Data sporządzenia: 15.091999 Strona 1 z 9 Producent: Polski Koncern Naftowy ORLEN S.A. 09-411 Płock, ul. Chemików 7 Telefony alarmowe: Zakładowa Straż Pożarna Krajowe Centrum Pomocy w Transporcie Materiałów Niebezpiecznych - SPOT - Telefony: (024) 365 70 32 i (024) 365 70 33 Biuro Sprzedaży Paliw - Telefon: (024) 365 70 39 i (024) 365 54 67 - Fax (024) 365 52 51 Informacje w sprawach dotyczących jakości - Telefon: (024) 365 44 10 - Fax (024) 365 45 55 Nr statystyczny REGON 610188201 1. IDENTYFIKACJA PREPARATU Nazwa produktu: Zastosowanie: Paliwo 2. SKŁAD I INFORMACJA O SKŁADNIKACH Charakterystyka chemiczna Mieszanina propanu i butanu oraz innych składników występujących w ilościach niewymagających uwzględnienia w klasyfikacji Niebezpieczne składniki Składnik % obj. Numer CAS Numer WE (EINECS) Numer indeksowy Symbol(e) zagrożenia Zwrot(y) zagrożenia C 3 : Propan max 55 74-98-6 200-827-9 601-003-00-5 F+ R12 C 4 : Butany min 45 106-97-8 75-28-5 203-448-7 200-857-2 Znaczenie symboli zagrożenia i zwrotów R - patrz p.16. 601-004-00-0 F+ R12
Data sporządzenia: 15.091999 Strona 2 z 9 3. IDENTYFIKACJA ZAGROŻEŃ Zgodnie z obowiązującymi przepisami (patrz p.15) produkt zaklasyfikowany jako niebezpieczny ze względu na zagrożenia fizykochemiczne. Zagrożenie pożarowe i wybuchowe Skrajnie łatwopalny gaz. Tworzy mieszaniny wybuchowe z powietrzem. Jest cięższy od powietrza, gromadzi się przy powierzchni ziemi i w dolnych partiach pomieszczeń. Zapłon od otwartego płomienia, iskry, gorącej powierzchni. Zbiorniki narażone na działanie ognia lub wysokiej temperatury mogą eksplodować. Zagrożenie dla zdrowia Produkt nie jest zaklasyfikowany jako niebezpieczny dla zdrowia. Działa słabo narkotycznie oraz dusząco na skutek wypierania tlenu z otaczającego powietrza. Bezpośredni kontakt ze skroplonym etylenem może powodować odmrożenia. Zagrożenie dla środowiska Stwarza małe zagrożenie dla środowiska. 4. PIERWSZA POMOC Zalecenia ogólne Nie podawać niczego doustnie osobie nieprzytomnej. Wdychanie Poszkodowanego przytomnego wyprowadzić, nieprzytomnego wynieść ze skażonego środowiska na świeże powietrze. Przytomnego ułożyć w pozycji półsiedzącej, zapewnić spokój i ciepło; nieprzytomnego ułożyć w pozycji bocznej ustalonej, kontrolować i utrzymywać drożność dróg oddechowych. W przypadku zaburzeń w oddychaniu podać tlen; w przypadku braku oddechu stosować sztuczne oddychanie za pomocą aparatu AMBU. Zapewnić pomoc lekarską. Kontakt ze skórą Zdjąć zanieczyszczoną odzież, skażoną skórę zmyć dokładnie letnią wodą; w przypadku zmian odmrożeniowych nałożyć jałowy opatrunek; skierować do lekarza. Kontakt z oczami Zanieczyszczone oczy płukać, przy szeroko rozwartych powiekach, ciągłym strumieniem wody przez około 15 minut. W przypadku skażenia oczu skroplonym gazem natychmiast skonsultować się z lekarzem okulistą. Połknięcie Nie dotyczy gaz.
