Data wydania: 21.08.2006 Data aktualizacji: Strona/stron 1/7 1. IDENTYFIKACJA SUBSTANCJI, PRODUCENTA I DYSTRYBUTORA Nazwa produktu: Wzór chemiczny: Inne nazwy: Producent: Dystrybutor: Wodorotlenek wapnia Ca(OH)2 wapno gaszone 2. SKŁAD I INFORMACJA O SKŁADNIKACH Składnik stwarzający zagroŝenie: Nazwa chemiczna % wag. Nr CAS Nr WE Symbol ostrzegawczy Zwroty zagroŝenia (R)* wodorotlenek wapnia stały 100 1305-62-0 215-137-3 Xi 38 Objaśnienie: T + = bardzo toksyczny, T= toksyczny, C= Ŝrący, Xn= szkodliwy, Xi= draŝniący, E= wybuchowy, O= utleniający, F + = skrajnie łatwo palny, F= wysoce łatwo palny, N= niebezpieczny dla środowiska *Pełne znaczenie zwrotów zagroŝenia R z punktu 2 ujęto w punkcie 16 3. IDENTYFIKACJA ZAGROśEŃ Substancja została zaklasyfikowana jako niebezpieczna zgodnie z obowiązującym prawem. ZagroŜenie poŝarowe: ZagroŜenie toksykologiczne: ZagroŜenie ekotoksykologiczne: 4. PIERWSZA POMOC Substancja stała niepalna. Działa draŝniąco na skórę. Większa ilość wodorotlenku wapnia działa szkodliwie na cały organizm. Powoduje ogólną toksemię, lecz zazwyczaj nie wywołuje groźnego schorzenia. Wodorotlenek wapnia działa szkodliwie na organizmy wodne i lądowe. Większa ilość zakłóca równowagę ph. Uwaga: W pierwszej kolejności naleŝy wyprowadzić poszkodowaną osobę ze skaŝonego pyłem wodorotlenku wapnia środowiska. Skontaktować się z lekarzem lub centrum toksykologicznym. Następstwa wdychania: 1. UłoŜyć poszkodowaną osobę w pozycji leŝącej. 2. W przypadku wystąpienia takiej potrzeby, wykonać sztuczne oddychanie i zapewnić pomoc lekarską. Następstwa połknięcia: 1. Przepłukać usta. Podać 0,5 l wody do wypicia. U osoby przytomnej wywołać wymioty lub wykonać płukanie Ŝołądka. 2. Zapewnić spokój, leŝenie i ciepło. Zapewnić pomoc lekarską. Kontakt z oczami: 1. Usunąć szkła kontaktowe. SkaŜone oczy delikatnie oczyścić mechanicznie. Następnie oczy naleŝy obficie i długo przemywać tylko zimną wodą, starając się wywijać powieki. Wpuścić 1-2 krople oleju rycynowego dla złagodzenia bólu. Oczy osłonić gazą. 2. Zapewnić konsultację okulisty. Kontakt ze skórą: 1. Zdjąć skaŝone ubranie. Oczyścić mechanicznie skaŝoną skórę, przemyć duŝą ilością wody, a następnie wodą z łagodnym mydłem. 2. Zasięgnąć porady dermatologa, gdy wystąpi podraŝnienie skóry. Xi
Data wydania: 21.08.2006 Data aktualizacji: Strona/stron 2/7 5. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU POśARU ZagroŜenia poŝarowe: Substancja niepalna. Nie stwarza zagroŝenia poŝarowego i wybuchowego. Środki gaśnicze: gaśnice CO 2, gaśnice proszkowe z proszkiem gaszącym ABC lub BC, gaśnice pianowe. Zalecenia szczegółowe: Nie jest zalecane stosowanie wody w przypadku gaszenia obiektów w sąsiedztwie magazynowania wodorotlenku wapnia. Podczas kontaktu tlenku wapnia z wodą następuje wydzielanie znacznych ilości ciepła. JeŜeli w czasie poŝaru niezbędne staje się uŝycie wody, naleŝy ją tak zastosować, aby unikać kontaktów z wodorotlenkiem wapnia. NaleŜy unikać wprowadzania wody do wnętrza pojemników z wodorotlenkiem wapnia, gdyŝ wskutek wydzielającego się ciepła moŝe nastąpić uszkodzenie pojemników. Sprzęt ochronny straŝaków w warunkach duŝego poŝaru: Szczelne ubrania przeciwchemiczne. NiezaleŜne aparaty izolujące drogi oddechowe. 6. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU NIEZAMIERZONEGO UWOLNIENIA DO ŚRODOWISKA Środki ochrony osobistej: Ubrania robocze ze zwartej tkaniny, rękawice z tworzywa powlekanego, buty robocze, okulary ochronne w szczelnej obudowie, ochrony dróg oddechowych przed pyłami (filtr cząsteczkowy oznaczony kolorem białym i symbolem P2). Metody czyszczenia: Uszczelnić uszkodzone opakowania, zebrany ze środowiska wodorotlenek wapnia umieścić w opakowaniu zastępczym. Zebraną substancję skierować do wtórnego zagospodarowania (np. do odkwaszania gleby). Zabezpieczenie środowiska: Zabezpieczyć studzienki ściekowe. W