Ocena zasobów pomocy społecznej. Autorzy: Kierownik Beata Kruszka Starszy pracownik socjalny Monika Mizerka

Ocena zasobów pomocy społecznej Autorzy: Kierownik Beata Kruszka Starszy pracownik socjalny Monika Mizerka

SPIS TREŚCI STRONA 1 Wprowadzenie 3 2 Dane o sytuacji demograficznej i społecznej 3 3 Dane o korzystających z pomocy i wsparcia 4 3.1 GMINA - ZADANIA OPS ORAZ MOPS, MOPR 8 4 Inne rodzaje pomocy i świadczeń 10 5 Zasoby instytucjonalne pomocy i wsparcia 12 6 Kadra jednostki organizacyjnej pomocy społecznej 17 6.1 Zatrudnienie pomocnicze w jednostce organizacyjnej pomocy społecznej 18 6.2 Zespoły pracy socjalnej i integracji społecznej w jednostce pomocy społecznej 18 7 Środki finansowe na wydatki w pomocy społecznej i innych obszarach polityki społecznej w budżecie jednostki samorządu terytorialnego 8 Aktywność projektowo-konkursowa jednostki organizacyjnej pomocy społecznej 20 9 Współpraca z organizacjami pozarządowymi - zadania zlecone w obszarze pomocy i wsparcia 21 10 Wskaźniki oceny zasobów pomocy społecznej 22 10.1 KADRA PRACOWNIKÓW SOCJALNYCH 22 10.2 KOSZTY 25 10.3 OSOBY I RODZINY KORZYSTAJĄCE Z POMOCY I WSPARCIA 25 10.4 POWODY PRZYZNANIA POMOCY 26 10.5 POMOC W FORMIE ŚWIADCZEŃ 27 10.6 POMOC W FORMIE USŁUG 28 10.7 POMOC INSTYTUCJONALNA 29 10.8 ODMOWY POMOCY I WSPARCIA (tylko w zakresie zagadnień związanych z pomocą społeczną) 30 10.9 BUDŻET POLITYKI SPOŁECZNEJ 30 11 Wnioski końcowe 33 18 2

1. Wprowadzenie 2. Dane o sytuacji demograficznej i społecznej DANE O SYTUACJI DEMOGRAFICZNEJ i SPOŁECZNEJ (stan na 31.XII) PROGNOZA* Rok Dwa lata MIESZKAŃCY (w osobach) Ogółem 1 7 218 7 218 7 202 7 202 7 202 KOBIETY Ogółem 2 3 649 3 649 3 636 3 636 3 636 Wiek 0-17 3 709 709 695 695 695 Wiek 18-59 4 2 061 2 061 2 053 2 053 2 053 Wiek 60 lat i więcej 5 879 879 888 888 888 MĘŻCZYŹNI Ogółem 6 3 569 3 569 3 566 3 566 3 566 Wiek 0-17 7 734 734 733 733 733 Wiek 18-64 8 2 468 2 468 2 443 2 443 2 443 Wiek 65 lat i więcej 9 367 367 390 390 390 RYNEK PRACY Bezrobotni ogółem 10 508 460 343 343 359 Bezrobotni długotrwale ogółem 11 273 297 199 199 200 Bezrobotni ogółem z prawem do zasiłku 12 47 27 41 40 40 INFRASTRUKTURA SPOŁECZNA Liczba mieszkań komunalnych w zasobie gminy Liczba wniosków złożonych na mieszkanie komunalne z zasobów gminy w tym z wiersza 13: Liczba mieszkań socjalnych (lokali) Liczba oczekujących na mieszkanie socjalne Liczba wyroków eksmisyjnych bez wskazania lokalu socjalnego Liczba żłobków (żłobki, kluby dziecięce, oddziały żłobkowe w przedszkolach) 13 47 39 40 40 40 14 3 7 7 7 10 15 1 1 1 1 1 16 0 0 0 0 0 17 0 0 0 0 0 18 0 0 0 0 0 Liczba opiekunów dziennych do dzieci 19 0 0 0 0 0 3

PROGNOZA* Rok Dwa lata Liczba miejsc w żłobkach (żłobki, kluby dziecięce, oddziały żłobkowe w przedszkolach) Liczba dzieci, którym nie przyznano miejsc w żłobku (żłobek, klub dziecięcy, oddziały żłobkowe w przedszkolach) 20 0 0 0 0 0 21 0 0 0 0 0 Powody nie przyznania miejsca w żłobku Liczba przedszkoli (przedszkola wraz z oddziałami przedszkolnymi przy szkołach) Liczba miejsc w przedszkolach (przedszkola wraz z oddziałami przedszkolnymi przy szkołach) Liczba dzieci, którym nie przyznano miejsc w przedszkolu wg złożonych wniosków 22 3 6 5 5 5 23 150 150 300 300 300 24 0 0 0 0 0 Powody nie przyznania miejsca w przedszkolu Liczba świetlic i klubów dla dzieci i młodzieży - ogółem 25 0 6 6 6 6 Z tego: (wiersze "Przyszkolne" i "Pozaszkolne") Przyszkolne 26 0 5 5 5 5 Pozaszkolne 27 0 1 1 1 1 Liczba klubów i innych miejsc spotkań dla seniorów 28 0 1 1 1 1 Liczba hospicjów 29 0 0 0 0 0 Liczba ośrodków dla cudzoziemców 30 X X X X X * Wielkość prognozy nie dotyczy wartości przyrostu lub spadku. W przypadku braku możliwości oszacowania wielkości liczbowych dla prognozy należy wpisać liczby odpowiadające danym z kolumny "" 3. Dane o korzystających z pomocy i wsparcia DANE O KORZYSTAJĄCYCH Z POMOCY i WSPARCIA (w całym okresie sprawozdawczym) Prognoza rok OSOBY I RODZINY, KTÓRYM UDZIELONO POMOCY i WSPARCIA Liczba osób 1 595 515 440 440 OSOBY I RODZINY, KTÓRYM PRZYZNANO ŚWIADCZENIE Liczba osób 2 588 509 407 407 W tym: osoby długotrwale korzystające 3 296 230 181 181 Wiek 0-17 4 299 202 166 166 Wiek produkcyjny * 5 232 249 196 196 Wiek poprodukcyjny ** 6 57 58 45 45 Liczba rodzin 7 342 313 249 249 Liczba osób w rodzinach 8 1 059 946 736 736 w tym: KOBIETY (z wierszy 2-6) Ogółem 9 354 324 245 245 4

Prognoza rok W tym: osoby długotrwale korzystające 10 181 140 109 109 Wiek 0-17 11 150 95 78 78 Wiek 18-59 12 162 184 129 129 Wiek 60 lat i więcej 13 42 45 38 38 w tym: MĘŻCZYŹNI (z wierszy 2-6) Ogółem 14 234 185 162 162 W tym: osoby długotrwale korzystające 15 115 90 72 72 Wiek 0-17 16 149 107 89 89 Wiek 18-64 17 70 65 59 59 Wiek 65 lat i więcej 18 15 13 14 14 OSOBY I RODZINY, KTÓRYM PRZYZNANO ŚWIADCZENIE PIENIĘŻNE Liczba osób ogółem 19 270 282 214 214 Liczba rodzin 20 260 268 201 201 Liczba osób w rodzinach 21 756 817 595 595 OSOBY I RODZINY, KTÓRYM PRZYZNANO ŚWIADCZENIE NIEPIENIĘŻNE Liczba osób ogółem 22 323 235 190 190 Liczba rodzin 23 183 133 103 103 Liczba osób w rodzinach 24 735 505 384 384 OSOBY I RODZINY, Z KTÓRYMI PRZEPROWADZONO WYWIAD ŚRODOWISKOWY Liczba osób ogółem 25 0 612 532 532 Liczba rodzin 26 342 509 493 493 Liczba osób w rodzinach 27 1 231 946 916 916 POWODY UDZIELENIA POMOCY I WSPARCIA UBÓSTWO Liczba rodzin 28 244 223 165 165 Liczba osób w rodzinach 29 864 770 554 554 BEZROBOCIE Liczba rodzin 30 146 150 112 112 Liczba osób w rodzinach 31 469 481 350 350 NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ Liczba rodzin 32 133 129 102 102 Liczba osób w rodzinach 33 351 321 247 247 DŁUGOTRWAŁA LUB CIĘŻKA CHOROBA Liczba rodzin 34 161 162 115 115 Liczba osób w rodzinach 35 398 418 267 267 BEZRADNOŚĆ W SPRAWACH OPIEKUŃCZO-WYCHOWAWCZYCH Liczba rodzin 36 59 58 44 44 Liczba osób w rodzinach 37 244 227 158 158 ALKOHOLIZM Liczba rodzin 38 10 17 13 13 Liczba osób w rodzinach 39 23 46 35 35 5

