WŁADZA i POLITYKA w ORGANIZACJI. MSM_st. zaoczne wykład 1.

Transkrypt

1 1 WŁADZA i POLITYKA w ORGANIZACJI MSM_st. zaoczne wykład 1.

2 Władza oraz polityka i jej konsekwencje 2 Do warsztatu samochodowego słynącego z profesjonalnego przekręcania liczników przyjeżdża klient. O ile cofnąd? - pyta mechanik. Co mówi klient?

3 3 William Pitt Starszy: Unlimited power is apt to corrupt the minds of those who possess it (Niczym nieskrępowana władza skłonna jest deprawowad umysły tych, którzy ją posiadają ) Przemówienie wygłoszone 9 stycznia 1770 r. w Izbie Lordów

4 4 Sto lat później - angielski myśliciel i polityk XIX wieku lord Acton: Power tends to corrupt: absolute power corrupts absolutely. Great men are almost always bad man (Każda władza deprawuje, a władza absolutna deprawuje absolutnie. Wielkie postacie to z reguły źli ludzie ) Z listu Johna Emericha Edwarda Dalberga Actona z 3 kwietnia 1887 r. do biskupa Mandella Creightona

5 5

6 dobry dowódca nie musi odznaczad się geniuszem ani żadnymi szczególnymi zaletami, przeciwnie powinien byd pozbawiony wyższych, najlepszych cech ludzkich: miłości, poezji, delikatności, filozoficznego, dociekliwego wątpienia. 6

7 Powinien byd ograniczony, przekonany, że to co robi jest nader ważne (inaczej nie starczy mu cierpliwości) i dopiero wówczas może byd dzielnym dowódcą. Uchowaj Boże, żeby był człowiekiem, pokochał kogoś, ulitował się, zastanowił się nad tym, co jest sprawiedliwe, a co niesprawiedliwe. Rzecz jasna, iż w dawnych już czasach dorobiono im teorię geniuszu, ponieważ są oni władzą. 7 Lew Tołstoj, Wojna i pokój + badania HBS

8 8

9 Władza to pokusa, by bez reszty wejśd w buty wodza. Kto się tej pokusie podda, ryzykuje nieskutecznośd. Moim zdaniem lepiej sprawdza się przywództwo partycypacyjne, oparte na perswazji. Wymaga jednak od lidera znacznie więcej poświęceo, czasu i energii na przekonywanie ludzi do wspólnych celów. Znany polityk po zakooczeniu czynnej kariery (?) 9

10 Władza dobra czy zła? 10 Natura (tak się obawiam) sama zaszczepiła człowiekowi jakowyś instynkt nieludzkości. Michel de Montaigne, Próby, księga druga Jeśli za dobro uznad wolnośd, to władza, która z definicji wolnośd ludzką zmniejsza, jest złem

11 11 Obowiązkowa praca domowa 1a (dla wszystkich osób): lektura tekstu Marka Chlebusia zatyt. O naturze władz. Władza prawodawcza, gdy się kontroluje, próbuje się prezentowad wzniośle, ale że jest dużą i trudną do upilnowania zgrają, łatwo się kompromituje przekupnością, rozwiązłością czy głupotą. Jest łaciata, ale z przewagą brzydoty.

12 Władza sądownicza oprawia swe działania w szczególną liturgię, budującą jej autorytet. Ta władza dba o estetykę. Jest wymyślnie umalowana w sposób, który się niektórym podoba. 12

13 Władza duchowa musi byd powabna, bo inaczej nikt by jej nie ulegał. Chod stosuje różne estetyki od ascetycznej liturgii kościołów aż po roznegliżowane panienki z reklam, to władza duchowa przynajmniej stara się byd ładna. 13

14 Władza finansowa jest ze swej natury dośd wstydliwą sprawą. Kupowanie ludzi nie jest zbyt moralne, a uleganie chciwości też nie jest zwykle pochwalane. Tylko liberalna filozofia widzi w tym najpiękniejszą wolnośd każdego człowieka: by kupowad i byd kupowanym. Akty władzy finansowej są więc zazwyczaj upudrowane i oprawione w marmury, ale w sposób mogący oszukad tylko niewprawne oko. Pod spodem są raczej brzydkie. 14

15 Nieobowiązkowa pisemna praca domowa nr 1b (poza obowiązkową lekturą w ramach pracy 1a) Osoby starające się zaliczyd ten wykład w trybie alternatywnym (?) powinny dostarczyd przed kolejnym wykładem samodzielnie napisane 4-stronicowe (wydrukowane) wypracowanie zawierające odpowiedzi na 4 pytania: 1. Co jest odpowiednikiem władzy prawodawczej w mojej (macierzystej) organizacji? 2. Co jest odpowiednikiem władzy sądowniczej? 3. Co jest odpowiednikiem władzy duchowej? 4. Co jest odpowiednikiem władzy finansowej? 15

16 16 Władza i polityka w organizacji - dobra czy zła? Praca klasowa nr 1: Jak sądzisz dobra czy zła?

