SZKOŁA PODSTAWOWA NR 4 W CIECHANOWIE

SZKOŁA PODSTAWOWA NR 4 W CIECHANOWIE RAPORT Z EWALUACJI WEWNĘTRZNEJ Za okres od 01.09.2016 r. do 20.06.2017 r. Wymaganie 6. Szkoła lub placówka wspomaga rozwój uczniów, z uwzględnieniem ich indywidualnej sytuacji. Zespół badawczy: mgr E. Czapska mgr G. Gwiazda mgr M. Martela mgr M. Pawłowska mgr D. Stryjewska Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej dnia 6 sierpnia 2015 r. w sprawie wymagań wobec szkół i placówek (Dz. U. z 2015 r. poz. 1270) 1

Spis treści 1. Charakterystyka wymagania 3 2. Cel ewaluacji..3 3. Pytania kluczowe.3 4. Opracowanie wyników ankiety przeprowadzonej wśród uczniów 4 5. Wnioski / rekomendacje z opracowania wyników ankiety dla uczniów..9 6. Opracowanie wyników ankiety przeprowadzonej wśród nauczycieli..10 7. Wnioski / rekomendacje z opracowania wyników ankiety dla nauczycieli.15 8. Opracowanie wyników ankiety przeprowadzonej wśród rodziców 16 9. Wnioski/ rekomendacje z opracowania wyników ankiety dla rodziców.19 10. Notatka z wywiadu z pedagogiem i analizy dokumentacji pedagoga 20 11. Notatka z rozmowy z Dyrektorem szkoły dotycząca wniosków z obserwacji zajęć..21 12. Notatka z panelu dyskusyjnego 22 13. Wnioski / rekomendacje z ewaluacji.22 2

1. Charakterystyka wymagania na poziomie podstawowym W szkole lub placówce rozpoznaje się możliwości psychofizyczne i potrzeby rozwojowe, sposoby uczenia się oraz sytuację społeczną każdego ucznia. Zajęcia rozwijające zainteresowania i uzdolnienia, zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze i specjalistyczne organizowane dla uczniów wymagających szczególnego wsparcia w rozwoju lub pomocy psychologiczno-pedagogicznej oraz zajęcia rewalidacyjne dla uczniów niepełnosprawnych są odpowiednie do rozpoznanych potrzeb każdego ucznia. Charakterystyka wymagania na poziomie wysokim W szkole lub placówce są prowadzone działania uwzględniające indywidualizację procesu edukacji w odniesieniu do każdego ucznia. Szkoła lub placówka pomaga przezwyciężyć trudności ucznia wynikające z jego sytuacji społecznej. W opinii rodziców i uczniów wsparcie otrzymywane w szkole lub placówce odpowiada ich potrzebom. 2. Celem ewaluacji było : zebranie informacji na temat, czy szkoła wspomaga rozwój dzieci i uwzględnia przy tym ich indywidualną sytuację, ocena działań szkoły w zakresie organizacji wspomagania rozwoju uczniów oraz warunków do wyrównywania szans edukacyjnych uczniów z uwzględnieniem ich indywidualnej sytuacji, ocena działań szkoły związanych z indywidualizacją procesu edukacyjnego. Odbiorcami ewaluacji byli: uczniowie rodzice nauczyciele pedagog 3. Ewaluacja poszukiwała odpowiedzi na następujące pytania kluczowe: 1. W jaki sposób szkoła rozpoznaje możliwości i potrzeby każdego ucznia? 2. Jakiego rodzaju zajęcia wspierające rozwój ucznia są organizowane na terenie szkoły? 3. Które formy zajęć wspierających rozwój ucznia są w kręgu autentycznego zainteresowania? 4. W jaki sposób nauczyciele indywidualizują pracę z uczniami? 5. W jaki sposób szkoła pomaga przezwyciężyć trudności ucznia wynikające z jego sytuacji społecznej? 6. Jaka jest opinia rodziców na temat wsparcia organizowanego w szkole? 7. Jakie podmioty zewnętrzne wspierają szkołę w działaniach na rzecz wspomagania rozwoju ucznia? Działając zgodnie z opracowanym harmonogramem wykonano następujące zadania : Opracowano ankiety dla uczniów, rodziców i nauczycieli (E. Czapska,G. Gwiazda, M. Martela M. Pawłowska, D. Stryjewska) Przeprowadzono i podsumowano ankiety dla uczniów (wychowawcy klas IV a, V d, VI b, E. Czapska,G. Gwiazda, M., Martela M. Pawłowska, D. Stryjewska) Przeprowadzono ankiety dla nauczycieli (A. Kuskowska, M. Sasin, A. Gasińska) Podsumowano ankiety dla nauczycieli (A. Kuskowska) 3

