Gospodarka w 2018 roku wzrost wciąż wysoki, ale szczyt już za nami Ubiegły rok przyniósł dynamiczne przyspieszenie wzrostu gospodarczego w Polsce do 4,6% z 2,9% w roku poprzednim. Skala ożywienia zaskakiwała co kwartał, czego obrazem były liczne rewizje w górę prognoz instytucji takich jak nasza, ale też podmiotów takich jak Komisja Europejska czy Bank Światowy. Grudniowe prognozy Banku Światowego dla wzrostu PKB wybranych regionów (%, r/r) wzrost w 2018 roku niższy niż w 2017 r., ale wciąż wysoki Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Banku Światowego Zmiana prognoz Banku Światowego dla wzrostu PKB wybranych regionów (pp, grudzień vs czerwiec) zaskoczenie wzrostem PKB w Polsce widoczne w skali rewizji prognoz Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Banku Światowego Klauzula ograniczenia odpowiedzialności znajduje się na ostatniej stronie
Ożywieniu w Polsce niewątpliwie bardzo sprzyjał wzrost aktywności na świecie, gdzie również tempo wzrostu zaskakiwało na plus, choć warto odnotować, że skale rewizji prognoz dla Polski w większości przewyższały te dla strefy euro czy USA. 2018 rok powinien przynieść wciąż solidny wzrost polskiej gospodarki. Nasze prognozy zakładają tempo wzrostu PKB podobne jak w roku ubiegłym lub nieco niższe. Spadek wobec 2017 roku jest możliwy z uwagi na fakt, że na początku roku (a być może już w końcówce 2017 r.) powinien nastąpić szczyt ożywienia. Wstępne potwierdzenie tej tezy już zobaczyliśmy w postaci indeksów PMI za luty: w przypadku odczytów dla sektora przemysłowego i usług strefy euro oraz Niemiec i Francji miał miejsce spadek do najniższych poziomów od 2-4 miesięcy. Trzeba jednak pamiętać, że mimo to pozostają one na wysokich poziomach bliższych 60 punktów niż 50, który oddziela wzrost i spadek aktywności gospodarczej. To zaś wspiera tezę o stopniowym wyhamowaniu tempa wzrostu w Europie, które pozostanie jednak relatywnie wysokie. Także w przypadku Polski, indeks PMI spadł w lutym sugerując, że kolejne kwartały już mogą tak pozytywnie nie zaskakiwać dynamiką wzrostu. Boom inwestycyjny? 2018 rok przyniesie natomiast nieco inną strukturę wzrostu gospodarczego w Polsce niż rok 2017. Do silnego w całym roku popytu konsumentów, w ostatnim kwartale 2017 r. dołączyło bowiem dynamiczne przyspieszenie inwestycji, które przez cały 2018 rok powinny wzrosnąć o około 7%, wobec wzrostu o 5,2% r/r rok temu. Za to przyspieszenie odpowiadają przede wszystkim inwestycje współfinansowane z funduszy UE. Zaskakująco silne przyspieszenie inwestycji w ostatnim kwartale ub.r. sugeruje jednak, że także sektor prywatny nasilił aktywność inwestycyjną. Tezę tę wspierają też dane nt. dynamiki kredytów inwestycyjnych, które zarówno w przypadku małych, jak i dużych przedsiębiorstw notują około 10%-owe dynamiki roczne. Dynamika (%, r/r) i struktura (pp) PKB Polski silne odbicie inwestycji w IVkw. Źródło: GUS
