Dental Junior Magazyn dla młodych adeptów techniki dentystycznej Modele diagnostyczne Akryle technika wlewowa Świadomość samorozwoju 1/2018 Warszawa PZWL
ORTODONCJA REDAKCJA Monika Dyjak Redaktor Prowadząca tel. 22 695 44 94 tel. kom. 506 469 410 e-mail: monika.dyjak@pzwl.pl Anna Olszewska-Adamowicz Współpraca redakcyjna Ewelina Szyszkowska Dyrektor Wydawniczy DZIAŁ REKLAMY Marzena Domańska SKŁAD I ŁAMANIE Altermedia e-mail: biuro@altermedia.com.pl Bytom, www.altermedia.com.pl ADRES REDAKCJI Dental Junior. Magazyn dla młodych adeptów techniki dentystycznej PZWL Wydawnictwo Lekarskie Sp. z o.o. ul. Gottlieba Daimlera 2, 02-460 Warszawa www.pzwl.pl WYDAWCA Dyrektor Biura Reklamy Katarzyna Sienkiewicz-Witak tel. 22 695 44 98 tel. kom. 500 120 129 e-mail: katarzyna.sienkiewicz@pzwl.pl Redakcja nie zwraca materiałów niezamówionych, a także zastrzega sobie prawo do redagowania i skracania nadesłanych artykułów i listów. Wydawca i redakcja nie ponoszą odpowiedzialności za treść reklam i ogłoszeń. Wszelkie prawa zastrzeżone. Reprodukowanie części lub całości tekstów bez pisemnego zezwolenia jest zabronione. Opiekun merytoryczny: tech. dent. Katarzyna Subotowicz Eksperci i autorzy pierwszego wydania: mgr st. tech. dent. Agnieszka Goldman (nauczycielka praktycznej ortodoncji w Medycznej Szkole Policealnej Województwa Śląskiego w Zabrzu. Technik dentystyczny z ponad 20-letnim doświadczeniem. Koordynatorka treści merytorycznych zamieszczanych na blogu Ortholove www.ortholove.blogspot.com oraz właścicielka laboratorium, w którym powstają zamieszczane tu prace) tech. dent. Aleksandra Rachwalska (pomysłodawczyni i wykonawczyni bloga oraz profili Ortholove w mediach społecznościowych. Absolwentka Medycznej Szkoły Policealnej Województwa Śląskiego w Zabrzu. Zakochana w ortodoncji od pierwszych zajęć www.ortholove.blogspot.com) tech. dent. Łukasz Grodziński (właściciel pracowni ortodontycznej Maxillab we Wrocławiu, instruktor specjalistycznych kursów i szkoleń, wykładowca akademicki, www.kursyortodontyczne.com ) tech. dent. Przemysław Grabowski (absolwent jednej z najlepszych szkół dla techników dentystycznych w Polsce. Od początku swojej kariery zawodowej pasjonuje się przekazywaniem wiedzy oraz nowymi technologiami mogącymi usprawnić pracę w laboratorium. Obecnie pracuje jako nauczyciel w szkole dla techników dentystycznych, a także jako specjalista ds. edukacji klinicznej i produktów do techniki dentystycznej w firmie Zhermack) 2 DENTAL JUNIOR 1/2018
Nie spóźnij się! Zamów prenumeratę! Dental Labor to: najobszerniejsze wydanie na rynku około 600 stron artykułów rocznie niska cena przy najwyższej jakości publikacji każdy może sobie pozwolić na dostęp do wiedzy jako pierwsi informujemy o nowych trendach w Polsce i zagranicą Prenumerata roczna: 160 zł Prenumerata dwuletnia: 290 zł Zamówienia prenumeraty: tel. 22 695 41 32, faks 22 695 44 87; e-mail: prenumeraty@pzwl.pl www.dentallabor.com.pl
ORTODONCJA Modele diagnostyczne autorki mgr st. tech. dent. Agnieszka Goldman (1, 2) tech. dent. Aleksandra Rachwalska (1) Miejsca pracy: 1 Technika dentystyczna Agnieszka Goldman, ul. Okrężna 76a, 41-811 Zabrze 2 Medyczna Szkoła Policealna Województwa Śląskiego w Zabrzu,ul. 3-go Maja 63, 41-800 Zabrze www.ortholove.blogspot.com Agnieszka Goldman Aleksandra Rachwalska Modele to początek przygody z techniką ortodontyczną: modele robocze, na których zostanie wykonany aparat, oraz diagnostyczne służące do oceny m.in. kształtu i symetrii łuków zębowych, prawidłowości triad, klas Angle a i Bauma czy dochodzenia zębów w odcinku przednim i bocznym do płaszczyzny zgryzu. Dzisiejsza technologia daje nam różne możliwości stworzenia modeli. Mogą to być tradycyjne modele gipsowe, modele cyfrowe lub drukowane na drukarkach 3D. Tym razem skupimy się na modelach gipsowych. kkfotografie, rysunki i schematy pochodzą z archiwum autorek 4 DENTAL JUNIOR 1/2018
Leczenie ortodontyczne zawsze jest poprzedzone diagnozą. Na materiał diagnostyczny składają się: 1. modele diagnostyczne, 2. wywiad, 3. zdjęcia panoramiczne lub przylegające, 4. cefalogramy, 5. fotografie twarzy, 6. fotografie wewnątrzustne [5]. Pacjent, który trafia do gabinetu zostaje zaopatrzony w modele ortodontyczne: robocze na których zostanie wykonany aparat, diagnostyczne służące do oceny m.in. kształtu i symetrii łuków zębowych, prawidłowości triad, klas Angle a i Bauma czy dochodzenia zębów w odcinku przednim i bocznym do płaszczyzny zgryzu. [3] W trakcie leczenia wykonuje się przynajmniej trzy komplety modeli diagnostycznych: początkowe (pierwszorazowe), pośrednie (służące do oceny postępów w leczeniu), końcowe (obrazujące efekt terapii). Niekiedy wykonywane są również modele po dłuższym czasie od zakończenia leczenia (np. po roku), aby sprawić, czy nie nastąpiła recydywa wady zgryzu w okresie retencji. Dzisiejsza technologia daje nam różne możliwości stworzenia modeli. Mogą to być tradycyjne modele gipsowe, modele cyfrowe lub drukowane na drukarkach 3D. Tym razem skupimy się na modelach gipsowych. Modele gipsowe Modele te powinny być odporne na zniszczenie, dlatego część anatomiczna musi być wykonana z twardego gipsu IV klasy. Podstawę modeli wykonujemy również z gipsu klasy IV, ale dopuszcza się użycie gipsu klasy II, co ułatwia technikowi opracowanie modelu oraz zmniejsza koszt wykonania. Pierwszy odlewany przez technika model zawsze przeznaczany jest na model roboczy. Zapewnia on dużo bardziej precyzyjne odwzorowanie warunków tkankowych pacjenta niż każdy kolejny model odlany z tego samego wycisku, co jest kluczowym warunkiem do poprawnego wykonania aparatu ortodontycznego. l lschemat 1. Podział modeli ortodontycznych DENTAL JUNIOR 5