Przeprowadzono ankiety dla rodziców (wychowawcy klas : I b, II a, III a, IV b, V a, VI c) Podsumowano wyniki ankiet dla rodziców ( M. Pawłowska) Opracowano raport końcowy (E. Czapska,G. Gwiazda, M. Martela, M. Pawłowska, D. Stryjewska) 4. Opracowanie wyników ankiety przeprowadzonej wśród uczniów Badaniem objęto 65 uczniów z wybranych losowo klas: 4a, 5d, 6b. Ankieta była anonimowa i składała się z 8 pytań. Odpowiedzi uczniów przedstawiają się następująco: Pytanie 1. Czy nauczyciele pomagają Ci w pokonywaniu trudności w nauce? 60% 50% 40% 30% 20% Tak Raczej tak Raczej nie Nie 10% 0% 52% ankietowanych odpowiedziało, że otrzymuje pomoc od nauczycieli w pokonywaniu trudności w nauce (dodatkowo 40% uczniów na powyższe pytanie odpowiedziało, że raczej tak ). Tylko 5% uczniów stwierdziło, że w ogóle takiej pomocy od nauczycieli nie otrzymało. 3% uczniów uważa, że nauczyciele raczej nie pomagają w pokonywaniu trudności w nauce. Pytanie 2. Czy nauczyciele pomagają Ci w rozwijaniu uzdolnień i zainteresowań? 60% 50% 40% 30% 20% Tak Raczej tak Raczej nie Nie 10% 0% 57% ankietowanych uczniów potwierdza, że nauczyciele pomagają im w rozwijaniu uzdolnień i 4

zainteresowań. Odpowiedź raczej tak wybrało 21% badanych. Wśród badanych były osoby - 17%, które uznały iż nauczyciele raczej nie są pomocni w tym rozwoju, a 5% w ogóle takiego wsparcia nie otrzymuje. Pytanie 3: W jakich zajęciach dodatkowych organizowanych w szkole uczestniczysz? 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% Zajęcia dydaktyczno wyrównawcze Koła zainteresowań Zajęcia sportowe Harcerstwo Zajęcia logopedyczne 5% 0% Najwięcej uczniów spośród ankietowanych korzysta z zajęć dydaktyczno wyrównawczych (40%), a 38% z kół zainteresowań organizowanych w szkole. Dość liczna grupa uczniów - 28% uczestniczy w zbiórkach harcerskich. 23% uczniów korzysta z zajęć sportowych. Żadne dziecko nie uczestniczy w zajęciach logopedycznych. Część uczniów wskazała swój udział w więcej niż jednych zajęciach dodatkowych. Siedmioro uczniów (co stanowi 11%) nie uczestniczy w żadnych zajęciach dodatkowych wymienionych w tym pytaniu. Na pytanie W jakich zajęciach chciałbyś uczestniczyć? nie odpowiedziało 25 uczniów co stanowi 38%. Pozostali odpowiadali, że chcieliby uczestniczyć w zajęciach wyrównawczych z języka polskiego, matematyki, z języka angielskiego, w kole teatralnym, chórze, kole fotograficznym oraz zajęciach tanecznych i gimnastycznych. Pytanie 4. Które zajęcia są według Ciebie najbardziej skuteczne (wymień nie więcej niż dwa) w pokonywaniu trudności w nauce w rozwijaniu uzdolnień i zainteresowań Na pytanie Które zajęcia są według Ciebie najbardziej skuteczne w pokonywaniu trudności w nauce? nie odpowiedziało 14 osób, co stanowi 21% ogółu ankietowanych. Z odpowiedzi pozostałych uczniów wynika, że skuteczne są: zajęcia dydaktyczno wyrównawcze (78%), koła zainteresowań (4%), zajęcia z przyrody (4%), zajęcia z języka angielskiego (14%), klub czytelniczy (4%), 5

zajęcia z logopedii (2%), kangurek (2%). Natomiast na pytanie dotyczące skuteczności w rozwijaniu uzdolnień i zainteresowań odpowiedzi udzieliło 53 uczniów 82% ogółu ankietowanych. Zajęcia pozalekcyjne o największej skuteczności w rozwoju uzdolnień i zainteresowań to: zajęcia sportowe (28%), chór (28%), koło teatralne (21%), harcerstwo (15%), koło biblijne (9%), koło czytelnicze (9%), koło matematyczne (8%), ogólnie koła zainteresowań (8%), zajęcia z języka angielskiego (6%), zajęcia wyrównawcze (6%), zajęcia plastyczne (6%), zajęcia muzyczne (6%), zajęcia z języka polskiego (4%), zajęcia techniczne (4%), zajęcia z przyrody (4%), zajęcia z informatyki (2%), zajęcia fotograficzne (2%). Pytanie 5. Czy nauczyciele w czasie lekcji biorą pod uwagę Twoje trudności w nauce i uzdolnienia? 50% 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% Tak Raczej tak Raczej nie Nie 10% 5% 0% 44% ankietowanych uczniów twierdzi, że nauczyciele w czasie lekcji biorą pod uwagę ich trudności w 6

nauce i uzdolnienia. Odpowiedź raczej tak wybrało 39% badanych. Warto również zaznaczyć, że wśród badanych były osoby (11%), które uznały iż nauczyciele raczej nie biorą pod uwagę ich trudności w nauce i uzdolnień, a 6% uważa, że nauczyciele nie uwzględniają powyższych okoliczności. Na pytanie jeśli tak, to którą z wymienionych form nauczyciele stosują najczęściej, uczniowie odpowiadali: wydłużenie czasu pracy na wykonanie zadania (tak wskazało 25% ankietowanych), dodatkowe wyjaśnienia i powtarzanie poleceń (38%), indywidualna pomoc nauczyciela (31%), pomoc koleżeńska (25%), trudniejsze i dodatkowe zadania dla uczniów zdolnych (14%). Pytanie 6. U kogo szukasz wsparcia w sytuacjach trudnych (problemy w domu, w szkole, z rówieśnikami)? 70% 60% 50% 40% 30% 20% u nauczyciela u wychowawcy u pedagoga u szkolnej pielęgniarki u rodziców nie szukam pomocy u innych 10% 0% Większość ankietowanych uczniów w sytuacjach trudnych szuka pomocy w ich rozwiązaniu u rodziców (62% ankietowanych). Dość liczna grupa uczniów szuka wsparcia: u wychowawcy (48%), u nauczyciela (11%), u pedagoga (5%). wśród przyjaciół, dziadków lub rówieśników(12%) Spośród ankietowanych 11% nie szuka pomocy przy rozwiązywaniu swoich problemów. 7