Prognoza rok NARKOMANIA Liczba rodzin 40 0 0 0 0 Liczba osób w rodzinach 41 0 0 0 0 POTRZEBA OCHRONY MACIERZYŃSTWA Liczba rodzin 42 56 56 41 41 W TYM: WIELODZIETNOŚĆ Liczba rodzin 43 32 33 24 24 BEZDOMNOŚĆ Liczba rodzin 44 2 3 2 2 Liczba osób w rodzinach 45 2 10 2 2 TRUDNOŚCI W PRZYSTOSOWANIU DO ŻYCIA PO ZWOLNIENIU Z ZAKŁADU KARNEGO Liczba rodzin 46 3 2 1 1 Liczba osób w rodzinach 47 4 3 1 1 ZDARZENIA LOSOWE Liczba rodzin 48 1 1 4 4 Liczba osób w rodzinach 49 4 4 23 23 KLĘSKI ŻYWIOŁOWE I EKOLOGICZNE Liczba osób 50 0 0 0 0 SIEROCTWO Liczba rodzin 51 0 1 0 1 Liczba osób w rodzinach 52 0 1 0 1 PRZEMOC W RODZINIE Liczba rodzin 53 0 2 0 4 Liczba osób w rodzinach 54 0 8 0 4 OCHRONA OFIAR HANDLU LUDŹMI Liczba rodzin 55 0 0 0 0 USŁUGI POMOCY SPOŁECZNEJ USŁUGI OPIEKUŃCZE OGÓŁEM Liczba osób 56 21 25 22 22 Liczba świadczeń 57 8 970 8 357 8 185 8 185 Kwota świadczeń w złotych 58 174 375 196 116 198 542 198 542 W TYM: SPECJALISTYCZNE (wiersze 59-61) Liczba osób 59 0 0 0 0 Liczba świadczeń 60 0 0 0 0 Kwota świadczeń w złotych 61 0 0 0 0 SPECJALISTYCZNE USŁUGI DLA OSÓB Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI Liczba osób 62 4 4 2 2 Liczba świadczeń 63 945 890 467 467 Kwota świadczeń w złotych 64 29 295 27 590 15 145 15 145 PORADNICTWO SPECJALISTYCZNE Liczba rodzin 65 47 0 0 0 6

Prognoza rok Liczba osób w rodzinach 66 192 0 0 0 PRACA SOCJALNA Liczba rodzin 67 365 352 350 350 Liczba osób w rodzinach 68 1 186 1 144 1 036 1 036 INTERWENCJA KRYZYSOWA Liczba rodzin 69 1 1 0 0 Liczba osób w rodzinach 70 5 1 0 0 KONTRAKT SOCJALNY Liczba zawartych kontraktów socjalnych 71 8 5 0 0 Liczba osób ogółem objętych kontraktem W tym: liczba osób objętych kontraktem w Klubie Integracji Społecznej 72 8 5 0 0 73 8 0 0 0 * wiek produkcyjny: kobiety w wieku 18-59 lat, mężczyźni 18-64 lat ** wiek poprodukcyjny: kobiety w wieku 60 i więcej, mężczyźni 65 i więcej 7

3.1. GMINA - ZADANIA OPS ORAZ MOPS, MOPR GMINA - ZADANIA OPS ORAZ MOPS, MOPR (w całym okresie sprawozdawczym) Prognoza rok ŚWIADCZENIA PIENIĘŻNE Z POMOCY SPOŁECZNEJ ZASIŁEK STAŁY Liczba osób 1 39 40 41 41 Liczba świadczeń 2 403 436 416 416 Kwota świadczeń w złotych 3 151 742 161 895 162 947 162 947 W tym: (wiersze 4-6) Zasiłek stały dla osób samotnie gospodarujących Liczba osób 4 15 19 21 21 Liczba świadczeń 5 169 198 228 228 Kwota świadczeń w złotych 6 80 556 94 020 112 802 112 802 W tym: (wiersze 7-9) Zasiłek stały dla osoby w rodzinie Liczba osób 7 24 22 21 21 Liczba świadczeń 8 234 238 188 188 Kwota świadczeń w złotych 9 71 186 67 875 50 145 50 145 ZASIŁEK OKRESOWY Liczba osób 10 78 83 60 60 Liczba świadczeń 11 311 349 267 267 Kwota świadczeń w złotych 12 134 288 136 288 107 509 107 509 W tym: (wiersze 13-24) Zasiłek okresowy z tytułu bezrobocia Liczba osób 13 74 77 54 54 Liczba świadczeń 14 290 324 235 235 Kwota świadczeń w złotych 15 121 952 127 310 95 968 95 968 Zasiłek okresowy z tytułu długotrwałej choroby Liczba osób 16 4 5 7 7 Liczba świadczeń 17 19 17 13 13 Kwota świadczeń w złotych 18 12 130 8 116 5 836 5 836 Zasiłek okresowy z tytułu niepełnosprawności Liczba osób 19 1 2 5 5 Liczba świadczeń 20 2 8 19 19 Kwota świadczeń w złotych 21 206 862 5 705 5 705 Zasiłek okresowy z tytułu możliwości utrzymania lub nabycia uprawnień do świadczeń z innych systemów zabezpieczenia społecznego Liczba osób 22 0 0 0 0 Liczba świadczeń 23 0 0 0 0 Kwota świadczeń w złotych 24 0 0 0 0 Zasiłek okresowy kontynuowany niezależnie od dochodu na podstawie art. 38 ust. 4a i 4b Liczba osób 25 0 0 0 0 8

Prognoza rok Liczba świadczeń 26 0 0 0 0 Kwota świadczeń w złotych 27 0 0 0 0 ZASIŁEK CELOWY OGÓŁEM Liczba osób 28 249 257 185 185 Kwota świadczeń w złotych 29 217 043 208 783 156 476 156 476 W tym: ZASIŁEK CELOWY PRZYZNANY W RAMACH PROGRAMU WIELOLETNIEGO "POMOC PAŃSTWA W ZAKRESIE DOŻYWIANIA" Liczba osób 30 39 42 23 23 Liczba świadczeń 31 48 42 23 23 Kwota świadczeń w złotych 32 11 244 14 297 7 230 7 230 ZASIŁKI CELOWE PRZYZNANE NIEZALEŻNIE OD DOCHODU na podstawie art. 39a ust. 1 i 2 Liczba osób 33 0 0 0 0 Kwota świadczeń w złotych 34 0 0 0 0 ŚWIADCZENIA NIEPIENIĘŻNE Z POMOCY SPOŁECZNEJ POSIŁEK OGÓŁEM Liczba osób 35 299 206 166 166 Liczba świadczeń 36 40 260 26 683 21 820 21 820 Kwota świadczeń w złotych 37 114 528 76 303 64 623 64 623 W TYM: DLA DZIECI Liczba osób 38 298 206 166 166 Liczba świadczeń 39 40 260 26 683 21 820 21 820 Kwota świadczeń w złotych 40 114 528 76 303 64 623 64 623 W tym: (z wierszy 35-37) POSIŁEK - świadczenie przyznane w ramach programu wieloletniego "Pomoc Państwa w zakresie dożywiania" Liczba osób 41 299 206 166 166 Liczba świadczeń 42 40 255 26 683 21 820 21 820 Kwota świadczeń w złotych 43 114 526 76 303 64 623 64 623 W TYM: DLA DZIECI (z wierszy 41-43) Liczba osób 44 299 206 166 166 Liczba świadczeń 45 40 255 26 683 21 820 21 820 Kwota świadczeń w złotych 46 114 526 76 303 64 623 64 623 SCHRONIENIE Liczba osób 47 0 0 0 0 Liczba świadczeń 48 0 0 0 0 Kwota świadczeń w złotych 49 0 0 0 0 UBRANIE Liczba osób 50 0 0 0 0 Liczba świadczeń 51 0 0 0 0 Kwota świadczeń w złotych 52 0 0 0 0 SPRAWIENIE POGRZEBU Liczba osób 53 0 0 0 0 Liczba świadczeń 54 0 0 0 0 9

Prognoza rok Kwota świadczeń w złotych 55 0 0 0 0 ODPŁATNOŚĆ GMINY ZA POBYT W DOMU POMOCY SPOŁECZNEJ Liczba osób 56 6 6 5 5 Liczba świadczeń 57 72 64 60 60 Kwota świadczeń w złotych 58 181 363 160 068 151 871 151 871 INDYWIDUALNE PROGRAMY POMOCY INDYWIDUALNY PROGRAM WYCHODZENIA Z BEZDOMNOŚCI Liczba osób 59 0 0 0 0 INDYWIDUALNY PROGRAM ZATRUDNIENIA SOCJALNEGO (Centrum Integracji Społecznej) Liczba osób 60 0 0 0 0 WSPIERANIE RODZINY I PIECZA ZASTĘPCZA Liczba rodzin objęta pracą asystenta rodziny 61 8 10 9 10 Liczba rodzin wspierających 62 0 0 0 0 Liczba asystentów rodziny 63 1 1 1 2 Odpłatność za pobyt dziecka w pieczy zastępczej w złotych 64 5 940 14 586 32 207 66 600 4. Inne rodzaje pomocy i świadczeń INNE RODZAJE POMOCY I ŚWIADCZEŃ Prognoza rok ZASIŁKI RODZINNE I DODATKI DO ZASIŁKÓW RODZINNYCH Liczba rodzin 1 570 541 564 599 Kwota świadczeń w złotych 2 1 425 673 1 302 585 1 285 664 1 426 800 JEDNORAZOWY DODATEK Z TYTUŁU URODZENIA SIĘ DZIECKA (ujmowany w pozycji "Zasiłki rodzinne i dodatki do zasiłków rodzinnych") Liczba świadczeń 3 32 30 40 50 Kwota świadczeń w złotych 4 32 30 40 50 JEDNORAZOWA ZAPOMOGA Z TYTUŁU URODZENIA SIĘ DZIECKA Liczba świadczeń 5 65 57 62 80 Kwota świadczeń w złotych 6 65 57 62 80 ŚWIADCZENIA OPIEKUŃCZE ŚWIADCZENIE PIELĘGNACYJNE Liczba świadczeń 7 684 257 302 320 Kwota świadczeń w złotych 8 365 082 190 118 359 760 415 200 DODATEK DO ŚWIADCZENIA PIELĘGNACYJNEGO Liczba świadczeń 9 195 257 0 0 Kwota świadczeń w złotych 10 39 51 400 0 0 ZASIŁEK PIELĘGNACYJNY - Ogółem 10

