ZASADY DYPLOMOWANIA PRZYJĘTE PO RAZ PIERWSZY PRZEZ RADĘ WYDZIAŁU MECHANICZNEGO 25-01-2005R., UAKTUALNIANY WRAZ ZE ZMIANAMI NAZW UCZELNI I WYDZIAŁU ORAZ ZMIENIAJĄCYMI SIĘ REGULAMINAMI STUDIÓW, PO RAZ OSTATNI ZATWIERDZONE PRZEZ RADĘ WYDZIAŁU INŻYNIERII MECHANICZNEJ I MECHATRONIKI 01-03-2011R. Szczecin, luty 2011r.
WYDZIAŁ INŻYNIERII MECHANICZNEJ I MECHATRONIKI ZUT ZASADY DYPLOMOWANIA str. 2
WYDZIAŁ INŻYNIERII MECHANICZNEJ I MECHATRONIKI ZUT ZASADY DYPLOMOWANIA str. 3 Spis treści Spis treści 3 1. Uwagi wstępne 4 2. Zasady ogólne zawarte w Regulaminie Studiów ZUT (RS) 4 3. Temat pracy dyplomowej 6 3.1. Zgłoszenie tematu 6 3.2. Wybór tematu 6 4. Wymagania stawiane pracy dyplomowej 7 4.1. Praca inżynierska 7 4.2. Praca magisterska 7 4.3. Wymagania formalne 7 5. Realizacja pracy dyplomowej 8 5.1. Seminarium dyplomowe 8 5.2. Prowadzenie i konsultacje 8 5.3. Finansowanie 9 6. Dopuszczenie do egzaminu dyplomowego 9 7. Egzamin dyplomowy 9 8. Uwagi końcowe 10
WYDZIAŁ INŻYNIERII MECHANICZNEJ I MECHATRONIKI ZUT ZASADY DYPLOMOWANIA str. 4 1. Uwagi wstępne Praca dyplomowa jest zwieńczeniem studiów akademickich. Jej terminowe ukończenie, wspólnie ze zdanym egzaminem dyplomowym, jest podstawą nadania tytułu zawodowego inżyniera lub magistra inżyniera. Przed studentem, który wykonuje pracę dyplomową (dyplomantem) stawiane są określone wymagania co do poziomu, rzetelności i zakresu opracowania pracy dyplomowej. Zakres ten jest jednocześnie uzależniony od rodzaju studiów, kierunku i specjalności kształcenia, a także konkretnego tematu pracy. Punktem odniesienia niniejszego opracowania są wymagania wynikające z Ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym, Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 19.12.2008r. w sprawie rodzaju tytułów zawodowych nadawanych absolwentom studiów i wzorów dyplomów oraz świadectw wydawanych przez uczelnie oraz Regulamin studiów w Zachodniopomorskim Uniwersytecie Technologicznym w Szczecinie. Zestawiono razem te wymagania mając na uwadze ujednolicenie przebiegu i zasad dyplomowania, co przyczynić się powinno jednocześnie do zachowania wysokiego poziomu prac, a także do sprawnej organizacji i przebiegu egzaminów dyplomowych na Wydziale Inżynierii Mechanicznej i Mechatroniki. 2. Zasady ogólne zawarte w Regulaminie Studiów ZUT (RS) Wszystkie uregulowania dotyczące przebiegu dyplomowania muszą być zgodne z postanowieniami obowiązującego Regulaminu Studiów w Zachodniopomorskim Uniwersytecie Technologicznym. Zawarto je w następujących paragrafach tego Regulaminu: 31 1. Pracę dyplomową na studiach pierwszego stopnia student wykonuje pod opieką nauczyciela akademickiego, co najmniej ze stopniem naukowym doktora. W wyjątkowych wypadkach Rada Wydziału może wyznaczyć nauczyciela akademickiego z tytułem zawodowym magistra zatrudnionego na stanowisku starszego wykładowcy. 2. Pracę dyplomową na studiach drugiego stopnia oraz jednolitych studiach magisterskich student wykonuje pod opieką nauczyciela akademickiego, co najmniej ze stopniem naukowym doktora. 3. Tryb i terminy formułowania, zatwierdzania i przydzielania tematów prac dyplomowych określa rada wydziału. 32 Student zobowiązany jest złożyć pracę dyplomową w formie pisemnej lub pisemnej i graficznej w zależności od decyzji Rady Wydziału właściwej dla danego kierunku studiów oraz w formie elektronicznej. Rada Wydziału określa liczbę składanych egzemplarzy pracy dyplomowej. 33 1. Wykonaną pracę dyplomową student zobowiązany jest złożyć u opiekuna nie później niż: 1) do 31 stycznia, na studiach kończących się po semestrze zimowym; 2) do 15 czerwca, na studiach kończących się po semestrze letnim. 