przypadku skaŝenia wód powiadomić odpowiednie władze. Metody utylizacji: Na drodze składowania w wyznaczonym miejscu zgodnie z wymogami ujętymi w rozporządzeniu Ministra Gospodarki w sprawie szczegółowych zasad usuwania, wykorzystywania i unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych. 7. POSTĘPOWANIE Z SUBSTANCJĄ I JEJ MAGAZYNOWANIE Postępowanie z substancją: Zalecenia szczególne dotyczące magazynowania: Magazynowanie: Podczas wykonywania wszelkich czynności z wodorotlenkiem wapnia nie jeść, nie pić, nie zaŝywać lekarstw, unikać bezpośrednich kontaktów z substancją, unikać wdychania pyłów, przestrzegać zasad higieny osobistej, stosować odzieŝ i sprzęt ochrony osobistej. Wszelkie pomieszczenia magazynowe muszą być wentylowane. Podłoga powinna być wykonana z materiału ceramicznego. Wodorotlenek wapnia przechowuje się luzem, w suchych i szczelnych pomieszczeniach zamkniętych, o drewnianych podłogach zabezpieczonych przed przenikaniem wilgoci z gruntu. Wodorotlenek wapnia układa się w pryzmach lub pojemnikach. Opakowaniami indywidualnymi są wielowarstwowe worki papierowe, rzadziej plastikowe. Okres przechowywania powinien być jak najkrótszy. Wodorotlenek wapnia przechowywany jest równieŝ w
Data wydania: 21.08.2006 Data aktualizacji: Strona/stron 3/7 Metody postępowania z odpadami: wielowarstwowych workach papierowych piętrzonych w ośmiowarstwowe stosy. Personel magazynowy naleŝy wyposaŝyć w niezbędne certyfikowane ochrony osobiste. Przechowywać w oddzieleniu od materiałów utleniających i środków Ŝywności. Zasady magazynowania określa norma PN-89/C-81400. Za odpad moŝna uznać wodorotlenek wapnia, który w Ŝadnej postaci nie nadaje się do zagospodarowania. Odpadowa substancja moŝe być wykorzystana rolniczo do odkwaszania. 8. KONTROLA NARAśENIA I ŚRODKI OCHRONY INDYWIDUALNEJ Rozwiązania techniczne: Ogólne niezbędne do prawidłowego przewozu, magazynowania i stosowania wodorotlenku wapnia. Osobiste wyposaŝenie ochronne: Ręce: Oczy: Drogi oddechowe: Skóra i ciało: Ogólne środki ochrony: Ochrony zbiorowe: Higiena pracy: Rękawice z tworzywa sztucznego, odpornego na działanie czynników Ŝrących. Okulary ochronne w szczelnej obudowie (oprawa z tworzywa sztucznego). Ochrony dróg oddechowych w przypadku pracy w atmosferze z zawartością pyłu wodorotlenku wapnia (filtr cząsteczkowy oznaczonym kolorem białym i symbolem P2). Ubrania ochronne ze zwartej tkaniny. Fartuchy ochronne. Wentylacja na stanowiskach pracy w obiektach zamkniętych. Zdroiki w pobliŝu stanowisk pracy. Obowiązują przepisy ogólne przemysłowej higieny pracy. Unikać bezpośredniego kontaktu powierzchni ciała i dróg oddechowych z wodorotlenkiem wapnia. Zanieczyszczone ubranie wymienić. Po pracy wymyć powierzchnię ciała oraz oczyścić ochrony osobiste. Nie jeść, nie pić, nie zaŝywać leków podczas pracy. Na bieŝąco usuwać substancję, która wydostała się do środowiska. Zapobieganie zagroŝeniom: Tam gdzie występuje moŝliwość pojawienia się niebezpiecznych stęŝeń pyłów, wprowadzić zraszanie rozproszoną wodą. Obowiązujące w Polsce najwyŝsze dopuszczalne stęŝenie (mg/m 3 ) w środowisku pracy: Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29.11.2002r. (Dz.U. Nr 217, poz. 1833) w sprawie najwyŝszych dopuszczalnych stęŝeń i natęŝeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy ze zmianą z dnia 1.10.2005r. (Dz.U. 212 poz.1769). CAS Składnik NDS (mg/m 3 ) NDSCh (mg/m 3 ) 1305-62-0 wodorotlenek wapnia 2-9. WŁAŚCIWOŚCI FIZYKOCHEMICZNE Masa cząsteczkowa: 74,09 g/mol Postać fizyczna, barwa, zapach: W warunkach normalnych wodorotlenek wapnia jest ciałem stałym, białym, występującym w postaci miałkiego proszku. Gęstość: 2,13 g/cm 3 Temperatura topnienia: W warunkach normalnych substancja stała. Temperatura wrzenia: Nieoznaczalna, poniewaŝ w wyŝszych temperaturach następuje rozkład termiczny (580 o C) wodorotlenek wapnia traci wodę.
