Logika nieformalna. Logika nieformalna. Paweł Łoziński 15/01/2008 1

Transkrypt

1 Logika nieformalna Paweł Łoziński 15/01/2008 1

2 Konspekt Tło historyczne Logika nieformalna Próby formalizowania logiki nieformalnej Podsumowanie 15/01/2008 2

3 Logika Pytania, które spowodowały narodziny logiki (Starożytna Grecja): W jaki sposób rozumujemy? Jak uzasadniamy swoje przekonania? Nauka o sposobach rozumowania. 15/01/2008 3

4 Jak rozumujemy? Przykłady: Na moje oko prawie na pewno nie będzie pada ć, Jeżeli zezwalamy na eksperymenty z ludzkimi embrionami, to bawimy si ę w Boga, Gospodarka Polski b dzie si rozwija podobnie do ę ę ć gospodarki Irlandzkiej. 15/01/2008 4

5 Podwaliny Stephen Toulmin, The uses of argument, 1958 Charles Hamblin, Fallacies, 1970 Arthur Hastings, A reformulation of the modes of reasoning in argumentation, /01/2008 5

6 ,,Narodziny Lata '70 XX wieku Ralph Johnson, John Blair,,Logical self-defense 1977: Reasoning that doesn t feature certainty (e.g. analogy); it s based on the content of the statements being made. 15/01/2008 6

7 Czym w logice nieformalnej jest prawda? Stwierdzenie uważamy za prawdziwe, jeżeli przy posiadanym stanie wiedzy założenie jego prawdziwości jest bardziej racjonalne, ni ż założenie fałszywości. Jak ustalamy co jest bardziej racjonalne? Na drodze dialogu. 15/01/2008 7

8 Logika nieformalna cechy Niepewność nie możemy zagwarantowa ć, że z prawdziwych przesłanek wyciągniemy prawdziwe wnioski. Dialog jest: metod ą weryfikacji prawdziwości stwierdze ń, kontekstem dla oceny poprawności wnioskowania. Zależno ść od ję zyka poprawno ść wnioskowania zależy te ż od doboru słów użytych w argumentacji. 15/01/2008 8

9 Struktura argumentu (Stephen Toulmin, 1958) Kontekst Stwierdzenie Uzasadnienie Wniosek Przesłanki 15/01/2008 9

10 Przykład 1. Akceptujemy wnioskowanie przez analogię. 2. Przyciąganie turystów to słuszny cel. Krynica Morska powinna być intensywnie reklamowana. Obiekty generalnie podobne, będą podobne w omawianej kwestii. Wniosek Sopot i Krynica Morska są podobnymi miastami. Sopot przyciąga dużo turystów intensywną reklamą. 15/01/

11 Stwierdzenia Stwierdzenia mog ą by ć ze sob ą sprzeczne: odnośnie istnienia, odnośnie definicji, odnośnie wartości, odnośnie polityki. 15/01/

12 Przesłanki Przesłank ą s ą dane, które krytycznie nastawieni sł uchacze, generalnie s ą gotowi uzna ć za przekonują ce. Co może by ć przesłank ą? Obiekywne dane statystyki, eskperymenty, przedmioty (np. świadczace w sprawie). Ogólnie przyjęte stwierdzenia. Zdanie przekonującej osoby (kompetentnej, wiarygodnej, o dobrej woli, dynamicznej). Stwierdzenie podparte innym, poprawnym argumentem. Przesłanki pewne prawie nie istniej ą. 15/01/

13 Wnioskowanie Argument przez uogólnienie, Argument z opinii eksperta (autorytetu), Argument ze związku przyczynowo-skutkowego, Argument ze znaku, Argument przez analogi ę, /01/

14 Wnioskowanie, argument ze znaku Uzasadnienie: X i Y często występuj ą wspólnie. Zwykle powiązywane s ą dane z różnych kategorii. Unikanie kontaktu wzrokowego jest znakiem okł amywania Krytyczne pytania (Douglas Walton, Argumentation schemes for presumptive reasoning, 1996): Jak silna jest korelacja pomiędzy X i Y? Czy istniej ą inne okoliczności ni ż Y, które w sposób bardziej niezawodny powoduj ą X? 15/01/

15 Wnioskowanie, argument z opinii eksperta Uzasadnienie: ekspert E w dziedzinie D wie najlepiej czy A jest prawd ą (o ile A należy do D). Krytyczne pytania: Czy E jest prawdziwym ekspertem w D? Czy E rzeczywiście stwierdzi ł, że A jest prawd ą/fałszem? Czy istnieje niezgodno ść opinii E z opini ą innego eksperta? 15/01/

