Finansowanie przedsięwzięć proekologicznych.



Podobne dokumenty
Roman Papiór Doradca Energetyczny Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej we Wrocławiu Wrocław, ul. Jastrzębia 24 tel.

Oferta programowa

Wsparcie inwestycyjne dla instalacji wytwarzających ciepło z OZE

Prosument i Bocian. Programy NFOŚiGW jako narzędzia wspierające rozproszoną energetykę odnawialną w Polsce. w w w. n f o s i g w. g o v.

Programy krajowe NFOŚiGW Typy projektów Typ beneficjenta Forma dofinansowania. Numer i nazwa działania

Programy priorytetowe NFOŚiGW wspierające rozwój OZE

3. PROGRAMY FINANSOWE

OCHRONA ATMOSFERY. WFOŚiGW w Zielonej Górze wrzesień, 2015 r.

Finansowanie ograniczania niskiej emisji. "Niska Emisja 2014", , Poznań

Rzeszów, 4 grudnia 2013r.

Listach przedsięwzięć priorytetowych

Kredyt EKO INWESTYCJE w ramach Programu NFOŚiGW

Programy wspierające efektywność energetyczną

Możliwości wykorzystania biomasy do wytwarzania ciepła w ofercie NFOŚiGW. Dotychczasowe działania i propozycje.

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

dla efektywnego wykorzystania energii w budownictwie

PROGRAM PRIORYTETOWY

Środki publiczne jako posiłkowe źródło finansowania inwestycji ekologicznych

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej Gminy Gaszowice. Spotkanie z Mieszkańcami 21 kwietnia 2016 r. Gaszowice

Doświadczenia NFOŚiGW we wdrażaniu projektów efektywności energetycznej. Warszawa, 18 grudnia 2012r.

PROGRAM PRIORYTETOWY. Tytuł programu: Wspieranie rozproszonych, odnawialnych źródeł energii. Część 1) BOCIAN - Rozproszone, odnawialne źródła energii

Finansowanie inwestycji z zakresu OZE i efektywności energetycznej


DOFINANSOWANIE ZADAŃ ZWIĄZANYCH OCHRONY ŚRODOWISKA Z EFEKTYWNOŚCIĄ ENERGETYCZNĄ Z UWZGLĘDNIENIEM OZE ZE ŚRODKÓW WOJEWÓDZKIEGO FUNDUSZU

Możliwości finansowania inwestycji solarnych ze środków WFOŚiGW w Szczecinie Dawid Brzozowski Zastępca Prezesa WFOŚiGW w Szczecinie

Agnieszka Sobolewska Dyrektor Biura WFOŚiGW w Szczecinie

Program Czyste Powietrze Szkolenie dla pracowników socjalnych Ośrodków Pomocy Społecznej

Finansowanie modernizacji i rozwoju systemów ciepłowniczych

Źródła finansowania instalacji prosumenckich

Wspieranie rozproszonych, odnawialnych źródeł energii

PROGRAM PRIORYTETOWY

Źródła finansowania przedsięwzięć w zakresie efektywności energetycznej i OZE - środki regionalne

PROGRAM PRIORYTETOWY. Tytuł programu: SOKÓŁ Wdrożenie innowacyjnych technologii środowiskowych

PROGRAM PRIORYTETOWY

Efektywność energetyczna w budownictwie oferta finansowa

Kredyty bankowe a finansowanie energooszczędnych budynków

Rozwój małych i średnich systemów ciepłowniczych Finansowanie rozwoju ciepłownictwa

Instrumenty wsparcia NFOŚiGW w zakresie odnawialnych źródeł energii i poprawy efektywności energetycznej

Wspieranie rozproszonych, odnawialnych źródeł energii Część 4)


Instrumenty finansowania wzrostu efektywności energetycznej w programach NFOŚiGW i WFOŚiGW

EFEKTYWNOŚĆ ENERGETYCZNA

Wydział Rozwoju i Nadzoru Kapitałowego

Instrumenty wsparcia OZE w ofercie NFOŚiGW

FINANSOWANIE GOSPODARKI

DOFINANSOWANIE ZADAŃ ZWIĄZANYCH OCHRONY ŚRODOWISKA Z EFEKTYWNOŚCIĄ ENERGETYCZNĄ Z UWZGLĘDNIENIEM OZE ZE ŚRODKÓW WOJEWÓDZKIEGO FUNDUSZU

PROGRAM PRIORYTETOWY

PROGRAM PRIORYTETOWY

Wdrażanie zasad gospodarki cyrkularnej w sektorze MŚP - możliwe źródła finansowania

1. KRYTERIA WYBORU PRZEDSIĘWZIĘĆ FINANSOWANYCH ZE ŚRODKÓW WFOŚiGW w KIELCACH

Finansowe instrumenty wsparcia efektywności energetycznej budynków

Dofinansowanie inwestycji ze środków WFOŚiGW w Katowicach skierowanych dla sektora ciepłowniczego. Listopad, 2017 r.

Możliwości wsparcia przez WFOŚiGW w Gdańsku instalacji wykorzystujących biomasę. Wierzchowo r.

Wsparcie rozwoju energetyki prosumenckiej przez NFOŚiGW

Obecne i przyszłe instrumenty finansowania inwestycji OZE w Polsce. Słupsk

Oferta programowa środki krajowe

Wsparcie miast przez. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Barbara Koszułap Zastępca Prezesa Zarządu. Warszawa, 9 maja 2013 r.

Program Finansowania Rozwoju Energii Zrównoważonej w Polsce. Prezentacja programu

Konsultacja zmian dla Programu Priorytetowego NFOŚiGW Czysty Przemysł

Terminy naborów wniosków o dotacje z UE dla MSP (Małych i Średnich Przedsiębiorców) oraz dużych firm (dane na dzień r.)

