5000 ppm F (1.1% NaF) toothpastes current state of knowledge

Transkrypt

1 J Stoma 2016; 69, 2: DOI: / R E V I E W A R T I C L E 2016 Polish Dental Society Leopold Wagner 5000 ppm F (1.1% NaF) toothpastes current state of knowledge Pasty do zębów zawierające 5000 ppm F (1,1% NaF) obecny stan wiedzy Zakład Propedeutyki i Profilaktyki Stomatologicznej, Warszawski Uniwersytet Medyczny, Polska. Department of Dental Propaedeutics and Prophylaxis, Medical University of Warsaw, Poland. Head: dr hab. L. Wagner Abstract Introduction. Epidemiological studies conducted at the beginning of the 21 st century indicate a global increase in the incidence of caries in all age groups. Dynamic changes in nutritional patterns increased consumption of sugar, badly conducted fluoride prophylaxis and inappropriate oral hygiene are seen as the main causes. In industrialised countries, treatment of caries and its sequelae accounts for 5% to 10% of the health budget. Aim of the study. To perform a systematic literature review of the current scientific position on toothpastes containing 5000 ppm F (1.1% NaF). Methods. The data were collected with the use of Medline, PubMed and Cochrane Library. The search entries were: biofilm, caries, caries prevention, remineralisation, fluorides and 5000 ppm F toothpastes. Conclusion. On the basis of the collected data it can be concluded that 5000 ppm F (1.1% NaF) toothpastes contribute to a reduction of caries incidence to a much higher extent than generally available toothpastes that contain up to 1500 ppm F. In fact, greater inhibition of demineralisation and an increase of the level of remineralisation of calcified tissues were demonstrated. Moreover, toothpastes with a higher F content contribute to prolonged accumulation of fluorides in the biofilm in the interdental spaces, which increases their cariostatic effect in the case of caries on proximal surfaces. Streszczenie Wprowadzenie. Przeprowadzone na początku XXI wieku badania epidemiologiczne wskazują na globalny wzrost częstości występowania próchnicy we wszystkich grupach wiekowych. Głównymi przyczynami zwiększenia częstości próchnicy są dynamiczne zmiany wzorców dietetycznych wzrost spożycia cukru, źle prowadzona profilaktyka fluorkowa oraz niewłaściwa higiena jamy ustnej. W krajach wysoko uprzemysłowionych leczenie próchnicy i jej skutków pochłania od 5 do 10% budżetu przeznaczonego na zachowanie zdrowia. Cel pracy. Celem pracy był systematyczny przegląd piśmiennictwa dotyczącego aktualnego stanu wiedzy na temat past do zębów zawierających 5000 ppm F (1,1% NaF). Materiał i metody. Dane zostały zebrane przy użyciu systemu Medline, PubMed i Cochrane Library. Podstawą wyszukiwania były terminy: biofilm, próchnica, zapobieganie próchnicy, remineralizacja, fluorki oraz pasty do zębów o zawartości 5000 ppm F. Podsumowanie. Na podstawie zebranych danych można stwierdzić, że pasty o zawartości 5000 ppm F (1,1% NaF) sprzyjają redukcji występowania próchnicy w znacznie większym stopniu niż ma to miejsce po zastosowaniu powszechnie dostępnych past o zawartości do 1500 ppm F. Stwierdzono bowiem, większe ograniczenie demineralizacji oraz podniesienie poziomu remineralizacji tkanek zmineralizowanych. Pasty o wysokiej zawartości F sprzyjają także przedłużonej akumulacji fluorków w biofilmie w przestrzeniach międzyzębowych, co podnosi ich kariostatyczny efekt w przypadku próchnicy na powierzchniach proksymalnych. KEYWORDS: caries, caries prevention, remineralisation, fluorides, toothpastes HASŁA INDEKSOWE: próchnica, profilaktyka próchnicy, remineralizacja, fluorki, pasty do zębów 248

2 5000 ppm F (1.1% NaF) toothpastes current state of knowledge J Stoma 2016; 69, 2 Introduction Dental caries is the most common oral cavity pathology, which affects almost 100% of the human population. 1-3 Epidemiological studies conducted in the 21 st century indicate a global increase in the incidence of caries in all age groups. 4-5 A high-sugar diet, badly conducted fluoride prophylaxis and inappropriate oral hygiene contribute to the occurrence of dental caries. 6 A dynamic change of the nutritional patterns constitutes the primary factor responsible for the increase of caries incidence in the population. 7 However, it should be noted that other of the abovelisted factors may be more prominent in certain countries. This implies that the prophylactic and therapeutic approach should be specific for the given geographical region. In Europe, almost all adults have experienced caries, which progresses to a cavity when untreated. Many patients are unaware that an early stage of caries can be inhibited, and even reversed. 8 In Poland, because of the increasing consumption of sugar and decreased interest in widespread use of fluorides, caries has become an important social problem. 9 According to the data from the Oral Health Monitoring programme, 80% of 6-yearolds, almost 95% of adolescents and 99.9% of persons aged years are affected by caries. In industrialised countries, treatment of caries and its sequelae uses 5% to 10% of the health budget. 