Elżbieta Kowalczyk Na marginesie kolonizacji "Wielkiej Puszczy" Komunikaty Mazursko-Warmińskie nr 3,
|
|
- Juliusz Brzozowski
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Elżbieta Kowalczyk Na marginesie kolonizacji "Wielkiej Puszczy" Komunikaty Mazursko-Warmińskie nr 3,
2 ARTYKUŁY RECENZYJNE i POLEMIKI Elżbieta Kowalczyk Na marginesie kolonizacji Wielkiej Puszczy * Ukazała się właśnie, oczekiwana od dłuższego czasu, kolejna rozprawa Grzegorza Białuńskiego poświęcona kolonizacji Wielkiej Puszczy, obszaru, który poczynając od drugiej połowy XIV w. był zasiedlany w przeważającej mierze przez osadników przybywających z Mazowsza. To najstarsze stałe osadnictwo skupiało się wokół nielicznych umocnień krzyżackich. Proces ten ma jednak moim zdaniem starszą genezę, związaną ze spontanicznym powstawaniem mazowieckich osad bartników, rybaków, myśliwych, a zapewne rudników oraz smolarzy1, po których pozostały liczne polskie nazwy terenowe i hydronimy, zawarte w tekstach najstarszych nadań krzyżackich. W wieku XV, zwłaszcza po uregulowaniu sporów granicznych mazowiecko-krzyżackich i litewsko-krzyżackich w 1422,1435 i 1437 r., rozpoczęto akcję osadniczą o charakterze rolniczym, która choć prowadzona z różnym natężeniem doprowadziła do dość równomiernego zasiedlenia omawianego obszaru, z wyjątkiem terenów położonych przy granicy z okręgiem ryńskim, Puszczy Piskiej i Borecldej. Najgęściej zostały zasiedlone tereny przytykające do granicy mazowieckiej na Wysoczyźnie Kolneńskiej. Zacznę od stwierdzenia, że przedstawiana praca jest niezbędnym uzupełnieniem wydanej w 2001 r. innej pracy tego badacza, mianowicie Przemian społeczno-osadniczych południowo-wschodnich obszarów Prus Krzyżackich i Książęcych (do 1568 roku)2. Z tego powodu autor nie omawia literatury i źródeł, co niewątpliwie jest dyskomfortem dla czytelnika nie dysponującego egzemplarzem pierwszej pracy i nie wprowadzonego w przedmiot badań. Rezygnując ze szczegółowego omawiania istniejącej podstawy źródłowej i opracowań oraz problematyki badawczej, mógł jednak autor poświęcić kilka słów najważniejszym pracom niemieckim, których autorzy, jak choćby H. L. Hoffmann- -Bagienski, R. Seeberg-Elverfeldt czy H. Gollub, zajmowali się dość szczegółowo osadnictwem tego obszaru, wykorzystując w znacznym stopniu tę samą podstawę źródłową. Obecna praca składa się z pięciu rozdziałów i podsumowania. Rozdział pierwszy (wstępny) wprowadza czytelnika ogólnie w problematykę badawczą, dzieje granicy krzyżacko-mazowieckiej i -litewskiej oraz granic tutejszych struktur administracyjnych. Przyjęta przez autora końcowa cezura 1568 r. jest datą śmierci księcia Albrechta, choć * Grzegorz Białuński, Kolonizacja Wielkiej Puszczy" (do 1568 roku) starostwapiskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie), Rozprawy i Materiały Ośrodka Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie, nr 204, Olsztyn 2002, ss Ta działalność gospodarcza podlegała zwierzchności książąt mazowieckich, a tym samym prowadziła do uznawania eksploatowanych terenów za przynależne do Mazowsza, zwłaszcza tych stykających się z obszarami zasiedlonymi. 2 Praca ukazała się w serii Rozprawy i Materiały O środka Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie, nr 195, Olsztyn Komunikaty Mazursko-Warmińskie, 2003, nr 3(241)
3 370 Elżbieta Kowalczyk dla potrzeb wywodu autor przywołuje również późniejsze wydarzenia. Praca obejmuje zatem dzieje osadnictwa zarówno w dobie państwa zakonnego, jak i w początkowym okresie istnienia Księstwa Pruskiego. Jak wynika z ustaleń autora, przejście z jednej struktury państwowej w drugą odbyło się płynnie, bez zakłócenia tempa procesów osadniczych. Pozostałe cztery rozdziały (I IV) poświęcone są osadnictwu okręgów: Pisza, Ełku, Stradun i Zelek oraz Węgoborka (Węgorzewa). Zawierają one wewnętrzny podział na podrozdziały: do 1454, 1525 i 1568 r. O ile tylko zachowane przekazy na to pozwalają, dowiadujemy się, w układzie chronologicznym, o przedmiocie nadań i wynikających z nich powinnościach, granicach i położeniu kolejno zakładanych osad (w tym obiektów gospodarczych, takich jak karczmy i młyny) oraz zmianach dokonywanych w ich statusie prawno-ekonomicznym. Ponadto autor zawarł w poszczególnych podrozdziałach wiedzę o kształtowaniu się jednostek zarządu administracyjnego i gospodarczego Zakonu oraz Księstwa Pruskiego, a także powstawaniu sieci parafialnej. Skromny zasób źródeł dla pierwszego okresu, zwłaszcza drugiej połowy XIV w., oraz uwarunkowania stworzone przez wydarzenia polityczne (stosunki z Mazowszem, a zwłaszcza z Litwą) i przebieg samej akcji osadniczej powodują, że pierwsze podrozdziały są niezbyt obszerne. Zapewne dlatego, że jestem wzrokowcem, w pracy brakuje mi szczegółowych map okręgów, zawierających sieć wodną i drogową. Sporządzenie takich map dla każdego przedziału czasowego pozwoliłoby prześledzić uwarunkowania geograficzne rozwijającego się osadnictwa, a przede wszystkim umożliwiłoby identyfikację hydro- i toponimów pojawiających się w najstarszych przekazach źródłowych, jak choćby w wizytacji okręgu piskiego z 1424 r. (ss ). Dołączona do pracy luźna mapa daje tylko ogólne wyobrażenie o zasięgu osadnictwa w omawianym regionie. Innym elementem, którego mi zabrakło, jest geograficzny opis zasiedlanego obszaru i pominięcie relacji zachodzących między rzeźbą terenu, nawodnieniem, glebami i innymi czynnikami przyrodniczymi a kolejnymi nadaniami. Bardzo istotnym elementem pracy jest pełne odesłanie do źródeł oraz przytaczanie oryginalnych zapisów nazw osobowych, miejscowych i terenowych. Jest to niezwykle ważne, zwłaszcza dla badań toponomastycznych, albowiem ich autorzy do tej pory zbyt często sięgali po odczyty i autorytatywne interpretacje (spolszczenia) dokonane przed ponad wiekiem przez Wojciecha Kętrzyńskiego, co wprowadzało wiele przekłamań do obiegu naukowego, zwłaszcza w kwestii genezy i etymologii nazw. Wypowiedź szczegółową ograniczę do kilku aspektów zagadnień bliżej mi znanych. W większości są to uzupełnienia, nie sadzę bowiem, aby ktokolwiek w Polsce był w równym stopniu wprowadzony w źródła i literaturę przedmiotu jak autor, i mógł ogarnąć krytycznie ukazaną problematykę. Zacznę zatem od rozdziału wstępnego. Przedstawiając dzieje granic, autor cofa się do okresu plemiennego, opowiadając się za starszą literaturą przedmiotu, np. za poprowadzeniem granicy galindzko-jaćwieskiej wzdłuż (środkowego i górnego?) Leku (Ełku) i zasięgiem osadnictwa galindzkiego aż po późniejszą (1343 r.) granicę z Mazowszem, co nie wydaje się przekonujące. Po pierwsze rzeki nigdy nie wytyczały naturalnych granic osadniczych (a z nimi mamy do czynienia w dobie plemiennej). Po drugie brak nam potwierdzenia takiego rozgraniczenia w znanym materiale archeologicznym3. Po trzecie, jak dotąd nie znamy śladów osadnictwa 3 Np. wprzypadku położonego tuż przy granicy z 1343 r. grodziska w Gorczycach, gm. Prostki (XI XIII w.), archeolog prowadzący tu badania wykopaliskowe uchylił się od określenia jego przynależności kulturowej
