Pismo Związku Polaków w Rumunii Revista Uniunii Polonezilor din România (164) 2009

Transkrypt

1 Pismo Związku Polaków w Rumunii Revista Uniunii Polonezilor din România P o l o n u s 9 (164) 2009

2 P o l o n u s 9 / 2009 DNI POLSKIE ZILELE CULTURII POLONE S y m p o z jum P r e z e n t a c j a k s i ą ż e k 1 Zdjęcia : I. Olszewska, K. Longier

3 P o l o n u s 9 / 2009 W B i c a z 2 Zdjęcia : K. Longier

4 P o l o n u s 9 / 2009 D o ż y n k i 3 Zdjęcia : K. Longier

5 P o l o n u s 9 / Zdjęcia : K. Longier

6 P o l o n u s 9 / Zdjęcia : K. Longier

7 DNI POLSKIE Od 11 już lat Związek Polaków w Rumunii organizuje Dni Polskie. Tegoroczne odbyły się w dniach 3-5 września tradycyjnie pod hasłem Bliżej siebie i trady-cyjnie w celu promocji polsko-rumuńskich więzi histo-rycznych i kulturowych na przestrzeni wieków oraz współcześnie. W Suczawie Dni Polskie oficjalnie rozpoczęto 3 września o godzinie 9,00 w sali konferencyjnej gościnnego Muzeum Przyrodniczego. Po przywitaniu gości z Polski, Rumunii i Republiki Moldowy w imieniu organizatorów przez Stanisławę Jakimowską, głos zabrali: prezes Związku Polaków w Rumunii Gerwazy Longher, marszałek województwa Suczawa Gheorghe Flutur oraz radca Ambasady RP w Bukareszcie, minister Mirosław Cieślik, nawiązując w swoich przemówieniach do bogatych związków polsko-rumuńskich w przeszłości i potrzeby rozwijania w oparciu o tę wielowiekową tradycję także współczesnych relacji. Pozostała część dnia poświęcona była obradom sympozjum Polsko-rumuńskie relacje w historii i kulturze, odbywającego się w dwóch sekcjach: w kręgu historii oraz w kręgu kultury i problematyki mniejszości narodowych. Z racji 70. rocznicy wydarzeń września 1939 r. sekcję historyczną rozpoczęły niezwykle interesujące wystąpienia poświęcone tej tematyce. W dalszej części dnia sekcje obradowały już oddzielnie: tradycyjnie już bardzo bogaty tematycznie panel historyczny oraz poświęcony kulturze i mniejszościom narodowym, którego wspólnym mianownikiem okazało się pojęcie tożsamości. Ten wyjątkowo pracowity dzień zakończyła uroczysta kolacja, pozwalająca na odpoczynek i wspólnie spędzony czas na rozmowach i dobrej zabawie. W Bicaz Tegoroczne Dni Polskie w sposób szczególny poś-więcone były 70. rocznicy polskiego uchodźctwa do Ru-munii we wrześniu 1939 r. Stąd też moment uczczenia pamięci tamtych wydarzeń poprzez wyjazd do Bicaz miejsca internowania prezydenta Ignacego Mościckiego. Uroczystości odbyły się przed dawnym królewskim pałacykiem myśliwskim, obecnie siedzibą władz miejskich, przy wejściu do którego widnieje pamiątkowa tablica, umieszczona z inicjatywy syna Ignacego Mościckiego, informująca o pobycie w tym miejscu prezydenta Mościckiego wraz z rodziną przez 47 dni, od 19 września do 4 listopada 1939 r. W Bicaz przyjął nas prezydent miasta Constantin P o l o n u s 9 / ZILELE CULTURII POLONE Deja sunt 11 ani de când Uniunea Polonezilor din Ro-mânia organizează Zilele Culturii Polone. În mod tradiţio-nal, cele de anul acesta s-au desfăşurat sub deviza Mai aproape unii de alţii, în zilele de 3-5 septembrie şi, tot în mod tradiţional, în scopul promovării legăturilor istorice şi cultu-rale româno-polone de-a lungul veacurilor şi în prezent. La Suceava Oficial, Zilele Culturii Polone au început în ziua de 3 septembrie, la orele 9,00, în sala de conferinţe a primi-torului Muzeu de Ştiinţele Naturii. După salutul de bun venit adresat oaspeţilor din Polonia, România şi Republica Moldova rostit, în numele organizatorilor, de Stanislava Iachimovschi, au luat cuvântul: preşedintele Uniunii Polo-nezilor din România Ghervazen Longher, preşedintele Consiliului Judeţean Suceava Gheorghe Flutur precum şi consilierul Ambasadei R.P. la Bucureşti, ministrul Mirosław Cieślik, în alocuţiunile lor aceştia făcând referiri la boga-tele legături polono-române din trecut şi la nevoia dezvoltă-rii relaţiilor de astăzi pe baza acestei tradiţii multiseculare. Restul zilei a fost dedicat dezbaterilor din cadrul simpozionului Relaţiile polono-române în istorie şi cul-tură, care s-a desfăşurat în două secţiuni: în lumea isto-riei şi în lumea culturii şi problematicii minorităţilor naţionale. Ca urmare a împlinirii a 70 de ani de la evenimentele din septembrie 1939, secţiunea de istorie a înce-put cu deosebit de interesantele intervenţii dedicate aces-tei teme. În continuare, dezbaterile pe secţii s-au desfăşu-rat separat: tradiţional, secţiunea de istorie cu o tematică foarte bogată precum şi cea dedicată culturii şi minori-tăţilor naţionale, al căror numitor comun s-a dovedit a fi conceptul de identitate. Această zi deosebit de laborioasă s-a încheiat cu cina festivă, prilej de odihnă şi timp petrecut împreună în discuţii şi momente plăcute. La Bicaz Zilele Culturii Polone de anul acesta au fost, în mod deosebit, închinate împlinirii a 70 de ani de la refugierea polo-nezilor în România, în septembrie De aici şi momen-tul cinstirii memoriei acelor evenimente prin plecarea la Bicaz locul internării preşedintelui Ignacy Mościcki. Festivitatea s-a desfăşurat în faţa vechiului pavilion regal de vânătoare, în prezent sediul autorităţilor oraşului, la a cărui intrare se poate vedea placa comemorativă amplasată din iniţiativa fiului lui Ignacy Mościcki, placă ce ne informează despre şederea în acest loc a preşedintelui Mościcki cu familia, timp de 47 de zile, de la

8 Catrinoiu. W słowie powitalnym przypomniał tragiczne dla Polaków wydarzenia z września 1939 r. oraz podkreślił ważny dla miasta historyczny fakt goszczenia ówczesnego prezydenta Polski Ignacego Mościckiego. Przemawiali przywołując tamte wydarzenia i podkreślając rolę władz oraz mieszkańców Rumunii, zaangażowanych w pomoc tysiącom polskich żołnierzy i ludności cywilnej, także minister Mirosław Cieślik i Gerwazy Longher. Po modlitwie, odmówionej wspólnie z księżmi Ştefanem Babiaşem, Kazimierzem Kotylewiczem i Andrzejem Ziółkowskim, minister Mirosław Cieślik, konsul Anna Zalewska i Gerwazy Longher złożyli kwiaty pod pamią-tkową tablicą. Po obejrzeniu pałacyku wyruszyliśmy w dalszą drogę do Wąwozu Bicaz i Lacul Roşu. Dzień ten był równie wyczerpujący co poprzedni, a wcale na tym się nie skończył, ponieważ po zwiedzaniu, spacerze na świeżym powietrzu i kolejnych kilku godzinach spędzonych w autokarach wróciliśmy, aby... Znowu w Suczawie...podsumować sympozjum i zaprezentować zbiór materiałów z ubiegłorocznej sesji Polska i Rumunia od historycznego sąsiedztwa do europejskiego partnerstwa oraz książkę Radu Ciuceani i Iona Constantina Zbrodnia Katyńska. Szczególnym momentem, kończącym ten wyjątkowy dzień była garść wspomnień Aleksandra Semlaka z Krakowa, który w latach przebywał na uchodźctwie w Rumunii, przywołana z ogromnym wzruszeniem, które udzieliło się także słuchaczom, to po polsku, to po rumuńsku pan Aleksander do dziś pięknie posługuje się bowiem językiem rumuńskim i z ogromną sympatią wspomina Rumunów, których miał okazję wówczas poznać. W Nowym Sołońcu Dniom Polskim od trzech lat towarzyszą polonijne Dożynki. To wyjątkowa okazja dla gości do poznania Polaków mieszkających na Bukowinie, a dla nich samych do zaprezentowania siebie, swoich miejscowości, tradycji i codziennych zajęć. Nowy Sołoniec przystroił się na ten dzień wyjątkowo odświętnie. Goście konsul Anna Zalewska i dyrektor Instytutu Polskiego Jarosław Godun zajechali do wsi na wozie w asyście banderii. Dożynki rozpoczęła uroczysta msza św. odprawiona przez 12 księży, podczas której poświęcono piękne kosze z plonami i dożynkowe wieńce. Podczas wystawy na tyłach Domu Polskiego swoje stoiska wystawili Polacy zamieszkali w Nowym Sołońcu, Kaczyce, Pojanie Mikuli, Pleszy, Păltinoasie, Moarze, Wikszanach, Jassach i Bukareszcie oraz ich sąsiedzi Ukraińcy z Kaczyki i Majdanu i Rumuni z Pârteştii de Sus. Jedno stoisko piękniejsze było i bogatsze od drugiego. Oprócz tego co rodzi ziemia wystawiono także przetwory, wypieki, napitki i tradycyjne dania. Nieo-podal stoisk zaprezentował się baca z Runcu z P o l o n u s 9 / sep-tembrie până la 4 noiembrie La Bicaz ne-a primit primarul oraşului Constantin Catrinoiu. În cuvântul de bun venit a evocat tragicele evenimente pentru polonezi în septembrie 1939 şi a subliniat faptul istoric important pentru oraş de a-l fi primit pe preşedintele de atunci al Poloniei - Ignacy Mościcki. Au vorbit, de asemenea, ministrul Mirosław Cieślik şi Gher-vazen Longher, care au evocat acele evenimente şi au accen-tuat rolul autorităţilor şi locuitorilor României angajaţi în ajutorarea miilor de soldaţi şi civili polonezi. După rugăciunea rostită împreună cu preoţii Ştefan Babiaş, Cazimir Kotylewicz şi Andrzej Ziółkowski, ministrul Mirosław Cieślik, consulul Anna Zalewska şi Ghervazen Longher au depus flori la placa comemorativă. După vizitarea pavilionului, am plecat mai departe la Cheile Bicazului şi Lacul Roşu. Această zi a fost la fel de epui-zantă ca cea dinainte, dar ea nu s-a terminat, pentru că, după vizită, plimbarea în aer liber şi alte câteva ore petrecute în autocare ne-am întors... Din nou la Suceava... pentru a trage concluziile simpozionului şi pentru a prezenta culegerea de referate susţinute la sesiunea de anul trecut Polonia şi România de la vecinătatea istorică la parteneriatul european precum şi cartea Masacrele de la Katyń autori Radu Ciuceanu şi Ion Constantin. Un moment deosebit, ce a încheiat această zi de excepţie, l-au constituit cele câteva amintiri ale lui Aleksander Semlak din Cracovia care, în anii , a fost refugiat în România, perioadă evocată cu mare emoţie, ce s-a transmis şi ascultătorilor, când în polonă, când în română domnul Aleksander până astăzi stăpâneşte bine limba română şi cu mare simpatie îşi aminteşte de românii pe care a avut ocazia să îi cunoască atunci. La Soloneţu Nou De trei ani, Zilele Culturii Polone sunt însoţite de Sărbătoarea Roadelor. Este o deosebită ocazie pentru oaspeţi de a-i cunoaşte pe polonezii din Bucovina, iar pentru aceştia de a se prezenta, de a-şi prezenta localităţile, tradiţiile şi ocupaţiile de fiecare zi. Soloneţu Nou a îmbrăcat, în această zi, straie de sărbătoare. Oaspeţii consulul Anna Zalewska şi Jaros-ław Godun directorul Institutului Polonez au intrat cu căruţa în sat escortaţi de un alai de călăreţi. Sărbă-toarea Roadelor a început cu Sfânta Liturghie oficiată de 12 preoţi, în timpul căreia au fost sfinţite frumoase coşuri cu roade şi cununi. La expoziţia din spatele Casei Polone şi-au etalat standurile polonezii din Soloneţu Nou, Cacica, Poiana Micului, Pleşa, Păltinoasa, Moara, Vicşani, Iaşi şi Bucureşti precum şi vecinii lor ucrainenii din Cacica şi Maidan şi românii din Pârteştii de Sus. Un stand era mai frumos şi mai bogat decât celălalt. În afară de roadele pământului, au fost expuse şi produse de casă (conserve, prăjituri), băuturi