60 50 40 30 20 PCKiSz COEK Studio Biblioteka Miejska Muzeum Szlachty Mazowieckiej MOSiR 10 0 % Pytanie 7. Współpraca, z którą instytucją wymienioną poniżej jest według Ciebie najbardziej korzystna dla szkoły? Ponad połowa ankietowanych uczniów 52% uważa, że najbardziej korzystna dla szkoły jest współpraca z Miejskim Ośrodkiem Sportu i Rekreacji. Na drugim miejscu znalazło się Powiatowe Centrum Kultury i Sztuki (tak uważa 35% ankietowanych), a na trzecim COEK Studio (14%). Kolejne miejsca, wg oceny uczniów, zajmują Muzeum Szlachty Mazowieckiej (12%) oraz Biblioteka Miejska (5%). Pytanie 8. Czy twoim zdaniem należałoby coś zmienić w organizacji i ofercie zajęć dodatkowych w naszej szkole? 80% 70% 60% 50% 40% Tak Nie 30% 20% 10% 0% Zdaniem 75% ankietowanych uczniów organizacja i oferta zajęć dodatkowych spełnia ich wymagania i oczekiwania. 25% ankietowanych widzi konieczność zmian. Propozycje uczniów są następujące (cytuję wypowiedzi uczniów): większa dostępności zajęć dydaktyczno wyrównawczych, więcej kół zainteresowań z języka angielskiego, matematyki, zajęcia historyczne, większa oferta zajęć sportowych, 8

zajęcia z gimnastyki artystycznej, tańce, zumba, mniej kart pracy na zajęciach dodatkowych, koło przyjaciół zwierząt, zajęcia szachowe, inne godziny organizowanych zajęć pozalekcyjnych (dostosowane do planu lekcji). 5. Wnioski z opracowania wyników ankiety dla uczniów 1. Zdecydowana większość ankietowanych uczniów uczestniczy w zajęciach pozalekcyjnych, co świadczy o tym, że uczniowie posiadają wiedzę na temat rodzajów zajęć pozalekcyjnych organizowanych na terenie szkoły. 2. Uczniowie najchętniej uczestniczą w zajęciach dydaktyczno wyrównawczych z poszczególnych przedmiotów, w kołach zainteresowań, a przede wszystkim w zajęciach sportowych, chórze i harcerstwie. 3. Uczniowie tej szkoły w przeważającej większości otrzymują od nauczycieli pomoc w pokonywaniu trudności w nauce, jak i w rozwijaniu uzdolnień i zainteresowań. 4. Uczniowie mogą liczyć w szkole na wsparcie wychowawców i nauczycieli. 5. Ponad połowa ankietowanych uczniów uważa, że Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji najefektywniej współpracuje z ich szkołą. 6. Trzy czwarte ankietowanych jest zdania, że oferta i organizacja zajęć dodatkowych spełnia ich wymagania i oczekiwania. 7. Duża grupa uczniów nie wykazuje chęci uczestniczenia w jakichkolwiek zajęciach dodatkowych organizowanych przez szkołę. Rekomendacje 1. W ramach organizowanych zajęć wspierających rozwój ucznia większe zrównoważenie ilości zajęć rozwijających zainteresowania i uzdolnienia uczniów w stosunku do zajęć dla dzieci z trudnościami w nauce. 2. Stworzenie możliwości dostępu do zajęć logopedycznych uczniom klas IV-VI. 3. Uświadamianie uczniom korzyści płynących z uczestniczenia w organizowanych zajęciach dodatkowych celem zniwelowania postaw braku samodzielnego zaangażowania się w poprawę swoich wyników w nauce( pogadanki wychowawców na godzinach wychowawczych). 9

