Analiza możliwych scenariuszy rozwoju systemu pobierania opłat za korzystanie z autostrad w Polsce

Transkrypt

1 Analiza możliwych scenariuszy rozwoju systemu pobierania opłat za korzystanie z autostrad w Polsce Prezentacja wyników raportu analitycznego Anna Dąbrowska, CATI

2 Plan prezentacji Prezentacja autorów raportu Cele i założenia raportu Plany rozwoju sieci autostrad w Polsce Systemy taryfowe oraz systemy poboru opłat za użytkowanie dróg w Europie Obraz systemu poboru opłat w Polsce jakie są pola rozwoju? Scenariusze rozwoju sytuacji w latach Ile to będzie kosztowało? Porównanie scenariuszy Bilans dobrobytu społecznego dla poszczególnych scenariuszy Co jeszcze można zyskać? Podsumowanie 2

3 Centrum Analiz Transportowych i Infrastrukturalnych ZAKRES DZIAŁALNOŚCI Ekspertyzy, analizy i prace badawcze Konferencje Centrum Edukacyjne Programy Wydawnictwo Koorydnator Klastra Innowacji Transportowych Misją Fundacji jest promowanie i wspieranie wdrażania innowacyjnych rozwiązań na rzecz zrównoważonego rozwoju transportu w czterech podstawowych wymiarach: społecznym, finansowym, organizacyjnym i technologicznym. 3

4 Centrum Analiz Transportowych i Infrastrukturalnych zakres prowadzonych prac doradczych, eksperckich i badawczych Wybrani partnerzy: Strategie i koncepcje rozwoju systemów transportowych Oceny wykonalności inwestycji transportowych i infrastrukturalnych Oceny efektywności wykorzystania infrastruktury transportowej i koncepcje jej optymalizacji Koncepcje wykorzystania innowacyjnych mechanizmów finansowych w realizacji przedsięwzięć inwestycyjnych w obszarze transportu i infrastruktury Badania ewaluacyjne wdrażania krajowych i europejskich programów i polityk dotyczących rozwoju transportu i infrastruktury Badania i analizy rynku w obszarach transportu, logistyki i infrastruktury 4

5 Cele i założenia raportu Analiza systemów taryfowych poboru opłat za korzystanie z autostrad Ocenę stosowalności technicznych wariantów realizacji systemu Określenie scenariuszy wdrożenia różnych systemów poboru opłat autostradowych dla pojazdów osobowych w Polsce Zwymiarowanie kosztów i korzyści, a także analiza jakościowa poszczególnych scenariuszy 5

6 Plany rozwoju sieci autostrad w Polsce km odcinków autostrad oddanych do użytku na koniec 2013 r., z czego 741 km jest objętych obowiązkiem uiszczania opłaty (w tym 268 km odcinków zarządzanych przez GDDKiA oraz 479 km odcinków zarządzanych przez koncesjonariuszy konsorcja Autostrada Wielkopolska, Stalexport Autostrada Małopolska, Gdańsk Transport Company). Do roku 2020 łączna sieć dróg i autostrad w Polsce liczyć będzie ok km, z czego ok km autostrad. 6

7 Systemy taryfowe opłat za użytkowanie dróg w Europie System winietowy oparty o opłaty okresowe za dostęp do infrastruktury System opłat za przejazd określonym odcinkiem drogi płatnej (opłata za przejechaną bramkę) System opłat za przejechany odcinek drogi płatnej opłata za przejazd naliczana jest jako iloczyn liczby przejechanych kilometrów oraz stawki za 1 km Opłaty za przejazd odcinka Współistnienie opłat za przejazd z systemem winietowym Opłaty ograniczone do wybranych kategorii pojazdów Rozwój sieci autostrad system opłat w trakcie ustalania 7

8 Systemy poboru opłat za użytkowanie dróg w Europie Systemy winietowe, stosowane dla systemów taryfowych opartych o opłaty za dostęp do infrastruktury Systemy manualne, oparte o punkty poboru opłat z fizycznymi barierami przejazdu i koniecznością pełnego zatrzymania pojazdu Systemy elektroniczne wielopasmowe, czyli systemy poboru opłat w warunkach płynnego ruchu (MLFF, ang. multi-lane free flow). Winieta (opłata zróżnicowana wg czasu) System elektroniczny na całej sieci (opłata zależna od odległości przejazdu) System manualny (opłata zależna od odległości przejazdu) Brak winiet i systemów opłat 8

9 Rozwój systemów poboru opłat za użytkowanie dróg w Europie 9

10 Obraz systemu poboru opłat w Polsce jakie są pola rozwoju? Systemy manualne: otwarte i zamknięte Systemy elektroniczne: systemy radiowe mikrofalowe DSRC oraz systemy satelitarne System hybrydowy System manualny System elektroniczny System hybrydowy Wady Wdrożenie systemu czasochłonne i kosztochłonne, wymaga znaczących inwestycji infrastrukturalnych Niska elastyczność systemu, wysoki koszt dostosowania do wielkości ruchu, Konieczność zatrzymania w celu uiszczenia opłaty, Niska przepustowość systemu, powodująca miejscowe i okresowe zatory ruchu, Konieczne jest zapewnienie systemu dystrybucji urządzeń pokładowych tak, aby były one łatwo dostępne dla użytkowników; Konieczne jest zapewnienie użytkownikom rzadko korzystającym z autostrad alternatywy dla korzystania urządzeń pokładowych; Wdrożenie systemu czasochłonne i kosztochłonne, wymaga znaczących inwestycji infrastrukturalnych Niska elastyczność systemu, wysoki koszt dostosowania do dużego ruchu, Konieczność znacznego ograniczenia prędkości pojazdu w celu uiszczenia opłaty, Wysokie koszty utrzymania i funkcjonowania systemu łączące koszty systemów manualnych i elektronicznych; Zalety Niskie koszty utrzymania i funkcjonowania systemu, Wdrożenie systemu jest szybkie i nie wymaga dużych nakładów infrastrukturalnych Wysoka elastyczność systemu, brak konieczności dostosowywania do zmieniających się wielkości potoków, Nieco większa niż w systemie manualnym przepustowość systemu, 10

11 Wady systemu manualnego W 2013 r. odbyło się ok. 150 mln pobrań na manualnych punktach poboru opłat Kierowcy stracili w nich 8 milionów osobogodzin wypalili 5 milionów litrów paliwa, a do atmosfery trafiło niepotrzebnie 11,5 tysiąca ton CO 2 11

12 Scenariusze rozwoju sytuacji w latach Założenia do prowadzonych analiz scenariuszowych: Docelowa sieć autostrad (w horyzoncie 2020 r.) będzie liczyła ok km Nie uda się wprowadzić jednolitego systemu taryfowego Istnieje elektroniczny system poboru opłat dla samochodów ciężarowych na większości płatnych odcinków Jednolity system elektroniczny uda się wprowadzić najwcześniej w 2016 r. Analizowane scenariusze: Scenariusz 1 (bazowy): system mieszany oparty o manualny pobór opłat Scenariusz 2: system zmienny oparty o elektroniczny pobór opłat Scenariusz 3: system zmienny oparty o łączony manualno-elektroniczny pobór opłat (brak koncesjonariuszy) 12

13 Porównanie scenariuszy Kategorie kosztów i korzyści Koszty i korzyści (w mln zł) Scenariusz 1 Scenariusz 2 Scenariusz 3 Operatorzy autostrad Koszty budowy systemu Koszty utrzymania i funkcjonowania systemu Przychody Użytkownicy autostrad Koszty czasu Koszty paliwa Skarb Państwa Koszty środowiskowe Wpływy z podatku VAT Wpływy z akcyzy

14 Oszczędność czasu Oszczędność paliwa Koszt budowy systemu Koszty utrzymania (osobowe, techniczne) Wzrost przychodów Korzyści środowiskowe Przychody z VAT i opłaty paliwowej Bilans dobrobytu społecznego dla Scenariusza 2 (względem bazowego) [mln zł] Użytkownicy autostrad Operatorzy autostrad Skarb Państwa Bilans dobrobytu 14

15 Oszczędność czasu Oszczędność paliwa Koszt budowy systemu Koszty utrzymania (osobowe, techniczne) Wzrost przychodów Korzyści środowiskowe Przychody z VAT i opłaty paliwowej Bilans dobrobytu społecznego dla Scenariusza 3 (względem bazowego) [mln zł] Użytkownicy autostrad Operatorzy autostrad Skarb Państwa Bilans dobrobytu 15

16 Co jeszcze można zyskać na ETC? Zwiększenie potoków ruchu wynikające ze skrócenia czasu przejazdu autostradami Wykorzystanie autostrad do obsługi ruchu lokalnego Uporanie się z narastającym problemem zatorów w punktach poboru opłat (trudności w rozbudowie istniejących punktów poboru) Zwiększenie bezpieczeństwa ruchu drogowego Rozwój punktów usługowych oraz całej gałęzi biznesu związanej z obsługą terminalni samochodowych do ETC Wykorzystanie danych transakcyjnych z ETC dla innych zastosowań, w tym monitorowania i zarządzania ruchem, prognozowania ruchu, a także planowania i modelowania rozwoju sieci drogowej Nadajnik w samochodzie mógłby bez problemów pełnić funkcję bezprzewodowej portmonetki lub być powiązany z innymi usługami: przeciw kradzieżowymi, systemami lojalnościowymi, punktami usługowymi itp. 16

17 Podsumowanie Docelowo cała sieć autostrad (2000 km) będzie objęta obowiązkiem uiszczenia opłaty za przejazd. Odcinki zarządzane przez różne podmioty różnią się systemami taryfowymi, a przede wszystkim wysokością opłat za przejazd W praktyce nie jest możliwe ujednolicenie wysokości opłat na poziomie całej sieci autostradowej Koszty wdrożenia systemu manualnego do roku 2025 (Scenariusz 1) będą kształtować się na poziomie 2,3 mld zł Wdrożenie adekwatnego systemu elektronicznego na tych samych odcinkach sieci (Scenariusz 3) kosztować będzie 1,7 mld zł, a dla całej sieci 2,1 mld zł Z punktu widzenia całkowitych efektów ekonomicznych, najkorzystniejszym scenariuszem rozwoju systemu opłat na sieci autostrad w Polsce jest objęcie systemem elektronicznym całej sieci autostradowej, włącznie z odcinkami leżącymi w zarządzie koncesjonariuszy (Scenariusz 2) bilans dobrobytu względem systemu manualnego wynosi prawie 15,2 mld zł Kluczem do sukcesu we wdrożeniu Scenariusza 2 są działania legislacyjne ukierunkowane na wdrożenie jednolitego, interoperacyjnego systemu opłat oraz negocjacje z koncesjonariuszami. 17

18 Dziękuję za uwagę! Centrum Analiz Transportowych i Infrastrukturalnych Ul. Mickiewicza 63 Warszawa biuro@cati.org.pl web: 18