4 Na marginesie kolonizacji Wielkiej Puszczy 371 galindzkiego zagłębiającego się tak daleko na południe w puszcze Ponarwia, a nazwy bałtyckie [co to za straszne określenie! E. K.], odnajdywane w XIV- i XV-wiecznych opisach rzekomych granic pruskich mają moim zdaniem bardzo zróżnicowaną genezę i chronologię. Bezpieczniej zatem byłoby przyjąć, że osadnictwo słowiańskie (mazowieckie) i pruskie (galindzko-jaćwieskie) oddzielone było na omawianym obszarze znacznej szerokości rubieżą osadniczą, co oczywiście nie zaprzecza eksploatowaniu puszczy z obu stron oraz istnieniu pomostów osadniczych, np. w pobliżu Kamiennego Brodu na Łeku. Ukazując następnie dzieje kształtowania się granicy mazowiecko-krzyżackiej, autor nie mógł znać nowej edycji jednego z wykorzystanych jej opisów (niemieckojęzycznego)4 oraz kilku innych opisów pochodzących z przełomu XIV i XV w. oraz początku XV w. nieznanych literaturze przedmiotu. Tymczasem są one bardzo ważne, zwłaszcza dla prześledzenia sporów granicznych mazowiecko-krzyżackich na obszarze Wysoczyzny Kolneńskiej i między Lekiem, Nettą i Biebrzą. Nie wnikając w szczegóły, wspomnę tylko, że dość istotnie zmieniają one naszą wiedzę o dziejach rozgraniczeń mazowiecko- -krzyżackich i w pewnym stopniu mazowiecko-krzyżacko-litewskich5, a tym samym o tempie i zasięgu najstarszego osadnictwa krzyżackiego. Zapewne niezręczność konstrukcji wypowiedzi spowodowała, że autor, opisując granicę mazowiecko-krzyżacką z 1343 r., sięgnął po wyznaczniki topograficzne znane ze strefy granicznej między Orzycem a ujściem Wincenty do Pisy, których nie ma w akcie porozumienia granicznego z księciem Siemowitem II. Ich nazwy (s. 8) pochodzą ze wspomnianego wyżej dokumentu niemieckojęzycznego, którego powstanie przypada wedle wszelkiego prawdopodobieństwa na drugą połowę XIV w.6 Wśród nich znalazła się nazwa rzeki Lubenno, błędnie utożsamiona, za starszą literaturą niemiecką, z Turoślą. W rzeczywistości jest to Łabna, prawy dopływ Skrody, uchodząca dawniej drugim ramieniem do Pisy. Należy też uściślić, że kilkakrotnie wspominane dwa jeziora, leżące między Turoślą a Pisą, nosiły nazwę Rybno, a nie Rybne. Pierwsze z nich Wielkie, Stare (Alt) Rybno, to dzisiejsze jezioro Łacha, drugie (Małe) Rybno, obecnie prawie wyschnięte, leżało na Rybnicy7, dopływie Pisy, i to przez nie poprowadzona była granica z 1343 r. Sięgając po dokument umowy granicznej mazowiecko-litewskiej z 1358 r., zapomniał autor wspomnieć, że jest to formalny falsyfikat z lat trzydziestych XV w.8, choć wszystko L. Lenarczyk, Badania sondażowe na grodzisku w Gorczycach, woj. suwalskie, Rocznik Białostocki, 1991, t. 16, ss Opis ten znany jest w ułomnej kopii z kilku prac niemieckich. Został ostatnio opublikowany w pełniejszą wersji przez W. Długokęckiego i E. Kowalczyk, Opis granicy Mazowsza z państwem zakonu krzyżackiego z X IV w., Kwartalnik Historyczny, R. CIX, 2002, nr 2, ss Opracowanie pierwszej części tych opisów właśnie się ukazało W. Długokęcki i E. Kowalczyk, Nieznane opisy granicy mazowiecko-krzyżackiej, cz. I: Granice komornictw działdowskiego i nidzickiego, Kwartalnik Historyczny, R. CX, 2003, nr 1, ss , część druga, najbardziej interesująca dla potrzeb niniejszej pracy, ukaże się w niedługim czasie. 6 W. Długokęcki i E. Kowalczyk, Opis granicy Mazowsza, ss Rzeka ta m a całkowicie odmienny spływ od tego ukazanego w Atlasie historycznym Polski. Mazowsze w drugiej połowie X V I wieku, red. W. Pałucki, cz. 1 : Mapa, plany, W arszawa 1973, który jest powielany przez wiele późniejszych opracowań. 8 Nowy Kodeks Dyplomatyczny Mazowsza (dalej: N K D M ), cz. III: Dokumenty z lat , wyd. I. Sułkowska-Kuraś, S. Kuraś, Warszawa 2000, nr 24; por. K. Pacuski, Uzupełnienia i sprostowania do Nowego
5 372 Elżbieta Kowalczyk wskazuje na to, że istotnie taki układ zawarto. Konsekwencją układu były wydarzenia z 1360 r., które autor pominął. Tymczasem przed czerwcem tego roku, z polecenia króla Kazimierza Wielkiego, władającego częścią Mazowsza, w tym ziemią wiską (scheda po Bolesławie III), starosta wiski rozpoczął budowę grodu w Rajgrodzie, o czym informuje protokół rozmów mazowiecko-krzyżackich odbytych w lipcu pod Rajgrodem (ok. pół mili), po uprzednich dwukrotnych interwencjach pisemnych i urzędniczych9. Po niepowodzeniu pertraktacji, wznoszoną budowlę, wedle przekazu Wiganda, Krzyżacy zniszczyli, a następnie komtur bałgijski wzniósł dwie warownie: Rungenbrust i Grebin (tę tylko ukończył)10. To ostatnie umocnienie, wymieniane w literaturze przedmiotu bez lokalizacji moim zdaniem znajdowało się w pobliżu Kamiennego Brodu na Łeku, bowiem jego nazwa jest równa najstarszym zapisom nazwy Jeziora Grajewskiego położonego na Łeku11. Miało ono kontrolować przebiegający tu szlak drogowy i zapobiegać próbom przejęcia tego terenu przez Mazowsze. W tym miejscu warto byłoby jeszcze wspomnieć o liście księcia Witolda do wielkiego mistrza z 27 maja 1409 r., w którym książę pisze, że jest mu wiadomym, że Zakon rozpoczął wznoszenie na terenach odebranych Mazowszu (na Wysoczyźnie Kolneńskiej?) jakiegoś umocnienia, którego nazwy nie podaje, nie był to jednak zamek w Ełku12. W dalszym ciągu wywodu autor wspomina list komtura Bałgi Jana von Seyn z 16 lutego 1405 r., korygując wcześniejszy zły odczyt wymienionych w nim dwóch jezior Rybno ( czwene gute see abe, Ruwin und der Ruwenyn dysseyt der Piss), który pojawił się w literaturze przedmiotu. Nie dostrzegł jednak, że błędnie odczytano także inny fragment tego przekazu, mianowicie zapis odnoszący się rzekomo do czterech wsi. Podobnej sugestii uległam, pisząc recenzję z poprzedniej pracy autora, co jednak po otrzymaniu kserokopii listu sprostowałam13. Interesujący nas fragment brzmi: und nemenlich vyer sohe Grobin, Totczelaw, Grauste(n) [lub Granste(n)] und R o g e lr írzecz idzie zatem o cztery jeziora: Grajewskie, Toczyłowo, Dręstwo i Raj grodzkie14. Dodam też, że Ruwenyn to nie obszar przyległy do jeziora Rybno (s. 10), a drugie jezioro (Małe) Rybno położone na Rybnicy. Istotą omawianego listu jest to, że przedstawia on spór, jaki wynikł przy lokalizacji granicznego brodu na Łeku, bowiem układ z 1343 r. nie podawał jego dokładnego położenia. Strona zakonna chciała granicę poprowadzić od dolnego brodu (nedirste fort), usytuowanego zapewne w pobliżu późniejszego Kacprowa, strona mazowiecka od górnego (obirste fort), położonego 3 mile od miejsca, gdzie był (użyto Kodeksu Dyplomatycznego Mazowsza, c l. III: Dokumenty z lat , Studia Źródłoznaweze, 2002, t. 40, ss Tych ostatnich uwag autor oczywiście nie mógł znać, należało jednak sięgnąć po kodeks mazowiecki. 9 Preussische Urkundenbuch, t. V/2, wyd. K. Conrad, M arburg 1973, nr Die Chronik Wigands von Marburg, wyd. T. Hirsch, w: Scriptores Rerum Prussicarum, t. II, Leipzig 1863, s Szczegółowe uzasadnienie zawarte będzie w przygotowywanym wspólnie z W. Długokęckim artykule o granicy Mazowsza z komturstwem bałgijskim, który ukaże się w Kwartalniku Historycznym. 12 Codex epistolaris Vitoldi Magni ducis Lithuaniae (dalej: CEV), wyd. A. Prochaska, Kraków 1882, nr E. Kowalczyk (rec.) G. Białuński, Przemiany spoleczno-osadnicze południowo-wschodnich obszarów Prus Krzyżackich i Książęcych (do 1568 roku), Komunikaty Mazursko-Warmińskie, 2002, nr 1 (235), s. 104; eadem, W odpowiedzi na replikę Grzegorza Białuńskiego, ibidem, 2002, nr 3 (237), s Fonetyczna pisownia dokumentów sporządzonych w języku niemieckim powodowała, że to samo słowo w tym samym akcie m a bardzo często różną pisownię. Że istotnie Sohe/Sehe to See wskazują znane autorowi zapisy nazw jezior np. Barbensohe, Swentczksehe. Dokładniejsze omówienie tego listu zostanie przedstawione we wspomnianym wyżej artykule, por. przyp. 11.