Prognoza rok Liczba świadczeń 11 2 810 2 704 2 780 2 704 Kwota świadczeń w złotych 12 429 930 413 712 425 340 413 712 W tym: (od poz. 13 do poz. 20) ZASIŁEK PIELĘGNACYJNY DLA NIEPEŁNOSPRAWNEGO DZIECKA Liczba świadczeń 13 493 449 484 444 Kwota świadczeń w złotych 14 75 429 68 697 74 052 67 932 ZASIŁEK PIELĘGNACYJNY DLA OSOBY NIEPEŁNOSPRAWNEJ W WIEKU POWYŻEJ 16 ROKU ŻYCIA O ZNACZNYM STOPNIU NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI Liczba świadczeń 15 1 238 1 170 1 180 1 140 Kwota świadczeń w złotych 16 189 414 179 010 180 540 174 420 ZASIŁEK PIELĘGNACYJNY DLA OSOBY NIEPEŁNOSPRAWNEJ W WIEKU POWYŻEJ 16 ROKU ŻYCIA O UMIARKOWANYM STOPNIU NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI, KTÓRA POWSTAŁA PRZED UKOŃCZENIEM 21 ROKU ŻYCIA Liczba świadczeń 17 1 031 1 041 1 074 1 072 Kwota świadczeń w złotych 18 157 743 159 273 164 322 164 016 ZASIŁEK PIELĘGNACYJNY DLA OSOBY, KTÓRA UKOŃCZYŁA 75 LAT Liczba świadczeń 19 48 44 42 48 Kwota świadczeń w złotych 20 7 344 6 732 6 426 7 344 SPECJALNY ZASIŁEK OPIEKUŃCZY Liczba świadczeń 21 0 0 98 160 Kwota świadczeń w złotych 22 0 0 50 388 83 200 ZASIŁEK DLA OPIEKUNA Liczba świadczeń 23 X 898 443 392 Kwota świadczeń w złotych 24 X 460 996 229 267 204 256 ŚWIADCZENIE Z FUNDUSZU ALIMENTACYJNEGO Liczba osób 25 65 65 64 60 Liczba rodzin 26 37 40 40 36 Kwota świadczeń w złotych 27 296 585 320 938 302 663 263 640 DODATKI MIESZKANIOWE Liczba gospodarstw domowych 28 15 11 9 9 Kwota świadczeń w złotych 29 20 096 22 650 11 620 11 620 DODATKI ENERGETYCZNE Liczba gospodarstw domowych 30 X 0 0 0 Kwota świadczeń w złotych 31 X 0 0 0 OPŁACENIE SKŁADKI UBEZPIECZENIA ZDROWOTNEGO Liczba osób 32 36 29 55 46 Kwota świadczeń w złotych 33 17 208 12 528 25 126 28 OPŁACENIE SKŁADKI UBEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO Liczba osób 34 48 18 42 45 Kwota świadczeń w złotych 35 81 882 28 821 107 537 70 964 ŚWIADCZENIE INTEGRACYJNE (CENTRUM INTEGRACJI SPOŁECZNEJ) Liczba osób 36 0 0 0 0 Kwota świadczeń w złotych 37 0 0 0 0 11

Prognoza rok ŚWIADCZENIA PIENIĘŻNE Z PRAC SPOŁECZNIE UŻYTECZNYCH Liczba osób ogółem 38 10 10 10 10 Kwota świadczeń w złotych 39 14 320 14 135 6 107 7 STYPENDIA SOCJALNE DLA UCZNIÓW I ZASIŁKI SZKOLNE Liczba osób 40 262 249 216 200 Kwota świadczeń w złotych 41 211 944 227 756 208 161 200 5. Zasoby instytucjonalne pomocy i wsparcia ZASOBY INSTYTUCJONALNE POMOCY i WSPARCIA Rok Dwa lata OŚRODKI WSPARCIA - OGÓŁEM Liczba placówek 1 0 0 0 0 0 Z tego: według organu prowadzącego (wiersze 2 i 3) JST inny podmiot 2 0 0 0 0 0 3 0 0 0 0 0 Liczba miejsc w placówkach ogółem 4 0 0 0 0 0 Liczba osób korzystających 5 0 0 0 0 0 Liczba osób oczekujących (wg stanu na 31 grudnia danego roku) Liczba decyzji odmownych (wg stanu na 31 grudnia danego roku) Kadra placówek - liczba osób zatrudnionych ogółem (wg stanu na 31 grudnia danego roku) Roczny koszt prowadzenia i utrzymania placówek (w złotych) 6 0 0 0 0 0 7 0 0 0 0 0 8 0 0 0 0 0 9 0 0 0 0 0 W TYM (z wierszy 1-9): ŚRODOWISKOWE DOMY SAMOPOMOCY Liczba placówek 10 0 0 0 0 0 Z tego: według organu prowadzącego (wiersze 11 i 12) JST inny podmiot 11 0 0 0 0 0 12 0 0 0 0 0 Liczba miejsc w placówkach ogółem 13 0 0 0 0 0 Liczba osób korzystających 14 0 0 0 0 0 Liczba osób umieszczonych 15 0 0 0 0 0 Liczba osób oczekujących (wg stanu na 31 grudnia danego roku) Kadra placówek - liczba osób zatrudnionych ogółem (wg stanu na 31 grudnia danego roku) 16 0 0 0 0 0 17 0 0 0 0 0 12

Rok Dwa lata Roczny koszt prowadzenia i utrzymania placówek (w złotych) 18 0 0 0 0 0 DZIENNE DOMY POMOCY Liczba placówek 19 0 0 0 0 0 Z tego: według organu prowadzącego (wiersze 20 i 21) JST inny podmiot 20 0 0 0 0 0 21 0 0 0 0 0 Liczba miejsc w placówkach ogółem 22 0 0 0 0 0 Liczba osób korzystających 23 0 0 0 0 0 Liczba osób oczekujących (wg stanu na 31 grudnia danego roku) Kadra placówek - liczba osób zatrudnionych ogółem (wg stanu na 31 grudnia danego roku) Roczny koszt prowadzenia i utrzymania placówek (w złotych) 24 0 0 0 0 0 25 0 0 0 0 0 26 0 0 0 0 0 NOCLEGOWNIE, SCHRONISKA I DOMY DLA OSÓB BEZDOMNYCH Liczba placówek 27 0 0 0 0 0 Z tego: według organu prowadzącego (wiersze 28 i 29) JST inny podmiot 28 0 0 0 0 0 29 0 0 0 0 0 Liczba miejsc w placówkach ogółem 30 0 0 0 0 0 Liczba osób korzystających 31 0 0 0 0 0 Liczba osób skierowanych w wyniku eksmisji Kadra placówek - liczba osób zatrudnionych ogółem (wg stanu na 31 grudnia danego roku) Roczny koszt prowadzenia i utrzymania placówek (w złotych) 32 0 0 0 0 0 33 0 0 0 0 0 34 0 0 0 0 0 KLUBY SAMOPOMOCY Liczba placówek 35 0 0 0 0 0 Z tego: według organu prowadzącego (wiersze 36 i 37) JST inny podmiot 36 0 0 0 0 0 37 0 0 0 0 0 Liczba miejsc w placówkach ogółem 38 0 0 0 0 0 Liczba osób korzystających 39 0 0 0 0 0 Liczba osób oczekujących (wg stanu na 31 grudnia danego roku) Kadra placówek - liczba osób zatrudnionych ogółem (wg stanu na 31 grudnia danego roku) Roczny koszt prowadzenia i utrzymania placówek (w złotych) 40 0 0 0 0 0 41 0 0 0 0 0 42 0 0 0 0 0 13

