Ławy fundamentowe krok po kroku. Poradnik z rysunkami Prace budowlane i ziemne, polegające na wykonaniu ław fundamentowych nie są trudne. Możemy je wykonać samodzielnie, jeśli planowana jest budowa domu systemem gospodarczym. Bezwzględnie potrzebny będzie do ich przeprowadzenia projekt techniczny. Jak wykonać ławy fundamentowe krok po kroku doradzają eksperci z firmy Graphite. Jakie materiały budowlane będą potrzebne: - cement, piasek, woda do przygotowania tzw. chudego betonu - deski szalunkowe lub folia hydroizolacyjna o grubości min. 0,2 mm - beton towarowy klasy B15 lub przygotowany w betoniarce - drut stalowy wiązałkowy - pręty zbrojeniowe jeśli wymaga ich projekt techniczny Jakie narzędzia będą potrzebne: - łopata - poziomnica laserowa - giętarka do prętów zbrojeniowych - obcęgi do przecinania drutu wiązałkowego - wibrator wgłębny z buławą - zagęszczarka jednokierunkowa o wadze ok. 90 kg Zasady wykonania łaty fundamentowej - Ławy fundamentowe wykonuje się w deskowaniu albo bezpośrednio w gruncie. Do ich budowy stosuje się beton klas B15. Bardzo istotne jest stosowanie właściwej klasy betonu, gdyż tylko to zapewni wytrzymałość fundamentom i zapobiegnie ich pękaniu czy uszkodzeniu konstrukcji. - Wysokość ławy zbrojonej 30-40 cm - Szerokość ławy zbrojonej 60-80 cm Dokładna wielkość ławy zbrojonej wynikać jednak będzie z obciążenia, jakie ma przenosić fundament. - Wysokość ławy niezbrojonej max. 40 cm - Szerokość ławy niezbrojonej max. 80 cm Fundamenty powinny być posadowione głębiej niż granica przemarznięcia gruntu, która wynosi w zależności od regionu kraju 0,8-1,4 m. Dokładną głębokość będzie zawierał projekt techniczny. - Obciążony budynkiem grunt może nierównomiernie osiadać, czego efektem może być zginanie i pękanie ław. Aby zwiększyć zatem ich wytrzymałość, potrzebne będzie zbrojenie betonu. Zbrojenie betonu wykonywane jest najczęściej z 4 prętów o średnicy 12 mm, zamykanych tzw. strzemionami. Strzemiona pozwalają prętom na przemieszczanie się podczas betonowania. Jeszcze bardziej wytrzymałe są ławy żelbetowe, zbrojone także poprzecznie. Jak przygotować teren pod ławy fundamentowe? page 1 / 6
- Zgodnie z tym, co zawierają projekty domów, najpierw musimy wytyczyć miejsce pod fundament. Wykonuje się to poprzez trwałe oznaczenie wszystkich osi geometrycznych i punktów charakterystycznych budynku. - W odległości min. 50 cm od krawędzi przyszłego wykopu wbijamy paliki i przybijamy do wypoziomowane deski (rys. 1). rys. 1 - Przy wytyczaniu fundamentów dobrze jest skorzystać z poziomnicy laserowej; ławę drutową zwija się na czas prac ziemnych. - Do desek mocujemy stalowy drut, tzw. wiązałkowy i mocno go napinamy. W ten sposób tworzymy tzw. ławy drutowe. Nie należy do tego używać sznurka czy żyłki, bo są zbyt elastyczne. - Poza wykopem, w miejscu, które nie będzie narażone na osiadanie w wyniku prowadzenia prac, umieszczamy tzw. reper. To trwale oznakowany punkt odniesienia, od którego odmierza się wszystkie wymiary wysokościowe. Jako reper może posłużyć nam mocno wbita kształtka stalowa lub zaznaczona linia np. na słupku ogrodzenia czy słupie elektrycznym. Wykopy - W pierwszej kolejność usuwamy humus, czyli górną warstwę ziemi do głębokości ok. 15-30 cm. Możemy usunąć ją ręcznie za pomocą łopaty, bądź wynająć koparko-spycharkę. Usuwana ziemia powinna być składowana w pryzmach nie wyższych niż 