Data wydania: 21.08.2006 Data aktualizacji: Strona/stron 4/7 Rozpuszczalność w wodzie i innych rozpuszczalnikach ph 1% roztworu: 13 Inne: 10. STABILNOŚĆ I REAKTYWNOŚĆ Wodorotlenek wapnia trudno rozpuszcza się w wodzie (w temperaturze 20 o C 1,26 g/l). Roztwór wodny wodorotlenku wapnia nosi nazwę wody wapiennej. Wodorotlenek wapnia otrzymywany jest przez działanie obliczonej ilości wody na tlenek wapniowy. Wodorotlenek wapnia stosowany jest do wyrobu zaprawy murarskiej, w przemyśle garbarskim, cukrowniczym, do zmiękczania wody. W przemyśle spoŝywczym wykorzystywany jest jako dodatek do kazeinianu sodu. W Polsce maksymalna dozwolona ilość, jaka moŝe być dodawana do tej substancji, nie została określona i zaleŝy od tzw. dobrej praktyki przemysłowej. Stabilność i reaktywność: Właściwości korozyjne: Wodorotlenek wapnia jest substancją reaktywną chemicznie. Szybko chłonie ditlenek węgla z powietrzem, tworząc węglan wapnia. Silne w obecności wilgoci. W środowisku bardzo wilgotnym wodorotlenek wapnia wchodzi w reakcje z metalami takimi jak: cyna, cynk i glin. W wyniku reakcji powstaje wodór, który z powietrzem tworzy mieszaninę wybuchową. 11. INFORMACJE TOKSYKOLOGICZNE Drogi naraŝenia: wdychanie, połknięcie, kontakt ze skórą, kontakt z oczami. Działanie miejscowe: Wdychanie pyłów, par i aerozoli: Wodorotlenek wapnia jest substancją Ŝrącą i draŝniącą. Działa tak zarówno jako substancja, stała jak i w postaci roztworu. WiąŜąc się z białkami, tworzy białczany, z tłuszczami zaś mydła. Wywołuje oparzenia błon śluzowych i skóry. Powoduje to powstawanie martwiczych uszkodzeń w miejscu kontaktu z tkanką. Powstaje martwica rozpływowa. Silny efekt draŝniący powoduje utratę napięcia naczyń krwionośnych i zahamowanie czynności serca. Dawka trująca wynosi kilkadziesiąt gramów roztworu 2-3%, zaś dawka śmiertelna 10-30 gramów. Połknięcie: Powstają nudności i pobolewanie gardła oraz trudności z połykaniem. W groźniejszych przypadkach w wymiocinach moŝe znajdować się krew. Zdarzają się wypadki przedziurawienia jelit. Pacjent odczuwa ostry ból, nawet gdy nie nastąpiła jeszcze perforacja jelit. Uszkodzenia ścian przełyku są głębokie i powodują często silny ból w klatce piersiowej. Kontakt ze skórą: Pojawia się ból, a następnie zblednięcie skóry w miejscach naraŝenia. Mogą powstawać pęcherze. W cięŝkich przypadkach powstaje chemiczne poparzenie. Kontakt z oczami: Pojawia się ból, zaczerwienienie i łzawienie. Jest moŝliwość powstania poparzenia chemicznego. Skutki zdrowotne naraŝenia ostrego: Następstwami nadmiernego wdychania pyłów wodorotlenku wapnia są: podraŝnienie błon śluzowych oczu i dróg oddechowych, znuŝenie, zawroty głowy, bóle głowy, nudności, wymioty, bezsenność. Skutki zdrowotne naraŝenia przewlekłego: Osoby, które są chronicznie naraŝone na oddychanie powietrzem z zawartością pyłów tlenku wapnia, mogą uskarŝać się na podraŝnienia błon śluzowych, bóle i zawroty głowy, problemy z układem pokarmowym, wysuszenie skóry. 12. INFORMACJE EKOLOGICZNE Działanie na organizmy wskaźnikowe: Wodorotlenek wapnia (wapno hydratyzowane) wywołuje silne wydzielanie śluzu i powoduje cięŝkie uszkodzenie skrzeli. Średnio duŝe pstrągi wyginęły w wodzie zawierającej 180 mg Ca(OH) 2 /dm 3 po 10 minutach, zaś po 26 minutach w wodzie o zawartości 85 mg Ca(OH) 2 /dcm 3.