6 The objective of this study was performing a systematic literature review of the current status of knowledge on toothpastes containing 5000 ppm F (1.1% NaF). Literature Analysis Methodology The data on 1.1% NaF toothpastes were collected with the use of Medline, PubMed and Cochrane Library. The search terms were: biofilm, caries, caries prevention, remineralisation, fluorides and 5000 ppm F toothpastes. B. Results Caries is a continuous dynamic process with repeated demineralisation and remineralisation Wprowadzenie Próchnica zębów jest najczęściej występującą patologią jamy ustnej, która dotyczy prawie 100% populacji ludzkiej. 1-3 Na podstawie przeprowadzonych w XXI wieku badań epidemiologicznych stwierdzono globalny wzrost częstości występowania próchnicy we wszystkich grupach wiekowych. 4-5 Występowaniu próchnicy sprzyja dieta bogata w cukry, źle prowadzona profilaktyka fluorkowa oraz niewłaściwa higiena jamy ustnej. 6 Dynamiczna zmiana wzorców dietetycznych stanowi zasadniczy czynnik wzrostu częstości występowania próchnicy w populacji. 7 Należy jednak zaznaczyć, że pozostałe czynniki mogą być w niektórych krajach istotniejsze. Implikacją tego stanu jest specyficzne dla danego obszaru geograficznego postępowanie profilaktyczne i terapeutyczne. W Europie niemal wszyscy dorośli doświadczyli próchnicy, która nieleczona ulega progresji w ubytek. Wielu pacjentów nie wie, że jej wczesne stadium można zahamować, a nawet odwrócić. 8 W naszym kraju z uwagi na zwiększające się spożycie cukru oraz zmniejszone zainteresowanie powszechnym stosowaniem fluorków, próchnica stała się istotnym problemem społecznym. 9 Według danych pochodzących z programu Monitoring Zdrowia Jamy Ustnej próchnicą obciążonych jest w Polsce 80% 6-latków, prawie 95% nastolatków oraz 99,9% osób w wieku lat. W krajach wysoko uprzemysłowionych leczenie próchnicy i jej skutków pochłania od 5 do 10% budżetu przeznaczonego na zachowanie zdrowia. 6 Celem pracy był systematyczny przegląd piśmiennictwa dotyczący obecnego stanu wiedzy na temat past do zębów zawierających 5000 ppm F (1,1% NaF). Analiza piśmiennictwa Materiał i metody Dane dotyczące past do zębów zawierających 1,1% NaF zostały zebrane za pomocą systemów Medline, PubMed i Cochrane Library. Podstawą wyszukiwania były terminy: biofilm, próchnica, 249

3 J Stoma 2016; 69, 2 Wagner L. cycles. In the course of caries development, reversible and irreversible, progressive stages occur; the irreversible stage is the so-called cavity, which is a consequence of an imbalance between pathological and protective factors. 8,10 An equilibrium can be attained by limiting the effects of aetiological factors such as biofilm formation and cariogenic diet and by increasing the effectiveness of the remineralisation process, i.e. lifelong, advised modulation of the pathological and protective factors. 11 Lack of interventions or an inappropriate therapeutic approach leads to a transition to the next stage. In view of the multistage nature, progressive course and advancement level, caries requires different management methods Caries is divided into three main stages: incipient caries, which is the loss of external enamel fragments visible on the dried surface of this tissue. This condition is reversible through the appropriate diet modification, implementation of proper hygiene and the use of fluorides, moderate caries, characterised by localised enamel defects or enamel defects extending into dentine. Depending on the advancement stage, some defects may become remineralised under the effect of an intensive prophylactic intervention, while others require the use of filling materials, extensive caries with visible dentine decay, the treatment of which requires routine conservative management. The use of fluorine compounds in the prophylaxis of caries to treat its initial lesions and lesions on the root surface is an effective method that has been accepted for many decades The use of toothpastes containing different concentrations of fluorides is of particular importance. The benefits from their use regardless of the patient s age have been evidenced in many systematic reviews based on data meta-analyses. 15,17-18 An ideal toothpaste should have a formula designed so as to deliver to the oral cavity fluorine in the ionic form, available to mineralised tissues and to the biofilm during the tooth brushing process (the application phase), and should ensure long-term retention (the retention zapobieganie próchnicy, remineralizacja, fluorki oraz pasty do zębów o zawartości 5000 ppm F. Wyniki Próchnica jest to ciągły, dynamiczny proces, w którym zachodzą powtarzające się cykle demineralizacji i remineralizacji. Podczas jej przebiegu występują stadia odwracalne i nieodwracalne, powodujące pojawienie się tzw. ubytków, będących następstwem zachwiania równowagi pomiędzy czynnikami patologicznymi a ochronnymi. 8,10 Równowagę można osiągnąć poprzez ograniczenie wpływu czynników etiologicznych, takich jak biofilm i próchnicotwórcza dieta oraz zwiększenie skuteczności procesu remineralizacji, czyli celową modulację czynników patologicznych i ochronnych przez całe życie. 