9 serami i pieczonym na ogniu baranem w przeniesionej na tę okazję do Sołońca bacówce. Piknikowi towarzyszyła także loteria fantowa dla dzieci i dorosłych, z której dochody przeznaczone zostały na wsparcie kościoła w Nowym Sołońcu oraz projektu Dzieci Bukowiny. Na scenie Domu Polskiego wystąpiły polonijne zespoły folklorystyczne Sołonczanka z Nowego Sołońca, Mała Pojana z Pojany Mikuli oraz rumuński zespół Pădure-ţul z Pârteştii de Sus. Niezwykłe emocje wywołał konkurs przeciągania liny, w którym zwyciężyła ekipa z Nowego Sołońca. A wszystkiemu temu towarzyszyła piękna, słoneczna pogoda, mimo dość niepomyślnych prognoz. Kolejne Dni Polskie dobiegły końca. Były w równym stopniu pracowite, co pełne okazji do wzajemnego poznania i radości z bycia bliżej siebie. Nie zabrakło też momentów podniosłych i wzruszających. Mamy nadzieję, że nasze zdanie podzielają także zaproszeni goś-cie z Polski, Rumunii i Republiki Moldowy, bo Sypozjum naukowe Relacje polsko-rumuńskie w historii i kulturze prof. dr hab. Michał Klimecki Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Toruń Z dziejów granicy polsko-rumuńskiej (1940) Din istoria frontierei polono-române (1940) prof. dr hab. Waldemar Rezmer Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Toruń Polsko-rumuński tranzyt lotniczy na wypadek wojny (przed 1939 rokiem) Tranzitul aerian polono-român în caz de război (înainte de 1939) dr Krzysztof Spruch Akademia Jana Długosza, Częstochowa Ewakuacja Wojska Polskiego przez granicę rumuńską we wrześniu 1939 roku Evacuarea Armatei Polone peste graniţa română în septembrie 1939 dr. Bogdan-Alexandru Schipor Institutul de Istorie A.D. Xenopol, Iaşi Agresiunea sovietică asupra Poloniei, 17 septembrie Consecinţe asupra României Napaść sowiecka na Polskę 17 września 1939 roku. Konsekwencje dla Rumunii P o l o n u s 9 / 2009 Stanisława Jakimowska Elżbieta Wieruszewska-Calistru * * * * * * * * * şi mâncăruri tradiţionale. Nu departe de standuri s-a prezentat un cioban din Runcu cu brânzeturi şi un berbec fript la foc în stână şi adus cu acest prilej la Soloneţ. Picnicul a cuprins şi o tom-bolă pentru copii şi adulţi, iar banii au fost destinaţi bise-ricii din Soloneţu Nou şi proiectului Copiii Bucovinei. Pe scena Casei Polone au evoluat ansamblurile Sołon-czanka din Soloneţu Nou şi Mała Pojana din Poiana Micului precum şi ansamblul românesc Pădureţul din Pârteştii de Sus. Emoţii deosebite a produs concursul cu trasul frânghiei câştigat de echipa din Soloneţu Nou. Şi toate acestea au fost însoţite de o vreme minunată şi însorită, în ciuda unor prognoze nefavorabile. Încă o ediţie a Zilelor Culturii Polone a luat sfârşit. Au fost, în egală măsură, zile de muncă intensă, dar şi un prilej de cunoaştere reciprocă şi de bucuria de a fi mai aproape unii de alţii. N-au lipsit momentele sublime şi emoţionante. Sperăm ca părerea noastră să fie împăr- Simpozion ştiinţific Relaţii polono-române în istorie şi cultură W kręgu historii 70. rocznica uchodźctwa polskiego do Rumunii În lumea istoriei 70 de ani de la refugierea polonezilor în România 8 Anna Nadarzyńska Oddział Gdański Instytutu Pamięci Narodowej Kampania polska 1939 roku w zasobie archiwalnym Oddziału Gdańskiego Instytutu Pamięci Narodowej Campania polonă din anul 1939 în fondurile arhivale ale Institutului Memoriei Naţionale Filiala Gdańsk prof. dr hab. Teresa Kulak Uniwersytet Wrocławski Warszawa-Konstanca. Sprawa transportu polskiego złota we wrześniu 1939 roku Varşovia-Constanţa. Problema transportului aurului polonez în septembrie 1939 drd. Vasile I. Schipor Institutul Bucovina al Academiei Române, Rădăuţi Un martor al evenimentelor din septembrie 1939 de la graniţa României cu Polonia: Radu Popescu Radu Popescu świadek wydarzeń na granicy rumuńsko-polskiej we wrześniu 1939 roku dr Hanna Szczechowicz Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa, Włocławek Pobyt naczelnych władz państwowych RP w Rumunii w świetle historiografii polskiej Şederea principalelor autorităţi ale R.P. în România în

10 lumina istoriografiei polone Radu Bruja Universitatea Ştefan cel Mare, Suceava Refugiaţii polonezi în judeţul Iaşi Polscy uchodźcy w województwie Jassy Wojciech Szwed Centralne Muzeum Jeńców Wojennych, Łambinowice Opole Żołnierze polscy internowani w Rumunii w świetle dokumentów Centralnego Muzeum Jeńców Wojennych Cristian Bobicescu Biblioteca Metropolitană, Bucureşti Câteva observaţii pe marginea acordării indigenatului polon din 1607 Kilka uwag o nadawaniu indygenatu polskiego w 1607 r. dr. Lilia Zabolotnaia Institutul de Istorie, Stat şi Drept al AŞM, Chişinău Nunta Mariei Lupu cu principele Janusz Radziwiłł. Pagini necunoscute. Ślub Marii Lupu z księciem Januszem Radziwiłłem. Nieznane karty dr. Alina Felea Institutul de Istorie, Stat şi Drept al AŞM, Chişinău Câteva date despre familia Kersnovschi Kilka informacji na temat rodziny Kersnovschi dr. Florin Pintescu Universitatea Ştefan cel Mare, Suceava Relaţiile moldo-polone din perioada confrun-tare militară şi expectativă diplomatică Relacje mołdawsko-polskie w latach konfrontacje militarne i działania dyplomatyczne dr Dorota Michaluk Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Toruń Stefan Batory na Podlasiu, Grodzieńszczyźnie i Wileńszczyźnie: działalność i tradycja historyczna Ştefan Bathori în Podlasie, ţinuturile Grodno şi Vilnius: activitate şi tradiţie istorică prof. dr. Veniamin Ciobanu Institutul de Istorie A.D. Xenopol, Iaşi Conjunctura politică internaţională în ajunul şi după anexarea Bucovinei Sytuacja na politycznej scenie międzynarodowej w przededniu i po aneksji Bukowiny col. (rez) prof. Eugen Ichim Muzeul Militar Naţional Regele Ferdinand I, Bucureşti Ordine, medalii, plachete şi insigne poloneze în patrimoniul Muzeului Militar Naţional Regele Ferdinand I Ordery, medale, odznaki i insygnia polskie w zbiorach Narodowego Muzeum Wojskowego im. Króla Ferdynada I w Bukareszcie dr. Monica Dejan Complexul Muzeal Bucovina, Suceava Câteva medalii poloneze în colecţia numismatică a Complexului Muzeal Bucovina P o l o n u s 9 / 2009 w Łambinowicach Opolu Soldaţii polonezi internaţi în România în lumina documentelor Muzeului Central al Prizonierilor de Război din Łambinowice Opole Tadeusz Gaydamowicz Kraków Józef Beck życie i śmierć na uchodźctwie Józef Beck viaţa şi moartea în timpul refugiului W kręgu historii / În lumea istoriei 9 Polskie monety okolicznościowe w zbiorach numizmatycznych Kompleksu Muzealnego Bukowina Piotr Gołdyn Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli, Konin Polsko-rumuńskie pojedynki piłkarskie w latach Întreceri fotbalistice între Polonia şi România în anii prof. dr hab. Zbigniew Karpus Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Toruń Ewakuacja z Polski przez Rumunię białych Rosjan w 1919 i 1920 roku Evacuarea ruşilor albi din Polonia prin România, în 1919 şi 1920 dr Aleksander Smoliński Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Toruń Marsz z Rumunii do Polski oddziałów jazdy utworzonych w ramach 4 Dywizji Strzelców Polskich oraz ich włączenie do struktur Wojska Polskiego 1919 rok Marşul din România în Polonia al detaşamentelor de cavalerie formate în cadrul Diviziei a 4-a a Puşcaşilor Polonezi şi încorporarea lor în structurile Armatei Polone 1919 Paweł Henryk Rutkowski Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Toruń Transport polskich uchodźców z Rosji Sowieckiej do Polski przez terytorium Rumunii w pierwszej połowie 1920 r. w świetle dokumentów Dyrekcji 5 Marynarka Wojenna Ministerstwa Wojny Królestwa Rumunii Transportul refugiaţilor polonezi din Rusia Sovietică în Polonia pe teritoriul României în I jumătate a anului 1920 în lumina documentelor Direcţiei 5 Marina de Război a Ministerului de Război al Regatului României dr. Ion Constantin Institutul Naţional pentru Studiul Totalitarismului al Academiei Române, Bucureşti Destine paralele: România şi Polonia faţă în faţă cu totalitarismele secolului XX Wspólne losy: Rumunia i Polska wobec totalitaryzmów XX wieku Krzysztof Górski Gdańsk Polska i Polacy a trzęsienie ziemi w Rumunii w 1977 roku Polonia, polonezii şi cutremurul de pământ din România în 1977 prof. dr hab. Zdzisław Biegański Uniwersytet Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz

11 Filmy rumuńskie na ekranach kin w Polsce po 1945 roku Filme româneşti pe ecranele cinematografelor din Polonia după 1945 Joanna Danielewska Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Toruń P o l o n u s 9 / 2009 Rumunia w Unii Europejskiej. Wybrane aspekty polityczne, prawne i gospodarcze România în Uniunea Europeană. Aspecte selectate politice, juridice şi economice W kręgu kultury i problematyki mniejszości narodowych În lumea culturii şi problematicii minorităţilor naţionale dr. Olimpia Mitric Universitatea Ştefan cel Mare, Suceava Cartea veche poloneză în colecţiile Bibliotecii Centrale Universitare Mihai Eminescu din Iaşi (secolele XVI- XVIII) Starodruki polskie ze zbiorów Centralnej Biblioteki Uniwersyteckiej im. Mihaia Eminescu w Jassach (XVI- XVIII w.) prof. dr. Constantin Geambaşu Universitatea din Bucureşti Witold Gombrowicz şi Emil Cioran problema identităţii Witold Gombrowicz i Emil Cioran problem tożsamości dr Helena Krasowska Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk w Warszawie Tożsamość kulturowa Bukowińczyków Identitatea culturală a bucovinenilor dr Jan Bujak Kraków Polacy w sześćsetleciu Czerniowiec Polonezii la cei şase sute de ani ai Cernăuţiului Rafał Jóźwiak Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk w Warszawie Znaczenie parafii kościoła rzymskokatolickiego dla tożsamości Polaków z Bukowiny ukraińskiej Însemnătatea parohiilor bisericii romano-catolice pentru identitatea polonezilor din Bucovina ucraineană Wojciech Jankowski Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk w Warszawie Pamięć historyczna Ukraińców (Chachłów) we wsi Letea w Delcie Dunaju Memoria istorică a ucrainenilor (haholilor) în satul Letea din Delta Dunării Longin Graczyk Warszawa Tożsamość na cmentarzu renowacja pamięci o Ormianach nad Czeremoszem Identitate la cimitir renovarea memoriei armenilor polonezi în localităţile de pe Ceremuş KALENDARIUM ROCZNIC PAŹDZIERNIK CALENDARUL ANIVERSĂRILOR OCTOMBRIE X 25. rocznica śmierci Anny Świrszczyńskiej ( ), poetki, dramatopisarki; 2 X 140. rocznica urodzin Stefanii Sempołowskiej ( ), pedagoga, publicystki, działaczki społecznej i oświatowej; 95. rocznica urodzin Jana Nowaka Jeziorańskiego ( ), polityka i dziennikarza; 3 X 210. rocznica urodzin Katarzyny Lewockiej ( ), literatki, pamiętnikarki, autorki opowiadań i powieści dla młodzieży; 5 X 30. rocznica śmierci Zygmunta Hertza ( ), pisarza, współzałożyciela i pracownika Instytutu Literackiego i paryskiej Kultury ; 6 X 120. rocznica urodzin Marii Dąbrowskiej ( ), pisarki, działaczki społecznej; 7 X 30. rocznica śmierci Jerzego Petersburskiego ( ), kompozytora i pianisty; 10 1 X 25 de ani de la moartea Annei Świrszczyńska ( ), poetă, autoare de drame; 2 X 140 de ani de la naşterea Stefaniei Sempołowska ( ), pedagog, publicistă, militantă socială şi în domeniul învăţământului; 95 de ani de la naşterea lui Jan Nowak Jeziorański ( ), politician şi jurnalist; 3 X 210 ani de la naşterea Katarzynei Lewocka ( ), literată, memorialistă, autoare de povestiri şi romane pentru tineret; 5 X 30 de ani de la moartea lui Zygmunt Hertz ( ), scriitor, cofondator al Institutului de Literatură şi al publicaţiei Kultura din Paris; 6 X 120 de ani de la naşterea Mariei Dąbrowska ( ), scriitoare, militantă socială; 7 X 30 de ani de la moartea lui Jerzy Petersburski ( ), compozitor şi pianist; 8 X 80 de ani de la moartea lui Jacek Malczewski

12 8 X 80. rocznica śmierci Jacka Malczewskiego ( ), malarza okresu Młodej Polski, twórcy obrazów o tematyce związanej z polską martyrologią po powstaniu styczniowym; 11 X 230. rocznica śmierci Kazimierza Pułaskiego ( ), generała, bohatera Polski i Stanów Zjednoczonych; 12 X 100. rocznica urodzin Haliny Rudnickiej ( ), pisarki, publicystki i pedagoga, autorki utworów dla dzieci i młodzieży; 14 X 145. rocznica urodzin Stefana Żeromskiego ( ), wybitnego pisarza i publicysty; 17 X 160. rocznica śmierci Fryderyka Chopina ( ), najwybitniejszego polskiego kompozytora i pianisty; 100. rocznica urodzin Juliusza Wiktora Gomulickiego ( ), historyka literatury, eseisty, varsavianisty; 18 X 105. rocznica urodzin Czesława Centkiewicza ( ), pisarza, podróżnika; 19 X 25. rocznica śmierci księdza Jerzego Popie-łuszki ( ), duszpasterza Solidarności, zamordowanego przez funkcjonariuszy Służby Bezpieczeństwa; 23 X 110. rocznica urodzin Stanisława Swianiewicza ( ), ekonomisty, prawnika, współorganizatora Instytutu Badań Europy Wschodniej, świadka transportów jenieckich z Kozielska do Katynia; 24 X 110. rocznica urodzin Anatola Sterna ( ), poety, prozaika, krytyka literackiego i filmowego; 20. rocznica śmierci Jerzego Kukuczki ( ), jednego z najwybitniejszych alpinistów świata; 29 X 105. rocznica urodzin Mieczysława Jastruna ( ), poety i eseisty; 30 X 110. rocznica urodzin Marii Kuncewiczowej ( ), pisarki; 70. rocznica śmierci Wacława P o l o n u s 9 / 2009 ( ), pictor din perioada curentului Tânăra Polonie, creator de tablouri cu tematică legată de martirologia poloneză după insurecţia din ianuarie; 11 X 230 de ani de la moartea lui Kazimierz Pułaski ( ), general, erou al Poloniei şi Statelor Unite; 12 X 100 de ani de la naşterea Halinei Rudnicka ( ), scriitoare, publicistă şi pedagog, autoare de creaţii pentru copii şi tineret; 14 X 145 de ani de la naşterea lui Stefan Żeromski ( ), renumit scriitor şi publicist; 17 X 160 de ani de la moartea lui Frédéric Chopin ( ) cel mai renumit compozitor şi pianist po-lonez; 100 de ani de la naşterea lui Juliusz Wiktor Go-mulicki ( ), istoric literar, eseist, autor de studii despre Varşovia; 18 X 105 ani de la naşterea lui Czesław Centkiewicz ( ), scriitor, călător; 19 X 25 de ani de la moartea preotului Solidarităţii Jerzy Popiełuszko ( ), ucis de funcţionarii Serviciului Secret; 23 X 110 ani de la naşterea lui Stanisław Swianie-wicz ( ), economist, jurist, unul din organizatorii Institutului de Cercetare a Europei de Răsărit, martor al transporturilor de prizonieri din Kozielsk la Katyń; 24 X 110 ani de la naşterea lui Anatol Stern ( ), poet, prozator, critic literar şi de film; 20 de ani de la moartea lui Jerzy Kukuczka ( ), unul din cei mai renumiţi alpinişti ai lumii; 29 X 105 ani de la naşterea lui Mieczysław Jastrun ( ), poet şi eseist; 30 X 110 ani de la naşterea Mariei Kuncewiczowa ( ), scriitoare; 70 de ani de la moartea lui Wac-ław Gąsiorowski ( ), autor de romane Destine poloneze Polskie losy Fuga de sub regimul comunist sovietic şi începutul unei vieţi în pribegie Ucieczka przed komunistycznym reżimem sowieckim i początki tułaczego życia În ziua de 28 iunie 1940 nu împlinisem încă 17 ani W dniu 28 czerwca 1940 r. nie skończyłem jeszcze se comunica la radio cedarea Bucovinei şi Basarabiei 17 lat ogłoszono w radiu oddanie Bukowiny i Basarabii în urma unui ultimatum de evacuare în 4 zile. Aud vestea z ultimatum ewakuacji w ciągu 4 dni. Zamyślony słucham năprasnică şi momentan stau pe gânduri. Vorbesc cu mama tej niespodziewanej wiadomości. Rozmawiam z mamą şi iau hotărârea de a nu rămâne sub ocupaţie, până la i podejmuję decyzję, że nie zostanę pod okupacją, gdyż graniţă fiind numai 20 km. Spun părinţilor că ne întâlnim do granicy jest 20 km. Mówię rodzicom, że spotkamy la Vatra Dornei unde sunt rudele tatălui meu. Iau bicicleta się w Vatra Dornei, gdzie mieszka rodzina mojego ojca. lui Puiu Cantemir pe care o găsesc în garaj şi pornesc la Biorę znajdujący się w garażu rower Puiu Cantemir i drum. ruszam w drogę. Ajung la Sadagura unde vizitez familia Fissel căreia Dojeżdżam do Sadagury, odwiedzam rodzinę Fissel, îi explic hotărârea de a ajunge în sudul Bucovinei şi której wyjaśniam moją decyzję dotarcia na południe urmez un traseu de-a lungul râului Prut. Pe drum întâlnesc Bukowiny i ruszam w trasę wzdłuż rzeki Prut. Po drodze un tânăr cu care mă sfătuiesc să ajungem mai repede 11