6. Opracowanie wyników ankiety przeprowadzonej wśród nauczycieli Badaniem objęto 36 nauczycieli ze Szkoły Podstawowej nr 4 w Ciechanowie ( rozdano 42 ankiety, a zebrano 36 ). Badani to nauczyciele przedmiotowi, wychowawcy klas 1-3 i oddziałów przedszkolnych, a także wychowawcy świetlicy. Ankieta była anonimowa i składała się z 6 poniższych pytań: 1. W jaki sposób rozpoznaje Pan/Pani możliwości psychofizyczne i potrzeby rozwojowe uczniów? 2. Jakie formy pracy stosuje Pani/Pan z uczniami z trudnościami edukacyjnymi? 3. Jakie formy pracy stosuje Pani/Pan w celu stworzenia warunków do rozwoju uzdolnień i zainteresowań uczniów? 4. W jaki sposób indywidualizuje Pani/Pan proces nauczania? 5. Jakie działania prowadzi Pani/Pan w celu pomocy rodzinom znajdującym się w trudnej sytuacji? 6. Z jakimi instytucjami współpracuje Pani/Pan w związku z realizacją potrzeb ucznia? Odpowiedzi nauczycieli na poszczególne pytania zostały ujęte w tabelach i przedstawiają się następująco: Lp. W jaki sposób rozpoznaje Pan/Pani możliwości psychofizyczne i potrzeby rozwojowe uczniów? Liczba osób, które zaznaczyły odpowiedź % 1. Prowadzenie rozmów z uczniami oraz rodzicami 36 100 uczniów 2. Obserwacja zachowania ucznia 35 97,2 3. Badania ankietowe wśród uczniów i ich rodziców 11 30,5 4. Analiza dokumentacji ucznia (opinie P P-P, 34 94,4 zaświadczenia lekarskie) 5. Stały monitoring osiągnięć uczniów 28 77,7 6. Informacje od specjalistów pracujących z uczniem 19 52,7 i jego rodziną 7. Wymiana spostrzeżeń z innymi nauczycielami 33 91,6 8. Wywiady środowiskowe 12 33,3 9. Badania socjometryczne 4 11,1 10. Specjalistyczne testy diagnostyczne 8 22,2 11. Inne 0 0 Jak widać z powyższej tabeli wszyscy ( 100% ) badani nauczyciele rozpoznają możliwości psychofizyczne i potrzeby rozwojowe uczniów poprzez prowadzenie rozmów z uczniami oraz ich rodzicami. Jest to najszybszy sposób na poznanie ucznia. Prawie wszyscy nauczyciele ( 97,2 % ) dokonują tego poprzez obserwację ucznia. Nauczyciel spędza dużo czasu z uczniem i ma możliwość obserwacji go w różnych sytuacjach. 94,4 % badanych rozpoznaje możliwości i trudności uczniów poprzez analizę dokumentacji np. opinii i orzeczeń z Poradni Psychologiczno Pedagogicznej i przedstawionych zaświadczeń lekarskich. Swoje spostrzeżenia z innymi nauczycielami wymienia aż 91,6% badanych. Dzięki takim rozmowom nauczyciel może dowiedzieć się jak dany uczeń zachowuje się i jak 10

radzi sobie na innych zajęciach. Najmniej osób prowadzi badania socjometryczne 11,1% i specjalistyczne badania diagnostyczne 22,2%. Tabela 2 Lp. Jakie formy pracy stosuje Pani/Pan z uczniami z trudnościami edukacyjnymi? Liczba osób, które zaznaczyły odpowiedź % 1. Indywidualizacja pracy na zajęciach 35 97,2 2. Zróżnicowane prace domowe 27 75 3. Pomoc koleżeńska 24 66,6 4. Wydłużenie czasu na przyswojenie materiału 34 94,4 5. Praca w parach, grupach 30 83,3 6. Prowadzenie zajęć dydaktycznowyrównawczych 28 77,7 7. Inne: Indywidualne spotkania z uczniem po zajęciach Stopniowanie trudności w zadaniach Zróżnicowane karty pracy na zajęciach 1 1 1 2,77 2,77 2,77 Z danych zamieszczonych w powyższej tabeli wynika, iż nauczyciele w stosunku do dzieci przejawiających trudności edukacyjne stosują różne formy pracy. Większość badanych, bo aż 97,2% indywidualizuje pracę na zajęciach. Jest to trudne zadanie dla nauczyciela biorąc pod uwagę liczebność klasy i jej potrzeby. Do indywidualizacji pracy możemy zaliczyć także spotkania i rozmowy z uczniem bezpośrednio po lekcji, stopniowanie trudności na zajęciach, co przejawia się w przygotowaniu zróżnicowanych kart pracy dla dzieci. Znaczna część - 94,4% wydłuża czas na przyswojenie materiału przez ucznia przejawiającego trudności w nauce. 83,3% nauczycieli organizuje pracę zespołową w grupach lub w parach, co pozwala na aktywne wykonanie powierzonego zadania, umożliwia uczenie się od siebie i zapewnia większe poczucie bezpieczeństwa uczniom osiągającym słabsze wyniki w nauce. Pracy zespołowej towarzyszy koleżeńska pomoc, gdyż dobrzy uczniowie pomagają tym słabszym. Zjawisko to sprzyja nawiązywaniu pozytywnych relacji międzyludzkich. Na uwagę zasługuje fakt, iż duża część nauczycieli - 77,7% prowadzi zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze, co pozwala na wyrównanie szans i uzupełnienie braków w wiedzy uczniom z trudnościami. 11

Tabela 3 Lp. Jakie formy pracy stosuje Pani/Pan w celu stworzenia warunków do rozwoju uzdolnień i zainteresowań uczniów? Liczba osób, które zaznaczyły odpowiedź % 1. Konstruowanie programów autorskich 13 36,1 2. Prowadzenie kół zainteresowań 30 83,3 3. Indywidualizacja pracy na zajęciach 34 94,4 4. Przygotowanie do udziału w 34 94,4 konkursach, uroczystościach szkolnych i pozaszkolnych 5. Organizacja wyjść i wycieczek 23 63,8 6. Dodatkowe prace domowe 24 66,6 7. Organizacja spotkań z ciekawymi ludźmi 8. Stwarzanie sytuacji do nabywania doświadczeń, prowadzenia obserwacji 9. Inne: spotkania pozalekcyjne z grupą przygotowująca się do konkursu dodatkowe zadania na lekcji 18 50 25 69,4 1 2,77 1 2,77 Analizując wyniki zamieszczone w tabeli 3 można stwierdzić, że badani nauczyciele stosują różnorakie formy pracy z uczniami w celu stworzenia warunków do rozwoju ich uzdolnień i zainteresowań. Większość, bo aż 94,4% indywidualizuje pracę na zajęciach, pamięta o dzieciach zdolnych i tych mniej zdolnych, które potrzebują dodatkowej pomocy z ich strony. Na uwagę zasługuje fakt, iż nauczyciele poświęcają swój czas na przygotowanie uczniów do udziału w konkursach, uroczystościach szkolnych i pozaszkolnych. Jedna osoba nadmieniła, iż prowadzi spotkania pozalekcyjne w celu przygotowania grupy do konkursu, a także stosuje dodatkowe zadania na lekcji. Nie jest tajemnicą, że każdy nauczyciel ceni sobie obecność uczniów wyróżniających się w swojej klasie. Praca z takim uczniem daje dużo satysfakcji, gdyż nie trzeba długo czekać na efekty wspólnej pracy i podjętych razem działań. Koła zainteresowań dla uczniów prowadzi 83,3% badanych nauczycieli. Tego typu zajęcia cieszą się dużym powodzeniem wśród uczniów, ponieważ mogą oni w miłej i luźnej atmosferze rozwijać swoje pasje i uzdolnienia. Tabela 4 Lp. W jaki sposób indywidualizuje Pani/Pan proces nauczania? 12 Liczba osób, które zaznaczyły %