1,5 m, z dala od wykopu (warto wykorzystać później tę żyzną ziemię do aranżacji ogrodów). Podczas usuwania humusu, zwijamy ławy drutowe i rozwijamy je, gdy ziemia jest już usunięta. - Musimy zwrócić uwagę na kształt wykopu, wykonywanego pod ławy fundamentowe. Krawędzie wykopu powinny tworzyć lekko nachyloną skarpę dolna część musi być węższa od górnej (rys. 2). Kąt nachylenia skarpy zależny jest od tego, z jakim gruntem mamy do czynienia: w piaszczystym powinien wynosić maks. 35 o, w gliniastym 50-60 o. Prace wykonujemy ręcznie lub mechanicznie, ale ostatnie 10 cm ziemi powinniśmy usuwać ręcznie, by nie naruszyć tzw. gruntu rodzimego. page 2 / 6
rys. 2 - Skarpy wykopu muszą być pochyłe, aby nie osypywała się do niego ziemia; ławy w deskowaniu to najpopularniejszy sposób wykonania fundamentu. Ława w deskowaniu - Dolna część wykopu musi być węższa od górnej o 10-15 cm z każdej strony. Dno wykopu musimy wypoziomować. Potem wylewamy 10-centymetrową warstwę chudego betonu. Jest to rzadki beton o małej zawartości cementu, który wsiąkając częściowo w grunt, tworzy pośrednią warstwę pomiędzy podłożem a fundamentem, co zapobiega mieszaniu się właściwego betonu z podłożem i wsiąkaniu w nie wody zarobowej. Dzięki temu beton nie straci wytrzymałości. Gdy chudy beton stwardnieje, możemy po nim chodzić, by ustawić szalunki i zmontować zbrojenie. Ława w gruncie - Wielkość wykopu musi odpowiadać wymiarom ławy. Po wykonaniu wykopu, dno i boki wykładamy folią hydroizolacyjną. Zwróćmy uwagę, by była starannie ułożona, aby beton nie ściekał do gruntu. Należy ją również wywinąć z obu stron wykopu na 20-30 cm (rys. 3). rys. 3 -. Poszczególne pasy folii należy starannie skleić mocną taśmą samoprzylepną. page 3 / 6
Deskowanie - Deskowanie pod ławy fundamentowe możemy ustawiać po upływie doby od wylania chudego betonu. Zbrojenie - Zbrojenie to konstrukcja przestrzenna, złożona z 4 prętów o średnicy 12 mm, połączonych strzemionami z prętów o średnicy 6 mm (rys. 4). Zbrojenie musi być ciągłe, tj. poszczególne fragmenty zestawia się na zakładkę długości ok. 25-30 cm. rys. 4 - Przygotowane poza wykopem panele zbrojenia należy ustawić na chudym betonie; elementy konstrukcji łączy się drutem wiązałkowym. - Na długości pręty powinny być łączone na zakład wynoszący min. 50 cm dla stali gładkiej oraz 40 cm dla stali żebrowanej. - Łączenie prętów w narożach możemy wykonać na dwa sposoby. Proste pręty główne (gładkie i zakończone hakami) łączymy za pomocą dodatkowych prętów wygiętych w literę L. Każde ramię powinno mieć 1 m długości. Drugim sposobem jest zgięcie pod kątem prostym 20-centymetrowych zakończeń wszystkich prętów głównych. - Panele zbrojenia podwieszamy na poprzeczkach opartych na bokach deskowania lub umieszczamy na specjalnych podkładkach. Odległość od warstwy chudego betonu do dolnej płaszczyzny zbrojenia powinna wynosić 4 cm. - Miejsca styku elementów łączymy drutem wiązałkowym. Betonowanie - Zanim wylejemy beton, deskowanie musimy polać wodą. Jeżeli używamy szalunków systemowych, trzeba je również posmarować preparatem adhezyjnym. Oba działania umożliwią usunięcie szalunku bez uszkodzenia powierzchni betonu. - Beton dokładnie wlewamy w deskowanie, by całkowicie je wypełnić. page 4 / 6