6 Na marginesie kolonizacji Wielkiej Puszczy 373 czasu przeszłego!) zamek w Ełku, czyli w pobliżu późniejszych Prostek i Boguszy (a nie 3 mile od ujścia Łeku do Biebrzy, s. 10). Ten fragment listu ma istotne znaczenie dla kształtowania się granicy mazowiecko-krzyżackiej, albowiem sprawa lokalizacji brodu i wysuwane przez Mazowsze żądania przejęcia terenu położonego na lewym brzegu Łeku, obejmującego wspomniane cztery jeziora, były aktualne (zwłaszcza po bitwie grunwaldzkiej) aż po pokój mełneński i rozgraniczenie z 1437 r. Innym zagadnieniem, czytelnym w nieznanych autorowi opisach, jest stałe dążenie Zakonu do przejęcia (lub nawet zajęcia) obszaru sięgającego po Wissę oraz Skrodę i dolną Łabnę (drugie ramię tej rzeki noszące też oboczną nazwę Korczwoda). Drobne uściślenie dotyczy wykupu ziemi wiskiej (s. 11). Oto w samym końcu grudnia 1401 r. Siemowit IV przekazał swoje uprawnienia do tej ziemi Januszowi I, a dopiero w styczniu 1402 r., za otrzymane od niego pieniądze, wykupił zastaw, który przeszedł w ręce Janusza. Nie jest też prawdą, że wydarzenia te nie miały większego znaczenia dla przebiegu granic. Oto bowiem w trakcie zastawu, najpóźniej na początku 1397 r. Litwini zajęli należący do ziemi wiskiej powiat goniądzki, co zostało usankcjonowane przez Zakon w zawartej z nimi ugodzie na Wyspie Salińskiej w 1398 r. i wywołało ostry sprzeciw książąt mazowieckich. Nie będę tu przedstawiała dziejów tego konfliktu, wspomnę tylko, że powiat goniądzki ostatecznie odpadł od Mazowsza. Z zastawem ziemi wiskiej, ale także z okresem wcześniejszym, sięgającym początku rządów Janusza I (jeszcze za życia ojca) wiąże się nierozstrzygnięta do końca sprawa zagarnięcia przez Zakon ziem mazowieckich sięgających po Wissę. Oto w Uście komtura ostródzkiego Henryka Holta z 15 lutego 1413 r. zawarta jest wiadomość, że w latach siedemdziesiątych XIV w. (wedle ustaleń wiosną 1374 r.)15 odbył się ujazd graniczny z udziałem komtura ostródzkiego Burkharta von Mansfelda, księcia Janusza I i towarzyszących im osób, w wyniku którego granicę na interesującym nas obszarze poprowadzono od Chojny Biebrzą do Narwi. Oznaczałoby to, że już wówczas, jeśli wierzyć komturowi, Zakon zajął tereny między Lekiem i Wissą, a być może także lewy brzeg Biebrzy16. Ten przekaz tłumaczyłby treść późniejszych opisów granicy, a także znany od dawna literaturze przedmiotu zatarg o czynsze bartników z Goniądza. Bartnicy d mieli swe barde na drugim brzegu Biebrzy i dawniej byli poddanymi Janusza. Teraz pładli czynsz Witoldowi, o który upominał się prokurator ełcki. Podsumowując, w chwili obecnej dysponujemy przesłankami pozwalającymi sądzić, że co najmniej od ostatniej ćwierd XIV w. Zakon nie tylko rośdł sobie prawa do obszaru między Wissą, Biebrzą i Lekiem (północna część ziemi wiskiej), ale i zapewne dokonał jego zaboru, na co nie chdeli przystać książęta mazowieccy. Mam też wątpliwości co do opinii autora, że granica (polityczna) z Polską biegła prawą stroną Łeku (s. 13), zważywszy na to, że rzeka ta przepływała przez Jezioro Grajewskie, a jezioro Toczyłowo leżało na lewym jej brzegu (oba należały do Mazowsza, a następnie do Polski). Ponadto znane mi rozgraniczenia zawsze szły środkiem rzek, co w częśd dokumentów granicznych czasami podkreślano (np. na odcinku dolnej Nidy) Okoliczności ujazdu zostały omówione w artykule W. Długokęcki i E. Kowalczyk, Nieznane opisy, ss , tekst dokumentu ss Ibidem, s. 45. W liście kom tura H olta i w jednym z opisów stanowiących jego podstawę doszło do opuszczenia fragmentu opisu ibidem, s. 48, albowiem podano w nich, że Chojna uchodzi do Biebrzy, gdy tymczasem jest to prawy dopływ Wissy, a ta dopiero jest dopływem Biebrzy. Można zatoń przyjąć, że opuszczenie to powstało w trakcie przepisywania opisu granicy z jakiegoś wcześniejszego aktu. 17 N KDM, cz. II, Warszawa 1989, nr 257.