odpowiedź 1. Uwzględnianie zaleceń zawartych w opiniach i 35 97,2 orzeczeniach PP-P 2. Uwzględnienie specyficznych trudności uczniów 27 75 wynikających z dysleksji, itp. 3. Indywidualizowanie przydziału 28 77,7 czasu/zróżnicowane tempo pracy uczniów 4. Uzupełnianie wiadomości i umiejętności 28 77,7 5. Zmiana zakresu i układu materiału 14 38,8 6. Wyznaczanie celów indywidualnych 22 61,1 7. Dobieranie różnorodnych metod i form pracy 34 94,4 8. Wykorzystanie różnorodnych środków dydaktycznych 9. Stosowanie różnych strategii motywowania i wzmacniania uczniów 10. Stosowanie różnych sposobów sprawdzania wiedzy i umiejętności 11. Wspomaganie indywidualne podczas wykonywania zadań na lekcji 12. Różnicowanie kryteriów oceniania osiągnięć edukacyjnych 13. Udzielanie uczniom kształtującej informacji zwrotnej 32 88,8 22 61,1 27 75 29 80,5 25 69,4 24 66,6 14. Inne 0 0 Prawie wszyscy nauczyciele 97,2% w celu indywidualizacji pracy z uczniem uwzględnia zalecenia Poradni P-P. Bardzo duża część osób badanych 94,4% dobiera różnorodne formy i metody pracy, a 88,8% badanych wykorzystuje różnorodne środki dydaktyczne. Do indywidualizacji pracy można dodać wspomaganie ucznia podczas wykonywania zadań na lekcji, co czyni 80,5% badanych nauczycieli. 77,7% badanych zwraca uwagę na tempo pracy uczniów podczas wykonywania zadania i na to, aby uczniowie uzupełniali braki w wiadomościach i umiejętnościach. Tabela 5 Lp. Jakie działania prowadzi Pani/Pan w celu pomocy rodzinom znajdującym się w trudnej sytuacji? 1. Współpraca z pedagogiem szkolnym, dyrekcją szkoły 2. Informowanie rodziców o możliwościach uzyskania pomocy w instytucjach wspomagających szkołę Liczba osób, które % zaznaczyły odpowiedź 36 100 33 91,6 13

3. Współpraca z MOPS, GOPS 19 52,7 4. Współpraca z PP-P 30 83,3 5. Wnioskowanie o dofinansowanie wycieczek 16 44,4 przez Radę Rodziców 6. Typowanie pomocy udzielanej np. przez 29 80,5 parafie, prywatnych sponsorów, itp. ( np. paczki świąteczne) 7. Inne 0 0 W celu pomocy rodzinom znajdującym się w trudnej sytuacji nauczyciele współpracują z pedagogiem szkolnym i dyrekcją szkoły. Ponadto większość 91,6% informuje rodziców o możliwościach uzyskania pomocy w instytucjach wspomagających szkołę. Znaczna część osób badanych 80,5% typuje dzieci do pomocy udzielanej przez parafie i prywatnych sponsorów. Najczęściej jest to pomoc materialna w postaci paczki świątecznej. 83,3% badanych utrzymuje stały kontakt z Poradnią Psychologiczno- Pedagogiczną. Połowa nauczycieli ( 52,7%) współpracuje z takimi instytucjami, jak MOPS, GOPS. Ostatnia tabela przedstawia odpowiedzi na pytanie otwarte dotyczące instytucji, z jakimi współpracują nauczyciele w związku z realizacją potrzeb ucznia. Tabela 6 Lp. Z jakimi instytucjami współpracuje Pani/Pan w związku z realizacją potrzeb ucznia? Liczba osób, które zaznaczyły odpowiedź 1. PCKiSz w Ciechanowie 19 52,7 2. Poradnia P-P 15 41,6 3. Muzeum Szlachty Mazowieckiej w Ciechanowie, Muzeum Pozytywizmu w Gołotczyźnie i Muzeum Romantyzmu w Opinogórze 12 33,3 4. Parafia 8 22,2 5. Policja 7 19,4 6. PCK 7 19,4 7. MOPS, GOPS 5 13,8 8. Straż Pożarna 4 11,1 9. Nadleśnictwo Ciechanów 3 8,3 10. Biuro podróży 3 8,3 11. Cedrob 3 8,3 12. Straż Miejska 2 5,5 13. MSCDN 2 5,5 14. ZHP 1 2,7 15. DPS 1 2,7 16. Schronisko dla zwierząt w Pawłowie 1 2,7 17. Biblioteka Pedagogiczna 1 2,7 18. Wydawnictwo językowe 1 2,7 19. Fundacja Orange 1 2,7 20. Akcja Katolicka 1 2,7 14 %

