Spis treúci Przedmowa... 9 Czego sií moøna dowiedzieê z tej ksiπøki?... 10 Jaki jest uk ad tej ksiπøki?... 11 Dedykacja... 12 PodziÍkowania... 12 Kontakt z czytelnikami... 14 Us ugi dla czytelnikûw...14 CzÍúÊ I. Instalacja i konfiguracja serwera SUSE... 15 Rozdzia 1. Instalacja SUSE LINUX Enterprise Server... 17 OmÛwienie metod instalacji... 18 Instalacja z CD-ROM-u... 19 Instalacja za pomocπ programu VNC... 20 Instalacja sieciowa... 22 Instalacja za pomocπ programu AutoYaST... 23 Plany przedinstalacyjne...23 Instalacja systemu SLES 9 w 10 atwych krokach... 30 WybÛr metody instalacji... 30 WybÛr jízyka... 31 WybÛr ustawieò instalacji... 31 Przygotowanie dyskûw twardych... 34 Konfiguracja systemu... 35 Konfiguracja ustawieò sieciowych... 35 Przeprowadzanie internetowych aktualizacji... 37 Konfiguracja us ug... 37 Konfiguracja informacji o uøytkownikach... 38 Konfiguracja sprzítu... 40 Rozwiπzywanie problemûw... 41 Podsumowanie... 42 Rozdzia 2. Aktualizacja serwera... 43 Zachowywanie konfiguracji systemu... 43 SuSEconfig...44 YaST (Yet another Setup Tool)... 45 Dodawanie i usuwanie pakietûw... 48 Instalowanie pakietu... 48 Usuwanie pakietûw i podkomponentûw... 52 Dodawanie i usuwanie urzπdzeò... 55 Przygotowania... 56 3
4 SUSE LINUX Enterprise Server 9 Instalacja dysku twardego... 57 Zmiana konfiguracji sieci... 69 Parametry sieci... 69 Uøywanie programu YaST do zarzπdzania konfiguracjπ sieci... 70 Podsumowanie... 75 Rozdzia 3. Uruchamianie i zamykanie serwera... 77 Programy adujπce... 77 LILO... 79 Grub... 80 Start jπdra... 83 Proces init i poziomy pracy systemu... 84 ZamkniÍcie systemu...86 Start awaryjny i odzyskiwanie systemu... 87 Podsumowanie... 89 CzÍúÊ II. Zarzπdzanie dostípem uøytkownikûw i zabezpieczeniami... 91 Rozdzia 4. Zarzπdzanie uøytkownikami i grupami... 93 Identyfikatory uøytkownikûw i grup... 93 Pliki z danymi uøytkownikûw i grup... 100 Plik /etc/passwd... 100 Plik /etc/shadow... 103 Plik /etc/group... 105 Aplikacje do zarzπdzania kontami uøytkownikûw i grup... 106 Tworzenie i edytowanie kont uøytkownikûw... 108 Ustawianie domyúlnych w aúciwoúci kont uøytkownikûw... 116 Tworzenie i edytowanie grup... 119 Zabezpieczenia... 121 Stosowanie silnych hase... 122 Audytowanie domyúlnych kont... 131 Konto roota... 131 Uøytkownik naleøπcy do zbyt wielu grup... 133 Podsumowanie... 134 Rozdzia 5. Zarzπdzanie úrodowiskiem uøytkownika i jego zabezpieczanie... 135 Audytowanie kont... 135 Konfiguracja úrodowiska uøytkownika... 137 Domyúlna pow oka... 137 Skrypty logowania i zmienne úrodowiskowe... 141 Zarzπdzanie zasobami uøytkownikûw... 143 Uwierzytelnianie za pomocπ PAM... 143 Konfiguracja modu Ûw PAM... 146 Zarzπdzanie zasobami... 147 Zarzπdzanie czasem dostípu... 149 Zarzπdzanie kwotami... 152 Polecenia su i sudo... 159 Podsumowanie... 163 4
