STRATEGIA ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU

STRATEGIA ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU GMINA PAKOSŁAW 11-25

Wójt Gminy Pakosław składa podziękowania za współpracę oraz zaangażowanie wszystkim osobom, które wzięły aktywny udział w przygotowywaniu aktualizacji Strategii Rozwoju Gminy Pakosław na lata 11-25. a także wszystkim osobom, które wzięły udział w konsultacjach społecznych. Słowa podziękowania za doradztwo i współpracę, kieruję do Fundacji Rozwoju Demokracji Lokalnej w Poznaniu za umożliwienie wzięcia udziału w pilotażowym projekcie Decydujmy razem. Szczególne słowa podziękowania składam Ministerstwu Rozwoju Regionalnego za sfinansowanie tegoż projektu. str. 1 z 68

SPIS TREŚCI.. WSTĘP..... PRZEBIEG PRAC NA STRATEGIĄ..... DIAGNOZA STANU AKTUALNEGO..... DEKLARACJA WIZJI GMINY PAKOSŁAW. ANALIZA SWOT..... ZAKRES DZIAŁAŃ..... ZARZĄDZANIE STRATEGIĄ..... 3 6 10 18 19 23 54 str. 2 z 68

WSTĘP Strategia Rozwoju Gminy to dokument planistyczny określający kierunki rozwoju gminy. Strategia to kompletny plan określający główne, długofalowe cele oraz wskazujący działania, które powinny być podjęte, aby te cele zostały osiągnięte. Decydujące znaczenie dla właściwego zaplanowania kierunków rozwoju ma analiza występujących w gminie walorów, atutów środowiskowych, społecznych i gospodarczych oraz problemów, determinujących aktualny i przyszły kierunek zmian rozwojowych danego obszaru i społeczności. Ustalenie wzajemnych zależności i skali oddziaływania poszczególnych czynników pozwala określić szanse i zagrożenia rozwojowe gminy. To Strategia Zrównoważonego Rozwoju wskazywać ma priorytetowe cele i działania służące realizacji pożądanego rozwoju społeczno gospodarczego gminy z poszanowaniem i wykorzystaniem dóbr przyrody. W praktyce sprowadza się do integracji czterech ładów: społecznego, gospodarczego, środowiskowo przestrzennego, instytucjonalno politycznego.. Strategie rozwoju lokalnego uzyskały usankcjonowanie prawne w Art.9 ustawy z dnia 6 grudnia 06r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz.U. z 06r. Nr 227 poz.1658). Głównym ich celem jest podniesienie jakości zarządzania i utrzymania spójności działań podejmowanych w gminie oraz efektu ich synergicznego wzmacniania się i wzajemnego uzupełniania. Strategia Zrównoważonego Rozwoju dla władz samorządowych powinna stanowić podstawę do: - odpowiednio ukierunkowanego zarządzania i gospodarowania zasobami gminy, - prowadzenia właściwej polityki społeczno-gospodarczej, - podejmowanie bieżących i dalszych terminowo decyzji mających wpływ na długofalowy rozwój gminy, - podejmowanie działań pobudzających inicjatywy i przedsiębiorczość społeczności lokalnej, - aplikowania o środki z funduszy Unii Europejskiej oraz innych funduszy i fundacji na rzecz realizowania projektów realizujących cele rozwoju gminy, - perspektywicznego i wieloaspektowe planowania działań zmierzających do str. 3 z 68

dynamicznego i zrównoważonego rozwoju gminy. W kontekście obowiązującego okresu programowania na lata 07-13 jak i w kolejnych okresach 14-, strategia pełni i pełnić będzie funkcje dokumentu podstawowego wskazującego potrzeby inwestycyjne gminy oraz stanowi źródło odniesień w procesie ubiegania się o środki zewnętrzne. Opracowany plan strategiczny wraz z Wieloletnią Prognozą Finansową umożliwia zidentyfikowanie, uporządkowanie i odpowiednie rozłożenie w czasie planowanych przedsięwzięć, co pozwala na uniknięcie realizacji projektów powstających ad hoc, nie powiązanych ze sobą logicznie i nie wpisujących się w ciąg przyczynowo-skutkowy. W kontekście Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Wielkopolskiego na lata 07-13 posiadanie strategii rozwoju stanowi gwarancję długofalowego i wielostronnego zarządzania gminą opartego o wzorce myślenia strategicznego, gwarantującego efektywność, mierzalność i szerokie oddziaływanie podejmowanych zadań i projektów. Strategia nie jest bowiem dokumentem zarządzania operacyjnego, który tak jak budżet gminy, musi być wykonany. Jest to plan zamierzeń pokazujący kierunki rozwoju. Jego wykonanie zależy od wielu instytucji i czynników zewnętrznych. W rezultacie strategia nigdy nie jest dokumentem zamkniętym i ze względu na swój otwarty charakter, proces planowania strategicznego pozwala na elastyczne dostosowywanie i korygowanie przyjętych celów w odpowiedzi na zmieniające się uwarunkowania. Niniejszy dokument stanowi aktualizację i kontynuację Strategii Rozwoju Gminy Pakosław opracowanej w 00 roku. Strategia powstała w oparciu o diagnozę stanu obecnego, analizę i aktualizację danych statystycznych dotyczących gminy, dokumenty źródłowe dotyczące stanu realizacji działań oraz w oparciu o konsultacje społeczne wskazujące pożądane kierunki zmian. Planowanie strategiczne jest ważnym narzędziem służącym zbliżeniu mieszkańców, środowisk oraz władz gminnych w celu stworzenia partnerskich inicjatyw mających za zadanie wykreowanie zrównoważonego rozwoju gminy. Z powyższych powodów bardzo ważnym krokiem jest, by w opracowywaniu Strategii brała udział możliwie najbardziej reprezentatywna i ciesząca się największym autorytetem i poważaniem grupa przedstawicieli całej gminy. Pozyskanie do procesu planowania strategicznego nie tylko osób bezpośrednio zarządzających gminą, ale włączenie w ten proces szerokiej reprezentacji społeczeństwa, gwarantu- str. 4 z 68

jącej współdziałanie we wszystkich płaszczyznach życia społeczno- gospodarczego gminy. Ta forma planowania partycypacji, zyskuje sobie coraz większą popularność zarówno za granica, jak i w naszym kraju. Pozwala ona lepiej zrozumieć różne stanowiska i interesy oraz wskazuje potrzebę osiągania kompromisu w dochodzeniu do założonych celów. Proces taki daje też okazje wyłonienia rzeczywistych liderów życia społeczno-gospodarczego- osób, którym będzie zależało na realizacji konkretnych zadań prorozwojowych. Aktualizacja Strategii ma miejsce ze względu na pilotażowy projekt Decydujmy razem którego liderem jest Ministerstwo Rozwoju Regionalnego. Po przeprowadzonej rekrutacji przez Fundację Rozwoju Demokracji Lokalnej Gmina Pakosław znalazła się w gronie wybranych 30 samorządów, które rozpoczęły pracę w roku 11r. przy realizacji projektu. Ideą naszej samorządności jest umożliwienie społeczności lokalnej udziału w sprawowaniu władzy, a tym samym wpływaniu na decyzje dotyczące rozwoju gospodarczego, społecznego i kulturowego. Skuteczność działań i relacje oparte winny być na zasadach pomocniczości, przejrzystości, sprawności, odpowiedzialności, wiarygodności oraz partycypacji społecznej. Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom mieszkańcom Gminy Pakosław, samorząd został wyróżniony przez Fundację Rozwoju Demokracji Lokalnej w Warszawie, świadomie przystąpił do tego projektu, chcąc kontynuować umiejętność budowania i realizacji wizji zrównoważonego rozwoju. str. 5 z 68

PRZEBIEG PRAC NAD STRATEGIĄ czyli jak przebiegał proces tworzenia dokumentu strategii str. 6 z 68