21. Civitas Christiana 1 2,7 22. Portal e-twining 1 2,7 Z tabeli jasno wynika, że nauczyciele najczęściej współpracują z PCKiSz w Ciechanowie. Współpraca ta polega głównie na udziale w konkursach organizowanych przez w/w instytucję, udziale w seansach filmowych, przedstawieniach teatralnych bądź uczestnictwa w tzw. Lekcji w kinie. Badani wymieniali także Poradnię Psychologiczno - Pedagogiczną, do której zwracają się o pomoc w rozwiązywaniu trudności wychowawczych lub prośbą o zdiagnozowanie ucznia z problemami w nauce. Nauczyciele często uczestniczą w szkoleniach organizowanych przez P P-P. Respondenci wymieniali także Muzea w Ciechanowie i w okolicznych miejscowościach, gdyż uczniowie często biorą udział w warsztatach organizowanych przez w/w muzea. 7. Wnioski z opracowania wyników ankiety dla nauczycieli 1. Nauczyciele rozpoznają możliwości psychofizyczne i potrzeby rozwojowe uczniów poprzez obserwację ich zachowań, a także rozmowy z nimi i ich rodzicami. 2. W pracy z dziećmi nauczyciele stosują indywidualizację pracy na zajęciach głównie poprzez wydłużenie czasu na przyswojenie wiedzy, a także organizację pracy w grupach i prowadzenie zajęć dydaktyczno wyrównawczych. 3. Nauczyciele stwarzają warunki do rozwoju uzdolnień i zainteresowań uczniów przygotowując dzieci do konkursów szkolnych i pozaszkolnych, a także poprzez prowadzenie kół zainteresowań i indywidualizację pracy na zajęciach. 4. Indywidualizacja procesu nauczania polega na respektowaniu zaleceń poradni PP-P, dobieraniu różnorodnych metod i form pracy, wykorzystaniu różnorodnych środków dydaktycznych, a także wspomaganiu indywidualnym ucznia podczas wykonywania zadań na lekcji. 5. W celu realizowania potrzeb uczniów nauczyciele współpracują z wieloma instytucjami. Najwięcej nauczycieli współpracuje z Powiatowym Centrum Kultury i Sztuki w Ciechanowie. Rekomendacje: 1. Zwiększenie ilości opracowanych i wdrażanych programów autorskich i działań innowacyjnych w celu stworzenia warunków do rozwoju uzdolnień i zainteresowań uczniów. 15

8.Opracowanie wyników ankiety przeprowadzonej wśród rodziców. Badaniem objęto 102 rodziców z klasy Ib, IIa, IIIa, IVb, Va, VIc. Ankieta była anonimowa i składała się z 10 pytań. Odpowiedzi rodziców przedstawiają się następująco: Pytanie 1. Czy w szkole są organizowane zajęcia pozalekcyjne? Pytanie 2. Jak często nauczyciele rozmawiają z Państwem o potrzebach lub możliwościach dzieci? 16

Pytanie 3. Jakie formy pomocy stosuje szkoła w pracy z uczniem mającym trudności w nauce? Pytanie 4. Które z prowadzonych działań w pracy z uczniem mającym trudności w nauce uważa Pan/Pani za najbardziej skuteczne? Pytanie 5. Jakie formy pomocy stosuje szkoła w pracy z uczniem zdolnym? 17

Pytanie 6. Które z prowadzonych działań w pracy z uczniem zdolnym uważa Pan/Pani za najbardziej skuteczne? Pytanie 7. Czy szkoła prowadzi działania mające na celu pomoc rodzinom w trudnych sytuacjach? Pytanie 8. Współpraca, z którą instytucją wymienioną poniżej jest według Pana/Pani najbardziej korzystna dla szkoły? 18

Pytanie 9. Jak ocenia Pan/Pani wsparcie uczniów organizowane w szkole? Pytanie 10. Jakie zmiany proponuje Pan/Pani w zakresie wspomagania rozwoju uczniów w SP nr4 w Ciechanowie? Organizacja dodatkowych zajęć rozwijających zainteresowania uczniów, Zwiększenie ilości spotkań z pedagogiem, Poszerzenie współpracy z instytucjami i osobami mającymi wpływ na rozwój indywidualny dzieci, Większy dostęp do kół zainteresowań, Więcej zajęć dodatkowych z języka angielskiego, zajęć logopedycznych, Pomoc uczniom na świetlicy, Więcej wycieczek i wyjść ze szkoły, Zapraszanie interesujących ludzi, Indywidualizacja pracy z uczniem. 9. Wnioski po opracowaniu ankiety: 1. W szkole są organizowane zajęcia pozalekcyjne. 2. Nauczyciele rozmawiają często z rodzicami o potrzebach lub możliwościach dzieci. 3. W szkole najczęstszą formą pomocy dla ucznia mającego trudności w nauce są według rodziców zajęcia dydaktyczno wyrównawcze, zajęcia logopedyczne i indywidualizacja pracy na lekcji. 4. Za najbardziej skuteczne z wyżej wymienionych wskazują rodzice również zajęcia dydaktyczno wyrównawcze, logopedyczne i indywidualizację zajęć na lekcji 5. Szkoła stosuje w pracy z uczniem zdolnym najczęściej: dodatkowe zajęcia rozwijające zainteresowania i uzdolnienia, przygotowanie do zawodów sportowych i konkursów, rzadziej indywidualizację pracy na lekcji. 6. Za najbardziej skuteczne z działań wymienionych powyżej rodzice uważają dodatkowe zajęcia rozwijające zainteresowania i uzdolnienia, indywidualizację pracy na lekcji. 7. Większość rodziców nie wie o działalności szkoły mającej na celu pomoc rodzinom w trudnej sytuacji. 8. Za najbardziej korzystną dla szkoły rodzice uważają współpracę z PCKiSz i MOSiR. 9. Większość rodziców ocenia dobrze i bardzo dobrze wsparcie organizowane dla uczniów w szkole. 10. Zmiany proponowane przez rodziców w zakresie wspomagania rozwoju uczniów to przede wszystkim zwiększenie ilości zajęć dodatkowych rozwijających zainteresowania uczniów. Rekomendacje: 1. Stosowanie w większym zakresie indywidualizacji pracy na lekcji z uczniem zdolnym. 19