Data sporządzenia: 15.091999 Strona 3 z 9 5. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU POŻARU Zalecenia ogólne Zawiadomić otoczenie o pożarze; usunąć z obszaru zagrożenia wszystkie osoby nie biorące udziału w likwidowaniu awarii, w razie potrzeby zarządzić ewakuację; wezwać ekipy ratownicze, Straż Pożarną i Policję Państwową. Środki gaśnicze Właściwe Niewłaściwe : dwutlenek węgla, piany średnie, rozproszone prądy wody. : zwarte strumienie wody. Gaszenie pożaru Małe pożary na terenie otwartym pozostawić do wypalenia się, w pomieszczeniu zamkniętym gasić gaśnicą proszkową, lub śniegową lub wprowadzać gazowy dwutlenek węgla; duże pożary gasić po odcięciu dopływu gazu rozproszonymi prądami wody; używać zdalne urządzenia tryskaczowe lub zwalczać ogień zza osłon ochronnych groźba wybuchu. Zbiorniki narażone na działanie ognia lub wysokiej temperatury chłodzić wodą, z bezpiecznej odległości (groźba wybuchu); o ile to możliwe usunąć je z obszaru zagrożenia. Nie dopuścić do przedostania się ścieków po gaszeniu pożaru do kanalizacji i wód. Produkty spalania W środowisku pożaru powstają tlenki węgla. Unikać wdychania produktów spalania, mogą stwarzać zagrożenie dla zdrowia. Sprzęt ochronny dla osób biorących udział w akcji gaśniczej Osoby biorące udział w gaszeniu pożaru powinny być przeszkolone, wyposażone w odzież ochronną i aparaty oddechowe z niezależnym dopływem powietrza. 6. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU NIEZAMIERZONEGO UWOLNIENIA DO ŚRODOWISKA Zalecenia ogólne Zawiadomić otoczenie o awarii; usunąć z obszaru zagrożenia wszystkie osoby nie biorące udziału w likwidowaniu awarii, w razie potrzeby zarządzić ewakuację; wezwać ekipy ratownicze, Straż Pożarną i Policję Państwową. UWAGA: obszar zagrożony wybuchem Indywidualne środki ostrożności Usunąć źródła zapłonu - ugasić otwarty ogień, ogłosić zakaz palenia i używania narzędzi iskrzących, zabezpieczyć pojemniki przed nagrzaniem (groźba wybuchu). Unikać bezpośredniego kontaktu z uwalniającym się gazem. Nie wdychać gazu. Stosować odzież i sprzęt ochronny (patrz p.8). Środki ostrożności dotyczące środowiska Brak szczególnych wymagań. W przypadku uwolnienia dużych ilości gazu powiadomić odpowiednie władze. Metody oczyszczania/usuwania O ile to możliwe zlikwidować wyciek (zamknąć dopływ gazu, uszczelnić). Gaz rozcieńczać rozproszonymi prądami wody.