Prosument dla Pomorza

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

PROGRAM PRIORYTETOWY. Tytuł programu: Wspieranie rozproszonych, odnawialnych źródeł energii Część 1) BOCIAN Rozproszone, odnawialne źródła energii

Źródła finansowania energetyki obywatelskiej. Fundusze i ustawa o OZE

Pilotaż Programu Priorytetowego RYŚ termomodernizacja budynków jednorodzinnych

PROGRAM CZYSTE POWIETRZE

Program Priorytetowy Czyste Powietrze

Gospodarka niskoemisyjna w projektach IEE VI Konferencja Krajowej Agencji Poszanowania Energii S.A. Inteligentna Energia w Polsce

Prosument linia dofinansowania z przeznaczeniem na zakup i montaż mikroinstalacji odnawialnych źródeł energii

PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEH - MAPA DOTACJI

Wsparcie doradcze i finansowe dla inicjatyw i inwestycji klastrowych

unijnych i krajowych

Agnieszka Sobolewska Dyrektor Biura WFOŚiGW w Szczecinie

Realizacja dobrych praktyk w zakresie gospodarki niskoemisyjnej w SOM. dr inż. Patrycja Rogalska główny specjalista ds.

prezentuje: Robert Bażela Kierownik Zespołu Analiz Technicznych WFOŚiGW w Krakowie

Finansowanie inwestycji w efektywnośd energetyczną ze środków Unii Europejskiej i NFOŚiGW

Bank Ochrony Środowiska S.A. Wspieranie przedsięwzięć BANK OCHRONY ŚRODOWISKA S.A.

- Zasady udzielania pomocy finansowej ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Toruniu.

Wsparcie inwestycji pro-środowiskowych dla MŚP w sektorze rolno-spożywczym, system wsparcia zielonych inwestycji

NARZĘDZIA WSPARCIA FINANSOWEGO W CELU OGRANICZENIA NISKIEJ EMISJI

Źródła finansowania przedsięwzięć w zakresie efektywności energetycznej i OZE środki POIiŚ i NFOŚiGW

Krajowy Program Czyste Powietrze

OGÓLNOPOLSKI SYSTEM WSPARCIA DORADCZEGO

Krajowy program Czyste Powietrze finansowanie ograniczenia niskiej emisji. Gdańsk r.

Program priorytetowy:

Prezentacja programów priorytetowych NFOŚiGW w obszarze efektywności energetycznej w administracji publicznej

Programy dla przedsiębiorców na rzecz innowacji w ochronie środowiska w latach

PROGRAM PRIORYTETOWY. Celem programu jest zmniejszenie negatywnego oddziaływania przedsiębiorstw na środowisko.

prezentuje: Małgorzata Mrugała Prezes Zarządu WFOŚiGW w Krakowie

budownictwa energooszczędnego

Program priorytetowy PROSUMENT

PROGRAM PRIORYTETOWY

Program Czyste Powietrze Szkolenie dla pracowników socjalnych Ośrodków Pomocy Społecznej

Dofinansowanie zadań ekologicznych przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach w formie bankowych linii kredytowych

Program Czyste Powietrze Szkolenie dla pracowników socjalnych Ośrodków Pomocy Społecznej

Źródła finansowania przedsięwzięć w zakresie efektywności energetycznej i OZE środki POIiŚ i NFOŚiGW Konin, 22 marzec 2018 r.

energetycznej i/lub wykorzystanie odnawialnych źródeł energii w przedsiębiorstwach

Źródła finansowania przedsięwzięć w zakresie efektywności energetycznej i OZE

Program priorytetowy Czyste Powietrze. projekt realizowany we współpracy Ministerstwa Środowiska i partnerów

EUROPEJSKIE SŁONECZNE DNI ENERGIA SŁOŃCA FOTOWOLTAIKA TECHNOLOGIE, OPŁACALNOSĆ, REALIZACJE

Transkrypt:

Spis treści Finansowanie przedsięwzięć proekologicznych. Środki Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej we Wrocławiu...3 Środki Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej...5 BOCIAN Rozproszone, odnawialne źródła energii...5 E-kumulator Ekologiczny Akumulator dla Przemysłu...7 SOKÓŁ - wdrożenie innowacyjnych technologii środowiskowych...9 Inwestycje energooszczędne w małych i średnich przedsiębiorstwach...10 PolSEFF 2...12 Inwestycje LEME - Procedura uproszczona...14 Inwestycje wspomagane Procedura standardowa...15 Poprawa jakości powietrza...17 Część 2) KAWKA Likwidacja niskiej emisji wspierająca wzrost efektywności energetycznej i rozwój rozproszonych odnawialnych źródeł energii...17 PROSUMENT...19 Poprawa efektywności energetycznej...20 Część 1) LEMUR Energooszczędne Budynki Użyteczności Publicznej...20 Część 2) Dopłaty do kredytów na budowę domów energooszczędnych...22 Część 4) Ryś termomodernizacja budynków jednorodzinnych...23 1

Podstawowe elementy Każde źródło cechuje się charakterystycznymi elementami, na które należy zwrócić szczególną uwagę. Bezwzględnie w pierwszej kolejności należy sprawdzić kto może być beneficjentem, czyli czy projekt jest skierowany do przedsiębiorców, osób prywatnych, gmin itp. W kolejnym etapie należy zweryfikować pozostałe kluczowe elementy: 1. Forma informuje, czy dofinansowanie będzie zwrotne (pożyczka), czy bezzwrotne (dotacja). 2. do jaką część całej wartości będzie można pokryć dzięki finansowaniu zewnętrznemu. 3. Rodzaje przedsięwzięć na co można otrzymać dofinansowanie. Po sprawdzeniu, czy projekt kwalifikuje się do do, czy forma wsparcia jest odpowiednia, i czy wnioskodawca ma środki na pokrycie wkładu własnego, warto zwrócić uwagę na: 1. Warunki do w wypadku pożyczek np. wysokość oprocentowania, okres spłaty itp., w wypadku dotacji, czy pieniądze otrzymuje się przed rozpoczęciem, czy w formie zwrotu poniesionych kosztów, jakie są koszty kwalifikowane w projekcie (za co można otrzymać zwrot, a za co nie) itp. Dodatkowo niezależnie od formy trzeba uwzględnić też jak długo należy przechowywać dokumentację, jaka musi być minimalna trwałość efektów itp. 2. Okres wdrażania do kiedy projekt musi być zrealizowany i rozliczony. 3. czy nabór wniosków jest prowadzony ciągle, czy tylko w konkretnym okresie; czy wniosek trzeba złożyć na specjalnym formularzu, czy zgłosić przez odpowiednią stronę internetową itp. 2