ORTODONCJA OBCINANIE MODELI DIAGNOSTYCZNYCH KROK PO KROKU Górny model zaczynamy zawsze od niego lfot. l 1 3. Usunięcie nadmiarów gipsu, które mogą wpływać na wyznaczenie płaszczyzny zgryzu fot. 1 fot. 2 fot. 3 6 DENTAL JUNIOR 1/2018
Cechy poprawnie wykonanego modelu: precyzyjne odzwierciedlenie powierzchni przedsionkowej wyrostków zębodołowych, dokładnie odwzorowane przyczepy wędzidełek policzkowych i wargi górnej, precyzyjne odwzorowanie powierzchni przedsionkowych, podniebiennych, językowych i żujących zębów, odwzorowanie guzów szczęki, podniebienia twardego, odwzorowanie okolicy podjęzykowej z wędzidełkiem języka [4]. lfot. l 4. Wyznaczenie płaszczyzny zgryzu i docięcie podstawy modelu górnego równolegle do niej fot. 4 l lfot. 5a, 5b. Wyznaczenie linii szwu podniebiennego zgodnej z płaszczyzną pośrodkową, płaszczyzny guzów szczeki i tuberalnej oraz linii kłów fot. 5a fot. 5b DENTAL JUNIOR 7
ORTODONCJA lfot.. l 6. Wyznaczenie linii szwu podniebiennego zgodnej z płaszczyzną pośrodkową, płaszczyzny guzów szczeki i tuberalnej oraz linii kłów. Docięcie tylnej ściany modelu zgodnie z płaszczyzną guzów szczęki, wyznaczenie linii kłów, wyznaczenie i obcięcie powierzchni policzkowej między linią kła, a linią tuberalną równolegle do przebiegu łuku zębowego w odcinku bocznym, wyznaczenie i obcięcie powierzchni siekaczy pomiędzy linią szwu podniebiennego a linią kła lfot. l 7. Wyznaczenie i docięcie powierzchni żwaczy (małe skośne) fot. 6 fot. 7 l lfot. 8 i 9. Na początku można wyznaczone punkty przenieść na drugą stronę modelu, uzyskamy w ten sposób idealną symetrię względem szwu podniebiennego. fot. 8 fot. 9 8 DENTAL JUNIOR 1/2018
Dolny model zestawiony z górnym w zwarciu centralnym l lfot. 10 11. Przeniesienie płaszczyzny guzów szczeki z modelu górnego na model dolny fot. 10 fot. 11 DENTAL JUNIOR 9
ORTODONCJA fot. 12 kfot. k 12. Przeniesienie płaszczyzny guzów szczeki z modelu górnego na model dolny Istnieją dwie główneszkoły obcinania modeli diagnostycznych: 1) francuska model szczęki i żuchwy obcinany jest na półokrągło (fot. 19, 20), 2) amerykańska (nazywana również metodą kątową) model szczęki ma kształt siedmiokątny, a żuchwy sześciokątny (fot. 16 18). Polskie Towarzystwo Ortodontyczne zaleca obcinanie modeli diagnostycznych wg. systemu amerykańskiego. Wysokość zestawionych modeli w zgryzie nawykowym powinna wynosić 10 DENTAL JUNIOR 1/2018
fot. 13 70 mm. Obcinając modele diagnostyczne musimy pamiętać o kącie ustawienia stoliczka obcinarki, który powinien wynosić 90⁰. Dzięki temu ściany boczne modelu będą obcięte pod kątem prostym do podstawy. kfot.13. k Obcięcie podstawy dolnego modelu równolegle z górnym modelem DENTAL JUNIOR 11
ORTODONCJA Płaszczyzny referencyjne wykorzystywane do analizy modeli: PŁASZCZYZNA SZWU PODNIEBIENNEGO (PŁASZCZYZNA STRZAŁ- KOWA ŚRODKOWA) Wyznacza ją linia łącząca punkt przecięcia drugich fałdów podniebiennych ze szwem podniebiennym i punkt tylny leżący na granicy twardego i miękkiego podniebienia między dołkami podniebiennymi na linii szwu podniebiennego. Wady rozpatrywane w stosunku do tej płaszczyzny dotyczą zaburzeń we wzroście na szerokość (zwężenia, rozszerzenia i asymetrie) (rys. 1). rys. 1 PŁASZCZYZNA GUZOWATOŚCI SZCZĘKI (PŁASZCZYZNA TUBERALNA) Jest jedną z płaszczyzn czołowych przebiegających przez najbardziej dystalne punkty guzów szczęki. W praktyce stosuje się linię tuberalną przebiegającą przez dystalną powierzchnię ostatniego trzonowca stojącego w łuku. Płaszczyzna ta przecina się pod kątem prostym z płaszczyzną szwu podniebiennego. W stosunku do tej płaszczyzny rozpatruje się przesunięcia przednio-tylne (zaburzenia we wzroście na długość) (rys. 2). rys. 2 12 DENTAL JUNIOR 1/2018
PŁASZCZYZNA ZGRYZOWA (PŁASZCZYZNA POZIOMA) Płaszczyzna pozioma przebiegająca przez szczyty guzków policzkowych zębów przedtrzonowych lub przez szczyty guzków policzkowych przyśrodkowych górnych pierwszych zębów trzonowych i pierwszych zębów przedtrzonowych. Płaszczyzna zgryzowa jest równoległa do płaszczyzny frankfurckiej. Zaburzenia rozpatrywane w stosunku do tej płaszczyzny dotyczą wzrostu na wysokość (odchylenia pionowe). [1] (rys. 3). Idealna płaszczyzna zgryzowa została przedstawiona przez Gysiego. Płaszczyznę tę wyznaczają dla szczęki: brzegi sieczne pierwszych siekaczy, guzki kłów, policzkowe guzki pierwszych przedtrzonowców, oba guzki drugich przedtrzonowców oraz podniebienny przyśrodkowy guzek pierwszego trzonowca. [2] Niestety u pacjentów z problemami ortodontycznymi rzadko kiedy występuje idealny kontakt zębów z płaszczyzną zgryzową. Dlatego w ortodoncji szukamy jak największej ilości punktów podparcia pamiętając, że czasami należy wyłączyć pewne zęby z płaszczyzny zgryzowej. rys. 3 DENTAL JUNIOR 13
ORTODONCJA fot. 14 kfot.14. k Przeniesienie powierzchni policzkowych na model dolny fot. 15 kfot.15. k Docięcie płaszczyzny siekaczy równolegle do tylnej ściany modelu dolnego 14 DENTAL JUNIOR 1/2018
fot. 16 fot. 17 fot. 18 fot. 19 DENTAL JUNIOR 15
ORTODONCJA fot. 20 fot. 21 fot. 22 fot. 23 16 DENTAL JUNIOR 1/2018
l lfot. 20-25. Ostatnie fazy wykonania modeli: usunięcie nadmiarów gipsu od strony przedsionka i języka, ewentualne usunięcie atrefaktów i uzupełnienie ubytków, zamoczenie modeli w płynie nabłyszczającym (zgodnie z zaleceniami producenta), wypolerowanie miękką szmatką, opisanie modeli niezmywalnym markerem, lub naklejenie etykiet z danymi pacjenta i datą pobrania wycisków z których modele zostały wykonane. fot. 24 fot. 25 DENTAL JUNIOR 17