ZASOBY INSTYTUCJONALNE POMOCY i WSPARCIA (c.d.) Rok Dwa lata DOMY POMOCY SPOŁECZNEJ Liczba placówek 1 0 0 0 0 0 Z tego: według organu prowadzącego (wiersze 2 i 3) JST inny podmiot 2 0 0 0 0 0 3 0 0 0 0 0 Liczba miejsc w placówkach ogółem 4 0 0 0 0 0 Liczba osób korzystających 5 0 0 0 0 0 Liczba osób umieszczonych 6 0 0 0 0 0 Liczba osób oczekujących (wg stanu na 31 grudnia danego roku) Liczba decyzji odmownych (wg stanu na 31 grudnia danego roku) Kadra placówek - liczba osób zatrudnionych ogółem (wg stanu na 31 grudnia danego roku) Roczny koszt prowadzenia i utrzymania placówek (w złotych) 7 0 0 0 0 0 8 0 0 0 0 0 9 0 0 0 0 0 10 0 0 0 0 0 MIESZKANIA CHRONIONE OGÓŁEM Liczba placówek 11 0 0 0 0 0 Z tego: według organu prowadzącego (wiersze 12 i 13) JST inny podmiot 12 0 0 0 0 0 13 0 0 0 0 0 Liczba miejsc w placówkach ogółem 14 0 0 0 0 0 Liczba osób korzystających 15 0 0 0 0 0 Liczba osób umieszczonych 16 0 0 0 0 0 Liczba osób oczekujących (wg stanu na 31 grudnia danego roku) Kadra placówek - liczba osób zatrudnionych ogółem (wg stanu na 31 grudnia danego roku) Roczny koszt prowadzenia i utrzymania placówek (w złotych) 17 0 0 0 0 0 18 0 0 0 0 0 19 0 0 0 0 0 OŚRODKI INTERWENCJI KRYZYSOWEJ OGÓŁEM Liczba placówek 20 0 0 0 0 0 Z tego: według organu prowadzącego (wiersze 21 i 22) JST inny podmiot 21 0 0 0 0 0 22 0 0 0 0 0 Liczba miejsc w placówkach ogółem 23 0 0 0 0 0 Liczba osób korzystających 24 0 0 0 0 0 Kadra placówek - liczba osób zatrudnionych ogółem (wg stanu na 31 grudnia danego roku) Roczny koszt prowadzenia i utrzymania placówek (w złotych) 25 0 0 0 0 0 26 0 0 0 0 0 14

Rok Dwa lata JEDNOSTKI SPECJALISTYCZNEGO PORADNICTWA Liczba placówek 27 0 0 0 0 0 Z tego: według organu prowadzącego (wiersze 28 i 29) JST inny podmiot 28 0 0 0 0 0 29 0 0 0 0 0 Liczba osób korzystających 30 0 0 0 0 0 Kadra placówek - liczba osób zatrudnionych ogółem (wg stanu na 31 grudnia danego roku) Roczny koszt prowadzenia i utrzymania placówek (w złotych) 31 0 0 0 0 0 32 0 0 0 0 0 PLACÓWKI WSPARCIA DZIENNEGO Liczba placówek 33 0 0 0 0 0 Z tego: według organu prowadzącego (wiersze 34 i 35) JST inny podmiot 34 0 0 0 0 0 35 0 0 0 0 0 Liczba miejsc w placówkach ogółem 36 0 0 0 0 0 Liczba osób korzystających 37 0 0 0 0 0 Kadra placówek - liczba osób zatrudnionych ogółem (wg stanu na 31 grudnia danego roku) Roczny koszt prowadzenia i utrzymania placówek (w złotych) 38 0 0 0 0 0 39 0 0 0 0 0 PLACÓWKI OPIEKUŃCZO-WYCHOWAWCZE OGÓŁEM Liczba placówek 40 X X X X X Z tego: według organu prowadzącego (wiersze 41 i 42) JST inny podmiot 41 X X X X X 42 X X X X X Liczba miejsc w placówkach ogółem 43 X X X X X Liczba osób korzystających 44 X X X X X Kadra placówek - liczba osób zatrudnionych ogółem (wg stanu na 31 grudnia danego roku) Roczny koszt prowadzenia i utrzymania placówek (w złotych) 45 X X X X X 46 X X X X X W tym: PLACÓWKI TYPU RODZINNEGO Liczba placówek 47 X X X X X Z tego: według organu prowadzącego (wiersze 48 i 49 ) JST inny podmiot 48 X X X X X 49 X X X X X Liczba miejsc w placówkach ogółem 50 X X X X X Liczba osób korzystających 51 X X X X X 15

Rok Dwa lata Kadra placówek - liczba osób zatrudnionych ogółem (wg stanu na 31 grudnia danego roku) Roczny koszt prowadzenia i utrzymania placówek (w złotych) 52 X X X X X 53 X X X X X CENTRUM INTEGRACJI SPOŁECZNEJ Liczba placówek 54 0 0 0 0 0 Z tego: według organu prowadzącego (wiersze 55 i 56) JST inny podmiot 55 0 0 0 0 0 56 0 0 0 0 0 Liczba uczestników zajęć 57 0 0 0 0 0 Kadra placówek - liczba osób zatrudnionych ogółem (wg stanu na 31 grudnia danego roku) Roczny koszt prowadzenia i utrzymania placówek (w złotych) 58 0 0 0 0 0 59 0 0 0 0 0 KLUB INTEGRACJI SPOŁECZNEJ Liczba placówek 60 0 0 0 0 0 Z tego: według organu prowadzącego (wiersze 61 i 62) JST inny podmiot 61 0 0 0 0 0 62 0 0 0 0 0 Liczba uczestników zajęć 63 0 0 0 0 0 Kadra placówek - liczba osób zatrudnionych ogółem (wg stanu na 31 grudnia danego roku) Roczny koszt prowadzenia i utrzymania placówek (w złotych) 64 0 0 0 0 0 65 0 0 0 0 0 WARSZTAT TERAPII ZAJĘCIOWEJ Liczba placówek 66 0 0 0 0 0 Z tego: według organu prowadzącego (wiersze 67 i 68) JST inny podmiot 67 0 0 0 0 0 68 0 0 0 0 0 Liczba uczestników zajęć 69 0 0 0 0 0 Kadra placówek - liczba osób zatrudnionych ogółem (wg stanu na 31 grudnia danego roku) Roczny koszt prowadzenia i utrzymania placówek (w złotych) 70 0 0 0 0 0 71 0 0 0 0 0 ZAKŁAD AKTYWNOŚCI ZAWODOWEJ Liczba placówek 72 0 0 0 0 0 Z tego: według organu prowadzącego (wiersze 73 i 74) JST inny podmiot 73 0 0 0 0 0 74 0 0 0 0 0 Liczba uczestników zajęć 75 0 0 0 0 0 16

Rok Dwa lata Kadra placówek - liczba osób zatrudnionych ogółem (wg stanu na 31 grudnia danego roku) Roczny koszt prowadzenia i utrzymania placówek (w złotych) 76 0 0 0 0 0 77 0 0 0 0 0 INNE INSTYTUCJE POMOCY I WSPARCIA Rodzaj instytucji Wyszczególnienie Rok Dwa lata 6. Kadra jednostki organizacyjnej pomocy społecznej KADRA JEDNOSTKI ORGANIZACYJNEJ POMOCY SPOŁECZNEJ (w osobach, stan na 31 grudnia) Rok Dwa lata OGÓŁEM PRACOWNICY JEDNOSTKI Liczba ogółem pracowników jednostki pomocy społecznej 1 15 16 16 17 18 KADRA KIEROWNICZA Ogółem kadra kierownicza (dyrektor jednostki i jego zastępcy) 2 1 1 1 1 1 W tym: (od poz. 3 do poz. 4) Wykształcenie wyższe 3 1 1 1 1 1 Specjalizacja z organizacji pomocy społecznej 4 1 1 1 1 1 PRACOWNICY SOCJALNI Ogółem 5 4 4 3 3 4 W tym: pracownicy socjalni ogółem zatrudnieni z EFS 6 1 1 0 0 0 W tym: (od poz. 7 do poz. 11) Wykształcenie wyższe 7 2 2 1 1 2 Wykształcenie średnie 8 2 2 2 2 2 Specjalizacja 1-ego stopnia w zawodzie 9 1 0 0 1 1 Specjalizacja 2-ego stopnia w zawodzie 10 1 0 0 0 0 Specjalizacja z organizacji pomocy społecznej 11 1 0 0 0 0 POZOSTALI PRACOWNICY: Ogółem 12 10 11 12 13 13 W tym: (od poz. 13 do poz. 15) Wykształcenie wyższe 13 1 1 3 4 4 Wykształcenie średnie 14 4 4 4 4 4 17