2. W szczególnych wypadkach, na wniosek studenta, przy pozytywnej opinii opiekuna pracy, dziekan może przesunąć termin złożenia pracy dyplomowej o okres nie przekraczający trzech miesięcy. 3. W wypadku udokumentowanych zdarzeń losowych, na wniosek studenta, przy pozytywnej opinii opiekuna pracy oraz dziekana, rektor może przesunąć termin złożenia pracy dyplomowej określony w ust. 2. 4. Pracę dyplomową recenzuje opiekun pracy i recenzent. Recenzenta posiadającego co najmniej stopień naukowy doktora, wyznacza dziekan. Recenzja musi zawierać ocenę pracy dyplomowej, wystawioną zgodnie ze skalą ocen określoną w 23 ust. 1 (RS). Jeżeli jedna z
WYDZIAŁ INŻYNIERII MECHANICZNEJ I MECHATRONIKI ZUT ZASADY DYPLOMOWANIA str. 5 ocen jest oceną niedostateczną, dziekan wyznacza dodatkowego recenzenta. W wypadku dwóch ocen niedostatecznych student może dokonać poprawy pracy i ponownie złożyć ją u opiekuna pod warunkiem zachowania terminów określonych w ust. 1-3. Praca taka podlega ponownej ocenie w tym samym trybie. 5. Niezłożenie pracy w terminie skutkuje skreśleniem studenta z listy studentów ( 42 ust. 1 pkt 3 RS). 34 1. Egzamin dyplomowy powinien się odbyć w terminie: do 1 marca, na studiach kończących się semestrem zimowym; do 15 lipca, na studiach kończących się semestrem letnim, jednak nie później niż w terminie 2 miesięcy od dnia złożenia pracy dyplomowej. 2. W przypadku przedłużenia terminu złożenia pracy dyplomowej, na podstawie 33 ust. 2 lub 3, egzamin dyplomowy powinien odbyć się nie później niż 2 miesiące od daty złożenia pracy dyplomowej. 35 1. Warunkiem dopuszczenia do egzaminu dyplomowego i wyznaczenia jego daty jest: 1) zaliczenie przez studenta wszystkich przedmiotów oraz praktyk objętych planem studiów i programem nauczania, w całym okresie studiów. 2) uzyskanie dwóch pozytywnych ocen w recenzjach pracy dyplomowej. 2. Egzamin dyplomowy odbywa się przed powołaną przez dziekana, co najmniej trzyosobową komisją, w skład której wchodzą: 1) przewodniczący; 2) opiekun pracy dyplomowej, recenzent oraz drugi recenzent jeżeli został powołany przez dziekana do oceny pracy dyplomowej na podstawie 33 ust. 4; 3) inni nauczyciele akademiccy. 3. Przewodniczącym komisji może być nauczyciel akademicki, co najmniej ze stopniem naukowym doktora. W składzie komisji egzaminu dyplomowego powinien być co najmniej jeden nauczyciel akademicki posiadający stopień naukowy doktora habilitowanego lub tytuł naukowy. 36 1. Egzamin dyplomowy jest egzaminem ustnym. Prezentacja pracy dyplomowej oraz dyskusja nad nią może mieć charakter otwarty z udziałem innych, niż członkowie komisji egzaminacyjnej, zainteresowanych osób. Wypadki, w których prezentacja pracy ma charakter otwarty określa Rada Wydziału, która może jednocześnie wyrazić zgodę na odrębny termin egzaminu dyplomowego aniżeli termin prezentacji pracy dyplomowej. 2. Na egzaminie dyplomowym student powinien wykazać się wiadomościami z danego kierunku studiów i specjalności. 3. Przy ocenie wyników egzaminu stosuje się skalę ocen określoną w 23 ust. 1 (RS). 37 1. W przypadku usprawiedliwionego nieprzystąpienia do egzaminu dyplomowego dziekan wyznacza najbliższy możliwy, dla komisji i studenta, termin odbycia egzaminu. Egzamin w tak wyznaczonym terminie jest traktowany jako pierwszy. 2. W wypadku uzyskania z egzaminu dyplomowego oceny niedostatecznej lub nieusprawiedliwionego nieprzystąpienia do tego egzaminu w ustalonym terminie, dziekan wyznacza drugi termin egzaminu, jako ostateczny. Egzamin w drugim terminie powinien być przeprowadzony nie wcześniej niż po upływie jednego miesiąca i nie później, niż po upływie trzech miesięcy, licząc od daty pierwszego terminu.