ORTODONCJA Nieprawidłowe położenia zębów to: SUPRAPOZYCJA ząb lub grupa zębów przekracza płaszczyznę zgryzową (np.: zgryzy głębokie) (fot. 26). INFRAPOZYCJA ząb lub grupa zębów nie dochodzi do płaszczyzny zgryzu (np.: zgryzy otwarte) [1] (fot. 27). Oprócz płaszczyzny referencyjnych do sporządzenia modeli diagnostycznych konieczne jest wytyczenie LINII KŁÓW. W idealnym położeniu linia kłów pokrywa się z płaszczyzną oczodołową Simona. Linię kłów w praktyce wyznacza oś kła, którego ustawienie jest bardziej prawidłowe w łuku zębowym. Jeżeli model nie ma kłów, linia ta przebiega w miejscu w którym powinien się znajdować kieł. n bibliografia (1) red. nauk. Karłowska I., Zarys współczesnej ortodoncji, 2016 (2) Rathel Z., Ortodoncja w zarysie, 1968 (3) www.ortoprof.pl (4) www.stomatologiabezbolu.pl (5) www.o3dm.com lfot. l 26. Suprapozycja lfot. l 27. Infrapozycja fot. 26 fot. 27 18 DENTAL JUNIOR 1/2018
#MUSTHAVE DLA TECHNIKÓW DENTYSTYCZNYCH Szukaj na pzwl.pl
ORTODONCJA Świadomość samorozwoju rozmówca tech. dent. Łukasz Grodziński właściciel pracowni ortodontycznej Maxillab, Wrocław instruktor specjalistycznych kursów i szkoleń www.kursyortodontyczne.com wykładowca akademicki Kluczowa jest świadomość tego co jest istotne w rozwoju zawodowym technika dentystycznego już na samym początku edukacji. Skąd zaczerpnąć takiej świadomości? O początkach kariery z tech. dent. Łukaszem Grodzińskim rozmawaiała Anna Olszewska-Adamowicz. kkautor fot. Anna Olszewska-Adamowicz 20 DENTAL JUNIOR 1/2018
Ścieżki kariery. Cz.1 Szkoła, praktyka, pierwsza praca Z racji tego, że jest Pan młodym przedsiębiorcą, który zdobył doświadczenie za granicą, aktywnie uczestniczącym w życiu środowiska zawodowego poprzez działalność w stowarzyszeniach, na dodatek będąc również nauczycielem zawodu jest Pan jedną z najlepszych osób, która może właściwie doradzić młodym technikom w kwestii planowania kariery. Jakie kroki po - bądź w trakcie szkoły należy podjąć, aby zagwarantować sobie najlepszy start w zawodową przyszłość? Łukasz Grodziński: Zacznę od samego początku czyli od rozpoczęcia nauki w szkole techniki dentystycznej. W moim odczuciu kluczowa jest świadomość tego co jest istotne w rozwoju zawodowym technika dentystycznego już na samym początku edukacji. Skąd zaczerpnąć takiej świadomości? Przede wszystkim musimy wiedzieć czy to co robimy nam się podoba, czy czujemy to co robimy. Czy sprawia nam to radość. Przecież nie każdy kto zaczyna tę szkołę będzie technikiem dentystycznym. Możemy skupić się na wybranym, ulubionym dziale techniki dentystycznej i rozwijać go korzystając z dodatkowych zajęć kursów poza szkołą. Idąc dalej - należy wybrać praktyki w laboratorium, w którym można rozwijać daną umiejętność. Ponadto jak każda dziedzina zawodu, także naszego, może być rozwijana w stowarzyszeniach organizujących zjazdy, konferencje, warsztaty. To świetny sposób na rozwijanie umiejętności, zdobywanie wiedzy i kontaktów, które są niezwykle ważne w każdej branży. Dotacje unijne na założenie działalności lub dofinansowanie szkoleń to także dobry sposób na wystartowanie z własną firmą. Sam z takich korzystałem. Przed wyborem specjalizacji w zawodzie technika dentystycznego warto zorientować się na rynku lokalnym jaki jest stosunek ilość pracowni do ilości lekarzy danej specjalizacji. W moim przypadku dla większego rozwoju konieczne było przeniesienie pracowni do większego miasta. To wyzwanie bardzo rozwinęło moja firmę. Po drodze spotkałem ludzi, którzy bardzo mi w tym pomogli. Skupmy się w tej chwili na dwóch pierwszych przesłankach... To rzeczywisty początek aktywności jeszcze podczas trwania nauczania szkolnego. W jaki sposób wybrać odpowiednie do potrzeb kursy i szkolenia, czym się kierować? Na co zwracać uwagę, aby owe szkolenie rzeczywiście było pomocne. Szkoła poza zajęciami często organizuje dodatkowe zajęcia czy szkolenia. To stanowi wartość dodaną, często zupełnie inną niż standardowe zajęcia. To miejsce gdzie można poznać zawód od innej strony, zainteresować się nowym tematem lub rozwinąć ten ulubiony. Zazwyczaj osoby dzwoniące do nas same wiedzą z czego chcą się szkolić, a jeśli już potrzebują podpowiedzi to zazwyczaj są to początkujący technicy, którzy ledwo zetknęli się z ortodoncją a chcą iść w jej kierunku. Takie osoby objęte są szczególną opieką. Trzeba poświęcić im zdecydowanie więcej czasu i uwagi niż osobie bardziej doświadczonej, która potrzebuje zazwyczaj kilku cennych i kluczowych wskazówek, aby prawidłowo wykonać dany aparat. Dlatego szkolenia indywidualne dopasowane do umiejętności kursanta są moim zdaniem najlepszym sposobem nauki tego zawodu. W jaki sposób Pan prowadzi kursy, aby spełnić oczekiwania młodych techników. Jak wyglądało to na zajęciach szkolnych, kiedy był Pan wykładowcą? Jak mają się względem siebie te dwa światy? Czy to typowy kontrast teorii w szkole i praktyki na kursach? Niestety nauczyciele, ze względu na ograniczony czas, ilość uczniów, a także przestarzały plan edukacyjny, nie są w stanie dobrze przekazać wszystkich umiejętności. Jest to technicznie niemożliwe. Szczególnie doty- DENTAL JUNIOR 21
