Polonus (219) Pismo Związku Polaków w Rumunii Revista Uniunii Polonezilor din România

Transkrypt

1 Polonus (219) 2014 Pismo Związku Polaków w Rumunii Revista Uniunii Polonezilor din România

2 W oczekiwaniu na zbliżające się Święta Bożego Narodzenia i Nowy Rok pełni nadziei spoglądamy w przyszłość. Pragnę życzyć Wszystkim zdrowia, pogody ducha, spełnienia wszystkich marzeń, zawodowej satysfakcji i wielu sukcesów. Niech radość i pokój Świąt Bożego Narodzenia towarzyszy nam wszystkim przez cały Nowy Rok. Życzę, aby był to Rok szczęśliwy w osobiste doznania, spełnił zamierzenia i dążenia zawodowe oraz aby przyniósł wiele satysfakcji z własnych dokonań. Prezes Zwiazku Polaków w Rumunii Gerwazy Longher În aşteptarea apropiatelor Sărbători ale Naşterii Domnului şi Noului an, plini de speranţă privim în viitor. Doresc să urez Tuturor sănătate, senin în suflete, împlinirea tuturor idealurilor, satisfacţii în profesie şi multe succese. Fie ca bucuria şi pacea Sărbătorilor Naşterii Domnului să ne însoţească de-a lungul Noului An. Doresc ca acesta să fie un An fericit, cu împliniri personale şi aspiraţii profesionale şi să aducă multe satisfacţii din propriile realizări. Preşedintele Uniunii Polonizilor din România, Deputat, Ghervazen Longher Z okazji zbliżających się Świąt Bożego Narodzenia oraz Nowego 2015 Roku pragniemy życzyć wszystkim naszym Czytelnikom, szczęścia, spokoju, spędzenia czasu w miłym rodzinnym gronie. Aby przy świątecznym stole nie zabrakło światła i ciepła rodzinnej atmosfery, a Nowy Rok niósł ze sobą szczęście i pomyślność. Redakcja miesięcznika Polonus Cu prilejul apropiatelor Sărbători ale Naşterii Domnului şi Noului An 2015, dorim să urăm tuturor Cititorilor noştri fericire, linişte, petrecerea timpului în mijlocul celor dragi. Fie ca, în jurul mesei de sărbătoare, să nu lipsească lumina şi căldura atmosferei de familie, iar Noul An să aducă cu el fericire şi prosperitate. Redacţia publicaţiei lunare Polonus 1

3 11 listopada Świeto Niepodległości Warszawa 11 noiembrie Sărbătoarea Independenţei Varşovia Kompania Reprezentacyjna Wojska Polskiego Mszami w intencji ojczyzny, składaniem kwiatów i apelami pamięci, biegami, rekonstrucjami i pokazami zabytkowego sprzętu wojskowego, a także m.in. koncertami i spektaklami w całym kraju uczczone zostało w tym roku Święto Niepodległości. În acest an, în toată ţara s-a celebrat Sărbătoarea Independeţei cu liturghii pentru patrie, depuneri de flori şi apel la memorie, marşuri, parada materialului militar de epocă reconstruit, printre altele şi cu concerte şi spectacole. În Varşovia, celebrarea Sărbătorii Independenţei a început cu o liturghie solemnă Pentru Patrie în arhicatedrala Sf. Ioan. La aceasta a luat parte Preşedintele Bronisław Komorowski cu Soţia. Apoi, în Palatul Prezidenţial, a avut loc festivitatea înmânării de distincţii de stat. La prânz, la Mormântul Soldatului Necunoscut a avut loc schimbarea solemnă a gărzii, după care toţi cei prezenţi la festivitate au participat la Marşul pentru Patria Independentă. Pe Calea Regală a trecut cel de- Na trasie marszu 2

4 W Warszawie obchody Święta Niepodległości rozpoczęły się uroczystą mszą Za ojczyznę w archikatedrze Św. Jana. Uczestniczył w niej Prezydent Bronisław Komorowski wraz z Małżonką. Następnie w Pałacu Prezydenckim odbyła się uroczystość wręczenia odznaczeń państwowych. W samo południe przed Grobem Nieznanego Żołnierza miała miejsce uroczysta odprawa wart, po której wszyscy uczestnicy uroczystości wzieli udział w Marszu dla Niepodległej. Warszawskim Traktem Królewskim przeszedł trzeci prezydencki marsz Razem dla Niepodległej z okazji Święta Niepodległości. Można i trzeba się cieszyć z wolności, która jest naszym udziałem przekonywał prezydent Bronisław Komorowski. Poza prezydentem w marszu uczestniczyli przedstawiciele najwyższych władz państwowych, w tym marszałkowie Sejmu i Senatu Radosław Sikorski i Bogdan Borusewicz, premier Ewa Kopacz, były premier Donald Tusk i niektórzy ministrowie, m.in. szef MON Tomasz Siemoniak. Polonus / 2014 Premier Ewa Kopacz składa kwiaty na Grobie Nieznanego Żołnierza Podobnie jak w latach poprzednich trasa marszu wiodła przez Trakt Królewski, szlakiem pomników bohaterów narodowych, zasłużonych dla niepodległości. Tegoroczny pochód był okazją do świętowania niepodległości odzyskanej w 1981 roku, ale także do uczczenia 25-lecia wyborów z 4 czerwca 1989 roku. Prezydent Bronisław Komorowski złożył kwiaty pod pomnikami kardynała Stefana Wyszyńskiego, Wincentego Witosa przywódcy ruchu ludowego, trzykrotnego premiera II RP, Stefana Grota Roweckiego, Jana Paderewskiego, Romana Dmowskiego. Ostatnim punktem prezydenckiego pochodu był pomnik Józefa Piłsudskiego przy Belwederze. Komorowski podziękował tym, którzy chcieli w porywie własnego serca maszerować w pochodzie Razem dla Niepodległej, tym którzy przyjechali z całej 3 Prezydent Bronisław Komorowski przemawia przy pomniku Marszałka Piłsudskiego al treilea marş Împreună pentru Patria Independentă cu prilejul Sărbătorii Independenţei. Se poate şi trebuie să ne bucurăm de libertate care este aportul nostru a asigurat preşedintele Bronisław Komorowski. La marş, pe lângă preşedinte, au participat reprezentanţi ai celor mai înalte autorităţi ale statului, printre aceştia mareşalul Seimului şi Senatului Radosław Sikorski şi Bogdan Borusewicz, premierul Ewa Kopacz, fostul premier Donald Tusk şi unii miniştri, printre alţii şeful Ministerului Apărării Naţionale Tomasz Siemoniak. La fel ca în anii anteriori, traseul marşului a trecut pe Calea Regală, pe la monumentele eroilor naţionali cu merite în dobândirea independenţei. Cortegiul de anul acesta a prilejuit sărbătorirea independenţei obţinute în anul 1918, dar şi celebrarea celor 25 de ani de la alegerile din 4 iunie Preşedintele Bronisław Komorowski a depus flori la monumentele cardinalului Ştefan Wyszyński, Wincenty Witos conducătorul mişcării populare, Ştefan Grota Rowecki de trei ori premier al celei de-a II a Republici, Jan Paderewski, Roman Dmowski. Ultimul punct al marşului a fost monumentul lui Józef Piłsudski din Belvedere. Komorowski a mulţumit celor care au vrut din elanul propriei inimi să ia parte la marşul Împreună

5 Najwyższe władze państwowe z Prezydentem Bronisławem Komorowskim na uroczystej zmianie wart przed Grobem Nieznanego Żołnierza. Polski, razem z dziećmi i wnukami. Dziękował również pentru Polonia Independentă, celor care au sosit din wszystkim, którzy zechcieli przyłożyć rękę i emocje, by întreaga Polonie împreună cu copiii şi nepoţii. De marsz wypadł jak najokazalej, by był ciekawy i cieszący. asemenea, a mulţumit tuturor celor care au vrut să Bo przecież marzymy o tym, byśmy mogli świętować îşi dea mâna şi emoţiile pentru ca marşul să arate cât w sposób radosny, niedzielący, niekonfliktujący, ale mai maiestuos, să fie interesant şi îmbucurător. Căci sposób, który buduje w nas dumę z tego, że jesteśmy mărşăluim pentru ca să putem sărbători cu bucurie, cząstką wspólnoty polskiej powiedział prezydent. nedivizaţi, fără conflicte, ci într-un mod care edifică în Jak podkreslił, należy dążyć do tego, by coraz więcej noi mândria că suntem o parte a comunităţii poloneze Polaków chciało świętować wspólnie niepodległość a spus preşedintele. Cum a subliniat, trebuie să tindem kraju. Będziemy ich konsekwentnie do tego zapraszać ca tot mai mulţi polonezi să vrea să sărbătorească zadeklarował. împreună independenţa ţării. Îi vom invita consecvent Można i trzeba się cieszyć z wolności, która la aceasta a declarat. jest naszym udziałem. I myśle, że coś się wydarzyło, że Se poate şi trebuie să ne bucurăm de libertate to marzenie o tym, by razem świętować, trafiło dzisiaj care este aportul nostru. Şi cred că s-a întâmplat ceva că acest vis să îl sărbătorim împreună a ajuns la multe, do wielu, wielu osób mówił prezydent. Zaznaczył, że multe persoane a spus preşedintele. A remarcat trzeci już marsz Razem dla Niepodległej zgromadził că cel de-al treilea marş Împreună pentru Polonia bardzo wielu ludzi. To cieszy, bo to jest dowodem na Independentă a adunat foarte mulţi oameni. Aceasta ne to, że taki właśnie sposób pojmowania patriotyzmu, bucură pentru că este dovada că tocmai un asemenea pojmowania tradycji, obchodzenia świąt narodowych mod de a înţelege patriotismul, de a înţelege tradiţiile, po prostu zyskuje akceptację. Prezydent na trasie celebrarea sărbătorilor naţionale este acceptată. Pe marszu witał się z jego uczestnikami, podawał im ręce, traseul marşului, preşedintele s-a salutat cu participanţii, a także rozdawał biało-czerwone kokardy narodowe le-a dat mâna şi a împărţit cocarde naţionale alb roşii i okolicznościowe pocztówki. Pod Belwederem na şi cărţi poştale ocazionale. La Belvedere, participanţii uczestników marszu czekał poczęstunek, na który la marş au foşt aşteptaţi, printre altele, cu żurek şi supă de mazăre ca la cazarmă. składał się m.in. żurek i wojskowa grochówka. Tekst i zdjęcia: Grażyna Myślińska Trad. St. Iachimovschi 4