Rok Dwa lata Inne 15 5 6 5 5 5 6.1. Zatrudnienie pomocnicze w jednostce organizacyjnej pomocy społecznej ZATRUDNIENIE POMOCNICZE W JEDNOSTCE ORGANIZACYJNEJ POMOCY SPOŁECZNEJ (w osobach, w ciągu danego roku) W osobach Rok Dwa lata Wolontariusze 1 0 0 0 0 0 Zatrudnienie subsydiowane (roboty publiczne, prace interwencyjne i inne) 2 0 0 0 0 0 Staże 3 1 1 4 4 3 6.2. Zespoły pracy socjalnej i integracji społecznej w jednostce pomocy społecznej ZESPOŁY PRACY SOCJALNEJ I INTEGRACJI SPOŁECZNEJ W JEDNOSTCE POMOCY SPOŁECZNEJ (w osobach, w ciągu danego roku) W osobach Rok Dwa lata Liczba zespołów 1 0 0 0 0 0 Liczba osób ogółem w zespole 2 0 0 0 0 0 W tym z wiersza 2: Pracownicy socjalni 3 0 0 0 0 0 Specjaliści zgodnie z art.110 ust.3 ustawy o pomocy społecznej 4 0 0 0 0 0 7. Środki finansowe na wydatki w pomocy społecznej i innych obszarach polityki społecznej w budżecie jednostki samorządu terytorialnego ŚRODKI FINANSOWE NA WYDATKI W POMOCY SPOŁECZNEJ I INNYCH OBSZARACH POLITYKI SPOŁECZNEJ W BUDŻECIE JEDNOSTKI SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO (zadania własne i zadania zlecone) W złotych Rok Dwa lata OGÓŁEM OGÓŁEM ( działy) 1 4 587 582 4 794 449 4 712 299 6 938 257 10 309 573 18

Rok Dwa lata W tym: w budżecie OPS/PCPR 2 4 184 179 4 236 017 4 237 414 6 395 837 9 767 153 851 - OCHRONA ZDROWIA 85153 - Przeciwdziałanie narkomanii 3 25 25 25 24 24 w tym: w budżecie OPS / PCPR 4 25 0 0 0 0 85154 - Przeciwdziałanie alkoholizmowi 5 79 84 224 85 233 85 85 w tym: w budżecie OPS / PCPR 6 79 0 0 0 0 852 - POMOC SPOŁECZNA 85201 - Placówki opiekuńczo-wychowawcze 7 0 0 0 0 0 w tym: w budżecie OPS / PCPR 8 0 0 0 0 0 85202 - Domy pomocy społecznej 9 181 363 160 068 151 871 151 800 151 800 w tym: w budżecie OPS / PCPR 10 0 0 0 0 0 85203 - Ośrodki Wsparcia 11 0 0 0 0 0 w tym: w budżecie OPS / PCPR 12 0 0 0 0 0 85204 - Rodziny zastępcze 13 5 940 14 586 32 207 66 73 w tym: w budżecie OPS / PCPR 14 5 940 14 586 32 207 66 73 85205 - Przeciwdziałanie przemocy w rodzinie 15 0 650 1 1 1 200 w tym: w budżecie OPS / PCPR 16 0 650 1 1 1 200 85206 - Wspieranie rodziny (m.in. asystenci rodziny i rodziny wspierające) 17 26 354 22 456 38 504 48 594 49 w tym: w budżecie OPS / PCPR 18 26 354 22 456 38 504 48 594 49 85212 - Świadczenia rodzinne, świadczenie z funduszu alimentacyjnego oraz składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z ubezpieczenia społecznego 19 2 781 518 2 935 718 2 928 427 2 988 057 3 w tym: w budżecie OPS / PCPR 20 2 781 518 2 935 718 2 928 427 2 988 057 3 85213 - Składki na ubezpieczenie zdrowotne opłacane za osoby pobierające niektóre świadczenia z pomocy społecznej, niektóre świadczenia rodzinne oraz za osoby uczestniczące w zajęciach centrum integracji społecznej 21 17 208 9 825 25 126 28 31 w tym: w budżecie OPS / PCPR 22 17 208 9 825 25 126 28 31 85214 - Zasiłki i pomoc w naturze oraz składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe 23 318 288 315 774 256 756 250 270 w tym: w budżecie OPS / PCPR 24 318 288 315 774 256 756 250 270 85215 - Dodatki mieszkaniowe 25 20 096 22 650 11 620 11 620 11 620 w tym: w budżecie OPS / PCPR 26 0 0 0 0 0 85216 - Zasiłki stałe 27 151 742 161 894 162 947 175 189 w tym: w budżecie OPS / PCPR 28 151 742 161 894 162 947 175 189 85218 - Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie 29 X X X X X w tym: w budżecie OPS/PCPR 30 X X X X X 85219 - Ośrodek Pomocy Społecznej 31 569 717 598 436 683 309 815 233 830 w tym: w budżecie OPS/PCPR 32 569 717 598 436 683 309 815 233 830 19

Rok Dwa lata 85220 - Specjalistyczne poradnictwo, mieszkania chronione i ośrodki interwencji kryzysowej 33 0 0 0 0 0 w tym: w budżecie OPS / PCPR 34 0 0 0 0 0 85228 - Usługi opiekuńcze i specjalistyczne usługi opiekuńcze 35 29 295 27 590 15 145 23 953 23 953 w tym: w budżecie OPS / PCPR 36 29 295 27 590 15 145 23 953 23 953 85231 - Pomoc dla cudzoziemców 37 0 0 0 0 0 w tym: w budżecie OPS / PCPR 38 0 0 0 0 0 W tym (z wiersza 37): Wydatki na pomoc dla cudzoziemców w celu integracji ze środowiskiem (cudzoziemcy, którzy uzyskali status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą) 39 0 0 0 0 0 w tym: w budżecie OPS / PCPR 40 0 0 0 0 0 85232 - Centra Integracji Społecznej 41 0 0 0 0 0 w tym: w budżecie OPS / PCPR 42 0 0 0 0 0 85278 - Usuwanie skutków klęsk żywiołowych 43 0 0 20 544 0 0 w tym: w budżecie OPS / PCPR 44 0 0 20 544 0 0 85295 - Pozostała działalność 45 105 139 96 253 73 449 2 5 200 w tym: w budżecie OPS / PCPR 46 105 139 96 253 73 449 2 5 200 853 - POZOSTAŁE ZADANIA W ZAKRESIE POLITYKI SPOŁECZNEJ 85305 - Żłobki 47 0 0 0 0 0 w tym: w budżecie OPS / PCPR 48 0 0 0 0 0 85306 - Kluby dziecięce 49 0 0 0 0 0 w tym: w budżecie OPS / PCPR 50 0 0 0 0 0 85307 - Dzienni opiekunowie 51 0 0 0 0 0 w tym: w budżecie OPS / PCPR 52 0 0 0 0 0 85311 - Rehabilitacja zawodowa i społeczna osób niepełnosprawnych 53 0 0 0 0 0 w tym: w budżecie OPS / PCPR 54 0 0 0 0 0 85321 - Zespoły orzekania o niepełnosprawności w tym: w budżecie dyspozycji OPS / PCPR 85324 - Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych 55 0 0 0 0 0 56 0 0 0 0 0 57 0 0 0 0 0 w tym: w budżecie OPS / PCPR 58 0 0 0 0 0 85395 - Pozostała działalność w zakresie polityki społecznej 59 74 978 52 835 0 0 0 w tym: w budżecie OPS / PCPR 60 74 978 52 835 0 0 0 854 - Edukacyjna opieka wychowawcza 85415 - Pomoc materialna dla uczniów 61 201 944 266 490 201 161 270 270 w tym: w budżecie OPS / PCPR 62 0 0 0 0 0 8. Aktywność projektowo-konkursowa jednostki organizacyjnej pomocy społecznej 20

AKTYWNOŚĆ PROJEKTOWO-KONKURSOWA JEDNOSTKI ORGANIZACYJNEJ POMOCY SPOŁECZNEJ (w całym okresie sprawozdawczym) Prognoza rok PROJEKTY WSPÓŁFINANSOWANE z EFS Liczba projektów 1 1 1 0 1 Ogółem liczba osób objętych projektami 2 8 8 0 36 Łączna kwota środków EFS 3 50 978 52 835 54 22 040 W tym: UDZIAŁ W KONKURSACH OGŁASZANYCH PRZEZ MPiPS Liczba konkursów 4 0 1 1 1 Ogółem liczba osób objętych projektami 5 0 1 1 1 W tym UDZIAŁ W PROGRAMACH OSŁONOWYCH (nie wymienionych wyżej) Liczba programów 6 0 0 0 0 Ogółem liczba osób objętych projektami 7 0 0 0 0 W tym: 9. Współpraca z organizacjami pozarządowymi - zadania zlecone w obszarze pomocy i wsparcia WSPÓŁPRACA Z ORGANIZACJAMI POZARZĄDOWYMI - ZADANIA ZLECONE W OBSZARZE POMOCY I WSPARCIA (w całym okresie sprawozdawczym) Prognoza rok Liczba organizacji pozarządowych z którymi współpracuje OPS/PCPR 1 0 0 0 0 ZLECENIA W TRYBIE DZIAŁALNOŚCI POŻYTKU PUBLICZNEGO Liczba organizacji pozarządowych, którym zlecono zadania 2 7 6 6 6 Liczba zleceń / umów 3 7 6 6 6 Wartość przekazanych dotacji dla organizacji pozarządowych w złotych 4 60 60 67 67 ZLECENIA W TRYBIE ZAMÓWIEŃ PUBLICZNYCH Liczba organizacji pozarządowych, którym zlecono zadania Wartość przekazanych dotacji dla organizacji pozarządowych w złotych 5 0 0 0 0 6 0 0 0 0 WYBRANE USŁUGI POMOCY SPOŁECZNEJ Usługi opiekuńcze Liczba organizacji pozarządowych, którym zlecono zadania Wartość przekazanych dotacji dla organizacji pozarządowych w złotych 7 0 0 0 0 8 0 0 0 0 Specjalistyczne usługi opiekuńcze Liczba organizacji pozarządowych, którym zlecono zadania 9 0 0 0 0 21

