Tlenek węgla C + ½ O 2 CO

HTML
DOWNLOAD

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Tlenek węgla C + ½ O 2 CO"

Łucja Katarzyna Czech
8 lat temu
Przeglądów:

1 Wraz z okresem grzewczym ruszyła organizowana przez Państwową Straż Pożarną kampania prewencyjno-edukacyjna pod hasłem "NIE dla czadu". Jej celem jest uświadomienie społeczeństwu istnienia niebezpieczeństwa, jakie niesie ze sobą czad oraz informowanie jak zapobiegać zatruciom tlenkiem węgla. Zapraszamy do zapoznania się z niniejszym artykułem. Tlenek węgla Z chemicznego punktu widzenia tlenek węgla (wzór chemiczny: CO, nazwa systematyczna: tlenek węgla (II)), potocznie zwany czadem, to produkt niepełnego spalania węgla: C + ½ O 2 CO Oznacza to, że tlenek węgla powstanie wszędzie tam, gdzie spala się np. węgiel kamienny, drewno, olej, nafta, benzyna, gaz ziemny, propan-butan (czyli każdy materiał palny zawierający węgiel), a nie ma wystarczającej ilości tlenu, aby to spalanie było pełne, tzn. takie, w którym produktem końcowym będzie dwutlenek węgla (CO 2 ): C + O 2 CO 2 Z fizycznego punktu widzenia tlenek węgla jest gazem lżejszym od powietrza, bezbarwnym, niedrażniącym i bezwonnym. 1 / 6

2 "Oddycham, więc żyję" Oddychanie to jedna z trzech czynności (obok krążenia krwi i czynności ośrodkowego układu nerwowego) decydujących o tym czy żyjemy, czy jesteśmy martwi. Z każdym oddechem dostarczamy naszemu ciału "porcję życia" - tę niewielką objętość tlenu niezbędną do funkcjonowania naszego ustroju. Jest to możliwe dzięki wymianie gazowej, jaka zachodzi w płucach. Tam właśnie tlen łączy się z krwią, a dokładnie z zawartym w erytrocytach czerwonym barwnikiem, hemoglobiną (Hb), tworząc kompleks zwany oksyhemoglobiną (HbO 2 ), by następnie zostać rozprowadzonym poprzez krwiobieg po całym organizmie. Oksyhemoglobina, po dostarczeniu tlenu do tkanek, zamienia się w hemoglobinę i ponownie może być wykorzystana do transportu tlenu. Szkodliwość tlenku węgla Ze względu na budowę chemiczną tlenek węgla ma kilkaset razy większe powinowactwo do hemoglobiny niż tlen. Oznacza to, że połączenie, jakie tworzy tlenek węgla z hemoglobiną, tzw. karboksyhemoglobina (HbCO), jest kilkaset razy trwalsze niż oksyhemoglobina. To oraz bardzo duża szybkość reakcji tlenku węgla z hemoglobiną sprawiają, że nawet przy niewielkim stężeniu CO we wdychanym powietrzu prawie wszystkie miejsca w hemoglobinie, w które mógłby "ulokować się" tlen, są już wcześniej "zablokowane" przez tlenek węgla. Tym samym transport tlenu z płuc do tkanek ulega drastycznemu zmniejszeniu, co powoduje niedotlenienie, a w następstwie prowadzi do nudności, zawrotów głowy, wymiotów, drgawek, utraty przytomności i w efekcie zgonu. Przyczyny zatruć CO Zatrucie tlenkiem węgla (zaczadzenie) jest najczęstszą przyczyną zatruć gazowych, a w wielu krajach jest niestety najczęstszą przyczyną zatruć śmiertelnych. Do zaczadzeń często dochodzi podczas pożarów - bywa, że poszkodowanych ewakuowanych z płonącego budynku nie można uratować właśnie z powodu zatrucia czadem. Tlenek węgla może powstawać także podczas korzystania z pieca opalanego np. węglem bądź drewnem, w którym przewód kominowy jest nieszczelny lub niedrożny - spaliny dostają się bezpośrednio do mieszkania. Do zatruć tlenkiem węgla może dojść również w trakcie przemysłowych procesów technologicznych - CO jest używany w hutnictwie do pozyskiwania żelaza ze skorodowanej stali: 2 / 6