6 Bucureşti Bukareszt Organizaţia Dom Polski Bucureşti a participat, prin reprezentanţii săi, la o minunată seară dedicată Zilei Independenţei Poloniei, organizată de Ambasada Poloniei la Bucureşti, în ziua de 12 noiembrie. La această seară au mai participat diverşi oficiali ai ambasadei şi polonezi aflaţi, prin forţa împrejurărilor, în capitala României. În prima parte a serii au fost lansate două cărţi în legătură cu lupta pentru independenţă a polonezilor. Prima are titlul Iar pământul vostru a devenit casa noastră refugiaţii polonezi în România în anii Cartea e tradusă din limba polonă de Ana Maria Luft şi corectată de Cristina Godun. Este, de fapt, un mic omagiu adus României de membrii celor mai înalte autorităţi ale statului polonez şi circa de civili şi militari, refugiaţi în 1939, odată cu ocuparea ţării de către Germania nazistă. Este de fapt un album de fotografii explicate şi reintroduse în contextul istoric de atunci, care a fost lucrat sub coordonarea Alicjei Wancerz-Gluza, prezentă cu această ocazie la Ambasadă. Ea a vorbit despre evenimentele de atunci şi despre bogata ilustraţie a cărţii, care conţine numeroase poze cu militarii şi civilii polonezi, surprinşi în activitatea lor zilnică în timpul exilului pe teritoriul 5 Organizacja Dom Polski Bukareszt uczestniczyła, poprzez swoich przedstawicieli, we wspaniałym wieczorze poświęconym Dniu Niepodległości Polski, zorganizowanym 12 listopada przez Ambasadę Polską w Bukareszcie. W tym wieczorze wzięli również udział pracownicy Ambasady oraz Polacy, którzy z różnych przyczyn znajdowali się w stolicy Rumunii. W pierwszej części wieczoru zostały zaprezentowane dwie książki związane z walką o niepodlegość Polaków. Pierwsza z nich ma tytuł A ziemia wasza stała się naszym domem uchodźcy polscy w Rumunii w latach Książka została przetłumaczona z języka polskiego przez Annę Marię Luft i skorygowana przez Krystynę Godun. Właściwie jest to mały hołd złożony Rumunii przez członków najwyższych władz państwa polskiego i około cywilów i wojskowych, uchodźców z 1939 roku po zajęciu kraju przez nazistowskie Niemcy. Jest to album fotografii z objaśnieniami, wprowadzonych do ówczesnego historycznego kontekstu, opracowany pod kierunkiem Alicji Wancerz-Gluzy, obecnej z tej okazji w Ambasadzie, która mówiła o tamtych wydarzeniach i o bogatej ilustracji książki, która zawiera liczne fotografie polskich wojskowych oraz cywilów uchwyconych w czasie ich codziennych zajęć podczas wygnania na terytorium Rumunii. Ze zdjęć przygotowano wystawę zatytułowaną Codzienne życie Polaków znajdujących się na wygnaniu w Rumunii w czasie wojny.

7 României. De altfel pozele fac şi obiectul unei expoziţii intitulate Viața de zi cu zi a polonezilor aflaţi în exil în România pe timpul războiului. A urmat prezentarea cărţii Istoria avanpostului diplomatic polonez la Bucureşti a istoricului Andrzej Dubicki. Prezent la eveniment, istoricul a vorbit despre o serie de întâmplări din culisele politice ale perioadei când s-au intersectat traseele unor mari oameni de stat cum ar fi de exemplu mareşalul Józef Piłsudski, primul şef de stat al Poloniei independente. Tot în acea perioadă au activat şi marii diplomaţi Józef Beck din partea polonă, ministru de externe, şi Nicolae Titulescu din partea română, de asemenea ministru de externe. De altfel Józef Beck, după invadarea Poloniei de către armatele lui Hitler în 1939, a fost unul dintre refugiaţii polonezi în România. În cea de-a treia parte a serii a avut loc un eveniment emoţionant: toţi cei prezenţi au cântat din tot sufletul cântece patriotice, pentru glorificarea Poloniei libere şi independente printre care My, pierwsza brygada (Noi suntem prima brigadă) şi Przybyli ułani (Vin ulanii). La final, excelenţa sa Ambasadorul Marek Szczygieł împreună cu soţia sa Ewa Lisiewska- Szczygieł i-au invitat pe cei prezenţi să guste din tradiţionalele şi gustoasele bucate poloneze. Tekst i zdjęcia: Gabriel Klimowicz Suceava Następnie zaprezentowano książkę historyka Andrzeja Dubickiego Dzieje polskiej placówki dyplomatycznej w Bukareszcie. Autor, obecny na spotkaniu, mówił o kulisach polityki lat , gdzie skrzyżowały się drogi wielkich mężów stanu, takich jak na przykład marszałka Józefa Piłsudskiego, pierwszego naczelnika niepodległej Polski. Także w tym okresie działali wielcy dyplomaci: Józef Beck ze strony polskiej, minister spraw zagranicznych i Nicolae Titulescu ze strony rumuńskiej, także minister spraw zagranicznych. Józef Beck po okupacji Polski przez armię Hitlera w 1939 roku, był jednym z polskich uchodźców w Rumunii. W trzeciej części wieczoru miało miejsce wzruszające wydarzenie. Wszyscy obecni śpiewali z wielkim wzruszeniem pieśni patriotyczne gloryfikując wolną i niepodległą Polskę. Śpiewano między innymi: My, pierwsza brygada i Przybyli ułani. Na zakończenie Jego Ekscelencja Ambasador Marek Szczygieł wraz z małżonką Ewą Lisiewską- Szczygieł zaprosili zebranych na poczęstunek tradycyjnych i smacznych polskich potraw. Tłum. B. Breabăn Suczawa 11 noiembrie este ziua în care polonezii de pretutindeni sărbătoresc Ziua Naţională a Independenţei Poloniei. În această zi se comemorează aniversarea câştigării de către poporul polonez a independenţei statului, în anul 1918, după 123 de ani de la împărţirea ţării între Rusia, Prusia şi Austrio-Ungaria. Preşedintele Uniunii Polonezilor din România Ghervazen Longher, împreună cu reprezentaţii 6 11 listopada jest dniem, gdy Polacy z całego świata obchodzą Narodowe Święto Niepodległości Polski. W tym dniu obchodzi się rocznicę odzyskania przez Naród Polski niepodległości kraju, w 1918 roku, po 123 latach od rozbiorów dokonanych przez Rosję, Prusy i Austrię. Prezes Związku Polaków w Rumunii Gerwazy Longher, wspólnie z przedstawicielami społeczności polskich z Bukowiny, obchodzili to znaczące dla historii

8 comunităţilor de polonezi din Bucovina, au sărbătorit acest eveniment atât de semnificativ din istoria Poloniei, printr-o cină festivă. Încă de la început, deputatul Ghervazen Longher a subliniat faptul că va lăsa imaginile şi elevii din comunitate să prezinte evenimentele care au dus la reîntregirea Poloniei. Toţi cei prezenţi au făcut o incursiune în istorie datorită elevilor Colegiului Alexandru cel Bun din Gura Humorului sub îndrumarea profesoarei Anetta Buzuk, explicând care este semnificaţia acestei zile, de ce trebuie sărbătorită şi prezentând şirul evenimentelor care au dus la reapariţia Poloniei pe harta Europei. Aceştia au evidenţiat faptul că 11 noiembrie a fost stabilită ca sărbătoare legală, prima dată în anul În perioada , în timpul agresiunii hitleriste, precum şi între 1945 şi 1989, adică în anii comunismului, sărbătorirea Zilei Independenţei a fost interzisă. Abia în anul 1989, prin hotărârea Seimului polonez, a fost restabilită. O atenţie specială s-a acordat informaţiilor legate de legiunile poloneze care au luptat cu eroism pe fronturile I-lui război mondial. O parte din aceste lupte Polski święto poprzez spotkanie na uroczystej kolacji. Na początku poseł Gerwazy Longher podkreślił, że zaprezentowanie wydarzeń, które doprowadziły do odrodzenia się Polski pozos-tawia uczniom i przygotowanej przez nich prezentacji. Wszyscy obecni odbyli podróż w czasie, dzięki uczniom Colegiul im. Alexandru cel Bun w Gura Humorului pod kierunkiem nauczycielki języka polskiego Anetty Buzuk, którzy wyjaśnili znaczenie tego dnia, dlaczego jest obchodzony i zaprezentowali szereg wydarzeń, które doprowadziły do ponownego pojawienia się Polski na mapie Europy. Podkreślili oni fakt, że dzień 11 listopada ustanowiono świętem państwowym po raz pierwszy dopiero w 1937 r. W latach , podczas okupacji hitlerowskiej, oraz w okresie od 1945 do 1989 r., w czasie rządów komunistycznych, obchodzenie święta 11 listopada było zakazane. Dopiero w roku 1989, ustawą Sejmu, przywrócono je. Szczególną uwagę zwrócili na informacje, dotyczące Legionów Polskich, walczących heroicznie na frontach pierwszej wojny światowej. Niektóre z bitew toczyły się na Bukowinie, na przykład w Kyrlibabie, 7