Pierwszym etapem prac nad aktualizacją strategii było podpisanie umowy z Fundacją Rozwoju Demokracji Lokalnej Centrum Mazowsze. Fundacja realizując w ramach Priorytetu V Dobre rządzenie, Działanie 5.3 Wsparcie na rzecz realizacji Strategii Lizbońskiej, Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki od 01.11.09r. do 30.06.14r. projekt Decydujmy Razem. Wzmocnienie mechanizmów partycypacyjnych w kreowaniu wdrażaniu polityk publicznych oraz podejmowaniu decyzji publicznych. Punktem wyjścia do uaktualnienia strategii była diagnoza stanu gminy opisująca stan obecny oraz aktywność gminy w czterech najważniejszych obszarach funkcjonowania: społecznego, gospodarczego, środowiskowo przestrzennego, instytucjonalno politycznego. Informacje dotyczące poszczególnych zagadnień zostały zweryfikowane przez uczestników warsztatów. Zgodnie z podpisaną umową i przystąpieniem Gminy do pilotażowego projektu w ramach programu Decydujmy razem, zastosowano uspołecznioną formę pracy sprowadzającą się do maksymalnego udziału lokalnych liderów w procesie tworzenia strategii. Grupa wyłonionych lokalnych liderów, reprezentujących różne sektory (władze samorządowe, gospodarkę, oświatę, służbę zdrowia, ochronę środowiska itp.), podczas pięciu kolejnych warsztatów prowadzonych przez doradcę FRDL wspólnie z animatorem gminnym określiła i przyjęła strategiczne kierunki rozwoju gminy. Podstawowym narzędziem identyfikowania stanowisk uczestników procesu była burza mózgów, natomiast proces wypracowywania konsensusu opierał się na wymianie argumentów pomiędzy uczestnikami grupy planującej. W ten sposób zapewniona została praktyczna realizacja idei partnerstwa międzysektorowego w procesie programowania ekorozwoju. Bardzo istotną sprawą w procesie tworzenia strategii zrównoważonego rozwoju jest zasięgnięcie opinii lokalnych społeczności na temat kluczowych kwestii rozstrzyganych w trakcie formułowania programu rozwoju. Odbyło się to poprzez zapoznanie się oraz uwzględnienie kierunków rozwoju poszczególnych sektorów gminy. str. 7 z 68

Etapy pracy przy tworzeniu Strategii zrównoważonego rozwoju gminy Pakosław DIAGNOZA STANU AKTUALNEGO WIZJA ROZWOJU CELE GŁÓWNE strategii ANALIZA SŁABYCH I MOCNYCH STRON ORAZ SZANS I ZAGROŻEN CELE OPERACYJNE strategii PROBLEMY CELE SZCZEGÓŁOWE strategii ANALIZA PODMIOTÓW INSTYTUCJONALNYCH I DECYDENTÓW (stakeholders) ZADANIA strategiczne REKOMENDACJE / PROJEKTY ZARZDZANIE REALIZACJ STRATEGII 1. Wskaźnikowy system monitorowania strategii 2. System aktualizacji strategii str. 8 z 68

W ramach strategii rozwoju występuje kilka poziomów planowania: Wizja rozwoju gminy, czyli pożądany obraz przyszłości gminy funkcjonującej według reguł gwarantujących jej zrównoważony rozwój. Cel nadrzędny stanowi hasłowe wyrażenie wizji rozwoju (odpowiada na pytania: dlaczego działamy?, co chcemy osiągnąć?). Cele bezpośrednie to cele, które gmina chce osiągnąć w całości i za osiągnięcie których ponosi pełną odpowiedzialność. Cele te odpowiadają na pytanie: w jaki sposób ma być zrealizowany cel nadrzędny (jaki rozwój zapewni gminie realizację celu nadrzędnego?). Dla każdego z wyodrębnionych ładów (ekologicznego, społecznego, gospodarczego, przestrzennego oraz instytucjonalno politycznego) formułowany jest jeden cel bezpośredni. Cele szczegółowe to stany, które gmina chce w pełni osiągnąć w zaplanowanym okresie dla rozwiązania określonego problemu i w ten sposób zbliżyć się do zrealizowania wizji rozwoju. Cele te wynikają z analizy SWOT (słabych i mocnych stron oraz szans i zagrożeń rozwoju powiatu), ze szczególnym uwzględnieniem problemów rozwojowych gminy. Zadania strategiczne to zadania, które należy wypełnić, aby osiągnąć poszczególne cele strategiczne. Zadania strategiczne zestawiane są w postaci programów działań wskazujących: poszczególne zadania (działania), instytucje, bądź osoby zobowiązane do ich koordynowania, termin w jakim powinny być one zrealizowane oraz podstawowe źródła ich finansowania. Na strategię rozwoju składają się cztery wzajemnie powiązane ze sobą programy: Program zrównoważonego rozwoju ochrony środowiska; Program zrównoważonego rozwoju gospodarczego; Program zrównoważonego rozwoju społecznego; Program działań z zakresu zagospodarowania przestrzennego. Część zadań zawartych w poszczególnych programach wymaga opracowania oddzielnych programów i ich realizacji. str. 9 z 68

DIAGNOZA STANU AKTUALNEGO czyli określenie istotnych zasobów gminy mających wpływ na jej rozwój str. 10 z 68

2.1. Charakterystyka gminy Gmina Pakosław położona jest na południu Niziny Wielkopolskiej, na wysokości około 100 metrów n.p.m., w dorzeczu rzeki Orli, stanowiącego część dorzecza Baryczy. Dorzecze Orli to liczne lewo i prawobrzeżne cieki z których największy to Szpatnica. Są to rzeki nizinne o małych spadkach jak również niewielkich zdolnościach retencyjnych. W gminie występuje sporo wydm, pokrytych w przeważającej mierze lasem z drzewostanem iglastym. Lasy zajmują 21,3% powierzchni gminy, stąd obok określenia rolnicza gmina pojawia się też często nazwa zielona gmina. Z roślin chronionych znaleziono na terenie gminy takie gatunki jak: widłak spłaszczony, kruszyna pospolita, kalina koralowa, bluszcz pospolity, centuria pospolita, kocanki piaskowe, konwalia majowa, kosaciec syberyjski oraz kukułka szerokolistna (storczyk szerokolistny) a z grzybów: sromotnik bezwstydny oraz rzadki podgrzybek pasożytniczy. Na terenie gminy znajduje się 5 parków zabytkowych: Park pałacowy w Golejewku z XVIII w. o powierzchni 4,60 ha. Park pałacowy w Osieku z XIX w. o powierzchni 15,54 ha. Park pałacowy w Pakosławiu z XVIII w. o powierzchni 4,30 ha. Park dworski w Ostrobudkach z XIX w. o powierzchni 2,46 ha. Park dworski w Zaorlu z XIX w. o powierzchni 2,00 ha. Szczególnie ciekawym założeniem parkowo-pałacowym jest park w Golejewku z zabytkową aleją lipową. Wszystkie parki zasługują na ochronę zarówno ze względów historyczno-krajobrazowych jak również florystyczno-faunistycznych. W gminie przeważają gleby słabe i piaszczyste klas od IV do VI, 2.630 ha użytków to grunty V i VI klasy. Gminę zamieszkują 4752 osoby w 15 sołectwach. Największą miejscowością jest Pakosław, w której mieszka 1086 mieszkańców. Tutejsza ludność to przede wszystkim rolnicy, prowadzą oni 724 gospodarstwa rolne z czego 636 to indywidualne gospodarstwa rolne. Natomiast działalność gospodarczą pozarolniczą prowadzą 233 podmioty gospodarcze. Pomimo słabej jakości gleb rolnictwo gminy od wielu lat należy do ścisłej czołówki wojewódzkiej. W gminie Pakosław występuje na najwyższym poziomie w województwie komplementarność produkcji roślinnej i zwierzęcej. Pakosław należy do obszarów najbardziej aktywnych w agrobiznesie na południu byłego województwa leszczyńskiego obok Rawicza. Przetwórstwem rolno-spożywczym zajmuje się 1 zakład prywatny: zakład przetwórstwa mięsnego Golejewie. Powierzchnia Gminy Pakosław to 7754 ha w tym: 4376 ha grunty orne 1100 ha użytki zielone 1658 ha lasy 151 ha wody 460 ha grunty pozostałe 9 ha nieużytki str. 11 z 68