16 Błędy wnioskowania (ang. fallacies) Argumentum ad hominem (personalny atak) Argumentum ad baculum (odwołanie si ę do siły) Argumentum ad verecundiam (argument ze skromości ) nadużycie argumentu z opinii eksperta Argumentum ad ignorantiam (argument z niewiedzy) np. Nie jesteśmy w stanie udowodni ć, że duchy nieistniej ą, więc należy założy ć, że istniej ą. Nie zawsze musz ą by ć błędami... 15/01/

17 Kontekst występowania logiki nieformalnej Logika nieformalna łączy si ę nierozerwalnie z dialogiem. Wykorzystujemy niepewne mechanizmy wnioskowania, jak zatem weryfikujemy wyciągnięte wnioski? Metod ą Sokratejską: proces odkrywania i testowania wiedzy przez pytania i odpowiedzi czyli właśnie dialog. Przykłady dialogów: codzienne dyskusje, rozprawy sądowe, dialogi Platona. 15/01/

18 Dialog Fazy dialogu wstępna konfrontacji argumentacji końcowa Domniemanie i obowiązek uzasadnienia Zobowiązania 15/01/

19 Typy dialogów 15/01/

20 Teoria argumentacji Dziedziny związane badanie sposobów wnioskowania (schematów arg.), badanie fallacies. Teoria dialogu badanie regu ł rządzących różnymi dialogami, badanie jak powinien wygląda ć dialog produktywny. 15/01/

21 Próby formalizacji Jeżeli da si ę co ś sformalizowa ć, to da si ę te ż zaimplementowa ć. 15/01/

22 W logice nieformalnej: ję zyk język naturalny, semantyka relacja pomiędzy językiem naturalnym, a otaczającym nas światem, mechanizm inferencyjny schematy argumentacji. 15/01/

23 Czym w,,sformalizowanej logice nieformalnej jest prawda? Stwierdzenie uważamy za prawdziwe, jeżeli istnieje strategia wygrywająca w grze dialogowej o prawdziwo ść tego stwierdzenia. (Koncepcja zaczerpnięta z logiki dialogowej P. Lorenzena.) 15/01/

24 Formalne systemy argumentacji Argumentation Framework P. Dung, 1995 Abstract Argumentation System G. Vreeswijk, 1997 Definicja systemu: relacja zawodnego wynikania: 15/01/

25 Formalne systemy dialogowe Prakken's framework język merytoryczny, język komunikacji, reguły zobowiąza ń, reguły wyniku, protokó ł dialogu. 15/01/

26 Prace D. Waltona i C. Reeda Towards a formal and implemented model of argumentation schemes in agent communication, 2005 <scheme> <name>witness testimony</name> <form> <premise type= testimony >Witness W says P</premise> <conclusion>p</conclusion> </form> <cq>is witness W truthful?</cq> </scheme> 15/01/

27 Prace D. Waltona i C. Reeda Argumentation schemes in dialogue, 2007 Próba zdefiniowania systemu dialogowego, w którym: język komunikacji oparty jest na schematach argumentacji, protokó ł dialogu oparty jest na krytycznych pytaniach. 15/01/

28 Podsumowanie Logika nieformalna ma za zadanie opisywa ć ludzki sposób rozumowania: argumenty mechanizmy wnioskowania, dialog metoda weryfikacji poglądów. Podejmowane s ą nieliczne próby formalizacji ale: dziedzina jest bardzo młoda i słabo zbadana, trudno jest tworzy ć obiektywne sposoby opisu tej logiki trudno j ą sformalizowa ć. 15/01/

29 Bibliografia Stephen Toulmin, The uses of argument, Cambridge University Press, 1958 Henry Prakken, Coherence and flexibility in dialogue games for argumentation [w:] Journal of logic and computation, Oxford Jurnals, 2005 Douglas Walton i Eric Krabbe, Commitment in dialogue: basic concepts of interpersonal reasoning, State University of New York Press, 1995 David Zarefsky, Argumentation, The Teaching Company Douglas Walton, Informal logic, Cambridge University Press, 1989 Gerard Vreeswijk, Abstract argumentation systems, 1997 Phan Minh Dung, On the acceptability of arguments and its fundamental role in nonmonotonic reasoning and logic programming, 1995 Douglas Walton & Chris Reed, Towards a formal and implemented model of argumentation schemes in agent communication, 2005 Douglas Walton & Chris Reed, Argumentation schemes in dialogue, /01/