Pracownik ochrony fizycznej bez licencji (541307)

Pracownik ochrony fizycznej bez licencji (541307) Pracownicy usług i sprzedawcy

Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich Publikacja opracowana w ramach projektu systemowego pn. Rozwijanie zbioru krajowych standardów kompetencji zawodowych wymaganych przez pracodawców. Priorytet I PO KL, Działanie 1.1 Krajowy standard kompetencji zawodowych Pracownik ochrony fizycznej bez licencji (541307) Copyright by Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich, Warszawa 2013 Kopiowanie i rozpowszechnianie może być dokonane za podaniem źródła ISBN 978-83-7951-000-9 (całość) ISBN 978-83-7951-165-5 (165) Nakład 1000 egz. Publikacja bezpłatna Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich 00-697 Warszawa, Aleje Jerozolimskie 65/79, tel. (22) 237-00-00, fax (22) 237-00-99 e-mail: sekretariat@crzl.gov.pl http://www.crzl.gov.pl Wydawnictwo Naukowe Instytutu Technologii Eksploatacji Państwowego Instytutu Badawczego 26-600 Radom, ul. K. Pułaskiego 6/10, tel. centr. (48) 364-42-41, fax (48) 364-47-65 e-mail: instytut@itee.radom.pl http://www.itee.radom.pl 2

Spis treści 1. Dane identyfikacyjne zawodu... 4 1.1. Kod, nazwa zawodu i usytuowanie zawodu w klasyfikacjach... 4 1.2. Notka metodologiczna i autorzy... 4 2. Opis zawodu... 6 2.1. Synteza zawodu... 6 2.2. Opis pracy i sposobu jej wykonywania, obszary występowania zawodu... 6 2.3. Środowisko pracy (warunki pracy, maszyny i narzędzia pracy, zagrożenia, organizacja pracy)... 6 2.4. Wymagania psychofizyczne, zdrowotne, w tym przeciwwskazania do wykonywania zawodu... 7 2.5. Wykształcenie i uprawnienia niezbędne do podjęcia pracy w zawodzie... 7 2.6. Możliwości rozwoju zawodowego, potwierdzania/walidacji kompetencji... 7 2.7. Zadania zawodowe... 8 2.8. Wykaz kompetencji zawodowych... 8 2.9. Relacje między kompetencjami zawodowymi a poziomem kwalifikacji w ERK/PRK... 9 3. Opis kompetencji zawodowych... 10 3.1. Ochranianie osób i mienia na powierzonym terenie Kz1... 10 3.2. Kontrolowanie ruchu osobowego i materiałowego Kz2.. 11 3.3. Kompetencje społeczne KzS... 12 4. Profil kompetencji kluczowych... 13 5. Słownik... 14 3

1. Dane identyfikacyjne zawodu 1.1. Kod, nazwa zawodu i usytuowanie zawodu w klasyfikacjach Według Klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy (KZiS 2010): 541307 Pracownik ochrony fizycznej bez licencji Grupa wielka 5 Pracownicy usług i sprzedawcy (w Międzynarodowej Klasyfikacji Standardów Edukacyjnych ISCED 2011 poziom 2). Grupa elementarna 5413 Pracownicy ochrony osób i mienia (w Międzynarodowym Standardzie Klasyfikacji Zwodów ISCO-08 odpowiada grupie 5414 Security guards). Według Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD 2007): Sekcja N. Działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca, Dział 80. Działalność detektywistyczna i ochroniarska, Grupa 80.1. Działalność ochroniarska, z wyłączeniem obsługi systemów bezpieczeństwa. 1.2. Notka metodologiczna i autorzy Opis standardu kompetencji zawodowych wykonano na podstawie: analizy źródeł (akty prawne, klasyfikacje krajowe, międzynarodowe) oraz głównie wyników badań analitycznych na 21 stanowiskach pracy w 7 przedsiębiorstwach (małe 2, średnie 3, duże 2, w tym usługowe 7), przeprowadzonych od stycznia do kwietnia 2013. Zespół Ekspercki: Sławomir Zajdel Universal Security Poland Sp. z o.o. w Szczecinie, Przemysław Nadolski Nixus Sp. z o.o. w Poznaniu, Bartłomiej Nadolski Solid Security w Warszawie, Małgorzata Gadomska Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Mechaników Polskich Ośrodek Doskonalenia Kadr w Szczecinie. Ewaluatorzy: Rafał Żuk Vision Group Sp. z o.o. w Warszawie, Karolina Mądry Zachodniopomorska Szkoła Biznesu w Szczecinie. 4