W gminie gospodarują 2 państwowe gospodarstwa rolne. Pierwsze to Stadnina Koni Golejewko o obszarze 259 ha. Golejewko to nie tylko hodowla koni pełnej krwi angielskiej, lecz także znane sukcesy na torach wyścigowych kraju i Europy. Drugie gospodarstwo znajduje się w Zaorlu, gospodaruje na obszarze 84 ha i podlega Instytutowi Hodowli i Aklimatyzacji Roślin w Smolicach. Obok dynamicznie rozwijającego się przetwórstwa rolno-spożywczego, mocną pozycję w gminie zajmuje rzemiosło, głównie branża drzewna i metalowa. Bezrobocie w gminie Pakosław nie należy do wysokich, obecnie jest 171 osób bezrobotnych z czego 103 to kobiety (stan: listopad 11). Pakosław otrzymał kilka znacznych wyróżnień. Do nich należy wyróżnienie dziennika Rzeczpospolita, który w 11 roku sklasyfikował gminę Pakosław na 29 miejscu w złotej setce gmin najskuteczniej wykorzystujących fundusze unijne. Dużą atrakcją turystyczną na terenie gminy Pakosław stał się zalew, który, oprócz funkcji rekreacyjnych, pełni także bardzo ważną rolę zbiornika retencyjnego. Zbiornik zyskał na atrakcyjności poprzez pobudowanie ścieżki pieszo rowerowej, parkingu plaży, boiska do piłki plażowej i placu zabaw. Stał się miejscem wypoczynku i organizacji imprez kulturalnych w okresie letnim. Z walorów zbiornika korzystają, nie tylko mieszkańcy gminy,ale całego regionu. Zalew ma coraz większe znaczenie jako miejsce do uprawiania windsurfingu i wędkarstwa. Zbiornik stanowi nadal duży potencjał do dalszego rozwoju tej części gminy. W jego sąsiedztwie przewiduje się stworzenie osiedli pod budownictwo jednorodzinne, warunków do rozwoju gastronomii i niezbędnej infrastruktury technicznej. Obiekt już dzisiaj spełnia ważny element promocji gminy, a w przyszłości jego znaczenie będzie jeszcze większe. Warunkiem dalszego rozwoju atrakcji turystycznych i usług wokół zbiornika jest czysta woda w rzece Orli. To ważne wyzwanie ekologiczne dla regionu, objętego zlewnią rzeki. Istotną rolę w rozwoju turystyki na trenie gminy spełniają także baza noclegowa, a w tym powstałe gospodarstwa agroturystyczne. Dużą szansą dalszego rozwoju gminy są inwestycje proekologiczne przy udziale podmiotów prywatnych. Zostały podjęte działania związane z wybudowaniem na terenie gminy biogazowi, siłowni wiatrowych oraz pierwszych lamp solarnych. Będą one miały wpływ na rozwój gospodarczy, zapewnią także większy dochód dla budżetu gminy. Na jakość życia mieszkańców wpływ będzie miała także dalsza rozbudowa sieci kanalizacyjnej i wodociągowej oraz usprawnianie systemu odbioru śmieci, za co gmina w myśl nowych przepisów stanie się odpowiedzialna. Pomimo iż gmina Pakosław jest nazywana często gminą zieloną czystą ekologicznie, to ma także możliwości na wspieranie małych i średnich przedsiębiorstw, np. poprzez stworzenie lokalnej strefy gospodarczej w Pakosławiu, gdzie mogłyby rozwijać się lokalne firmy, co w przyszłości będzie ważnym elementem stymulującym nie tylko rynek pracy, ale rozwój przedsiębiorczości. Wyzwaniem dla samorządu będzie modernizacja istniejących dróg gminnych i budowa nowych ciągów komunikacyjnych tzw. Korytarze komunikacyjne poprzez budowę obwodnicy Chojna, Golejewka i Pakosławia, korytarza kierującego ruch samochodowy o dużym tonażu z kierunku Milicza i Jutrosina w stronę Miejskiej Górki, dalej obwodnicą Miejskiej Górki i obwodnicą Rawicza na węzeł Załęcze drogi ekspresowej S-5 Poznań - Wrocław. W celu poprawy bezpieczeństwa mieszkańców należy rozwijać również system ścieżek pieszo - rowerowych, które będą spełniać także funkcje rekreacyjne. str. 12 z 68

Powstający kompleks rekreacyjno sportowy w Pakosławiu (hala sportowa, kompleks boisk z naturalną i sztuczną nawierzchnią, lodowisko oraz kort) będzie alternatywą spędzania wolnego czasu nie tylko dla mieszkańców, ale także dla zorganizowanych grup przyjeżdżających spoza gminy. Warunki klimatyczne są w rejonie Pakosławia łagodniejsze aniżeli we wschodniej części Wielkopolski. Występują tu małe amplitudy roczne temperatur. Lata i wiosny są długie i ciepłe a zimy łagodne. Rocznie spada średnio około 550 mm opadów, co świadczy że jest to obszar o niskich opadach. Wiatry wieją przeważnie z kierunków zachodnich (25%). Wiatry zachodnie, południowo i północno zachodnie to 40% wszystkich wiatrów. Średnia temperatura roczna to 7,7 do 7,0 o C z najcieplejszym lipcem (17,9 o C) i najzimniejszym lutym (-2,9 o C). Śnieg leży średnio przez 60 dni w roku w okresie od listopada do marca. Wegetacja trwa od 210 do 2 dni w roku. Na podkreślenie zasługuje duża czystość powietrza atmosferycznego, nie ma tu bowiem obiektów przemysłowych zatruwających powietrze. W gminie przeważają gleby słabe i piaszczyste klas od IV do VI, 2.630 ha użytków to grunty V i VI klasy. str. 13 z 68

2.3. Infrastruktura techniczna Zwodociągowanych jest 100% gospodarstw, 875 odbiorców (96 km sieci, hydrofornia w Białymkale i przepompownia w Pakosławiu). Zakończono gazyfikację 12 miejscowości, 262 gospodarstwa podłączone są do sieci, która ogólnie rozciąga się na 62,5 km Stacja redukcyjna znajduje się w Pakosławiu o przepustowości 1600m3/h. Doprowadzony jest gaz ziemny GZ 50. Oczyszczalnia ścieków w Chojnie obsługuje 3 miejscowości : Chojno, Golejewko,Ostrobudki Golejewo (18 km kolektorów sanitarnych), w roku 1998 rozpoczęto budowę oczyszczalni w Pakosławiu dla Pakosławia, Osieka, Pomocna. Oczyszczalnia została oddana do użytku 1-IV-00 roku z pierwszym etapem kolektorów sanitarnych, obecnie z 6 miejscowości: Pakosław, Sowy, Białykał, Zaorle, Pomocno, Osiek. Jeden telefon w gminie przypada na 5,3 osoby, obecnie jest 850 abonentów; gminę obsługuję automatyczna centrala cyfrowa -1000nr Drogi gminne mają 34,8 km długości w tym o nawierzchni bitumicznej 11,0 km tłuczniowej 1,1 km gruntowej 22,5 km. 2.4. Oświata, kultura, sport. W gminie działają 2 przedszkola samorządowe, do których uczęszcza 187 dzieci i 3 szkoły podstawowe, w których uczy się 345 dzieci oraz jedno gimnazjum, w którym uczy się 195 uczniów. W roku 10 oddano do użytku salę sportową, w której odbywają się zajęcia z lekcji wychowania fizycznego dla szkół, a popołudniami korzystają z niej mieszkańcy. Działalność kulturalną prowadzą Biblioteka Gminna z siedzibą w Pakosławiu oraz filia w Chojnie. W 12 roku Rada Gminy powołała Ośrodek Kultury i Rekreacji, który będzie się zajmował działalnością kulturalną, rekreacyjną i sportową. Do użytku został oddany kompleks boisk sportowych Orlik 12. Wkrótce zacznie funkcjonować lodowisko. Na ukończeniu jest budowa boiska ze sztuczną nawierzchnią przy Szkole Podstawowej w Chojnie. Dobrze rozbudowana infrastruktura sportowa będzie służyć str. 14 z 68