Możliwości do projektów dla Małych i Średnich Przedsiębiorstw Mniej niż 250 pracowników oraz roczny obrót nie przekraczający 50 mln EUR lub całkowity bilans roczny nie przekraczający 50 mln EUR Łączna wartość pomocy de minimis dla jednego przedsiębiorcy nie może przekroczyć równowartości 200 000 euro lub 100 000 euro (dla podmiotu działającego w sektorze transportu drogowego towarów) w okresie trzech kolejnych lat podatkowych. Środki Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej we Wrocławiu http://www.wfosigw.wroclaw.pl WFOŚiGW może przeznaczyć środki na realizację projektów mieszczących się w jednym z 5 kluczowych priorytetów: 1. Ochrona atmosfery 2. Ochrona wód i zrównoważone gospodarowanie zasobami wodnymi 3. Racjonalne gospodarowanie odpadami i ochrona powierzchni ziemi 4. Ochrona różnorodności biologicznej 5. Edukacja ekologiczna 3

Forma do Rodzaje przedsięwzięć Warunki do Okres wdrażania Pożyczka Do 75% wartości Zmniejszenia emisji pyłów i gazów, ze szczególnym uwzględnieniem redukcji dwutlenku siarki, tlenków azotu oraz gazów cieplarnianych z energetycznego spalania paliw i procesów technologicznych. Ograniczenia niskiej emisji zanieczyszczeń na obszarach zabudowanych, turystycznych oraz przyrodniczo chronionych, w szczególności poprzez realizację zadań wynikających z przyjętych programów ochrony powietrza. Oprocentowanie wg stopy procentowej ustalanej w stosunku rocznym, stosownie do zawartych umów. Wysokość stopy procentowej dla pożyczek udzielonych ze środków własnych Wojewódzkiego Funduszu jest stała i wynosi 3,0%; ze środków pozyskanych z zewnątrz każdorazowo ustala Rada Nadzorcza. Nabór ciągły Ograniczenia emisji substancji toksycznych zagrażających zdrowiu i życiu ludności. Racjonalizacji gospodarki energią, w tym wykorzystanie źródeł energii odnawialnej. Okres spłaty pożyczki oraz formy jej zabezpieczenia są ustalane w toku negocjacji pomiędzy Funduszem, a pożyczkobiorcą zazwyczaj od 5 do 10 lat. Podniesienia efektywności gospodarowania energią m.in. poprzez ograniczanie strat w procesie przesyłania i dystrybucji energii, w tym przebudowa systemów ciepłowniczych. Karencja spłaty pożyczki nie powinna być dłuższa niż 18 miesięcy od daty zakończenia inwestycji Wspierania wszelkich działań zmierzających do odzysku i recyklingu odpadów, a zwłaszcza odpadów opakowaniowych i zużytego sprzętu elektronicznego. Wprowadzania programów oszczędzania surowców i energii. Realizacji prac badawczych i ekspertyz związanych z ochroną środowiska. Wdrażania programów czystszej produkcji i systemów zarządzania środowiskowego 4

Środki Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej BOCIAN Rozproszone, odnawialne źródła energii www.nfosigw.gov.pl/oferta-/srodki-krajowe/programy-priorytetowe/bocian-rozproszone-odnawialne-zrodla-energii Forma do Rodzaje przedsięwzięć Warunki do Okres wdrażania Pożyczka Do 85 % kosztów kwalifikowanych Do 40 mln zł Budowa, rozbudowa lub przebudowa instalacji odnawialnych źródeł energii o mocach mieszczących się w następujących przedziałach: elektrownie wiatrowe >40 kwe 3MWe systemy fotowoltaiczne >40 kwp 1 MWp pozyskiwanie energii z wód geotermalnych 5 MWt 20 MWt małe elektrownie wodne 300 kwt 5 MW źródła ciepła opalane biomasą >300 kwt 20 MWt Oprocentowanie pożyczki: a) na warunkach preferencyjnych (stanowi pomoc publiczną): oprocentowanie WIBOR 3M, nie mniej niż 2 % (w skali roku) b) na warunkach rynkowych (nie stanowi pomocy publicznej): oprocentowanie na poziomie stopy referencyjnej ustalanej zgodnie z komunikatem Komisji w sprawie zmiany metody ustalania stóp referencyjnych i dyskontowych Okres : max. 15 lat od daty planowanej wypłaty pierwszej transzy pożyczki do daty planowanej spłaty ostatniej raty kapitałowej 2015-2023, przy czym: Zobowiązania (rozumiane jako podpisywanie umów) do 2020r. Wydatkowanie środków do 2023r. Do 29.12.2015r. Terminy kolejnych naborów będą ogłaszane na stronie internetowej NFOŚiGW. wielkoformatowe kolektory słoneczne wraz z akumulatorem ciepła biogazownie rozumiane jako obiekty wytwarzania energii elektrycznej lub ciepła z wykorzystaniem biogazu rolniczego (>300 kwt + 3MWt) (2 MWt + 20 MWt) >40 kwe 2 MWe Okres karencji: karencja w spłacie rat kapitałowych liczona od daty wypłaty ostatniej transzy pożyczki do daty spłaty pierwszej raty kapitałowej - nie dłuższa niż 18 miesięcy od daty zakończenia realizacji przedsięwzięcia 5

instalacje wytwarzania biogazu rolniczego celem wprowadzenia go do sieci gazowej dystrybucyjnej i bezpośredniej wytwarzanie energii elektrycznej w wysokosprawnej kogeneracji na biomasę >40 kwe 5 MWe W ramach programu mogą być realizowane instalacje hybrydowe, przy czym moc każdego rodzaju przedsięwzięcia musi spełnić warunki określone w tabeli powyżej. W ramach programu mogą być dodatkowo wspierane systemy magazynowania energii towarzyszące inwestycjom OZE o mocach nie większych niż 10-krotność mocy zainstalowanej dla każdego ze źródeł OZE, w szczególności: a) magazyny ciepła, b) magazyny energii elektrycznej. 6

