproszonymi. Zabezpieczyć studzienki ściekowe. Unikać bezpośredniego kontaktu z uwalniającą się substancją. Jeśli to możliwe, zlikwidować wyciek (zamknąć dopływ cieczy, uszczelnić, uszkodzone opakowanie umieścić w szczelnym opakowaniu ochronnym). 6.2. Środki ostrożności w zakresie ochrony środowiska Nie należy dopuścić do przedostania się substancji do wód gruntowych, kanalizacji, ścieków lub gleby. 6.3. Metody i materiały zapobiegające rozprzestrzenianiu się skażenia i służące do usuwania skażenia Małe ilości rozlanej cieczy posypać niepalnym materiałem chłonnym, zebrać do zamykanego pojemnika. W razie dużego wycieku miejsce gromadzenia się cieczy obwałować, zebraną ciecz odpompować. 6.4. Odniesienia do innych sekcji Środki ochrony osobistej: patrz sekcja 8. SEKCJA 7: POSTĘPOWANIE Z SUBSTANCJAMI I MIESZANINAMI ORAZ ICH MAGAZYNOWANIE 7.1. Środki ostrożności dotyczące bezpiecznego postępowania: Unikać wdychania par. Pracować w dobrze wentylowanych pomieszczeniach. Przestrzegać zasad higieny osobistej: myć ręce, nie spożywać posiłków. Nie używać iskrzących narzędzi. Unikać działania na substancję otwartego ognia i wysokiej temperatury. Stosować środki ochrony indywidualnej jak podano w punkcie 8. 7.2. Warunki bezpiecznego magazynowania, łącznie z informacjami dotyczącymi wszelkich wzajemnych niezgodności: Produkt przechowywać z daleka od bezpośredniego działania światła słonecznego i innych źródeł ciepła lub zapłonu. Nie palić w magazynie. Trzymać pojemnik szczelnie zamknięty i w dobrze wentylowanym, chłodnym miejscu. Zapobiegać powstawaniu elektryczności statycznej, stosować 4

odpowiednie uziemienie oraz wyposażenie dostosowane do pracy w atmosferze zagrożonej wybuchem. 7.3. Szczególne zastosowania końcowe: Patrz załączone scenariusze narażenia. SEKCJA 8: KONTROLA NARAŻENIA / ŚRODKI OCHRONY INDYWIDUALNEJ 8.1. Parametry dotyczące kontroli Etanol - NDS = 1900 mg/m 3 Bitrex - NDS = 0,1 mg/m 3 /8h Izopropanol - NDS = 900 mg/m 3 Izopropanol - NDSCH = 1200 mg/m 3 Alkohol t- butylowy - NDS = 300 mg/m 3 Alkohol t-butylowy - NDSCh = 450 mg/m 3 wg Rozporządzenia Ministra Pracy i Plityki Społecznej z dnia 29.11.2002 w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. Nr 217, poz. 1833) z późniejszymi zmianami. DNEL Etanol Droga narażenia: wdychanie - DNEL = 950 mg/m 3 Droga narażenia: przez skórę - DNEL = 343 mg/kg/dzień Izopropanol Droga narażenia: wdychanie - DNEL = 500 mg/m 3 Droga narażenia: przez skórę - DNEL = 888 mg/kg/dzień PNEC PNEC Etanol Izopropanol Jednostka woda słodka 0,96 140,9 mg/l woda słodka, osad 3,6 552 mg/kg woda morska 0,79 140,9 mg/l gleba 0,63 28 mg/kg oczyszczalnia ścieków 580 - mg/l 8.2. Kontrola narażenia Kontrola narażenia w miejscu pracy: Przestrzegać ogólnych zasad bezpieczeństwa i higieny. Podczas pracy nie jeść, nie pić i nie palić tytoniu. Stosować dobrą wentylację. Nie wdychać par produktu. Unikać kontaktu ze skórą i oczami. Jeśli podczas pracy występuje niebezpieczeństwo zapalenia odzieży na pracowniku, w pobliżu stanowisk pracy powinny być zainstalowane prysznice bezpieczeństwa oraz oddzielne myjki do przemywania oczu. 5