ORTODONCJA czy to ortodoncji, gdzie nauka samego doginania elementów drucianych wymaga miesięcy, a nawet lat szkolenia, by osiągnąć pożądaną dokładność i szybkość. Dobrze wiem, że kursy indywidualne bądź w grupie dwu, trzy osobowej ma zupełnie inny charakter, aniżeli kiedy w klasie jest 20 uczniów i jeden nauczyciel. Zauważyłem to wyraźnie kiedy faktycznie sam zacząłem prowadzić wykłady i zajęcia praktyczne. Szkoła czy studia dają nam dyplom i bardzo ogólne umiejętności, które rozwijają się dopiero w pracy i we własnym laboratorium. Dlatego szkolenia indywidualne lub w małych grupach tak się sprawdziły. Takie kursy są jak cenne korepetycje. Stanowią zupełnie inną jakość niż nauka w dużej grupie. Poza tym jeśli ktoś decyduje się na kurs poza szkołą ma zupełnie inne nastawienie i świadomość tego co robi, bardziej się stara. Wybór odpowiedniej praktyki jest bardzo istotny. Czym się kierować przy wyborze laboratorium, w którym młody technik chciałby podpatrzeć ja wygląda praca w praktyce na co dzień, aby mógł wynieść z tego jak najwięcej? Jeśli chodzi o wybór praktyk zawodowych to nie powinniśmy czekać, aby to szkoła za nas wybrała właściwą placówkę. Dziś przepływ informacji jest zupełnie inny, szybszy. Łatwo jest zdobyć informacje na temat tego jak wyglądają praktyki w danym laboratorium. Jak jest wyposażona pod kątem urządzeń, inaczej mówiąc czy jest nowoczesna na miarę naszych czasów. Niestety jeśli taka pracownia zatrzymała się technologicznie kilkanaście lat temu to nie liczmy na to, że będzie to dobre miejsce dla rozwoju. Ponadto wielu właścicieli pracowni w obawie przed wyszkoleniem przyszłej konkurencji traktuje praktykanta jako chwilową pomoc w wykonywaniu najbardziej niewdzięcznych prac w laboratorium. Oczywiście każdy musi zacząć od odlewania czy obcinania modeli gipsowych, ale jeśli po miesiącach naszej praktyki czy nawet pracy nic się nie zmienia to warto się zastanowić nad zmianą pracowni. Taka sytuacja może nas wiele nauczyć, ale lepiej jej uniknąć i na wstępie zapytać o perspektywy rozwoju. Nie powinniśmy się tego bać. W przeciwnym razie możemy zostać zniechęceni już na samym wstępie naszej ścieżki zawodowej i w konsekwencji porzucić tę profesję na dobre. Tutaj znów pojawia się kwestia świadomych decyzji i tym samym właściwych kroków zawodowych. Jak wyglądało to u Pana? Co oferuję pierwsza praktyka/ praca za granicą? Tuż po skończeniu szkoły poszedłem do jednej z wrocławskich pracowni. Nikt specjalnie się mną nie interesował, niczego mi nie zaproponowano. O prace w Wielkiej Brytanii sam się starałem już wcześniej więc kiedy zaproszono mnie na rozmowę kwalifikacyjną, nie zastanawiałem się długo. Nie uważam, że każdy właściciel pracowni trak- 22 DENTAL JUNIOR 1/2018
tuje tak praktykantów lub młodych pracowników. Uważam, że źle trafiłem, a raczej zostałem źle pokierowany. Okazało się potem, że nie byłem jedyną osobą, która była zawiedziona tą placówką. Dlatego sprawdzenie potencjalnego miejsca praktyk czy pracy jest tak istotne. Do Anglii wyjechałem z jedną torbą i zostałem tam trzy lata. Miałem świetnego nauczyciela, będącego autorytetem wśród techników dentystycznych jeśli chodzi o ortodoncję w Wielkiej Brytanii. Po tygodniu zaproponowano mi kontrakt na nieporównywalnie większe pieniądze z ówczesnymi w Polsce. Stałą godzinowo prace i możliwości rozwoju. Nie mogłem trafić lepiej. Nauczyłem się języka, szczególnie technicznego. To dało mi dziś możliwość przemawiania po angielsku na kursach i Kongresach. Mimo powrotu do Polski uznaję ten czas za jeden z najbardziej wartościowych w mojej karierze zawodowej. tech. dent. Agata Maciejewska Pracownik pracownik Maxillab we Wrocławiu Już podczas nauki w szkole techniki dentystycznej zainteresowała mnie ortodoncja. Zajęcia prowadzone przez moją wykładowczynię ciekawiły mnie od samego początku i miałam nadzieję, że w przyszłości uda mi się znaleźć pracę, która będzie zajmować się właśnie tym działem techniki dentystycznej. Po ukończeniu szkoły i uzyskaniu dyplomu rozpoczęłam swoją pierwszą pracę w laboratorium, które zajmowało się właśnie ortodoncją. Trafiłam tam pod skrzydła Łukasza Grodzińskiego, który miał bardzo duże doświadczenie, ogromną wiedzę i, co najważniejsze, chęć żeby tę wiedzę i umiejętności przekazywać dalej. Dla mnie, jako początkującego technika, bez żadnego doświadczenia zawodowego miało to ogromne znaczenie. Praca pod okiem tak doświadczonego instruktora wzbudzała we mnie dużą ciekawość, chęć do dalszej nauki tego zawodu i rozwijania się w tym kierunku. Oczywiście na początku wszystkie prace, które wykonywałam zajmowały mi dużo czasu, niejednokrotnie niektóre rzeczy musiałam powtarzać kilka razy. Wymagało to dużego poświęcenia czasu i cierpliwości, ale teraz widzę, że czas, który wtedy poświęciłam na naukę procentuje. Dlatego tak istotny jest właściwy wybór specjalizacji, praktyk i pierwszej pracy. n W tej chwili Pan również przyjmuje pracowników do swojego laboratorium - relacja Mistrz - Uczeń jest tu pewnie bardzo ważna. W jaki sposób prowadzi Pan swoich pracowników? Przede wszystkim traktuję taka osobę tak jak sam chciałem być traktowany. Przedstawiam moje oczekiwania, ale o to samo pytam praktykanta czy potencjalnego pracownika. Jeśli widzę, że ktoś ma predyspozycje i chęci do pracy chętnie inwestuję w taką osobę. Daję jej możliwości rozwoju jakie kiedyś sam otrzymałem. To naprawdę procentuje. Przyjemnie jest patrzeć, kiedy uczeń przerasta mistrza w jakiejkolwiek dziedzinie. To chyba największa nagroda dla każdego nauczyciela. DENTAL JUNIOR 23
ORTODONCJA PROTEZY AKRYLOWE Akryle technika wlewowa autor tech. dent. Przemysław Grabowski przemyslaw.grabowski@zhermack.pl www.zhermapol.pl Absolwent jednej z najlepszych szkół dla techników dentystycznych w Polsce. Od początku swojej kariery zawodowej pasjonuje się przekazywaniem wiedzy oraz nowymi technologiami mogącymi usprawnić pracę w laboratorium. Obecnie pracuje jako nauczyciel w szkole dla techników dentystycznych, a także jako specjalista ds. edukacji klinicznej i produktów do techniki dentystycznej w firmie Zhermack. Artykuł przybliża metodę wykonywania protez akrylowych techniką wlewową, tzn. przy użyciu masy akrylowej polimeryzowanej na chłodno, wlewanej do formy silikonowej lub agarowej. Obecnie przy wykonywaniu protez akrylowych możemy wykorzystywać szeroką gamę materiałów i technologii. Od tradycyjnych akryli polimeryzujących na gorąco i puszkowaniu przy pomocy gipsu klasy drugiej, do nowoczesnych metod