11 Brak interwencji lub niewłaściwe postępowanie prowadzi do przejścia do następnego stadium. Z uwagi na wieloetapowość, postępujący przebieg i poziom zaawansowania, próchnica wymaga różnych metod postępowania Wyróżniamy 3 główne stadia próchnicy: próchnicę początkową, polegającą na utracie zewnętrznych fragmentów szkliwa widocznych na osuszonej powierzchni tej tkanki. Stan ten można odwrócić, poprzez odpowiednią zmianę diety, wdrożenie właściwej higieny i stosowanie fluorków, próchnicę o średnim nasileniu, która charakteryzuje się zlokalizowanymi ubytkami szkliwa lub drążącymi do zębiny. W zależności od zaawansowania niektóre ubytki mogą ulec remineralizacji pod wpływem intensywnego działania profilaktycznego, a inne wymagają zastosowania materiałów wypełniających, rozległą próchnicę z widocznym ubytkiem w zębinie, której leczenie wymaga rutynowego postępowania zachowawczego. Stosowanie związków fluoru w profilaktyce próchnicy, leczeniu jej początkowych zmian oraz zmian na powierzchni korzenia jest metodą efektywną i akceptowaną od wielu dziesięcioleci. 15,16 Szczególne znaczenie ma użycie past do zębów zawierających różne stężenia fluorków. Korzyści z ich stosowania, bez względu na wiek 250

4 5000 ppm F (1.1% NaF) toothpastes current state of knowledge J Stoma 2016; 69, 2 phase) of fluoride in the oral cavity at the sufficient level. 15 Fluorides which penetrate into the body via the endo- and exogenous routes are incorporated by mineralised tissues and the biofilm, and are deposited on dental surfaces. 16,19 Saliva is a constant source of F- ions which, when flushing the teeth, causes fluoride uptake by the biofilm, which in turn facilitates remineralisation. 20,21 Principal mechanisms of action of fluorine are: converting hydroxyapatite to fluoro-hydroxyapatite and/or fluorapatite, which are more resistant to the action of H + reduction of acid production by biofilm bacteria contributing to remineralisation in the areas demineralised by the acid. 16 The maximum content of fluorides in generally available toothpastes is 1500 ppm. Higher concentrations of F are present in toothpastes available in pharmacies. The clinical trials conducted in Europe demonstrated an average reduction of caries by 24% in the case of using toothpastes containing ppm F, while comparative trials of toothpastes containing 1100 ppm to 2800 ppm F conducted in the USA demonstrated a significant reduction of caries in patients using the 2800 ppm F toothpaste, while the reduction of caries for toothpastes containing 2200 to 2800 ppm F was 18 21% Toothpastes containing 5000 ppm F (1.1% NaF by weight) are intended for daily use instead of the typical toothpaste with F in persons over 16 years of age with a high risk of caries, with root caries, with xerostomia, 25 and before and after radiotherapy. The toothpaste should be used three times daily, squeezing out onto a toothbrush about 2 cm of the product, which corresponds to 3 to 5 mg NaF. As demonstrated by the conducted studies, 1.1% NaF toothpastes: have a higher potential of remineralisation of the lesions on and under the enamel surface in comparison with other toothpastes, 26 produce a significant (5-fold) increase of remineralisation and limit episodes of demineralisation during the day in comparison with toothpastes containing up to 1500 ppm F, 27 pacjenta, zostały udowodnione w wielu przeglądach systematycznych opartych na metaanalizie danych. 15,17-18 Idealna pasta do zębów powinna mieć tak opracowaną formułę, aby dostarczać do jamy ustnej fluor w postaci jonowej, dostępnej dla tkanek zmineralizowanych i biofilmu podczas szczotkowania (faza aplikacji) oraz zapewnić jego długotrwałą retencję (faza utrzymania) w jamie ustnej na odpowiednim poziomie. 15 Fluorki, które dostają się do organizmu drogą endo- i egzogenną są inkorporowane przez tkanki zmineralizowane, biofilm oraz osadzają się na powierzchni zębów. 16,19 Stałym źródłem jonów F- jest ślina, która omywając zęby przyłącza go do biofilmu, co ułatwia remineralizację. 20,21 Najważniejsze mechanizmy działania fluoru: przekształcenie hydroksyapatytu we fluorohydroksyapatyt i/lub fluoroapatyt, które są bardziej odporne na działanie H +, redukcja produkcji kwasu przez bakterie biofilmu, sprzyjanie remineralizacji w obszarach zdemineralizowanych przez kwas. 16 Maksymalna zawartość fluorków w pastach powszechnie dostępnych wynosi 1500 ppm. Wyższe stężenia F występują w pastach dostępnych w aptekach. Przeprowadzone w Europie badania kliniczne wykazały średnią redukcję próchnicy o 24% w przypadku stosowania past o zawartości ppm F, natomiast badania porównawcze past o różnej zawartości od 1100 ppm do 2800 ppm F przeprowadzone w USA wykazały statystycznie istotne obniżenie próchnicy u pacjentów stosujących pastę zawierającą 2800 ppm F, redukcja próchnicy dla past zawierających od 2200 do 2800 ppm F wyniosła 18-21% Pasty o zawartości 5000 ppm F (1,1% NaF wagowo) przeznaczone są do codziennego stosowania zamiast typowej pasty z F u osób powyżej 16 r. życia w grupie wysokiego ryzyka próchnicy, w przypadku próchnicy korzenia, u pacjentów obciążonych kserostomią 25 oraz po i w trakcie radioterapii. Pastę należy stosować 3 razy dziennie wyciskając na szczoteczkę ok. 2 cm pasty, co stanowi od 3 do 5 mg NaF. Przeprowadzone badania wskazują, że pasty zawierające 1,1% NaF wykazują: 251