realizacji wielu programów skierowanych dla młodzieży i organizacji imprez sportowych oraz rekreacyjnych. Na terenie gminy działają zespoły folklorystyczne: Słowianie i Mali Słowianie z Pakosławia, Chojnioki, Młode Chojnioki i Kapela Dudziarska z Chojna, Kalina przy Klubie Seniora w Pakosławiu oraz młodzieżowy zespół taneczny Paka. Wiele z organizowanych festynów odbywa się nad zalewem Pakosław. Należą do nich: Przegląd Zespołów Folklorystycznych Południowo Zachodniej Wielkopolski, Noc Świętojańska połączona z turniejem w piłce plażowej, Turniej Wsi oraz wybory Dziewczyny Lata. Organizowane są przy współudziale członków zespołów folklorystycznych, Stowarzyszenia Kwaterodawców Wiejskich Gospodarstwa Gościnne w Pakosławiu. Od 1992 roku wydawane jest społeczne czasopismo samorządowe Pakosław i Okolice. Jest ono przede wszystkim pismem informacyjnym samorządu gminnego. Na stałe w gazecie zadomowiły się takie działy jak: historia regionu, ekologia, poradnik kulinarny, poezja, sport i rozrywka. Na terenie gminy działają Ludowe Kluby Sportowe i Ludowy Uczniowski Klub Sportowy Awdaniec, a zainteresowanie - szczególnie młodych mieszkańców - uprawianiem piłki nożnej jest coraz większe. Poza tym organizowane są zawody w strzelaniu przez Ligę Obrony Kraju - Koło Pakosław. Natomiast Jeździecki Klub Sportowy Parada upowszechnia rekreację konną..2.5.współpraca zagraniczna Od 1991 roku gmina Pakosław utrzymuje ożywione kontakty z francuską gminą MOULT z Północnej Normandii. Rozwija wyjątkowo serdeczne i przyjacielskie kontakty, w tym wymianę wakacyjną dzieci szkolnych oraz wymianę turystyczną rodzin. Akt o współpracy podpisali Mer Moult Alain Tourret oraz Wójt Gminy Pakosław Kazimierz Chudy. W ramach współpracy bliźniaczych gmin wprowadzono nauczanie języka francuskiego w szkołach gminy Pakosław, odbywa się wakacyjna wymiana rodzin i młodzieży, maturzyści wyjeżdżają na kursy językowe do Moult, każdego roku organizowany jest w Pakosławiu całoroczny kurs języka francuskiego dla młodzieży str. 15 z 68

ponadgimnazjalnej. Wszystkimi działaniami zajmuje się Towarzystwo Przyjaźni Pakosław - Moult, któremu od początku powstania przewodniczy Tadeusz Gospodarek. W bieżącym roku miała miejsce. rocznica współpracy Pakosław Moult. Oficjalne obchody odbyły się w czerwcu 11 r. w merostwie w Moult. Głównym punktem było podpisanie odnowienia aktu przyjaźni i partnerskiej współpracy między bliźniaczymi gminami Pakosław i Moult. Akt przyjaźni podpisali ponownie Mer Gminy Moult Alain Tourret i Wójt Gminy Pakosław Kazimierz Chudy. Owocem -letniej bliźniaczej współpracy jest, oprócz przyjacielskich więzi łączących rodziny francuskie i polskie, poznanie kultury i zabytków Francji przez Pakosławian oraz kultury polskiej i uroków naszego kraju przez Francuzów. Niewątpliwym sukcesem jest wykształcenie 8 romanistek. Natomiast troje młodych mieszkańców naszej gminy jest w trakcie studiów językowych. Warto dołożyć starań, aby w dobie wypierania języków nowożytnych przez język angielski utrzymać na istniejącym poziomie nauczanie języka francuskiego w szkołach podstawowych oraz w gimnazjum. W październiku 07 roku Wójt Gminy Pakosław w towarzystwie burmistrzów: Rawicza - Tadeusza Pawłowskiego, Bojanowa - Józefa Zutera, Miejskiej Górki - Karola Skrzypczaka, Jutrosina - Zbigniewa Koszarka oraz starosty rawickiego Zdzisława Maćkowiaka podpisał porozumienie o współpracy z przedstawicielem powiatu lipowieckiego (Ukraina) reprezentowanym przez Jurija Naumenko. Współpraca zakłada wymianę doświadczeń samorządowych na szczeblu gminnym i powiatowym oraz wzajemną współpracę w zakresie przemysłu, gospodarki wiejskiej i handlu. Od 1999r. gmina zapoczątkowała prowadzenie współpracy z gminą Paszowice pow. Jawor a od 03 roku z miastem Wisła. Współpraca przede wszystkim ma dotyczyć organizowania wakacyjnej wymiany dzieci i młodzieży zielone szkoły, zielone klasy i współpracy kulturalnej. str. 16 z 68

2.6. Ważniejsze podmioty gospodarcze Gminna Spółdzielnia SCH w Pakosławiu, Zakład Przetwórstwa Mięsnego s.c.- Edward i Grzegorz Dworeccy w Golejewie, Zakład Stolarski SOMAPOL - Krzysztof Małecki w Chojnie, Tartak Chojno SAMAPOL Sławomir Sobota w Chojnie, Usługi Dźwigowe, Koszowe, Sprzętowe Józef Mosiek w Golejewie, Zakład Stolarski - Karkosz w Golejewie, Zakład Transportowo-Produkcyjno-Handlowy WAWtrans Lucjan Wawrzyniak w Góreczkach Wielkich, Usługi Transportowo-Sprzętowe Kazimierz Wierzchowski w Pakosławiu, Firma Handlowa MIREX Mirosława i Jacek Hajduk, Tadeusz Łapawa AŁTAJA Aurelia Łapawa AŁTAJA. str. 17 z 68

WIZJA ROZWOJU GMINA PAKOSŁAW str. 18 z 68

str. 19 z 68

ANALIZA SWOT czyli analiza silnych i słabych stron, szans i zagrożeń str. z 68

ład: środowisko mocne strony zalesienie powierzchnia struktura zadrzewień i zakrzaczeń śródpolnych parki zabytkowe i tradycje kulturowe rzeka Orla infrastruktura (kanalizacja, gaz) zasoby wody pitnej dobra struktura krajobrazu czyste powietrze uporządkowana gospodarka odpadami wzrastająca świadomość ekologiczna zamiłowanie do aktywności ruchowej słabe strony dzikie wysypiska śmieci monotonia leśna niski poziom segregacji odpadów wypalanie traw brak naturalnych zbiorników wodnych niewystarczająca świadomość ekologiczna mieszkańców brak ścieżek edukacyjnych rozwój rolnictwa w kierunku wielkoobszarowym i intensywnym zagrożenie i zanieczyszczenie ujęć wody poprzez działalność rolniczą wysokie koszty ścieków brak w niektórych miejscowościach sieci kanalizacyjnej stare sieci kanalizacyjne wysokie koszty inwestycji z wykorzystaniem energii odnawialnej brak dofinansowania w usuwaniu azbestu spalanie śmieci, odpadów złej jakości opału w kotłowniach domowych. szanse regionalne zagospodarowanie odpadów właściwe stosunki wodne w dolinie Baryczy wsparcie państwa dla alternatywnych źródeł energii zagrożenia inwestycje zagrażające środowisku w otoczeniu globalne zmiany klimatu str. 21 z 68