3 Fe 2 O 3 + 3CO 2Fe + 3CO 2 Nie bez wpływu na nasz organizm pozostaje także przebywanie w zamkniętym, niewentylowanym garażu, w którym uruchamiamy silnik spalinowy samochodu, motocykla lub kosiarki - zmniejszające się stężenie tlenu w pomieszczeniu garażu sprzyja intensywniejszemu tworzeniu się czadu. Prawdopodobnie jednak najczęstsze przypadki zatruć tlenkiem węgla odnotowuje się podczas korzystania z gazowych kuchenek, piecyków i podgrzewaczy (term) łazienkowych, co w połączeniu z doszczelnianiem okien i drzwi (brak mikrowentylacji), zasłanianiem kratek wentylacyjnych i niedostatecznym wietrzeniem pomieszczeń, w których zainstalowane są gazowe urządzenia grzewcze, prowadzi do zaczadzeń. Objawy zatrucia tlenkiem węgla W zależności od stężenia CO we wdychanym powietrzu, wyrażonego w [ppm]* lub [%], objawy zatrucia czadem wyglądają następująco: ppm (0,01-0,02 %) - lekki ból głowy przy ekspozycji przez 2-3 godziny 400 ppm (0,04 %) - silny ból głowy po ok. godzinie ekspozycji 800 ppm (0,08 %) - zawroty głowy, wymioty i konwulsje po 3 kwadransach ekspozycji; po 2 godzinach ekspozycji - trwała śpiączka 1600 ppm (0,16 %) - silny ból głowy, wymioty, konwulsje po 20 min; po 2 godzinach ekspozycji - zgon 3200 ppm (0,32 %) - intensywny ból głowy i wymioty po 5-10 min; zgon po 30 min ekspozycji 3 / 6

4 6400 ppm (0,64 %) - ból głowy i wymioty po 1-2 min; zgon po 20 min ekspozycji ppm (1,28 %) - utrata przytomności po 2-3 wdechach; śmierć po 3 min ekspozycji * - parts per million - sposób wyrażania stężenia; określa ile cząsteczek związku chemicznego przypada na 1 milion cząsteczek roztworu; tu - ilość części CO przypadających na 1 milion części powietrza (stężenie objętościowe) Pomoc przy zatruciu CO - natychmiast zapewnij dostęp świeżego, czystego powietrza - jak najszybciej wydostań poszkodowanego w bezpieczne miejsce, najlepiej na świeże powietrze - rozluźnij poszkodowanemu ubranie (pasek, guziki), ale nie rozbieraj go - poszkodowany nie może się wychłodzić - wezwij pogotowie ratunkowe (nr tel.: 999) i straż pożarną (nr tel.: 998 lub 112) - jeśli mimo wykonania ww. czynności poszkodowany nie oddycha - rozpocznij masaż serca i sztuczne oddychanie PAMIĘTAJ! 4 / 6

5 - uchyl okno w mieszkaniu, gdy korzystasz z jakiegokolwiek źródła ognia (np. pieca gazowego z otwartą komorą spalania, kuchenki gazowej lub węglowej) - nie zasłaniaj kratek i otworów wentylacyjnych - przy instalowaniu systemów i urządzeń grzewczych korzystaj z usług wykwalifikowanej osoby - dokonuj okresowych przeglądów instalacji wentylacyjnej i przewodów kominowych oraz ich czyszczenia - użytkuj sprawne urządzenia techniczne, w których odbywa się proces spalania, zgodnie z instrukcją producenta; kontroluj stan techniczny urządzeń grzewczych - stosuj urządzenia posiadające stosowne dopuszczenia do obrotu; w razie wątpliwości wymagaj od producenta lub importera danego urządzenia grzewczego odpowiednich dokumentów dotyczących specyfikacji technicznej tego urządzenia, jego przeznaczenia oraz zakresu stosowania - w przypadku wymiany okien na nowe sprawdź poprawność działania systemu wentylacyjnego - systematycznie sprawdzaj ciąg powietrza w przewodzie wentylacyjnym, np. poprzez przyłożenie kartki papieru do kratki wentylacyjnej (kartka przylgnie do kratki, gdy ciąg jest prawidłowy) - często wietrz pomieszczenia, w których odbywa się proces spalania (kuchnie, łazienki z termą gazową); najlepiej zapewnij w nich stałe, niewielkie rozszczelnienie okien - zainstaluj czujniki tlenku węgla w sypialniach, a dla większego bezpieczeństwa - nawet w 5 / 6

6 każdym pomieszczeniu - nie spalaj węgla drzewnego w domu, garażu, na zamkniętej werandzie itp., jeśli w pomieszczeniach tych nie ma odpowiedniej wentylacji - nie zostawiaj w garażu samochodu z włączonym silnikiem, nawet, gdy drzwi do garażu pozostają otwarte - nie bagatelizuj bólów i zawrotów głowy, objawów duszności, przyspieszenia czynności serca i oddychania, nudności, osłabienia, oszołomienia i wymiotów, bo być może właśnie ulegasz zatruciu tlenkiem węgla; gdy stwierdzisz u siebie takie objawy - natychmiast przewietrz mieszkanie i zasięgnij porady lekarza. PAMIĘTAJ!!! CZAD ZABIJA... I ROBI TO PO CICHU... W opracowaniu niniejszego artykułu korzystano z: / 6

Podobne dokumenty

Tlenek węgla potocznie zwany czadem jest gazem silnie trującym, bezbarwnym i bezwonnym, nieco lżejszym od powietrza, co powoduje, że łatwo się z nim

Tlenek węgla potocznie zwany czadem jest gazem silnie trującym, bezbarwnym i bezwonnym, nieco lżejszym od powietrza, co powoduje, że łatwo się z nim miesza i w nim rozprzestrzenia. Powstaje w wyniku niepełnego