Data sporządzenia: 15.091999 Strona 4 z 9 Uszkodzone opakowanie umieścić w hermetycznej komorze awaryjnej (o ile to możliwe). 7. POSTĘPOWANIE Z PREPARATEM I JEGO MAGAZYNOWANIE Podczas stosowania i przechowywania produktu przestrzegać ogólnie obowiązujące przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy. Przestrzegać zaleceń i warunków stosowania określonych przez producenta. Postępowanie Zapobieganie pożarom i wybuchom: wyeliminować źródła zapłonu - ugasić otwarty ogień, nie palić, nie używać narzędzi iskrzących i odzieży z tkanin podatnym na elektryzację, chronić zbiorniki przed nagrzaniem, instalować urządzenia elektryczne w wykonaniu przeciwwybuchowym. Zapobieganie zatruciom: unikać wdychania gazu, pracować w dobrze wentylowanych pomieszczeniach. Podczas stosowania przestrzegać zasad higieny osobistej i stosować odzież ochronną zgodnie z informacjami zamieszczonymi w p. 8. Magazynowanie Magazynować wyłącznie w atestowanych, właściwie oznakowanych zbiornikach, w magazynie gazów palnych wyposażonym w instalację wentylacyjną i elektryczną w wykonaniu przeciwwybuchowym. Opakowania chronić przed nagrzaniem. Na obszarze magazynu przestrzegać zakazu palenia, używania otwartego ognia i narzędzi iskrzących. Mieszaninę B można przechowywać w zbiornikach magazynowych, zgodnie z obowiązującymi przepisami. UWAGA: Opróżnione opakowania mogą zawierać palne pary stwarzające zagrożenie wybuchem. 8. KONTROLA NARAŻENIA I ŚRODKI OCHRONY INDYWIDUALNEJ Zalecenia w zakresie środków technicznych Wentylacja i instalacja elektryczna w wykonaniu przeciwwybuchowym. Kontrola narażenia Wartości dopuszczalnych stężeń Mieszanina B Nie ustalone Butan NDS: 1900 mg/m 3 NDSCh: 3000 mg/m 3 NDSP: - Propan NDS: 1800 mg/m 3 NDSCh i NDSP: - Metody oznaczania PN-Z-04252-1:1997. Ochrona powietrza. Badania zawartości składników gazu płynnego. Oznaczanie propanu i n-butanu na stanowiskach pracy metodą chromatografii gazowej. Środki ochrony indywidualnej Dróg oddechowych Przy niewielkim przekroczeniu dopuszczalnych stężeń maska przeciwgazowa z pochłaniaczem typu AX; przy wyższych stężeniach gazu aparaty oddechowe z niezależnym dopływem powietrza. Rąk Rękawice ochronne ocieplane.
Data sporządzenia: 15.091999 Strona 5 z 9 Oczu Skóry i ciała Okulary ochronne w szczelnej obudowie. Ubranie ochronne powlekane. Zalecenia higieniczne Unikać wdychania gazu oraz bezpośredniego kontaktu ze skroplonym gazem. Przestrzegać podstawowych zasad higieny: nie jeść i nie pić, nie palić na stanowisku pracy. Każdorazowo po zakończeniu pracy myć ręce wodą. Nie używać zanieczyszczonej odzieży. 9. WŁAŚCIWOŚCI FIZYKOCHEMICZNE Stan fizyczny Barwa Zapach Temperatura topnienia Temperatura wrzenia Temperatura zapłonu Temperatura samozapłonu Granice wybuchowości: Gęstość: : gaz : bezbarwny : słaby : -187,7 C do -105 o C : -42,07 o C do +6 C : nie dotyczy - gaz : 365 o C : 1,5-13,5% obj. : gazu 1,97 g/dm 3 w temp. 0 o C : cieczy 0,58 g/cm 3 w temp. -42,05 o C Prężność gazu: : 100 kpa w temp. -15 o C : 2550 kpa w temp. 70 C Gęstość gazu względem powietrza: 1,55 do 2,05 