Recenzenci: Jarosław Kozieł MK Group International w Szczecinie, Tomasz Szybowski Zespół Szkół Nr 4 w Szczecinie. Komisja Branżowa (zatwierdzająca): Waldemar Palejko (przewodniczący) Zarząd Fundacji Razem Bezpieczniej w Szczecinie, Andrzej Paluch Oddział Zarządu Regionu NSZZ Solidarność Pomorza Zachodniego w Kamieniu Pomorskim, Zbigniew Sroczyński Cech Rzemiosł Różnych i Przedsiębiorców w Kamieniu Pomorskim. Data zatwierdzenia: 08.10.2013 r. 5

2. Opis zawodu 2.1. Synteza zawodu Pracownik ochrony fizycznej bez licencji zapewnia fizyczne bezpieczeństwo osobom i mieniu. 2.2. Opis pracy i sposobu jej wykonywania, obszary występowania zawodu Celem pracy pracownika ochrony fizycznej bez licencji jest zapewnienie bezpieczeństwa osób i mienia, chronienie przed zamachami przestępczymi, kradzieżą, rabunkiem, zniszczeniem, uszkodzeniem, szkodami wynikającymi z awarii technicznych oraz zakłóceń porządku publicznego, w miejscu realizacji zadań. Do podstawowych zadań pracownika ochrony fizycznej bez licencji należy uniemożliwienie wejścia wyjścia osobom niepowołanym i nieupoważnionym oraz wjazdu wyjazdu samochodów nieupoważnionych, a także patrolowanie nadzorowanego obiektu lub obszaru. Pracownik ochrony fizycznej bez licencji kontroluje zawartości wjeżdżających i wyjeżdżających pojazdów. Dba aby na terenie chronionym nie przebywały osoby niepożądane. W przypadku zagrożenia zajmuje się ewakuacją, a w przypadku konieczności interwencji, powiadamia właściwe służby wewnętrzne oraz zewnętrzne, takie jak: policja, straż pożarna, pogotowie ratunkowe czy pogotowie gazowe. Zadania realizuje zgodnie z obowiązującymi procedurami z uwzględnieniem aktualnych rejestrów (wykazy osób, firm, samochodów, kluczy, przepustek). 2.3. Środowisko pracy (warunki pracy, maszyny i narzędzia pracy, zagrożenia, organizacja pracy) Miejscem pracy pracownika ochrony fizycznej bez licencji może być teren otwarty oraz obiekty stałe (budynki, hale fabryczne, urzędy i instytucje) i ruchome (samoloty, pociągi, samochody). Często do jego obowiązków należy obsługa urządzeń takich, jak: wagi przemysłowe, blokady wjazdowe, szlabany, urządzenia monitorujące, środki łączności bezprzewodowej i przewodowej. Pracownik ochrony fizycznej bez licencji wykonuje zadania zawodowe w zmiennych warunkach atmosferycznych (wysoka, niska temperatura, opady). Pracownik ochrony fizycznej narażony jest na napaść fizyczną. Pracę wykonuje w systemie zmianowym, samodzielnie lub w zespole pod nadzorem. Z uwagi na 6