9 w okręgu Suczawa, gdzie zginęło wielu polskich żołnierzy, gdzie są pochowani i stoi dziś pomnik im poświęcony. Bardzo ważną rolę w odzyskaniu przez Polskę niepodległości odegrał Józef Piłsudski, który dzięki temu został Naczelnikiem odrodzonego Państwa Polskiego. Na zakończeniu prezentacji uczniowie odśpiewali pieśń żołnierską Szara Piechota i fragment podobnej pieśni, śpiewanej przez rumuńskich żołau avut loc în Bucovina, la Cârlibaba, în judeţul Suceava, unde şi-au pierdut viaţa 5 soldaţi polonezi, care se află înmormântaţi acolo şi unde a fost ridicat un monument în amintirea acestora. Un rol foarte important în renaşterea Poloniei l-a avut Józef Piłsudski, el devenind conducătorul statului polonez independent. La finalul prezentării elevii au cântat melodia patriotică Treceţi batalioane române Carpaţii, varianta analogică era cântată acum aproape un secol şi de trupele poloneze ( Szara Piechota ). Apoi cei trei preoţi reprezentanţi ai fiecărei etnii prezente la eveniment, părintele Iosif Păuleţ, decan de Bucovina, părintele Stanislaw Kucharek, paroh la Soloneţu Nou şi părintele Nicolae Nicolaeşân, reprezentant al etniei ucrainene, au făcut câte o rugaciune, fiecare în limba sa, pentru pace. nierzy ( Treceţi batalioane române Carpaţii ) prawie 100 lat temu. Po prezentacji trzej księża predstawiciele każdej z grup etnicznych obecnych na spotkaniu ksiądz Iosif Păuleţ, dziekan Bukowiny, ksiądz Stanisław Kucharek, proboszcz w Nowym Sołońcu i ksiądz Nicolae Nicolaeşân ukraińskiego pochodzenia, pomodlili się, każdy w swoim języku, w intencji pokoju. 8

10 Prezenţi la acest eveniment, preşedintele Consiliului Judeţean Suceava, Cătălin Nechifor, prefectul Florin Obecni na tym wydarzeniu, marszałek województwa Suczawa, Cătălin Nechifor, prefekt Florin Si- Sinescu şi consulul Ucrainei la Suceava, Vasyl Boeciko, dar şi ministrul-consilier Teofil Rendiuk, din cadrul nescu i konsul Ukrainy w Suczawie, Vasyl Boiechko, Ambasadei Ucrainei la Bucureşti, şi preoţii romanocatolici din Bucovina, au transmis un mesaj de felicitare filem Rendiukiemoraz księża katolicy z Bukowiny, razem z radcą Ambasady Ukrainy w Bu-kareszcie Teo- etnicilor polonezi din România şi poporului polonez, przekazali gratulacje Polakom z Rumunii i Narodu Polskiemu, nie zapominając o problemach, przed którymi fără a uita să amintească şi de problemele cu care se confruntă acum Ucraina, unele oarecum asemănătoare stoi obecnie Ukraina, nieco podobnych do tych, które cu cele care au provocat suferinţă în Polonia de-a lungul przyczyniły cierpienia Polakom na przestrzeni dziejów. istoriei. Iuliana Dascălu Zdjęcia: I. Olszewska-Marculeac i KL Bukowina dzieje, miejsca, ludzie Dzieje świątecznych pocztówek & Bucovina istorie, locuri, oameni Istoria cărţilor poştale de Crăciun Tradiţia de a scrie cărţi poştale sau felicitări de Crăciun datează din antichitate. O cunoştea poporul chinez care, pe bucăţi de papirus, transmitea calde urări cu prilejul Anului Nou. La fel şi vechii egipteni se felicitau cu aceeaşi ocazie pe role mici de papirus. În Europa acest obicei a fost preluat în jurul anului 1400 în Germania, unde pe tăbliţe de lemn au fost gravate primele urări cu prilejul Anului Nou. Cu prilejul Crăciunului, de peste o sută de ani există o bogată Pierwsza drukowana kartka świąteczna Tradycja pisania kartek świątecznych sięga jeszcze czasów starożytności. Znali ją już wówczas Chińczycy, którzy na papierowych karteczkach składali sobie życzenia z okazji nadejścia Nowego Roku. Starożytni Egipcjanie zaś, winszowali sobie z tej samej okazji na zwojach papirusu. Do Europy zwyczaj ten dotarł około roku 1400, kiedy to w Niemczech pojawiły się pierwsze drewniane tabliczki, na których wyryte były noworoczne życzenia. Świętom Bożego Narodzenia 9 Pocztówka Storożyniec

11 Poklon przed MB Czestochowska Pocztowka 1919 r. towarzyszy przeszło stuletnia tradycja wysyłania kart pocztowych z życzeniami. To obchodzone od IV w. na pamiątkę narodzenia Chrystusa święto chrześcijan stwarza okazję do składania sobie życzeń - także w formie pisanej. Trudno wyobrazić sobie ten czas bez kart świątecznych. Pierwsze drukowane kartki świąteczne powstały w 1843 r. w Anglii. Za twórcę świątecznych pocztówek uznaje się londyńskiego artystę Williama Maw Egley a ( ), który w 1842 r. wysyłał swoim bliskim i znajomym świąteczne życzenia z malowanymi przez siebie obrazkami. To zainspirowało sir Henry ego Cole ( ), który był pierwszym dyrektorem Muzeum Wiktorii i Alberta w Londynie, by zamiast listów z życzeniami świątecznymi do swoich znajomych, powielić w drukarni rysunek świąteczny i następnie rozesłać go do znajomych. Rysunek, przedstawiający rodzinę wznoszącą toast, wykonał artysta z Londynu, John Calcott Horsley ( ). Sir Henry Cole kazał wydrukować tysiąc egzemplarzy, zapewniając sobie zapas na następne lata. Pierwsze kartki były wysyłane jak listy, w kopertach a popularność zdobywały dość powoli. Prawdziwą rewolucją w ich historii było dopiero wprowadzenie kart pocztowych, nie wymagających koperty. Adres umieszczano bezpośrednio na karcie. Spowodowało to szybkie rozpowszechnienie się tej formy składania życzeń świątecznych. Projekt pocztówki bez koperty (nazwanej Postblatt pocztowy listek) został zgłoszony podczas Niemieckiej Konferencji Poczt w Karlsruhe 30 listopada 1865 r. przez Heinricha von Stephena ( ), radcę dworu pruskiego i generalnego poczmistrza. Propozycja została odrzucona i dopiero w 1869 roku Emanuel Herrmann ( ), profesor ekonomii w Akademii Wojskowej w Wiener-Neustadt, w memoriale O nowym sposobie korespondowania pocztą, zamieszczonym 26 stycznia 1869 roku w czasopiśmie Neue Freie Presse udowodnił, że ta forma korespondencji zaoszczędzi czas i papier. 10 Pocztówka Suczawa tradiţie de a trimite felicitări. Această sărbătoare, comemorată de către creştini încă din sec. IV în memoria naşterii lui Cristos oferă o oportunitate de a transmite urările de bine chiar şi în formă scrisă. Este greu să ne imaginăm acest moment fără felicitări. Primele cărţi poştale îşi au originea în anul 1843 şi au apărut în Anglia. Iniţiatorul cărţilor poştale de Crăciun este considerat pictorul William Maw Egley ( ) din Londra, care în 1842 le-a trimis celor dragi şi prietenilor săi urări de Crăciun cu imagini pictate de el. Acest lucru l-a inspirat pe sir Henry Cole ( ), primul director al Muzeului Victoria şi Albert din Londra ca, în loc de scrisorile cu urări de Crăciun pentru prieteni, să reproducă pe tipar un desen de Crăciun pe care apoi l-a distribuit prietenilor săi. Desenul, care ilustrează un toast de familie, a fost realizat de pictorul John Calcott Horsley ( ) din Londra. Sir Henry Cole a tipărit o mie de exemplare, asigurându-şi aprovizionarea pentru anii următori. Primele cărţi poştale erau trimise sub formă de scrisori în plicuri şi au devenit populare destul de încet. Adevărata revoluţie în istoria lor a fost marcată de lansarea cărţilor poştale care nu necesitau plicuri. Adresa era plasată direct pe felicitare. Acest lucru a dus la o răspândire rapidă a acestei forme de exprimare a urărilor de sărbători. Proiectul Cărţi poştale fără plic (denumit Postblatt frunză poştală) a fost depus în timpul Conferinţei Poştelor Germane la Karlsruhe, în ziua de 30 noiembrie 1865 de către Heinrich von Stephen ( ), consilier al casei regale prusace şi al direcţiei generale a poştelor. Propunerea a fost