Data wydania: 21.08.2006 Data aktualizacji: Strona/stron 5/7 Stopień zagroŝenia wód: mały. 13. POSTĘPOWANIE Z ODPADAMI Metody unieszkodliwiania: Zgodnie z ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz.U.62 poz. 628) oraz rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz.U.112 poz. 1206) Zawartość opakowania wg: rodzaju 06 02 01 wodorotlenek wapnia. Opakowania wg: rodzaju 15 01 01 opakowania z papieru i tektury rodzaju 15 01 02 opakowania z tworzyw sztucznych Sposób likwidacji (D10) - termiczne przekształcanie odpadów w instalacjach lub urządzeniach zlokalizowanych na lądzie. ZuŜyte opakowania dostarczać do uprawnionych do ich przerabiania przedsiębiorstw. Opakowania opróŝnić całkowicie. 14. INFORMACJE O TRANSPORCIE Nazwa stosowana w transporcie: WODOROTLENEK WAPNIA - STAŁY Numer UN (ONZ) : - A. Transport drogowy i kolejowy (RID/ADR) Klasa /grupa pakowania: - Kod klasyfikacyjny: - Ilości ograniczone: - B. Transport morski IMDG-kod: (klasa/grupa pakowania) - EmS: - Zanieczyszczenie środowiska morskiego: nie Ilości ograniczone: B. Transport lotniczy Klasa IATA/grupa pakowania: - 15. INFORMACJE DOTYCZĄCE PRZEPISÓW PRAWNYCH Substancja została zaklasyfikowana jako niebezpieczna zgodnie z obowiązującym prawem. Informacje na etykietach: Symbol ostrzegawczy na opakowaniu jednostkowym: Napis ostrzegawczy na opakowaniach jednostkowych: Xi Produkt draŝniący. Zwroty wskazujące rodzaj zagroŝenia R 38 Działa draŝniąco na skórę. Zwroty określające warunki bezpiecznego stosowania S 1/2 Przechowywać pod zamknięciem i chronić przed dziećmi. S 24/25 Unikać zanieczyszczenia skóry i oczu. Kartę wykonano zgodnie z:
Data wydania: 21.08.2006 Data aktualizacji: Strona/stron 6/7 Ustawą o substancjach i preparatach chemicznych z dnia 11.01.2001r. (Dz.U.11 poz.84; z późniejszymi zmianami). Rozporządzeniem w sprawie karty charakterystyki substancji niebezpiecznej i preparatu niebezpiecznego. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 3 lipca 2002 r. (Dz. U. Nr 140, poz. 1171) ze zmianą z dnia 14.12.2004r. (Dz.U. 2 z 2005r. poz.2). Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 28.09.2005r w sprawie wykazu substancji niebezpiecznych wraz z ich klasyfikacją i oznakowaniem - ZAŁĄCZNIK (Dz.U.201 poz.1674), (29ATP). Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 2.09.2003r. w sprawie oznakowania opakowań substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 173, poz. 1679 z późniejszymi zmianami). Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 2.09.2003r. w sprawie kryteriów i sposobu klasyfikacji substancji i preparatów chemicznych (Dz. U. Nr 171, poz. 1666 z późniejszymi zmianami). Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29.11.2002r. (Dz.U. Nr 217, poz. 1833) w sprawie najwyŝszych dopuszczalnych stęŝeń i natęŝeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy ze zmianą z dnia 1.10.2005r (Dz.U. 212 poz.1769). Ustawą z dnia 27.04.2001r. o odpadach (Dz.U.62 poz.628) oraz rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27.09.2001r. w sprawie katalogu odpadów (Dz.U.112 poz.1206). Ustawą z dnia 11 maja 2001 r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (Dz.U. 2001 nr 63 poz. 638). Klasyfikacją towarów niebezpiecznych zgodnie z Umową Europejską dotyczącą międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR). Ustawą z dnia 28 października 2002 r. o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych (Dz. U. 2002 nr 199 poz. 1671) z późniejszymi zmianami. Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 26.09.1997r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. 