E-kumulator Ekologiczny Akumulator dla Przemysłu www.nfosigw.gov.pl/oferta-/srodki-krajowe/programy-priorytetowe/wsparcie-przedsiewziec-niskoemisyjnej-gospodarki Forma do Rodzaje przedsięwzięć Warunki do Okres wdrażania Pożyczka Do 75% kosztów kwalifikowanych Kwota pożyczki: od 0,50 mln zł do 90 mln zł, 1. Zmniejszenie zużycia surowców pierwotnych Budowa, rozbudowa lub modernizacja istniejących instalacji produkcyjnych lub urządzeń przemysłowych, prowadząca do zmniejszania zużycia surowców pierwotnych (w ramach własnych ciągów produkcyjnych), w tym poprzez zastąpienie ich surowcami wtórnymi, odpadami lub prowadzące do zmniejszenia ilości wytwarzanych odpadów, w tym: Technologie bezodpadowe (TBO) oraz niskoodpadowe technologie produkcji zapewniające możliwie kompleksowe wykorzystanie stosowanych surowców; Technologie ograniczające jednostkowe zużycie wody w procesach produkcyjnych lub systemy zamkniętych obiegów wody; Technologie produkcji materiałów z wykorzystaniem ubocznych produktów spalania/procesów produkcyjnych lub odpadów wytwarzanych przez wnioskodawcę; Instalacje odzyskiwania z procesów produkcyjnych m.in. metali nieżelaznych, substancji chemicznych, olejów i paliw oraz mas celulozowych; Oprocentowanie pożyczki: a) na warunkach preferencyjnych (stanowi pomoc publiczną): oprocentowanie WIBOR 3M, nie mniej niż 2 % w skali roku. b) na warunkach rynkowych (pożyczka nie stanowi wtedy pomocy publicznej): oprocentowanie na poziomie stopy referencyjnej ustalanej zgodnie z komunikatem Komisji Europejskiej w sprawie zmiany metody ustalania stóp referencyjnych i dyskontowych; Odsetki z tytułu oprocentowania spłacane są na bieżąco w okresach kwartalnych. Pierwsza spłata na koniec kwartału kalendarzowego, następującego po kwartale, w którym wypłacono pierwszą transzę środków, Okres max. 15 lat liczone od daty planowanej wypłaty pierwszej transzy pożyczki do daty planowanej spłaty ostatniej raty kapitałowej. 2015-2023, przy czym: podpisywanie umów do 2020r., Wydatkowanie środków do 2023r. Do 30.12.2015r. Terminy kolejnych naborów będą ogłaszane na stronie internetowej NFOŚiGW. Technologie służące do wytwarzania paliw alternatywnych i substratów do ich produkcji z wytwarzanych przez wnioskodawcę odpadów w tym osadów; Okres karencji Karencja w spłacie rat kapitałowych liczona od daty wypłaty ostatniej transzy pożyczki do daty spłaty pierwszej raty 7

Modernizacja stacji demineralizacji i dekarbonizacji wody (o ile jest niezbędna do realizacji inwestycji generującej efekt ekologiczny). kapitałowej - nie dłuższa niż 12 miesięcy od daty zakończenia realizacji przedsięwzięcia. Poprzez zmniejszenie zużycia surowców pierwotnych rozumie się podniesienie sprawności procesu produkcyjnego lub częściowe zastąpienie surowca pierwotnego surowcem wtórnym. Kwalifikacja do niniejszego zakresu możliwa jest po spełnieniu jednego z poniższych warunków: Zmniejszenie zużycia surowca pierwotnego na jednostkę produkcji finalnej (Mg/jedn. produkcji lub m3/jedn. produkcji) - nie mniej niż 5% lub/ oraz Zmniejszenie zużycia wody na jednostkę produkcji finalnej (m3/jedn. produkcji) - nie mniej niż 5% 2. Ograniczenie lub uniknięcie szkodliwych emisji do atmosfery 2.1 Ograniczenie lub uniknięcie szkodliwych emisji do atmosfery dla źródeł spalania paliw o mocach 1 MW 50 MW 2.2 Ograniczenie lub uniknięcie szkodliwych emisji do atmosfery dla źródeł spalania paliw o mocach powyżej 50 MW: 2.3 Ograniczenie lub uniknięcie szkodliwych emisji do atmosfery z działalności przemysłowej (z wyłączeniem źródeł spalania paliw) Do wsparcia nie kwalifikują się przedsięwzięcia wykazane w Obwieszczeniu Ministra Gospodarki z dnia 21 grudnia 2012 r. w 8

sprawie szczegółowego wykazu przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej (M.P. z 2013 r. poz.15). SOKÓŁ - wdrożenie innowacyjnych technologii środowiskowych www.nfosigw.gov.pl/oferta-/srodki-krajowe/programy-priorytetowe/sokol-innowacyjne-technologie-srodowiskowe Forma do Rodzaje przedsięwzięć Warunki do Okres wdrażania Pożyczka Do 85% kosztów kwalifikowanych Kwota pożyczki: od 0,50 mln zł do 90 mln zł, Wdrożenie nowej albo znacząco udoskonalonej technologii, która służy poprawie efektywności wykorzystania zasobów naturalnych, zmniejsza negatywny wpływ człowieka na środowisko lub wzmacnia odporność gospodarki na presje środowiskowe, wpisującej się w co najmniej jeden z poniższych obszarów Krajowej Inteligentnej Specjalizacji: - Wysokosprawne, niskoemisyjne i Zintegrowane układy wytwarzania, magazynowania, przesyłu i dystrybucji energii, - Minimalizacja wytwarzania odpadów, w tym niezdatnych do przetworzenia oraz wykorzystanie materiałowe i energetyczne odpadów (recykling i inne metody odzysku), - Innowacyjne technologie przetwarzania i odzyskiwania wody oraz zmniejszające jej zużycie. Przedsięwzięcia muszą charakteryzować się innowacyjnością co najmniej na poziomie krajowym. Przez innowacyjność rozumie się zarówno innowacyjność produktową, rozumianą jako wprowadzenie wyrobu lub usługi, które są nowe lub znacząco udoskonalone w zakresie Oprocentowanie pożyczki: a) na warunkach preferencyjnych (stanowi pomoc publiczną): oprocentowanie WIBOR 3M, nie mniej niż 2 % w skali roku. b) na warunkach rynkowych (pożyczka nie stanowi wtedy pomocy publicznej): oprocentowanie na poziomie stopy referencyjnej ustalanej zgodnie z komunikatem Komisji Europejskiej w sprawie zmiany metody ustalania stóp referencyjnych i dyskontowych; Odsetki z tytułu oprocentowania spłacane są na bieżąco w okresach kwartalnych. Pierwsza spłata na koniec kwartału kalendarzowego, następującego po kwartale, w którym wypłacono pierwszą transzę środków, Okres max. 15 lat liczone od daty planowanej wypłaty pierwszej transzy pożyczki do daty 2015-2023, przy czym: podpisywanie umów do 2020r., Wydatkowanie środków do 2023r. JESZCZE NIE MA Będzie podane w ogłoszeniu o naborze lub w regulaminie naboru na stronie internetowej NFOŚiGW. 9