12 Dnia 1 października 1869 roku dyrektor respinsă şi abia în anul 1869, Emanuel Herrmann Poczty Cesarstwa Austro-Węgierskiego, M. de Marly, wypuścił pierwsze karty pocztowe. Pierwsza ilustrowana ( ), profesor de economie la Academia Militară din Wiener-Neustadt, intr-un memorial Un karta pocztowa została wysłana 16 lipca 1870 nou mod de a coresponda prin poştă, care a apărut la roku przez księgarza Augusta Schwartza z Olenburga. data de 26 ianuarie 1869 în revista Neue Freie Presse, Początkowo karty pocztowe funkcjonowały jedynie a demonstrat că această formă va duce la economisirea timpului şi a hârtiei. w obiegu lokalnym, dopiero od 1 lipca 1875 roku La data de 1 octombrie 1869, directorul Poştelor din Imperiul Austro-Ungar, M. de Marly, a lansat dopuszczono je do obiegu międzynarodowego. Od tej pory nastąpił szybki rozwój korespondencji primele cărţi poştale. Prima carte poştală ilustrată a fost pocztówkowej. Prawdopodobnie w tym okresie trimisă în ziua de 16 iulie 1870 de către librarul August powstały też pierwsze kartki pocztowe na Bukowinie. Schwartz din Olenburg. Iniţial, cărţile poştale au W 1900 roku w Warszawie ogłoszono konkurs na nazwę karty pocztowej w języku polskim. Jury, składające się z członków redakcji Słownika Języka Polskiego, circulat doar pe plan local, iar de la 1 iulie 1875 au fost introduse în circuitul internaţional. Din acel moment a avut loc o dezvoltare rapidă a corespondenţei poştale. rozpatrywało pięć propozycji: liścik, listówka, Probabil că în această perioadă au apărut şi primele otwartka, pisanka i pocztówka. Ta ostatnia nazwa została zgłoszona przez Henryka Sienkiewicza. cărţi poştale din Bucovina. În anul 1900, la Varşovia a avut loc un concurs pentru denumirea cărţii poştale în limba polonă. Juriul, format din membri ai consiliului Wybrano właśnie pocztówkę. editorial al Dicţionarului Limbii Polone, discuta în Do ciekawszych dawnych kart ze świętami jurul a cinci propuneri: scrisoare, notă, apertură, związanych należą choćby te z ruchomymi postaciami, înscris şi carte poştală. Ultima denumire a fost obracającą się gwiazdą betlejemską czy z ruszającymi propusă de către Henryk Sienkiewicz. A fost selectată się łbami zwierząt w stajence, lub rozkładane w formie szopki. Karty bożonarodzeniowe pozwalają odkryć na nowo wartości i symbole, które odnoszą się do historii denumirea cartea poştală. Printre cele mai interesante vechi cărţi poştale de Crăciun se numără cel puţin acelea care reprezintă chrześcijaństwa, do obrzędów ludowych i tradycji. diferite figuri în mişcare, rotindu-se steaua din Niektóre symbole jako oczywiste funkcjonują do dziś, Betleem sau cu gurile animalelor care se mişcă, sau niemało też symboli ostało się jako dość tajemnicze, cele dezmembrate sub formă de iesle. Felicitările de Crăciun ne permit să redescoperim valorile şi simbolurile care se referă la istoria creştinismului, la a powszechnie nieznane. Niektóre z kart zasługują na miano małych dzieł sztuki, bowiem ich autorzy, często ritualuri şi tradiţii populare. Unele simboluri evidente wybitni artyści, natchnęli je własnym, niepowtarzalnym funcţionează şi astăzi, nu sunt puţine acele simboluri duchem i urodą. care şi-au păstrat caracterul misterios şi în general nu Nie udało nam się dotrzeć do bożonarodzeniowych sunt înţelese. Unele dintre cărţile poştale merită să fie kart pocztowych z Bukowiny, ale takie z pewnością istniały. Nie mniej zachowały się liczne considerate mici opere de artă, pentru că autorii lor, de multe ori artişti proeminenţi, le-au dăruit spiritul şi frumuseţea lor unică. pocztówki z końca XIX w. przedstawiające miasta, szkoły, kościoły lub tradycyjny strój Polaków na Bukowinie. Nu am reuşit să ajungem la cărţile poştale de Crăciun din Bucovina, dar ele au existat cu siguranţă. Totuşi există numeroase cărţi poştale din secolul al Betlejemska Noc Bożego Narodzenia gromadzi nas na świętowaniu wielkiej tajemnicy miłości. XIX-lea care reproduc oraşe, şcoli, biserici sau portul tradiţional al polonezilor din Bucovina. Przedwieczny Syn Boży przybrał ludzką naturę i tak Noaptea de Crăciun ne adună la celebrarea unui jak każdy człowiek przyszedł na świat w postaci marele mister al iubirii. Eternul Fiu al lui Dumnezeu małego dziecka, zrodzonego z niewiasty, abyśmy a îmbrăţişat natura umană şi, ca fiecare om, a venit pe byli zbawieni. Niechaj to doświadczenie będzie dla nas umocnieniem na każdy dzień. Niech prowadzi nas do zawierzenia Bogu we wszystkim w zdrowiu lume sub forma unui prunc, născut din femeie, ca să putem fi mântuiţi. Această experienţă să fie pentru noi ca o întărire pentru fiecare zi. Să ne conducă spre încrederea în Dumnezeu în toate lucrurile - în caz de i chorobie, w radości i smutku, w tym, co przychodzi łatwo i w tym, co kosztuje wiele trudu. Niech ubóstwo boală şi în sănătate, în bucurie şi în tristeţe, în ceea ce Betlejemskiej szopki, ogołocenie, które wybrał Bóg ze vine uşor şi în ceea ce constă în mulţime de griji. Fie ca sărăcia presepiului din Betleem, nimicirea, pe care względu na człowieka, będzie dla nas wezwaniem, by Dumnezeu a ales-o de dragul omenirii, să fie pentru noi pójść za Nim ku całkowitej komunii i zjednoczeniu o chemare spre a-l urma către comuniunea deplină şi z Nim, z Emmanuelem Bogiem z nami... Niech unirea cu El, cu Emanuel - Dumnezeu cu noi... Fie ca Wasze rodziny i domy obdarzy hojnie łaską i pokojem. familiile şi casele voastre să fie umplute de generozitatea A światło gwiazdy betlejemskiej niech będzie znakiem harului şi a păcii. Iar lumina de la Betleem să fie un na naszym szlaku do prawdziwego szczęścia. semn pe drumul nostru spre adevărata fericire. 11