Spis treúci 5 Rozdzia 6. BezpieczeÒstwo systemu plikûw... 165 Uprawnienia do plikûw i katalogûw... 165 Zmienianie uprawnieò... 171 Zmienianie przynaleønoúci pliku... 174 Uwagi na temat bezpieczeòstwa... 175 Domyúlne uprawnienia dostípu... 177 Specjalne uprawnienia do plikûw... 180 Bity SUID/SGID a bezpieczeòstwo... 182 SGID a udostípnianie plikûw... 184 Przyk adowy program SUID... 186 Ochrona przed programami SUID... 188 Bit lepkoúci... 189 Poszerzone atrybuty... 190 Szyfrowanie danych i systemu plikûw... 195 Bezpieczne usuwanie plikûw... 200 Systemy plikûw z kronikowaniem... 202 Podsumowanie... 204 Rozdzia 7. Zarzπdzanie systemem i jego monitorowanie... 205 Najwaøniejsze polecenia Linuksa... 205 Podstawowe polecenia... 206 Dodatkowe narzídzia... 207 Najwyøszy poziom systemu plikûw... 208 Sprawdzanie i monitorowanie systemu... 210 Czas sprawnoúci komputera... 211 Przeglπdanie dziennikûw... 211 Procesy zajmujπce najwiícej zasobûw... 213 Sprawdzanie aplikacji... 215 Sprawdzanie zasobûw systemowych... 216 Rejestrowanie dzia alnoúci uøytkownikûw... 218 Dostrajanie systemu... 222 Dostrajanie parametrûw jπdra... 223 Dostrajanie dostípu do systemu plikûw... 225 Podsumowanie... 228 CzÍúÊ III. Instalacja i konfiguracja us ug sieciowych... 229 Rozdzia 8. Us ugi sieciowe... 231 Anio y i demony... 232 Konfiguracja xinetd... 233 Plik /etc/xinetd.conf... 239 Stosowanie kontroli dostípu... 244 Uwagi na temat bezpieczeòstwa... 245 Us ugi czasu sieciowego... 246 Konfiguracja klienta NTP... 249 Konfiguracja serwera NTP... 254 Rozwiπzywanie problemûw... 257 Us ugi pocztowe... 261 5
6 SUSE LINUX Enterprise Server 9 Us ugi transferu plikûw... 266 Uøywanie Pure-FTPd... 267 Uøywanie vsftpd... 274 Uøywanie standardowego serwera TFTP... 277 Us ugi udostípniania plikûw w sieci... 279 Konfiguracja serwera NFS... 280 Konfiguracja serwera Samba... 283 Us ugi zdalnego zarzπdzania... 291 Telnet... 292 ssh... 293 VNC i XDMCP... 294 Zabezpieczanie zdalnego zarzπdzania systemem... 295 Ograniczanie po πczeò z wybranymi adresami IP... 297 Bezpieczne úrodowisko zarzπdzania systemem... 298 Us ugi nazw sieciowych... 299 Samba... 299 ProtokÛ SLP... 299 Domain Name Service (DNS)... 300 Dynamic Host Configuration Protocol (DHCP)... 303 DNS i DHCP... 306 Us ugi WWW... 306 Us ugi uwierzytelniania... 312 Network Information Services (NIS)... 313 Domeny Samba... 313 Lighweight Directory Access Protocol (LDAP)... 313 Kerberos... 314 Podsumowanie... 315 Rozdzia 9. Us ugi drukowania... 317 Konfiguracja drukarki... 317 Drukarki lokalne... 318 Drukarki sieciowe... 319 Instalowanie drukarki lokalnej... 319 Instalowanie drukarki sieciowej... 322 Przebieg zadania wydruku... 325 Buforowanie zadaò... 325 Stosowanie filtrûw... 325 Drukowanie informacji... 326 Zarzπdzanie kolejkami... 326 Konfiguracja kolejki w programie YaST... 327 Konfiguracja kolejki w wierszu poleceò... 328 Podstawowe informacje o kolejkach drukowania... 330 Interfejs WWW us ugi CUPS... 331 Podsumowanie... 336 Rozdzia 10. Kopie zapasowe i odzyskiwanie danych... 337 Strategie tworzenia kopii zapasowych... 338 Implementacja strategii tworzenia kopii zapasowych... 340 6
