Orzeczenie nieprawomocna

Podobne dokumenty
WYROK. W IMIENlb RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. Sędzia NSA Tadeusz Michalik Sędzia WSA Renata Siudyka Sędzia WSA Edyta Żarkiewicz (spr.

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

ODPIS WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. Sędzia WSA Jarosław Wichrowski (spr.) Sędzia WSA Joanna Brzezińska Sędzia WSA Renata Owczarzak Protokolant

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. sędzia WSA Wanda Wiatkowska-llków sędzia NSA Henryk Ożóg (spr.) sędzia NSA Mirosława Rozbicka-Ostrowska

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. Sędzia WSA Sylwester Miziołek (spr.) Sędzia WSA Renata Dętka Sędzia WSA Beata Ziomek Joanna Nowak

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ

Orzeczenie nieprawomocne

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

DPIS WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

ODPIS WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ

ODPIS WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

ODPIS W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie w składzie następującym:

POSTANOWIENIE. vy\^- :/ Sygn. akt II SO/Wa 20/17. Dnia 4 października 2017 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, w składzie następującym:

S K A R G A na bezczynność Beaty Kowalczyk, prowadzącej Schronisko dla zwierząt Azyl, ul. Cicha 10, Cieszyn

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. - Stanisław Marek Pietras (spraw.)

Jędrzejów, r.

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

POSTANOWIENI E. Dnia 10 września 2015 r. Naczelny Sąd Administracyjny w składzie następującym. Przewodniczący Sędzia NSA Izabella Kulig - Maciszewska

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

ODPIS WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

DECYZJA. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Rzeszowie w Składzie Orzekającym:

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

ODPIS POSTANOWIENIE. Za zgodność. Sygn. akt II SO/Gd 7/15. Dnia 22 czerwca 2015 r.

DORĘCZENIE ODPISU WYROKU

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ. WSA Paweł Zaborniak. WSA Magdalena Józefczyk. starszy sekretarz sądowy Anna Mazurek - Ferenc

Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych Str 1 / 6

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

OD. tfs NJEy~' WOMOC WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. Przewodniczący Sędzia WSA Maciej Busz (spr.)

Sygn. akt II SO/Wa 19/17 POSTANOWIENIE. Dnia 13 lutego 2018 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym:

IV SAB/Gl 45/16 - Wyrok WSA w Gliwicach

ODPIS. Sygn. akt II OPP 27/14. POSTANOWIENIE Dnia 14 maja 2014 r. Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Marek Stojanowski

ODPIS WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. Sygn. akt II SAB/Gd 20/15. Dnia 15 kwietnia 2015 r.

POSTANOWIENI E. Sędzia NSA Elżbieta Trykoszko (spr.)

POSTANOWIENIE. Irena Kamińska

POSTANOWIENI E. WSA Józef Maleszewski (spr.) st.sekr.sąd. Agata Tyll-Szeligowska

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

ODPIS POSTANOWIENIE. Na oryginale właściwe podpisy Za zgodność. Sygn. akt II SAB/Gd4/15. Dnia 10 kwietnia 2015 roku

D E C Y Z J A. po rozpatrzeniu wniosku Pani adres do korespondencji: o udostępnienie informacji publicznej,

Skarga na bezczynność organu w przedmiocie udzielenia informacji publicznej

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

S K A R G A na bezczynność Burmistrza Miasta Jędrzejowa

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Kaliszu w składzie: Przewodniczący: Krzysztof Sobociński spr. Członkowie: Agata Wawrzyniak Tomasz Ziółkowski

ODPi WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. Sygn. akt II SAB/Gd 21/15. Dnia 22 kwietnia 2015 r.

POSTANOWIENIE. Irena Kamińska

POSTANOWIENIE. postanawia. stwierdzić niedopuszczalność odwołania.