13 Wraz z życzeniami dzielę się z Wami opłatkiem - znakiem jedności w Chrystusie i zawierzam Was Maryi - Matce Zbawiciela. Skreślił ks. Alfons-Eugen Zielonka Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II Polonus / 2014 Ilustracje pochodzą ze zbioru autora Împreună cu aceste urări împart cu voi opłatek - un semn al unităţii în Cristos şi vă încredinţez Mariei - Mamei Mântuitorului. pr. Alfons-Eugen Zelionca Universitatea Catolică Ioan Paul al II-lea din Lublin Aleksander Morgenbesser poeta, działacz polityczny i patriota a przede wszystkim CZŁOWIEK Nie ten Ojczyznę miłuje, kto wszystko co się w kraju dzieje, przyjmuje, pochwala, uwielbia, ale ten, który ukryte złe w państwie na jaw wydobywa, jawnie karci, przeciw nierozsądnym i zdrożnym radom powstaje. Karol Liebelt Aleksander Morgenbesser poet, activist politic și patriot și mai presus de toate OM Nu-și iubește Patria acela, care tot ce-n țară se petrece acceptă, laudă, iubește, dar acela care răul ascuns îl scoate la lumină, mustră deschis, se împotrivește sfaturilor amorale și iraționale. Karol Liebelt Aleksander Morgenbesser urodził się w 1816 r. w Jarosławiu. Jego ojciec Stanisław był urzędnikiem miejskim i należał do szlachetnego rodu prawników, a mama Katarzyna Ogonowska była córką właścicieli wsi Ogony w województwie mazowieckim. Dom rodzinny w Jarosławiu znajdował się w sąsiedztwie kościoła i klasztoru ojców dominikanów. Pierwsze nauki pobierał w podstawowej szkole ludowej, ale szczególny wpływ na jego dalszą formację wywarły lata, kiedy w kościele dominikanów był gorliwym ministrantem. Jako 10-letni ministrant bardzo głęboko przeżył rok jubileuszowy ogłoszony przez papieża Leona XII przypadający na rok Liczne procesje, modlitwy, nabożeństwa, w których uczestniczył spotęgowały jego pietyzm na całe życie. Jako gorliwy patriota bardzo przeżywał, że nie może brać aktywnego udziału w powstaniu listopadowym. Rok później, dnia 1 września 1827 r., rozpoczął gimnazjum w Przemyślu. W latach studiował filosofię, a w następnych latach uczęszczał na fakultet prawniczy. W 1838 r. został zaprzysiężony jako członek gromadki Synów Ojczyzny, która kształtowała odpowiedzialność pracy nad oswobodzeniem ojczyzny. W 1841 r. przeżył falę aresztowań, między innymi aresztowano wówczas Franciszka Smolkę, a 20 listopada został aresztowany i wtrącony do więzienia Foto: Aleksander Morgenbesser Źrodło: genealogia.okiem.pl, nr fotografii e 12 f Aleksander Morgenbesser s-a născut în anul 1816, în localitatea Jarosław. Tatăl său Stanisław a fost funcționar la starea civilă în orașul natal și a aparținut unei familii nobile de avocați, iar mama Ecaterina Ogonowska a fost fiica proprietarului satului Ogony din regiunea Mazuria. Casa natală din Jarosław se afla în imediata vecinătate a bisericii și mănăstirii părinților dominicani. La început a frecventat școala primară populară, dar un impact deosebit asupra formării sale ulterioare l-au avut anii când a slujit la altar cu înflăcărare în biserica dominicanilor ca ministrant. Fiind ministrant, la vârsta de 10 ani a trăit cu profunzime anul jubiliar proclamat de Papa Leon al XII-lea, în anul Numeroasele procesiuni, rugăciuni și devoțiuni la care a participat au intensificat pietatea lui pentru toată viața. Ca un patriot zelos, era trist că nu poate lua parte activ la revolta din Un an mai târziu, la 1 septembrie 1827 a început cursul gimnazial la Przemyśl. În anii a urmat cursuri de filosofie, iar în anii următori cele ale facultății de drept. În anul 1838 s-a înrolat în legiunea conspirativă Fiii Patriei care punea accent pe formarea responsabilităţii și a muncii depuse în vederea eliberării patriei. În anul 1841 a fost martorul unui val de arestări, inclusiv arestarea lui Francisc Smolka, iar în ziua de 20 noiembrie a aceluiași an el însuși a fost arestat și aruncat în închisoarea Małe

14 Małe koszary w Żółkwi. Właśnie w celi więziennej rozpoczęła się jego przygoda z literaturą, albowiem tutaj powstały dzieła Obrona Sokołowa i Proverbe. 22 stycznia 1845 r. został zwolniony z więzienia i podążając za chlebem udał się do Czerniowiec na Bukowinę. W swoich zapiskach odnotował: zatrzasnął za mną anioł przeznaczenia na zawsze wrota do ojczystej ziemi, a jego biograf Józef Białynia Chołodecki dodał: lecz bramę otworzył kresowej stanicy, podwoje otworzył dla przybytku pracy dla dobra ojczyzny i wetknął w rękę buławę hetmańską, która skupiła przez pół wieku prawie rzucone w świat ziomków zastępy. Wkrótce znalazł pracę w kancelarii adwokackiej Jana Gnoińskiego i wówczas dołączyła do niego Magdalena z Mendychowskich, z którą zawarł sakrament małżeństwa. W 1854 r. jego dzieło napisane w więzieniu Obrona Sokołowa śpiew bohaterski w IX pieśniach zostało wydrukowane i zdobyło mu wielbicieli w całej Galicji, natomiast w 1855 r. ukazały się drukiem Dumy historyczne, w którym to dziele autor wychwala pietyzm przeszłości. W 1859 r. otrzymał posadę notariusza w Sadagórze, ale już w 1862 r. otrzymał w zastępstwie urząd notariusza w Czerniowcach. Po wybuchu powstania styczniowego zaczął organizować wsparcie dla powstańców, czym zbliżył sobie bardzo bukowińską inteligencję. W tym duchu powstało 1 sierpnia 1873 r. jego kolejne dzieło Odezwa do braci Polaków na Bukowinie, którą wydał wspólnie z Józefem Łukasiewiczem. Po klęsce powstania styczniowego wiele osób szukało na Bukowinie schronienia w obawie przed prześladowaniem. Aleksander Morgenbesser stanął wówczas na czele komitetu, który dnia 16 marca 1869 r. zawiązał Towarzystwo polskie bratniej pomocy. W skład komitetu wchodzili: Karol Bronarski, ks. Stefan Dembiński, ks. dr. Ignacy Kornicki i Antoni Gostowski. 2 maja tego samego roku na pierwszym walnym zgromadzeniu Morgenbesser, przemawiając zachęcał wszystkich, by pielęgnowali miłość do ojczyzny: Po ojcach naszych pozostał nam skarbiec z cennymi klejnotami, a najcenniejszym z tych klejnotów jest honor narodowy. Strzec go do utraty tchu to nasza to nasza powinność! ( ) Na nas ciąży obowiązek niesienia pomocy tym, którzy są nam wspólni i czuciem i rodem. Celu tego dopniemy, gdyż posiadamy w skarbcu narodowym drugi jeszcze klejnot, a tym klejnotem jest miłość. Już 26 września odbyło się drugie walne zgromadzenie towarzystwa w celu poszerzenia działałności. Owocem tego było otwarcie 20 listopada Czytelni Polskiej. Z długiej listy jego artykułów oraz utworów literackich wspomnieć należy jeszcze dzieło zatytułowane Przyczynek do dziejów Mołdawskich. Zmarł dnia 10 lutego 1893 r. po tym jak całe życie złożył jako ofiarę wierności ojczystej i miłości do żyjących na obcej ziemi Polaków. ks. Alfons-Eugen Zelionca Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II Polonus / 2014 e 13 f Koszary din localitatea Żółkiew. Fiind izolat în celulă, și-a început din închisoare aventura literară, deoarece aici a compus poemul Apărarea cetății Sokołów și Proverbe. În ziua de 22 ianuarie a anului 1845 a fost eliberat din închisoare și, pentru a-și câștiga o bucată de pâine, a luat drumul spre Cernăuți, în Bucovina. În jurnalul său și-a notat: A trântit în urma mea îngerul destinului pentru totdeauna porțile spre glia părintească, iar biograful său, Józef Białynia Chołodecki a adăugat: dar a deschis larg porțile spre adăpostul mărginit, a deschis larg căile spre sălașul muncii spre binele patriei și a pus în mână buława (bastonul) de hatman, care a concentrat timp de jumătate de secol aproape oștirile confraților împrăștiați prin lume. În curând a început să lucreze în cancelaria avocatului Jan Gnoiński, mai apoi i s-a alăturat Magdalena Mendychowska cu care s-a căsătorit. În anul 1854 lucrarea sa scrisă în închisoare, Apărarea cetății Sokołów cântul eroic în IX cântări a fost tipărită ceea ce i-a adus numeroși admiratori din toată Galiția, iar în anul 1855 a fost tipărit poemul Balade istorice în care autorul laudă pietatea trecutului. În anul 1859 i s-a oferit postul de notar în Sadagura, însă deja în anul 1862 a fost angajat în funcția de notar substitut la Cernăuți. După izbucnirea revoltei din anul 1862 a început să organizeze sprijinul necesar pentru insurgenți ceea ce l-a apropiat foarte mult de intelectualitaea bucovineană. În acest spirit, a luat ființă la 1 august 1873 următoarea operă intitulată: Apel către frații polonezi din Bucovina, pe care a publicat-o împreună cu Józef Łukasiewicz. După eșecul insurecției din anii , numeroși polonezi și-au găsit refugiul în Bucovina de frica persecuțiilor. Aleksander Morgenbesser a preluat șefia comitetului care, la data de 16 martie 1869, a înființat Societatea poloneză de ajutor fratern. Conducerea a fost formată din: Carol Bronarski, pr. Ștefan Dembinski, pr. dr. Ignațiu Kornicki și Anton Gostowski. La data de 2 mai a aceluiași an, la prima adunare generală anuală, A. Morgenbesser în cuvântarea sa i-a îndemnat pe toți să cultive dragostea față de patrie: De la părinții noștri am moștenit un tezaur cu nestemate prețioase, iar cel mai prețios giuvaer este demnitatea națională. A-l păzi chiar cu prețul vieții este datoria noastră! (...) Avem datoria de a-i ajuta pe cei care sunt ai noștri prin simțire și neam. Acest scop îl vom atinge pentru că în comoara națională mai avem încă un giuvaer și acest giuvaer este iubirea. Deja la data de 26 septembrie a avut loc a doua reuniune generală a societății, cu scopul de a-i extinde activitatea. Rezultatul acesteia a fost deschiderea în ziua de 20 noiembrie a Societății poloneze de lectură. Din lista lui lungă de articole și opere literare merită să menționăm opera intitulată: Contribuții la istoria Moldovei. A murit la data de 10 februarie 1893, după ce și-a oferit întreaga viață ca o jertfă de iubire față de patrie și iubire față de polonezii care trăiau pe pământ străin. pr. Alfons-Eugen Zelionca Universitatea Catolică Ioan Paul al II-lea din Lublin