5 J Stoma 2016; 69, 2 Wagner L. exert a positive effect in the prophylaxis and treatment of root caries and are particularly recommended for prevention of grade 2 root caries, considerably inhibit the loss of the mineral part of dentine and the depth of carious lesions in this tissue. 33 Selected clinical trials Short-term trials Concerning the crown area a group of twenty patients wearing permanent orthodontic appliances, with provoked incipient caries on the buccal surface of the upper first bicuspid. The assessment covered 5000 ppm F and 1450 ppm F toothpastes. At 8 9 weeks, the teeth were extracted and their surfaces were analysed with the use of QLF. Additionally, the fluoride level in the oral cavity was measured in all patients. On the basis of the obtained result, the toothpaste with a high F content was found to have a higher anticaries potential and to contribute to a higher retention of fluorides. 34 a group of thirty patients with previously diagnosed carious lesions of the occlusal fissures (Diagnodent values between 10 and 20). The assessment covered 5000 ppm F and 1450 ppm F toothpastes, which were used three times daily for fourteen days. After two weeks of toothpaste use, a much higher decrease in fluorescence in the assessed fissures (by 21%) was found in the case of the toothpaste with a high F content in comparison with the control toothpaste (fall by 4%). The decrease in fluorescence in the tested group was significant (p <0.001; Wilcoxon s test). 35 Concerning the root area a group of 125 elderly persons 36 and 215 persons aged above 75 years, 37 with a history of root caries. The assessment covered 5000 ppm F and 1450 ppm F toothpastes, which were used twice daily for eight months. The activity of caries was assessed on the basis of the following parameters: structure, contour, location and colour. On the basis of the obtained results it was found that the toothpaste with a high F większy potencjał remineralizacyjny zmian na powierzchni szkliwa i podpowierzchniowych w porównaniu do innych past, 26 znacząco (5- krotnie) zwiększają remineralizację i ograniczają epizody demineralizacji w ciągu dnia w porównaniu do past zawierających do 1500 ppm F, 27 dają pozytywny efekt w profilaktyce oraz leczeniu próchnicy korzenia i są szczególnie zalecane w zapobieganiu 2 stopnia próchnicy korzenia, 31,32 ograniczają w znacznym stopniu utratę części mineralnej zębiny i głębokość zmian próchnicowych w tej tkance. 33 Wybrane badania kliniczne Badania krótkoterminowe Dotyczące obszaru korony grupa 20 pacjentów z założonymi stałymi aparatami ortodontycznymi i prowokowaną próchnicą początkową na powierzchni policzkowej pierwszych górnych zębów przedtrzonowych. W ocenie uwzględniono pasty: 5000 ppm F i 1450 ppm F. Po 8-9 tygodniach zęby usunięto, a ich powierzchnię analizowano za pomocą QLF. Dodatkowo u wszystkich pacjentów zbadano poziom fluoru w jamie ustnej. Na podstawie uzyskanych wyników stwierdzono, że pasta z wysoką zawartością F ma większy potencjał przeciwpróchnicowy oraz sprzyja wyższej retencji fluorków, 34 grupa 30 pacjentów ze zdiagnozowanymi wczesnymi zmianami próchnicowymi bruzd na powierzchni żującej (wg wskazań Diagnodentu pomiędzy 10 a 20). W ocenie uwzględniono pasty: 5000 ppm F i 1450 ppm F, które stosowano 3 razy dziennie przez 14 dni. Po 2 tygodniach stosowania past stwierdzono znacznie wyższy spadek fluorescencji w ocenianych bruzdach (o 21%) w przypadku pasty o wysokiej zawartości F w porównaniu do pasty kontrolnej (spadek o 4%). Spadek fluorescencji w grupie badanej był istotny (p <0,001; test Wilcoxona). 35 Dotyczące obszaru korzenia grupa 125 osób w podeszłym wieku 36 oraz 215 osób w wieku powyżej 75 lat 37 obciążonych 252

6 5000 ppm F (1.1% NaF) toothpastes current state of knowledge J Stoma 2016; 69, 2 content was three times more effective in inhibiting progression of caries and demonstrates a higher effectiveness in contributing to remineralisation. 36,37 a group of 130 persons (mean age 57 years) 38 and 135 persons aged 18 to 75 years 39 with diagnosed root caries. The assessment covered 5000 ppm F and 1350 ppm F toothpastes, which were used twice daily for six months. It was concluded on the basis of the obtained results that the use of a toothpaste containing a high level of fluorides significantly increased hardness of the surface of carious lesions in comparison with the control toothpaste. 38,39 a group of 186 persons with diagnosed root caries. The assessment covered 5000 ppm F and 1100 ppm F toothpastes, which were used for six months. Additionally, PLI and colour of the changed area were assessed. On the basis of the obtained results significantly higher remineralisation of early carious lesions in the root (by 55% at three months and by 76% at six months) and a significantly lower PLI were found when toothpaste with a high F content was used in comparison with the control toothpaste. 