cyfrowych CAD/CAM, czyli drukowania lub frezowania. Pośrednią metodą jest wykonanie protezy techniką wlewową, tzn. przy użyciu masy akrylowej polimeryzowanej na chłodno, wlewanej do formy silikonowej lub agarowej. Właśnie tę technikę, która dla wielu z techników pozostaje tajemnicą i niestety jeszcze jest niedoceniania chciałbym Wam przybliżyć w tym artykule. HISTORIA TWORZYW AKRYOWYCH Zacznijmy od krótkiego przypomnienia historii tworzyw akrylowych używanych do wytwarzania protez ruchomych. Tworzywo na bazie polimetakrylanu metylu pierwszy raz zostało zaprezentowane w 1935 roku w Niemczech. Od tamtego czasu stawało się co raz bardziej popularne, zastępując ówcześnie wykorzystywany materiał wulkanizowany termicznie kauczuk. Tworzywo kauczukowe posiadało gorsze właściwości optycznie, a proces wytwarzania protezy był bardziej pracochłonny. Polimeryzacja trwała wiele godzin, a proteza przez pewien czas posiadała nieprzyjemny zapach. 24 DENTAL JUNIOR 1/2018
Przez ponad 80 lat tworzywo akrylowe zmieniało się wielokrotnie, po to aby stało się bardziej przyjazne i bezpieczne dla pacjenta oraz technika dentystycznego. Na przykład pigmenty na bazie związków rtęci i kadmu, dotychczas zawarte w proszku polimerowym zostały zamienione na tlenki żelaza oraz organiczne pigmenty wysoko kompatybilne w środowisku jamy ustnej pacjenta. Dzięki temu ograniczono reakcje alergiczne powodowane wypłukiwaniem się szkodliwych barwników w trakcie użytkowania protezy przez pacjenta. Kolejnym krokiem naprzód w technologii wytwarzania było wprowadzenie pod koniec lat osiemdziesiątych dwóch nowych typów tworzyw akrylowych: tzw. high impact o podwyższonej odporności na złamanie oraz akryli do szybkiej polimeryzacji (około 20-30 minut). Co nam przyniesie przyszłość? Na to pytanie nie potrafię jeszcze niestety odpowiedzieć. Pomimo ogromnego postępu technologicznego ostatnich lat, co wydawałoby się przyniesie kres standardowym technikom wykonywania protez ruchomych, jeszcze przez jakiś czas żywice akrylowe będą najczęściej stosowanymi materiałami podstawowymi w protetyce stomatologicznej. TECHNIKA WLEWOWA W czasach w których czas to pieniądz, szukamy nowoczesnych rozwiązań pozwalających nam maksymalnie uprościć proces polimeryzacji, oszczędzić materiał i zarobić jak najwięcej w jak najkrótszym czasie, przy równoczesnym uzyskaniu najwyższej jakości produktu finalnego w postaci protezy akrylowej. Rozwiązaniem tego problemu może być wykorzystanie techniki wlewowej. Na przykład weźmy moim zdaniem wzorcowy pod względem poziomu prac protetycznych kraj Niemcy. Ponad 90% używanych akryli to akryle polimeryzowane na chłodno do metody wlewowej. Jednym z właśnie takich tworzyw jest akryl do techniki wlewowej Villacryl SP firmy Zhermack. W Polsce najbardziej popularnym zastosowaniem tego produktu jest wykonywanie akrylowych części w protezach szkieletowych. Jednak niewiele osób wie, że świetnie nadaje się również do wykonywania całkowitych i częściowych protez osiadających, napraw oraz podścieleń pośrednich, czyli takich, które wykonuje technik dentystyczny w laboratorium po otrzymaniu od stomatologa wycisku na protezie. Akryl ten charakteryzuje się łatwością w przygotowaniu i obróbce, wysoką estetyką dzięki naturalnej kolorystyce, co ma znaczący wpływ na komfort i użytkowania przyszłej protezy przez pacjenta. Wystarczy 20 minut polimeryzacji w standardowym garnku ciśnieniowym, aby w prosty i szybki sposób otrzymać czystą i estetyczną protezę bez dużej ilości odpadów gipsowych i poświęceń. Dzięki tak krótkiemu czasowi pracy i uniwersalności produktu technik dentystyczny może zaoszczędzony na procedurze czas poświecić na wiele innych rzeczy. DENTAL JUNIOR 25
PROTEZY ORTODONCJA AKRYLOWE WYKONANIE PROTEZY KROK PO KROKU Villacryl SP firmy Zhermack właśnie tego materiału użyjemy do wykonamy krok po kroku osiadającą akrylową protezę całkowitą. Forma wlewowa będzie wykonana z silikonu addycyjnego Elite Double 16 Fast. Przygotujmy wszystko czego będziemy potrzebowali. Proteza po przymiarce, z wymodelowaną częścią woskową; Narzędzia do modelowania: inlay, nożyk do wosku; Wosk modelowy; Palnik gazowy; Puszka polimeryzacyjna, w której wykonamy negatyw protezy, a potem zamienimy wosk na akryl, Elite Double 16 Fast silikon addycyjny do powielenia protezy woskowej, Izo-sol preparat na bazie alginianu do izolacji akrylu od gipsu, Urządzenie do wyparzania wosku lub czajnik w celu pozbycia się resztek wosku, Frezy do wykonania retencji mechanicznej zębów; Waga elektroniczna, naczynko szklane do akrylu, łopatka do mieszania akrylu; Villacryl Bond preparat zwiększający adhezję zębów akrylowych do tworzywa akrylowego; Villacryl SP akryl do chłodnej polimeryzacji; Polimeryzator 7l garnek ciśnieniowy w którym spolimeryzujemy naszą przyszłą protezę; Narzędzia do obróbki i polerowania akrylu, czyli tarczka do akrylu pomocna przy odcięciu kanałów wlewowych, frezy lub kamienie do wstępnej obróbki, gumki do wygładzenia powierzchni akrylu po wstępnej obróbce, polerka wraz z szczotkami, szmaciakami, filcami i barankiem; Pumeks 0,2 oraz Pasta polerska do nadania ostatecznej gładkości i błysku protezie. Zalety polimeryzacji chłodnej: Krótki czas procesu Uniwersalność zastosowań Bezpieczeństwo pracy ze względu na brak wysokiej temperatury polimeryzacji Zmniejszona możliwość podniesienia zwarcia Zmniejszona ilość odpadów gipsowych Pamiętajmy o przeczytaniu instrukcji producenta materiałów z których będziemy korzystać. Z badań wynika, że około 64% dzwoniących na infolinię producenta w związku z problemami w użytkowaniu urządzenia wcześniej nawet nie zagląda do załączonej instrukcji obsługi. Prawie 70 tys. osób polubiło na Facebooku cytat Nie czytam