13 la destinaţie. Ii cedez bicicleta ca să mergem pe ea cu schimbul. Insă el a fugit cu ea, aşa că spre seară ajung în satul Mamorniţa punct al vechii graniţe austriece. Innoptez la un localnic şi dimineaţa pornesc spre oraşul Herţa. Aici deja era postat un ofiţer sovietic care mă întreabă încotro, iar eu îi spun că merg acasă şi menţionez liceul din Pomârla. Trec pe lângă acest liceu şi împreună cu ele-vii lui ajungem în Dorohoi unde ne găzduieşte un preot. Este deja a 3-a zi de pribegie şi suntem îndrumaţi să ne prezentăm la prefectura judeţului Dorohoi spre a fi luaţi în evidenţă ca refugiaţi. Aici, lume multă şi suntem dirijaţi către Piatra Neamţ. Ajunşi aici, ni se rezervă un loc de locuit la o familie de evrei. După o lună de zile, soseşte dispoziţia ca toţi elevii să fie deplasaţi la Turnu-Severin într-o tabără de elevi refugiaţi. Nu a durat nici această şedere prea mult cam toată luna august, când din nou se primeşte ordin de mutare a elevilor în Bucu-reşti. Am fost luat în evidenţă. Ni s-a comunicat că pen-tru a continua şcoala putem da examen la Liceul Militar, unde se asigură cazare, masă şi îmbrăcăminte, fapt ce m-a interesat, fiind singur în ţară, neştiind nimic de părinţi. Impreună cu alţi doi colegi bucovineni am ajuns la Craio-va pentru admitere în clasa a VIII-a (eu eram absolvent al clasei a VII-a a liceului Aron Pumnul din Cernăuţi). Noul an şcolar l-am început la Iaşi unde am primit haine militare de culoare albastră cu epoleţi roşii şi cen-tură albă. Am fost admişi trei colegi. Instrucţia militară şi şedinţele de tragere cu arma le făceam pe dealul Şorogari în poligonul existent. Se apropia sfârşitul anului şi pregătirea pentru bacalaureat, dar se zvonea şi declan-şarea războiului pentru recucerirea Basarabiei şi Buco-vinei, care de fapt a şi început pe data de 22 iunie, când Mareşalul Antonescu a ordonat Ostaşi, treceţi Prutul. Aşa că examenul nu se mai putea desfăşura, conducerea liceului a suspendat cursurile, îndemnând pe elevi să plece acasă, dar să-şi lase adresa pentru a fi anunţaţi asupra locului de susţinere a examenului de bacalaureat. Am lăsat adresa de la Vatra Dornei şi am plecat la un coleg din Bacău. Aici s-a produs un fapt fericit, întâlnirea cu părinţii, care s-au întors din refugiul petrecut în Germania, după un an de zile. Intre timp a venit anunţul să mă prezint să susţin bacalaureatul la Liceul Militar din Craiova. După ce am absolvit bacalaureatul, am plecat acasă la Cozmeni, unde am petrecut toată vacanţa, Bucovina fiind recucerită. A venit timpul să mă prezint la Şcoala Militară de Infanterie din Bucureşti, unde am fost elev de la 1 octombrie 1941 până la 15 iulie La termi-nare am devenit sublocotenent, gradarea noastră s-a făcut în oraşul Sibiu, în prezenţa Regelui Mihai. A urmat un scurt concediu şi repartizarea la Regimentul 7 Vână-tori, unde am stat numai patru luni, primind ordin să mă prezint la Şcoala de Ofiţeri de Rezervă din localitatea Ineu, jud. Arad. P o l o n u s 9 / spotykam jakiegoś młodzieńca, z którym naradzam się, jak najszybciej dojechać do celu. Daję mu rower z propozycją jazdy na zmianę. Niestety, uciekł on z rowerem, a ja dopiero wieczorem doszedłem do wioski Mamor-niţa starego austriackiego punktu granicznego. Nocuję u kogoś we wsi i rano wychodzę w kierunku miasta Herţa. Tutaj już stacjonował oficer sowiecki, który pyta mnie: dokąd. Odpowiadam mu, że do domu i wymieniam liceum w Pomârla. Przechodzę koło tego liceum i wraz z jego uczniami dochodzimy do Dorohoi, gdzie noclegu udziela nam miejscowy ksiądz. To już trzeci dzień tułaczki i jesteśmy skierowani do prefektury okręgu Dorohoi, aby zostać wciągniętym do ewidencji uchodźców. Tutaj jest dużo ludzi i odsyłają nas do Piatra Neamţ. Docierając tam mamy zarezerwowane mieszkanie przy żydowskiej rodzinie. Po miesiącu przychodzi dyspozycja, że wszyscy uczniowie mają wyjechać do Turnu-Severin na obóz dla uczniów uchodźców. Ani ten pobyt nie trwał zbyt długo niecały miesiąc sierpień, gdy znowu dostajemy rozkaz przeniesienia ucz-niów do Bukaresztu. Wciągnięto nas do ewidencji. Zakomu-nikowano nam, że aby kontynuować szkołę możemy zło-żyć egzamin do Liceum Wojskowego, gdzie zapewnia się mieszkanie, wyżywienie i ubranie, co mi odpowiadało, gdyż- byłem sam w kraju i nic nie wiedziałem o rodzicach. Razem z dwoma bukowińskimi kolegami dotarliśmy do Craiova na egzamin wstępny do VIII klasy (byłem absolwentem VII klasy liceum im. Arona Pumnula w Czerniowcach). Nowy rok szkolny rozpocząłem w Jassach, gdzie dostałem wojskowe umundurowanie koloru niebieskiego z czerwonymi epoletami i biały pas. Zostaliśmy przyjęci w trójkę. Przygotowanie wojskowe i ćwiczenia z bronią miałem na wzgórzu Sorogari, na istniejącym tam poligonie. Zbliżał się koniec roku szkolnego i egzamin maturalny, ale mówiło się o przygotowaniach do wojny, która właściwie rozpoczęła się 22 czerwca, w celu odzyskania Basarabii i Bukowiny, po rozkazie przekroczenia Prutu przez Marszałka Antonescu. Tak więc egzamin nie mógł się odbyć, kierownictwo liceum zawiesiło zajęcia, namawiając uczniów do wyjazdu do domu i pozostawienia adresów w celu zawiadomienia o miejscu przeprowadzenia egzaminu maturalnego. Zostawiłem adres z Vatra Dornei i pojechałem do kolegi do Bacău. Tutaj miało miejsce szczęśliwe wydarzenie spotkania z rodzicami, którzy po roku wrócili z ucieczki do Niemiec. W międzyczasie przyszło zawiadomienie, że mam zgłosić się na egzamin maturalny w Liceum Wojskowym w Craiova. Po zdaniu egzaminu pojechałem do domu, do Cozmeni, gdzie spędziłem całe wakacje, gdyż Bukowina została zdobyta. Przyszedł czas wyjazdu do Wojskowej Szkoły Piechoty do Bukaresztu, gdzie byłem uczniem od 1 października 1941 do 15 czerwca 1943 r. Po zakończe-niu zostałem podporucznikiem. Nominację na porucznika otrzymałem w Sibiu w obecności króla Michała. Po krótkim urlopie i przydzieleniu do 7 Pułku Strzelców, gdzie byłem tylko cztery miesiące, dostałem rozkaz zgłoszenia się do Oficerskiej Szkoły Rezerwistów

14 După bătălia cu armata maghiară la Arad, mi s-au încredinţat 100 de soldaţi şi am fost trimis în localitatea Bibarnagy Bojum pentru a lupta cu armata germană. Oraşul a fost cucerit după trei zile de lupte, iar regimentul meu a primit ordin de retragere la sediul de la Ineu. Dar aici nu am stat mult, fiind din nou încadrat într-o companie de marş; de data asta, deplasarea spre front s-a făcut cu trenul, ajungând până în localitatea de la graniţa ceho-ungară, numită Salgotajian, iar de aici a început marşul pe jos. Prima cazare s-a făcut în satul Herni-Tisovec şi tot aşa din etapă în etapă, urmărind mersul războiului. M-am îmbolnăvit şi medicul unităţii a decis să mă trimită în ţară la spitalul militar din Arad. După o lună de tratament am fost trimis la Batalionul 21 Vânători de Munte din Cluj unde am stat un an, iar de aici am fost repartizat din nou la Sighişoara. În ziua de 1 noiembrie 1951 am fost trecut în rezervă şi de aici începe viaţa civilă. Domnul Vlad Scheul a absolvit Institutul Agronomic de la Timişoara. Din 1962 a lucrat la Staţiunea Dobrogea din Valul lui Traian la secţia zootehnie Palas, în munca de cercetare. Pe 1 ianuarie 1983 a ieşit la pensie. În ciu-da vârstei înaintate, este foarte activ ca membru al Asociaţiei Polonezilor din Constanţa. Extras din amintirile autorului P o l o n u s 9 / 2009 w miejscowości Ineu w okręgu Arad. Po bitwie z wojskiem węgierskim w Aradzie powie-rzono mi 100 żołnierzy i zostałem wysłany do Bibarnagy Bojum, aby walczyć z wojskiem niemieckim. Miasto zostało zdobyte po trzech dniach walk, a mój pułk dostał rozkaz wycofania się do koszar w Ineu. Ani tutaj nie zostałem długo, gdyż znowu wcielono mnie do kompanii, która tym razem skierowana została na front. Do Salgo-tajian na granicy czesko-węgierskiej dojechaliśmy pocią-giem, a dalej pieszo. Pierwszy nocleg mieliśmy we wsi Herni-Tisovec i tak etap po etapie uczestniczyliśmy w prze-biegu wojny. Zachorowałem i lekarz wojskowy wysłał mnie do kraju, do szpitala wojskowego w Arad. Po miesiącu leczenia zostałem przydzielony do 21 Batalionu Strzelców Górskich w Cluj, gdzie spędziłem rok i znowu zostałem wysłany do Sighişoary. W dniu 1 listopada 1951 r. przeszedłem do rezerwy i odtąd rozpocząłem życie w cywilu. Vlad Scheul ukończył Instytut Rolniczy w Timişoara. Od 1962 r. pracował w Instytucie Dobrogea w Valu Traian w sekcji zootechnicznej Palas, zajmując się pracą badawczą. 1 stycznia 1983 r. przeszedł na emeryturę. Mimo podeszłego wieku jest bardzo aktywnym członkiem Stowarzyszenia Polaków w Konstancy. Opracowano na podstawie wspomnień autora Błogosławiony Arcybiskup Zygmunt Szczęsny Feliński ( ) Binecuvântatul Arhiepiscop Zygmunt Szczęsny Feliński ( ) 11 października 2009 r. odbyła się În ziua de 11 octombrie w Rzymie kanonizacja błogosławionego Zygmunta Szczęsnego Feliń- fericitului Zygmunt Szczęsny Feliński, 2009 a avut la Roma canonizarea skiego, syna wołyńskiej ziemi, pokornego kapłana, biskupa znoszącego fiu al pămân-tului Volâniei, preot umil, episcop care a suportat neînţelegerea şi nie-zrozumienie i zesłanie, człowieka deportarea, om al profundei rugăciuni, głębo-kiej modlitwy, zawsze otwartego na potrzeby innych. Może on być întotdeauna deschis către nevoile wzorem postępowania dla ludzi altora. El poate constitui un model każdego stanu, a dla swoich Rodaków de conduită pentru oamenii de orice wzorem umiło-wania Ojczyzny niezależnie od tego, czy się w niej mieszka, model de dragoste de Patrie, indiferent condiţie, iar pentru Compatrioţii săi un czy też jest od niej daleko. dacă trăieşti în ea sau eşti departe de Zygmunt Szczęsny urodził się ea. 1 lis-topada 1822 r. w Wojutynie Zygmunt Szczęsny s-a născut na Woły-niu. Wychowanie rodzinne la 1 noiembrie 1822 în Wojutyń, în dało mu mocne podstawy do kierowania się w życiu Vo-lânia. Educaţia din familie i-a dat baze solide de a chrześcijańskimi i patriotycznymi wartościami. Jego se con-duce în viaţă după valorile creştine şi patriotice. matka Ewa jak dzielna niewiasta zajmowała się Mama lui Ewa ca femeie energică se ocupa nu doar nie tylko wychowaniem licznej gromadki dzieci, de edu-caţia numeroşilor copii, de gospodărie, dar îi gospodarstwem, ale też pomagała innym i udzie-lała się ajuta şi pe alţii, implicându-se în mişcarea conspirativă. w ruchu spiskowym. Za udział w spisku Konar-skiego Pentru par-ticiparea la complotul lui Konarski a fost deportată în Siberia. Datorită ajutorului financiar al unui 13