swoich cech lub zastosowań, jak i procesową, rozumianą jako wdrożenie nowej lub znacząco udoskonalonej metody produkcji lub dostawy. planowanej spłaty ostatniej raty kapitałowej. Okres karencji Karencja w spłacie rat kapitałowych liczona od daty wypłaty ostatniej transzy pożyczki do daty spłaty pierwszej raty kapitałowej - nie dłuższa niż 12 miesięcy od daty zakończenia realizacji przedsięwzięcia. Inwestycje energooszczędne w małych i średnich przedsiębiorstwach www.nfosigw.gov.pl/oferta-/srodki-krajowe/programy-priorytetowe/inwestycje-energooszczedne-w-msp Forma do Rodzaje przedsięwzięć Warunki do Okres wdrażania Dotacje na częściowe spłaty kapitału kredytów bankowych. Dotacja w wysokości: 10% kapitału kredytu bankowego - efektywność energetyczna, 10% kapitału kredytu bankowego - termomodernizacja budynków, lub 15% kapitału kredytu bankowego j.w. gdy inwestycja została poprzedzona audytem energetycznym a zakres rzeczowy przedsięwzięcia Inwestycje LEME - przedsięwzięcia obejmujące realizację działań inwestycyjnych w zakresie: a) poprawy efektywności energetycznej i/lub zastosowania odnawialnych źródeł energii, b) termomodernizacji budynku/ów i/lub zastosowania odnawialnych źródeł energii, realizowane poprzez zakup materiałów/urządzeń/technologii zamieszczonych na Liście LEME Kredyt z dotacją nie przekracza 250.000 euro; lub Inwestycje Wspomagane - przedsięwzięcia obejmujące realizację działań inwestycyjnych, które nie kwalifikują się jako Inwestycje LEME, w zakresie: Wysokość kredytu z dotacją wynosi do 100% kosztów kwalifikowanych Kwota kredytu może przewyższać wysokość kosztów kwalifikowanych. Dotacją objęta jest wyłącznie część kredytu wykorzystana na koszty kwalifikowane przedsięwzięcia, Wypłata dotacji następuje po zrealizowaniu przedsięwzięcia oraz zweryfikowaniu osiągnięcia efektu rzeczowego i ekologicznego, Dofinansowaniu nie podlegają przedsięwzięcia zakończone przed dniem zawarcia umowy o kredyt, objętej dotacją ze środków NFOŚiGW, Dotacje na częściowe spłaty kapitału bankowego będą udzielane zgodnie z 2014-2016, przy czym: podpisywanie umów do 2015r., Wydatkowanie środków do 2016r. Nabór wniosków o dotację NFOŚiGW wraz z wnioskami o kredyt prowadzony jest przez banki, które zawarły umowy o współpracy z NFOŚiGW. Wykaz banków na stronie internetowej NFOŚiGW. 10

wynika z audytu, dodatkowo do 15% kapitału kredytu bankowego - wdrożenie systemu zarządzania energią (SZE) (nie więcej niż 10.000zł, jeśli beneficjent wdroży SZE według zasad określonych przez NFOŚiGW; a) poprawy efektywności energetycznej i/lub odnawialnych źródeł energii w wyniku których zostanie osiągnięte min. 20% oszczędności energii, b) termomodernizacji budynku/ów i/lub odnawialnych źródeł energii w wyniku których zostanie osiągnięte minimum 30% oszczędności energii. Kredyt z dotacją nie przekracza 1.000.000 euro. zasadami dopuszczalności pomocy publicznej, Przy ustalaniu wysokości dotacji uwzględnia się przepisy dotyczące dopuszczalności pomocy publicznej. Banki współpracujące: Bank BGŻ BNP Paribas - Kredyt Energo IdeaBank BOŚ 11

PolSEFF 2 http://polseff2.org/ Drugą edycja Polskiego Programu Finansowania Zrównoważonej Energii opracowanego przez Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju, realizowany w ramach Programu Priorytetowego Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej przy wsparciu Unii Europejskiej. Forma Kredyt do do 100% inwestycji do 1.000.000 EURO lub do 250.000 EURO dla inwestycji bazujących na urządzeniach z listy LEME + dotacja (premia inwestycyjna) udzielaną przez NFOŚiGW w wysokości 10% lub 15% wartości kredytu przeznaczonego na sfinansowanie Kosztów Kwalifikowanych Programu, przeznaczona na częściową spłatę zaciągniętego Rodzaje przedsięwzięć Warunki do Okres wdrażania Poprawa Efektywności Energetycznej Inwestycje w wyposażenie, systemy i procesy umożliwiające beneficjentom zmniejszenie zużycia energii pierwotnej i/lub końcowego zużycia energii elektrycznej lub paliw, lub innej formy energii. Wskaźnik Oszczędności Energii min. 20%. Przykłady Inwestycji: Wymiana maszyn i urządzeń na nowe, charakteryzujące się większą efektywnością energetyczną Modernizacja procesów produkcyjnych mająca na celu zwiększenie ich efektywności energetycznej Wdrożenie systemów zarządzania energią w procesach produkcyjnych, Wdrożenie technologii odzysku energii (np. odzysku ciepła) z procesów produkcyjnych Finansowanie za pośrednictwem Banków Uczestniczących w programie, zgodnie z określonymi przez te instytucje zasadami i procedurami. Kredyt nie może być przeznaczony na spłatę istniejącego kredytu Kredyt nie może być udzielony podmiotowi zajmującemu się produkcją, wprowadzaniem na rynek, dystrybucją (lub podobną działalnością) produktów: tytoniowych, wysokoprocentowych alkoholi, napojów alkoholowych (poza browarami, winnicami) i podmiotowi produkującemu nisko i średnio-procentowe napoje alkoholowe, lub zajmującemu się hazardem, czy produkcją zbrojeniową Nabór ciągły 12