Wyrok WSA w Krakowie z Sentencja. Uzasadnienie

II SA/Wa 1538/13 - Wyrok WSA w Warszawie

Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych Str 1 / 5

Skarga na bezczynność organu

Postanowienie z dnia 27 marca 2002 r. III RN 9/01

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

7. Test z ustawy z r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 270 ze zm.)

POSTANOWIENIE. Sygn. akt II SAB/Bd 1/15. Dnia 1 kwietnia 2015 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy w składzie następującym:

Uchwała Nr XIV/104/15 Rady Miasta Kędzierzyn-Koźle z dnia 30 czerwca 2015 r.

ul.kajki 10/ Olsztyn», *. *W« y r

Wniosek o ponowne rozpatrzenie wniosku

Bydgoszcz, dnia 3 grudnia 2012 r. SKO- 4220/156/2012

SKARGA na bezczynność w zakresie udostępnienia informacji publicznej przez UKS Grom

POSTANOWIENIE. ygn. akt II SAB/Bd 13/15. Dnia 25 marca 2015 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy w składzie następującym:

POSTANOWIENIE. SSN Maciej Pacuda

SKARGA NA BEZCZYNNOŚĆ BURMISTRZA NOWEGO TOMYŚLA

POSTANOWIENIE. SSN Romualda Spyt (przewodniczący) SSN Halina Kiryło SSN Dawid Miąsik (sprawozdawca)

SKARGA. na bezczynność w zakresie udostępnienia informacji publicznej przez Prezydenta Miasta Lublin.

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

SKARGA KASACYJNA od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 13 października 2016 r., sygn. akt II SAB/Wa 269/16

Skarga na bezczynność Komendanta Miejskiego Policji w Płocku. Płock, dnia 7 września 2011 r.

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

POSTANOWIENIE. Sygn. akt III CSK 207/18. Dnia 6 lutego 2019 r. Sąd Najwyższy w składzie: SSN Krzysztof Strzelczyk

SKARGA na bezczynność w zakresie udostępnienia informacji publicznej przez Zespół Szkół w Szerzynach

Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych Str 1 / 1

I FSK 1366/12 - Wyrok NSA

7. Test z ustawy z r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 270 ze zm.)

POSTANOWIENIE. SSN Romualda Spyt

POSTANOWIENIE. SSN Krzysztof Wiak (przewodniczący) SSN Jacek Widło SSN Grzegorz Żmij (sprawozdawca)

PPSA - Postępowanie - Orzeczenia sądowe

DECYZJA. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Katowicach w składzie: Maria Kremska. na posiedzeniu w dniu 23 lipca 2018r.

Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych Str 1 / 5

3. ilu bezdomnym psom/kotom zapewniono opiekę na koszt gminy w 2014 r.? (nie licząc zwierząt, którymi zajęto się w latach poprzednich)

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku

II FSK 2501/12 - Wyrok NSA

Warszawa, 10 października 2013 r. Sieć Obywatelska Watchdog Polska ul. Ursynowska 22/ Warszawa 277/SO/SOWP/2013/KBTSO

POSTANOWIENIE. SSN Roman Trzaskowski

POSTANOWIENIE. SSN Dawid Miąsik (przewodniczący) SSN Halina Kiryło SSN Piotr Prusinowski (sprawozdawca)

POSTANOWIENIE. SSN Jerzy Kuźniar (przewodniczący) SSN Roman Kuczyński (sprawozdawca) SSN Małgorzata Wrębiakowska-Marzec

POSTANOWIENIE. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie

I FSK 577/11 Warszawa, 20 stycznia 2012 WYROK

ZGŁOSZENIE DO UDZIAŁU W POSTĘPOWANIU organizacji społecznej Sieć Obywatelska- Watchdog Polska

Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych Str 1 / 6

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Transkrypt:

Orzeczenie nieprawomocna -^ F i s Sygn. akt IV SAB/Wr 28/17 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 4 maja 2017 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w składzie następującym: Przewodniczący Sędziowie Sędzia WSA Wanda Wiatkowska - lików (spr.) Sędzia NSA Henryk Ożóg Sędzia NSA Julia Szczygielska po rozpoznaniu w Wydziale IV w trybie uproszczonym na posiedzeniu niejawnym w dniu 4 maja 2017 r. sprawy ze skargi Stowarzyszenia Obrona Zwierząt w Jędrzejowie na bezczynność Wójta Gminy Dziadowa Kłoda w przedmiocie udostępnienia informacji publicznej I. umarza postępowanie sądowoadministracyjne; II. stwierdza, że bezczynność w niniejszej sprawie nie miała miejsca z rażącym naruszeniem prawa; III. zasądza od Wójta Gminy Dziadowa Kłoda na rzecz Stowarzyszenia Obrony Zwierząt w Jędrzejowie kwotę 580 (słownie: pięćset osiemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego. ' ;,:\ l ;\ Na oryginale właściwe podpisy >j Za zgodność ^ oryginałem - '. '., --.- j- -O v /,»^)»^'~' T" 7* Podpis \ '".' x '' WSA/wyr. 1 - sentencja wyroku

UZASADNIENIE Wnioskiem z dnia 3 października 2016 r. Stowarzyszenie Obrona Zwierząt w Jędrzejowie zwróciło się do Urzędu Gminy w Dziadowej Kłodzie o udostępnienie informacji publicznej: 1) z kim (imię, nazwisko lub nazwa, adres) gmina miała obowiązujące w 2015 r. umowy albo komu (imię, nazwisko lub nazwa, adres) udzieliła doraźnych zleceń wyłapywania/odławiania bezdomnych zwierząt? 2) z kim (imię, nazwisko lub nazwa, adres) gmina miała obowiązujące w 2015 r. umowy albo komu (imię, nazwisko, lub nazwa, adres) udzieliła doraźnych zleceń zapewnienia opieki bezdomnym zwierzętom? 3) ilu bezdomnym zwierzętom (z podziałem na psy i koty) zapewniono opiekę na koszt gminy w 2015? (nie licząc zwierząt, którymi zajęto się w latach poprzednich), 4) jaki był w 2015 r. koszt realizacji całego zadania przewidzianego ustawą o ochronie zwierząt (wyłapywanie/odławianie, opieka, usługi weterynaryjne, dokarmianie, inne)? 5) ponadto prosimy o udostępnienie treści i postaci umowy/umów (wraz z załącznikami) o zapewnienie opieki bezdomnym zwierzętom w 2015 r. Jako podstawę prawną prośby wskazano ustawę o dostępie do informacji publicznej. Stowarzyszenie Obrona Zwierząt w Jędrzejowie pismem z dnia 16 stycznia 2017 r. wniosło do tutejszego Sądu skargę na bezczynność Wójta Gminy Dziadowa Kłoda. Wniosło o: 1) zobowiązanie strony przeciwnej do rozpatrzenia wniosku skarżącego z dnia 3 października 2016 r., 2) stwierdzenie, że bezczynność Wójta Gminy Dziadowa Kłoda miała miejsce z rażącym naruszeniem prawa, 3) zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych. W uzasadnieniu skargi podało, że od lat uczestniczy w projekcie polegającym na badaniu problemu bezdomności zwierząt w jego wymiarze publicznym. W ramach tego projektu prowadzony jest monitoring działalności schronisk dla