15 P o l o n u s 9 / 2009 została zesłana na Syberię. Dzięki pomocy finan-sowej bogat pro-tector a absolvit facultatea de matematică la bogatego opiekuna Feliński ukończył studia w Moskwie Moscova. Drumurile vieţii l-au dus pe Feliński la Paris. na wydziale matematycznym. Koleje życia zapro- Acolo s-a împrietenit cu Juliusz Słowacki care a afirmat wadziły go do Paryża. Tam zaprzyjaźnił się z Juliuszem că Szczęs-ny este o comoară pentru viitor şi unul din cei Słowackim, który wyraził się, że Szczęsny to skarb na care mă liniştesc în privinţa viitorului. Feliński a fost przyszłość i jeden z tych, którzy mnie o przyszłość uspokajają. Feliński był świadkiem ostatnich chwil Słowac- martor al ultimelor clipe ale lui Słowacki, îngrijindu-se să fie adus un preot. El evocă acest moment i-am kiego, postarał się o przybycie kapłana. Wspomina ten închis ochii şi i-am încredinţat sufletul lui Dumnezeu. moment: zamknąłem mu oczy i poleciłem Bogu jego ducha. Ciężka walka żywota zakończyła się tryumfem Greaua luptă a vieţii s-a terminat cu triumful adevărului prawdy i miłości. şi iubirii. W czasie długich chwil refleksji po śmierci poety În timpul lungilor clipe de meditaţie după moartea Feliński zdecydował się na podjęcie drogi życia kapłańskiego. Po święceniach w roku 1855 został skierowany După ce a fost consacrat, în anul 1855, a fost trimis în poetului, Feliński a decis să urmeze calea vieţii preoţeşti. do parafii św. Katarzyny w Petersburgu. Pełnił tam parohia Sf. Ecaterina din Petersburg. Acolo a fost vicar, obowiązki wikariusza, po dwu latach mianowano go după doi ani a fost numit părinte spiritual la Academia de ojcem duchownym w Akademii Duchownej, a później Teologie, apoi profesor de filosofie şi teologie. În urma profesorem filozofii i teologii. Z licznych kontaktów numeroaselor contacte, a cunoscut problemele catolicilor poznawał problemy katolików w Rosji. W trosce o din Rusia. Din grijă pentru orfani şi persoanele vârstnice sieroty i osoby starsze bez opieki zorganizował w ukryciu fără protecţie a organizat pe ascuns congregaţia Familiei zgro-madzenie zakonne, Rodzinę Maryi. Niespodziewana Mariei. Neaşteptata numire ca arhiepiscop la Varşovia a nomina-cja na arcybiskupstwo warszawskie przerwała întrerupt această muncă. te prace. Preluarea metropoliei varşoviene, la începutul Objęcie metropolii warszawskiej na początku 1862 anului 1862, a venit într-un moment deosebit de greu r. wypadło w wyjątkowo trudnym czasie dla Kościoła katolickiego w Królestwie Polskim, bo wzmagał się ucisk că se confrunta cu presiuni din partea ocupanţilor. pentru Biserica catolică din Regatul Poloniei, pentru ze strony zaborców. Większość duchowieństwa i społeczeństwa Warszawy z niezadowoleniem przyjęła nowego cu nemulţumire pe noul arhiepiscop provenit din Peters- Majoritatea clerului şi societăţii din Varşovia l-a acceptat arcybiskupa, wywodzącego się z carskiego Petersburga. burgul ţarist. Aşa cum el însuşi a afirmat: din momentul Jak sam stwierdził: z postawieniem nogi na ziemi în care am pus piciorul pe pământul Varşoviei, a început warszawskiej rozpoczęło się moje trudne, po ludzku dificila şi imposibila mea misiune. M-am văzut singur, mówiąc, niemożebne posłannictwo. Znalazłem się sam fără prieteni, fără partizani politici şi chiar fără ajutorul jeden, bez przyjaciół osobistych, bez politycznych stronników, bez tej nawet pomocy, jaką daje doświadczenie pe care-l dă experienţa şi rutina. Arhiepiscopul a rămas inflexibil atât în relaţia cu patrioţii care căutau soluţii i rutyna. Arcybiskup pozostał nieugięty, tak w stosun-ku radicale, cât şi în relaţia cu reprezentanţii guvernului do szukających skrajnych rozwiązań patriotów, jak w ţarist care doreau să-l atragă în colaborarea cu acesta. stosunku do przedstawicieli carskiego rządu, który chciał S-a ocu-pat, mai ales, de activitatea pastorală. Izbucnirea wciągnąć go do współpracy. Zajął się przede wszystkim insu-recţiei din ianuarie l-a pus pe Păstorul Varşoviei în pracą duszpasterską. Wybuch powstania styczniowego faţa unei misiuni şi mai grele. Deşi n-a sprijinit lupta postawił Pasterza Warszawy przed jeszcze trudniejszym armată, şi-a apărat oile sale. Apelurile succesive pentru zadaniem. Mimo, iż walki zbrojnej nie popierał, stawał w înceta-rea arestărilor şi condamnărilor la moarte a obronie swoich owieczek. Kolejne apele o zaprzestanie insurgen-ţilor n-au adus rezultate. Însuşi Păstorul era din aresztowań i wyroków śmierci na powstańcach nie ce în ce mai limitat în activitatea sa bisericească. A scris przynosiły rezultatu. Do tego sam Arcypasterz był coraz bardziej krępowany w swej koś-cielnej działalności. o scrisoa-re ţarului, cerând încheierea luptei inegale şi Napisał list do cara, wzywając do zakoń-czenia nierównej acordarea unei anumite forme de independenţă. Această walki i nadania jakiejś formy niepod-ległości. List ten scrisoare a dus la expulzarea incomodului Arhiepiscop przesądził o wywiezieniu niewygodnego Arcybiskupa la Iaroslav pe Volga. do Jarosławia nad Wołgą. Ca deportat avea o libertate de mişcare limitată, Jako zesłaniec miał ograniczoną swobodę poruszania się, jednak i tu poświęcił się pracy duszpasterskiej. catolicii deportaţi a organizat în locuinţa sa o capelă, iar totuşi şi aici s-a dedicat activităţii pastorale. Pentru Dla zesłanych katolików zorganizował w swoim cu timpul s-a străduit să obţină de la autorităţi aprobarea miesz-kaniu kaplicę, a z czasem postarał się u władz de a construi o biserică. A acordat ajutor spiritual şi o pozwo-lenie budowy kościoła. Zesłańców z całej ma-terial deportaţilor din zonă, s-a ocupat şi cu scrisul. okolicy otaczał opieką duchową oraz materialną, zajął A câşti-gat respectul locuitorilor de acolo, indiferent de się też pracą pisarską. Zyskał sobie szacunek tamtejszych confe-siune şi naţionalitate. Abia după douăzeci de ani 14