40 Other fluorine level in the saliva and biofilm in the interdental spaces. The study was conducted in twenty-six volunteers. The assessment covered 5000 ppm F and 1450 ppm F toothpastes, which were used twice daily for two weeks. On the basis of the obtained results a significant increase in the level of fluorine in the saliva and biofilm was found after the use of the toothpaste with a high F content in comparison with the control toothpaste, 41 and previous studies of toothpastes containing AmF/SnF, where F was not found in the biofilm six hours after brushing. 42 fluorine level in saliva. The study covered fifty-nine persons aged years. The assessment included 5000 ppm F and 1450 ppm F toothpastes. The use of a toothpaste with a high fluorine content caused a significantly higher increase in fluorine concentration in saliva, persistent for a longer time. 43 the level of fluorides in the dental plaque and próchnicą korzenia. W ocenie uwzględniono pasty zawierające 5000 ppm F i 1450 ppm F, które stosowano 2 razy dziennie przez 8 miesięcy. Aktywność choroby próchnicowej oceniano na podstawie następujących parametrów: struktury, konturu, umiejscowienia i zabarwienia. Na podstawie uzyskanych wyników stwierdzono, że pasta o wysokiej zawartości F jest 3-krotnie bardziej skuteczna w ograniczeniu progresji próchnicy oraz wykazuje większą efektywność w sprzyjaniu remineralizacji, 36,37 grupa 130 osób (średnia wieku 57 lat) 38 oraz 135 osób w wieku od 18 do 75 lat 39 ze zdiagnozowaną próchnicą korzenia. W ocenie uwzględniono pasty zawierające 5000 ppm F i 1350 ppm F, które stosowano 2 razy dziennie przez 6 miesięcy. Na podstawie uzyskanych wyników stwierdzono, że stosowanie pasty zawierającej wysoki poziom fluorków istotnie zwiększa twardość powierzchni zmian próchnicowych w porównaniu do pasty kontrolnej, 38,39 grupa 186 osób ze zdiagnozowaną próchnicą korzenia. W ocenie uwzględniono pasty zawierające 5000 ppm F i 1100 ppm F, które stosowano przez 6 miesięcy. Dodatkowo oceniano PLI i kolor zmienionego obszaru. Na podstawie uzyskanych wyników stwierdzono znacząco większą remineralizację wczesnych zmian próchnicowych w korzeniu (o 55% po 3 mies. i 76% po 6 mies.) oraz istotnie mniejszy PLI w przypadku pasty o wysokiej zawartości F w porównaniu do pasty kontrolnej. 40 Inne poziom fluoru w ślinie i biofilmie w przestrzeniach międzyzębowych. Badanie przeprowadzono u 26 wolontariuszy. W ocenie uwzględniono pasty zawierające 5000 ppm F i 1450 ppm F, które stosowano 2 razy dziennie przez 2 tygodnie. Na podstawie uzyskanych wyników stwierdzono znaczący wzrost poziomu fluoru w ślinie i biofilmie po zastosowaniu pasty z wysoką zawartością F w porównaniu do pasty kontrolnej 41 i uprzednich badań past zawierających AmF/SnF gdzie po 6 h od szczotkowania nie stwierdzono F w biofilmie, 42 poziom fluoru w ślinie. Badaniem objęto

7 J Stoma 2016; 69, 2 Wagner L. saliva. The study comprised sixteen patients who brushed their teeth two or three times daily with 5000 ppm F and 1450 ppm F toothpastes. Additionally, each patient rubbed in those toothpastes once daily in the buccal surfaces of the teeth. The following outcome variables were assessed: fluorine content in the dental plaque and saliva, and also changes in ph of the plaque after rinsing the oral cavity with a sugar solution. On the basis of the obtained results it was found that brushing teeth with the use of toothpaste containing a high concentration of F had caused a significantly higher increase in fluoride level in comparison with toothpaste with a lower concentration. On the other hand, brushing twice daily and rubbing in produced the same effect of increasing F concentration in the plaque and saliva as brushing three times a day. The authors of the study emphasise that rubbing the toothpaste with a finger may be an economical, simple and effective method of delivering fluorides three times a day. 29 the level of fluorides in saliva. The study included twenty-seven patients (aged /- 6 years) who brushed their teeth two or three times daily with 5000 ppm F and 1450 ppm F toothpastes in five 14-day cycles. On the basis of the obtained results a significant increase in the level of fluorides in saliva was found in the case of the 5000 ppm F toothpaste in comparison with the control toothpaste, along with an increase in enamel saturation withcaf B. Long-term trials With the use of 5000 ppm F and 1450 ppm F toothpastes Those toothpastes were used twice daily for twenty-four months in adolescents (aged years) with DMFS 5 45 and in adults. 46 The outcome variables included caries incidence and progression of proximal and occlusal caries. As demonstrated by the obtained results, in persons using the 5000 ppm F toothpaste the incidence of caries was lower and the progression of proximal and occlusal lesions was significantly inhibited. 