możliwość posiadania informacji o charakterze wrażliwym, wymagane jest dochowanie tajemnicy zawodowej. 2.4. Wymagania psychofizyczne, zdrowotne, w tym przeciwwskazania do wykonywania zawodu Osoba wykonująca zawód pracownika ochrony fizycznej bez licencji powinna być stabilna emocjonalnie, zrównoważona i posiadać umiejętność samokontroli. W zawodzie tym trzeba podejmować samodzielne działania wynikające z zakresu kompetencji, posiadać rozwiniętą wyobraźnię, spostrzegawczość i szybko reagować na zaistniałą sytuację. Pracownik ochrony fizycznej bez licencji musi być odporny na stres, posiadać umiejętność pracy w zespole oraz umiejętność prawidłowej oceny zdarzeń. Niezbędne jest zaangażowanie, sumienność i uprzejmość, ale także stanowczość w działaniach. Obciążeniem w pracy może być stres, monotonia i przeciążenie narządu ruchu. Od pracownika ochrony fizycznej bez licencji wymagany jest dobry stan zdrowia, jednak dopuszczalne jest zatrudnienie osób z umiarkowaną niepełnosprawnością fizyczną. Przeciwwskazaniami do wykonywania zawodu są wady wzroku i słuchu nie podlegające korekcji oraz dysfunkcja kończyn dolnych i górnych. 2.5. Wykształcenie i uprawnienia niezbędne do podjęcia pracy w zawodzie Pracownik ochrony fizycznej bez licencji powinien posiadać wykształcenie minimum gimnazjalne. Niezbędne jest posiadanie zaświadczenia o niekaralności za przestępstwa umyślne. Pracę można podjąć po zapoznaniu się z procedurami ochrony i odbyciu szkolenia praktycznego (przyuczenia na stanowisku pracy). 2.6. Możliwości rozwoju zawodowego, potwierdzania/ /walidacji kompetencji Pracownik ochrony fizycznej bez licencji po uzupełnieniu wykształcenia i odbyciu kursów specjalistycznych może uzyskać licencję pracownika ochrony fizycznej I lub II stopnia, może awansować na stanowisko kierownicze zarówno w firmie zajmującej się ochroną, jak i w innej firmie, która w swojej strukturze ma komórkę zajmującą się bezpieczeństwem. Pracownik ochrony fizycznej bez licencji może także realizować swoje zadania w ramach ochrony imprez masowych. Po wypełnieniu niezbędnych warunków (np. wykształcenie, sprawność fizyczna) może starać się o pracę w państwowych służbach bezpieczeństwa i porządku publiczne- 7

go. Posiadając kompetencje w zawodzie pracownika ochrony fizycznej bez licencji można pracować na równorzędnych stanowiskach w zawodach z grupy 541 Pracownicy usług ochrony, np. 541306 Portier. 2.7. Zadania zawodowe Z1. Ochranianie bezpośrednie osób (niezbędne kompetencje: Kz1, KzS). Z2. Ochranianie powierzonego mienia (niezbędne kompetencje: Kz1, KzS). Z3. Kontrolowanie ruchu osobowego (niezbędne kompetencje: Kz2, KzS). Z4. Kontrolowanie ruchu materiałowego (niezbędne kompetencje: Kz2, KzS). Z5. Kontrolowanie przestrzegania przepisów antyalkoholowych (niezbędne kompetencje: Kz1, KzS). Z6. Podejmowanie działań zmierzających do ujęcia sprawcy przestępstwa lub wykroczenia (niezbędne kompetencje: Kz1, Kz2, KzS). Z7. Zabezpieczanie miejsc zdarzeń (niezbędne kompetencje: Kz1, Kz2, KzS). Z8. Współdziałanie z służbami wewnętrznymi i zewnętrznymi w razie niepożądanych zdarzeń (niezbędne kompetencje: Kz1, Kz2, KzS). Z9. Organizowanie pracy zgodnie z zasadami BHP, ochrony ppoż. ochrony środowiska i wymaganiami ergonomii (niezbędne kompetencje: Kz1, Kz2, KzS). 2.8. Wykaz kompetencji zawodowych Kz1 Ochranianie osób i mienia na powierzonym terenie (potrzebne do wykonywania zadań: Z1, Z2, Z5, Z6, Z7, Z8, Z9). Kz2 Kontrolowanie ruchu osobowego i materiałowego (potrzebne do wykonywania zadań: Z3, Z4, Z6, Z7, Z8, Z9). KzS Kompetencje społeczne (potrzebne do wykonywania zadań: Z1 Z9). 8

2.9. Relacje między kompetencjami zawodowymi a poziomem kwalifikacji w ERK/PRK Kompetencje zawodowe potrzebne do wykonywania zadań w zawodzie sugeruje się wykorzystać do opisu kwalifikacji na poziomie 2 właściwym dla wykształcenia gimnazjalnego w Europejskiej i Polskiej Ramie Kwalifikacji. Poziom ten jest uzasadniony miejscem usytuowania zawodu w Klasyfikacji zawodów i specjalności (grupa wielka 5 i jej odpowiednik w ISCED 2011). Osoba wykonująca zawód pracownika ochrony fizycznej bez licencji: 1) w zakresie wiedzy: zna i rozumie elementarne fakty i proste pojęcia oraz zależności między wybranymi sytuacjami związane z wykonywanym zawodem pracownika ochrony fizycznej bez licencji; 2) w zakresie umiejętności: wykonuje proste zadania według ogólnej instrukcji dotyczącej zapewnienia bezpieczeństwa osób i mienia w typowych warunkach, rozwiązuje proste, typowe problemy w typowych warunkach, uczy się pod bezpośrednim kierunkiem w zorganizowanej formie, odbiera proste wypowiedzi najczęściej w formie zwięzłych informacji, tworzy bardzo proste wypowiedzi. 9