17 17 Czy władza to tylko afrodyzjak? Dlaczego szef ma się za lepszego od podwładnych i czy ma rację?

18 18 Wyniki badao Perspektywa władców i poddanych Aleksandra Cisłak, Anna Strużyńska-Kujałowicz, Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej (za: 1. Władza i podległośd zmieniają ludzi. To, jaką pozycję w hierarchii zajmujemy - nadrzędną czy podporządkowaną - znacząco wpływa na to, co czujemy, co myślimy i jak się zachowujemy.

19 2. Władza nasila przeżywanie pozytywnych emocji, podwyższa samoocenę, przekonanie o własnej wyjątkowości, a przy tym koncentruje na możliwych nagrodach, prowadząc do pomijania zagrożeo. Ci, którzy ją sprawują, uważają się za lepszych i są pewniejsi swej wiedzy niż ci, którzy im podlegają. 19

20 3. Władza podnosi samoocenę także w aspekcie fizycznym. 20

21 4. Sprawowanie władzy wiąże się ze skłonnością do abstrakcyjnego myślenia - w oderwaniu od szczegółów. 21

22 5. Sprawujący władzę szybciej uczą się nowych rzeczy, wykazując przy tym dużą elastycznośd w doborze strategii działania. 22

23 6. Wysoko postawione osoby potrafią się lepiej skoncentrowad na wybranym celu, oddzielając przy tym kwestie ważne od pobocznych, na dodatek nie mają skłonności do zwlekania z realizacją zadao. 23

24 7. Sprawowanie władzy napawa optymizmem. 24

25 8. Takie przeszacowywanie kontroli nad otoczeniem, złudzenie bezpieczeostwa i niedostrzeganie zagrożeo przez rządzących może skutkowad nadmiernie ryzykownymi decyzjami. 25

26 9. Osoby znajdujące się na szczytach społecznej hierarchii są także bardziej skłonne do przyznawania sobie przywilejów (w tym moralnych), postrzegając je jako należne. 26

27 10. Zajmowanie nadrzędnej pozycji nasila egocentryzm, osłabia empatię, wzmaga natomiast skłonnośd do instrumentalnego traktowania innych. 27

28 11. Samo bycie podwładnym powoduje, że jest się mniej skłonnym do inicjatywy. 28

29 12. Posiadający władzę czują, że mogą postępowad, jak chcą - i tak też czynią, natomiast podporządkowani muszą się zachowywad zgodnie z tym, czego wymagają od nich przełożeni. 29

30 13. Podwładni są mniej pewni swego (efekt kapitanozy ). 30

31 Bycie podwładnym upośledza także funkcje wykonawcze, czyli: planowanie, hamowanie niepożądanych odruchowych reakcji i zastępowanie ich pożądanymi, uczenie się nowych rzeczy.

32 15. Osoby podlegające władzy ze względu na mniej uprzywilejowaną pozycję są znacznie bardziej ostrożne niż przełożeni i uważniej obserwują otoczenie. Przetwarzają informacje w sposób bardziej uporządkowany, popełniają więc mniej błędów polegających na pominięciu różnych informacji (chod mogą źle różnicowad ich wagę). Bardziej interesują się innymi ludźmi i ich odczuciami. 32

33 16. Władza daje więc coś na kształt energetycznego kopa - aktywizuje do działania, wzmaga pewnośd siebie. Osoby nią obdarzone wytrwale dążą do celu. Podejmują wyzwania, niemożliwe czynią możliwym. Jednak władza także psuje - nasila egocentryzm, promuje nadmiernie ryzykowne decyzje, prowadzi do niedoceniania innych i instrumentalnego ich traktowania. 33

34 17. Najlepsze efekty przy realizowaniu zadao grupowych przynosi właśnie silne poczucie wpływu na innych połączone z treningiem przyjmowania perspektywy. Prowadzi to do efektywniejszego dzielenia się wiedzą i integrowania informacji pochodzących od różnych osób. 34 Morał ostatni:?

35 18. Dlatego warto studiowad zagadnienia władzy i polityki w organizacji! 35

36 36 Władza i polityka w organizacji - po co? Dwa pytania: 1. Władza i polityka w organizacji - czemu mają służyd? Tylko dawaniu kopa energetycznego, tym którzy się pną w górę?