15 Między nostalgią a wiarą Polonus / 2014 Între nostalgie și credință Wszyscy znamy i śpiewamy piękną kolędę Cicha noc, święta noc. Autorem słów jest Józef Mohr, a melodię ułożył Franciszek Xawery Gruber. Po raz pierwszy została wykonana w austriackim Obersdorf, niedaleko Salzburga. Było to w czasie pasterki w roku To dawno, oj dawno temu mija bowiem 196 lat! Za cztery lata będziemy obchodzić 200-lecie jej powstania. Ci, którzy śpiewają ją w oryginale, zanucą: Stille Nacht! Heilige Nacht! ; po angielsku zaśpiewają: Silent Night, Holy Night, rosyjskojęzyczni zanucą: Тихая ночь, святая ночь, a Ukraińcy zawtórują Тиха ніч.... A jak zaśpiewamy my, łączący w sobie dwie kultury, polską i rumuńską? Oczywiście, że w naszych rodzinach w tych dniach rozlega się także: O noapte preasfintita! Skoro tak, to wejdźmy w klimat świąt Narodzenia Pańskiego i zaśpiewajmy pierwszą zwrotkę powyższej kolędy: Cicha noc, święta noc! Pokój niesie ludziom wszem, a u żłóbka Matka Święta czuwa sama uśmiechnięta nad Dzieciątka snem, nad Dzieciątka snem. Toți cunoaștem și cântăm splendida colindă Noapte de vis. Autorul cuvintelor este Józef Mohr, iar melodia a compus-o Franz Xaveri Gruber. Pentru prima dată a fost interpretată în Obersdorf- Austria, nu departe de Salzburg. Era în timpul slujbei de Crăciun de la miezul nopții, în anul Demult, cu ani în urmă, căci au trecut 196 de ani! Peste patru ani o să celebrăm 200 de ani de la nașterea ei. Cei care o cântă în original vor fredona: Stille Nacht! Heilige Nacht!, în engleză vor cânta Silent Night, Holy Night, cei de limbă rusă vor fredona: Тихая Ночь, Святая Ночь, iar ucrainenii vor acompania Тиха Нiчь. Dar cum vom cânta noi cei care unim în noi două culturi, polonă și română? Desigur că în familiile noastre, în aceste zile, se aude și: Noapte de vis! Dacă-i așa, să pătrundem în climatul sărbătorilor Nașterii Domnului și să cântăm prima strofă a colindei de mai sus: Noapte de vis, timp preasfânt! Toate dorm pe pământ, Două inimi veghează, Pruncul dulce visează într-un leagăn de cânt, Într-un leagăn de cânt. Słowa i melodia sprawiają, że ogarnia nas uczucie, które można nazwać nostalgią, czyli tęsknotą. Za kim? Za czym? Na pewno za przedziwnym Pięknem, które w przedziwny sposób w jakiejś swej cząstce ukryte jest przed ludzkim umysłem (intelekt), a w jakiejś otwarte dla naszego serca (uczucia). Nic w tym dziwnego! Aby zrozumieć wydarzenie w Betlejem, które zmieniło losy świata i nadało początek nowej erze, winniśmy posłużyć się także teologią, jako nauką. Nie wszyscy jednak czują się na siłach, aby zgłębiać tajemnicę biblijnych słów zapisanych przez Ewangelistę Jana: Na początku było Słowo, a Słowo było u Boga, i Bogiem było Słowo. Wielu bowiem woli z prostotą serca i siłą swej wiary przyjąć prawdę, że odwieczny Bóg w tajemniczy sposób zszedł na ziemię w swoim Synu, Jezusie Chrystusie, i zamieszkał z nami. Ot, tak zwyczajnie, po prostu! Tak nas umiłował, że zapragnął, abyśmy byli szczęśliwi, czyli błogosławieni. Zanućmy więc razem: Cicha noc, święta noc, pastuszkowie od swych trzód biegną wielce zadziwieni za anielskich głosem pieni, gdzie się spełnił cud, gdzie się spełnił cud. Odwieczna ludzka tęsknota za nieśmiertelnością pozwala nam zanurzyć się w głębię betle- e 14 f Cuvintele și melodia ne fac să trăim un sentiment pe care îl putem numi nostalgie sau melancolie. După cine? După ce? Cu siguranță după Frumosul minunat, care într-un fel superb ascuns într-o parte, este închis în fața intelectului omenesc, dar oarecum deschis inimii noastre sentimentelor. Nu este nimic surprinzător! Pentru a înțelege cele întâmplate la Betleem, care au schimbat destinele lumii și au marcat începutul unei ere noi, ar trebui să apelăm atât la tehnologie, cât și la știință. Totuși nu toți sunt în stare să aprofundeze taina cuvintelor biblice scrise de Evanghelistul Ioan: La început a fost Cuvântul și Cuvântul a fost la Dumnezeu, și Dumnezeu a fost Cuvântul. Căci mulți din simplitatea inimii și puterea credinței lor vor să accepte adevărul că veșnicul Dumnezeu, într-un fel misterios, a coborât pe pământ în Fiul Său, Isus Cristos, și a locuit cu noi. Ei, așa obișnuit, pur și simplu! Ne-a iubit atât de mult că a vrut să fim fericiți, adică binecuvântați. Deci să fredonăm împreună: Noapte de vis, timp preasfânt, Păstorașii vin cântând. Îngerii cântă Aleluia! Și ne vestesc bucuria: Domnul e pe pământ, Domnul e pe pământ. Eterna nostalgie omenească după nemurire ne permite să ne cufundăm în adâncul evenimentelor din Betleem. Ca și păstorii, ca Magii de la Răsărit, ca

16 jemskich wydarzeń. Pragniemy jak pasterze, jak mędrcy ze Wschodu, jak aniołowie, jak Maryja z Józefem być blisko Dziecięcia, adorować Je, przytulić do siebie, pocałować, popieścić, ukochać, nakarmić, przewinąć, zaśpiewać Mu kołysankę, wpatrywać się w Jego uśmiech, piękno...? Czy jest w tym pragnieniu jest coś niestosownego? Coś, co jest śmieszne, trywialne, nieprzyzwoite? Ależ skąd! Wszak jak tylko potrafimy, to wierzymy iż Słowo stało się ciałem i zamieszkało między nami. Zamieszkało w Tobie... zamieszkało we mnie... Och, jakże trudne i cudowne zarazem jest owo napięcie między nostalgią a żywą wiarą. Nic dziwnego, że razem z pasterzami śpiewamy bo my nic nie pojmujemy, ledwo od strachu żyjemy.... Tak, to prawda, nie wszystko pojmujemy, nie wszystko przyjmujemy, ale za to wspólnie śpiewamy: Cicha noc, święta noc, narodzony Boży Syn, Pan Wielkiego Majestatu niesie dziś całemu światu odkupienie win, odkupienie win. Śpiewajmy! Śpiewajmy jak najpiękniej, aby dusza radowała się ze spotkania ze swym Stwórcą; rodzina cieszyła się obecnością dzieci, rodziców, dziadków, krewnych, przyjaciół, znajomych, sąsiadów; aby wspólnoty parafialne były coraz bardziej żywe wiarą wszystkich. Na ręce Pani Stanisławy Jakimowskiej, całej Redakcji Polonusa i wszystkim Czytelnikom, a szczególnie tym najmłodszym, składam życzenia radości płynącej od Nowonarodzonego. ks. Andrzej Ziółkowski misjonarz z Krakowa îngerii, ca Maria și Iosif dorim să fim aproape de Prunc, să Îl adorăm, să Îl strângem la piept, să Îl sărutăm, să Îl mângâiem, să Îl iubim, să Îl hrănim, să Îl înfășăm, să Îi cântăm un cântec de leagăn, să Îi contemplăm zâmbetul, frumusețea? Oare în această dorință este ceva deplasat? Ceva comic, trivial, indecent? Da de unde! Așa cum putem, credem că Cuvântul a devenit trup și a locuit printre noi. A locuit în Tine a locuit în mine Oh, ce dificilă și minunată totodată este acea tensiune între nostalgie și credință vie. Nu e de mirare că, împreună cu păstorii, cântăm că noi nimic nu înțelegem, abia trăim de spaimă. Da, e adevărat că nu înțelegem totul, nu acceptăm totul, dar de aceea cântăm împreună: Noapte de vis, timp preasfânt, Dumnezeu râde blând, Pieptu-i varsă iubire, Lumii dă mântuire, pace-n ea aducând, Pace-n ea aducând. Să cântăm! Să cântăm cât mai frumos, ca inima să tresalte de bucurie la întâlnirea cu Creatorul nostru; familia să se bucure de prezența copiilor, părinților, bunicilor, rudelor, prietenilor, cunoscuților, vecinilor; iar comunitățile parohiale să fie tot mai vii prin credința tuturor. Prin intermediul Doamnei Stanislava Iachimovschi, întregii redacții a publicației Polonus și tuturor Cititorilor, și mai ales celor mai tineri, adresez urări de bucurie ca urmare a Pruncului Nounăscut. Trad. St. Iachimovschi e 15 f