ład: gospodarczy mocne strony wysokoprodukcyjne rolnictwo dobra infrastruktura techniczna przetwórstwo mięsne rozwinięte usługi hodowla koni potencjał do rozwoju turystyki zorganizowani kwaterodawcy przetwórstwo drewna grupy producenckie rolników tereny uzbrojone pod dział. gosp. dobra sieć dróg duża produkcja pieczarek udział w związku gmin turystycznych dobrze funkcjonująca gminna spółdzielczość łatwa dostępność do mediów słabe strony rozdrobnione gospodarstwa rolne słaba jakość nawierzchni dróg nie wystarczająca baza paszowa brak przetwórni owoc- warzyw. kapitał rozproszony, nieumiejętnie inwestowany niedobór wysoko wykwalifikowanych kadr oddalenie od rynków zbytu brak korytarza transportowego dla pojazdów o dużym tonażu brak uzbrojenia w media strefy gospodarczej szanse wzrost zamożności społeczeństwa sukces związku gmin dopływ środków pomocowych pozyskanie inwestorów zewnętrznych stabilna gospodarka państwa zapobieżenie powodziom rozwój ekoturystyki w dolinie Baryczy zagrożenia konkurencja sąsiadów degradacja środowiska klęski żywiołowe załamanie rynków Unia Europejska str. 22 z 68

ład: społeczny mocne strony DPS Osiek rosnące aspiracje edukacyjne podtrzymanie tradycji rodzinnych pielęgnacja gminnego folkloru komunikacja społeczna dobra baza opieki zdrowotnej dobra baza oświatowa i sportowa kontakty z innymi gminami z zagranicy i w Polsce niskie bezrobocie chęć do zdrowego trybu życia niska uciążliwość hałasu poczucie tożsamości narodowej poczucie bezpieczeństwa dobre warunki do zamieszkania bogaty kalendarz imprez słabe strony niezadowalająca opieka zdrowotna brak gabinetów specjalistycznych brak mieszkań socjalnych brak pensjonatu dla ludzi starszych starzejące się społeczeństwo ucieczka młodych stosunki między sąsiedzkie nikłe zainteresowanie samoztrudnieniem szanse reformy: zdrowia, oświaty, zwiększenie zainteresowania mieszkaniem na wsi zagrożenia przejmowanie złych wzorców i wartości patologie społeczne komercjalizacja kultury str. 23 z 68

ZAKRES DZIAŁAŃ czyli cele strategiczne i operacyjne oraz zadania i działania str. 24 z 68

ZADANIE 1. Szkoły prowadzące edukację o środowisku lokalnym (raport o stanie środowiska upowszechniony przez szkoły, konkursy gminne i szkolne, praktyczne działania związane ze środowiskiem np. Sprzątanie Świata ), 1. Przygotowanie materiału o problemach ekologicznych gminy dla mieszkańców (ulotki, plakaty, informacje w gazetce gminnej, materiały graficzne do prezentacji na zebraniach wiejskich), STRATEGIA ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU GMINY PAKOSŁAW 11-25 ŁAD ŚRODOWISKOWY DZIEDZINA: działania proekologiczne CEL STRATEGICZNY 1. Mieszkańcy świadomi ekologicznie Bez podniesienia stanu świadomości mieszkańców nie zostaną rozwiązane problemy ekologiczne gminy szczególnie związane z niską emisją, brakiem uregulowania gospodarki ściekami, wzrostem ilości odpadów. Wymienione problemy wymagają zaangażowania mieszkańców zarówno na poziomie codziennych zachowań dot. ograniczania ilości odpadów i nie składowania ich na dziko jak i przyłączenia się do sieci gazowej i kanalizacyjnej i ponoszenia z tym związanych kosztów. Większa świadomość proekologiczna mieszkańców umożliwi także dbałość o bioróżnorodność środowiska przyrodniczego, która ze względu na rolniczy charakter gminy ulega niekorzystnym zmianom. Nr celu operacyjnego 1 2 Cel operacyjny Wysoki poziom świadomości proekologicznej wśród dzieci i młodzieży Wysoki poziom świadomości proekologicznej wśród dorosłych mieszkańców str. 25 z 68

HARMONOGRAM DZIAŁAŃ DZIAŁANIA (ZADANIA) 12 13 14 15 16 17 18 19 21 22 23 24 25 1. Szkoły prowadzące edukację o środowisku lokalnym (raport o stanie środowiska upowszechniony przez szkoły, konkursy gminne i szkolne, praktyczne działania związane ze środowiskiem np. Sprzątanie Świata ), 2. Przygotowanie materiałów o problemach proekologicznych gminy dla mieszkańców (ulotki, plakaty, informacje w gazetce gminnej, materiały graficzne do prezentacji na zebraniach wiejskich), str. 26 z 68

ZADANIE 1. Stały monitoring "dzikich wysypisk" 2. Bieżąca likwidacja "dzikich wysypisk". 3. Egzekucja kar w stosunku do zanieczyszczających. 1. Objęcie systemem zbiórki wszystkich mieszkańców gminy. 2. Przygotowanie mieszkańców do ponoszenia za wywóz odpadów. 3. Segregacja odpadów. 4. Włączenie gminy do regionalnego systemu zagospodarowania odpadów. 1. Wdrażania programów zwiększających znajomość prawa w zakresie postępowania z odpadami komunalnymi i przemysłowymi. 2. Przekazywanie informacji dot. właściwego postępo wania z odpadami, ze szczególnym uwzględnieniem podmiotów gospodarczych świadczących takie usługi. STRATEGIA ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU GMINY PAKOSŁAW 11-25 DZIEDZINA: gospodarka odpadami CEL STRATEGICZNY 2. Sprawny system gospodarki odpadami Pomimo, że wszyscy mieszkańcy objęci są systemem wywozu odpadów komunalnych, na terenie gminy występuje problem odpadów składowanych na dziko. Gmina Pakosław jest jedną z gmin, która prawie w 100 posiada podpisane umowy z mieszkańcami na odbiór odpadów komunalnych. Swoje usługi dla mieszkańców gminy świadczą obecnie dwa przedsiębiorstwa. Aby spełnić wymogi ustawy o odpadach, oraz ustawy o zachowaniu porządku i czystości w gminie, samorząd i mieszkańcy powinni zaplanować rozwiązania w tym zakresie. W dalszej przyszłości rozwiązaniem tego problemu będzie włączenie gminy Pakosław do regionalnego systemu zagospodarowania odpadów. Nr celu operacyjnego Cel operacyjny 1 2 3 Likwidacja dzikich wysypisk. Zaplanowanie gospodarki odpadami na terenie gminy ( i wdrożenie gminnego programu gospodarki odpadami). Edukacja w kierunku ograniczania odpadów komunalnych. str. 27 z 68

HARMONOGRAM DZIAŁAŃ DZIAŁANIA (ZADANIA) 1. Stały monitoring "dzikich wysypisk" 12 13 14 15 16 17 18 19 21 22 23 24 25 podmiot odpowiedzialny 2. Bieżąca likwidacja "dzikich wysypisk". 3. Egzekucja kar w stosunku do zanieczyszczających. 4. Objęcie systemem zbiórki wszystkich mieszkańców gminy. 5. Przygotowanie mieszkańców do ponoszenia odpłatności za wywóz odpadów. 6. Segregacja odpadów. 7. Włączenie gminy do regionalnego systemu zagospodarowania odpadów. 8. Wdrażania programów zwiększających znajomość prawa w zakresie postępowania z odpadami komunalnymi i przemysłowymi. 9. Przekazywanie informacji dot. właściwego postępowania z odpadami ze szczególnym uwzględnieniem podmiotów gospodarczych świadczących takie usługi. DZIEDZINA: gospodarka wodno-ściekowa str. 28 z 68