45,46 The preliminary studies assessing the efficacy osób w wieku lata. W ocenie uwzględniono pasty zawierające 5000 ppm F i 1450 ppm F. Użycie pasty z wysoką zawartością fluoru spowodowało istotnie wyższy wzrost stężenia fluoru w ślinie utrzymujący się przez dłuższy czas, 43 poziom fluorków w płytce nazębnej i ślinie. Badaniem objęto 16 osób, które szczotkowały zęby 2 lub 3 razy dziennie pastami zawierającymi 5000 ppm F i 1450 ppm F. Dodatkowo każdy pacjent raz dziennie wcierał wymienione pasty w powierzchnie policzkowe zębów. Ocenie poddano zawartość fluoru w płytce nazębnej i ślinie oraz dodatkowo oceniono zmiany ph płytki po wypłukaniu jamy ustnej roztworem cukru. Na podstawie uzyskanych wyników stwierdzono że szczotkowanie pastą o wysokim stężeniu F powodowało istotnie wyższy wzrost poziomu fluorków w porównaniu do pasty o niższym stężeniu. Natomiast 2-krotne szczotkowanie i wcieranie dawało ten sam efekt podniesienia stężenia w płytce i ślinie, jak 3-krotne szczotkowania. Autorzy pracy podkreślają, że wcieranie pasty palcem może być ekonomiczną, prostą i skuteczną metodą dostarczania fluorków 3 razy dziennie, 29 poziom fluorków w ślinie. Badaniu poddano 27 pacjentów (wiek 73,5 +/-6 lat), które szczotkowały zęby 2 lub 3 razy dziennie pastami o zawartości 5000 ppm F i 1450 ppm F w 5 cyklach 14-dniowych. Na podstawie uzyskanych wyników stwierdzono znaczący wzrost poziomu fluorków w ślinie w przypadku pasty 5000 ppm F w porównaniu do pasty kontrolnej oraz wzrost nasycenia szkliwa CaF Badania długoterminowe Przy zastosowaniu past zawierających 5000 ppm F i 1450 ppm F Wymienione pasty były stosowane 2 razy dziennie przez 24 miesiące u młodzieży (w wieku lat) o DMFS 5 45 oraz u dorosłych. 46 Oceniono częstość występowania próchnicy oraz progresję zmian na powierzchniach stycznych i żujących. Na podstawie uzyskanych wyników stwierdzono, że u osób stosujących pastę zawierającą 5000 ppm F częstość występowania próchnicy była niższa, 254

8 5000 ppm F (1.1% NaF) toothpastes current state of knowledge J Stoma 2016; 69, 2 of toothpastes containing 5000 ppm F (1.1% NaF) evidenced a reduction of caries development rate. Subsequent short-term studies investigated the possibility of stopping the progression of caries and not preventing it. On their basis, a higher remineralisation potential of toothpastes with a high content of F was confirmed, which suggests more rapid absorption of F - ions by demineralised enamel (a white spot lesion). 26 Furthermore, a linear correlation between the increasing concentration of fluorides in the toothpaste and its clinical effectiveness was demonstrated An increase in the concentration of fluoride ions in the oral cavity environment contributes to inhibition of the demineralisation process and increases remineralisation, thus ensuring a clinically proven cariostatic effect. 43 A high content of F is particularly indicated for the prevention and/ or control of caries in high-risk patients such as those wearing orthodontic braces, consuming excessive amounts of sugar, performing the routine hygienic procedures poorly (irregular less than twice daily brushing of teeth, or without flossing), suffering from xerostomia, patients before and after radiotherapy, with disorders of periodontal tissues and with DMFS These toothpastes are also effective in the prevention and remineralisation of root caries. 29,50 In comparison with preventive procedures performed in dental offices, the use of high contents of F in toothpastes is more economical on condition of their proper implementation. Conclusion On the basis of the data collected from the available literature, it can be concluded that 5000 ppm F (1.1% NaF) toothpastes contribute to reduction of caries to a much higher degree than generally available toothpastes that contain up to 1500 ppm F. In fact, greater inhibition of demineralisation and an increase of the level of remineralisation of mineralised tissues were demonstrated. Moreover, toothpastes with a higher F content contribute to prolonged accumulation of fluorides in the biofilm in the interdental spaces, which increases their cariostatic effect in the case of decay on proximal surfaces. a progresja zmian na powierzchniach stycznych i żujących była istotnie ograniczona.45,46 Początkowe badania oceniające skuteczność stosowania past do zębów zawierających 5000 ppm F (1,1% NaF) wykazały zmniejszenie tempa rozwoju próchnicy. Kolejne, krótkoterminowe dotyczyły możliwości zatrzymania próchnicy, a nie działania zapobiegawczego. Na ich podstawie stwierdzono większy potencjał remineralizacyjny past o wysokiej zawartości F, co sugeruje szybsze wchłaniania jonów F - przez zdemineralizowane szkliwo (biała plama). 26 Wykazano także liniową korelację pomiędzy wzrastającym stężeniem fluorków w paście a jego kliniczną efektywnością Wzrost stężenia jonów fluorkowych w środowisku jamy ustnej wpływa na ograniczenie procesu demineralizacji i zwiększa remineralizację, zapewniając tym samym udowodniony klinicznie efekt kariostatyczny. 