Środki ochrony indywidualnej: Ochrona dróg oddechowych: maska oddechowa z pochłaniaczem par organicznych (filtr A). Ochrona oczu: okulary ochronne. Ochrona rąk: rękawice ochronne (neopren, nitryl, kauczuk butylowy). Techniczne środki ochronne: wentylacja wyciągowa. Inne wyposażenie ochronne: odzież i obuwie ochronne. Kontrola narażenia środowiska: Nie należy dopuścić do przedostania się produktu do wód gruntowych, kanalizacji, ścieków lub gleby. SEKCJA 9: WŁAŚCIWOŚCI FIZYCZNE I CHEMICZNE 9.1. Informacje na temat podstawowych właściwości fizycznych i chemicznych etanol a) wygląd: bezbarwna ci ecz b) zapach: charakterystyczny dla alkoholu etylowego c) próg zapachu: 49 ppm d) ph: obojętne e) temperatura topnienia/krzepnięcia: -114,5 C f) temperatura wrzenia: g) temperatura zapłonu: h) szybkość parowania: i) palność: j) granice wybuchowości: górna: dolna: k) prężność par: w temp. 20 C: w temp. 30 C: l) gęstość par: m) gęstość: n) rozpuszczalność w wodzie: o) współczynnk podziału n- oktanol/woda: - 0,35 p) temperatura samozapłonu: 425 C q) temperatura rozkładu: brak danych r) lepkość: 1,2 mpa x s s) właściwości wybuchowe: nie wykazuje t) właściwości utleniaj ące: nie wykazuj e 9.2. Inne informacje Rozpuszcza się w większości rozpuszczalników organicznych. SEKCJA 10: STABILOŚĆ I REAKTYWNOŚĆ 10.1. Reaktywność Mieszanina nie jest reaktywna w warunkach normalnych. 10.2. Stabilność chemiczna Mieszanina stabilna w warunkach normalnych. 78,3 C 12 C brak danych wysoce łatwopalny 15% obj. 3,5% obj. 60 hpa 100 hpa 1,6 784,4 kg/m 3 789000 mg/l 10.3. Możliwość występowania niebezpiecznych reakcji Pary mogą tworzyć mieszaniny wybuchowe z powietrzem. 6

10.4. Warunki, których należy unikać Unikać źródła ognia i zapłonu, wysokiej temperatury. 10.5. Materiały niezgodne Środki utleniające, silne kwasy i silne zasady, chlorki kwasowe, reduktory, amoniak. 10.6. Niebezpieczne produkty rozkładu: Tlenek i dwutlenek węgla. SEKCJA 11: INFORMACJE TOKSYKOLOGICZNE 11.1. Informacje dotyczące skutków toksykologicznych Toksyczność ostra: Działanie żrące/drażniące na skórę: nie wykazuje działania żrącego/ drażniącego na skórę Działanie uczulające: nie wykazuje działania uczulającego Działanie mutagenne: nie wykazuje działania mutagennego Działanie rakotwórcze: nie wykazuje działania rakotwórczego Działanie szkodliwe na rozrodczość: nie wykazuje działania szkodliwego na rozrodczość Działanie toksyczne na narzady docelowe - narażenie jednorazowe: nie wykazuje działania toksycznego na narządy docelowe Działanie toksyczne na narzady docelowe - narażenie powtarzane: nie wykazuje działania toksycznego na narządy docelowe etanol LC50 (inhalacja, szczur): 20 000 ppm/10h LC50 (inhalacja, mysz): 39 mg/m 3 /4h LD50 (doustnie, szczur): 7 060 mg/kg LD50 (doustnie, mysz): 3 450 mg/kg LD 50 (doustnie, królik): 6 300 mg/kg benzoesan denatonium: LD50 (doustnie, szczur): 600 mg/kg LD50 (skóra, szczur): >2000 mg/kg izopropanol LD50 (doustnie, szczur): > 2000 mg/kg LD50 (skóra, królik): > 2000 mg/kg alkohol tert-butylowy: LD50 (doustnie, szczur): 2733 mg/kg LC50 (inhalacja, szczur): > 29,8 mg/l/4h LD50 (skóra, królik): > 2000 mg/kg 7