Dynamika produkcji budowlano montażowej, przemysłowej i sprzedaży detalicznej (%,r/r) 2017 rok pod znakiem odbicia produkcji budowlanej za sprawą funduszy z UE Źródło: GUS Dlaczego firmy wreszcie zwiększają nakłady inwestycyjne? Z pewnością impulsem do tego jest dofinansowanie z UE, ale też po prostu potrzeba zwiększenia produkcji. Ożywienie po stronie popytu zarówno w kraju, jak i za granicą powoduje, że polskie firmy pracują na pełnych obrotach, co obrazuje spadek zapasów w IV kw., jak i dane na temat wykorzystania mocy produkcyjnych jest ono na wieloletnich maksimach w wielu sektorach gospodarki, w tym w przetwórstwie przemysłowym przekracza 80%. Co istotne, jak pokazują badania NBP, firmy w sektorze przemysłowym, który tworzy 26% PKB najczęściej reagują na wysokie wykorzystanie mocy poprzez zwiększenie aktywności inwestycyjnej. Nieco inaczej sytuacja wygląda w sektorze budowlanym, gdzie firmy częściej zaczynają selektywnie podchodzić do nowych zleceń lub przekazują je podwykonawcom, którzy jeszcze nie wyczerpały swoich zasobów. Impulsem dla firm do zwiększenia wydajności poprzez inwestycje są też rosnące koszty pracy, które wskazywane są coraz częściej jako bariera w działalności. Wybrane sektory wskazują też na brak wykwalifikowanych pracowników. Dotyczy to nie tylko najbardziej popularnego w kontekście niedoborów kadrowych sektora informatycznego, ale też budownictwa, które dodatkowo boryka się z rosnącymi kosztami materiałów. Dlatego też mimo poprawy koniunktury za sprawą napływu funduszy UE (najmocniej wspierają one bowiem sektor budowlany), branża ta boryka się też z problemami. Rynek pracy bariera dla firm, dobra wiadomość dla konsumentów O ile rosnące koszty pracy stanowią coraz poważniejszą barierę w rozwoju firm, to czynnik ten jest pozytywny dla budżetów gospodarstw domowych. Po tym jak w 2016 roku dostały one zastrzyk ze strony rządu w postaci programu 500+, 2017 rok przyniósł z kolei zwiększony popyt na pracę obrazowany systematycznym spadkiem stopy bezrobocia do poziomów nieobserwowanych w historii statystyki GUS (6,6% w IV kw.). Co ciekawe, wskaźnik ten (liczba bezrobotnych podzielona przez liczbę aktywnych zawodowo) malał nie tylko ze względu na to, że ubywa bezrobotnych, ale też z uwagi na wyższy mianownik zniechęceni Polacy coraz częściej wracają bowiem na rynek pracy zwiększając grono aktywnych zawodowo. Statystyki te zaburzyła obniżka wieku emerytalnego w IV kw. (większość nowo uprawnionych emerytów była bezrobotna, co spowodowało skokowy spadek liczby bezrobotnych, jak i liczby aktywnych zawodowo), tym niemniej sytuacja na rynku pracy wciąż jest korzystna dla pracowników. Jednocześnie na historycznych maksimach wciąż znajdują się indeksy mierzące nastroje konsumentów, co dodatkowo zwiastuje utrzymanie silnego popytu z ich
strony w najbliższych kwartałach. Polscy konsumenci historycznie wykazują bowiem tendencję do zwiększania wydatków w korzystnym otoczeniu gospodarczym, a oszczędzać zaczynają dopiero gdy pogarszają się perspektywy ich sytuacji finansowej. Skutkiem tego jest raczej mało satysfakcjonująca statystyka w porównaniu do innych państw UE. Stopa oszczędzania w Polsce wynosi zaledwie 2%. Tymczasem średnia dla strefy euro jest to 12%, a dla Niemiec aż 17%. Także na tle krajów naszego regionu wychodzimy na rozrzutnych: zarówno na Węgrzech, jak i w Czechach stopa oszczędności wynosi około 10%. Co z tą inflacją? Zagwozdką nie tylko dla ekonomistów, ale też uczestników rynków finansowych oraz bankierów centralnych, jest brak presji inflacyjnej pomimo tak korzystnego otoczenia gospodarczego i coraz częściej widocznej presji płacowej. Z pewnością przyczynia się do tego fakt, że na obecnym etapie rozwoju technologicznego (w szczególności Internetu, a w