Rozpuszczalność: : w wodzie 6 % obj. w temp. 17,8 o C rozpuszcza się w alkoholu etylowym, eterze etylowym 10. STABILNOŚĆ I REAKTYWNOŚĆ Stabilność Gaz stabilny w normalnych warunkach. Warunki, których należy unikać Źródła zapłonu, działanie ciepła, iskry, wyładowania elektrostatyczne. Materiały, których należy unikać Silne utleniacze. Nieodporne na działanie mieszaniny B mogą być polietylen, poliizobutylen i polistyren. Niebezpieczne produkty rozkładu Brak. 11. INFORMACJE TOKSYKOLOGICZNE
Data sporządzenia: 15.091999 Strona 6 z 9 Działanie: słabo drażniące, słabo narkotyczne, duszące na skutek wypierania tlenu z otaczającego powietrza. Drogi wnikania do organizmu: drogi oddechowe, skóra Skutki narażenia ostrego Inhalacyjnego: łzawienie, kaszel; przy wysokich stężeniach bóle i zawroty głowy, duszności, zaburzenia oddychania, pobudzenie psychoruchowe, senność; przy bardzo wysokich stężeniach utrata przytomności. Skażenie skóry: bezpośredni kontakt ze skroploną mieszaniną B powoduje odmrożenia skóry. Skażenie oczu: pryśnięcie ciekłej mieszaniny B do oka może spowodować uszkodzenie rogówki. Skutki narażenia przewlekłego Długotrwałe narażenie na działanie gazu w niskich stężeniach może powodować zaburzenia neuropsychiczne. Stężenia toksyczne n-butan LC 50 szczur, inhalacyjne 658000m g/m 3 (4 h) 12. INFORMACJE EKOLOGICZNE Produkt gazowy. Po uwolnieniu szybko odparowuje. Mieszanina B stwarza małe zagrożenie dla środowiska. Dopuszczalne zanieczyszczenie środowiska Przestrzegać normatywów dotyczących dopuszczalnego zanieczyszczenia środowiska określonych w obowiązujących przepisach. 13. POSTĘPOWANIE Z ODPADAMI Klasyfikacja odpadów: odpowiednia do miejsca wytworzenia na podstawie kryteriów zawartych w obowiązujących przepisach. Postępowanie z produktem Rozważyć możliwość wykorzystania. Odzysk lub unieszkodliwianie odpadowego produktu przeprowadzać zgodnie z obowiązującymi przepisami. Zalecany sposób unieszkodliwiania: spalanie. Postępowanie z opakowaniami Nie dotyczy, opakowania wielokrotnego użytku.
Data sporządzenia: 15.091999 Strona 7 z 9 14. INFORMACJE O TRANSPORCIE Klasyfikacja Substancja podlega przepisom dotyczącym przewozu towarów niebezpiecznych RID, ADR, IMDG, ICAO/IATA. Prawidłowa nazwa przewozowa MIESZANINA WĘGLOWODORÓW GAZOWYCH, SKROPLONA, I.N.O. Numer rozpoznawczy materiału UN 1965 Klasa / Kod klasyfikacyjny 2 / 2F Grupa pakowania - Oznakowanie sztuk przesyłki napis UN 1965, nalepka ostrzegawcza nr 2.1 Numer rozpoznawczy zagrożenia 23 15. INFORMACJE DOTYCZĄCE PRZEPISÓW PRAWNYCH Klasyfikacja produktu Produkt zaklasyfikowany jako: skrajnie łatwopalny F+, R12. Oznakowanie opakowań Znak ostrzegawczy: (F+) PRODUKT SKRAJNIE ŁATWOPALNY Zwroty wskazujące rodzaj zagrożenia (R)*: R12 Produkt skrajnie łatwopalny. * Zamieszczanie zwrotu R12 na oznakowaniu nie jest wymagane zwrot powtarza znaczenie znaku ostrzegawczego. Zwroty określające warunki bezpiecznego stosowania (S): S(2) Chronić przed dziećmi. S9 Przechowywać pojemnik w pomieszczeniu dobrze wentylowanym. S16 Nie przechowywać w pobliżu źródeł zapłonu - nie palić tytoniu.