16 miesz-kańców, bez względu na wyznanie i narodowość. Dopiero po dwudziestu latach zaistniała możliwość uwolnienia. Arcybiskup Feliński ostatnie 12 lat przeżył w małej, ukrytej wiosce galicyjskiej Dźwiniaczka (tarnopolskie) jako kapelan dworskiej kaplicy. Tutaj także skrzętnie wykorzystywał okazje do niesienia bliźnim pomocy. Byli to przede wszystkim kapłani wracający z zesłania, którym udzielał schronienia oraz miejscowa ludność, której służył posługą słowa i sakramentów, a ubogim pomocą materialną. Postarał się o wybudowanie szkoły wspólnej dla dzieci polskich i ukraińskich. Założone przez siebie zgromadzenie Rodziny Maryi sprowadził na teren Galicji. Zakupił dom w Czerniowcach planując tam zamieszkać. Jednak ze strony prawosławnej odzywały się głosy protestów, usunął się więc do Dźwiniaczki na stałe, a swój dom sprzedał jezuitom. Siostry pozostały w Czerniowcach i do końca II wojny światowej prowadziły piękną działalność. Istniała nawet Prowincja Rumuńska zgromadzenia z czterema domami w Czerniowcach i jednym w Jassach. Arcybiskup Feliński podupadał na zdrowiu, co znosił cierpliwie. Zmarł w drodze powrotnej z kuracji, w Krako-wie. Jego pogrzeb w tym mieście stał się wielką mani-festacją. Kazanie wygłoszone przez ks. J. S. Pelczara oddaje nastroje rodaków, którzy uznali w Nim człowieka głębokiego ducha, niezłomnego Pasterza i prawdziwego patriotę: A mamże uchylić nieco zasłony z jego życia wewnętrznego? Ale się lękam, by nie wstał z trumny i nie kazał mi milczeć; bo to był mąż wielkiej pokory i prostoty, który co miał i czynił dobrego, krył skrzętnie przed sobą i ludźmi... Mąż to dziwnego ducha ubóstwa i niezrównanego miłosierdzia, iż jako prawy tercjarz św. Franciszka z Asyżu nie chciał mieć dwóch sukni, a żyjąc skromniutko z jałmużn mszalnych wszystek grosz dawał ubogim i zakładom... Zaiste, potykaniem mężnym potykał się i zawodu dokonał; tak można powiedzieć śmiało o Tobie, cny Pasterzu, a Twoje życie i śmierć Twoja, to jakby wielkie kazanie do Narodu, by szedł zawsze drogami Bożymi, jeżeli się Z kroniki bukowińskich Polaków 1909 r. Wrzesień P o l o n u s 9 / 2009 a existat posibilitatea eliberării. Arhiepiscopul Feliński şi-a petrecut ultimii 12 ani de viaţă într-un mic sat ascuns din Galiţia, Dźwiniaczka (lângă Tarnopol) ca preot în capela de pe proprietatea unui moşier. Şi aici cu asiduitate a folosit orice prilej pentru a-şi ajuta aproapele. Mai ales preoţii întorşi din deportare pe care îi adăpostea şi oamenii locului cărora le slujea cu cuvântul şi sacramentele, iar celor săraci le oferea ajutor material. S-a îngrijit să construiască o şcoa-lă pentru copiii polonezi şi ucraineni. Congregaţia Familiei Mariei pe care o întemeiase a adus-o în Galiţia. A cum-părat o casă în Cernăuţi, plănuind să locuiască acolo. Totuşi, s-au auzit proteste din partea ortodoxă, deci s-a stabilit în Dźwiniaczka, iar casa a vândut-o iezuiţilor. Surorile au rămas în Cernăuţi şi până la sfârşitul celui de al II-lea război mondial au desfăşurat o frumoasă activitate. A existat chiar Provincia Română a congregaţiei cu patru case în Cernăuţi şi una la Iaşi. Starea sănătăţii arhiepiscopului Feliński s-a înrăutăţit, suportând-o cu răbdare. A murit la Cracovia, pe când se întorcea de la tratament. Înmormântarea lui în acest oraş a devenit o mare manifestaţie. Predica rostită de către pr. J. S. Pelczar redă starea de spirit a compatrioţilor care au recunoscut în El un om cu un spirit profund, un Păstor ferm şi un patriot adevărat: Şi să îndepărtez puţin perdeaua care acoperă viaţa lui interioară? Dar mi-e teamă să nu se ridice din sicriu şi să-mi poruncească să tac, pentru că a fost un bărbat de o mare umilinţă şi simplitate care, ce avea şi ce făcea bine, ascundea cu grijă de sine şi oameni... Un bărbat cu un uimitor spirit al sărăciei şi o incomparabilă milostivire, că asemenea unui cinstit membru al organizaţiei laice a Sf. Francisc din Asissi n-a vrut să aibă două veşminte şi trăind modest din colecta de la slujbă fiecare ban îl dădea săracilor şi instituţiilor... Într-adevăr, cu bărbăţie se poticnea şi îşi îndeplinea misiunea; aşa se poate spune cu curaj despre Tine, domnule Păstor, iar viaţa Ta şi moartea Ta sunt ca o mare predică către Popor, ca să meargă întotdeauna pe căile Domnului, dacă vrea să aibă o soartă mai bună. Beatificarea lui a făcut-o Papa Ioan Paul al II-lea, la Cracovia, în ziua de 18 august Trad. St. Iachimovschi Din cronica polonezilor bucovineni pe anul 1909 Septembrie 09.<02. Czerniowce: Kazimierz Liskowacki, właściciel dóbr Czunków ofiarował 19 k na Bursę Polską im. moşiei Czunków a donat 19 c. pentru Internatul Polonez 09.< Cernăuţi: Kazimierz Liskowacki, proprietarul A. Mickiewicza oraz 100 k na Ochronkę SS. Felicjanek A.Mickiewicz şi 100 c. pentru Orfelinatul Surorilor w Czerniowcach. Feliciane din Cernăuţi Suczawica, pow. Radowce: Otwarta została Suceviţa, zona Rădăuţi: S-a deschis oficiul składnica pocztowa ze zwykłym zakresem czynności Stanisławów: Hela Würflówna napisała krótki poştal cu program normal. wiersz Moje szczęście wicher uniósł, który ukazał Stanisławów: Hela Würflówna a scris o scurtă się drukiem w 75. numerze Gazety Polskiej z niedzieli poezie Fericirea mea a luat-o vântul care a apărut în 16 września. nr. 75 al Gazetei Polone, duminică, 16 septembrie Czerniowce, Rada Szkolna Krajowa: Sto-15

17 sownie do uchwały Rady Miejskiej z 15 kwietnia 1909 r. zapadła uchwała o otwarciu klas równorzędnych z pol-skim językiem wykładowym w niektórych czerniowieckich szkołach ludowych od początku roku szkolnego 1909/10. Takie klasy miały powstać w szkole męskiej przy ul. Wydziału Krajowego i w szkole żeńskiej przy ul. Siedmiogrodzkiej. W dalszym ciągu nie spełniono żądań Polaków w sprawie wprowadzenia języka polskiego jako wykładowego w szkole przy ul. Kolejowej, gdzie polskich dzieci jest 223, czyli 40% ogółu uczniów, oraz w Kaliczance i w Klokuczce. 09.<05. Czerniowce, Bursa Rękodzielnicza im. J. Kiliń-skiego: Do 15 września trwał konkurs dla osób ubiega-jących się o miejsce w bursie. 09.<05. Sadogóra: Kierownik miejscowych korpsów wakacyjnych Józef Dutkowski podziękował prezesowi Czytelni TSL Antoniemu Pukaczowi oraz kupcowi Michałowi Grabowskiemu za udostępnienie dwóch wozów celem przewiezienia dzieci do Czerniowiec na końcowe popisy. 09.<05. Stróżeniec: Miejscowy starszy pocztmistrz Mieczysław z Bieździedzy Broniewski został odznaczony medalem honorowym za 40-letnie sumienne i wzorowe pełnienie obowiązków Głęboka, Czytelnia Polska, kościół parafialny, lasek: Uroczyste zakończenie korpusów wakacyjnych. Po zbiórce w Czytelni Polskiej i przemarszu do kościoła Mszę Św. odprawił bawiący tam na wypoczynku ks. Jan Paweł Wiecki, porywające i patriotyczne kazanie wygłosił ks. Józef Janiszewski. Po południu ponownie zebrano się w Czytelni Polskiej, by z muzyką udać się do lasku, gdzie pod kierunkiem Jana i Wandy Nadolnych odbyły się popisy uczestników korpusów wakacyjnych, którzy zostali nagrodzeni drobnymi upominkami. Ponownie przemawiał ks. J. Janiszewski wzywając do zachowania wiary i polskości. W dalszej części nastąpiła zabawa i udane amatorskie przedstawienie przygotowane pod kierunkiem Jana Wądolnego. Pośród amatorów szczególnie dobrą grą wyróżnili się: Kazimiera Żołyńska, Wanda Nadolna, R. Niki[for?]owicz, K. Jęcki i Augustynowicz. Uczestnicy korzystali z dobrze zaopatrzonego bufetu pod kierownictwem Apolonii Droll i Agnieszki Nadolnej Seret: Ks. Józef Janiszewski napisał wiersz Juliuszowi Słowackiemu, który ukazał się drukiem w 73. numerze Gazety Polsiej z niedzieli 12 września 1909 r Suczawa, kościół parafialny (godz. 9.00), Dom Polski (godz ): Odbył się uroczysty obchód setnej rocznicy urodzin Juliusza Słowackiego. Na bogaty prog-ram złożyła się Msza Św. oraz 1. Słowo wstępne, 2. Odczyt Dutkowskiego O życiu i dziełach Słowackiego, 3. a) Mo-niuszko: Kozak, b) Pacius: Ojczyzna w wykonaniu chóru mieszanego, 4. Grób Agamemnona w deklamacji Tychy, 5. a) O. M. Żukowski: Wyleć orle, b) Furoso: Pieśń marynarza (z rumuńskiego przełożył Machnica) w wykonaniu chóru męskiego, 6. Gra na fortepianie Müllerowej, 7. Znasz li ten kraj słowa Syrokomli, muzyka St. Jaśkiewicza w P o l o n u s 9 / Cernăuţi, Consiliul Şcolar Naţional: Conform deciziei Consiliului Orăşenesc din 15 aprilie 1909, s-a hotărât deschiderea unor clase echivalente cu predare în limba polonă în câteva şcoli populare din Cernăuţi, începând cu anul şcolar Astfel de clase urmau să fie înfiinţate la şcoala de băieţi de pe str. Wydział Krajowy şi şcoala de fete de pe str. Siedmiogrodzka. În con-tinuare, nu a fost îndeplinită cererea polonezilor de a in-troduce limba polonă în şcoala de pe str. Kolejowa cu 223 de copii polonezi, adică 40% din totalul elevilor, precum şi în Caliceanca şi Clocucica. 09.< 05. Cernăuţi, Internatul Şcolii de Meserii J. Kiliński. Concursul pentru locuri în internat a durat până pe 15 septembrie. 09.<05. Sadagura: Şeful grupurilor de vacanţă Józef Dutkowski a mulţumit preşedintelui SŞP Antoni Pukacz şi negustorului Michał Grabowski pentru cele două căruţe puse la dispoziţie ca să aducă copiii la Cernăuţi, la parada finală. 09.<05. Storojineţ: Şeful poştei din localitate Mieczysław din Bieździedzy Broniewski a fost distins cu medalia de onoare pentru cei 40 de ani de activitate conştiincioasă şi exemplară Adâncata. Societatea Polonă de Lectură, biserica parohială, păduricea: Încheierea festivă a grupurilor de vacanţă. După adunarea la Societatea Polonă de Lectură şi marşul spre biserică, Sf. Liturghie a fost oficiată de pr. Jan Paweł Wiecki aflat în vacanţă, iar predica entuziastă şi patriotică a rostit-o pr. Józef Janiszewski. După amiază, s-au întâlnit la Societatea de Lectură pentru ca, însoţiţi de muzică, să se îndrepte spre pădurice unde, sub îndrumarea lui Jan şi a Wandei Nadol-ny, s-au desfăşurat întrecerile participanţilor la grupurile de vacanţă cărora li s-au oferit mici atenţii. Pr. J. Jani-szewski a vorbit din nou, îndemnând la păstrarea credinţei şi spiritului polonez. În continuare, a urmat petrecerea şi o reprezentaţie de amatori pregătită sub îndrumarea lui Jan Wądolny. Printre artiştii amatori prin jocul lor s-au evidenţiat: Kazimiera Żołyńska, Wanda Nadolna, R. Niki [for?]owicz, K. Jęcki şi Augustynowicz. Parti-cipanţii au beneficiat de un bufet bine asortat condus de Apolonia Droll şi Agnieszka Nadolna Siret: Pr. Józef Janiszewski a scris poezia Lui Juliusz Słowacki... care a fost tipărită în nr. 72 al Gazetei Polone de duminică, 12 septembrie Suceava, biserica parohială (ora 9.00), Casa Polonă (ora 20.00): a avut loc sărbătorirea centenarului naşterii lui Juliusz Słowacki. Bogatul program a fost alcătuit din Sf. Liturghie precum şi 1. Cuvântul introductiv, 2. Prelegerea lui Dutkowski Despre viaţa şi opera lui Słowacki, 3. a) Moniuszko Cazacul, b) Pacius: Patria în interpretarea corului mixt, 4. Mormântul lui Agamemnon recitat de Tycha, 5) a)o.m. Żukowski: Zboară, vulturule, b) Furoso: Cântecul marinarului (tradus din română de Machnica) în interpretarea corului

