ZASADY ORTOGRAFICZNE DO ĆWICZENIA OD 10 STYCZNIA DO 10 LUTEGO Łącznie czy rozdzielnie

Transkrypt

1 ZASADY ORTOGRAFICZNE DO ĆWICZENIA OD 10 STYCZNIA DO 10 LUTEGO Łącznie czy rozdzielnie Partykułę NIE pisze się razem z: - rzeczownikiem - przymiotnikiem w st. rów - przysłówkiem w st. rów. - imiesłowem przym. (w zn. przym.) Partykułę NIE pisze się osobno z: - czasownikiem - przymiot. w st. wyż. i najwyż. - przysłów. w st. wyż. i najwyż. - imiesłowem przym. (w zn. czasown.) - liczebnikiem - zaimkiem - przysłówkiem nieodprzymiotnikowym, np. nie zawsze, nie tylko - wyrażeniem przyimkowym - wyrażeniem zaimkowym pół, ćwierć + inny wyraz, np. ćwierćnuta, półbuty pół, ćwierć jako liczebniki ułamkowe, pół chleba, ćwierć kostki masła -bym, -byś, -by itd. - z formami osob. czasownika - ze spójnikami -bym, -byś, -by itd. - z formami nieosob. czasownika - z pozostałymi częściami mowy Zrosty np. dobranoc, Białystok Zestawienia np. zupa grzybowa, samochód ciężarowy Ruchome końcówki czasownika, np. Tyś tutaj nie był. Wyrażenia przyimkowe, których złożoność się zatarła, np. powoli, wreszcie, dlatego, nadzwyczaj, wśród, wówczas, ponadto Wyrażenia typu: oko za oko Przymiotnik złożony z członów nierównorzędnych znaczeniowo, np.jasnozielony Cząstki: -inąd, -kolwiek, -kroć, -dziesiąt, -set, -naście -że, -ż (partykuły) Wyrażenia: - przysłówkowe - przyimkowe - zaimkowe Wyjątki!!! niejeden wielu, niewielu- mało, niejaki pewien, niektórzy- jacyś, nieco trochę, niedomagać chorować, niewolić zmuszać, niepokoić - nękać

2 Ćwiczenie 1. Objaśnij pisownię następujących wyrazów. nie przekonać nie z czasownikami piszemy osobno nie dostrzegać nie lepiej nie brak niedobrze niedrogi nie tylko nie dwa niezmienność niekonsekwencja nie zjadłszy nie chcąc nie wyszedłby niespłacony nie zamówiono nie najkorzystniej nie właściwsza nie taki można by - warto by - zasunięto by - poszedłby - spoglądałabym - jeśliby - gdyby - aby - żeby Cząstki bym, byś by, byśmy, byście piszemy ze spójnikami i z osobowymi formami czasownika, a z nieosobowymi... Ćwiczenie 2. Do podanych wyrazów dopisz dobrane z ramki wyrazy bliskoznaczne (synonimy). niebyt, nietakt, niedołęga, nienawiść, niepokój, nieprzyjaciel, niespodzianka, niedobór, nieład, nieobecność, nieposłuszeństwo, niedorzeczność wróg -... uchybienie -... nicość -... trwoga -... brak -... bałagan -... oferma -... zaskoczenie -... bezsens -... absencja -... wrogość -... samowola -... Ćwiczenie 3. Dopisz przymiotniki lub przysłówki w stopniu wyższym i najwyższym. Podkreśl przeczenie nie. niemiły nie milszy, nie najmilszy

3 niemiło... niedobra... niedobrze... niełatwy... niełatwo... niezłe... nieźle... nieprzyjemny... nieprzyjemnie... Uzupełnij: Nie z przymiotnikami i przysłówkami od nich utworzonymi w stopniu... i...piszemy osobno! Ćwiczenie 4. Podane wyrazy wpisz w odpowiednie rubryki tabeli. niedelikatność, niegrzeczny, nieładnie, nieszczęśliwa, nie ja, nie ty, nie nasze, nie dwa, nie sto, nieszczęście, niezgoda, niedobry, niewysoko, nieobecność, nie on, nie wy, nie pięć, niemądrze, niegłupio, nielekki, niewdzięczność, niezdara, niedołężnie, niezdarnie, niewinny, nie nauczy, nie urwał, nie przeskoczysz, nie jeden(ale dwóch!), nie kilkoro, nie twoja, nie mów, nie przeczytałby, niewinny, nie czują, nie zrobiono, nie dbając, nie twoja, nie ten, nie dopisali rzeczowniki przymiotniki przysłówki zaimki liczebniki czasowniki Ćwiczenie 5. Utwórz formy trybu przypuszczającego od czasownika: nosić: Liczba pojedyncza rodzaj męski rodzaj żeński rodzaj nijaki 1.nosiłbym Liczba mnoga rodzaj męskoosobowy rodzaj niemęskoosobowy