37 2. Po co studiowad te zagadnienia? Dlatego, że żadna organizacja nie może się obyd i nie może funkcjonowad bez sprawowania władzy i prowadzenia polityki? Czemu także służy władza i polityka w organizacji? 37

38 38 Cel dydaktyczny: Ramowy pl an zajęd uświadomienie słuchaczom roli, jaką władza i polityka odgrywają w funkcjonowaniu organizacji. U podstaw TRZECH wykładów leży założenie o fundamentalnym (acz trywializowanym bądź niedocenianym) znaczeniu relacji władza - polityka dla funkcjonowania organizacji. Przyswojenie przedstawionej wiedzy powinno ułatwid uczestnikom poruszanie się w organizacjach, zarządzanie nimi i skuteczne wprowadzanie zmian. Po zaliczeniu zajęd, uczestnik powinien umied analizowad ( czytad ) i wykorzystywad relacje władzy oraz procesy polityczne w organizacji.

39 39 Bloki tematyczne: 1. Pojęcia podstawowe: wpływ, władza, polityka, polityka a racjonalnośd organizacji.

40 2. Źródła władzy w organizacji: kontrola rzadkich zasobów i miejsce w procesie produkcji, redukcja niepewności, pozycja w formalnej strukturze organizacyjnej, kontrola emocji, znaczeo i symboli, szczególne cechy aktora. 40

41 41 3. Zdobywanie i utrzymanie władzy w organizacji. Trzy oblicza władzy. 4. Relacje władzy w procesie zmiany organizacyjnej. Agenci zmian. Style rozwiązywania konfliktów w organizacji. Przebieg procesu zmiany w organizacji z perspektywy władzy.

42 42 Literatura obowiązkowa: 1. Gilley Jerry, Menedżer jako polityk, Warszawa: Oficyna a Wolters Kluwer business 2. Pfeffer Jeffrey, Władza. Dlaczego jedni ją mają, a inni nie, Gliwice: Helion 3. Pliki z materiałami dydaktycznymi na stronie wykładowcy

43 43 Literatura uzupełniająca: 4. Lieberman David,2010. Mechanizmy władzy w biznesie, Helion 5. Ramus Maciej, Władza organizacyjna diagnoza i zmiana /w:/ Kostera Monika (red.),2011. Organizacje w praktyce, Warszawa: Poltext 6. Martin George R.R., Gra o tron, Amber

44 Forma zaliczenia (na ocenę): 44 pisemny 90-minutowy pisemny test wiedzy bądź (alternatywnie) udokumentowana obecnośd na wszystkich wykładach oraz dostarczenie przed rozpoczęciem każdego kolejnego wykładu samodzielnie napisanych (i wydrukowanych) oraz pozytywnie ocenionych opracowao (prac domowych).

45 Nasze (moje ) CREDO: wywieranie wpływu nie służy wyłącznie zaspokojeniu własnych materialistycznych ambicji, 2. sprawowanie władzy nie jest celem samym w sobie, 3. dokonywanie zmian w zachowaniu uczestników organizacji, a przecież temu może i powinno służyd wywieranie wpływu i sprawowanie władzy, nie służy wyłącznie zaspokojeniu własnej chęci manipulacji innymi.

46 WŁADZA I POLITYKA W ORGANIZACJI 46 Narzędzia analityczne: I. Każda organizacja to system

47 47 1/ podsystem produkcyjny, zapewniający dokonywanie transformacji energii, 2/podsystem wspierający, zapewniający określone wartości stanom wejściowym, 3/ podsystem scalający, utrzymujący w pewnym przedziale zmienności wewnętrzne stany systemu, 4/ podsystem adaptacyjny, zapewniający dokonywanie zmian wartości stanom wyjściowym systemu zgodnie z wymogami otoczenia, 5/ podsystem kierowniczy, utrzymujący wewnętrzną równowagę między wszystkimi wyróżnionymi podsystemami.

48 48 Typ podsystemu Funkcja: Tendencja, kierunkowanie na: Zasada funkcjonowania: Podsystem produkcyjny wykonywanie zadao rzeczowych ciągłośd produkcji podział pracy Podsystem Scalający godzenie wymogów rzeczowych z wymogami stawianymi przez uczestników utrzymywanie tzw. stanu ustalonego (pokoju społecznego) formalizacja działao i ustalanie zasad motywacji Podsystem Wspierający wymiana na granicy organizacji i otoczenia wpływanie na elementy otoczenia zdobywanie kontroli nad zewnętrznymi zasobami Podsystem adaptacyjny planowanie rozwoju i zmian produkcji nacisk na wprowadzanie zmian wywieranie presji na podsystem produkcji

49 49 Podsystem kierowniczy rozwiązywanie konfliktów wewnątrz organizacji wywieranie wpływu na inne podsystemy, stosowanie szeroko pojmowanych kar i nagród politykowanie, zawieranie kompromisów, negocjacje

50 50 II. Tendencja, ukierunkowanie na, orientacja organizacyjna + sprawy prywatne + kariera osobista = I N T E R E S

51 51 III. Organizacja to arena działalności politycznej Organizacja jest systemem działalności politycznej, w którym nieuchronne jest godzenie częstokrod nieuchronne jest rozwiązywania konfliktów wyrosłych z istnienia częstokrod sprzecznych interesów.