2. Zwiększenie w roku szkolnym 2017/2018 oferty szkoły w zakresie zajęć dodatkowych rozwijających zainteresowania uczniów. 10.Wywiad z pedagogiem, analiza dokumentacji pedagoga Możliwości i potrzeby każdego ucznia są rozpoznawane poprzez: -obserwacje zachowań uczniów w różnych sytuacjach szkolnych i pozaszkolnych, - rozmowy z uczniami i rodzicami, - analizę dokumentacji, - analizę opinii, orzeczeń wydanych przez Poradnię Psychologiczno-Pedagogiczną w Ciechanowie lub inne poradnie specjalistyczne, - analizę osiągnięć uczniów - testy diagnozujące. W szkole podejmowane są następujące działania w ramach wspierania uczniów ze szczególnymi potrzebami edukacyjnymi i uwzględnieniem ich indywidualnej sytuacji: diagnoza możliwości i postępów edukacyjnych uczniów prowadzona przez nauczycieli, diagnoza wychowawcza, rozpoznanie środowiska rodzinnego uczniów (wychowawcy, pedagog), bieżąca analiza opinii psychologiczno - pedagogicznych uczniów, dostosowanie wymagań edukacyjnych do możliwości uczniów, kierowanie i monitorowanie udziału w zajęciach dydaktyczno-wyrównawczych, zajęcia rozwijające zainteresowania( m.in. sportowe, fotograficzne, czytelnicze, wokalne, językowe, ekologiczne, biblijne, harcerstwo, PCK), diagnozowanie uczniów pod kątem specyficznych trudności w nauce (współpraca z PPP), dostosowanie warunków sprawdzianu zewnętrznego określenie potrzeb ( dysleksja, choroby przewlekłe), rozmowy z rodzicami, pisemne informacje dla rodziców. IPET, organizacja zajęć rewalidacyjnych, nauczanie indywidualne, indywidualne wsparcie uczniów(rozmowy pedagoga, wychowawcy z uczniami, rodzicami, monitorowanie zachowania, współpraca z psychologiem, z PPP), zajęcia logopedyczne. W jaki sposób szkoła pomaga przezwyciężyć trudności ucznia wynikające z jego sytuacji społecznej? dofinansowanie obiadów - współpraca z MOPS i GOPS; pomoc psychologiczno-pedagogiczna (współpraca z pedagogiem, logopedą, skierowanie do psychologa, do PPP); ulgi w opłatach, składkach (PZU, imprezy, konkursy, bilety do kina lub na wycieczkę); paczki świąteczne organizowane przez parafie i Zarząd Spółdzielni Mieszkaniowej; współpraca z Sądem Rodzinnym i kuratorami; akcje szkolne (warzywa, owoce, mleko); współpraca z Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie, Poradnią Psychologiczno Pedagogiczną; prowadzenie konsultacji dla rodziców, wskazywanie punktów pomocy; stypendia socjalne. Instytucje, z którymi współpracuje szkoła w celu wspomagania rozwoju i zaspakajania potrzeb uczniów: 20

Poradnia Psychologiczno Pedagogiczna w Ciechanowie, która świadczy pomoc w zakresie pojawiających się problemów u dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, wydawania opinii uczniom z trudnościami w nauce; Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej oraz Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej- finansują obiady Powiatowe Centrum Kultury i Sztuki uczniowie biorą udział w spektaklach teatralnych, wystawach, konkursach recytatorskich, literackich, festiwalach oraz zajęciach rozwijających zainteresowania: plastycznych, teatralnych, tanecznych (taniec ludowy i nowoczesny), wokalnych, nauki gry na instrumentach muzycznych. Ciechanowski Ośrodek Edukacji Kulturalnej STUDIO organizuje dla dzieci liczne konkursy plastyczne, recytatorskie, muzyczne oraz umożliwia rozwój zainteresowań poprzez udział w zajęciach: plastycznych, teatralnych, wokalnych, tanecznych, joga, balet, rytmika, karate. Biuro Profilaktyki i Rozwiązywania problemów Uzależnień uczestniczą w przedsięwzięciach (m.in. Miejski Tydzień Profilaktyki), których celem jest szeroko pojmowana profilaktyka (warsztaty, przedstawienia teatralne, pogadanki, koncerty profilaktyczne itp.). Miejska Biblioteka Publiczna. Muzeum Szlachty Mazowieckiej. Straż Pożarna, Straż Miejska, Policja- działania profilaktyczne skierowane do uczniów. 11. Notatka z rozmowy z Dyrektorem szkoły dotycząca wniosków z obserwacji zajęć w zakresie indywidualizacji procesu edukacyjnego, uwzględniającego możliwości uczniów i ich preferencje uczenia się Nie na wszystkich obserwowanych lekcjach, czy zajęciach dało się zauważyć proces indywidualizacji. Powinien on mieć miejsce w codziennej praktyce. W oparciu o przeprowadzone obserwacje lekcji można powiedzieć, że nauczyciele indywidualizują proces lekcyjny najczęściej w następującym zakresie: - wydłużają czas pracy uczniom z trudnościami w czytaniu, z wolniejszym tempem pracy; - udzielają indywidualnych wskazówek podczas samodzielnej pracy dzieci podczas lekcji, - przydzielają krótsze lub dłuższe teksty, więcej lub mniej ćwiczeń/zadań do wykonania, - respektują zalecenia PPP, - zadają pytania otwarte, - monitorują zaangażowanie uczniów w zajęcia, - stosują aktywizujące metody nauczania, - organizują odpowiednie formy pracy dla dzieci (najczęściej grupowe). Rzadziej nauczyciele: - różnicują stopień trudności zadań dla poszczególnych uczniów lub grup. Nie zaobserwowałam indywidualizowania w zakresie: - zadawania pracy domowej, - różnicowania kryteriów oceniania osiągnięć edukacyjnych uczniów, - udzielania uczniom kształtującej informacji zwrotnej ustnie, w zeszytach/ ćwiczeniach, kartach pracy. 21