instrukcji obsługi naciskam, aż się uda. To właśnie informacje z instrukcji chronią nas przed błędami w procesie wytwarzania protez! Skoro znamy instrukcję użytkowania, mamy przygotowane wszystkie materiały i narzędzia, a przede wszystkim z gabinetu wróciła do nas, zaakceptowana przez lekarza dentystę i pacjenta proteza możemy zabierać się do pracy. Przygotowanie protezy do puszkowania Pierwszym krokiem jest przygotowanie protezy do puszkowania. W tym celu modelujemy girlandę zębową oraz łęgi, zwracając szczególną uwagę na obszar przyszyjkowy. Ważne jest, by tak wymodelować te okolice, aby były prostopadłe do powierzchni zęba sztucznego, nie miały zachyłków i innych elementów mogących spowodować nadmierne gromadzenie się resztek pokarmowych oraz osadów wpływających na higienę i estetykę gotowej protezy Następnie za pomocą nożyka do wosku, cienką warstwą wosku modelowego dokładnie przyklejamy naszą woskową protezę po obrzeżu do suchego modelu, także na linii A-Ha. Niedokładnie przyklejone obrzeże spowoduje błąd w puszkowaniu i w rezultacie braku dobrego pasowania w ustach pacjenta będziemy zmuszeni do korekty pracy. 26 DENTAL JUNIOR 1/2018
kfot.2.modelowanie k protezy k3. k Przyklejona proteza do modelu DENTAL JUNIOR 27
PROTEZY ORTODONCJA AKRYLOWE Wykonanie kanałów Do tak przygotowanej protezy możemy przymocować kanały wlewowe i odprowadzające powietrze z formy. Należy wykonać 3 kanały. Jeden o większej średnicy, znajdujący się na środku w szczytowym punkcie podniebienia przyszłej protezy posłuży nam za kanał wlewowy. Dwa kolejne węższe odpowietrzające mocujemy na dystalnych (najdalszych) punktach trzonu, zapobiegnie to zatrzymywaniu się pęcherzyków powietrza w masie akrylowej. Powodem, dla którego wykonujemy kanały odlewnicze teraz jest fakt, że wycięcie kanałów odlewniczych w silikonie może być uciążliwe. Przygotowanie puszki Czas na przygotowanie puszki. Składa się ona z dwóch głównych części. Podstawy, która pełni również funkcje sitka do wyczyszczenia pozostałości wosku z zębów. Posiada ona również w centralnej części magnes, który pomaga ustawić model gipsowy z wcześniej zatopioną metalową płytką. Druga część to pokrywa z otworami z wierzchu do wlania masy powielającej oraz otworami z boku wraz zatyczką do wlania masy akrylowej. Całość spina silikonowa gumka. Model ustawiony centralnie na podstawie puszki, przyklejamy do obrzeża podstawy miękkim woskiem modelowych, który pomoże nam w późniejszym wyciągnięciu modelu z formy. Należy zwrócić uwagę, żeby przyklejone wcześniej do protezy kanały odpowiadały położeniem otworom wlewowym z boku puszki. Gdy już sprawdzimy czy wszystko jest w porządku, zamykamy puszkę, zakładamy silikonową gumkę i zaślepiamy otwory wlewowe zatyczką. Puszki i jej elementów nie trzeba smarować wazeliną. lfot. l 4. Kanały wlewowe przygotowane do przyklejenia l5. l Przyklejone kanały wlewowe do protezy 28 DENTAL JUNIOR 1/2018
lfot. l 6. Proteza na modelu przyklejona do podstawy puszki wraz z zaznaczeniem zasięgu modelu na podstawie Zalewanie silikonem Tak przygotowany model będziemy zalewali cienkim strumieniem Elite Double 16 Fast silikonem addycyjnym o przyśpieszonym czasie polimeryzacji. Możemy to zrobić na dwa sposoby. Za pomocą automatycznego mieszalnika do silikonów addycyjnych Doublemix, który za pomocą jednego przycisku pozwala na szybkie, powtarzalne i perfekcyjne dozowanie silikonu pozbawionego pęcherzy powietrza. Drugim sposobem jest odmierzenie bazy i katalizatora w proporcji 1 do 1 za pomocą wagi lub pojemnika z miarką. Tym sposobem należy bardzo dokładnie rozmieszać bazę z katalizatorem, aby mieć pewność, że oba składniki dokładnie się połączą. Dzięki zastosowaniu Elite Double Fast znacznie skracamy czas otrzymania formy. Aby obniżyć koszt związany z używaniem silikonu, możemy użyć spolimeryzowanego silikonu np. z poprzedniej formy. W tym celu dzielimy je na małe kawałki i wrzucamy do wcześniej przygotowanej puszki, w której umieszczony został model z protezą. Zrecyklingować w ten sposób możemy do 30% silikonu. l l Fot. 8. Zalewanie puszki polimeryzacyjnej silikonem l lfot. 7. Pozycja kanałów w puszcze polimeryzacyjnej DENTAL JUNIOR 29
PROTEZY ORTODONCJA AKRYLOWE Uwalnianie modelu z formy Po spolimeryzowaniu silikonu możemy przystąpić do uwalniania modelu z formy. Nie musimy się śpieszyć, czy zbytnio uważać, by nie zniszczyć formy. Silikony addycyjne firmy Zhermack charakteryzują się wysoką stabilnością w miarę upływu czasu, wysoką pamięcią materiałową oraz ekstremalną wytrzymałością na rozciąganie nawet do 550%! Nastepnie zdejmujemy gumkę utrzymującą dwie części puszki. Po rozłożeniu puszki przy pomocy nożyka do wosku, usuwamy wosk, którym przyklejaliśmy protezę do podstawy puszki i tak oto tym sposobem tworzy się się nam przestrzeń pomocna przy wyciąganiu modelu wraz z protezą. Jeżeli zajdzie taka potrzeba można użyć dmuchawki lub pistoletu ze sprężonym powietrzem. Po usunięciu resztek wosku z formy, możemy przystąpić do przygotowania zębów i modelu. Przygotowanie zębów i modelu Z modelu w kolejności wyjmujemy sztuczne zęby i wkładamy je w odpowiednie przegródki do naszej podstawki-sitka. W ten sposób w łatwy sposób pozbędziemy się resztek wosku oraz będziemy mieli pewność, że każdy ząb trafi na swoje miejsce w silikonowym negatywie protezy. Gdy sitko zostanie wypełnione, zabezpieczamy jest gumką i przystępujemy do wyparzania. Kolejny raz możemy wykonać to na kilka sposobów. Albo wykorzystamy profesjonalne urządzenie wyparzarkę, albo po prostu czajnik z gorącą wodą. Istotne jest, by zarówno model, jak i zęby w sitku całkowicie pozbawić wosku. Można wspomóc Fot. 9. Puszka polimeryzacyjna zalana silikonem Fot. 10 Usuwanie wosku po przyklejeniu modelu z protezą do podstawy puszki polimeryzacyjnej Fot. 11. Uwalnianie modelu z protezą z formy silikonowej za pomocą noża do gipsu 30 DENTAL JUNIOR 1/2018