4 Ćwiczenie 6. Cząstki bym, -byś, -by są ruchome, mogą występować również przed czasownikiem, do którego się odnoszą. Przekształć zdania według wzoru: Wzór: O której chcielibyście wyjść z domu? O której byście chcieli wyjść z domu? a) Chętnie nosiłbym taki sweter.... b) Jak rozwiązalibyśmy ten problem?... c) Na pewno przyszlibyście do mnie?... d) Z przyjemnością pomógłby ci w lekcjach.... Ćwiczenie 7. Z podanych niżej czasowników i odpowiednich wyrażeń przyimkowych wybranych z ramki utwórz i zapisz zwroty. Podkreśl wyrażenia przyimkowe pisane łącznie. na oścież, na jaw, w zamian, na płask, na opak, na wznak, na ślepo, wszerz, wzwyż, wzdłuż, na skos, wpław, z naprzeciwka, na raty, po macoszemu, na stałe, po polsku wyjść na jaw dać. otworzyć rozumieć położyć.. trafić.. przewrócić się. skakać... ciąć rozciągnąć iść. przepłynąć. kupować nadjeżdżać. mieszkać traktować.. mówić Ćwiczenie 8. Podane wyrażenia przyimkowe, w których zatarła się granica złożoności i mają znaczenie przysłówków, ułóż w porządku alfabetycznym i ułóż z nimi zdania. naprawdę, zaraz, naraz, wreszcie, nareszcie, nadzwyczaj, pośrodku, powoli, dlatego, ponadto, nawet, naprzód, wśród, zanadto, doprawdy, zapewne, wtem, wzwyż, nawzajem, wówczas

5 Przykład: On naprawdę tego nie mógł zrozumieć. Ćwiczenie 9. Wpisz brakujące przyimki do następujących wyrażeń: skrzynka... pomarańczami mieszkać... Wisłą teczka... skóry materiał... kropki marzyć... miłości zakuty... łańcuchy płakać... grobem leżał... ławką odwołany... urzędu spotkanie... rzeką fontanna... parku pomagać... lekcjach Ćwiczenie 10. Uzupełnij przysłowia i powiedzenia wyrazami z partykułą nie... drugiemu, co tobie.... Kraków zbudowano. Puść to w... Co ma wisieć,... Nikt..prorokiem we własnym kraju. Szczęśliwi czasu.. chodzą parami. Mieć sumienie. Powiedziały jaskółki, że są spółki. Strzeż się.., a unikniesz szkody.

6 Ćwiczenie 11. Napisz podane przyimki łącznie lub rozdzielnie z podanymi wyrazami. dla: niego, tego człowieka,. dwojga,. niepoznaki,..ń, tego, tego zwyciężyliśmy,.boga,..czego do:. dziś,. cna,. czysta,. siego roku,.póty,.kądże,.prawdy,.tychczas na:. schwał,. razie,. co dzień,. pozór,.prędce,.tenczas,.raz,.wzajem po:. kolei,. omacku,. prostu,. cóż,.społu,.środku,.niewczasie,.wolutku przed: czasem,. egzaminem, laty,.. półwiekiem, dzień, południe, tem (=dawniej), wczoraj w: ogóle, bród, przeddzień, dwójnasób, brew, cale, pław, przód (=najpierw), raz, ręcz, tenczas, zwyż, szerz za:. młodu,. pomocą,. granicą,.graniczny,. mąż,. pan brat,.dość,.iste,.nadto,.razem,.tem,.wczasu z: polska, cicha, grubsza, rzadka, pomocą, nienacka, goła, nów, razu, resztą Ćwiczenie 12. Uzupełnij zdania podanymi partykułami. Zwróć uwagę na łączną lub rozdzielną pisownię z poprzedzającymi je wyrazami. no, -że(ś), -ż Gdzie. ty masz głowę? Có. ty zrobił? Przyznaj. się do pomyłki. Kiedy. to się skończy? Któ. się tego podejmie? Chodź. prędzej. Łap piłkę. Niech. cię uściskam. Zapytaj. o to mamę. Przestań. się ciągle droczyć. Pokaż. mi, co tam masz.