Objawy związane z właściwościami fizycznymi, chemicznymi i toksykologicznymi: po spożyciu mogą wystąpić mdłości, wymioty, euforia; przy absorpcji większej ilości: zawroty głowy, stan upojenia, narkoza, paraliż dróg oddechowych; przy wdychaniu: podrażnienie błon śluzowych; przy kontakcie z oczami: powierzchniowe podrażnienia. SEKCJA 12: INFORMACJE EKOLOGICZNE 12.1. Toksyczność etanol: toksyczność dla ryb: LC50-8140 mg/l/48h (Leuciscus idus) toksyczność dla dafni: UE50-9268-14221 mg/l/48h (Daphnia magna) toksyczność dla glonów: IC5-5000 mg/l/7d (Scenedesmus quadricauda) toksyczność dla bakterii: UE5-6500 mg/l/16h (Pseudomonas putida) benzoesan denatonium: toksyczność dla ryb LC50-10400 ppm/96h toksyczność dla dafni LC50: 705 ppm/18h izopropanol toksyczność dla ryb: LC50: > 100 mg/l/48h (Leuciscus idus) toksyczność dla dafni: EC50: > 100 mg/l/48h (Daphnia magna) toksyczność dla glonów: EC50: > 100 mg/l/72h (Scenedesmus quadricauda) alkohol tert-butylowy: toksyczność dla ryb: LC50: 6140 mg/l/96h (Pimephales promelas) toksyczność dla dafni: EC50: 933 mg/l/48h (Daphnia magna) toksyczność dla glonów: IC50: > 1000 mg/l/72h (Desmodesmus subspicatus) toksyczność dla bakterii: EC10-6900 mg/l/16h (Pseudomonas putida) 12.2. Trwałość i zdolność do rozkładu Łatwo biodegradowalna. 12.3. Zdolność do bioakumulacji: Nie jest spodziewana bioakumulacja. 12.4. Mobilność: Produkt rozpuszcza się w wodzie i rozprzestrzenia w środowisku wodnym. 12.5. Wyniki oceny właściwości PBT i vpvb Nie spełnia kryteriów PBT i vpvb. 12.6. Inne szkodliwe skutki działania Brak danych SEKCJA 13: POSTĘPOWANIE Z ODPADAMI 13.1. Metody unieszkodliwiania odpadów 8

Metody nieszkodliwiania odpadu Utylizować zgodnie z obowiązującymi przepisami. Nie usuwać razem z odpadami komunalnymi. Niszczyć przekazując do upoważnionego odbiorcy utylizacji odpadów. Metody unieszkodliwiania opakowań: Opakowania, które nie mogą być oczyszczone traktować jak sam produkt. Proponowany kod odpadu: 15 01 10 (opakowania zawierające pozostałości substancji niebezpiecznych lub nimi zani eczyszczone). Podstawa prawna: Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. nr 62, poz. 628) z późniejszymi zmianami. Ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (Dz. U. nr 63, poz. 638) z późniejszymi zmianami. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. nr 112, poz. 1206). SEKCJA 14: INFORMACJE DOTYCZĄCE TRANSPORTU 14.1. Numer UN ADR/RID: 1170 14.2. Prawidłowa nazwa przewozowa etanol (alkohol etylowy) skażony benzoesanem denatonium, izopropanolem oraz alkoholem t- butylowym 14.3. Klasa (-y) zagrożenia w transporcie 3 14.4. Grupa opakowania Grupa opakowaniowa: II Kod klasyfikacji: F1 Nr rozpoznawczy zagrożenia: 33 Etykieta: 3 Kod dotyczący ograniczeń w transporcie tunelami: (D/E) 14.5. Zagrożenia dla środowiska Patrz sekcja 12. 14.6. Szczególne środki ostrożności Brak dostępnych danych 14.7. Transport luzem zgodnie z załącznikiem II do konwencji MARPOL 73/78 i kodeksem IBC Nie przewiduje się. SEKCJA 15: INFORMACJE DOTYCZĄCE PRZEPISÓW PRAWNYCH 15.1. Przepisy prawne dotyczące bezpieczeństwa, ochrony zdrowia i środowiska specyficzne dla substancji lub mieszaniny Ustawa z dnia 11 stycznia 2001 r. o substancjach i preparatach chemicznych (Dz. U. nr 11, poz. 84) z późniejszymi zmianami. Rozporządzenie (WE) nr 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2006 r. ws rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów (REACH), utworzenia Europejskiej Agencji Chemikaliów, zmieniające dyrektywę 1999/45/WE oraz uchylające rozporządzenie Rady 9