CEL STRATEGICZNY 3 Uporządkowana gospodarka wodno-ściekowa zapewniająca bieżące potrzeby mieszkańców i pomiotów gospodarczych na terenie gminy Gmina Pakosław to typowa rolnicza gmina o wysokiej obsadzie inwentarza na ha trzody chlewnej i bydła. Gmina objęta jest częściowo systemem kanalizacji. Mieszkańcy nie zawsze rozumieją konieczność przyłączania się do budowanej sieci kanalizacyjnej. Występują także problemy z regularnym wywozem ścieków z szamb. Określono, że najpilniejszym zadaniem jest dalsza budowa sieci kanalizacyjnej oraz określenie, które osadnictwo i w jaki sposób rozwiąże problem ścieków przez przyzagrodowe oczyszczalnie. Pilnym zadaniem jest także dostarczenie rolnikom informacji na temat prawidłowego zagospodarowania gnojowicy. Nr celu operacyjnego Cel operacyjny 1 2 3 Dobra jakość i ilość dostarczanej wody pitnej Sprawna i ogólnie dostępna sieć kanalizacyjna Oczyszczone ścieki w sposób zapewniający ich gospodarcze wykorzystanie 1. Modernizacja stacji uzdatniania wody. 2. Rozbudowa sieci dostarczającej wodę pitną 3. Modernizacja sieci o niskich parametrach 1. Rozbudowa sieci kanalizacyjnej. 2. Modernizacja sieci o niskich parametrach 3. Rozdzielenie sieci kanalizacyjnej od deszczo- 1. Wykonanie całościowej koncepcji gospodarki 2. Budowa dalszych etapów infrastruktury kanali- 3. Utrzymanie pasów buforowych roślinności 4. Dowóz ścieków komunalnych z szamb do 5. Edukacja w kierunku zagospodarowania ście- ZADANIE technicznych i sieci zdekapitalizowanej. technicznych i sieci zdekapitalizowanej. wej. ściekami w gminie. zacyjnej. wzdłuż cieków i zbiorników. oczyszczalni ścieków. ków rolniczych. HARMONOGRAM DZIAŁAŃ DZIAŁANIA (ZADANIA) 13 14 15 16 17 18 19 21 22 23 24 podmiot od- str. 29 z 68

1. Modernizacja stacji uzdatniania wody. 2. Rozbudowa sieci dostarczającej wodę pitną. 3. Modernizacja sieci o niskich parametrach technicznych i sieci zdekapitalizowanej. 4. Rozdzielenie sieci kanalizacyjnej od deszczowej. 5. Wykonanie całościowej koncepcji gospodarki ściekami w gminie. 6. Budowa dalszych etapów infrastruktury kanalizacyjnej. 7. Utrzymanie pasów buforowych roślinności wzdłuż cieków i zbiorników. 8. Dowóz ścieków komunalnych z szamb do oczyszczalni ścieków. 9. Edukacja w kierunku zagospodarowania ścieków rolniczych. 12 25 powiedzialny DZIEDZINA: atmosfera CEL STRATEGICZNY 4 Czyste powietrze atmosferyczne, wolne od zanieczyszczeń gazowych i pyłu. str. 30 z 68

Stan czystości powietrza na terenie gminy związany jest z tzw. niską emisją występującą w sezonie grzewczym. Niska emisja spowodowana jest wykorzystywaniem przez mieszkańców opału niskiej jakości. Odczuwalna jest na terenie zwartego osadnictwa. Tylko część mieszkańców przyłączona jest do sieci gazowej. Jakość powietrza ulegnie odczuwalnej poprawie, jeśli sieć gazowa obejmie wszystkich możliwych użytkowników, a na terenie zabudowy rozproszonej nastąpi modernizacja systemów grzewczych. Nr celu operacyjnego Cel operacyjny 1 Niska emisja w sezonie grzewczym, nieprzekraczająca dopuszczalnych norm. 1. Wykonanie przyłączy gazowych na terenach 3. Eliminowanie opalania niskiej jakości węglem 4. Egzekwowanie obowiązujących przepisów ZADANIE objętych siecią u wszystkich użytkowników. 2. Modernizacja systemów grzewczych na terenie przysiółków (olej opałowy lub propan butan). i odpadami. prawa ograniczających zanieczyszczanie atmosfery. HARMONOGRAM DZIAŁAŃ DZIAŁANIA (ZADANIA) 1. Wykonanie przyłączy ga- 12 13 14 15 16 17 18 19 21 22 23 24 str. 31 z 68 25 podmiot odpowiedzialny

zowych na terenach objętych siecią u wszystkich użytkowników. 2. Modernizacja systemów grzewczych na terenie przysiółków (olej opałowy lub propan butan). 3. Eliminowanie opalania niskiej jakości węglem i odpadami. 4. Egzekwowania obowiązujących przepisów prawa ograniczających zanieczyszczanie atmosfery. DZIEDZINA: krajobraz i przyroda CEL STRATEGICZNY 5 Wysoka bioróżnorodność na terenie gminy str. 32 z 68

Gmina charakteryzuje się bardzo dużym wykorzystaniem przestrzeni rolniczej. Gruntów zalesionych jest 1.655 ha. Nieużytki nie występują. Na terenie gminy występują enklawy o wysokiej bioróżnorodności np. łąki podmokłe lub parki wiejskie, ale bez czynnej ochrony tych obszarów ulegną one zanikowi lub degradacji. Dlatego też bardzo pilnym zadaniem jest wykonanie inwentaryzacji zasobów przyrodniczych gminy, na podstawie, których obszary cenne będzie można objąć ochroną. Zanim jednak to nastąpi należy podjąć działania umożliwiające podnoszenie bioróżnorodności na otwartych terenach rolnych oraz dokonać odpowiednich zapisów w tym zakresie w studium uwarunkowań i zagospodarowania przestrzennego gminy, oraz przestrzegać je w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego. Nr celu operacyjnego Cel operacyjny 1 Zasoby przyrody ożywionej stanowią ważny element krajobrazu gminy 1. Zwiększenie bioróżnorodności na terenach 4. Przestrzeganie zapisów studium w procesie ZADANIE rolnych: zwiększenie powierzchni zieleni na gruntach V i VI klasy, zachowanie miedz śródpolnych, nasadzanie drzew przy śródpolnych drogach (gatunki rodzime), zachowanie najcenniejszych zbiorowisk łąk, ochrona przyrodnicza parków wiejskich. 2. Inwentaryzacja przyrodnicza gminy. 3. Podjęcie odpowiednich form ochrony na podstawie inwentaryzacji. inwestycyjnym. str. 33 z 68

HARMONOGRAM DZIAŁAŃ DZIAŁANIA (ZADANIA) 1. Zwiększenie bioróżnorodności na terenach rolnych: zwiększenie powierzchni zieleni na gruntach V i VI klasy, zachowanie miedz śródpolnych, nasadzanie drzew przy śródpolnych drogach (gatunki rodzime), zachowanie najcenniejszych zbiorowisk łąk, ochrona przyrodnicza parków wiejskich. 2. Inwentaryzacja przyrodnicza gminy. 3. Podjęcie odpowiednich form ochrony na podstawie inwentaryzacji. 4. Przestrzeganie zapisów studium w procesie inwestycyjnym. 12 13 14 15 16 17 18 19 21 22 23 24 25 podmiot odpowiedzialny str. 34 z 68