WYDZIAŁ INŻYNIERII MECHANICZNEJ I MECHATRONIKI ZUT ZASADY DYPLOMOWANIA str. 6 3. W wypadku niezłożenia egzaminu dyplomowego w drugim terminie dziekan skreśla studenta z listy studentów ( 42 ust. 1 pkt 3 RS). 38 1. Ukończenie studiów następuje z chwilą złożenia egzaminu dyplomowego. 2. Podstawą obliczenia wyniku studiów jest suma następujących składników: 1) 60% oceny stanowiącej średnią ocen uzyskanych w czasie studiów bez oceny za pracę dyplomową; 2) 40% oceny za egzamin dyplomowy: 2/3 oceny za egzamin dyplomowy stanowi ocena pracy dyplomowej (ocena określona jest przez komisję egzaminu dyplomowego i wyznaczona na podstawie ocen zawartych w recenzjach) oraz 1/3 stanowi ocena z egzaminu ustnego. Wynik studiów jest zaokrąglony do dwóch miejsc po przecinku. 3. Średnia ocen, o której jest mowa w ust. 2 pkt. 1) jest: 1) średnia ważona ocen za wszystkie przedmioty, gdzie wagami są punkty ECTS przyporządkowane danym przedmiotom. 4. W dyplomie ukończenia studiów wyższych wynik studiów wpisuje się zgodnie ze skalą ocen podaną w 23 ust.1 wyznaczony według zasady podanej w tabeli 1 (RS). 39 Rektor w drodze decyzji, stwierdza nieważność postępowania w sprawie nadania tytułu zawodowego, jeżeli w pracy stanowiącej podstawę nadania tytułu zawodowego osoba ubiegająca się o ten tytuł przypisała sobie autorstwo istotnego fragmentu lub innych elementów cudzego utworu lub ustalenia naukowego. 3. Temat pracy dyplomowej Praca dyplomowa powinna w swojej merytorycznej treści zawierać przede wszystkim rozwiązanie konkretnego problemu inżynierskiego przy wykorzystaniu wiedzy zdobytej w całym okresie studiów. Stanowi ona dowód na to, że dyplomant opanował podstawową wiedzę inżynierską zawartą w kanonie kierunku i specjalności studiów, i że potrafi ją wykorzystać rozwiązując pewne konkretne zadanie problemowe. 3.1. Zgłoszenie tematu Tematy prac dyplomowych formułują nauczyciele akademiccy co najmniej ze stopniem naukowym doktora. Mogą w tym celu wykorzystać sugestie studentów, zakładów pracy, jednostek administracji samorządowej, itp. Całe zestawienie tematów prac dyplomowych pochodzących z jednostki dyplomującej (instytutu, katedry, zakładu) firmuje kierownik jednostki. Zestawienie to składane jest do prodziekana ds. studenckich na co najmniej rok przed planowym terminem obron prac. Wszystkie sformułowane w jednostce dyplomującej tematy prac dyplomowych podlegają weryfikacji i zatwierdzeniu: - w instytutach przez radę instytutu, - w katedrach przez zespół, w skład którego wchodzą: kierownik jednostki, prodziekan i wyznaczony przez kierownika katedry nauczyciel akademicki. 3.2. Wybór tematu Zaakceptowane tematy prac dyplomowych stanowią zbiór, spośród którego studenci dokonują wyboru. Pierwszeństwo w wyborze mają studenci o wyższych osiągnięciach w nauce. Liczbowy wskaźnik tych osiągnięć jest iloczynem średniej oceny z poprzedniego roku studiów i ułamka, którego licznik jest sumą uzyskanych przez studenta punktów ECTS od początku studiów,