tym sprzedaży online i porównywarek cen) wiele firm walczy z globalną konkurencją, co utrudnia podjęcie decyzji o podwyższaniu cen nawet w świetle rosnących kosztów działalności. Dlatego też wzrost inflacji w większym stopniu obserwujemy w usługach, której globalizacja nie dotyka w takim stopniu: w Polsce m.in. obserwujemy rosnące ceny usług lekarskich (4,6%r/r), transportu (3,1%r/r) czy opłat w restauracjach i hotelach (2,8%r/r), podczas gdy ceny odzieży i obuwia notują od kilku miesięcy dynamiki -4%r/r, a zmiany cen wyposażenia mieszkania są bliskie 0%r/r. Utrzymujący się silny popyt w gospodarce i coraz większa presja na wzrost płac może jednak naszym zdaniem przełożyć się mocniej w kolejnych miesiącach 2018 roku na wzrost inflacji, szczególnie w kategoriach dotąd notujących niskie dynamiki. Zakładamy, że inflacja bazowa (ta na którą wpływ ma polityka pieniężna i która nie uwzględnia zmian cen żywności oraz paliw) wzrośnie w tym roku do okolic 2% z 0,9% na koniec 2017r. Dynamika inflacji CPI i bazowej (%, r/r) inflacja bazowa może wreszcie odbić Źródło: GUS, NBP Czy jednak przełoży się to na reakcję Rady Polityki Pieniężnej skutkując wzrostem kosztu obsługi naszych kredytów? Biorąc pod uwagę opisane powyżej otoczenie gospodarcze i nasze prognozy na ten rok, podwyżka stóp już w tym roku byłaby naszym zdaniem uzasadniona. RPP wydaje się jednak preferować kontynuację stabilnego i przewidywalnego status quo w postaci utrzymywania stóp na rekordowo niskim poziomie jeszcze co najmniej przez cały 2018 rok. Uwzględniając więc komentarze napływające z Rady sądzimy, że stopy procentowe w Polsce wzrosną najwcześniej na początku przyszłego roku.
Powyższy scenariusz w formie numerycznej przedstawia tabela poniżej z naszymi prognozami. 2015 2016 2017 2018 2019 PKB (%, r/r) 3,8 2,7 4,6 4,6 3,9 CPI (%, r/r, średnia) -0,9-0,6 2,0 2,2 2,6 Stopa bezrobocia (%, koniec roku) 9,7 8,3 6,6 5,4 4,4 Stopa bazowa (%, średnia) 1,58 1,50 1,50 1,50 2,00 Źródło: GUS, Raiffeisen Polbank
Materiał sporządzony przez: Dorota Strauch, CFA Kierownik Zespółu Analiz Ekonomicznych Departament Sprzedaży Rynków Finansowych Telefon: + 48 22 585 37 86 Faks: + 48 22 585 33 68 W razie pytań lub uwag dotyczących powyższej publikacji proszę o kontakt: dorota.strauch@raiffeisen.pl Dealing: Bydgoszcz tel.: (22) 585 37 73 Gdańsk tel.: (22) 585 37 71 Katowice tel.: (22) 585 37 69 Kielce tel.: (22) 585 37 70 Kraków tel.: (22) 585 37 70 Lublin tel.: (22) 585 37 75 Łódź tel.: (22) 585 37 75 Poznań tel.: (61) 655 47 51 Rzeszów tel.: (22) 585 37 75 Szczecin tel.: (22) 585 37 71 Toruń tel.: (22) 585 37 72 Warszawa tel.: (22) 585 37 79 Wrocław tel.: (22) 585 37 74 Zielona Góra tel.: (22) 585 37 73 Klauzula Ograniczenia Odpowiedzialności: Niniejsza wiadomość została przesłana zgodnie z Pani/Pana zleceniem. Informujemy, że zgoda na otrzymywanie informacji może zostać w każdej chwili odwołana. Jeżeli nie życzy sobie Pani/ Pan dalszego otrzymywania materiałów przygotowanych przez Zespół Analiz Ekonomicznych Raiffeisen Bank Polska S.A (dalej: RBPL lub Bank) lub niniejszy materiał został wysłany na Pani/Pana adres przez pomyłkę, prosimy o przesłanie e-maila o tytule "REZYGNACJA" na skrzynkę e-mailową: ekonomistarez@raiffeisen.pl. Opracowanie to nie stanowi oferty w rozumieniu art. 66 Kodeksu Cywilnego i zostało