ZADANIE STRATEGIA ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU GMINY PAKOSŁAW 11-25 ŁAD GOSPODARCZY /ul. Leśna Pakosław/. 2. Uchwalenie Planu Zagospodarowania Przestrzennego. energia, gaz, drogi dojazdowe/. 1. Podjęcie Uchwał przez Radę Gminy, w sprawie ulg podatkowych dla podmiotów gospodarczych, tworzących nowe miejsca pracy i inwestujących na terenie gminy. Zalewu i na terenie Gminy pomiędzy miejscowościami. poddaszu SP w Pakosławiu OSIEK. DZIEDZINA: rynek pracy CEL STRATEGICZNY 1 Nowe miejsca pracy na terenie gminy W Pakosławiu jako typowo rolniczej gminie występuje brak pozarolniczych miejsc pracy, stąd potrzeba stworzenia warunków do powstawania pozarolniczych źródeł dochodu. Taką metodę tworzenia pozarolniczych miejsc pracy a jednocześnie stymulującą rozwój gospodarczy jest tworzenie usług około rolniczych i wszelkich innych. Szczególną rolę może tu odegrać rozwój turystyki wiejskiej. Gmina Pakosław posiada spory potencjał umożliwiający rozwój usług turystycznych. Gmina leży w otulinie parku krajobrazowego "Stawy Milickie, ma na swoim terenie kilka ciekawych zespołów parkowo pałacowych, znajduje się tu Stadnina Koni Golejewko. Na tym terenie funkcjonuje kilkanaście kwater agroturystycznych skupionych w stowarzyszeniu właścicieli kwater. Gmina jest członkiem założycielem Międzygminnego związku gmin turystycznych Wielkopolska gościnna. Nr celu operacyjnego Cel operacyjny 1 2 3 Utworzenie strefy gospodarczej pod usługi i działalność nieuciążliwą dla środowiska 1. Wyznaczenie terenów pod strefę gospodarczą 3. Budowa infrastruktury technicznej /wod-kan., 4. Promocja strefy i sprzedaż nieruchomości. Wprowadzenie systemu ulg podatkowych dla podmiotów tworzących nowe miejsca pracy Rozbudowa infrastruktury technicznej wspierającej turystykę 1. Budowa ścieżek pieszo-rowerowych w okolicy 2. Utworzenie schroniska młodzieżowego na 3. Budowa ścieżki edukacyjno - przyrodniczej - str. 35 z 68

HARMONOGRAM DZIAŁAŃ DZIAŁANIA (ZADANIA) 1. Wyznaczenie terenów pod strefę gospodarczą /ul. Leśna Pakosław/. 2. Uchwalenie Planu Zagospodarowania Przestrzennego. 3. Budowa infrastruktury technicznej /wod-kan., energia, gaz, drogi dojazdowe/. 4. Promocja strefy i sprzedaż nieruchomości. 5. Podjęcie Uchwał przez Radę Gminy, w sprawie ulg podatkowych dla podmiotów gospodarczych, tworzących nowe miejsca pracy i inwestujących na terenie gminy. 6. Budowa ścieżek pieszorowerowych w okolicy Zalewu i na terenie Gminy pomiędzy miejscowościami. 7. Utworzenie schroniska młodzieżowego na poddaszu SP w Pakosławiu 8. Budowa ścieżki edukacyjno - przyrodniczej - OSIEK. 12 13 14 15 16 17 18 19 21 22 23 24 25 podmiot odpowiedzialny str. 36 z 68

DZIEDZINA: podmioty gospodarcze CEL STRATEGICZNY 2 Stwarzanie warunków sprzyjających rozwojowi i powstawaniu nowych podmiotów gospodarczych Nr celu operacyjnego Cel operacyjny 1 2 3 Systematyczne przygotowywanie terenów pod rozwój gospodarczy Promocja gospodarcza Gminy Przyjazna Gmina dla przedsiębiorczości. 1. Opracowywanie planów zagospodarowania 1. Podejmowanie inicjatyw w gremiach, mają- 2. Wspólna promocja Gminy i podmiotów gospo- 1. Wypracowanie wspólnej oferty gospodarczej 2. Podejmowanie działań marketingowych na ZADANIE przestrzennego i uzbrojenie wyznaczonych terenów. cych wpływ na procedury ustawodawcze. darczych. rzecz warunków sprzyjających rozwojowi gospodarczemu gminy - przekazy medialne. str. 37 z 68

HARMONOGRAM DZIAŁAŃ DZIAŁANIA (ZADANIA) 1. Opracowywanie planów zagospodarowania przestrzennego i uzbrojenie wyznaczonych terenów. 2. Podejmowanie inicjatyw w gremiach, mających wpływ na procedury ustawodawcze. 3. Wspólna promocja Gminy i podmiotów gospodarczych. 4. Wypracowanie wspólnej oferty gospodarczej. 5. Podejmowanie działań marketingowych na rzecz warunków sprzyjających rozwojowi gospodarczemu gminy - przekazy medialne. 12 13 14 15 16 17 18 19 21 22 23 24 25 podmiot odpowiedzialny str. 38 z 68

DZIEDZINA: media techniczne CEL STRATEGICZNY 3 Dostępna dla podmiotów gospodarczych infrastruktura techniczna Według diagnozy gmina dysponuje już dość dobrze rozwiniętą infrastrukturą techniczną. Niemniej jednak jeszcze potrzeby w tej sferze są. 1. Kanalizacja na terenie gminy wybudowana jest oczyszczalnia ścieków w Chojnie, która obsługuje 4 miejscowości : Chojno, Golejewko, Golejewko i Ostrobudki (18 km kolektorów sanitarnych), w roku 1998 rozpoczęto budowę oczyszczalni w Pakosławiu dla Pakosławia, Osieka, Pomocna. Oczyszczalnię oddano do użytku 1-IV-00 roku z pierwszym etapem kolektorów sanitarnych, obecnie z 6 miejscowościami Pakosław, Sowy, Białykał, Zaorle, Pomocno i Osiek. 2. Gazyfikacja Zakończono gazyfikację 12 miejscowości, 262 gospodarstwa podłączone są do sieci, która ogólnie rozciąga się na 62,5 km. Stacja redukcyjna znajduje się w Pakosławiu o przepustowości 1600m3/h. Doprowadzony jest gaz ziemny GZ 50. 3. Zaopatrzenie w wodę - zwodociągowanych jest 100% gospodarstw, 875 odbiorców (96 km sieci, hydrofornia w Białymkale i przepompownia w Pakosławiu) 4. Telekomunikacja - Jeden telefon w gminie przypada na 5,3 osoby, obecnie jest 850 abonentów; gminę obsługuję automatyczna centrala cyfrowa. Poprawa stanu dróg i budowa chodników - Drogi gminne mają 34,8 km długości w tym o nawierzchni bitumicznej 11,0 km tłuczniowej 1,1 km gruntowej 22,5 km str. 39 z 68

Nr celu operacyjnego 1 2 3 Cel operacyjny Zwiększenie dostępu do infrastruktury technicznej. Systematyczna wymiana sieci kanalizacji sanitarnej. Ekonomiczne zarządzanie rozbudową infrastruktury technicznej. 1. Dokończenie budowy kanalizacji sanitarnej, 2. Rozbudowa oczyszczalni o zagospodaro- 1. Wymiana sieci kanalizacji sanitarnej Chojno 2. Wymiana sieci kanalizacji deszczowej. 1. Zastosowanie nowatorskich i oszczędnych 2. Wykorzystanie potencjału ekonomicznego 3. Stosowanie partnerstwa publiczno-prawne, ZADANIE oczyszczalni przyzagrodowych, kanalizacji deszczowej, dróg i ścieżek pieszorowerowych. wanie osadów. i Golejewo. rozwiązań przy rozbudowie oświetlenia ulicznego. gminnych jednostek zajmujących się obsługą sieci wodno-kanalizacyjnej. w celu ulepszenia infrastruktury technicznej. str. 40 z 68