12. Notatka z panelu dyskusyjnego Panel dyskusyjny odbył się z wykorzystaniem poczty elektronicznej, Facebooka, rozmów z rodzicami podczas zebrań i kontaktów indywidualnych, rozmowy z opiekunami i przedstawicielami Samorządu Uczniowskiego. Wszystkim respondentom zadano pytanie: Co należy zmienić w organizacji zajęć dodatkowych organizowanych przez szkołę? Odpowiedzi udzieliło 50 osób. Większość 70 % pozytywnie ocenia organizację zajęć dodatkowych w szkole. Najbardziej popularne są: zuchy, harcerstwo, koła sportowe. Według 30 % pytanych zmiany powinny dotyczyć : Zwiększenia liczby godzin logopedii; Poszerzenia oferty zajęć dla uczniów rozwijających zainteresowania- propozycja zajęć gry w szachy, języka angielskiego i zajęć sportowych. 13. Wnioski z ewaluacji: Co robimy dobrze? 1. Szkoła rozpoznaje możliwości i potrzeby rozwojowe każdego ucznia. 2. Szkoła pomaga uczniom przezwyciężyć trudności w nauce i rozwijać ich zainteresowania. 3. W szkole prowadzone są działania uwzględniające indywidualizację procesu edukacji w odniesieniu do każdego ucznia. 4. Oferta zajęć pozalekcyjnych uwzględnia zajęcia rozwijające zainteresowania i uzdolnienia; zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze i specjalistyczne organizowane dla uczniów wymagających szczególnego wsparcia. 5. Każdy uczeń ma możliwość korzystania ze wszystkich zajęć pozalekcyjnych. 6. Uczniowie chętnie korzystają z zajęć pozalekcyjnych. 7. Rodzice pozytywnie oceniają działania szkoły wspomagające rozwój uczniów. 8. Uczniowie pozytywnie oceniają działania wspomagające ich rozwój. 9. Nauczyciele znają potrzeby i możliwości swoich uczniów. 10. Nauczyciele motywują uczniów do aktywnego uczenia się. 11. Szkoła współpracuje z instytucjami odpowiedzialnymi za wspomaganie uczniów w ich potrzebach rozwojowych i sytuacjach życiowych. Co jest naszym problemem do rozwiązania? brak indywidualizowania zadawanych prac domowych; brak indywidualizacji pracy na lekcji z uczniem zdolnym; nie różnicowanie kryteriów oceniania osiągnięć edukacyjnych uczniów; nie udzielanie uczniom kształtującej informacji zwrotnej ustnie, w zeszytach/ ćwiczeniach, kartach pracy; 22

zrównoważenie ilości zajęć rozwijających zainteresowania i uzdolnienia uczniów w stosunku do zajęć dla dzieci z trudnościami w nauce; brak możliwości dostępu do zajęć logopedycznych uczniów klas IV-VI, zbyt mało godzin dla uczniów klas I-III; zbyt mało zajęć dodatkowych z języka angielskiego, matematyki; czas rozpoczynania zajęć dodatkowych nie dostosowany do planu zajęć uczniów. Co proponujemy zrobić, aby poprawić pracę szkoły? Rekomendacje 1. Zachęcić uczniów do uczestnictwa w zajęciach pozalekcyjnych - pogadanki na lekcjach wychowawczych, prezentowanie osiągnięć uczniów uczęszczających na zajęcia dodatkowe; zwiększenie ilości wdrażanych programów autorskich i działań innowacyjnych. 2. Aktualizować na bieżąco ofertę zajęć pozalekcyjnych /diagnoza na początku roku szkolnego i po I semestrze/, w miarę możliwości szkoły dostosować ją do propozycji uczniów i rodziców. 3. Dostosować czas rozpoczynania zajęć dodatkowych z końcem zajęć obowiązkowych uczniów. 4. Indywidualizować zadawane prace domowe. 5. Udzielać uczniom kształtującej informacji zwrotnej w zeszytach, ćwiczeniach, kartach pracy. Opracowanie raportu Zespół ds. ewaluacji wewnętrznej 23