7 374 Elżbieta Kowalczyk Przechodząc do dalszych uwag, odnotujmy brak wiadomości o najstarszym poświadczeniu urzędu prokuratorskiego w Ełku (s. 17,76) z 1409 r.18 Z pewnością interesujący dla czytelnika byłby też przekaz powstały po 15 lutego 1413 a przed 8 marca 1414 r., wymieniający obok prokuratora ryńskiego następujących świadków poświadczających przebieg puszczańskiej granicy komturstwa bałgijskiego z Mazowszem: Raphael von Johe(n)sborg, Woytzech Wormichen, Jenchen von Johannesborg, Mertin Jeger, Jacob Letczman. Ite(m) ab (er) Jocob Letczman, Staschke Pry bitkę"19. Z drobniejszych uwag. Słowo brast bród (s. 13 przyp. 55) wedle mojej wiedzy jest jednoznacznie uznawane przez językoznawców za bałtyckie20, a nazwa wsi Prostki ma po pierwsze liczbę mnogą, co oznacza, że należy ją zaliczyć do nazw rodowych, a po drugie powstała moim zdaniem od polskiej nazwy osobowej Prostek ( < prosty ), znanej samemu autorowi (s. 93). Wyprowadzanie zatem nazwy tej wsi z rzekomo staroniemieckiej nazwy brodu nie ma podstaw. O ile wiem, przywołany w tej materii Herman Gollub nie był językoznawcą. Wspomniana w 1484 r. rzeka Vupynßies (s. 18) może swą nazwą nawiązywać do pruskiego imienia Wopin21, a nie do Pupskiej Strugi (s. 18). Niestety bez znajomości kontekstu zapisu umożliwiającego jej zlokalizowanie nie sposób przesądzić sprawy. Natrafiamy też na pewne nieścisłości. Oto np. na s. 36 autor pisze o trzech młynach w okręgu piskim: w Pietrzykach, Białej i Konopkach? oraz o czwartym w Rudzie (młyn rudny), a wcześniej wspomina trzy inne: Steffenfliess koło Cwalin, koło Pawłocina (s. 23) oraz nad Gayle (s. 24). Tymczasem na s. 37, w podsumowaniu, pisze tylko o jednym młynie w Rudzie. Przedstawione uwagi i uzupełnienia mają dla omawianej problematyki znaczenie marginalne, prostując jedynie drobne potknięcia i w szerszym świetle ukazując wydarzenia rzutujące na najstarszy okres kolonizacji obszaru Wielkiej Puszczy przy granicy z Mazowszem. Na zakończenie jedno zdanie na temat druku pracy. Oto od dłuższego czasu, w związku z wprowadzeniem składu komputerowego, pleni się naganne przenoszenie wyrazów, całkowicie sprzeczne z regułami polskiej pisowni, polegające na dzieleniu ich członów konstrukcyjnych (np. przyrostków), np. mazowiec/ki, krzyżac/kiego, Bartec/kin, Bagens/ky itp. Na szczęście takiego niechlujstwa językowego nie jest w pracy dużo i trudno o to winić autora. Wiem z doświadczenia, że poprawiony w jednym wierszu błąd przy kolejnym składzie owocuje błędami w innych wierszach. Pora może jednak sięgnąć po taki program komputerowy, którego twórcy znają język polski. Podsumowując trzeba uznać, że otrzymaliśmy cenną publikację nie tylko porządkującą i pogłębiającą naszą wiedzę o osadnictwie (zasiedlaniu i przemieszczaniu się osadników) na obszarze Wielkiej Puszczy, ale również niezwykle użyteczną dla badań nad osadnictwem północnego Mazowsza, zwłaszcza Wysoczyzny Kolneńskiej, skąd pochodziło wielu tutejszych osadników. Sądząc z zapowiedzi autora, należy spodziewać się kolejnej pracy obejmującej osadnictwo dalszych okręgów. 18 CEV, nr 393, list księcia W itolda do wielkiego mistrza z 9 IV 1409 r. 19 Ordensfoliant 270a, k. 103, tekst będzie drukowany w przygotowywanym artykule. 20 Por. G. Gerullis, Die altpreussischen Ortsnamen gesammelt und sprachlich behandelt, Berlin Leipzig 1922, s. 157; por. NKDM, cz. II, nr 259 i 260: a vado in Pruthenico Singurbrast nominato. Przypomnę, że język niemiecki zapożyczył z języka polskiego nazwę granicy. 21 Por. wspominaną kilkakrotnie w pracy Steffenfliess.
Mimo wznowienia cztery lata temu poprawionej wersji Dziejów Mazowsza1
Anna Supruniuk, Mazowsze Siemowitów (1341-1442). Dzieje polityczne i struktury władzy, Warszawa 2010, 276 s. Mimo wznowienia cztery lata temu poprawionej wersji Dziejów Mazowsza1 nadal bardzo mało wiemy
Język wykładowy polski
Nazwa przedmiotu ŚRODOWISKO NATURALNE W UJĘCIU HISTORYCZNYM Nazwa jednostki prowadzącej przedmiot Wydział Historyczno-Pedagogiczny/ Instytut Historii Kod ECTS Studia kierunek stopień tryb specjalność specjalizacja
INSTYTUT GEOGRAFII I PRZESTRZENNEGO ZAGOSPODAROWANIA IM. STANISŁAWA LESZCZYCKIEGO POLSKA AKADEMIA NAUK PRACE GEOGRAFICZNE NR 253
1 INSTYTUT GEOGRAFII I PRZESTRZENNEGO ZAGOSPODAROWANIA IM. STANISŁAWA LESZCZYCKIEGO POLSKA AKADEMIA NAUK PRACE GEOGRAFICZNE NR 253 2 GEOGRAPHICAL STUDIES No. 253 CULTURAL LANDSCAPES OF POLAND AND THEIR
Szybkowski, Sobiesław Czy na początku XV wieku istniało krzyżackie prokuratorstwo (komturia?) w Przewłokach?
Szybkowski, Sobiesław Czy na początku XV wieku istniało krzyżackie prokuratorstwo (komturia?) w Przewłokach? Komunikaty Mazursko-Warmińskie 2, 155-162 2008 M ISCELLANEA Sobiesław Szybkowski CZY NA POCZĄTKU
Genealogia żydowskich nazwisk rodowych. (Uwagi ogólne)
Genealogia żydowskich nazwisk rodowych. (Uwagi ogólne) Genealogia żydowskich nazwisk rodowych w myśl przepisów o księgach stanu cywilnego (w tym metrykalnych) nie jest tak odległa jak by się początkowo
M ISCELLANEA PRÓBA USTALENIA LIKALIZACJI ZAMKU RUNGENBRUST (1360) Robert Klimek
M ISCELLANEA Robert Klimek PRÓBA USTALENIA LIKALIZACJI ZAMKU RUNGENBRUST (1360) W kronice Wiganda z Marburga znajduje się wzmianka o tym, że w roku 1360 komandor bałgijski z rozkazu mistrza zakonnego Winricha
Henryk Rutkowski. Kartografia wschodniej Wielkopolski do początku XIX wieku
Henryk Rutkowski Kartografia wschodniej Wielkopolski do początku XIX wieku Przedmiotem zainteresowania jest terytorium województwa kaliskiego na dawnych mapach, z których tylko późniejsze przedstawiają
Wciągu ostatnich kilkunastu lat wielokrotnie zwracałam uwagę na prawie
Elżbieta Kowalczyk-Heyman Instytut Archeologii UW Dwa nowe, czternastowieczne poświadczenia wsi mazowieckich Wciągu ostatnich kilkunastu lat wielokrotnie zwracałam uwagę na prawie całkowitą nieobecność
Robert Klimek Próba ustalenia lokalizacji zamku Rungenbrust (1360) Komunikaty Mazursko-Warmińskie 3 (273),
Robert Klimek Próba ustalenia lokalizacji zamku Rungenbrust (1360) Komunikaty Mazursko-Warmińskie 3 (273), 539-546 2011 M ISCELLANEA Robert Klimek PRÓBA USTALENIA LOKALIZACJI ZAMKU RUNGENBRUST (1360) W
HISTORIA GOSPODARCZA RYBNIKA I POWIATU RYBNICKIEGO W XIX I XX WIEKU
HISTORIA GOSPODARCZA RYBNIKA I POWIATU RYBNICKIEGO W XIX I XX WIEKU ZESZYTY RYBNICKIE 9 K O N F E R E N C J E HISTORIA GOSPODARCZA RYBNIKA I POWIATU RYBNICKIEGO W XIX I XX WIEKU praca zbiorowa pod redakcją
TYGODNIOWY BIULETYN HYDROLOGICZNY
INSTYTUT METEOROLOGII I GOSPODARKI WODNEJ PAŃSTWOWY INSTYTUT BADAWCZY TYGODNIOWY BIULETYN HYDROLOGICZNY 26 czerwca 2 lipca 2013 r. Spis treści: 1. Sytuacja hydrologiczna...2 2. Temperatury ekstremalne
RZEKI I JEZIORA NAJBLIŻSZEJ OKOLICY PRZYGOTOWANIE MAPY
RZEKI I JEZIORA NAJBLIŻSZEJ OKOLICY PRZYGOTOWANIE MAPY Jakub Kędziora Zawidz Kościelny wrzesień 2010 1 1. Gmina Zawidz. Gmina Zawidz położona jest w północnej części województwa mazowieckiego w odległości
Rozstrzygnięcie nadzorcze. stwierdzam nieważność. Uzasadnienie
Warszawa, 22 marca 2016 r. WOJEWODA MAZOWIECKI LEX-I.4131.42.2016.MO Rada Miejska Góry Kalwarii ul. 3 Maja 10 05 530 Góra Kalwaria Rozstrzygnięcie nadzorcze Na podstawie art. 91 ust. 1 ustawy z dnia 8
WYMAGANIA EDUKACYJNE Z JĘZYKA NIEMIECKIEGO KRYTERIA NA POSZCZEGÓLNE OCENY :
WYMAGANIA EDUKACYJNE Z JĘZYKA NIEMIECKIEGO KRYTERIA NA POSZCZEGÓLNE OCENY : OCENĘ CELUJĄCĄ otrzymuje uczeń, gdy: posiadł wiedzę i umiejętności znacznie wykraczające poza program nauczania w danej klasie
T Raperzy. SSCy8
Władysław Łokietek T Raperzy https://www.youtube.com/watch?v=w4vrx- SSCy8 Panowanie Władysława Łokietka Polska w czasach Wladysława Łokietka Rodowód Władysława Łokietka Przydomek Imię otrzymał po swoim
Gilsonowska metoda historii filozofii. Artur Andrzejuk
Gilsonowska metoda historii filozofii Artur Andrzejuk PLAN 1. Gilsonowska koncepcja historii filozofii jako podstawa jej metodologii 2. Charakterystyka warsztatu historyka filozofii na różnych etapach
Zbiory kartograficzne Część 1
Nr 20/2018 08 02 18 Zbiory kartograficzne Część 1 Autor: Bogumił Rudawski (IZ) Zbiory kartograficzne Archiwum II Wojny Światowej Instytutu Zachodniego obejmują kilkadziesiąt planów i map. Są to dokumenty
NIEZNANE OPISY GRANICY MAZOWIECKO-KRZYŻACKIEJ CZ. II: GRANICA KOMTURSTWA BAŁGIJSKIEGO (PROKURATORSTWO PISKIE I EŁCKIE)
WIESŁAW DŁUGOKĘCKI Instytut Historii Uniwersytetu Gdańskiego ELŻBIETA KOWALCZYK Instytut Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego Kwartalnik Historyczny Rocznik CXI, 2004, 1 PL ISSN 0023-5903 NIEZNANE OPISY
KARTA KURSU. Gospodarka przestrzenna I stopień studia stacjonarne aktualizacja Opis kursu (cele kształcenia)
KARTA KURSU Gospodarka przestrzenna I stopień studia stacjonarne aktualizacja 2017 Nazwa Nazwa w j. ang. Geografia osadnictwa Settlement Geography Kod Punktacja ECTS* 3 Koordynator dr Agnieszka Kwiatek-
na mocy uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej w Katowicach z dnia 6 grudnia 1972 r.