2003 nr 169 poz. 1650) z późniejszymi zmianami. Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 30.12.2004 roku w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy związanej z występowaniem w miejscu pracy czynników chemicznych (Dz. U. z 2005r. Nr 11, poz. 86). Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 21.12.2005r. w sprawie zasadniczych wymagań dla środków ochrony indywidualnej (Dz. U. Nr 259, poz. 2173). Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 26.09.1997r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. 2003 nr 169 poz. 1650) z późniejszymi zmianami. Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 30.12.2004 roku w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy związanej z występowaniem w miejscu pracy czynników chemicznych (Dz. U. z 2005r. Nr 11, poz. 86). Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 21.12.2005r. w sprawie zasadniczych wymagań dla środków ochrony indywidualnej (Dz. U. Nr 259, poz. 2173). 16. INNE INFORMACJE Chemiczne określenie produktu: Xi R 38 Wodorotlenek wapnia Symbol ostrzegawczy na opakowaniach jednostkowych Produkt draŝniący. Znaczenie zwrotów zagroŝenia z punktu 2 Produkt działa draŝniąco na skórę. Normy na sprzęt ochronny: PN-EN 141:2002 PN-EN 344:1996 PN-EN 166:2002 (U) PN-EN 374-3:2004 (U) PN-EN 466:1998 Powietrze na stanowiskach pracy Sprzęt ochrony układu oddechowego. Pochłaniacze i filtropochłaniacze, wymagania, badanie, znakowanie; Wymagania i metody badania obuwia bezpiecznego, ochronnego i zawodowego do uŝytku w pracy. Zmiana A1; Ochrona indywidualna oczu. Wymagania; Rękawice chroniące przed chemikaliami i mikroorganizmami. Wyznaczanie odporności na przenikanie chemikaliów; OdzieŜ ochronna. Ochrona przed ciekłymi chemikaliami. Wymagania dotyczące odzieŝy chroniącej przed chemikaliami z połączeniami nieprzepuszczającymi cieczy (typ 3);
Data wydania: 21.08.2006 Data aktualizacji: Strona/stron 7/7 PN-EN 1540:2004 PN-EN 689:2002 Powietrze na stanowiskach pracy. Terminologia Powietrze na stanowiskach pracy. Wytyczne oceny naraŝenia inhalacyjnego na czynniki chemiczne przez porównanie z wartościami dopuszczalnymi i strategia pomiarowa. Uwaga: UŜytkownik ponosi odpowiedzialność za podjęcie wszelkich kroków mających na celu spełnienie wymogów prawa krajowego. Informacja zawarta w powyŝszej karcie stanowi opis wymogów bezpieczeństwa uŝytkowania preparatu. UŜytkownik ponosi całkowitą odpowiedzialność za określenie przydatności produktu do określonych celów. Zawarte w niniejszej karcie dane nie stanowią oceny bezpieczeństwa miejsca pracy uŝytkownika. Karta charakterystyki nie moŝe być traktowana jako gwarancja właściwości preparatu. Produkt nie moŝe być uŝywany bez pisemnej zgody w Ŝadnym innym celu aniŝeli podanym w p.1 karty charakterystyki. Karta charakterystyki jest bezpośrednio przekazywana dystrybutorowi produktu, bez zapewnień lub gwarancji co do kompletności bądź szczegółowości wszystkich informacji lub zaleceń w niej zawartych. Kartę wykonano w Przedsiębiorstwie EKOS S.C. 80-266 Gdańsk, al. Grunwaldzka 209, tel/fax: (0-58)305-37- 46, www.ekos.gda.pl e-mail: ekos@ekos.gda.pl na podstawie informacji i konsultacji uzyskanych od Zamawiającego oraz materiałów z własnej bazy danych. Informacje zawarte w niniejszej karcie charakterystyki są zgodne z aktualnym stanem naszej wiedzy i spełniają warunki prawa krajowego oraz Unii Europejskiej. Informacje zawarte w niniejszej karcie charakterystyki nie są gwarancją parametrów technicznych czy przydatności do określonych zastosowań. * * * * *