WYDZIAŁ INŻYNIERII MECHANICZNEJ I MECHATRONIKI ZUT ZASADY DYPLOMOWANIA str. 7 a mianownik jest sumą punktów ECTS wynikającą z planu studiów w tym okresie. Średnia ocena z roku studiów jest średnią ważoną ocen uzyskanych za przedmioty objęte planem studiów tego roku, gdzie wagami są punkty przyporządkowane danym przedmiotom. Student powinien wybrać temat pracy dyplomowej na początku semestru poprzedzającego semestr dyplomowy. Potwierdzeniem wyboru jest złożenie do dziekana odpowiednio wypełnionej i podpisanej KARTY TEMATU PRACY DYPLOMOWEJ (załącznik nr 1 - drugi egzemplarz takiej karty, wypełniony dodatkowymi informacjami, będzie stanowił drugą stronę pracy dyplomowej). 4. Wymagania stawiane pracy dyplomowej 4.1. Praca inżynierska W stosunku do inżynierskich prac dyplomowych, stawia się te same wymagania, niezależnie od systemu studiowania i rodzaju studiów. Inżynierską pracę dyplomową powinno charakteryzować: wykazanie umiejętności rozwiązywania zadań inżynierskich z wykorzystaniem wiedzy ogólnej i specjalistycznej; wykazanie wiedzy i umiejętności w zakresie stosowania współczesnych narzędzi działania inżynierskiego, w tym technik komputerowych; w przypadku pracy badawczej, powinna ona mieć charakter stosowany o mniejszym ładunku teoretycznym, za to z większym ukierunkowaniem na wykorzystanie praktycznych umiejętności inżynierskich. 4.2. Praca magisterska W stosunku do magisterskich prac dyplomowych, stawia się te same wymagania, niezależnie od systemu studiowania i rodzaju studiów. Magisterską pracę dyplomową powinno charakteryzować: wykazanie umiejętności rozwiązywania złożonych i trudniejszych zadań inżynierskich z wykorzystaniem wiedzy ogólnej i specjalistycznej, a także metod badawczych i eksperymentalnych; w przypadku zadania badawczego, wykazanie umiejętności wykorzystania metod matematycznych, symulacyjnych, planowania i matematycznego opracowania wyników eksperymentu; umiejętność doboru, opanowania i wykorzystania specjalistycznych oprogramowań komputerowych do części inżynierskiej i badawczej pracy; wykazanie umiejętności rozwiązywania postawionych, prostszych problemów naukowych. 4.3. Wymagania formalne Pracę dyplomową wykonuje student pod opieką nauczyciela akademickiego, co najmniej ze stopniem naukowym doktora. W szczególności pracę prowadzić może osoba z tytułem magistra inżyniera, jeśli zatrudniona jest na stanowisku starszego wykładowcy lub posiada duże doświadczenie zawodowe wynikające np. z zatrudnienia w przemyśle. Taki przypadek zatwierdzony powinien być przez Radę Wydziału, a kierownik jednostki dyplomującej wyznacza dodatkowo opiekuna naukowego pracy, co najmniej ze stopniem naukowym doktora, Egzemplarz pracy dyplomowej kierowanej do obrony musi zawierać następujące elementy składowe: 1. KARTĘ TEMATU PRACY DYPLOMOWEJ (umieszczoną za stroną tytułową) z podpisem przyjęcia pracy przez opiekuna pracy; 2. Oświadczenie dyplomanta wpisane i podpisane na odwrotnej stronie KARTY TEMATU PRACY DYPLOMOWEJ - o następującej treści:
WYDZIAŁ INŻYNIERII MECHANICZNEJ I MECHATRONIKI ZUT ZASADY DYPLOMOWANIA str. 8 Niniejsza praca została wykonana osobiście, pod kierunkiem opiekuna pracy i z respektowaniem praw autorskich osób trzecich. Cytowania zaopatrzone są w niezbędne odsyłacze do źródeł informacji ; 3. Streszczenie pracy (maksimum na 1 stronie), zawierające założenia pracy i zakres opracowania; 4. Tekst pracy obejmujący: przegląd stanu wiedzy w obszarze rozwiązywanego problemu, postawienie zadania projektowego, technologicznego, organizacyjnego lub eksperymentalno - badawczego, rozwiązanie zadania, wnioski szczegółowe i uogólnione. Do pisemnego egzemplarza pracy dyplomowej należy dołączyć płytę CD-ROM z zarejestrowanym w formacie pdf tekstem pracy oraz materiałami