Historia Gminę Lipie utworzono 1 stycznia 1973r. na mocy uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej w Katowicach z dnia 6 grudnia 1972 r. Gmina skupia miejscowości o bogatej i pięknej przeszłości, które od dawna
WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Sygn. akt IV CSK 19/13 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 23 października 2013 r. SSN Mirosława Wysocka (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Antoni Górski SSN Agnieszka
W odpowiedzi na artykuł Ihara Szauczuka Wyższa humanistyczna edukacja na Białorusi w okresie międzywojennym: szkic historyczny
Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej Rok 14 (2016) Zeszyt 1 Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej (Yearbook of the Institute of East-Central Europe) Szczegóły publikacji oraz instrukcje
Polska i świat w XII XIV wieku
Test a Polska i świat w XII XIV wieku Test podsumowujący rozdział I 1. Czytaj uważnie tekst i zadania. 2. W zadaniach od 1. do 3., 5., 6. oraz od 10. do 1 3. znajdują się cztery odpowiedzi: A, B, C, D.
Mgr Małgorzata Eysymontt POZYCJA INSTYTUCJONALNA URZĘDU WYSOKIEGO PRZEDSTAWICIELA UNII DO SPRAW ZAGRANICZNYCH I POLITYKI BEZPIECZEŃSTWA.
Mgr Małgorzata Eysymontt POZYCJA INSTYTUCJONALNA URZĘDU WYSOKIEGO PRZEDSTAWICIELA UNII DO SPRAW ZAGRANICZNYCH I POLITYKI BEZPIECZEŃSTWA Streszczenie Praca doktorska przygotowana pod kierunkiem prof. dr
Opracowanie: Lech Krzysztofiak Anna Krzysztofiak
Inwentaryzacja barszczu Sosnowskiego Heracleum sosnowskyi i niecierpka gruczołowatego Impatiens glandulifera na obszarach Natura 2000 "Dolina Górnej Rospudy" oraz "Ostoja Augustowska" Opracowanie: Lech
Warszawa, dnia 3 sierpnia 2015 r. Poz ROZSTRZYGNIĘCIE NADZORCZE NR LEX-I JF WOJEWODY MAZOWIECKIEGO. z dnia 30 lipca 2015 r.
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO Warszawa, dnia 3 sierpnia 2015 r. Poz. 6823 ROZSTRZYGNIĘCIE NADZORCZE NR LEX-I.4131.159.2015.JF WOJEWODY MAZOWIECKIEGO z dnia 30 lipca 2015 r. Na podstawie art.
Warszawa, dnia 20 czerwca 2018 r. Poz UCHWAŁA NR LI/393/2018 RADY GMINY SOŃSK. z dnia 16 czerwca 2018 r.
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO Warszawa, dnia 20 czerwca 2018 r. Poz. 6348 UCHWAŁA NR LI/393/2018 RADY GMINY SOŃSK w sprawie ustanowienia herbu, flagi, flagi stolikowej, banneru, sztandaru
Rozstrzygnięcie nadzorcze. stwierdzam nieważność. Uzasadnienie
Warszawa, 29 marca 2016 r. WOJEWODA MAZOWIECKI LEX-I.4131.44.2016.MO Rada Miejska Góry Kalwarii ul. 3 Maja 10 05 530 Góra Kalwaria Rozstrzygnięcie nadzorcze Na podstawie art. 91 ust. 1 ustawy z dnia 8
POSTANOWIENIE. SSN Romualda Spyt
Sygn. akt III UK 95/10 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 21 września 2010 r. SSN Romualda Spyt w sprawie z odwołania P. W. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o odszkodowanie z tytułu
UCHWAŁA NR.../.../2016 RADY MIEJSKIEJ W OPALENICY. z dnia 29 marca 2016 r.
UCHWAŁA NR.../.../2016 RADY MIEJSKIEJ W OPALENICY z dnia 29 marca 2016 r. w sprawie wystąpienia z wnioskiem do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji za pośrednictwem Wojewody Wielkopolskiego o utworzenie
POSTANOWIENIE. SSN Michał Laskowski. po rozpoznaniu w Izbie Karnej w dniu 5 listopada 2013 r.,
Sygn. akt III KK 217/13 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 5 listopada 2013 r. SSN Michał Laskowski na posiedzeniu w trybie art. 535 3 k.p.k. po rozpoznaniu w Izbie Karnej w dniu 5 listopada
WOJEWODA ŁÓDZKI ŁÓDŹ, ul. Piotrkowska 104
WOJEWODA ŁÓDZKI PNK-IV.431.27.2012 Łódź, 22 czerwca 2012 r. Pani Marzena Stawicka ul. Piotrkowska 204/210 m. 144 90-369 Łódź Wystąpienie pokontrolne Na podstawie art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 25 listopada
Polecenia. 1. Skopiuj poniższy tekst do nowego pliku, dzieląc go na trzy oddzielne akapity
Technologie informacyjne, TiR, sem. II, rok akad. 2016/2017 Ćwiczenie 2. MS Word 2013. Formatowanie tekstu cd. prowadzący: Krzysztof Stepaniuk Polecenia 1. Skopiuj poniższy tekst do nowego pliku, dzieląc
Anna Korzycka Rok IV, gr.1. Mapa i plan w dydaktyce historii. Pytania. Poziom: szkoła podstawowa, klasa 5.
Anna Korzycka Rok IV, gr.1 Mapa i plan w dydaktyce historii. Pytania Poziom: szkoła podstawowa, klasa 5. 1. Na podstawie mapy Polska za Bolesława Chrobrego podaj miejscowości będące siedzibami arcybiskupa
ĆWICZENIA DO INTERNETOWEGO PODRĘCZNIKA HISTORII KASZUBÓW TEMAT 7: KASZUBY POD PANOWANIEM KRZYŻACKIM.