bezdomnych zwierząt, hycli oraz polityki gmin i urzędów. Uzyskana w ten sposób informacja z całego kraju publikowana jest zbiorczo (...). W związku z powyższym, w dniu 3 października 2016 r. skarżący złożył drogą elektroniczną - za pośrednictwem epuap do Urzędu Gminy w Dziadowej Kłodzie wniosek o udostępnienie informacji publicznej w zakresie sposobu i skutków wykonywania przez gminę zadania opieka nad bezdomnymi zwierzętami - ich wyłapywaniem" przewidzianego ustawą z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt. Doręczenie wniosku z dnia 3 października 2016 r. potwierdzone zostało Urzędowym Poświadczeniem Przedłożenia. Pomimo upływu terminu określonego w art. 13 ust. 1 ustawy do dnia złożenia skargi podmiot zobowiązany nie udostępnił wnioskowanej informacji publicznej, nie powiadomił wnioskodawcy o powodach opóźnienia oraz o terminie w jakim udostępni informację, ani nie wydał w tym przedmiocie decyzji odmownej. W odpowiedzi na skargę organ wniósł o oddalenie skargi i umorzenie postępowania. W uzasadnieniu podano, że w przedmiotowej sprawie nie zachodzi okoliczność uzasadniająca twierdzenia skarżącego, że organ działał z rażącym naruszeniem prawa. Przyznał, że omawiany wniosek został wysłany przez aplikację epuap. Na skutek wadliwości działającej aplikacji epuap uruchomiło się potwierdzenie otrzymania wniosku natomiast tekst wniosku nie wygenerował się na stanowisku w urzędzie gminy. Po otrzymaniu informacji o wniosku o udostępnienie informacji publicznej organ niezwłocznie taką informację przygotował i wysłał przez aplikację epuap w dniu 21 stycznia 2017 r. Ponieważ Wójt Gminy nie otrzymał potwierdzenia informacji wysłanej przez aplikację epuap - została ona przesłana dodatkowo zwykłą pocztą elektroniczną w dniu 26 stycznia 2017 r. Jednocześnie informacja wraz z załącznikiem została przesłana za pośrednictwem Urzędu Pocztowego za zwrotnym dowodem doręczenia. Dodano, że na chwilę obecną Urząd dysponuje potwierdzeniem wysłania informacji przez Urząd Pocztowy w dniu 30 stycznia 2017 r.

Z akt administracyjnych dołączonych przez organ wynika że odpowiedź na wniosek z dnia 3 października 2016 r. została sporządzona w dniu 20 stycznia 2017 r. i przesłana w dniu 24 stycznia 2017 r. Pismem z dnia 26 stycznia 2017 r. poinformowano wnioskodawcę, że w związku z brakiem potwierdzenia otrzymania informacji wysłanej w dniu wczorajszym przez epuap, przesyłają informację zwykłą pocztą elektroniczną. W aktach administracyjnych znajduje się również dowód potwierdzenia wysłania w dniu 30 stycznia 2017 r. pocztą korespondencji adresowanej do wnioskodawcy. Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył co następuje: Zgodnie z art. 1 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz.U. z 2014 r., póz. 1647 ze zm.) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności publicznej a kontrola ta, o czym stanowi 2 powołanego wyżej artykułu sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. Kontrola ta po myśli art. 3 2 pkt 8 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz. U. z 2012r., póz. 1270 ze zm.) obejmuje również bezczynność organów. W literaturze przyjmuje się, iż z bezczynnością organu administracji publicznej mamy do czynienia wówczas, gdy w prawnie określonym terminie organ nie podejmuje żadnych czynności w sprawie lub gdy wprawdzie prowadził postępowanie w sprawie, jednakże, mimo istnienia ustawowego obowiązku, nie kończy go wydaniem stosownego aktu lub nie podejmuje czynności /T. Woś, H. Krysiak - Molczyk i M. Romańska. Komentarz do ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Wydawnictwo Prawnicze "Lexis - Nexis", Warszawa 2005, str. 86/. Wniesienie skargi na "milczenie władzy" jest przy tym uzasadnione nie tylko w przypadku niedotrzymania terminu załatwienia sprawy, ale także w. przypadku odmowy wydania aktu, mimo istnienia w tym względzie ustawowego obowiązku, choćby organ mylnie sądził, że załatwienie sprawy nie wymaga wydania aktu /J.P. Tamo, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz. Wydawnictwo "Lexis - Nexis", Warszawa 2006, str. 37/. Dla uznania bezczynności konieczne jest zatem ustalenie, że organ