43 Wysoka zawartość F jest szczególnie wskazana do zapobiegania i/lub zatrzymania próchnicy u pacjentów z grupy wysokiego ryzyka (np. z założonymi stałymi aparatami ortodontycznymi, spożywającymi nadmierne ilości cukru, źle wykonującymi rutynowe zabiegi higienizacyjne (nieregularnie szczotkujących zęby, np. mniej niż 2 razy dziennie lub bez nitkowania), obciążonych kserostomią, u osób w trakcie i po radioterapii, ze schorzeniami tkanek przyzębia oraz DMFS Pasty te są również skuteczne w zapobieganiu i remineralizacji próchnicy korzenia. 29,50 W porównaniu do procedur zapobiegawczych wykonywanych w gabinetach, wykorzystywanie wysokich zawartości F w pastach do zębów jest bardziej ekonomiczne, pod warunkiem ich prawidłowego zastosowania. Podsumowanie Na podstawie danych uzyskanych z dostępnego piśmiennictwa można stwierdzić, że pasty o zawartości 5000 ppm F (1,1% NaF) sprzyjają redukcji próchnicy w znacznie większym stopniu niż po zastosowaniu powszechnie dostępnych past o zawartości do 1500 ppm F, stwierdzono bowiem większe ograniczenie demineralizacji oraz podniesienie poziomu remineralizacji tkanek zmineralizowanych. Pasty o wysokiej zawartości F sprzyjają także przedłużonej akumulacji fluorków 255

9 J Stoma 2016; 69, 2 Wagner L. However, an assessment of clinical effectiveness of 5000 ppm F (1.1% NaF) toothpastes requires confirmation in multi-centre clinical trials with a long observation time. w biofilmie w przestrzeniach międzyzębowych, co podnosi ich kariostatyczny efekt w przypadku próchnicy na powierzchniach proksymalnych. Ocena efektywności klinicznej past o zawartości 5000 ppm F (1,1% NaF) wymaga jednak potwierdzenia w wieloośrodkowych badaniach klinicznych o długim okresie obserwacji. References 1. FDI White Paper Oral Health Worldwide. Genewa: FDI;2014, 1-23, Available to: 2. Frazão P: Epidemiology of dental caries: when structure and context matter. Braz Oral Res 2012; 26 (Spec Iss 1): Quock RL: Dental Caries: A current understanding and implications. J Nat Sci 2015; 1, e27, Available to: files/html/e27.htm 4. Bagramian RA, Garcia-Godoy F, Volpe AR: The global increase in dental caries. A pending public health crisis. Am J Dent 2009; 22: National Center for Health Statistics. Health, United States, 2013: With Special Feature on Prescription Drugs. Hyattsville, 2014, Available to: hus/ hus13.pdf. 6. Petersen PE, Bourgeois D, Ogawa H, Estupinan- Day S, Ndaye C: The global burden of oral diseases and risks to oral health. Bull World Health Organ 2005; 83: Moynihan P, Petersen PE: Diet, nutrition and the prevention of dental diseases. 8. Public Health Nutr 2004; 7: Peterson PE: World Health Organization, Report on Oral Health. 2003, Available at who.int/oral_health/media/en/orh_report03_ en.pdf. 10. Wierzbicka M, editor: Monitoring zdrowia jamy ustnej. Stan zdrowia jamy ustnej i jego uwarunkowania oraz potrzeby profilaktyczno-lecznicze dzieci w wieku 6 i 12 lat oraz młodzieży w wieku 18 lat. Polska 2012.Warszawa: Warszawski Uniwersytet Medyczny; p Selwitz RH, Ismail A, Pitts NB: Dental caries. Lancet 2007; 369: Gonzalez-Cabezas C: The chemistry of caries: remineralization and demineralization events with direct clinical relevance. Dent Clin North Am 2010; 54: Kidd EA, Ricketts DN, Pitts NB: Occlusal caries diagnosis: a changing challenge for clinicians and epidemiologists. J Dent 1993; 21: Ekstrand KR, Ricketts DN, Kidd EA, Qvist V, Schou S: Detection, diagnosing, monitoring and logical treatment of occlusal caries in relation to lesion activity and severity: an in vivo examination with histological validation. Caries Res 1998; 32: Pitts NB, Ekstrand KR: The ICDAS Foundation. International Caries Detection and Assessment System (ICDAS) and its International Caries Classification and Management System (ICCMS ) methods for staging of the caries process and enabling dentists to manage caries. Community Dent Oral Epidemiol 2013; 41: e41- -e Zero DT, Marinho VCC, Phantumvanit P: Effective use of self-care fluoride administration in Asia. Adv Dent Res 2012; 24: DOI: / Lussi A, Hellwig, Klimek J: Fluorides mode of action and recommendations for use. Schweiz Monatsschr Zahnmed 2012; 122: Ijaz S, Croucher RE, Marinho VCC: Systematic reviews of topical fluorides for dental caries: a review of reporting practice. Caries Res 2010;44: DOI: / Griffin SO, Regnier E, Griffin P, Huntley V: Effectiveness of fluoride in preventing caries in adults. J Dent Res 2007; 86: DOI: / Newbrun E: Fluorides and dental caries. 3rd ed. Springfield, Illinois: Charles C.Thomas;