HARMONOGRAM DZIAŁAŃ DZIAŁANIA (ZADANIA) 1. Dokończenie budowy kanalizacji sanitarnej, oczyszczalni przyzagrodowych, kanalizacji deszczowej, dróg i ścieżek pieszo-rowerowych. 2. Rozbudowa oczyszczalni o zagospodarowanie osadów. 3. Wymiana sieci kanalizacji sanitarnej Chojno i Golejewo. 4. Wymiana sieci kanalizacji deszczowej. 5. Zastosowanie nowatorskich i oszczędnych rozwiązań przy rozbudowie oświetlenia ulicznego. 6. Wykorzystanie potencjału ekonomicznego gminnych jednostek zajmujących się obsługą sieci wodnokanalizacyjnej. 7. Stosowanie partnerstwa publiczno-prawnego, w celu ulepszenia infrastruktury technicznej. 12 13 14 15 16 17 18 19 21 22 23 24 25 podmiot odpowiedzialny str. 41 z 68

DZIEDZINA: rolnictwo CEL STRATEGICZNY 4 Utrzymanie wysokiej produkcji rolnej Nr celu operacyjnego 1 2 3 Cel operacyjny Scalanie i powiększanie gospodarstw rolnych. Racjonalne nawożenie gleby i ochrona roślin. Utrzymanie w należytym stanie urządzeń melioracyjnych. 1. Prowadzenie gospodarki obrotu 1. Przestrzeganie terminarzu zabie- 1. Utrzymanie w należytym stanie ZADANIE użytków rolnych i leśnych, umożliwiającej bardziej efektywne ich zagospodarowanie. gów agrotechnicznych. urządzeń melioracyjnych, koszenie odmulanie oraz budowa urządzeń służących regulacji stosunków wodnych na użytkach rolnych. str. 42 z 68

HARMONOGRAM DZIAŁAŃ DZIAŁANIA (ZADANIA) 1. Prowadzenie gospodarki obrotu użytków rolnych i leśnych umożliwiającej bardziej efektywne ich zagospodarowanie. 2. Przestrzeganie terminarzu zabiegów agrotechnicznych. 3. Utrzymanie w należytym stanie urządzeń melioracyjnych, koszenie odmulanie oraz budowa urządzeń służących regulacji stosunków wodnych na użytkach rolnych. 12 13 14 15 16 17 18 19 21 22 23 24 25 podmiot odpowiedzialny str. 43 z 68

DZIEDZINA: usługi komunalne CEL STRATEGICZNY 5 Świadczenie wysokiej jakości usług komunalnych na rzecz mieszkańców. Nr celu operacyjnego Cel operacyjny 1 2 3 Sprawny odbiór i segregacja odpadów komunalnych stałych Efektywna organizacja odbioru ścieków i odpadów Dostawa odpowiedniej jakości wody 1. Zapewnienie odbioru odpadów komu- 2. Zapewnienie systemu ulg dla miesz- 1. Poprawa stanu infrastruktury technicz- 1. Poprawa stanu infrastruktury technicz- ZADANIE nalnych przez uprawnione podmioty gospodarczych z uwzględnieniem zasad konkurencyjności i ekonomii. kańców wywiązujących się z właściwego postępowania z odpadami. nej, zapewniającej odbiór i segregację odpadów oraz odprowadzanie ścieków. nej, zapewniającej dostawę wody pitnej o dobrej jakości. str. 44 z 68

HARMONOGRAM DZIAŁAŃ DZIAŁANIA (ZADANIA) 1. Zapewnienie odbioru odpadów komunalnych przez uprawnione podmioty gospodarcze z uwzględnieniem zasad konkurencyjności i ekonomii. 2. Zapewnienie systemu ulg dla mieszkańców wywiązujących się z właściwego postępowania z odpadami. 3. Poprawa stanu infrastruktury technicznej zapewniającej odbiór i segregację odpadów oraz odprowadzanie ścieków. 4. Poprawa stanu infrastruktury technicznej zapewniającej dostawę wody pitnej o dobrej jakości. 12 13 14 15 16 17 18 19 21 22 23 24 25 podmiot odpowiedzialny str. 45 z 68

ŁAD SPOŁECZNY DZIEDZINA: demografia CEL STRATEGICZNY 1 Wzrost demograficzny przyszłością gminy Nr celu operacyjnego Cel operacyjny 1 2 3 Przeciwdziałanie ucieczce (migracji) młodych do miast i za granice Zapewnienie warunków sprzyjających wzrostowi demograficznemu Stwarzanie warunków do osiedlania się nowych rodzin 1. Przeciwdziałanie starzeniu się społeczeństwa, 1. Dobra oferta przedszkolna i edukacyjna. 2. Różnorodne wspieranie rodzin wielodzietnych. 1. Sprzedaż działek budowlanych pod budownic- 2. Urbanizacja terenów przeznaczonych pod za- ZADANIE poprzez zatrzymanie młodych na wsi, dzięki atrakcyjnym działaniom władz na rzecz społeczeństwa. two mieszkaniowe. budowę (zapewnienie infrastruktury i rozwój strefy usługowej) str. 46 z 68

HARMONOGRAM DZIAŁAŃ DZIAŁANIA (ZADANIA) 1. Przeciwdziałanie starzeniu się społeczeństwa poprzez zatrzymanie młodych na wsi dzięki atrakcyjnym działaniom władz na rzecz społeczeństwa 2. Dobra oferta przedszkolna i edukacyjna. 3. Różnorodne wspieranie rodzin wielodzietnych 4. Sprzedaż działek budowlanych pod budownictwo mieszkaniowe. 5. Urbanizacja terenów przeznaczonych pod zabudowę (zapewnienie infrastruktury i rozwój strefy usługowej) 12 13 14 15 16 17 18 19 21 22 23 24 25 podmiot odpowiedzialny str. 47 z 68

DZIEDZINA: PRZECIWDZIAŁANIE BEZROBOCIU CEL STRATEGICZNY 2 Zmniejszenie bezrobocia w gminie Nr celu operacyjnego 1 2 Cel operacyjny Nowe stanowiska pracy Zwiększanie kwalifikacji bezrobotnych oraz przeciwdziałanie bezrobociu 2. Pomoc w zakładaniu firm przez 1. Organizowanie szkoleń dla 1. Tworzenie nowych miejsc pracy. ZADANIE mieszkańców gminy. bezrobotnych. 2. Organizowanie staży, prac interwencyjnych i robót publicznych, prac społecznie użytecznych. 3. Działanie na rzecz zmiany stylu życia młodzieży. str. 48 z 68

HARMONOGRAM DZIAŁAŃ DZIAŁANIA (ZADANIA) 1. Tworzenie nowych miejsc pracy. 2. Pomoc w zakładaniu firm przez mieszkańców gminy. 3. Organizowanie szkoleń dla bezrobotnych. 4. Organizowanie staży, prac interwencyjnych i robót publicznych, prac społecznie użytecznych. 5. Działanie na rzecz zmiany stylu życia młodzieży. 12 13 14 15 16 17 18 19 21 22 23 24 25 podmiot odpowiedzialny str. 49 z 68

DZIEDZINA: POMOC SPOŁECZNA CEL STRATEGICZNY 3 Pomoc z integracją społeczną Nr celu operacyjnego Cel operacyjny 1 2 3 Pozyskiwanie środków na pomoc społeczną Profilaktyka i rozwiązywanie problemów uzależnień i przemocy Potrzeby osób starszych, chorych i niepełnosprawnych 1. Wnioskowanie o środki zewnętrzne. 2. Tworzenie i realizacja projektów unijnych, ak- 1. Wdrażanie działań profilaktycznych wśród 2. Zintegrowanie skutecznych działań na rzecz 3. Podjęcie działań na rzecz integracji miesz- 1. Podnoszenie świadomości społecznej na te- 2. Wzrost zaangażowania społeczności lokalnej i 3. Przeciwdziałanie izolacji społecznej. 4. Tworzenie mieszkań socjalnych czy pensjona- ZADANIE tywnie wspierających społeczność lokalną. dzieci i młodzieży. dziecka i rodziny ze środowiskiem. kańców - wspieranie form wypoczynku rodzinnego oraz aktywnego stylu życia. maty starości i niepełnosprawności. najbliższej rodziny na potrzeby osób starszych. tu dla osób starszych. str. 50 z 68