pomocniczymi i dodatkowymi w formatach odpowiednich do zastosowanych technik komputerowych. UWAGA: Praca nie może być przyjęta bez sprecyzowania postawionego zadania i udokumentowanego rozwiązania tego zadania. W zależności od charakteru pracy udokumentowanie polega na usystematyzowanym przedstawieniu toku analiz i obliczeń, toku projektowego wraz z odpowiednią dokumentacją, planowania eksperymentu, opisu badań i analizy wyników, a także dokumentacji i opisu stworzonych oprogramowań komputerowych. Spełnienie wyżej wymienionych wymagań potwierdzić powinni w swoich opiniach opiekun i recenzent pracy. Wraz z pozytywną oceną jest to dla dziekana podstawa do dopuszczenia pracy dyplomowej do obrony. 5. Realizacja pracy dyplomowej 5.1. Seminarium dyplomowe Seminarium dyplomowe stanowi ważny element wspomagający tok realizacji pracy dyplomowej. Na seminarium dyplomowym studentowi przekazana zostaje podstawowa wiedza o technikach badań literatury, redagowania opracowań technicznych, a także planowania eksperymentu i opracowania wyników badań. Student ma okazję zaznajomić się bliżej z postawionym zadaniem i przedyskutować ramowy plan pracy. W miarę poznawania tematu, student zbiera materiał pomocniczy do pracy, a z czasem rozpoczyna wykonywanie samego zadania. W dalszej fazie uczestnictwa w seminarium, dyplomant prezentuje i poddaje dyskusji wyniki pracy w miarę jej postępu. Seminarium jest formą zajęć grupowych prowadzonych przez nauczyciela akademickiego z tytułem profesora lub stopniem doktora habilitowanego. 5.2. Prowadzenie i konsultacje Praca dyplomowa jest zasadniczo pracą własną studenta, jednakże za jej przebieg i formalną postać końcową odpowiada prowadzący opiekun pracy. Jego zadaniem jest kierunkowanie sposobu myślenia dyplomanta i pomoc we wszystkich kluczowych momentach, w których należy podejmować decyzje, stawiać tezy, planować eksperymenty czy też opracowywać wyniki badań. W przypadku prac projektowych opiekun pomaga dyplomantowi w procesie tworzenia koncepcji, projektów wstępnych i technicznych, wskazując na konieczne i właściwe zastosowanie metod i technik obliczeniowych, symulacji oraz technik komputerowych. Prowadzenie pracy odbywa się poprzez regularne konsultacje, do których zobowiązany jest zarówno dyplomant jak i opiekun pracy. W razie konieczności student może otrzymać
WYDZIAŁ INŻYNIERII MECHANICZNEJ I MECHATRONIKI ZUT ZASADY DYPLOMOWANIA str. 9 konsultantów pomocniczych i dodatkowych. Zdarza się to w przypadkach, gdy tematyka pracy ma charakter interdyscyplinarny. 5.3. Finansowanie Prace dyplomowe są jak dotąd najczęściej realizowane bez dodatkowych środków finansowych, wspierających ich realizację. Dyplomant korzysta ze standardowego wyposażenia laboratoriów Wydziału i Uczelni oraz dostępnego sprzętu komputerowego, a także z zasobów bibliotecznych bez ponoszenia kosztów. Prace dyplomowe o charakterze badawczym, w szczególności o znaczeniu stosowanym, mogą być finansowo wspierane z różnych źródeł: środki na dydaktykę, środki będące w dyspozycji dyplomującej jednostki, granty, umowy, itp. - wg uznania kierownika jednostki. W przypadku tematu użytecznego dla zakładu pracy może to być regulowane umową o finansowaniu lub umową darowizny podpisywaną przez Wydział Inżynierii Mechanicznej i Mechatroniki z konkretnym podmiotem gospodarczym. 