- Wlany beton musimy teraz zagęścić. Beton o konsystencji ciekłej lub półciekłej możemy nakłuwać prętem stalowym lub szpadlem i lekko opukiwać szalunek. Do zagęszczenia betonu o konsystencji plastycznej lub gęstoplastycznej używamy już wibratora wgłębnego. Zagęszczenie betonu ma na celu usunięcie z niego powietrza znajdującego się w mieszance. Dostatecznie odpowietrzona masa jest pokryta w całości zaczynem cementowym. Uwaga podczas zagęszczania wibratorem nie możemy dotykać urządzeniem zbrojenia ani szalunku. - Po lekkim zawiązani betonu jego powierzchnię wyrównujemy drewnianą łopatą. - Ważne jest, aby betonowanie przeprowadzić w ciągu kilku godzin. Układając beton z betoniarki nie możemy dopuścić do tego, aby jedna warstwa podeschła przed wylaniem kolejnej. Dlatego przy większych ławach warto kupić beton towarowy w betoniarni. - Aby zabezpieczyć beton przed szybkim wyschnięcie, należy przykryć go folią lub regularnie polewać wodą przez 7-14 dni. Polewanie wodą rozpoczynamy już po upływie 24 godzin od wylania mieszanki, powtarzając czynność przez 3 dni co 3 godziny w dzień i przynajmniej raz w nocy. W ciągu kolejnych dni beton polewamy co najmniej 3 razy na dobę. Betonu nie polewamy tylko wtedy, kiedy temperatura powietrza spadnie poniżej +5 o C. - Szalunek zdejmujemy po upływie 7 dni. Ława fundamentowa uzyska pełną wytrzymałość na ściskanie po 28 dniach. Izolacja przeciwwilgociowa pozioma - Kiedy beton wyschnie, do górnej płaszczyzny ławy przyklejamy na lepik izolację z dwóch warstw papy podkładowej. Uwaga - często stosowane dwukrotne smarowanie wierzchu ław lepikiem asfaltowym w wielu przypadkach (zależnych od rodzaju gruntu i poziomu wody gruntowej) nie będzie wystarczające. - Jeśli beton był wylewany w wykopie wyłożonym folią hydroizolacyjną, wystarczy że zawiniemy luźne brzegi folii na wierzch ławy. Zwróćmy szczególną uwagę na to, aby folia nie była uszkodzona. Zasypywanie fundamentów - Niezwłocznie po zdjęciu szalunku i wykonaniu izolacji przeciwwilgociowej, musimy zasypać wykopy. Możemy użyć do tego ziemi z wykopów, zwracając uwagę, by nie zawierała ona zanieczyszczeń organicznych, które powodują korozję betonu. Grunt musi być zagęszczany mechanicznie zagęszczarką tzw. jednokierunkową, warstwami o grubości nie większej niż 20 cm (rys. 5). page 5 / 6
rys. 5 - Prawidłowe zasypanie wykopu ma duże znaczenie dla stabilności i trwałości fundamentów; na ławie należy wykonać poziomą izolację przeciwwilgociową. O czym jeszcze należy pamiętać, wykonując ławy fundamentowe? - Dom niepodpiwniczony posadawia się najczęściej na ławach fundamentowych zagłębionych poniżej poziomu przemarzania gruntu - w Polsce jest to najczęściej 1-4 m. W gruntach przepuszczalnych posadowienie może być płytsze. Konkretna głębokość powinna być podana w projekcie. - Przed przystąpieniem do robienia fundamentów należy sprawdzić, czy nie będą one kolidowały ze znajdującymi się w ziemi instalacjami. Wykop można robić w odległości min. 50 cm od przewodów, tylko ręcznie. - Przygotowanie fundamentów do betonowania musi być potwierdzone wpisem w dzienniku budowy. - Kupując beton towarowy nie tylko łatwiej jest zabetonować ławę, ale też ma się gwarancję jakości mieszanki. - Ponieważ od jakości i wytrzymałości fundamentu zależy bezpieczeństwo konstrukcji budynku, warto przed i w trakcie wykonywania prac kontrolować: - rodzaj materiału; - usytuowanie ławy w planie; - rzędne wysokościowe; - grubość ławy; - zgodność wykonania z dokumentacją projektową page 6 / 6