18 P o l o n u s 9 / 2009 poniedziałek o godz walnego zgromadzenia sprawozdawczo-wyborczego członków Ogniska. geri. Termenele evenimentelor au fost amânate mai târziu. orele 15.30, la o adunare generală de dare de seamă şi ale- Terminy wydarzeń później przesunięto Cernăuţi: Prin Decizia Consiliului Şcolar Czerniowce: Decyzją Rady Szkolnej Krajo-wej Naţional din 23 august 1909, an. şc. 1909/1910 în şcolile z 23 sierpnia 1909 r. rok szkolny 1909/1910 w miejscowych szkołach ludowych rozpoczął się wyjątkowo de 9 septembrie, astfel că înscrierile copiilor la şcoli au populare locale a început, în mod excepţional, în ziua 9 września, w związku z czym zapisy dzieci do szkół început pe 6 septembrie. rozpoczęły się 6 września. 09.<12. Cernăuţi, Casa Polonă: S-a anunţat că poate 09.<12. Czerniowce, Dom Polski: Ogłoszono, iż jest fi luat în posesie bufetul deschis în timpul seratelor, do wydzierżawienia bufet czynny podczas wieczorków, ba-lurilor, reprezentanţiilor etc. Ofertele le primeşte balów, przedstawień itp. Zgłoszenia przyjmuje Władys-ław Mierzwiński. Władysław Mierzwiński. 09.<12. Cernăuţi: Pentru altarul Reginei Coroanei 09.<12. Czerniowce: Na ołtarz Królowej Korony Poloniei din biserica parohială cu hramul Înălţarea Sfintei Polskiej w kościele parafialnym p.w. Podwyższenia Cruci au făcut donaţii: S.U. 3 c., F. 2 c., A.M. 10 Krzyża Świętego datki złożyli: S. U. 3 k, F. 2 k, A. c., A. Furdzik 6 c., N.N. 4 c., A. Mach 10 c., N.N. M. 10 k, A. Furdzik 6 k, N. N. 4 k, A. Mach 10 2 c., I.F. 4 c. k, N. N. 2 k, I. F. 4 k Cernăuţi: A avut loc şedinţa Consiliului Czerniowce: Odbyło się posiedzenie Rady Orăşenesc, la care consilierii nemţi şi evrei au încercat Miasta, na którym niemieccy i żydowscy radni usiłowali să protesteze împotriva ordinului Consiliului Şcolar zaprotestować przeciw rozporządzeniu Rady Szkolnej Naţional privind naţionalizarea câtorva şcoli populare Krajowej o unarodowieniu kilku czerniowieckich din Cernăuţi. Dezbaterile au fost întrerupte din cauza szkół ludowych. Obrady przerwano z powodu nagłego subitei slăbiciuni a lui Julian Trompeteur care s-a opus zasłabnięcia Juliana Trompeteura, który przeciwstawił concluziei consilierilor nemţi şi evrei, apoi a cerut się wnioskowi radnych niemieckich i żydowskich, a întreruperea dezbaterilor pentru consultarea consilierilor nas-tępnie zażądał przerwania obrad dla naradzenia się polonezi, români şi ruteni. rad-nych polskich, rumuńskich i rusińskich Cernăuţi: În biserica parohială cu hramul Czerniowce: W kościele parafialnym p.w. Înălţarea Sfintei Cruci a avut loc hramul cu oficierea Podwyższenia Krzyża Świętego odbył się odpust z nabożeństwami jak w każdą niedzielę. slujbei religioase ca în fiecare duminică Soloneţu Nou: Au avut loc alegerile pentru Nowy Sołoniec: Odbyły się wybory do rady consiliul comunal conform noii legi. gminnej według nowej ustawy Cacica: A ars în întregime staţiunea balneară Kaczyka: Doszczętnie zgorzał miejscowy în valoare de coroane. zakład kąpielowy wartości k Siret: Pr. Józef Janiszewski a scris poezia La Seret: Ks. Józef Janiszewski napisał wiersz muncă forţată care a fost tipărită în nr. 76 al Gazetei W katordze, który ukazał się drukiem w 76. numerze Polone din ziua de joi, 23 septembrie. Gazety Polskiej z czwartku 23 września Soloneţu Nou: Locuitorii comunei, aproape în Nowy Sołoniec: Mieszkańcy gminy niemal unanimitate, l-au ales ca primar pe Józef Wawrycz. El jednogłośnie wybrali Józefa Wawrycza na wójta gminy. era un gospodar respectat de toţi, preşedinte al Societăţii Wawrycz był powszechnie szanowanym gospodarzem, Polone de Lectură a SŞP precum şi preşedinte al casei prezesem Czytelni Polskiej TSL oraz przewodniczącym polone a băncii Raiffeisen. polskiej kasy Raiffeisena. 09.<19. - Cernăuţi, Societatea de Gimnastică Sokół : 09.<19. Czerniowce, Towarzystwo Gimnastyczne Sokół : W imieniu wydziału Sokoła prezes B. Mokrański i sekretarz Józef Świerczyński podziękowali În numele filialei, preşedintele B. Mokrański şi secretarul Józef Świerczyński au mulţumit învăţătorilor (Waleria nau-czycielom (Walerii Kellerównie, Kropiwnickiemu, Kellerówna, Kropiwnicki, Maria Morawska, Zofia Marii Morawskiej, Zofii Rossekównie, Rottenbergowi, Rossekówna, Rottenberg, Segda, Klaudia şi Maria Warteresiewicz, Wasylkiewicz şi Zuzek) care au condus Seg-dzie, Klaudii i Marii Warteresiewiczównom, Wasylkiewi-czowi i Zuzekowi) prowadzącym korpusy gru-purile de vacanţă. wakacyjne Cernăuţi: În numărul 75 al celui de al 27-lea Czerniowce: W 75. numerze 27-go rocznika anuar al Gazetei Polone, la rubrica Cronica s-a Gazety Polskiej w rubryce Kronika podano wiadomość, iż bardzo zasłużony dla Polaków czerniowieckich pentru polonezii din Cernăuţi şi Bucovina, părăseşte anunţat că dr. Tadeusz Mischke, cu merite deosebite i bukowińskich dr Tadeusz Mischke niespodzianie inopinat Cernăuţiul şi se mută la Lvov ca dentist. opuszcza Czerniowce i przenosi się do Lwowa, aby tam Cu acest prilej, s-a menţionat că a fost colaborator al objąć posadę dentysty. Przy okazji napomknięto, iż był redacţiei Gazetei Polone pe care nu o dată a întărit-o współpracownikiem redakcji Gazety Polskiej, którą cu excelenta sa pană. Într-o altă notiţă cronicărească din zasilał niejednokrotnie wybornym swym piórem. W acest număr se anunţă îmbunătăţirea stării de sănătate a 17