17 Polska Wigilia od kuchni Polonus / 2014 Boże Narodzenie to najpiękniejsze rodzinne święta. Z radością hołdujemy świątecznej tradycji, pieczemy ciasta, odgrzebujemy babcine przepisy kulinarne, w tym czasie nawet gotowanie jest częścią rytuału świątecznego. Wigilia to w Polsce dzień wyjątkowy, dzień pojednania, dzień rodzinnych spotkań i kulminacyjny punkt tych świąt. Dlatego aż trudno uwierzyć w to, że kolacja wigilijna pojawiła się w polskiej tradycji dopiero w XVIII w. Najważniejszym momentem tego dnia jest uroczysta kolacja złożona z postnych potraw, do której zasiada się z chwilą pojawienia się pierwszej gwiazdki na niebie; zwyczaj ten ma przypominać gwiazdę betlejemską, która przyprowadziła do stajenki betlejemskiej Trzech Króli. Tego wyjątkowego wieczoru wszystko jest magiczne i okazuje się mieć symboliczne znaczenie. Nawet ilość potraw pojawiających się na stole. Tradycja kazała, by wieczerza składała się z nieparzystej ilości dań. W wiejskiej chacie jadano wiec siedem potraw (siedem dni tygodnia), na dworach szlacheckich podawano ich już dziewięć (dziewięć chórów anielskich), a u arystokracji wieczerza składała się z 12 potraw na cześć 12 apostołów. Dania pojawiające się tego dnia na wszystkich stołach, zarówno chłopskich, jak i szlacheckich, były przyrządzone z darów lasu, pól i jezior. Pięknym zwyczajem jest przestrzegany przez większość post tego dnia, pomimo iż kościół w roku 2003 zniósł go na ten dzień. W wielu domach jada się różne potrawy, uznając je za tradycyjne dania wigilijne. Różnice te wywodzą się z lokalnych zwyczajów i przywędrowały wraz rodzinami z różnych regionów kraju. Jak wynika ze źródeł pisanych, w Wielkopolsce i na Śląsku podawano zupy rybną, grochową lub migdałową. Natomiast w Galicji i wschodniej części Polski jedzono tego dnia barszcz z uszkami albo zupę grzybową. Na wszystkich stołach niezmiennie pojawia się mak, choć i on podawany jest w różnych postaciach. Niegdyś robiono z niego zupę, dodawano do klusek i kasz. Tak powstała najsłynniejsza z polskich potraw wigilijna kutia. W innych regionach polski mak pojawia się w przepisach na ciasta, takich jak: makowiec, strucla z makiem czy rolada drożdżowa. Z tradycji chłopskiej wywodzi się groch z kapustą czy kapusta z grzybami. Mało kto wyobraża sobie wigilię bez pierogów z grzybami, kapustą czy ruskich. Nieodłącznym elementem każdego wigilijnego stołu jest ryba, przeważnie karp, a także śledzie podawane na różne sposoby. Każdy ma własne wspomnienia związane z wigilią w rodzinnym domu. Czasami warto także spróbować czegoś nowego. Serdecznie polecamy dania z polskiego wigilijnego stołu. e 16 f Ajunul polonez în bucătărie Naşterea Domnului este cea mai frumoasă sărbătoare în familie. Cu bucurie suntem fideli tradiţiei, coacem prăjituri, căutăm reţetele bunicii, în acest timp până şi gătitul este parte a ritualurilor de sărbătoare. Ajunul în Polonia este o zi deosebită, ziua reconcilierii, ziua întâlnirilor în familie şi punctul culminant al acestor sărbători. De aceea e greu să crezi că cina de ajun a apărut în tradiţia poloneză abia în sec. XVIII. Cel mai important moment al acestei zile este cina festivă alcătuită din mâncăruri de post, la masă se aşează în clipa apariţiei primei steluţe pe cer, obicei ce aminteşte de steaua Betleemului care i-a condus la iesle pe cei Trei Magi. În această seară deosebită, totul este magic şi pare să aibă o însemnătate simbolică. Chiar numărul mâncărurilor ce apar pe masă. Tradiţia cerea ca cina să fie alcătuită dintr-un număr impar de mâncăruri. În casa de la ţară se mâncau 7 feluri (7 zile ale săptămânii), la curţile nobililor se serveau deja 9 (9 coruri de îngeri), iar la aristocraţi cina se compunea din 12 feluri în cinstea celor doisprezece apostoli. Mâncărurile apărute în această zi pe toate mesele, atât ale ţăranilor cât şi ale nobililor, erau pregătite din darurile pădurii, câmpiilor şi lacurilor. Un frumos obicei este postul respectat de majoritatea, deşi biserica l-a abolit în anul În multe case se mănâncă diferite feluri, considerându-se că sunt mâncăruri de ajun. Aceste diferenţe provin din obiceiurile locale şi au peregrinat împreună cu familiile din diferite regiuni ale ţării. Aşa cum rezultă din izvoarele scrise din Wielkopolska şi Silezia, se servea supă de peşte, de mazăre sau migdale. În schimb, în Galiţia şi partea de răsărit a Poloniei, în această zi se mânca borş cu urechiuşe sau supă de ciuperci. Pe toate mesele, invariabil apare macul, deşi şi el este servit în diferite feluri. Cândva din el se făcea supă, se adăuga la tăiţei şi hrişcă. Aşa a apărut cea mai cunoscută dintre mâncărurile poloneze grâul de ajun. În alte regiuni ale Poloniei macul apare în reţete pentru prăjituri ca: cozonac cu mac ( makowiec ), ştrudel cu mac sau ruladă cu mac din aluat dospit. Din tradiţia ţărănească provine mazărea cu varză sau varza cu ciuperci. Puţini sunt cei care îşi imaginează ajunul fără colţunaşi cu ciuperci, varză sau cartofi ( ruskie ). Un element inseparabil al oricărei mese de ajun este peştele, mai ales crapul, dar şi scrumbia servită în diferite feluri. Fiecare are amintirile sale personale legate de masa de ajun din casa părintească. Uneori este bine să încercăm şi ceva nou. Vă recomandăm câteva feluri de mâncare de la masa de ajun poloneză.

18 Barszcz z uszkami Składniki na barszcz 1,5 kg buraków, kromka razowego chleba, pęczek włoszczyzny (marchewka, seler, pietruszka, cebula), 4 ząbki czosnku, majeranek, liść laurowy, ziele angielskie, pieprz ziarnisty, sok z cytryny, cukier, sól i pieprz Składniki na uszka 50 dag mąki pszennej, l jajo, sól, 10 dag suszonych grzybów (najlepiej prawdziwków), 2 łyżki masła, l cebula, może być bułka tarta do zagęszczenia farszu Przygotowanie 5 dni przed gotowaniem barszczu z połowy buraków przygotowujemy zakwas. Do szklanego lub kamiennego naczynia wkładamy obrane i pokrojone w plastry buraki, zalewamy przegotowaną ciepła wodą, tak by zakrywała buraki. Na wierzchu kładziemy kronikę razowego chleba. Możemy dodać czosnek. Z włoszczyzny i przypraw gotujemy esencjonalny wywar. Pozostałe buraki gotujemy lub pieczemy w łupinach, obieramy i ucieramy na tarce o dużych oczkach. Dodajemy do wywaru i krótko gotujemy, aby barszcz nie zmętniał. Przecedzamy i dolewamy przecedzony zakwas, podgrzewamy, doprawiamy solą, pieprzem, szczyptą cukru, sokiem z cytryny i majerankiem. Barsz podajemy z uszkami. Uszka Zalewamy grzyby letnią przegotowaną wodą i odstawiamy na 2 godziny. Gotujemy do miękkości w tej samej wodzie. Po ostudzeniu drobno siekamy. Bardzo drobno pokrojoną cebulę dusimy na maśle, dodajemy posiekane grzybki, solimy i doprawiamy do smaku i stu- -dzimy. Z mąki, jaja, soli i odrobiny gorącej przegtowanej wody zagniatamy ciasto na uszka. Rozwałkowujemy na cienki placek, z którego wykrawamy kwadraty 5 na 5 cm. Nakładamy farsz na ciasto i lepimy uszka. Po ugotowaniu odcedzamy i podajemy z barszczem. Borş cu urechiuşe Ingrediente pentru borş (zakwas) 1,5 kg sfeclă roşie, o felie de pâine neagră, câte o rădăcină de morcov, ţelină, pătrunjel, ceapă, 4 căţei de usturoi, magheran, o frunză de dafin, enibahar, piper boabe, suc de lămâie, zahăr, sare şi piper. Ingrediente pentru urechiușe 500 gr făină de grâu, 1 ou, sare, 100 gr ciuperci uscate (de preferat hribi), 2 linguri unt, 1 ceapă, poate fi pesmet pentru îngroşarea compoziţiei. Pregătire Cu 5 zile înainte de prepararea borşului din jumătate de cantitate de sfeclă pregătim borşul (zakwas). Într-un vas de sticlă sau ceramică punem sfecla curăţată şi tăiată felii, acoperim cu apă prefiartă călduţă, aşa ca să acopere sfecla. Deasupra aşezăm o felie de pâine neagră. Putem adăuga usturoi. Din legume şi restul ingredientelor pregătim o supă concentrată. Sfecla rămasă o fierbem sau coacem în coajă, o curăţăm şi o dăm pe răzătoarea mare. O adăugăm în supă şi fierbem puţin să nu se tulbure. Strecurăm şi adăugăm borşul (zakwas), încălzim, potrivim de sare, piper, un pic de zahăr, suc de lămâie şi magheran. Îl servim cu urechiuşe. Urechiuşele Peste hribi turnăm apă prefiartă, călduţă şi lăsăm 2 ore. Îi punem la fiert în aceeaşi apă. După răcire îi tăiem mărunt. Ceapa tăiată foarte mărunt o călim în unt, adăugăm hribii tăiaţi, potrivim la gust cu sare, condimente şi răcim. Din făină, ou, sare şi puţină apă fiartă fierbinte frământăm aluatul pentru urechiuşe. Întindem o foaie subţire, din care tăiem pătrate de 5 pe 5 cm. Aşezăm umplutura şi lipim urechiuşele. După ce fierb, le strecurăm şi le servim cu borş. Crap în aspic Karp w galarecie Składniki 1,2 kg karpia, sól, pieprz, sok z cytryny; na galaretę: pęczek włoszczyzny, 4 ziarna ziela angielskiego, 2 liście laurowe, 10 ziaren pieprzu, l goździk, 3 białka, łyżka żelatyny; do dekoracji: ugotowane na twardo jajo, groszek konserwowy, plasterki obranej cytryny Przygotowanie Sprawiamy karpia. Po odcięciu głowy wykrawamy płaty wzdłuż kręgosłupa. Usuwamy z płatów ości. Płaty dzielimy na porcje, solimy, pieprzymy i skrapiamy sokiem z cytryny. Odstawiamy na godzinę do lodówki. Z odpadów (głowa, ogon, kręgosłup i ości), warzyw e 17 f Ingrediente 1,2 kg crap, sare, piper, suc de lămâie; pentru aspic: zarzavat de supă (rădăcină de morcov, pătrunjel, ţelină, ceapă), 4 boabe de enihabar, 2 frunze de dafin, 10 boabe piper, 1 cuişor, 3 albuşuri, o lingură gelatină; pentru decor: 1 ou fiert tare, mazăre din conservă, felii de lămâie. Pregătire Procurăm crapul. După detaşarea capului, despicăm crapul în lungul şirei spinării, curăţăm de oase. Porţionăm, presărăm sare, piper şi stropim cu suc de lămâie. Punem pentru o oră în frigider. Din resturi (cap, coadă, şira spinării, oase), zarzavat şi mirodenii