kredytu. Termomodernizacja budynków Inwestycje w działania w zakresie efektywności energetycznej w budynkach komercyjnych, mieszkaniowych lub administracyjnych, podlegających certyfikacji energetycznej oraz związane z nimi inwestycje w odnawialne źródła energii. Wskaźnik Oszczędności Energii min. 30%. Przykłady Inwestycji: Remonty i modernizacje węzłów cieplnych oraz instalacja liczników ciepła; zbilansowanie systemów grzewczych, instalacja indywidualnych urządzeń regulacji ciepła Wdrożenie systemów zarządzania budynkami Wymiana istniejących okien na nowe, dwuszybowe, zespolone, niskoemisyjne Izolacje termiczne ścian budynków (ściany zewnętrzne, dachy, piwnice); instalacja drzwi rolowanych Wymiana istniejącego systemu grzewczego na nowy (rury izolowane termicznie, zbiorniki i urządzenia) Instalacja odzysku ciepła z układu wentylacyjnego i/lub z procesów (np. instalacja podgrzewaczy) Wymiana niskosprawnych procesów zużywających energię na nowe, energooszczędne Wymiana istniejącego oświetlenia na energooszczędne, ściemniacze, czujniki światła dziennego, czujniki obecności, oświetlenie algorytmiczne, grupowanie 13

źródeł światła (lamp) Układy klimatyzacji o zmiennym przepływie powietrza Realizacja systemów dostawy energii odnawialnej w budynkach (np. kolektory słoneczne, kotły na biomasę, wykorzystanie energii geotermalnej do ogrzewania i/lub chłodzenia z pompami ciepła lub bez, wykorzystanie energii wody powierzchniowej do celów grzewczych z pompami ciepła lub bez, kolektory słoneczne do ogrzewania i/lub chłodzenia) Dodatkowe korzyści: bezpłatna, profesjonalna pomoc techniczną inżynierów - ekspertów PolSEFF obejmująca wsparcie przy składaniu wniosków, ocenę techniczno-finansową inwestycji, wykonanie dla projektów kwalifikujących się do uzyskania audytów energetycznych łatwy dostęp do bazy zweryfikowanych urządzeń i technologii oferujących podniesienie efektywności energetycznej dzięki stworzeniu i udostępnieniu listy LEME Inwestycje LEME - Procedura uproszczona Forma do Rodzaje przedsięwzięć Warunki do Okres wdrażania kredyt 100% kosztów Do 250.000 EURO. + dotacja w wysokości 10% wartości otrzymanego kredytu przeznaczonego na sfinansowanie Kosztów Zakup oraz instalacje urządzeń zakwalifikowanych i dostępnych na liście LEME. 14

Kwalifikowanych. Dotacja jest udzielana przez NFOŚiGW po zakończeniu i weryfikacji inwestycji i przeznaczona na częściową spłatę otrzymanego kredytu. Inwestycje wspomagane Procedura standardowa Forma do Rodzaje przedsięwzięć Warunki do Okres wdrażania kredyt 100% kosztów Do 1 miliona EURO + 10% wartości kredytu przeznaczonego na sfinansowanie Kosztów Kwalifikowanych Zakup i wymiana złożonych maszyn i urządzeń na bardziej wydajne lub energooszczędne prowadzące do min. 20% zwiększenia efektywności energetycznej w skali roku Projekty termomodernizacji budynków z uwzględnieniem zastosowania technologii źródeł odnawialnej energii i prowadzące do uzyskania min. 30% oszczędności energii. lub 15% wartości kredytu przeznaczonego na sfinansowanie Kosztów Kwalifikowanych inwestycyjnego, w ramach którego wykonany został Audyt Energetyczny oraz którego zalecenia zostały wdrożone w 15

ramach realizowanej inwestycji W przypadku realizacji audytu energetycznego wymaganego do oszacowania oszczędności w zużyciu energii dzięki planowanej inwestycji będzie on zrealizowany bezpłatnie i w okresie do 6 tygodni od momentu dostarczenia przez przedsiębiorcę wszystkich wymaganych informacji. Przy projektach realizowanych w ramach procedury standardowej, PolSEFF 2 oferuje bezpłatną pomoc zespołu wykwalifikowanych inżynierów ds. energetyki i ekspertów ds. finansów, obejmującą wsparcie przy składaniu wniosku i kompletowaniu wymaganej dokumentacji, ocenę techniczno-finansową inwestycji, wykonanie dla projektów kwalifikujących się do uzyskania audytów energetycznych oraz weryfikację inwestycji. 16

Pozostali beneficjenci - Jednostki Samorządu Terytorialnego - Podmioty sektora finansów publicznych, z wyłączeniem państwowych jednostek budżetowych, - Organizacje pozarządowe - Osoby fizyczne Poprawa jakości powietrza Część 2) KAWKA Likwidacja niskiej emisji wspierająca wzrost efektywności energetycznej i rozwój rozproszonych odnawialnych źródeł energii www.nfosigw.gov.pl/oferta-/srodki-krajowe/programy-priorytetowe/poprawa-jakosci-powietrza Forma do Rodzaje przedsięwzięć Warunki do Okres wdrażania Pożyczka oraz Dotacja do 90% jego kosztów kwalifikowanych, w tym: - do 45% w formie dotacji z NFOŚiGW, - do 15% w formie dotacji z WFOŚiGW we Wrocławiu, - do 30% w formie pożyczki z WFOŚiGW we Wrocławiu, Wysokość pożyczki nie może być niższa niż wysokość dotacji ze Przedsięwzięcia mające na celu ograniczanie niskiej emisji związane z podnoszeniem efektywności energetycznej oraz wykorzystaniem układów wysokosprawnej kogeneracji i odnawialnych źródeł energii, w szczególności: Likwidacja lokalnych źródeł ciepła tj.: indywidualnych kotłowni lub palenisk węglowych, kotłowni zasilających kilka budynków oraz kotłowni osiedlowych i podłączenie obiektów do miejskiej sieci ciepłowniczej lub ich zastąpienie przez źródło o wyższej niż dotychczas sprawności wytwarzania ciepła (w tym pompy ciepła) spełniające wymagania emisyjne określone przez właściwy organ. W przypadku likwidacji palenisk indywidualnych zakres Oprocentowanie pożyczki: 3% w skali roku. Beneficjent końcowy, przekazując środki finansowe ostatecznemu odbiorcy korzyści, jest zobowiązany do zapewnienia zgodności pomocy publicznej z zasadami jej udzielania oraz realizacji innych obowiązków podmiotu udzielającego pomocy; 2014 2020, przy czym: Podpisywanie umów w latach 2014-2015. Nabór wniosków WFOŚiGW od 20.10.2015 do 30.11.2015. 17