19 P o l o n u s 9 / 2009 wykonaniu panien Anny i Wilhelminy Kramarzykówien bărbătesc, 6) Mülerowa la pian, 7. Cunoşti doar această oraz Ludmiły Machni-cówny, 8. Testament mój w ţară versuri Syrokomla, muzica St. Jaśkiewicz în wykonaniu Czernelec-kiego, 9. Kwartet męski, 10. interpretarea doamnelor Anna şi Wilhelmina Kramarzykówna precum şi a Ludmilei Machnicówna. 8. Testa- Hymn, 11. Hołd Słowac-kiemu żywy obraz, 12. Wieczornica. mentul meu interpretat de Czernelecki, 9. Cvartet Czerniowce: Wawrzyniec Renczyn [?] napisał bărbătesc, 10. Imn, 11. Omagiu lui Słowacki tablou Oświadczenie, w którym odwołał bezpodstawnie vivant, 12. Serată. uczynione zarzuty przeciw budowniczemu Wincentemu Cernăuţi: Wawrzyniec Renczyn [?] a scris Korytyńskiemu, prosił o przebaczenie winy i ofiarował Declaraţie în care a renunţat la învinuirile nefondate 30 k, które Korytyński przeznaczył na fundusz Domu la adresa constructorului Wincenty Korytyński, şi-a cerut Robotniczego. scuze şi a oferit 30 c. pe care Korytyński le-a prevăzut Czerniowce, ormiańskokatolicki kościół pentru fondul Casei Lucrătorului. parafialny: Odbyło się 40-godzinne nabożeństwo, na które Cernăuţi, biserica parohială armeanocatolică: A avut loc o celebrare de 40 de ore ce a cuprins składały się Msze Św. z wystawieniem Najświętszego Sakramenu i kazaniami oraz popołudniowe nieszpory Sf. Liturghie cu expunerea Preasfântului Sacrament şi z kazaniami. predici precum şi vecernia cu predici Czerniowce: Prezes klubu sejmowego i bukowińskiego Koła Polskiego Krzysztof Abrahamowicz şi al seimului Cercului Polonez Krzysztof Abrahamo Cernăuţi: Preşedintele clubului bucovinean przybył z Czereszy do Czerniowiec. Również starszy wicz a sosit din Cereşa la Cernăuţi. De asemenea, radca Magistratu czerniowieckiego Kazimierz z consilierul superior al Magistraturii din Cernăuţi Kazimierz din Mieszczowa Węgłowski a revenit din concediu Misz-czowy Węglowski powrócił z urlopu i objął kierownictwo miejskiego departamentu rachunkowego. şi a preluat conducerea departamentului de contabilitate 09.<08. Czerniowce: Miejscowy magistrat przyznał din oraş. jednorazową subwencję w kwocie 2000 k na przebudowę 09.<08. Cernăuţi: Magistratul din localitate a prevăzut miejscowego kościoła parafialnego p.w. Podwyższenia o subvenţie unică în valoare de 2000 c. pentru reconstrucţia bisericii parohiale din localitate cu hramul Krzyża Świętego Czerniowce, sala posiedzeń Domu Polskiego: Înălţarea Sfintei Cruci. Odbyło się posiedzenie wydziału bukowińskiego Koła Cernăuţi, sala de şedinţe a Casei Polone: S-a Polskiego poświęcone projektowi sejmowej reformy desfăşurat şedinţa filialei bucovinene a Cercului Polon wyborczej. dedicată proiectului reformei electorale a seimului Głęboka: Korespondencja pt. Głęboka, dnia Adâncata: Corespondenţa intitulată Adâncata, września. (Popis korpusów wakacyjnych. Poświęcenie 5 septembrie. (Demonstraţia grupurilor de vacanţă. plebanii. Festyn), relacjonująca przebieg uroczystego Sfinţirea prezbiteriului. Festin) care relatează desfăşurarea festivă a încheierii activităţii grupurilor de vacanţă zakończenia korpusów wakacyjnych, a podpisana kryptonimem L[D?]. R., ukazała się drukiem w rubryce Listy z kraju 72. numeru Gazety Polskiej. şi semnată L[D?]. R. a apărut la rubrica Scrisori din ţară Czerniowce, TBPiCP: Odbyło się pierwsze în nr. 72 al Gazetei Polone. powakacyjne posiedzenie wydziału, który przyjął Cernăuţi, SAF şi de LP: S-a desfăşurat prima ośmiu nowych członków i obradował nad urządzeniem şedinţă de după vacanţă a filialei care a primit 8 noi obchodu setnej rocznicy urodzin J. Słowackiego, membri şi a discutat despre organizarea sărbătoririi uchwalił zwró-cenie się do zarządu powszechnych centenarului lui J. Słowacki, a decis să se adreseze conducerii pentru returnarea conferinţelor publice univer- wykładów uniwersy-teckich we Lwowie, aby urządzić cykl odczytów popu-larnych w sali Domu Polskiego. sitare din Lvov, pentru a organiza conferinţe populare Ponadto wydział uchwalił umieszczenie w Czytelni în Casa Polonă. Apoi filiala a hotărât să pună în Sala portretu honorowego swego członka, posła, prezesa de Lectură portretul membrului său de onoare, deputat, klubu sejmowego i bukowińskiego Koła Polskiego preşedinte al clubului seimului şi al Cercului Polon Krzysztofa Abrahamowicza w uznaniu zasług dla buco-vinean Krzysztof Abrahamowicz în semn de recunoaştere a meritelor sale pentru polonezii bucovineni. bukowińskiej Polonii Czerniowce, Towarzystwo Akademików Cernăuţi, Societatea Universitarilor Polonezi Polskich Ognisko : Pod przewodnictwem prezesa Ognisko : Sub conducerea preşedintelui Albin Grabowski a avut loc şedinţa filialei. S-a hotărât: 1. organizarea, Albina Grabowskiego odbyło się posiedzenie wydziału. Uchwalono: 1. urządzenie w sobotę wieczoru sâmbătă , a unei seri în sala Casei Polone şi w sali Domu Polskiego i uroczystego przyjęcia nowch pri-mirea festivă a noilor membri cu banchet şi petrecere członków do Towarzystwa połączonego z komersem dansantă; 2. duminică, , la ora 11.00, organizarea la Universitate a unei reuniuni a universitarilor i zabawą taneczną; 2. w niedzielę o godz urządzenie na Uniwersytecie wiecu akademików polonezi în problema înfiinţării catedrei de limba şi polskich w sprawie powstania katedry języka i literatury lite-ratură polonă la Universitatea din Cernăuţi; 3. convocarea membrilor Ognisko pentru luni, , la polskiej na czerniowieckiej wszechnicy; 3. zwołanie na 18

20 P o l o n u s 9 / 2009 innej notatce kronikarskiej z tego numeru doniesiono o dr. Julian Trompeteur. popra-wie zdrowia dr Juliana Trompeteura Soloneţu Nou: Un corespondent semnat S. scrie Nowy Sołoniec: Podpisany literą S. korespondent napisał relację, która ukazała się drukiem w de joi, 23 septembrie despre rezultatele alegerilor o relatare care a fost tipărită în nr. 76 al Gazetei Polone 76. numerze Gazety Polskiej z czwartku 23 września pentru consiliul comunal, primar şi despre aşteptările o wyni-kach wyborów do rady gminnej, wójta oraz locuitorilor de aici. oczekiwa-niach sołończan Cernăuţi: Consilierul orăşenesc Julian Trompeteur a adresat o scrisoare preşedintelui oraşului Cer Czerniowce: Radny miasta Julian Trompeteur wystosował list do prezydenta Czerniowiec oraz radnych, năuţi şi consilierilor, anunţând renunţarea la mandatul zawiadamiając o rezygnacji z mandatu radnego. Przy tej de consilier. Cu această ocazie a prezentat nobilele idei sposobności przedstawił szlachetne idee, którymi się după care s-a condus în îndeplinirea obligaţiilor de consilier şi a chemat la o colaborare armonioasă în problema kierował w wypełnianiu obowiązków radnego i wezwał do zgodnej współpracy przy unarodowianiu czerniowieckich szkół i wprowadzaniu nowej ordynacji wybor- caracterului naţional al şcolilor şi introducerea noului sistem electoral care să asigure tuturor drepturi egale. czej, zapewniającej wszystkim równe prawa Viena: Redactată de Adam Nowicki Corespondenţa din Viena în numărul din aceeaşi zi a cuprins Wiedeń: Redagowana przez Adama Nowickiego Korespondencja Wiedeńska w numerze z tego dnia przyniosła artykuł wysoko oceniający pracę kilkudziesięciu najczynniejszych bukowińskich Polaków. zeci dintre cei mai activi polonezi. un articol care apreciază în mod deosebit munca câtorva Kaczyka: Podpisany pseudonimem Quis Cacica: Semnat cu pseudonimul Quis a trimis wystosował korespondencję do redakcji Gazety Polskiej, w której nie podziela opinii wyrażonych przez nu împărtăşeşte părerile exprimate de corespondentul S. o corespondenţă către redacţia Gazetei Polone în care nowosołonieckiego korespondenta S. na temat stosunków w Nowym Sołońcu i Mikułowej Polanie oraz przes- şi Poiana Micului şi avertizează redacţia că informaţiile din Soloneţu Nou pe tema relaţiilor din Soloneţu Nou trzegał redakcję przed przyjmowaniem jego informacji trebuiau verificate anterior. bez uprzedniego sprawdzenia Stanisławów: Hela Würflówna a scris o scurtă Stanisławów: Hela Würflówna napisała krótkie povestioară Crizantema care, împreună cu o alta opowiadanko Chryzantema, które wraz innym pt. Urodziny pierwszego słowika zostało wydrukowane w 79. tipărită în nr. 79 al Gazetei Polone de duminică, 3 intitulată Aniversarea primei priveghetori, a fost numerze Gazety Polskiej z niedzieli 3 października. octombrie Kuczurmik: Odbyły się zaręczyny Eugeni Cuciurmic: a avut loc logodna Eugeniei Jakubowiczówna (fiica Ignaţiei din Ohanowiczów şi a lui Jan Jakubowiczówny (córka Ignacji z Ohanowiczów i Jana Jakubowiczów, właścicieli dóbr Kuczurmik) z Jakubowiczów, proprietarii moşiei Cuciurmic) cu Sergiu Sergiuszem Prunkułem, właścicielem dóbr w okręgu Pruncul, moşier din regiunea Dorohoi în România. Dorohoi w Rumunii Cernăuţi: Consiliul Şcolar Naţional a aprobat Czerniowce: Rada Szkolna Krajowa aprobowała dodatkową uchwałę Rady Miejskiej w sprawie caracterul naţional al şcolilor populare din Cernăuţi. o rezoluţie suplimentară a Consiliului Orăşenesc privind unarodowienia czerniowieckich szkół ludowych Cernăuţi: Julian Trompeteur a trimis o scrisoare Czerniowce: Julian Trompeteur wystosował list redacţiei Gazetei Polone rugând să fie publicată, do redakcji Gazety Polskiej, prosząc o opublikowanie go, aby położyć kres mnożącym się konfabulacjom pentru a pune capăt tot mai multor fabulaţii pe marginea participării consilierului la dezbaterile Consiliului na temat udziału radnego w obradach Rady Miasta w Orăşenesc din ziua de Redacţia a îndeplinit dniu r. Redakcja spełniła życzenie nadawcy, cererea destinatarului, publicând textul amintit în nr. 78 publikując wspomniany tekst w 78. numerze z środy 29 din 29 septembrie. września Cernăuţi, Clocucica, Roşa lângă Ţeţina: Czerniowce, Klokuczka, Rosz koło Cecyny: Wybuchły trzy pożary, w gaszeniu których Au izbucnit trei incendii, la stingerea cărora au luat parte brała udział ochotnicza straż pożarna pod kierunkiem pompierii voluntari conduşi de comandantul şef Mikołaj naczelnego komendanta Mikołaja Zajączkowskiego. Zajączkowski. 09.<29. Czerniowce, Bursa Polska im. A. Mickiewicza: Właściciel dóbr Russów w Galicji Józef Teodorowicz : Proprietarul moşiei Russów din Galiţia Józef 09.<29. Cernăuţi, Internatul Polonez A.Mickiewicz złożył na rzecz bursy 10,40 k. Teodorowicz a donat internatului 10,40 c. 09.<29. Czerniowce: Michał Gorecki napisał krótki 09.<29. Cernăuţi: Michał Gorecki a scris o scurtă wiersz Lecą liście z drzew, który ukazał się drukiem poezie Zboară frunzele din copaci... care a apărut în w 78. numerze Gazety Polskiej z środy 29 września. nr. 78 al Gazetei Polone de miercuri, 29 septembrie Czerniowce: Z powodu uroczystości św Cernăuţi: Din cauza sărbătorii Sf. Mihail, dr Jan Bujak Kraków Trad. St. Iachimovschi 19