3. Opis kompetencji zawodowych Wykonanie zadań zawodowych Z1, Z2, Z5, Z6, Z7, Z8, Z9 wymaga posiadania kompetencji zawodowej Kz1. 3.1. Ochranianie osób i mienia na powierzonym terenie Kz1 Wiedza zna i rozumie elementarne fakty i pojęcia oraz zależności związane z ochranianiem osób i mienia na powierzonym terenie, w szczególności zna: zasady i przepisy BHP, ppoż., ergonomii, ochrony środowiska w zakresie ochrony osób i mienia; topografię i funkcjonowanie chronionego obiektu oraz terenu, występujące zagrożenia dla osób i mienia; procedury postępowania na wypadek niepożądanych zdarzeń; usytuowanie zaworów odcinających gaz, wodę oraz wyłączników prądu; drogi i wyjścia ewakuacyjne z obiektów. Umiejętności wykonuje bardzo proste zadania związane z ochranianiem osób i mienia na powierzonym terenie, według szczegółowych wskazówek w typowych warunkach, w szczególności potrafi: stosować zasady i przepisy BHP, ppoż., ergonomii, ochrony środowiska w zakresie ochrony osób i mienia; patrolować obiekty oraz tereny; rozpoznawać zagrożenia; stosować procedury postępowania na wypadek niepożądanych zdarzeń; oceniać zdarzenia i sytuację; interpretować informacje przekazywane przez systemy alarmowe; lokalizować położenie zaworów odcinających gaz, wodę oraz wyłączniki prądu; wyłączać dopływ gazu, wody, prądu w sytuacji wystąpienia zagrożeń; rozpoznawać drogi i wyjścia z obiektów. 10

Wykonanie zadań zawodowych Z3, Z4, Z6, Z7, Z8, Z9 wymaga posiadania kompetencji zawodowej Kz2. 3.2. Kontrolowanie ruchu osobowego i materiałowego Kz2 Wiedza zna i rozumie elementarne fakty i pojęcia oraz zależności między wybranymi sytuacjami związane z kontrolowaniem ruchu osobowego i materiałowego, w szczególności zna: zasady i przepisy BHP, ochrony ppoż. ochrony środowiska oraz ergonomii w zakresie kontroli ruchu osobowego i materiałowego; instrukcje obsługi i przeznaczenie urządzeń związanych z kontrolą ruchu osobowego i materiałowego; procedury i zasady związane z wchodzeniem i wychodzeniem oraz poruszaniem się osób na ochranianym obszarze; procedury i zasady związane z wjazdem i wyjazdem oraz poruszaniem się pojazdów na ochranianym terenie; zasady dokumentowania wykonywanych czynności i zaistniałych zdarzeń. Umiejętności wykonuje bardzo proste zadania związane z kontrolowaniem ruchu osobowego i materiałowego według szczegółowych wskazówek w typowych warunkach, w szczególności potrafi: stosować zasady i przepisy BHP, ochrony ppoż. ochrony środowiska oraz ergonomii w zakresie kontroli ruchu osobowego i materiałowego; obsługiwać bramy i blokady wjazdowe i wyjazdowe, wagi przemysłowe, elementy monitoringu; stosować procedury i zasady związane z wchodzeniem i wychodzeniem oraz poruszaniem się osób na ochranianym obszarze; stosować procedury i zasady związane z wjazdem i wyjazdem oraz poruszaniem się pojazdów na ochranianym terenie; prowadzić wykazy wydanych kluczy, przepustek; dokumentować wykonywane czynności i zaistniałe zdarzenia (książka dyżurów). 11

Wykonanie wszystkich zidentyfikowanych w standardzie zadań zawodowych wymaga posiadania kompetencji społecznych KzS. 3.3. Kompetencje społeczne KzS: ponosi, wraz z bezpośrednim przełożonym, odpowiedzialność za ochronę osób i mienia na powierzonym terenie oraz kontrolę ruchu osobowego i materiałowego, współdziała pod bezpośrednim nadzorem w zorganizowanych warunkach, ocenia swoje działania na powierzonym terenie i ponosi odpowiedzialność za ich skutki. 12