(EWG) nr 793/93 i rozporządzenie Komisji (WE) nr 1488/94, jak również dyrektywę Rady 76/769/EWG i dyrektywy Komisji 91/155/EWG, 93/67/EWG, 93/105/WE i 2000/21/WE. Ustawa z dnia 9 stycznia 2009 r. o zmianie ustawy o substancjach i preparatach chemicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. nr 20, poz. 106). Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 4 września 2007 r. w sprawie kryteriów i sposobu klasyfikacji substancji i preparatów niebezpiecznych (Dz. U. nr 174, poz. 1222) z późniejszymi zmianami (Dz. U. nr 43, poz. 353 z 2009 r.). Oświadczenie Rządowe z dnia 16 stycznia 2009 r. w sprawie wejścia w życie zmian do załączników A i B Umowy Europejskiej dotyczącej międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR) sporządzonej w Genewie dnia 30 września 1957 r. (Dz. U. Nr 178, poz. 1481, 2005 z późniejszymi zmianami). Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1272/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r. ws. Klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin, zmieniające i uchylające dyrektywy 67/548/EWG i 1999/45/WE oraz zmieniające rozporządzenie (WE) nr 1907/2006. Rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 3 października 2008 r. w sprawie ograniczeń, zakazów lub warunków produkcji, obrotu lub stosowania substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych oraz zawierających ich produktów (Dz. U. nr 190, poz. 1163). Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 21 grudnia 2005 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla środków ochrony indywidualnej (Dz. U. nr 259, poz. 2173). Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 5 marca 2009 r. w sprawie oznakowania opakowań substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 53, poz. 439). Rozporządzenie MPiPS z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. nr 217, poz. 1833 wraz zpóź. zm. Dz. U. Nr 212, poz. 1769 z 2005 r., Dz. U. Nr 161, poz. 1142 z 2007 r.) Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. nr 62, poz. 628) z późniejszymi zmianami. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. nr 112, poz. 1206). Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 20 kwietnia 2005 r. w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. nr 73, poz. 645 z póź. zm.). 15.2. Ocena bezpieczeństwa chemicznego Substancje: etanol i alkohol izopropylowy - zostały poddane ocenie bezpieczeństwa chemicznego. SEKCJA 16: INNE INFORMACJE Pełna treść użytych zwrotów R i H: R11 - produkt wysoce łatwopalny R20 - działa szkodliwie przez drogi oddechowe R22 - działa szkodliwie po połknięciu R36 - działa drażniąco na oczy R36/37/38 - działa drażniąco na oczy, drogi oddechowe i skórę R67 - pary mogą wywoływać uczucie senności lub zawroty głowy H225 - wysoce łatwopalna ciecz i pary H302 - działa szkodliwie po połknięciu H315 - działa drażniąco na skórę H319 - działa drażniąco na oczy H332 - działa szkodliwie w następstwie wdychania H335 - może powodować podrażnienie dróg oddechowych H336 - może wywoływać uczucie senności lub zawroty głowy Pracodawca jest zobowiązany do poinformowania wszystkich pracowników, którzy mają kontakt z produktem o zagrożeniach i środkach ochrony osobistej wyszczególnionych w tej karcie charakterystyki. Kierowcy pojazdów powinni odbyć przeszkolenie i uzyskać stosowne zaświadczenie zgodnie z wymaganiami przepisów ADR. 10

Informacje zawarte w karcie zostały zebrane zgodnie z naszym aktualnym stanem wiedzy i należy je traktować jako pomoc dla bezpiecznego stosowania produktu. 11