środków WFOŚiGW we Wrocławiu. Pożyczka nie podlega umorzeniu. przedsięwzięcia może m.in. obejmować wykonanie wewnętrznej instalacji c.o. i c.w.u. lub instalacji gazowej; Rozbudowa sieci ciepłowniczej w celu podłączenia istniejących obiektów (ogrzewanych ze źródeł lokalnych przy wykorzystywaniu paliwa stałego) do centralnego źródła ciepła wraz z podłączeniem obiektu do sieci; Zastosowanie kolektorów słonecznych celem obniżenia emisji w lokalnym źródle ciepła opalanym paliwem stałym bądź celem współpracy ze źródłem ciepła zastępującym źródło ciepła opalane paliwem stałym; Termomodernizacja budynków wielorodzinnych zgodnie z zakresem wynikającym z wykonanego audytu energetycznego, wyłącznie jako element towarzyszący przebudowie lub likwidacji więcej niż 50% lokalnych źródeł ciepła opalanych paliwem stałym w danym budynku. Dla projektów: ujętych w obowiązującym programie ochrony powietrza opracowanym zgodnie z art. 91 ustawy Prawo ochrony środowiska i Rozporządzeniem Ministra Środowiska w sprawie programów ochrony powietrza i planów działań krótkoterminowych; Zlokalizowanych na obszarze miasta powyżej 10 000 mieszkańców lub na obszarze miejscowości uzdrowiskowej (ograniczenie ilościowe nie dotyczy miejscowości o charakterze uzdrowiskowym). 18

PROSUMENT www.nfosigw.gov.pl/oferta-/srodki-krajowe/programy-priorytetowe/prosument-dofinansowanie-mikroinstalacji-oze Forma do Rodzaje przedsięwzięć Warunki do Okres wdrażania Pożyczka lub Dotacja Dla pożyczki z dotacją - do 100% kosztów kwalifikowanych, w tym w formie dotacji: do 15% do dla instalacji wytwarzających ciepło, (w okresie 2014 2015 do 20% do) lub do 30% do dla instalacji wytwarzających prąd elektryczny, (w okresie 2014 2015 do 40% do) Zakup i montaż mikroinstalacji odnawialnych źródeł energii dla samorządów Zakup i montaż mikroinstalacji odnawialnych źródeł energii poprzez bank Zakup i montaż mikroinstalacji odnawialnych źródeł energii poprzez wojewódzkie fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej Oprocentowanie pożyczki: 1% w skali roku Okres : max. 15 lat od daty planowanej pierwszej wypłaty transzy pożyczki; Okres realizacji: max. 18 miesięcy od daty zawarcia umowy o dofinansowanie; 1. Okres wdrażania w latach: 2014 2020. 2. Alokacja środków w latach: 2014 2018. 3. Wydatkowanie środków do 2020 r. Nabór w trybie ciągłym. Informacje o rozpoczęcie naboru na stronie www.nfosigw.gov.pl. Nabór w trybie ciągłym. Wnioski składane są w banku, który zawarł umowę o współpracy z NFOŚiGW. Nabór w trybie ciągłym. Informacje o rozpoczęcie naboru na stronie www.nfosigw.gov.pl. Nabór prowadzony przez WFOŚiGW. Ogłoszenie o rozpoczęciu naboru WFOŚiGW zamieszcza na swojej stronie internetowej. 19

Poprawa efektywności energetycznej. Część 1) LEMUR Energooszczędne Budynki Użyteczności Publicznej www.nfosigw.gov.pl/oferta-/srodki-krajowe/programy-priorytetowe/lemur-energooszczedne-budynki-uzytecznoscipublicznej Forma do Rodzaje przedsięwzięć Warunki do Okres wdrażania Dotacja lub Pożyczka Dotacja: W zależności od klasy energooszczędności projektowanego budynku do 20%, 40% lub 60%. Pożyczka: dla klasy A: do 120 zł na 1m2, dla klasy B i C: do 1000zł na 1m2, powierzchni użytkowej pomieszczeń o regulowanej temperaturze powietrza w budynku. Kwota pożyczki podlega umorzeniu odpowiednio w wysokości do 60% dla klasy A, do 40% dla klasy B i do 20% dla klasy C (klasa budynków A, B i C Pożyczki: na budowę nowych energooszczędnych budynków użyteczności publicznej oraz zamieszkania zbiorowego Oprocentowanie pożyczki: na poziomie WIBOR 3M, nie mniej niż 2% w skali roku. Odsetki z tytułu oprocentowania spłacane w okresach kwartalnych. Pierwsza spłata na koniec kwartału kalendarzowego, następującego po kwartale, w którym wypłacono pierwszą transzę środków, Okres : max. 15 lat od daty planowanej wypłaty pierwszej transzy pożyczki do daty planowanej spłaty ostatniej raty kapitałowej; W przypadku osiągnięcia różnych klas energooszczędności dotyczącej zmniejszenia zapotrzebowania na energię użytkową (Eu) i zmniejszenia zapotrzebowania na energię pierwotną (Ep) przyjmuje się, iż budynek osiągnął klasę energooszczędności jako klasę niższego osiągniętego parametru. Wyróżnia się trzy klasy energooszczędności A, B i C w zależności od stopnia redukcji zapotrzebowania budynku na energię 2015-2020, przy czym: podpisywanie umów do 2018r., Wydatkowanie środków do 2020r. Do 29.12.2016r., lub do wyczerpania środków. 20

zgodnie z parametrami podanymi w załączonej tabeli użytkową (Eu) i energię pierwotną (Ep) zgodnie z wartościami podanymi w załączonej tabeli Klasy energooszczędności budynków, procent do kosztów dokumentacji projektowej, jej weryfikacji oraz umorzenia kwoty pożyczki. 21