4. Profil kompetencji kluczowych Ocenę ważności kompetencji kluczowych dla zawodu pracownika ochrony fizycznej bez licencji przedstawia rys. 1. Wykaz kompetencji kluczowych opracowano na podstawie wykazu stosowanego w Międzynarodowym Badaniu Kompetencji Osób dorosłych projekt PIAAC (OECD) Rozwiązywanie problemów Współpraca w zespole Komunikacja ustna Wywieranie wpływu/przywództwo Planowanie i organizowanie pracy Sprawność motoryczna Umiejętność czytania ze zrozumieniem i pisania Umiejętności matematyczne Umiejętność obsługi komputera i wykorzystania Internetu Serie1 1 2 3 4 5 Zbędne Mało ważne Istotne Ważne Bardzo ważne Rys. 1. Profil kompetencji kluczowych dla zawodu 541307 Pracownik ochrony fizycznej bez licencji 13

5. Słownik Zawód Specjalność Zadanie zawodowe Kompetencje zawodowe Wiedza Umiejętności Kompetencje społeczne Kompetencje kluczowe Standard kompetencji zawodowych Kwalifikacja Europejska Rama Kwalifikacji Polska Rama Kwalifikacji Krajowy System Kwalifikacji zbiór zadań (zespół czynności) wyodrębnionych w wyniku społecznego podziału pracy, wykonywanych stale lub z niewielkimi zmianami przez poszczególne osoby i wymagających odpowiednich kwalifikacji i kompetencji (wiedzy, umiejętności oraz kompetencji społecznych) zdobytych w wyniku kształcenia lub praktyki. Wykonywanie zawodu stanowi źródło dochodów. jest wynikiem podziału pracy w ramach zawodu, zawiera część czynności o podobnym charakterze (związanych z wykonywaną funkcją lub przedmiotem pracy) wymagających pogłębionej lub dodatkowej wiedzy i umiejętności zdobytych w wyniku dodatkowego szkolenia lub praktyki. logiczny wycinek lub etap pracy w ramach zawodu o wyraźnie określonym początku i końcu, wyodrębniony ze względu na rodzaj lub sposób wykonywania czynności zawodowych powiązanych jednym celem, kończący się produktem, usługą lub decyzją. wszystko to, co pracownik wie, rozumie i potrafi wykonać, odpowiednio do sytuacji w miejscu pracy. Opisywane są trzema zbiorami: wiedzy, umiejętności oraz kompetencji społecznych. zbiór opisów faktów, zasad, teorii i praktyk przyswojonych w procesie uczenia się, odnoszących się do dziedziny uczenia się lub działalności zawodowej. zdolność wykonywania zadań i rozwiązywania problemów właściwych dla dziedziny uczenia się lub działalności zawodowej. zdolność autonomicznego i odpowiedzialnego uczestniczenia w życiu zawodowym i społecznym oraz kształtowania własnego rozwoju, z uwzględnieniem kontekstu etycznego. wiedza, umiejętności i postawy odpowiednie do sytuacji, niezbędne do samorealizacji i rozwoju osobistego, bycia aktywnym obywatelem, integracji społecznej i zatrudnienia. norma opisująca kompetencje zawodowe konieczne do wykonywania zadań zawodowych wchodzących w skład zawodu, akceptowana przez przedstawicieli organizacji zawodowych i branżowych, pracodawców, pracobiorców i innych kluczowych partnerów społecznych. zestaw efektów uczenia się (zasób wiedzy, umiejętności oraz kompetencji społecznych), których osiągnięcie zostało formalnie potwierdzone przez uprawnioną instytucję. przyjęta w Unii Europejskiej struktura i opis poziomów kwalifikacji, umożliwiający porównywanie kwalifikacji uzyskiwanych w różnych krajach. W Europejskiej Ramie Kwalifikacji wyróżniono 8 poziomów kwalifikacji opisywanych za pomocą efektów uczenia się; stanowią one układ odniesienia krajowych ram kwalifikacji. opis hierarchii poziomów kwalifikacji wpisywanych do zintegrowanego rejestru kwalifikacji w Polsce. ogół rozwiązań służących ustanawianiu i nadawaniu kwalifikacji (potwierdzaniu efektów uczenia się) oraz zapewnianiu ich jakości. 14