Liczebnik. Liczebniki główne

HTML
DOWNLOAD

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Liczebnik. Liczebniki główne"

Halina Olszewska
7 lat temu
Przeglądów:

1 Liczebnik Z liczebnikiem jest o tyle łatwa sprawa, że trzeba nauczyć się po prostu liczyć po włosku i to cała filozofia. Nie ma, co ukrywać, będą one nam potrzebne na każdym kroku używania języka włoskiego i nie możemy pozwolić sobie na to by najzwyczajniej ich nie znać. Liczebniki dzielimy na: główne [cardinali] porządkowe [ordinali] wielorakie [moltiplicativi] ułamkowe [frazionari] zbiorowe [collettivi] Strona 1 Liczebniki główne 0 zero 1 uno 11 undici 21 ventuno 31 trentuno 2 due 12 dodici 22 ventidue 32 trentadue 3 tre 13 tredici 23 ventitre 33 trentatre 4 quatro 14 quattordici 24 ventiquattro 34 trentaquattro 5 cinque 15 quindici 25 venticinque 35 trentacinque 6 sei 16 sedici 26 ventisei 36 trentasei 7 sette 17 diciassette 27 ventisette 37 trentasette 8 otto 18 diciotto 28 ventotto 38 trentotto 9 nove 19 diciannove 29 ventinove 39 trentanove 10 dieci 20 venti 30 trenta 40 quaranta 50 cinquanta 60 sessanta 70 settanta 80 ottanta 90 novanta 100 cento 101 centouno 103 centotre 108 centootto 200 duecento 300 trecento mille duemila tremila diecimila ventunmila

2 centomila duecentomila un milione due milioni un miliardo due miliardi Uwaga! a) liczebniki główne są nieodmienne z wyjątkiem uno i mille uno zmienia się dokładnie w ten sam sposób jak rodzajnik nieokreślony mille w liczbie mnogiej przybiera formę mila b) zero, milione, miliardo wszystkie one są rodzaju męskiego, przez co tworzą liczbę mnogą z końcówką i. Jeśli po nich stoi rzeczownik to trzeba poprzedzić go przyimkiem di: due milioni di euro dwa miliony euro c) nazwy dziesiątek (od venti) pozbawione są samogłoski przed uno i otto: ventuno, quarantotto. d) liczebnik najczęściej występuje przed rzeczownikiem, do którego się odnosi: mio padre ha trent anni mój ojciec ma 30 lat e) liczebnik użyty po rzeczowniku tłumaczymy jak liczebnik porządkowy: la camera tredici pokój trzynasty f) przy podawaniu dat i godzin, pomija się rzeczownik, do którego się odnosi liczebnik, zostaje jednak rodzajnik: sono nato il (giorno) cinque settembre urodziłem się (dnia) 5. września sono le (ore) otto jest (godzina) ósma Strona 2

3 Liczebniki porządkowe 1 primo 11 undicesimo/decimo primo* 21 ventunesimo 2 secondo 12 dodicesimo/decimo secondo 23 ventitreesimo 3 terzo 13 tredicesimo/decimo terzo 28 ventottesimo 4 quarto 14 quattordicesimo/decimo quarto 30 trentesimo 5 quinto 15 quindicesimo /decimo quinto 40 quarantesimo 6 sesto 16 sedicesimo/decimo sesto 50 cinquantesimo 7 settimo 17 diciassettesimo/decimo settimo 60 sessantesimo 8 ottavo 18 diciottesimo/decimo ottavo 70 settantesimo 9 nono 19 diciannovesimo/decimo nono 80 ottantesimo 10 decimo 20 ventesimo 90 novantesimo 100 centesimo 101 centounesimo 102 centoduesimo 200 duecentesimo 300 trecentesimo millesimo *decimo primo.../ventesimo primo millesimo primo oprócz formy z końcówką esimo, istnieje także millesimo secondo forma literacka, rzadziej używana. Formę tworzą duemillesimo dwa liczebniki porządkowe oznaczające tremillesimo dziesiątki i jedności diecimillesimo centomillesimo un milionesimo Uwaga! a) nazwy liczebników od 1 do 10 pochodzą od nazw łacińskich b) pozostałe liczebniki tworzymy dodając końcówkę esimo do liczebnika głównego, ale traci on wtedy końcową samogłoskę: diciotto diciott-esimo Strona 3

4 c) liczebniki porządkowe są przymiotnikami (uzgadniamy liczebnik porządkowy z rzeczownikiem, a nawet rzeczownikami, przez co należy pamiętać, że są odmienne: la seconda giornata le prime due volte mia figlia fa la cinque (classe) d) liczebnik porządkowy stojący po imieniu, np. króla czy papieża, wskazuje na kolejność: Carlo V Carlo quinto Luigi XIV Luigi quattordicesimo / decimo quarto Leone XIII Leone tredicesimo / decimo terzo Giovanni Paolo II Giovanni Paolo secondo e) liczebników porządkowych używamy także przy podawaniu numerów rozdziałów, scen, aktów literackich: Traviata, atto I, scena 3 - Traviata, atto primo, scena terza f) liczebniki porządkowe używane są także do określenia danego stulecia: XIV sec. quattordicesimo secolo g) od wieku XIII, można określić stulecia używając do tego liczebników głównych: il secolo XIII il Duecento il secolo XVI il Cinquecento il secolo XVII il Seicento il secolo XX il Novecento Strona 4

5 Liczebniki wielorakie a) liczebniki te wskazują, ile razy dana wielkość jest wielokrotnością innej: semplice = 1x - pojedynczy doppio = 2x - podwójny triplo = 3x - potrójny quadruplo = 4x - poczwórny b) aby wykazać większą wielokrotność, stosuje się wyrażenie: x volte maggiore/minore x razy większe/mniejsze Liczebniki ułamkowe 1/4 un quarto, gdzie un wskazuje na jedną część z całości zaznaczonej liczebnikiem porządkowym quarto 1/5 un quinto, gdzie un wskazuje na jedną część z całości zaznaczonej liczebnikiem porządkowym quinto 1/16 un sedicesimo, gdzie un wskazuje na jedną część z całości zaznaczonej liczebnikiem porządkowym quarto Liczebniki zbiorowe (lista) decima /decime około dziesięciu/dziesiątki ventina /ventine około dwudziestu trentina /trentine około trzydziestu la quarantina, la cinquantina... około czterdziesttu, około pięćdziesięciu centinaio /centinaia około stu, setki migliaio /migliaia około tysiąca, tysiące un paio /paia para, ale w znaczeniu dwuelementowego zbioru przedmiotów, ale także osób i zwierząt tej samej płci Strona 5

6 un paio kilka - może oznaczać również nieokreśloną wielkość coppia /coppie para ludzi różnej płci dozzina /dozzine tuzin entrambi /entrambe; ambedue (nieodmienny) obaj, obie, oboje Strona 6

Podobne dokumenty

7. Przysłówek Avverbio

7. Przysłówek Avverbio Przysłówki (avverbi) są nieodmiennymi częściami mowy. W języku włoskim wyróżniamy między innymi: przysłówki sposobu, bene (dobrze) male (źle) lentamente (wolno) przysłówki miejsca,