52 52 IV. W ładza, p ol i t yk a, w p ływ definicje: Wpływ to usiłowanie dokonania przez jedną osobę zmiany percepcji, postawy Iub zachowania u innej osoby. French i Raven, 1959

53 53 Klasyczna definicja władzy: W ładza, p ol i t yk a, wpływ definicje: "Władza oznacza szansę przeprowadzenia swej woli, także wbrew oporowi, w ramach pewnego stosunku społecznego, bez względu na to, na czym ta szansa polega. Max Weber, 1922

54 54 Zbliżone definicje władzy: Władza to zdolnośd osoby A, aby osoba B zrobiła coś, czego bez interwencji A nie zrobiłaby. a najprościej - R.Dahl,1967 A sprawuje władzę nad B wówczas, gdy A powoduje działanie B, które jednak nie pozostaje w zgodzie z interesem B!

55 Czym wobec tego różni się wpływ od przymusu? 55

56 56 Przymus (siła, przemoc) ma miejsce wówczas, gdy A oddziałuje na B poprzez groźbę negatywnej sankcji (kary) bądź samą możliwośd jej użycia. Wpływ ma miejsce wówczas, gdy A nie odwołując się do jawnej bądź ukrytej groźby oddziałuje na zachowanie B w taki sposób, że zmienia jej zachowanie.

57 57 V. W ładza, pol i t yk a, w p ływ definicje: Polityka to wynik rozbieżności interesów Arystoteles p.n.e.

58 58 Polityka ma coś z rzeźni Steven Lukes, 1978 Kto z paostwa jest w stanie lapidarnie uzasadnid to stwierdzenie?

59 59 "Wybieramy polityków i opłacamy administratorów, aby wykonali za nas brudną robotę przehandlowywania naszego zdrowia, naszego bezpieczeostwa, a czasami naszego życia za wzrost gospodarczy, przynoszenie zysków, jakośd zarządzania... (...)

60 Prawdą jest bowiem, iż sami sobie przeczymy i chcemy rzeczy niemożliwych do pogodzenia. Chcemy, by nasi przywódcy i urzędnicy paostwowi realizowali politykę, która jest spójna i która służy naszemu dobru. 60

61 Chcemy zatem, by rozdzielali trudno dostępne specyfiki medyczne, by podejmowali decyzje w zakresie polityki transportowej, lub by określali możliwe do zaakceptowania poziomy skażenia, co wiąże się z kalkulowaniem ryzyka obrażeo ciała i utraty życia - generalnie rzecz biorąc, przeprowadzali kalkulacje, które my, osoby prywatne, postrzegamy jako nie do przyjęcia, ze względu na ich charakter transakcji wymiennych. 61

62 Jakże bowiem możesz zdecydowad, że człowiek w określonym wieku nie jest już wart operacji lub że wybudowanie w danym terenie drogi doprowadzi do x wypadków śmiertelnych rocznie? (...) Tak więc chcemy, aby tego rodzaju transakcje wymienne były podejmowane, ale nie chcemy słyszed ani o nich samych, ani o sposobie ich przeprowadzania, np. o tym, jak wysoko jest oceniane ludzkie zdrowie i życie. 62

63 Byd może jest to rodzaj koniecznej hipokryzji, której narzędziami są nasi przywódcy i nasi urzędnicy - płacimy im za angażowanie się w podejmowanie wyborów, od których odwracamy wzrok. 63 Byd może ta sfera polityki i administracji jest w życiu publicznym czymś w rodzaju rzeźni - chcemy, by funkcjonowała i potrzebujemy jej, ale nie chcemy o niej nic wiedzied." Steven Lukes - Polityka ma coś z rzeźni - rozmowy Beaty Polanowskiej- Sygulskiej z oksfordzkimi filozofami

64 64 VI.Władza, p ol i t yk a, w pływ definicje (c.d): Najbardziej oczywistym przejawem polityki w organizacji jest gra sił, gra rozbieżnych interesów oraz konflikty. Ale także niezliczone interpersonalne intrygi zakłócające funkcjonowanie organizacji. Zasadniczo, polityka prowadzona jest bezustannie, często w sposób niedostrzegalny dla wszystkich z wyjątkiem osób bezpośrednio w nią zaangażowanych

65 Pytanie do zastanowienia się przed kolejnym wykładem: 65 W jakim stopniu i w jakim zakresie Twoja macierzysta organizacja jest nasycona polityką?