Prognoza rok Wartość przekazanych dotacji dla organizacji pozarządowych w złotych 10 0 0 0 0 Prowadzenie placówki pomocy społecznej Liczba organizacji pozarządowych, którym zlecono zadania Wartość przekazanych dotacji dla organizacji pozarządowych w złotych 11 0 0 0 0 12 0 0 0 0 10. Wskaźniki oceny zasobów pomocy społecznej 10.1. KADRA PRACOWNIKÓW SOCJALNYCH Wskaźnik wykształcenia pracowników socjalnych - gmina potrzeby 2017 potrzeby liczba pracowników socjalnych posiadających wyższe wykształcenie liczba wszystkich pracowników socjalnych w1 / w2 x % 1 1 2 2 2 1 1 2 2 3 4 4 4 3 3 4 3 33 50 50 50 33 33 50 4 X 152 66 152 Wskaźnik profesjonalizacji kadry - gmina potrzeby 2017 potrzeby liczba osób pełniących funkcje kierownicze i pracowników socjalnych posiadających specjalizację z organizacji pomocy społecznej liczba pozostałych osób zatrudnionych posiadających specjalizację z organizacji pomocy społecznej * 1 1 2 2 1 1 1 1 2 0 0 0 1 0 0 0 liczba wszystkich zatrudnionych osób 3 15 15 15 16 16 17 18 w1+w2 / w3 x % 4 7 13 13 13 6 6 6 5 X 186 46 * nie ujęci w wierszu 1 Wskaźnik specjalizacji pracowników socjalnych I - gmina potrzeby 2017 potrzeby liczba pracowników socjalnych posiadających specjalizację I st. w zawodzie liczba wszystkich pracowników socjalnych 1 0 1 1 0 0 1 1 2 3 4 4 4 3 3 4 3 0 25 25 0 0 33 25 22

potrzeby 2017 potrzeby w1 / w2 x % 4 X 0 0 0 0 76 Wskaźnik specjalizacji pracowników socjalnych II - gmina potrzeby 2017 potrzeby liczba pracowników socjalnych posiadających specjalizację II st. w zawodzie liczba wszystkich pracowników socjalnych w1 / w2 x % 1 0 0 1 0 0 0 0 2 3 4 4 4 3 3 4 3 0 0 25 0 0 0 0 4 X 0 0 0 0 0 0 Wskaźnik wolontariatu - gmina potrzeby 2017 potrzeby liczba wolontariuszy 1 0 0 0 0 0 0 0 liczba wszystkich pracowników 2 15 16 16 17 20 21 21 w1 / w2 x % 3 0 0 0 0 0 0 0 4 X 0 0 0 0 0 0 Wskaźnik dostępności kadry pracy socjalnej I - gmina i miasto na prawach powiatu potrzeby / 2017 potrzeby / liczba pracowników socjalnych 1 3 4 4 4 3 3 4 liczba mieszkańców 2 7 281 7 240 7 218 7 218 7 202 7 202 7 202 w1 / w2 x 2 3 0,82 1,10 1,11 1,11 0,83 0,83 1,11 4 X 134 101 75 134 Wskaźnik dostępności kadry pracy socjalnej II - gmina i miasto na prawach powiatu potrzeby / 2017 potrzeby / liczba pracowników socjalnych 1 3 4 4 4 3 3 4 23

potrzeby / 2017 potrzeby / liczba rodzin (w tym osób samotnie gospodarujących) objętych pracą socjalną w1 / w2 x 50 2 349 309 365 352 350 350 350 3 0,43 0,65 0,55 0,57 0,43 0,43 0,57 4 X 151 85 104 75 133 24

Wskaźnik dostępności kadry pracy socjalnej V Warunki 2014 2015 (rok oceny) 1 na 2 tys. min. 3 1 na 50 rodzin Minimalna liczba pracowników socjalnych potrzebnych do spełnienia warunku Minimalna liczba pracowników socjalnych potrzebnych do spełnienia warunku 1 2 X X 1 0 1 X X 2 4 4 Ogółem 3 0 1 10.2. KOSZTY Wskaźnik wydatków na utrzymanie jednostki - gmina 2017 Całkowity roczny koszt prowadzenia i utrzymania jednostki w zł Wydatki na realizację zadań pomocy i integracji społecznej ogółem w zł bez względu na źródło finansowania OGÓŁEM z tablicy 7 w1 / w2 x % 1 3 963 549 239 569 716 598 436 683 309 815 233 830 2 4 214 606 4 276 729 4 184 179 4 236 017 4 237 414 6 395 837 9 767 153 3 94 13 14 14 16 13 8 4 X 14 108 114 81 62 10.3. OSOBY I RODZINY KORZYSTAJĄCE Z POMOCY I WSPARCIA Wskaźnik deprywacji lokalnej - gmina i miasto na prawach powiatu liczba osób w rodzinach, którym decyzją przyznano świadczenie 1 1 196 1 087 1 059 946 736 736 liczba mieszkańców 2 7 281 7 240 7 218 7 218 7 202 7 202 liczba osób w rodzinach, którym przyznano świadczenie na każde 1 mieszkańców w1 / w2 x 1 3 164,26 150,14 146,72 131,06 102,19 102,19 4 X 91 98 89 78 Wskaźnik długotrwale korzystających z pomocy - gmina i miasto na prawach powiatu liczba osób długotrwale korzystających ze świadczeń liczba osób, którym przyznano świadczenie 1 313 281 296 230 181 181 2 637 599 588 509 407 407 25

procentowy udział osób długotrwale korzystających ze świadczeń w ogólnej liczbie świadczeniobiorców w1 / w2 x % 3 49 47 50 45 44 44 4 X 96 106 90 98 Wskaźnik pomocy pieniężnej - gmina liczba osób, którym przyznano świadczenie pieniężne liczba osób, którym przyznano świadczenie OGÓŁEM w1 / w2 x % 1 282 277 270 282 214 214 2 637 599 588 509 407 407 3 44 46 46 55 53 53 4 X 105 120 96 Wskaźnik pomocy niepieniężnej - gmina liczba osób, którym przyznano świadczenie niepieniężne liczba osób, którym przyznano świadczenie OGÓŁEM w1 / w2 x % 1 444 326 323 235 190 190 2 637 599 588 509 407 407 3 70 54 55 46 47 47 4 X 77 102 84 102 10.4. POWODY PRZYZNANIA POMOCY Struktura rodzin, którym przyznano pomoc według powodów przyznania pomocy - gmina Ubóstwo Bezrobocie Niepełnosprawność Długotrwała lub ciężka choroba Bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gosp. domowego Alkoholizm 1 69 68 71 71 66 66 2 40 40 43 48 45 45 3 35 40 39 41 41 41 4 52 52 47 52 46 46 5 25 23 17 19 18 18 6 4 4 3 5 5 5 26

Narkomania Potrzeba ochrony macierzyństwa 7 0 0 0 0 0 0 8 17 16 16 18 16 16 Przemoc w rodzinie 9 0 0 0 1 0 2 Wskaźnik pomocy z powodu bezdomności - gmina i miasto na prawach powiatu liczba osób objęta indywidualnym programem wychodzenia z bezdomności liczba rodzin, którym udzielono pomocy z powodu bezdomności liczba rodzin, którym przyznano świadczenie w2 / w3 x % 1 0 0 0 0 0 0 2 2 3 2 3 2 2 3 372 345 342 313 249 249 4 1 1 1 1 1 1 5 X 10.5. POMOC W FORMIE ŚWIADCZEŃ Wskaźnik zasiłku stałego - gmina i miasto na prawach powiatu średnia wysokość zasiłku stałego dla osób samotnie gospodarujących w zł częstotliwość w miesiącach średnia wysokość zasiłku stałego dla osoby w rodzinie w zł częstotliwość w miesiącach 1 376 403 477 475 495 495 2 10 10 11 10 11 11 3 228 242 304 285 267 267 4 11 9 10 11 9 9 Wskaźnik zasiłku okresowego - gmina i miasto na prawach powiatu średnia wysokość zasiłku okresowego w zł częstotliwość w miesiącach średnia wysokość zasiłku okresowego z powodu bezrobocia w zł częstotliwość w miesiącach średnia wysokość zasiłku okresowego z powodu długotrwałej choroby w zł 1 286 356 432 391 403 403 2 5 4 4 4 4 4 3 286 355 421 393 408 408 4 4 4 4 4 4 4 5 280 370 638 477 449 449 27