administracyjny zobowiązany był na podstawie przepisów prawa do wydania decyzji lub innego aktu albo do podjęcia określonych czynności. Przedmiotem skargi jest prawo do informacji publicznej na podstawie ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej /Dz. U. z 2014 r., póz. 782 ze zm./. Powyższa ustawa w kompleksowy sposób reguluje procedurę dostępu do informacji publicznej, nie zawiera jednak przepisów, które dotyczyłyby bezczynności organu. Jednocześnie ustawa w bardzo wąskim zakresie odsyła do przepisów kodeksu postępowania administracyjnego - dalej k.p.a. - stanowiąc, że jedynie w kwestii wydania decyzji stosuje się przepisy k.p.a. Wobec powyższego w przypadku, gdy skarga na bezczynność dotyczy udostępnienia informacji publicznej, nie musi być ona poprzedzona żadnym środkiem zaskarżenia na drodze administracyjnej. Pojęcie informacji publicznej ustawodawca określił w art. 1 ust. 1 i art. 6 ustawy o dostępie do informacji publicznej. W ich świetle informacją publiczną jest każda informacja o sprawach publicznych, a w szczególności o sprawach wymienionych w art. 6 ustawy. Ponieważ sformułowania te nie są zbyt jasne, należy przy ich wykładni kierować się art. 61 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, zgodnie z którym prawo do informacji jest publicznym prawem obywatela, realizowanym na zasadach skonkretyzowanych w ustawie o dostępie do informacji publicznej. W orzecznictwie przyjęto, że informację publiczną stanowi każda informacja wytworzona przez szeroko rozumiane władze publiczne oraz osoby pełniące funkcje publiczne, a także inne podmioty, które tę władzę realizują bądź gospodarują mieniem komunalnym lub mieniem Skarbu Państwa w zakresie tych kompetencji. Taki charakter ma również wiadomość niewytworzona przez podmioty publiczne, lecz odnoszące się do tych podmiotów. Przenosząc powyższe rozważania na grunt rozpoznawanej sprawy należy uznać, że wniosek skarżącego z dnia 3 października 2016 r. powinien być rozpatrzony na podstawie ustawy o dostępie do informacji publicznej, dotyczy bowiem wykonywania zadań własnych gminy w zakresie opieki nad zwierzętami, przewidzianych ustawą z dnia 21 sierpnia 1987 r. o ochronie zwierząt (tj. Dz.U. z 2013 r. póz. 856). Art. 13 tej ustawy stanowi, że udostępnienie informacji publicznej na wniosek następuje bez zbędnej zwłoki nie później jednak niż w terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku, z zastrzeżeniem ust. 2 i art. 15 ust. 2.

Sygn. akt IV SAB/Wr 28/1 7 Wniosek został przez skarżącego wniesiony w dniu 3 października 2016 r. wnioskowane zaś dokumenty przesłane w dniu 30 stycznia 2017 r. Zatem na dzień wniesienia skargi do Urzędu Gminy, to jest 23 stycznia 2017 r. (wpływ pisma do organu), organ pozostawał w bezczynności. Na podstawie art. 149 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz. U. z 2012r., póz. 1270 ze zm.). Sąd uwzględniając skargę na bezczynność (...) zobowiązuje organ do wydania w określonym terminie aktu, interpretacji albo do dokonania czynności (pkt 1). Takiego zobowiązania Sąd w dacie wyrokowania nie mógł nałożyć albowiem wniosek został zrealizowany. W związku z powyższym mając na uwadze, treść art. 161 1 pkt 3 p.p.s.a. należało postępowanie w sprawie bezczynności umorzyć (pkt l wyroku). Mając na uwadze treść art. 149 1a p.p.s.a. zobowiązującego do stwierdzenia, czy bezczynność miała miejsce z rażącym naruszeniem prawa Sąd orzekł jak w pkt II wyroku. W ocenie Sądu bezczynność nie miała miejsca z rażącym naruszeniem prawa. Bezczynność organu wyniosła 2,5 miesiąca. Ponadto, choć to nie zwalnia od odpowiedzialności skarżonego, z jego wyjaśnień wynika, że to nie na skutek złej jego woli ale w wyniku wadliwego działania systemu informatycznego wystąpiły problemy z uzyskaniem tekstu wniosku a następnie z jego przesłaniem do skarżącego. Niewątpliwie skutki niewłaściwie funkcjonującego systemu informatycznego obciążają organ. O kosztach Sąd orzekł na podstawie art. 200 p.p.s.a. v.;->. -, < - < \ Na oryginale właściwe podpisy Za zgodność zyiryginałe^