się detergentem. Pamiętajmy jednak, żeby przed wyparzaniem pozbyć się jak największej ilości wosku, tak żeby było czyściej oraz pozostałości wosku nie weszły w strukturę gipsu, co utrudni późniejszą jego izolację. Alginian wapnia jest to błonka powstała w skutek reakcji pomiędzy zawartym w izolatorze solami kwasu alginianowego, a siarczanem wapnia, który jest składnikiem gipsu. Właśnie ze względu na wytworzenie błonki na powierzchni gipsu, izolatory te nazywane są błonotwórczymi. Fot. 12. Podstawa- -sitko wraz z zębami akrylowymi przygotowana do wyparzenia wosku k k Fot. 13. Wyparzanie zębów sztucznych w podstawie-sitku DENTAL JUNIOR 31
ORTODONCJA PROTEZY AKRYLOWE Poizolowanie modelu gipsowego Zostawmy na chwilę zęby, żeby ostygły i wyschły. Przejdźmy do poizolowania modelu gipsowego. Użyjemy standardowego izolatora gips-akryl na bazie alginianów Izo-solu. Co jest najważniejsze w przypadku izolowania gipsu od akrylu? Cienka, idelanie gładka, jednorodna i błyszcząca błonka alginianu wapnia. Dzięki temu dośluzówkowa część przyszłej protezy będzie biokompatybilna z tkankami miękkimi pacjenta. Pozyskanie jej jest niezwykle proste; reakcja zachodzi bardzo szybko, a jej rezultat widać gołym okiem. Zazwyczaj technicy izolując model gipsowy przelewają izolator do małego naczynka, po czym rozprowadzają pędzlem. Efektem tego była potrzeba dwukrotnego izolowania modelu czy formy gipsowej, charakterystyczne smugi powstające ze zrywanej warstwy alginianu wapnia poprzez włosie pędzelka a w rezultacie zaburzone odwzorowanie w przyszłej protezie pola protetycznego pacjenta. Istnieje prostsza metoda. Wystarczy na ciepły model gipsowy (reakcja wytworzenia warstwy izolującej zajdzie szybciej) prosto z butelki nalać cienkim strumieniem Izo-sol tak, aby mieć możliwość delikatnego rozprowadzenia produktu palcem Następnie czekamy minutę, dwie na wytworzenie błonki izolującej, a nadmiary izolatora usuwamy pod delikatnym strumieniem wody z kranu. Tak zaizolowany model stawiamy pionowo, żeby wysechł. k kfot. 14. Nalewanie izolatora Izo-sol naciepły model Fot. 15. Delikatne rozprowadzanie izolatora Izo-sol palcem 32 DENTAL JUNIOR 1/2018
lfot. l 16. Usuwanie nadmiarów izolatora pod delikatnym strumieniem wody z kranu l lfot. 17. Gładka i błyszcząca błonka izolatora. DENTAL JUNIOR 33
PROTEZY ORTODONCJA AKRYLOWE Przygotowanie zębów Przyszedł czas na przygotowanie zębów. Najpopularniejszymi ze względu na cenę oraz dobrą adhezję do akrylu są zęby akrylowe. Zacznijmy od opisania w jaki sposób wytwarza się akrylowe zęby sztuczne. Współcześnie możemy spotkać wiele typów sztucznych zębów. Każdy producent oferuje wiele kolorów, fasonów, rozmiarów i technologii użytych podczas produkcji. Z reguły zęby są wykonane z polimetakrylanu metylu (PMMA), czyli z tego samego materiału co proszek akrylowy, używany do protez, a także dodatków sieciujących mających za zadanie utwardzenie struktury akrylu. Zmniejsza to ścieralność oraz sorpcję płynów z jamy ustnej, czyli zapobiega zmienianiu koloru zębów sztucznych podczas użytkowania. Sam proces polimeryzacji przebiega w wyższej temperaturze i ciśnieniu niż standardowy proces polimeryzacji akrylowej płyty protezy w laboratorium protetycznym. Zabiegi te sprawiają, że ząb akrylowy jest twardszy oraz mniej chłonący niż akryl polimeryzowany przez technika. Właśnie dlatego tak ważna jest aktywacja zębów akrylowych przed polimeryzacją płyty protezy w laboratorium protetycznym. Na szczęście wielu producentów zębów wykonuje warstwę dośluzówkową zęba o niższym stopniu usieciowania, co znacznie ułatwia monomerowi penetrację, a tym samym połączenie z płytą protezy jest silniejsze. Istnieje wiele sposobów, na zwiększenie adhezji zębów akrylowych do płyty protezy. Podstawową rzeczą jaką musimy wykonać to zeszlifowanie powierzchni zęba akrylowego w miejscach, w których będziemy chcieli, by połączył się z masą akrylową. Najlepiej wy- Fot. 18. Wykonywanie mikroretencji w zębie akrylowym Villacryl SP Proporcje mieszania 10g proszku / 5,2 ml (5g) płynu Czas przydatności do wylania 2 minuty Proces polimeryzacji Czas 20 Temperatura 65 C Ciśnienie 2 bar Wytrzymałość na złamanie 67 MPa [>60 MPa]* Rozpuszczalność 1,4 µg/mm3 [<8 µg/mm3]* Sorpcja 18 µg/mm3 [<32 µg/mm3]* * w nawiasach podano wymagania normy PN-EN ISO 1567:2002 Stomatologia Polimery na płyty podstawowe protez zębowych Normy ISO są to ujednolicone standardy mające wpływ na wszystkie dziedziny naszego życia. Zobowiązują one producentów do dostarczania nam produktów zgodnych z określonymi wymaganiami i przepisami. Dzięki nim mamy pewność, że używając certyfikowanego produktu w labolatorium, nasza praca będzie spełniała najwyższe standardy jakości. 34 DENTAL JUNIOR 1/2018
konać to za pomocą kamienia do akrylu, co pozwoli na zwiększenie powierzchni łączenia poprzez mikroretencję. Kolejnym sposobem zwiększenia powierzchni adhezyjnej zęba sztucznego jest użycie specjalnego frezu nacinającego rowki, albo wykonanie retencyjnych otworów lub rowków tradycyjnymi frezami. Oszlifowane, suche i czyste zęby sztuczne wkładamy w odpowiednie miejsce w naszej silikonowej formie, upewniając się, że każdy z nich idealnie trzyma się w formie. Możemy pomóc sobie pincetą lub inlayem. Na koniec dobrze jest zastosować preparat zwiększający adhezje zębów akrylowych do płyty protezy Villacryl Bond. Sposób używania jest banalnie prosty. Niewielką ilość preparatu rozprowadzamy na powierzchni zęba, która będzie miała kontakt z akrylem. Jeżeli taki bond nie jest dostępny, wystarczy nam płyn do ciasta akrylowego czyli monomer. Możemy nanieść go za pomocą patyczka do uszu uważając, żeby w silikonowym negatywie nie pozostały bawełniane włókienka. Do tak przygotowanej formy z zębami wkładamy wcześniej zaizolowany modeli gipsowy. Przykrywamy podstawą-sitkiem, zakładamy gumkę zabezpieczającą i tym oto sposobem jesteśmy gotowi do wlania polimeryzującego na chłodno akrylu Villacryl SP. Fot. 19. Przygotowane zęby w formie silikonowej, sprawdzenie położenia za pomocą inlaya Fot. 20. Rozpowadzanie preparatu zwiększającą adhezję akrylowych do płyty protezy - Villacrylu Bond DENTAL JUNIOR 35