Spis treúci 7 Metoda rotacyjna Dziadek-Ojciec-Syn... 343 Metoda rotacyjna Wieøa Hanoi... 344 Kilka sztuczek i podpowiedzi... 345 Kopie zapasowe baz danych: na zimno czy na gorπco?... 348 NarzÍdzia do tworzenia kopii zapasowych i odzyskiwania danych... 350 Tworzenie plikûw tarball... 351 Archiwizowanie danych za pomocπ programu cpio... 355 Konwertowanie i kopiowanie danych za pomocπ programu dd... 358 Programy dump i restore... 360 Mirroring danych za pomocπ programu rsync... 370 Modu y System Backup i Restore programu YaST... 373 AMANDA... 376 Harmonogram wykonywania kopii zapasowych... 379 Komercyjne produkty do tworzenia kopii zapasowych... 380 Dyskietki rozruchowe i awaryjne systemu SLES... 382 Podsumowanie... 384 CzÍúÊ IV. Zabezpieczanie serwera SUSE... 385 Rozdzia 11. Zagadnienia bezpieczeòstwa sieci... 387 Zasady bezpieczeòstwa w przedsiíbiorstwie... 388 BezpieczeÒstwo fizyczne... 391 Konta uøytkownikûw... 394 Silne has a... 395 Zdalny dostíp... 402 Zapory ogniowe... 402 Zasada dopuszczalnego uøywania systemu... 406 Ochrona informacji... 408 Reagowanie na incydenty... 410 Podsumowanie... 411 Rozdzia 12. Wykrywanie w amaò... 413 Definicja w amaò... 413 Zmniejszanie rozmiarûw celu... 415 Wykrywanie s abych punktûw... 416 nmap... 417 Nessus... 420 Wykrywanie w amaò do sieci... 428 Wykorzystanie zapory ogniowej do analizy ruchu... 428 Systemy wykrywania w amaò do sieci... 429 Snort... 430 ACID (Analysis Console for Intrusion Databases)... 432 Wykrywanie w amaò na hosty... 439 Pliki dziennika... 439 chrootkit... 440 AIDE (Advanced Intrusion Detection Environment)... 441 Dodatkowe narzídzia... 446 NarzÍdzia do wykrywania skanowania... 446 7
8 SUSE LINUX Enterprise Server 9 Programy MRTG i Cacti... 447 Ethereal... 448 Podsumowanie... 449 Rozdzia 13. BezpieczeÒstwo systemu... 451 Zasady uszczelniania systemu... 452 Centralny serwer syslog... 454 Uszczelnianie centralnego serwera syslog... 456 Ukrywanie serwera syslog... 460 Unikanie logowania sií jako root... 461 Zabezpieczanie us ug sieciowych... 462 Uszczelnianie zdalnych us ug... 463 Ograniczanie praw us ug... 465 Klatki chroot i User Mode Linux... 467 Filtrowanie pakietûw za pomocπ iptables... 469 Uszczelnianie fizycznej infrastruktury sieci... 473 BezpieczeÒstwo w sieciach bezprzewodowych... 476 Pakiety do uszczelniania systemu... 487 Automatyzacja uszczelniania systemu SLES... 488 WiÍcej informacji na temat zagroøeò... 491 Podsumowanie... 492 CzÍúÊ V. Dodatki... 493 Dodatek A. Certyfikaty bezpieczeòstwa... 495 Dodatek B. Zasoby... 501 Linuksowe edytory tekstu... 501 Zasoby internetowe... 506 Internetowe strony zwiπzane z Linuksem i bezpieczeòstwem... 506 Grupy dyskusyjne i strony internetowe zwiπzane z systemem SUSE... 508 Skorowidz... 510 8