6. Dopuszczenie do egzaminu dyplomowego Prezentacja pracy dyplomowej i egzamin dyplomowy to wydarzenie szczególne, kończące studiowanie na Wydziale. Przygotowanie jego wymaga szeregu czynności administracyjnych. Ogólne warunki formalne dopuszczenia do egzaminu dyplomowego reguluje Regulamin Studiów Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie i cytowane wcześniej paragrafy, tj. 34 do 37. Obowiązują ponadto dodatkowe warunki szczegółowe. Wynikają one zarówno z wymagań stawianych pracy dyplomowej na Wydziale Inżynierii Mechanicznej i Mechatroniki jak i z niezbędnych rygorów organizacyjnych przewidzianych dla egzaminów dyplomowych. Dopuszczenie do egzaminu dyplomowego następuje po łącznym spełnieniu następujących wymogów: złożone zostały dwie pozytywne recenzje, opiekuna pracy i recenzenta, na podstawie sprawdzenia formalnej (patrz punkt 4.3) i merytorycznej zawartości pracy; praca została złożona w dziekanacie (1 egzemplarz w formie pisemnej i 1 w formie elektronicznej oba przeznaczone do archiwum Wydziału) w wymaganym regulaminem terminie i przynajmniej na 10 dni przed planowanym dniem obrony. Datę przyjęcia pracy, potwierdza prowadzący pracę swym podpisem na KARCIE TEMATU PRACY DYPLOMOWEJ (2-ga strona pracy dyplomowej); dyplomant złożył indeks w dziekanacie; dyplomant uzyskał wszystkie zaliczenia wymagane programem studiów. Do obrony pracy dopuszcza dziekan Wydziału Inżynierii Mechanicznej i Mechatroniki, który wyznacza termin egzaminu dyplomowego i właściwą dla danej pracy komisję egzaminacyjną. Praca może być napisana i broniona w języku obcym: angielskim, niemieckim lub rosyjskim. W takim przypadku obowiązkowy jest obszerny abstrakt w języku polskim, dotyczący przede wszystkim wyników części praktycznej. 7. Egzamin dyplomowy Egzamin dyplomowy odbywa się przed komisją powołaną przez dziekana. W skład komisji wchodzą: przewodniczący, którym powinien być nauczyciel akademicki posiadający stopień naukowy doktora habilitowanego lub tytuł naukowy profesora, opiekun pracy, recenzent.
WYDZIAŁ INŻYNIERII MECHANICZNEJ I MECHATRONIKI ZUT ZASADY DYPLOMOWANIA str. 10 W skład komisji dziekan może powołać także innych nauczycieli akademickich i specjalistów (także spoza Uczelni). Egzamin dyplomowy jest egzaminem ustnym. Składa się chronologicznie z następujących elementów: 1) część przygotowawcza, tj. wylosowanie 3 pytań egzaminacyjnych i przygotowanie się do odpowiedzi (czas ok. 30 min.), 2) tzw. obrona pracy dyplomowej: referowanie pracy, dyskusja na temat prezentowanej pracy; 3) część egzaminacyjna, tj. przedstawienie odpowiedzi na pytania egzaminacyjne. Podczas dyskusji nad prezentowaną pracą student powinien obronić tezy pracy i zastosowane rozwiązania. Pytania do części egzaminacyjnej losuje student ze zbioru pytań, który obejmuje swym zakresem przedmioty najważniejsze dla kierunku i specjalności studiów. Za zawartość tego zbioru pytań odpowiada jednostka dyplomująca. 8. Uwagi końcowe Niniejsze opracowanie ma na celu jednolite opisanie przebiegu i zasad dyplomowania na Wydziale Inżynierii Mechanicznej i Mechatroniki ZUT. Sformalizowanie tych zasad jest potrzebne zarówno dla podniesienia poziomu prezentowanych opracowań dyplomowych jak i usprawnienia prac komisji egzaminacyjnych. Nie bez znaczenia jest tu także potrzeba unowocześnienia i przybliżenia do dobrych europejskich wzorów zasad dyplomowania inżynierskiego i magisterskiego.