Data sporządzenia: 15.091999 Strona 8 z 9 Obowiązujące przepisy krajowe Ustawa z dnia 11 stycznia 2001r. o substancjach i preparatach chemicznych (Dz.U. Nr 11, poz. 84, Dz.U. Nr 100, poz. 1085; Dz.U. Nr 123, poz. 1350 i Dz.U. Nr 125, poz.1367; z 2002r. Dz.U. Nr 135, poz. 1145 Dz.U. Nr 142, poz. 1187; z 2003r. Dz.U. Nr 189, poz. 1852, z 2004r. Dz.U. Nr 11, poz. 94, Dz.U. Nr 121, poz. 1263) Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 2 września 2003r. w sprawie wykazu substancji niebezpiecznych wraz z ich klasyfikacją i oznakowaniem (Dz.U. Nr 199, poz. 1948) Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 3 września 2002r. w sprawie karty charakterystyki substancji niebezpiecznej i preparatu niebezpiecznego (Dz.U. Nr 140, poz. 1171) Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 2 września 2003r. w sprawie kryteriów i sposobu klasyfikacji substancji i preparatów chemicznych (Dz.U. Nr 171, poz. 1666) Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 2 września 2003r. w sprawie oznakowania opakowań substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych (Dz.U. Nr 173, poz. 1679) Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 29 listopada 2002r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz.U. Nr 217, poz. 1833) Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (tekst jednolity zał. do obwieszczenia MGPiPS z dnia 28 sierpnia 2003r., Dz.U. Nr 169, poz. 1650) Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 6 września 1999r. w sprawie bhp przy magazynowaniu, napełnianiu i rozprowadzaniu gazów płynnych (Dz.U. Nr 75, poz. 846 oraz z 2004r. Dz.U. nr 43, poz. 395) Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 20 września 2000r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać bazy i stacje paliw płynnych, rurociągi dalekosiężne do transportu ropy naftowej i produktów naftowych i ich usytuowanie (Dz.U. Nr 98, poz. 1067 oraz z 2003r. Dz.U. Nr 1 poz. 8) Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991r. o ochronie przeciwpożarowej (zał. do Obwieszczenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 22 lipca 2002r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o ochronie przeciwpożarowej Dz.U. Nr 147, poz. 1229) Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 3 listopada 1992 roku w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz.U. Nr 92, poz. 460 oraz z 1995r., Dz.U. Nr 102, poz. 507) Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 maja 2003r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy pracowników zatrudnionych na stanowiskach pracy, na których może wystąpić atmosfera wybuchowa (Dz.U. Nr 107, poz. 1004) Ustawa z dnia 31 marca 2004r. o przewozie koleją towarów niebezpiecznych (Dz.U. Nr 97, poz. 962) Ustawa z dnia 28 października 2002r. o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych (Dz.U. Nr 199, poz. 1671) Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001r. o odpadach (Dz.U. Nr 62, poz. 628 i Dz.U. Nr 100, poz. 1085; z 2002r. Dz.U. Nr 41, poz.365, Nr 113, poz. 984 i Nr 199, poz. 1671; z 2003r. Dz.U. Nr 7, poz. 78; z 2004r. Dz.U. Nr 96, poz. 959, Dz.U. Nr 116, poz. 1208) Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001r. w sprawie katalogu odpadów (Dz.U. Nr 112, poz. 1206) Ustawa z dnia 11 maja 2001r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (Dz.U. Nr 63, poz. 638, z 2003r. Dz.U. Nr 7, poz. 78)
Data sporządzenia: 15.091999 Strona 9 z 9 Rozporządzenie Rady Min. z 17 grudnia 2001r. w sprawie wymagań zasadniczych dla prostych zbiorników ciśnieniowych podlegających ocenie zgodności (Dz.U. Nr 1, poz. 3) 16. INNE INFORMACJE Autorzy karty: inż. Elżbieta Ring, mgr inż. Bolesław Hancyk Instytut Przemysłu Organicznego Znaczenie zwrotów R wyszczególnionych w p.2 R12 Produkt skrajnie łatwopalny Zakres aktualizacji zmiany redakcyjne zapisów; p.15 aktualizacja przepisów. Informacje zawarte w Karcie dotyczą wyłącznie tytułowego produktu i nie mogą być przenoszone na produkty podobne. Karta została opracowana na podstawie najlepszej naszej wiedzy i zebranych aktualnych informacji. Dane zawarte w Karcie należy traktować wyłącznie jako pomoc dla bezpiecznego postępowania w transporcie, dystrybucji, stosowaniu i przechowywaniu. Stosujący produkt jest zobowiązany do przestrzegania wszystkich obowiązujących norm i przepisów a także ponosi odpowiedzialność wynikającą z niewłaściwego wykorzystania informacji zawartych w Karcie.