przesłane na podstawie ustnej zgody, która w każdej chwili może być odwołana. Ma ono charakter wyłącznie informacyjny. Powielanie bądź publikowanie go lub jego części bez pisemnej zgody Banku jest zabronione. Decyzja inwestycyjna w odniesieniu do papieru wartościowego, produktu finansowego lub inwestycji powinna być podjęta na podstawie opublikowanego prospektu emisyjnego lub kompletnej dokumentacji dla papieru wartościowego, produktu finansowego lub inwestycji. Ostateczna decyzja zawarcia transakcji należy wyłącznie do Klienta. Bank nie występuje w roli pośrednika ani przedstawiciela Klienta. Przed zawarciem każdej transakcji Klient powinien nie opierając się na informacjach przekazanych przez Bank określić jej ryzyko, potencjalne korzyści oraz straty z nią związane, jak również w szczególności charakterystykę, konsekwencje prawne, podatkowe i księgowe transakcji oraz konsekwencje zmieniających się czynników rynkowych, a także w sposób niezależny ocenić czy jest w stanie sam lub po konsultacjach ze swoimi doradcami podjąć takie ryzyko. Niniejszy dokument nie stanowi rekomendacji, porady inwestycyjnej i nie jest związany ze świadczeniem usług doradztwa inwestycyjnego. Dokument, ani żadna z jego części nie stanowi podstawy do zawarcia jakiejkolwiek umowy lub powstania zobowiązania. Opracowanie to nie zastępuje niezbędnych porad odnośnie zakupu lub sprzedaży papieru wartościowego, inwestycji lub innego produktu finansowego. Analiza oparta jest na informacjach publicznie dostępnych do jej sporządzenia nie wykorzystano żadnych informacji poufnych. Wyrażane opinie są niezależnymi opiniami Banku. W opracowaniu wykorzystano źródła informacji, które Bank uważa za wiarygodne i dokładne, lecz nie istnieje gwarancja, że są one wyczerpujące i w pełni odzwierciedlają stan faktyczny. Wykresy i diagramy przestawione w niniejszym opracowaniu mają charakter wyłącznie ilustracyjny oraz nie są doradztwem inwestycyjnym ani prognozą. Informacje zawarte w tej publikacji są aktualne na datę utworzenia dokumentu i mogą ulec zmianie w przyszłości. Analitycy zatrudnieni przez RBPL nie są wynagradzani z tytułu konkretnych transakcji inwestycyjnych zawartych w związku z niniejszym opracowaniem. Wynagrodzenie autorów niniejszego raportu oparte jest na ogólnym zysku RBPL, który obejmuje między innymi przychody z bankowości inwestycyjnej i innych transakcji RBPL. W ogólności RBPL zabrania swoim analitykom i osobom raportującym do analityków dokonywania transakcji papierami wartościowymi lub innymi instrumentami finansowymi przedsiębiorstwa, które jest przedmiotem opracowania analitycznego, o ile transakcja ta nie była wcześniej zaakceptowana przez właściwą jednostkę RBPL. RBPL wdrożył rozwiązania organizacyjne i administracyjne, włączając w to bariery informacyjne przeciwdziałające powstawaniu konfliktów interesów związanych z rekomendacjami. Jeżeli jakiekolwiek postanowienie niniejszej Klauzuli okaże się niezgodne z prawem, nieważne lub niewykonalne na mocy obowiązujących przepisów prawa, postanowienie takie, o ile da się je oddzielić od pozostałych postanowień, może być pominięte z niniejszej Klauzuli, Postanowienie takie nie będzie w żaden sposób wpływać na legalność, ważność i wykonalność pozostałych postanowień. Klauzula ograniczenia odpowiedzialności znajduje się na ostatniej stronie