PROTEZY ORTODONCJA AKRYLOWE Wlewanie polimeryzującego na chłodno akrylu Villacryl SP Kiedy zapoznaliśmy się z instrukcją użytkowania materiału akrylowego i znamy niezbędne zalecenia i wskazówki producenta, możemy przystąpić do przygotowania masy akrylowej. W tym celu będziemy potrzebowali dokładnej wagi elektronicznej, szklanej zlewki, w której wymieszany tworzywo akrylowe oraz metalowej łopatki mieszania. Przydatne także będzie naczynko w którym odważymy polimer, czyli proszek. Warto odmierzyć trochę więcej masy, aby mieć pewność, że wystarczy jej do wykonania protezy. Do odmierzonego wcześniej w szklanej zlewce monomeru, wsypujemy odważony polimer i dokładnie mieszamy szpatułką. Po wymieszaniu należy odczekać 30-60 sekund i płynny akryl wlewać cienkim, ciągłym strumieniem do środkowego otworu w puszce, do momentu, aż wszystkie kanały wlewowe zostaną wypełnione. W trakcie wlewania akrylu możemy delikatnie przechylać puszkę w celu ułatwienia uwalniania powietrza z otworów retencyjnych zębów, przestrzeni międzyzębowych czy innych elementów anatomicznych przyszłej protezy. Następnie musimy odczekać 3 do 5 minut, aż powierzchnia akrylu widoczna w zapełnionych kanałach stanie się matowa, czas wytworzenia tej skórki zależy od temperatury otoczenia. Najodpowiedniejszą temperaturą zapewniającą optymalne warunki pracy to 20-23⁰C, w takiej temperaturze będziemy mieli pewność, że przygotowanie procesu polimeryzacji będzie prawidłowe. Fot. 21 i 22. Prezycyjne odmierzanie monomeru Villacryl SP Fot. 23. Wsypywanie polimeru do monomeru Fot. 24. Odpowiednia konsystencja masy akrylowej do wlania do puszki polimeryzacyjnej 36 DENTAL JUNIOR 1/2018
Polimeryzacja Po tym czasie umieszczamy puszkę polimeryzacyjna otworami wlewowymi ku górze, we wcześniej przygotowanym garnku polimeryzacyjnym z wodą o temperaturze 65⁰C. Woda powinna przykrywać model gipsowy z około jednocentymetrowym nadmiarem (w celu ułatwienia pozycjonowania modelu, możemy zaznaczyć zasięg modelu na boku podstawy sitka). Tak umieszczona puszka zapewni nam zniwelowanie skurczu polimeryzacyjnego protezy. Po nadaniu ciśnienia 2 barów, czekamy 20 minut na zakończenie polimeryzacji tworzywa. Ze względu na niższe ciśnienie i temperaturę procesu niż w metodzie tradycyjnej, nie należy skracać tego procesu. Nawet gdy wydaje się nam, że tworzywo osiągnęło już wymaganą twardość, proces polimeryzacji jeszcze się nie zakończył. Zawartość monomeru resztkowego będzie większa, wytrzymałość na złamanie niższa, a połączenie akrylu płyty protezy ze sztucznymi zębami słabsze. Jeżeli chcemy natomiast zmniejszyć zawartość monomeru resztkowego, (którego zawartość w gotowej protezie jest większa, niż w przypadku akryli polimeryzowanych na gorąco) wystarczy, że przedłużymy czas polimeryzacji w wyżej wymienionych warunkach. Wyjmowanie puszki Gdy proces dobiegnie końca, puszkę z protezą wyjmujemy, aby ostygła do temperatury pokojowej. Dopiero wtedy możemy wyciągnąć protezę z puszki i przystąpić do końcowej obróbki. Aby bezproblemowo oswobodzić model z protezą z silikonowej formy, musimy wyciąć kawałki masy przy kanałach wlewowych, a następnie podważyć model w obszarze siekaczy. l l Fot. 25. Wlewanie masy akrylowej do puszki polimeryzacyjnej k kfot. 26. Wytworzona matowa skórka l l Fot. 27. Puszka w garnku polimeryzacyjnym, woda sięga do poziomu, który wcześniej zaznaczyliśmy na podstawie puszki DENTAL JUNIOR 37
ORTODONCJA PROTEZY AKRYLOWE Oddzielenie protezy od modelu Gotową protezę akrylową oddzielamy od modelu gipsowego za pomocą noża do gipsu. W przypadku podcieni w częściach przedsionkowych, należy równomiernie, delikatnie podważać protezę w okolicach pierwszych przedtrzonowców raz z lewej, a raz z prawej strony. kfot. k 28. Spolimeryzowana proteza oswobodzona z puszki polimeryzacyjnej Fot. 29. Odzielanie protezy od modelu gipsowego 38 DENTAL JUNIOR 1/2018
k kfot.30. Idelanie gładka powierzchnia dośluzówkowa spolimeryzowanej protezy DENTAL JUNIOR 39
ORTODONCJA PROTEZY AKRYLOWE Obróbka protezy Technologię wykonywania protez metodą wlewową cechuje minimalny wymóg obróbki. Dzięki zastosowaniu silikonów addycyjnych i precyzyjnego wymodelowania woskowej części protezy, każdy szczegół akrylowej protezy będzie idealnie odwzorowany. Wystarczy używając tarczki do akrylu obciąć kanały wlewowe. Za pomocą frezu do akrylu, który powoduje mniejsze zarysowania pozbyć się pozostałości po kanałach oraz nadmiarów akrylu powstałych z przyklejenia woskowej protezy do modeli. Następnie pozostaje wstępne polerowanie Pumeksem przy użyciu szmaciaka, szczotki czy filców oraz polerowanie barankiem na wysoki połysk Pastą Polerską. W tak oto prosty, szybki i czysty sposób otrzymaliśmy całkowitą protezę akrylową, spełniającą wymagania lekarzy i techników, a przede wszystkim użytkowników ostatecznych jakimi są pacjenci. n k kfot. 31. Odcinanie kanałów wlewowych za pomocą tarczki Fot. 32. Wstępne polerowanie protezy za pomocą Pumeksu 0.2 40 DENTAL JUNIOR 1/2018
k k Fot. 33. Polerowanie na błysk barankiem z pomocą Pasty Polerskiej Fot. 34. Gotowa proteza DENTAL JUNIOR 41