ĆWICZENIA DO INTERNETOWEGO PODRĘCZNIKA HISTORII KASZUBÓW TEMAT 7: KASZUBY POD PANOWANIEM KRZYŻACKIM. Zadanie 1 [3 pkt] W 1294 r. zmarł Mściwoj II, ostatni przedstawiciel dynastii Subisławiców na tronie
WYMAGANIA EDUKACYJNE Z JĘZYKA ANGIELSKIEGO DLA KLASY II GIMNAZJUM
WYMAGANIA EDUKACYJNE Z JĘZYKA ANGIELSKIEGO DLA KLASY II GIMNAZJUM STOPIEŃ CELUJĄCY Rozumienie ze słuchu: bezbłędne rozumienie tekstu, uczeń potrafi zrozumieć ogólny sens i kluczowe informacje różnorodnych
OCENA CELUJĄCA. Słuchanie: Uczeń:
Wymagania na poszczególne oceny z języka angielskiego dla uczniów Technikum Zawodowego, Zasadniczej Szkoły Zawodowej i Liceum Ogólnokształcącego dla Dorosłych, Regionalnego Centrum Edukacji Zawodowej w
Temat lekcji: Na grunwaldzkich polach Wielka Wojna z Zakonem Krzyżackim
Mateusz Kowalski, I rok II stopnia Poziom kształcenia (podkreślić): szkoła podstawowa, gimnazjum, szkoła ponadgimnazjalna Klasa: I Podstawa programowa: Podstawa programowa z komentarzami. Tom 4. Edukacja
projekt Fundacji Zawsze Warto w ramach Programu Narodowego Instytutu Dziedzictwa Wolontariat dla dziedzictwa
KOLONIA JÓZEFA projekt Fundacji Zawsze Warto w ramach Programu Narodowego Instytutu Dziedzictwa Wolontariat dla dziedzictwa Dofinansowano w ramach Programu Narodowego Instytutu Dziedzictwa Wolontariat
Dz.U Nr 53 poz. 556 ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW
Kancelaria Sejmu s. 1/1 Dz.U. 1999 Nr 53 poz. 556 ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW z dnia 15 czerwca 1999 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ustanowienia wałbrzyskiej specjalnej strefy ekonomicznej.
Gawrony. 1.1. Dawne nazwy wsi.
Gawrony 1.1. Dawne nazwy wsi. Gaffarum 1499 r., Gaffarn 1511 r., Gafern 1550 r., Gaffron 1555 r., Groß Gabern 1670 r., Groß Gafren 1679 r., Groß Gaffron- 1687/88 r., Gafffron i Groß Gaffron 1787 r., 1818
Postanowienie z dnia 18 października 2002 r., V CKN 1830/00
Postanowienie z dnia 18 października 2002 r., V CKN 1830/00 Odpisy pisma procesowego nie muszą być podpisane ani poświadczone za zgodność z oryginałem przez stronę, jej przedstawiciela lub pełnomocnika
Zasady i wskazówki pisania prac dyplomowych
Zasady i wskazówki pisania prac dyplomowych 1. Informacje ogólne Prawo autorskie Student przygotowujący pracę dyplomową (licencjacką/magisterską) powinien zapoznać się z przepisami wynikającymi z "Ustawy
Historia Polski Klasa V SP
Temat: Bolesław Krzywousty i jego testament. Historia Polski Klasa V SP Bolesław Krzywousty ur. 20 sierpnia 1086, zm. 28 października 1138. Był synem Władysława Hermana i Judyty Czeskiej. Książę Śląski,
STANDARDY PISANIA PRACY LICENCJACKIEJ W INSTYTUCIE POLITOLOGII W PAŃSTWOWEJ WYśSZEJ SZKOLE ZAWODOWEJ W KONINIE
STANDARDY PISANIA PRACY LICENCJACKIEJ W INSTYTUCIE POLITOLOGII W PAŃSTWOWEJ WYśSZEJ SZKOLE ZAWODOWEJ W KONINIE 1. Ogólne zasady postępowania w związku z praca licencjacką oraz egzaminem dyplomowym określają
Rejestr wniosków i interpelacji radnych Interpelacja radnego K. Skoczylasa r.
Rejestr wniosków i interpelacji radnych Interpelacja radnego K. Skoczylasa 10.12.2015 r. Lp. Data wpływu 1 2015-12-10 Interesant Treść wniosku - interpelacji Sposób realizacji SKOCZYLAS KAROL Szanowny
TYGODNIOWY BIULETYN HYDROLOGICZNY
INSTYTUT METEOROLOGII I GOSPODARKI WODNEJ PAŃSTWOWY INSTYTUT BADAWCZY TYGODNIOWY BIULETYN HYDROLOGICZNY 29 lipca 5 sierpnia 2014 r. Spis treści: 1. Sytuacja hydrologiczna... 2 2. Temperatury ekstremalne
WOJEWODA ŁÓDZKI. Łódź, 26 listopada 2010 r. PNK.IV /10. Pan Bogdan Szews ul. Ogrodowa 8a/ Zduńska Wola. Wystąpienie pokontrolne
WOJEWODA ŁÓDZKI Łódź, 26 listopada 2010 r. PNK.IV.0933-1- 17 /10 Pan Bogdan Szews ul. Ogrodowa 8a/2 98-220 Zduńska Wola Wystąpienie pokontrolne Na podstawie art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 25 listopada 2004
Jednym z podstawowych aktów prawnych, regulujących udział mieszkańców w życiu publicznym, jest Europejska Karta Samorządu Lokalnego (EKSL).
Jedną z bardzo ważnych kwestii, jakie pojawiają się w praktycznym aspekcie inicjowania i prowadzenia działań konsultacyjnych, jest ich formalne oraz nieformalne uregulowanie. Okoliczność ta jest o tyle
TYGODNIOWY BIULETYN HYDROLOGICZNY
INSTYTUT METEOROLOGII I GOSPODARKI WODNEJ PAŃSTWOWY INSTYTUT BADAWCZY TYGODNIOWY BIULETYN HYDROLOGICZNY 13 19 listopada 2013 r. Spis treści: 1. Sytuacja hydrologiczna...2 2. Temperatury ekstremalne w regionach
POSTANOWIENIE. Sygn. akt IV KK 25/13. Dnia 24 kwietnia 2013 r. Sąd Najwyższy w składzie: SSN Jacek Sobczak
Sygn. akt IV KK 25/13 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 24 kwietnia 2013 r. SSN Jacek Sobczak na posiedzeniu w trybie art. 535 3 k.p.k. po rozpoznaniu w Izbie Karnej w dniu 24 kwietnia 2013
Komunikaty Mazursko-Warmińskie 1 (275),
Grzegorz Białuński Siedlungs-, Sozial- und Verwaltungsgeschichte der Komturei Königsberg in Preußen (13.-16. Jahrhundert), Grischa Vercamer, Marburg 2010 : [recenzja] Komunikaty Mazursko-Warmińskie 1 (275),
Wymagania edukacyjne z języka niemieckiego dla klasy III gimnazjum
Wymagania edukacyjne z języka niemieckiego dla klasy III gimnazjum ocena celująca spełnia wszystkie kryteria na ocenę bardzo dobry bez trudu rozumie przedstawiane mu proste teksty użytkowe i informacyjne
Dopuszczający Dostateczny Dobry Bardzo dobry Celujący W zakresie czytania ze zrozumieniem uczeń
rozumie tylko niektóre proste teksty użytkowe i informacyjne (list, e-mail, pocztówka, ogłoszenie, wywiad, zaproszenie, zapiski z pamiętnika, oferta turystyczna, recepta, zalecenia lekarza) Przedmiotowy
Adres strony internetowej, na której Zamawiający udostępnia Specyfikację Istotnych Warunków Zamówienia: www.rot.swietokrzyskie.