częstotliwość w miesiącach średnia wysokość zasiłku okresowego z powodu niepełnosprawności w zł częstotliwość w miesiącach średnia wysokość zasiłku okresowego z powodu możliwości utrzymania uprawnień do świadczeń z innych systemów zabezpieczenia społecznego w zł częstotliwość w miesiącach 6 7 5 5 3 2 2 7 356 0 103 108 300 300 8 3 0 2 4 4 4 9 0 0 0 0 0 0 10 0 0 0 0 0 0 Wskaźnik zasiłku celowego - gmina i miasto na prawach powiatu średnia wysokość zasiłku celowego na osobę w roku w zł 1 730 810 872 812 846 846 10.6. POMOC W FORMIE USŁUG Wskaźnik korzystających z usług opiekuńczych i specjalistycznych usług opiekuńczych realizowanych w ramach zadań własnych - gmina i miasto na prawach powiatu liczba osób objęta pomocą w formie usług opiekuńczych w wieku poprodukcyjnym* Liczba mieszkańców w wieku poprodukcyjnym* w1 / w2 x % 1 0 22 21 25 25 25 2 0 8 186 8 970 1 246 1 278 1 278 3 0 0 0 2 2 2 4 X 0 0 0 * wiek poprodukcyjny: kobiety w wieku 60 i więcej, mężczyźni 65 i więcej Wskaźnik kontraktu socjalnego - gmina liczba osób objętych kontraktem socjalnym liczba osób, którym przyznano świadczenie w1 / w2 x % 1 0 8 8 5 0 0 2 0 599 588 509 407 407 3 0 1 1 1 0 0 4 X 0 0 0 28

Wskaźnik reintegracji społeczno-zawodowej - gmina i miasto na prawach powiatu liczba osób z indywidualnym programem zatrudnienia socjalnego i osób z kontraktem socjalnym w KIS 1 0 8 8 0 0 0 liczba osób długotrwale bezrobotnych 2 0 245 273 297 199 199 w1 / w2 x % 3 0 3 3 0 0 0 4 X 0 0 0 0 10.7. POMOC INSTYTUCJONALNA Wskaźnik zaspokojenia potrzeb miejsc w domach pomocy społecznej - gmina rok 2012 2013 2014 2015 liczba osób umieszczonych w domu pomocy społecznej liczba osób oczekujących na umieszczenie w domu pomocy społecznej (w1x)/(w1+w2) 1 0 0 0 0 0 2 0 0 0 0 0 3 0 0 0 0 0 4 X 0 0 0 0 Wskaźnik zaspokojenia potrzeb miejsc w środowiskowych domach samopomocy - gmina rok 2012 2013 2014 2015 liczba osób umieszczonych w środowiskowych domach samopomocy liczba osób oczekujących na umieszczenie w środowiskowym domu samopomocy o zasięgu lokalnym (w1x)/(w1+w2) 1 0 0 0 0 0 2 0 0 0 0 0 3 0 0 0 0 0 4 X 0 0 0 0 Wskaźnik zaspokojenia potrzeb miejsc w mieszkaniach chronionych - gmina rok 2012 2013 2014 2015 liczba osób umieszczonych w mieszkaniu chronionym 1 0 0 0 0 0 liczba osób oczekujących na umieszczenie w mieszkaniu chronionym 2 0 0 0 0 0 (w1x)/(w1+w2) 3 0 0 0 0 0 4 X 0 0 0 0 29

10.8. ODMOWY POMOCY I WSPARCIA (tylko w zakresie zagadnień związanych z pomocą społeczną) Wskaźnik odmów - gmina i miasto na prawach powiatu liczba decyzji odmownych 1 17 4 1 4 0 0 liczba decyzji przyznających zasiłek / usługę w1/(w1+w2) x % 2 1 485 1 348 1 399 1 450 0 0 3 1 0 0 0 0 0 4 X 0 0 0 0 0 Wskaźnik odmów z powodu nie spełnienia kryterium dochodowego - gmina i miasto na prawach powiatu liczba decyzji odmownych z powodu nie spełnienia kryterium dochodowego 1 0 2 0 0 0 0 liczba decyzji odmownych 2 17 4 1 4 0 0 w1 / w2 x % 3 0 50 0 0 0 0 4 X 0 0 0 0 0 Wskaźnik odmów z powodu braku środków - gmina i miasto na prawach powiatu liczba decyzji odmownych z powodu braku środków 1 0 0 0 0 0 0 liczba decyzji odmownych 2 17 4 1 4 0 0 w1 / w2 x % 3 0 0 0 0 0 0 4 X 0 0 0 0 0 10.9. BUDŻET POLITYKI SPOŁECZNEJ Struktura wydatków na zadania realizowane w ramach polityki społecznej (działy) - gmina Wyszczególnienie 2011 2012 2013 2014 2015 2017 Kwota %* Kwota %* Kwota %* Kwota %* Kwota %* Kwota %* Kwota %* Ogółem wydatki 4 214 606 4 676 455 4 587 582 4 794 449 4 712 299 6 938 257 10 309 573 851 - OCHRONA ZDROWIA 95 2 2 104 2 109 224 2 110 233 2 109 2 109 1 852 - POMOC SPOŁECZNA 3 889 893 92 4 313 257 92 4 206 660 92 4 365 900 91 4 400 905 93 6 559 257 95 9 930 573 96 853 - POZOSTAŁE ZADANIA W ZAKRESIE POLITYKI SPOŁECZNEJ 0 0 62 898 1 74 978 2 52 835 1 0 0 0 0 0 0 854 - EDUKACYJNA OPIEKA WYCHOWAWCZA 229 713 5 200 300 4 201 944 4 266 490 6 201 161 4 270 4 270 3 30

* procentowy udział w wydatkach ogółem Struktura wydatków na zadania realizowane w ramach polityki społecznej (rozdziały) - gmina Wyszczególnienie Ogółem wydatki 1 2011 2012 2013 2014 2015 2017 Kwota %* Kwota %* Kwota %* Kwota %* Kwota %* Kwota %* Kwota %* 4 214 606,00 4 676 455,00 4 587 582,00 4 794 449,00 4 712 299,00 6 938 257,00 10 309 573,00 85153 - Przeciwdziałanie narkomanii 85154 - Przeciwdziałanie alkoholizmowi 85201 - Placówki opiekuńczo-wychowawcze 2 25 050 0,59 25 0,53 25 0,54 25 0,52 25 0,53 24 0,35 24 0,23 3 69 950 1,66 75 1,60 79 1,72 84 224 1,76 85 233 1,81 85 1,23 85 0,82 4 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 85202 - Domy pomocy społecznej 5 0 0,00 177 857 3,80 181 363 3,95 160 068 3,34 151 871 3,22 151 800 2,19 151 800 1,47 85203 - Ośrodki Wsparcia 6 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 85204 - Rodziny zastępcze 7 0 0,00 1 904 0,04 5 940 0,13 14 586 0,30 32 207 0,68 66 0,95 73 0,71 85205 - Przeciwdziałanie przemocy w rodzinie 85206 - Wspieranie rodziny (m.in. asystenci rodziny i rodziny wspierające) 8 0 0,00 0 0,00 0 0,00 650 0,01 1 0,02 1 0,01 1 200 0,01 9 0 0,00 0 0,00 26 354 0,57 22 456 0,47 38 504 0,82 48 594 0,70 49 0,48 85212 - Świadczenia rodzinne, świadczenie z funduszu alimentacyjnego oraz składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z ubezpieczenia społecznego 10 2 750 65,25 3 071 927 65,69 2 781 518 60,63 2 935 718 61,23 2 928 427 62,14 2 988 057 43,07 3 30,07 85213 - Składki na ubezpieczenie zdrowotne opłacane za osoby pobierające niektóre świadczenia z pomocy społecznej, niektóre świadczenia rodzinne oraz za osoby uczestniczące w zajęciach centrum integracji społecznej 11 14 0,33 19 428 0,42 17 208 0,38 9 825 0,20 25 126 0,53 28 0,40 31 0,30 85214 - Zasiłki i pomoc w naturze oraz składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe 12 257 6,10 276 581 5,91 318 288 6,94 315 774 6,59 256 756 5,45 250 3,60 270 2,62 85215 - Dodatki mieszkaniowe 13 21 893 0,52 21 569 0,46 20 096 0,44 22 650 0,47 11 620 0,25 11 620 0,17 11 620 0,11 85216 - Zasiłki stałe 14 94 2,23 120 227 2,57 151 742 3,31 161 894 3,38 162 947 3,46 175 2,52 189 1,83 85219 - Ośrodek Pomocy Społecznej 15 657 15,59 552 857 11,82 569 717 12,42 598 436 12,48 683 309 14,50 815 233 11,75 830 8,05 85220 - Specjalistyczne poradnictwo, mieszkania chronione i ośrodki interwencji kryzysowej 85228 - Usługi opiekuńcze i specjalistyczne usługi opiekuńcze 16 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 17 39 0,93 30 907 0,66 29 295 0,64 27 590 0,58 15 145 0,32 23 953 0,35 23 953 0,23 85231 - Pomoc dla cudzoziemców 18 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 85232 - Centra Integracji Społecznej 85278 - Usuwanie skutków klęsk żywiołowych 19 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 20 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 20 544 0,44 0 0,00 0 0,00 85295 - Pozostała działalność W tym: - klub integracji społecznej, - warsztat terapii zajęciowej, - prace społecznie użyteczne, - program "Pomoc państwa w zakresie dożywiania" - wkład własny gminy 21 57 1,35 40 0,86 105 139 2,29 96 253 2,01 73 449 1,56 2 28,83 5 200 50,44 85305 - Żłobki 22 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 31