Część 2) Dopłaty do kredytów na budowę domów energooszczędnych www.nfosigw.gov.pl/oferta-/srodki-krajowe/programy-priorytetowe/doplaty-do--kredytow-na-domy-energooszczedne Forma do Rodzaje przedsięwzięć Warunki do Okres wdrażania Dotacja na częściową spłatę kapitału kredytu bankowego W zależności od uzyskanego wskaźnika rocznego jednostkowego zapotrzebowania na energie użytkową do celów ogrzewania i wentylacji (Euco). W przypadku domów jednorodzinnych: standard NF40 EUco 40 kwh/(m2*rok) 30.000zł brutto; standard NF15 EUco 15 kwh/(m2*rok) 50.000zł brutto; W przypadku lokali mieszkalnych w budynkach wielorodzinnych: Budowa domu jednorodzinnego; Zakup nowego domu jednorodzinnego; Zakup lokalu mieszkalnego w nowym budynku mieszkalnym wielorodzinnym. 2013 2022, przy czym: Alokacja środków (umowy): 100 mln zł w latach 2013 2015; 200 mln zł w latach 2016 2018; mogą następować przesunięcia środków miedzy okresami, w zależności od poziomu wykorzystania Wydatkowanie środków do 2022r. Nabór wniosków o dotacje wraz z wnioskami o kredyt - w trybie ciągłym. Wnioski składane są w bankach, które zawarły umowę o współpracy z NFOSiGW. Wykaz banków na stronie internetowej NFOSiGW. standard NF40 EUco 40 kwh/(m2*rok) 11.000zł brutto; standard NF15 EUco 15 kwh/(m2*rok) 16.000zł brutto. 22

Część 4) Ryś termomodernizacja budynków jednorodzinnych www.nfosigw.gov.pl/oferta-/srodki-krajowe/programy-priorytetowe/rys---termomodernizacja-budynko-jednorodzinnych Forma do Rodzaje przedsięwzięć Warunki do Okres wdrażania Kredyt lub Dotacja Kredyt z dotacją do 100% kosztów kwalifikowanych, zgodnie z Tabelą 3. Prace remontowe w dopuszczonym do użytkowania jednorodzinnym budynku mieszkalnym, spełniających wymagane standardy techniczne. Oprocentowanie kredytu: 1% w skali roku; Wynagrodzenie banku: max 3% kwoty kredytu w pierwszym roku kredytowania i 1,5% rocznie aktualnego stanu zadłużenia w każdym kolejnym rozpoczętym okresie rocznym kredytowania; Od kwoty dotacji ze środków udostępnionych przez NFOŚiGW bank nie pobiera opłat i prowizji; 2015-2023, przy czym: podpisywanie umów do 2020r., Wydatkowanie środków do 2023r. Od 01.12.2015r. Do 04.01.2016r. Okres : max. 15 lat od daty pierwszej planowanej wypłaty transzy kredytu, do daty planowanej spłaty ostatniej raty kapitałowej; Okres karencji: od daty wypłaty ostatniej transzy kredytu, do daty spłaty pierwszej raty kapitałowej, nie dłuższa niż 6 miesięcy od daty zakończenia realizacji przedsięwzięcia; Okres realizacji: max. 36 miesięcy od daty zawarcia umowy kredytu; 23

Tabela 3. Intensywność do Koszty kwalifikowane Kredyt (% łącznego do) Dotacja (% łącznego do) I. Dokumentacja - koszt usług wymienionych w Tabeli 1 (ust. 6 pkt 2 lit. a) Ocena przed i po realizacji przedsięwzięcia (Ocena 1, Ocena 2) oraz dokumentacja projektowa (Projekt 1, Projekt 2, Projekt 3) 0% 100% II. Inwestycja - koszt zakupu i montażu materiałów i urządzeń wymienionych w Tabeli 2 (ust. 6 pkt 2 lit. b) Grupa I. Prace termoizolacyjne Ocieplenie podłogi (Element 3), Wymiana okien (Element 4) - o ile nie są wykonywane łącznie z innymi elementami Grupy I Przedsięwzięcia zawierające co najmniej Ocieplenie ścian (Element 1) albo Ocieplenie dachu (Element 2) połączone z innymi elementami z Grupy I (podłogi Element 3 lub wymiana okien Element 4), o ile konieczność ich modernizacji wynika z oceny energetycznej budynku (Ocena 1) Przedsięwzięcia zawierające co najmniej łącznie Ocieplenie ścian (Element 1) i Ocieplenie dachu (Element 2) połączone z innymi elementami z Grupy I (podłogi Element 3 lub wymiana okien Element 4), o ile konieczność ich modernizacji wynika z oceny energetycznej budynku (Ocena 1) 100% 0% 80% 20% 60% 40% Grupa II. Instalacje wewnętrzne Instalacja wentylacji mechanicznej (Element 5), Instalacja wewnętrzna (Element 6) 80% 20% Grupa III. Wymiana źródła ciepła, zastosowanie odnawialnych źródeł energii cieplnej Kocioł kondensacyjny (Element 7), Węzeł cieplny (Element 8) 100% 0% Kocioł na biomasę (Element 9), Pompa ciepła (Element 10, Element 11), Kolektory słoneczne (Element 12) 80% (od 2017 r.: 85%) 20% (od 2017 r.: 15%) 24

Zespół Doradców Energetycznych Zespół Doradców Energetycznych (DE) działa w ramach : Ogólnopolski system wsparcia doradczego dla sektora publicznego, mieszkaniowego oraz przedsiębiorstw w zakresie efektywności energetycznej oraz OZE Realizowany jest w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko na lata 2014-2020. SZCZEGÓŁOWE CELE PROJEKTU 1. Zwiększenie świadomości w zakresie rozwoju gospodarki niskoemisyjnej. 2. Wsparcie gmin w przygotowaniu i wdrażaniu PGN/SEAP. 3. Wsparcie w przygotowaniu i wdrażaniu inwestycji w zakresie efektywności energetycznej (EE) i OZE. http://www.nfosigw.gov.pl/o-nfosigw/doradztwo-energetyczne/ Roman Papiór 71 333 09 79 rpapior@fos.wroc.pl Łukasz Hada 75 753 28 29 lhada@fos.wroc.pl Alicja Nowakowska 71 333 09 52 anowakowska@fos.wroc.pl Anita Luda 71 333 09 47 aluda@fos.wroc.pl, Tomasz Kubik 75 753 28 29 tkubik@fos.wroc.pl 25