Adres strony internetowej, na której Zamawiający udostępnia Specyfikację Istotnych Warunków Zamówienia: www.rot.swietokrzyskie.travel Kielce: Opracowanie, druk oraz dostawę wydawnictw dla Projektu Trasy
WOJEWODA ŁÓDZKI 90-926 ŁÓDŹ, ul. Piotrkowska 104
WOJEWODA ŁÓDZKI PNK-IV.431.63.2011 Łódź, 9 listopada 2011 r. Pani Joanna Wrońska-Kiereś ul. Szermiercza 12A m. 2 94-048 Łódź Wystąpienie pokontrolne Na podstawie art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 25 listopada
3. Wymagana większość głosów - zwykła; głosowanie jawne. PR /06
PR-02.05400- /06 Kraków, 25.10.2006 r. OPINIA PRAWNA do projektu uchwały w sprawie przejęcia zadań z zakresu administracji rządowej do wykonywania przez Gminę Miejską Kraków 1. Przedstawiam następującą
OCENIANIE WYPOWIEDZI PISEMNYCH
1 OCENIANIE WYPOWIEDZI PISEMNYCH KRYTERIA OCENIANIA: KRÓTKI TEKST UŻYTKOWY DŁUŻSZY TEKST UŻYTKOWY WYPOWIEDŹ PISEMNA Przedstawiony materiał zawiera szczegółowe uwagi dotyczące oceniania prac pisemnych z
Wymagania na poszczególne oceny z języka niemieckiego dla uczniów Technikum Zawodowego poziom IV.O i IV.1, zakres podstawowy.
Wymagania na poszczególne oceny z języka niemieckiego dla uczniów Technikum Zawodowego poziom IV.O i IV.1, zakres podstawowy. SŁUCHANEGO/ CZYTANEGO - uczeń rozumie wszystkie polecenia, instrukcje i wypowiedzi
SPIS TREŚ CI. Wykaz skrótów Wstęp Rozdział pierwszy
SPIS TREŚ CI Wykaz skrótów... 13 Wstęp... 17 Rozdział pierwszy Najstarsze osadnictwo na obszarze późniejszego starostwa olsztyńskiego (do przełomu XIII i XIV wieku)... 39 I. Najstarsze osadnictwo okolic
Chełm, r. Mgr Wojciech Mazurek SUB TERRA Badania Archeologiczne Ul. Szarych Szeregów 5a/ Chełm, Polska SPRAWOZDANIE
Chełm, 16.05.2017 r. Mgr Wojciech Mazurek SUB TERRA Badania Archeologiczne Ul. Szarych Szeregów 5a/26 22-100 Chełm, Polska SPRAWOZDANIE z realizacji usługi w postaci nadzorów archeologicznych przy pracach
2 Unia Polski z Litwą
2 Unia Polski z Litwą Cele lekcji Wymagania ogólne I. Chronologia historyczna. Uczeń posługuje się podstawowymi określeniami czasu historycznego: wiek, rok; przyporządkowuje fakty historyczne datom; oblicza
Napisanej pod kierunkiem naukowym dr hab. Tomasza Siemiątkowskiego, prof. UKSW
Mgr Sebastian Kidyba Streszczenie pracy doktorskiej Zawiązanie spółek osobowych Napisanej pod kierunkiem naukowym dr hab. Tomasza Siemiątkowskiego, prof. UKSW Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego
TYGODNIOWY BIULETYN HYDROLOGICZNY
INSTYTUT METEOROLOGII I GOSPODARKI WODNEJ PAŃSTWOWY INSTYTUT BADAWCZY TYGODNIOWY BIULETYN HYDROLOGICZNY 31 października 6 listopada 2012 r. Spis treści: 1. Sytuacja hydrologiczna... 2 2. Temperatury ekstremalne
Radni Rady Miejskiej Urząd Miasta i Gminy w Swarzędzu ul. Rynek 1 62-020 Swarzędz
Kicin, Kliny, Janikowo i okolice, wrzesień 2012 r. Radni Rady Miejskiej Urząd Miasta i Gminy w Swarzędzu ul. Rynek 1 62-020 Swarzędz Szanowna Pani Burmistrz, Panie Burmistrzu, Panie Przewodniczący, Szanowni
Zabytki z obszaru Mezoameryki w zbiorach Muzeum Archeologicznego Środkowego Nadodrza w Zielonej Górze
Anna Hendel Zabytki z obszaru Mezoameryki w zbiorach Muzeum Archeologicznego Środkowego Nadodrza w Zielonej Górze Muzeum Archeologiczne Środkowego Nadodrza w Świdnicy, poza zabytkami związanymi z przeszłością
-stopień celujący -stopień bardzo dobry:
Zakres wymagań edukacyjnych niezbędnych do uzyskania poszczególnych ocen w wyniku klasyfikacji rocznej i śródrocznej z języka niemieckiego: -stopień celujący: uczeń w pełni rozumie wszystkie polecenia
1. CHARAKTERYSTYKA POPULACJI
INFORMACJA O WYNIKACH SPRAWDZIANU PRZEPROWADZONEGO W DNIU 5. 04. 2011 R. PRZEZ OKRĘGOWĄ KOMISJĘ EGZAMINACYJNĄ W ŁOMŻY 1. CHARAKTERYSTYKA POPULACJI Tabela 1.1. Uczniowie na sprawdzianie w 2011 r. Województwo
ANEKS [1] DO PROGNOZY ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO Dla zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego w gminie
2014 OIKOS Pracownia Ochrony Środowiska Andrzej Sułkowski ul. św. Andrzeja Boboli 1 31-408 Kraków Autor: Andrzej Sułkowski ANEKS [1] DO PROGNOZY ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO Dla zmiany studium uwarunkowań
Piaskownia w Żeleźniku
OPIS GEOSTANOWISKA Filip Duszyński Informacje ogólne Nr obiektu 97 Nazwa obiektu (oficjalna, obiegowa lub nadana) Piaskownia w Żeleźniku Współrzędne geograficzne [WGS 84 hddd.dddd] Długość: 17.1753 E Szerokość:
Warszawa, dnia 29 maja 2014 r. Poz. 706
Warszawa, dnia 29 maja 2014 r. Poz. 706 OBWIESZCZENIE PREZESA RADY MINISTRÓW z dnia 28 lutego 2014 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie łódzkiej specjalnej
Wykaz publikacji Mgr Józef Niedźwiedź
Wykaz publikacji Mgr Józef Niedźwiedź http://jozefniedzwiedz.cba.pl/wydawnictwa.html A. ARCHEOLOGIA 1. Kokowski A., Niedźwiedź J. 1984, Łuszczów stan. 1, gm. Uchanie, woj. zamojskie, Sprawozdania z badań
Terminy rozpoczęcia oraz zakończenia kadencji Sejmu i Senatu od 1989 r.
Biuro Informacji i Dokumentacji Kancelaria Senatu OT-427 Październik 2005 Terminy rozpoczęcia oraz zakończenia kadencji Sejmu i Senatu od 1989 r. Dział Informacji i Ekspertyz Seria: Opracowania Tematyczne
Andrzej Zapałowski "Następna Dekada. Gdzie byliśmy i dokąd zmierzamy", George Friedman, Kraków 2012 : [recenzja]
Andrzej Zapałowski "Następna Dekada. Gdzie byliśmy i dokąd zmierzamy", George Friedman, Kraków 2012 : [recenzja] Ante Portas. Studia nad bezpieczeństwem nr 2, 147-150 2013 RECENZJE ANTE PORTAS Studia nad
KARTA KURSU Historia. Studia niestacjonarne I stopnień (licencjat) Rok I, semestr 2. Społeczeństwo i gospodarka średniowiecza. Kod Punktacja ECTS* 1
KARTA KURSU Historia. Studia niestacjonarne I stopnień (licencjat) Rok I, semestr 2 Nazwa Nazwa w j. ang. Społeczeństwo i gospodarka średniowiecza. Medieval society and economy. Kod Punktacja ECTS* 1 Koordynator
Księgarnia PWN: Wojciech Witkowski - Historia administracji w Polsce
Księgarnia PWN: Wojciech Witkowski - Historia administracji w Polsce 1764-1989 Spis treści Do Czytelnika..... 11 Przedmowa....... 13 Rozdział 1. Geneza i charakterystyka ustroju administracyjnego państw
U C H W A Ł A Nr... RADY MIASTA OSTROŁĘKI z dnia...