Wyszczególnienie 2011 2012 2013 2014 2015 2017 Kwota %* Kwota %* Kwota %* Kwota %* Kwota %* Kwota %* Kwota %* 85306 - Kluby dziecięce 23 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 85307 - Dzienni opiekunowie 24 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 85311 - Rehabilitacja zawodowa i społeczna osób niepełnosprawnych 85321 - Zespoły orzekania o niepełnosprawności 85324 - Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych 85395 - Pozostała działalność w zakresie polityki społecznej 25 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 26 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 27 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 28 0 0,00 62 898 1,34 74 978 1,63 52 835 1,10 0 0,00 0 0,00 0 0,00 85415 - Pomoc materialna dla uczniów 29 229 713 5,45 200 300 4,28 201 944 4,40 266 490 5,56 201 161 4,27 270 3,89 270 2,62 * procentowy udział w wydatkach ogółem Struktura wydatków na zadania realizowane w ramach polityki społecznej (działy) - w budżecie OPS/PCPR - gmina Wyszczególnienie 2011 2012 2013 2014 2015 2017 Kwota %* Kwota %* Kwota %* Kwota %* Kwota %* Kwota %* Kwota %* Ogółem wydatki 3 963 4 276 729 4 184 179 4 236 017 4 237 414 6 395 837 9 767 153 851 - OCHRONA ZDROWIA 95 2 2 104 2 0 0 0 0 0 0 0 0 852 - POMOC SPOŁECZNA 3 868 98 4 113 831 96 4 005 201 96 4 183 182 99 4 237 414 6 395 837 9 767 153 853 - POZOSTAŁE ZADANIA W ZAKRESIE POLITYKI SPOŁECZNEJ 854 - EDUKACYJNA OPIEKA WYCHOWAWCZA 0 0 62 898 1 74 978 2 52 835 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 * procentowy udział w wydatkach ogółem Struktura wydatków na zadania realizowane w ramach polityki społecznej - w budżecie OPS/PCPR (rozdziały) - gmina Wyszczególnienie Ogółem wydatki 1 2011 2012 2013 2014 2015 2017 Kwota %* Kwota %* Kwota %* Kwota %* Kwota %* Kwota %* Kwota %* 3 963,00 4 276 729,00 4 184 179,00 4 236 017,00 4 237 414,00 6 395 837,00 9 767 153,00 85153 - Przeciwdziałanie narkomanii 85154 - Przeciwdziałanie alkoholizmowi 85201 - Placówki opiekuńczo-wychowawcze 2 25 050 0,63 25 0,58 25 0,60 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 3 69 950 1,77 75 1,75 79 1,89 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 4 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 85202 - Domy pomocy społecznej 5 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 85203 - Ośrodki Wsparcia 6 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 85204 - Rodziny zastępcze 7 0 0,00 1 904 0,04 5 940 0,14 14 586 0,34 32 207 0,76 66 1,03 73 0,75 85205 - Przeciwdziałanie przemocy w rodzinie 8 0 0,00 0 0,00 0 0,00 650 0,02 1 0,02 1 0,02 1 200 0,01 85206 - Wspieranie rodziny 9 0 0,00 0 0,00 26 354 0,63 22 456 0,53 38 504 0,91 48 594 0,76 49 0,50 32

Wyszczególnienie 2011 2012 2013 2014 2015 2017 Kwota %* Kwota %* Kwota %* Kwota %* Kwota %* Kwota %* Kwota %* (m.in. asystenci rodziny i rodziny wspierające) 85212 - Świadczenia rodzinne, świadczenie z funduszu alimentacyjnego oraz składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z ubezpieczenia społecznego 10 2 750 69,39 3 071 927 71,83 2 781 518 66,48 2 935 718 69,30 2 928 427 69,11 2 988 057 46,72 3 31,74 85213 - Składki na ubezpieczenie zdrowotne opłacane za osoby pobierające niektóre świadczenia z pomocy społecznej, niektóre świadczenia rodzinne oraz za osoby uczestniczące w zajęciach centrum integracji społecznej 11 14 0,35 19 428 0,45 17 208 0,41 9 825 0,23 25 126 0,59 28 0,44 31 0,32 85214 - Zasiłki i pomoc w naturze oraz składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe 12 257 6,48 276 581 6,47 318 288 7,61 315 774 7,45 256 756 6,06 250 3,91 270 2,76 85215 - Dodatki mieszkaniowe 13 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 85216 - Zasiłki stałe 14 94 2,37 120 227 2,81 151 742 3,63 161 894 3,82 162 947 3,85 175 2,74 189 1,94 85219 - Ośrodek Pomocy Społecznej 15 657 16,58 552 857 12,93 569 717 13,62 598 436 14,13 683 309 16,13 815 233 12,75 830 8,50 85220 - Specjalistyczne poradnictwo, mieszkania chronione i ośrodki interwencji kryzysowej 85228 - Usługi opiekuńcze i specjalistyczne usługi opiekuńcze 16 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 17 39 0,98 30 907 0,72 29 295 0,70 27 590 0,65 15 145 0,36 23 953 0,37 23 953 0,25 85231 - Pomoc dla cudzoziemców 18 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 85232 - Centra Integracji Społecznej 85278 - Usuwanie skutków klęsk żywiołowych 19 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 20 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 20 544 0,48 0 0,00 0 0,00 85295 - Pozostała działalność W tym: - klub integracji społecznej, - warsztat terapii zajęciowej, - prace społecznie użyteczne, - program "Pomoc państwa w zakresie dożywiania" - wkład własny gminy 21 57 1,44 40 0,94 105 139 2,51 96 253 2,27 73 449 1,73 2 31,27 5 200 53,24 85305 - Żłobki 22 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 85306 - Kluby dziecięce 23 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 85307 - Dzienni opiekunowie 24 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 85311 - Rehabilitacja zawodowa i społeczna osób niepełnosprawnych 85321 - Zespoły orzekania o niepełnosprawności 85324 - Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych 85395 - Pozostała działalność w zakresie polityki społecznej 85415 - Pomoc materialna dla uczniów 25 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 26 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 27 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 28 0 0,00 62 898 1,47 74 978 1,79 52 835 1,25 0 0,00 0 0,00 0 0,00 29 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 * procentowy udział w wydatkach ogółem 11. Wnioski końcowe Analiza danych w obszarze pomocy społecznej pomocy społecznej ukazuje nakładanie się na siebie różnych problemów społecznych w rodzinach korzystających ze wsparcia MGOPS Pyzdry. Planując realizację zadań z zakresu pomocy społecznej należałoby skupić się przede wszystkim na grupach osób z problemem ubóstwa, bezrobocia, długotrwałej 33

choroby, niepełnosprawności, bezradności opiekuńczo-wychowawczej i prowadzenia gospodarstwa domowego.głównym celem pomocy społecznej jest umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężenia trudnych sytuacji życiowych i doprowadzenie ich do życiowej samodzielności i integracji ze środowiskiem.działania pracowników socjalnych zatrudnionych w ośrodku skierowane są na wzmocnienie świadczeniobiorców w odzyskaniu zdolności do prawidłowego funkcjonowania w społeczeństwie.pracownicy socjalni podejmują współpracę z rodziną,bądź osobą, diagnozują sytuację oraz określają plan pomocy na ich rzecz.ma to na celu umożliwienie usamodzielnienia się rodziny lub osoby, a tym samym pomoc w rozwiązywaniu głównych problemów powodujących alienacje społeczną. Pozytywnym zjawiskiem jest fakt,iż liczba rodzin korzystających z materialnych form pomocy pozostaje na niższym poziomie niż w latach poprzednich, ponadto zmniejsza się liczba rodzin długotrwale korzystających ze świadczeń pomocy społecznej. Pomimo spadku liczby rodzin korzystających z pomocy materialnej obserwowany jest systematyczny wzrost liczby rodzin objętych wyłącznie pracą socjalną oraz działaniami asystenta rodziny. Miejsko-Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w celu poprawy dostępu do usług wsparcia rodziny i systemu pieczy zastępczej przystąpi do realizacji projektu systemowego POKL pn,, Nie jesteśmy sami- człowiek dla człowieka" W obliczu starzenia się społeczeństwa i wydłużania długości życia, coraz więcej osób wymagać będzie pomocy w formie umieszczania w domach pomocy społecznej oraz objęcia pomocą w formie usług opiekuńczych. 34