10 5000 ppm F (1.1% NaF) toothpastes current state of knowledge J Stoma 2016; 69, Lambrou D. Larsen M.J. Fejerskov O. Tachos B: The effect of fluoride in saliva on remineralization of dental enemel in humans. Caries Res 1981; 15: DOI: / Featherstone JD: Remineralization, the natural caries repair process the need for new approaches. Adv Dent Res 2009; 21: Biesbrock AR, Gerlach RW, Bollmer BW, Faller RV, Jacobs SA, Bartizek RD: Relative anti-caries efficacy of 1100, 1700, 2200, and 2800 ppm fluoride ion in a sodium fluoride dentifrice over 1 year. Community Dent Oral Epidemiol 2001; 29: Walsh T, Worthington HV, Glenny AM, Appelbe P, Marinho VCC, Shi X: Fluoride toothpastes of different concentrations for preventing dental caries in children and adolescents (Review). Cochrane Database Syst Rev Jan 20; (1): CD doi: / CD pub Bartizek RD, Gerlach RW, Faller RV, Jacobs SA, Bollmer BW, Biesbrock AR: Reduction in dental caries with four concentrations of sodium fluoride in a dentifrice: a meta-analysis evaluation. J Clin Dent 2001; 12: da Costa J: Determining the best protocol for early caries lesions. Inside Dent 2014; 10: 1. Available to: determining-the-best-protocol-for-early-carieslesions?page_id= Karlinsey RL, Mackey AC, Walker ER, Amaechi BT, Karthikeyan R, Najibfard K and Pfarrer AM: Remineralization potential of 5,000 ppm fluoride dentifrices evaluated in a ph cycling model. J Dent Oral Hyg 2010; 2: 1-6, Available to: /JDOH 28. ten Cate JM, Buijs MJ, Miller CC, Exterkate RA: Elevated fluoride products enhance remineralization of advanced enamel lesions. J Dent Res. 2008; 87: Heijnsbroek M, Gerardu VAM, Buijs MJ, van Loveren C, ten Cate JM, Timmerman MF, et al.: Increased salivary fluoride concentrations after post-brush fluoride rinsing not reflected in dental plaque. Caries Res 2006; 40: Nordström A, Birkhed D: Effect of a third application of toothpastes (1450 and 5000 ppm F), including a massage method on fluoride retention and ph drop in plaque. Acta Odontol Scand 2013; 71: doi: / Su N, Marek CL, ChingV: Caries prevention for patients with dry mouth. J Can Dent Assoc 2011; 77: b Gluzman R, Katz RV, Frey BJ, McGowan R: Prevention of Root Caries: A literature review of primary and secondary preventive agents. Spec Care Dentist 2013; 33: DOI: /j x 33. Gupta B, Marya C, Juneja V, Dahiya V: Root caries: an aging problem. Internet J Dent Sci 2006; 5: Bizhang M, Chun JH, Winterfeld MT, Altenburger MJ, Raab WH, Zimmer S: Effect of a 5000 ppm fluoride toothpaste and a 250 ppm fluoride mouth rinse on the demineralisation of dentin surfaces. BMC Res Notes 2009; 2: 147. DOI: / Al-Mulla A, Karlsson L, Kharsa S, Kjellberg H, Birkhed D: Combination of high-fluoride toothpaste and no post-brushing water rinsing on enamel demineralization using an in-situ caries model with orthodontic bands. Acta Odontol Scand 2010; 68: DOI: / Schirrmeister JF, Gebrande JP, Altenburger MJ, Mönting JS, Hellwig E: Effect of dentifrice containing 5000 ppm fluoride on non-cavitated fissure carious lesions in vivo after 2 weeks. Am J Dent. 2007; 20: Ekstrand KR, Poulsen JE, Hede B, Twetman S, Qvist V, Ellwood RP: A randomized clinical trial of the anti-caries efficacy of 5,000 compared to 1,450 ppm fluoridated toothpaste on root caries lesions in elderly disabled nursing home residents. Caries Res 2013; 47: DOI: / Ekstrand K, Martignon S, Holm-Pedersen P: Development and evaluation of two root caries controlling programmes for home-based frail people older than 75 years. Gerodontology 2008; 25: DOI: /j x. 39. Srinivasan M, Schimmel M, Riesen M, Ilgner A, Wicht MJ, Warncke M,et al.: High-fluoride toothpaste: a multicenter randomized controlled trial in adults. Community Dent Oral Epidemiol 2014; 42: DOI: /cdoe Yeung CA: Some beneficial effect on root caries from use of higher concentration fluoride toothpaste (5000 ppm F). Evid Based Dent 2014; 15: 8-9. DOI: /sj.ebd Baysan A, Lynch E, Ellwood R, Davies R, Petersson L, Borsboom P: Reversal of primary root caries using dentifrices containing 5,000 and 1,100 ppm fluoride. Caries Res. 2001; 35: DOI: / Nordström A, Birkhed D: Fluoride retention in interdental plaque and saliva using two naf den

11 J Stoma 2016; 69, 2 Wagner L. tifrices 5000 and 1450 ppm f with and without water rinsing. Caries Res 2009; 43: DOI: / Heijnsbroek M, Paraskevas S, Van der Weijden GA: Fluoride interventions for root caries: a review. Oral Health Prev Dent 2007; 5: Kaczmarek U, Orłowska K, Kłaniecka B, Szymonajtis A: Salivary fluoride retention after toothbrushing with use of toothpastes with standard and high content of fluoride. Dent Med Probl 2013; 50: Ekstrand KR, Ekstrand ML, Lykkeaa J, Bardow A, Twetman S: Whole-saliva fluoride levels and saturation indices in 65+ eldery during use four different toothpaste regimens. Caries Res 2015; 49: DOI: / Duane B: 5,000 ppm F dentifrice for caries prevention in adolescents. Evid Based Dent 2012; 13: DOI: /sj.ebd Nordström A, Birkhed D: Preventive effect of high-fluoride dentifrice (5,000 ppm) in caries-active adolescents: a 2-year clinical trial. Caries Res 2010; 44: DOI: / Tavss EA, Mellberg JR, Joziak M, Gambogi RJ, Fisher SW: Relationship between dentifrice fluoride concentration and clinical caries reduction. Am J Dent 2003; 16: Lynch E, Baysan A: Reversal of primary root caries using a dentifrice with a high fluoride content. Caries Res 2001; 35 (suppl 1): Marks RG, D Agostino R, Moorhead JE, Conti AJ, Cancro L: A fluoride dose-response evaluation in an anticaries clinical trial. J Dent Res 1992; 71: Petersson LG: The role of fluoride in the preventive management of dentin hypersensitivity and root caries. Clin Oral Investig 2013; 17 (Suppl 1): DOI: /s Warszawa, ul. Nowogrodzka 59 Tel.: , Fax: e- mail zapips@o2.pl Received: 29 th March 2016 Accepted: 24 th April