PROJEKT U C H W A Ł A Nr... RADY MIASTA OSTROŁĘKI z dnia.... zmieniająca uchwałę w sprawie ustalenia strefy płatnego parkowania, wysokości stawek opłaty za parkowanie pojazdów samochodowych na drogach
WYMAGANIA EDUKACYJNE Z JĘZYKA NIEMIECKIEGO KLASA
OCENA DOBRA OCENA DOSTATECZNA OCENA DOPUSZCZJĄCA WYMAGANIA EDUKACYJNE Z JĘZYKA NIEMIECKIEGO KLASA 7 ROZUMIENIE TEKSTU SŁUCHANEGO/CZYTANEGO uczeń rozumie tylko nieliczne polecenia i wypowiedzi nauczyciela
Wymiana wiedzy na budowie drogi ekspresowej S7 odc. Chęciny granica woj. świętokrzyskiego
Sprawozdanie Wymiana wiedzy na budowie drogi ekspresowej S7 5 sierpień 2017r. Koło Młodych Profesjonalistów Stowarzyszenie Inżynierów Doradców i Rzeczoznawców 1 Koleżanki i Koledzy, W dniu 05.08.2017r.
Laboratorium Badań Medioznawczych Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego. numer 1(13)/2016
Laboratorium Badań Medioznawczych Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego numer 1(13)/2016 Warszawa 2016 REDAKTOR NACZELNA dr Karolina Brylska ZESPÓŁ REDAKCYJNY I RECENZENCKI
TYGODNIOWY BIULETYN HYDROLOGICZNY
INSTYTUT METEOROLOGII I GOSPODARKI WODNEJ PAŃSTWOWY INSTYTUT BADAWCZY TYGODNIOWY BIULETYN HYDROLOGICZNY 11 17 września 2013 r. Spis treści: 1. Sytuacja hydrologiczna...2 2. Temperatury ekstremalne w regionach
Zarządzenie Nr 1809/2012 Prezydenta Miasta Płocka z dnia 15 czerwca 2012 roku
Zarządzenie Nr 1809/2012 Prezydenta Miasta Płocka z dnia 15 czerwca 2012 roku w sprawie: zasadności przystąpienia do sporządzenia Miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Trzepowo w Płocku Na
TYGODNIOWY BIULETYN HYDROLOGICZNY
INSTYTUT METEOROLOGII I GOSPODARKI WODNEJ PAŃSTWOWY INSTYTUT BADAWCZY TYGODNIOWY BIULETYN HYDROLOGICZNY 7 13 listopada 2012 r. Spis treści: 1. Sytuacja hydrologiczna... 2 2. Temperatury ekstremalne w regionach
POSTANOWIENIE. SSN Bogusław Cudowski (przewodniczący) SSN Maciej Pacuda (sprawozdawca) SSN Krzysztof Staryk
Sygn. akt III PZ 5/14 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 3 czerwca 2014 r. SSN Bogusław Cudowski (przewodniczący) SSN Maciej Pacuda (sprawozdawca) SSN Krzysztof Staryk w sprawie z powództwa P.
WYMAGANIA NA OCENY Z HISTORII W GIMNAZJUM
WYMAGANIA NA OCENY Z HISTORII W GIMNAZJUM Ocenę dopuszczającą(2)otrzymuje uczeń, który opanował wiadomości i umiejętności na poziomie wymagań koniecznych, a jego działania mają charakter przede wszystkim
WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Józef Szewczyk (przewodniczący) SSN Rafał Malarski (sprawozdawca) SSN Andrzej Ryński
Sygn. akt III KK 349/14 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 21 listopada 2014 r. SSN Józef Szewczyk (przewodniczący) SSN Rafał Malarski (sprawozdawca) SSN Andrzej Ryński
Rzeszów, dnia 1 kwietnia 2015 r. Poz ROZPORZĄDZENIE NR 6/2015 DYREKTORA REGIONALNEGO ZARZĄDU GOSPODARKI WODNEJ W KRAKOWIE
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA PODKARPACKIEGO Rzeszów, dnia 1 kwietnia 2015 r. Poz. 1065 ROZPORZĄDZENIE NR 6/2015 DYREKTORA REGIONALNEGO ZARZĄDU GOSPODARKI WODNEJ W KRAKOWIE zmieniające rozporządzenie w
Informacja o projekcie: Wskazówki Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych dotyczace wykorzystania monitoringu wizyjnego
Or.A.0531/165/18 Informacja o projekcie: Tytuł Autor Wskazówki Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych dotyczace wykorzystania monitoringu wizyjnego PUODO Informacje o zgłaszającym uwagi: Organizacja Związek
Moja pierwsza historia Pasłęka
Moja pierwsza historia Pasłęka Witold Chrzanowski, Rysunki: Jan Solka Cześć, mam na imię Staś, i podobnie jak Wy, moi drodzy, jestem pasłęczaninem. No może jestem nim trochę dłużej od Was. Żyłem tutaj
03. Zadania obliczeniowe z działu kartografia
1. Kampinoski PN Zadanie 1. (3 pkt) Oblicz, ile wynosi w terenie szerokość Wisły na zaznaczonym na mapie odcinku AB. Skala mapy wynosi 1:50 000. Przedstaw obliczenia. Zadanie 8. (1 pkt) Odszukaj na mapie
UCHWAŁA NR XLIX/638/V/2009 RADY MIASTA POZNANIA z dnia 10 lutego 2009 r.
UCHWAŁA NR XLIX/638/V/2009 RADY MIASTA POZNANIA z dnia 10 lutego 2009 r. w sprawie przystąpienia do sporządzenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla obszaru JUNIKOWO POŁUDNIE w Poznaniu
UCHWAŁA NR... RADY MIASTA SZCZECIN z dnia r.
Projekt UCHWAŁA NR... RADY MIASTA SZCZECIN z dnia... 2016 r. w sprawie wystąpienia z wnioskiem do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji o zmianę granic miasta Szczecin miasta na prawach powiatu z
Istnieje wiele sposobów przedstawiania obrazów Ziemi lub jej fragmentów, należą do nich plany, mapy oraz globusy.
Współrzędne geograficzne Istnieje wiele sposobów przedstawiania obrazów Ziemi lub jej fragmentów, należą do nich plany, mapy oraz globusy. Najbardziej wiernym modelem Ziemi ukazującym ją w bardzo dużym
TYGODNIOWY BIULETYN HYDROLOGICZNY
INSTYTUT METEOROLOGII I GOSPODARKI WODNEJ PAŃSTWOWY INSTYTUT BADAWCZY TYGODNIOWY BIULETYN HYDROLOGICZNY 14 20 sierpnia 2013r. Spis treści: 1. Sytuacja hydrologiczna... 2 2. Temperatury ekstremalne w regionach
ISBN (wersja online)
Magdalena Jasiniak Uniwersytet Łódzki, Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny Instytut Finansów, Zakład Finansów Korporacji, 90-214 Łódź, ul. Rewolucji 1905 r. nr 39 RECENZENT Włodzimierz Karaszewski SKŁAD
UCHWAŁA Nr VI/42/2015 RADY MIEJSKIEJ W KARCZEWIE z dnia 30 marca 2015 r.
UCHWAŁA Nr VI/42/2015 RADY MIEJSKIEJ W KARCZEWIE z dnia 30 marca 2015 r. w sprawie pomników przyrody położonych w miejscowości Otwock Wielki na terenie Gminy Karczew Na podstawie art. 44 ust. 1 i 2 ustawy
Zarządzenie Dziekana Wydziału Nauk Politycznych Nr 1/2006/2007 z dnia 14 grudnia 2006 r. w sprawie standaryzacji prac dyplomowych
Pułtusk, 2006.12.14. Zarządzenie Dziekana Wydziału Nauk Politycznych Nr 1/2006/2007 z dnia 14 grudnia 2006 r. w sprawie standaryzacji prac dyplomowych I. W kwestii standaryzacji pracy licencjackiej zarządzam,
KARTA KURSU. Geografia, I stopień, stacjonarny, 2017/2018, IV. Opis kursu (cele kształcenia) Warunki wstępne. Geografia osadnictwa
Geografia, I stopień, stacjonarny, 2017/2018, IV KARTA KURSU Nazwa Nazwa w j. ang. Geografia osadnictwa Settlement Geography Koordynator dr Agnieszka Kwiatek-Sołtys Zespół dydaktyczny dr Agnieszka Kwiatek-Sołtys
Warszawa, dnia 22 października 2014 r. Poz. 1431 OBWIESZCZENIE PREZESA RADY MINISTRÓW. z dnia 22 sierpnia 2014 r.
DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 22 października 2014 r. Poz. 1431 OBWIESZCZENIE PREZESA RADY MINISTRÓW z dnia 22 sierpnia 2014 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia