Rolnictwo na terenie województwa zachodniopomorskiego Marek Kalkowski 21.2.213 VI Polsko Niemiecki Dzień Rolnika Konferencja: Wymiana doświadczeń na temat zintegrowanej uprawy roślin Pasewalk, 21 luty 213r. 1
49,1 % powierzchni województwa to użytki rolne, mniej niż średnio w kraju Lesistość jest o 2% większa niż średnia w kraju Udział powierzchni wód jest 2,5-krotnie wyższy niż średnia krajowa Wykres 1. Porównanie struktury powierzchni geodezyjnej województwa zachodniopomorskiego i Polski w 212r. 8,4% 5,3% pow. 1 123,3 ha 37,3% 49,1% 7,% 2,1% 3,7% pow. 18 825, ha Polska 6,2% % 1% 2% 3% 4% 5% 6% pozostałe grunty grunty pod wodami grunty leśne użytki rolne Źródło: Opracowanie własne WRiR UM WZ (rg2.2) na bazie danych GUS 21.2.213 2
Wartość produkcji [mld zł] Udział procentowy [%] Wartość produkcji sprzedanej przemysłu rolno-spożywczego systematycznie rośnie, nawet w okresie kryzysu Przemysł rolno-spożywczy jest zdecydowanie największą branżą w województwie Wykres. 2. Produkcja sprzedana artykułów spożywczych i napojów na tle sprzedaży ogółem w województwie zachodniopomorskim 35 3 25 2 15 1 5 28,8 15,7 16,8 15,4 15,5 18,2 18,6 19,9 22,7 24,5 23,4 23,5 22,3%23,8% 21,% 23,%2,6%2,1%21,8% 21,4% 21,%19,% 18,% 18,3% 3,6 3,5 3,1 3,4 3,9 3,9 3,8 4,1 4,5 5,2 5,6 6,1 2 21 22 23 24 25 26 27 28 29 21 211 udział prod. art. spożywczych i napojów w prod. sprzed. w woj. zach. Produkcja sprzedana (powyżej 9 osób) Produkcja artykułów spożywczych i napojów 4% 3% 2% 1% Źródło: opracowanie własne WRiR UM WZ (rg13.11) na podstawie danych GUS 21.2.213 3 %
Wartość produkcji [mln zł] 4 3 5 3 2 5 2 1 5 1 Do roku 29 wartość rolniczej produkcji globalnej rosła W roku 21 znacząco zmniejszyła się wartość produkcji roślinnej 5 Wykres 3. Globalna produkcja rolnicza w województwie zachodniopomorskim 21 22 23 24 25 26 27 28 29 21 produkcja globalna produkcja roślinna produkcja zwierzęca Źródło: opracowanie własne WRiR UM WZ (rg7.25) na podstawie danych GUS 21.2.213 4
Pracujący Relacja zatrudnienia W ostatnich latach w województwie zachodniopomorskim rośnie relacja pracujących w rolnictwie, leśnictwie, łowiectwie i rybactwie do pracujących w przemyśle Branża rolno-leśna jest największym pracodawcą w województwie Wykres 4. Pracujący w rolnictwie, leśnictwie, łowiectwie i rybactwie oraz w przemyśle w województwie zachodniopomorskim 14 12 1 8 6 4 2 17,4 16,6 11,1 114,3 113,2 1,3 1,6 1,9 41,5% 41,8% 4,9% 4,1% 4,% 44,9% 49,2% 49,4% 44,6 44,6 45, 45,8 45,3 45, 49,5 49,8 6% 5% 4% 3% 2% 1% % 24 25 26 27 28 29 21 211 relacja zatrudnienia przemysł [tys.] rolnictwo i inne [tys.] Źródło: Opracowanie własne WRiR UM WZ (rg1.1) na bazie danych GUS 21.2.213 5
Ilość gospodarstw Znacząco zmalała ilość gospodarstw rolnych, zwłaszcza nie prowadzących działalności rolniczej Znacząco spadła ilość gospodarstw prowadzących produkcję zwierzęcą, a wzrosła ilość gospodarstw prowadzących wyłącznie produkcję roślinną Wykres 5. Struktura ilościowa gospodarstw rolnych w województwie zachodniopomorskim wg rodzaju prowadzonej działalności rolniczej 8 71 32 7 6 5 4 3 2 1 gospodarstwa rolne razem 48 56 25 541 9 723 gospodarstwa nie prowadzące dz. rolniczej 45 491 gospodarstwa prowadzące dział. rolniczą 38 333 2 934 wyłącznie produkcja roślinna 23 121 2 18 22r. 21r. wyłącznie produkcja zwierzęca 48 22 449 produkcja roślinna i zwierzęca 14 732 Źródło: opracowanie własne WRiR UM WZ (rg3.2) na podstawie danych GUS 21.2.213 6
Województwo charakteryzuje wysoka średnia powierzchnia gospodarstw trzykrotnie wyższa niż średnia krajowa Ryc. 1. Średnia powierzchnia użytków rolnych w gospodarstwach rolnych prowadzących działalność rolniczą o powierzchni powyżej 1 ha użytków rolnych Woj. Zach. 3,67 ha/gosp. Polska 9,96 ha/gosp. Średnia powierzchnia użytków rolnych w ha powyżej 2, 15, do 19,9 1, do 14,9 3,9 do 9,9 21.2.213 Źródło: opracowanie własne WRiR UM WZ na podstawie danych ARiMR 7
Ilość gospodarstw [tys.] Powierzchnia użytków rolnych [tys. ha] Powierzchnia użytków rolnych zmniejszyła się w latach 22-21 z 1 13,6 tys. ha do 937,2 tys. ha Znacząco zmalała ilość gospodarstw rolnych, zwłaszcza małych Wykres 6. Struktura gospodarstw rolnych w województwie zachodniopomorskim według grup obszarowych użytków rolnych 3 7 25 2 15 1 5 22r 21r razem 71 32 48 56 113,6 ha 937,2 ha do 1 ha 1-1 ha 1-2 ha 2-5 ha od 5 ha 6 5 4 3 2 1 22 - pow. 21 - pow. 22 - ilość 21 - ilość Źródło: opracowanie własne WRiR UM WZ (rg3.3a) na podstawie danych GUS 21.2.213 8
Udział procentowy Postępuje koncentracja powierzchni w gospodarstwach Około 6,5% gospodarstw użytkuje ok. 7% użytków rolnych!!! Funkcjonuje ok. 6,8 tys. gospodarstw towarowych Wykres 7. Struktura gospodarstw rolnych w województwie zachodniopomorskim według grup obszarowych użytków rolnych 8% 69,4% średnia pow. gosp. powyżej 1 ha 7% [ha/gospodarstwo] 66,1% 6% 22r 21r 24,1 ha 29,2 ha 5% 41,5% 38,4% 39,% 4% 33,6% 3% 13,3% 2% 12,3% 9,3% 1,4% 13,1% 1,5% 8,6% 6,5% 1% 1,1% 7,9% 8,9% 6,2% 3,4% %,5% do 1 ha 1-1 ha 1-2 ha 2-5 ha od 5 ha 22 - ilość 21 - ilość 22 - pow. 21 - pow. Źródło: opracowanie własne WRiR UM WZ (rg3.3b) na podstawie danych GUS 21.2.213 9
Powierzchnia zasiewów [tys. ha] Utrzymuje się dominacja uprawy zbóż (65,8%) Rośnie powierzchnia zasiewów roślin pastewnych i przemysłowych Wykres 8. Struktura zasiewów w województwie zachodniopomorskim wg grup ziemiopłodów [tys. ha]. 8 7 6 5 4 65,8% 3 2 1 19,3% 12,% 1,8% 1,1% 1999 2 21 22 23 24 25 26 27 28 29 21 211 212 grunty pod zasiewami zboża rośliny przemysłowe pastewne ziemniaki pozostałe uprawy Źródło: opracowanie własne WRiR UM WZ (rg8z.3b) na podstawie danych GUS 21.2.213 1
Utrzymuje się zróżnicowana struktura zasiewu zbóż z dominacją uprawy pszenicy i rzepaku Wykres 9. Powierzchnia zasiewu wybranych upraw w województwie zachodniopomorskim w 212r [tys. ha] pszenica rzepak i rzepik żyto jęczmień pszenżyto kukurydza owies buraki cukrowe ziemniaki 2 4 6 8 1 12 14 16 Powierzchnia zasiewu [tys. ha] Źródło: opracowanie własne WRiR UM WZ (rg8z.3f) na podstawie danych GUS 21.2.213 11
Wartość produkcji [mln zł] 5 45 4 35 3 25 2 15 1 5 W ostatnich latach rośnie wartość towarowej produkcji drobiu, jaj kurzych oraz trzody chlewnej Spada wartość towarowej produkcji mleka oraz bydła Wykres 1. Towarowa produkcja zwierzęca w województwie zachodniopomorskim 21 22 23 24 25 26 27 28 29 21 bydło trzoda chlewna drób mleko krowie jaja kurze pozostała produkcja Źródło: opracowanie własne WRiR UM WZ (rg7.27) na podstawie danych GUS 21.2.213 12
Ilość grup Powierzchnia [tys. ha] Rośnie ilość funkcjonujących grup producenckich Rośnie powierzchnia 8 7 6 5 4 3 2 1 Wykres 11. Grupy Producentów Rolnych funkcjonujące w województwie zachodniopomorskim. 127,8 31.12.212 r. 2,3 1 1 2 2 3 72, 37 39 46,4 26 11,9 17 7 64 13,7 12,918,3 21 22 23 24 25 26 27 28 29 21 211 212 ilość grup powierzchnia [tys. ha] 49 14 12 1 8 6 4 2 Źródło: opracowanie własne WRiR UM WZ (rg18.4a) 21.2.213 13
Województwo Zachodniopomorskie Dominują grupy produkujące ziarna zbóż i nasiona roślin oleistych Znaczący jest udział grup produkujących drób, mleko i rośliny energetyczne Bydło żywe i mięso wołowe 1 Drób żywy i przetworzony - indyki 1 Drób żywy i przetworzony - kurczaki 6 Rośliny na cele energetyczne lub techniczne 5 Wykres 12. Struktura produktowa Grup Producentów Rolnych Jaja ptasie 1 w województwie zachodniopomorskim. Mleko krowie 31.12.212 r. 5 Buraki cukrowe 1 Nasiona roślin oleistych 6 Ziarna zbóż i nasiona roślin oleistych 29 Ziarna zbóż 9 Źródło: opracowanie własne WRiR UM WZ (rg18.3) 21.2.213 14
Liczba producentóww ekologicznych [szt] Udział w kraju [%] Systematycznie wzrasta liczba producentów ekologicznych w województwie Województwo zajmuje 1. miejsce w Polsce pod względem liczby producentów ekologicznych 3 2 5 2 1 5 1 5 Wykres 13. Liczba producentów ekologicznych w województwie zachodniopomorskim 23 24 25 26 27 28 29 21 211 udz. w kraju 3,7% 4,7% 5,6% 7,5% 9,% 9,5% 1,% 11,5% 13,1% Źródło: Opracowanie własne - Urząd Marszałkowski WZ, WRiOŚ na bazie danych GIJHARS liczba prod. 85 176 44 689 1 71 1 41 1 713 2 373 3 65 14% 12% 1% 8% 6% 4% 2% % Źródło: opracowanie własne WRiR UM WZ (rg2.1) na podstawie danych GIJHARS 21.2.213 15
Powierzchnia [tys. ha] Udział w powierzchni krajowej [%] Systematycznie wzrasta powierzchnia gospodarstw ekologicznych w województwie Województwo zajmuje 1. miejsce w Polsce pod względem powierzchni gospodarstw ekologicznych Wykres 14. Powierzchnia gospodarstw ekologicznych w województwie zachodniopomorskim 12 25% 1 8 6 4 2 2% 15% 1% 5% % 23 24 25 26 27 28 29 21 211 udz. w kraju 15,5% 14,8% 16,2% 13,3% 2,5% 17,8% 18,6% 18,3% 19,8% Źródło: Opracowanie własne - Urząd Marszałkowski WZ, WRiOŚ na bazie danych GIJHARS pow. [tys. ha] 9,5 15,5 27, 3,4 59, 56,1 68,4 95,9 119,8 Źródło: opracowanie własne WRiR UM WZ (rg2.2) na podstawie danych GIJHARS 21.2.213 16
Udział procentowy Udział powierzchni upraw ekologicznych przekroczył już w województwie 1 % ogółu powierzchni użytków rolnych Wykres 15. Udział powierzchni ekologicznych upraw rolnych w powierzchni użytków rolnych 12% 1% 8% 6% 4% 2% % 23 24 25 26 27 28 29 21 211 woj. zach.,8% 1,4% 2,4% 2,7% 5,2% 4,9% 6,% 8,5% 1,6% Polska,3%,5%,9% 1,2% 1,5% 1,7% 1,9% 2,8% 3,2% Źródło: Opracowanie własne - Urząd Marszałkowski WZ, WRiOŚ na bazie danych GIJHARS Źródło: opracowanie własne WRiR UM WZ (rg2.3) na podstawie danych GIJHARS 21.2.213 17
Duże środki skierowane na realizację programów rolno-środowiskowych Relatywnie mniejsze środki skierowane na działania prorozwojowe Wykres. 16. Wybrane kierunki wsparcia PROW 27-214 dla województwa zachodniopomorskiego i kraju Poprawienie i rozwijanie infrastruktury związanej z rozwojem i dostosowaniem rolnictwa i leśnictwa Zwiększenie wartości dodanej podstawowej produkcji rolnej i leśnej Polska WZP Modernizacja gospodarstw rolnych Programy rolno-środowiskowe % 1% 2% 3% 4% Źródło: opracowanie własne WRiR UM WZ (rg19.1) na podstawie danych MRiRW 21.2.213 18
Tabela 1. Wsparcie finansowe (w PLN) programu PDOiR przez partnerów ustawowych w roku 212 (dane z października 212) Lp. Województwo Samorząd województwa Izba Rolnicza 1 Dolnośląskie 8 2 Kujawsko-pomorskie 8 1 3 Lubelskie 17 822 4 Lubuskie 17 5 5 Łódzkie 2 1 5 6 Małopolskie 1 3 7 Mazowieckie 36 55 8 Opolskie 5 4 9 Podkarpackie 9 1 Podlaskie 11 Pomorskie 1 8 12 Śląskie 75 1 13 Świętokrzyskie 25 2 14 Warmińsko-mazurskie 3 1 15 Wielkopolskie 8 1 16 Zachodniopomorskie 12 14 1 Źródło: opracowanie własne WRiR UM WZ na podstawie danych COBORU 21.2.213 19
Dziękuję za uwagę Marek Kalkowski Opracowanie: Marek Kalkowski Mariusz Płocharski 21.2.213 2