19 i przypraw gotujemy wywar. Gotujemy tak długo, aż pozostaną nam około pół liltra wywaru. Następnie porcje karpia układamy w płaskim rondlu albo na patelni. Zalewamy odcedzonym wywarem i gotujemy 15 minut na bardzo małym ogniu. Studzimy. Porcje ryby wyjmujemy z wywaru i układamy na półmisku. Dekorujemy. Wywar klarujemy i dodajemy żelatynę. Zalewamy porcje udekorowanego karpia na półmisku. Kapusta kiszona zasmażana Składniki l kg kapusty kiszonej, 2 duże cebule, kwaśne jabłko, 100 ml oleju, łyżka masła, przyprawa warzywna, majeranek, sól, mielony kminek, pieprz Przygotowanie Kapustę odciskamy, dodajemy obrane i pokrojone w kostkę jabłko, dolewamy 2 szklanki przegotowanej wody i dusimy na małym ogniu przez około godzinę. Na patelni rozgrzewamy olej i wrzucamy pokrojoną w kostkę cebulę. Kiedy cebula zaczyna się złocić, dodajemy mąkę i robimy zasmażkę, którą dodajemy do kapusty i mieszamy. Przyprawiamy do smaku. fierbem zeama pentru aspic până rămâne aproximativ o jumătate de litru. Aşezăm bucăţile de crap într-o tigaie, turnăm zeama strecurată şi fierbem 15 minute pe foc foarte mic. Răcim. Scoatem bucăţile de peşte şi le aşezăm pe un platou. Ornăm. Zeama obţinută lăsăm să se limpezească şi adăugăm gelatina. O turnăm peste bucăţile de crap din platou. Varză murată prăjită Ingrediente 1 kg varză murată, 2 cepe mari, 1 măr acru, 100 ml. ulei, o lingură făină, condimente din legume, magheran, sare, chimen măcinat, piper. Pregătire Stoarcem varza, adăugăm mărul curăţat şi tăiat cubuleţe, 2 pahare de apă fiartă şi fierbem înăbuşit aproximativ o oră. Într-o tigaie înfierbântăm uleiul şi călim ceapa tăiată mărunt. Când ceapa devine aurie, adăugăm făina şi facem rântaşul pe care îl adăugăm la varză şi amestecăm. Potrivim de gust. Kulebiak z kapustą i grzybami Składniki na ciasto 0,5 kg maki, 5 dag drożdży, duża łyżka cukru, szklanka mleka, 5 jaj, 6 dag masła, łyżeczka soli Kulebiak można też zrobić z gotowego ciasta francuskiego Składniki na farsz 1,2 kg kiszonej kapusty, 5 dag suszonych grzybów, 3 cebule, 10 dag tłuszczu, mielony kminek, sól, pieprz Przygotowanie Grzyby moczymy w przegotowanej ciepłej wodzie. Drożdże ucieramy z cukrem i zalewamy ciepłym mlekiem. Przesianą mąkę mieszamy z 4 jajami, mlekiem z drożdżami i solą. Wyrabiamy ciasto. Dodajemy chłodne roztopione masło i wyrabiamy tak długo, aż ciasto zacznie odstawać od miski. Przykrywamy ściereczką i odstawiamy w ciepłe miejsce do wyrośnięcia. W tym czasie odciskamy i szatkujemy kapustę. Gotujemy z dwoma szklankami wody z namoczonych grzybów. Posiekaną cebulę smażymy na tłuszczu i dodajemy ugotowane i pokrojone w paseczki grzyby i kapustę. Całość mieszamy i doprawiamy. Smażymy tak długo aż płyn odparuje. Wyrośnięte ciasto wykładamy i rozwałkowujemy. Na środku układamy nadzienie i formujemy wielki pieróg. Z wierzchu smarujemy rozmąconym jajem. Moża posypać makiem lub kminkiem. Układamy na natłuszczonej blasze i wstawiamy do piekarnika rozgrzanego do 200 C. Pieczemy około godziny. Podajemy z czystym czerwonym barszczem. Kulebiak można podawać na ciepło lub na zimno, pokrojony jak ciasto, w plastry. e 18 f Kulebiak (colţunaş mare, copt) umplut cu varză şi ciuperci Ingrediente pentru aluat 0,5 kg făină, 50 gr. drojdie, o lingură mare de zahăr, 1 pahar lapte, 5 ouă, 60 gr. unt, o linguriţă sare. Kulebiak se poate face şi din aluat franţuzesc fiert. Ingrediente pentru umplutură 1,2 kg varză murată, 50 gr ciuperci uscate (hribi), 3 cepe, 100 gr.grăsime, chimen măcinat, sare, piper. Pregătire Punem la muiat în apă caldă ciupercile. Frecăm drojdia cu zahăr şi amestecăm cu laptele cald. Din făina cernută, 4 ouă, laptele cu drojdie şi sare preparăm aluatul. Adăugăm untul topit, răcit şi frământăm până aluatul se desprinde de vas. Acoperim cu un şervet şi lăsăm într-un loc cald până creşte. În acest timp stoarcem şi tocăm varza. O fierbem cu două pahare de apă de la ciupercile puse la muiat. Călim ceapa în grăsime şi adăugăm ciupercile fierte şi tăiate feliuţe şi varza. Amestecăm totul şi potrivim gustul. Prăjim până scade tot lichidul. Scoatem aluatul crescut şi îl întindem cu sucitorul. La mijloc aşezăm umplutura şi formăm un colţunaş mare. Deasupra ungem cu ou bătut. Se poate presăra cu mac sau chimen. Aşezăm într-o tavă unsă şi punem în cuptorul încins la 200 o C. Coacem aproximativ o oră. Se serveşte cu borş roşu strecurat. Kulebiak se poate servi cald sau rece, tăiat ca pâinea, în felii.

20 Kompot wigilijny z suszu Składniki 25 dag suszonych śliwek suszonych bez pestek, 25 dag fig, 30 dag gruszek i jabłek suszonych, 3 łyżki cukru, mała cytryna, można dodać pół szklanki czerwonego wytrawnego wina Przygotowanie Śliwki i figi płuczemy szybko w wodzie, wkładamy do oddzielnych naczyń i zalewamy zimną przegotowaną wodą, tak żeby pokryła owoce. Moczymy przez całą noc. Suszone gruszki i jabłka zalewamy również zimną przegotowaną wodą, ale możemy moczyć krócej. Oddzielnie namoczone owoce gotujemy. Do namoczonych śliwek dodajemy łyżkę cukru i tylko zagotowujemy. Do fig dodajemy łyżkę cukru, sok z cytryny, skórkę z cytryny i gotujemy 5 minut. Do namoczonych, suszonych jabłek i gruszek dodajemy łyżkę cukru i gotujemy około 15 minut. Oddzielnie ugotowane składniki kompotu łączymy (usuwamy skórkę cytryny) i odstawiamy do schłodzenia. Możemy dodać czerwone wytrawne wino. Podajemy w temperaturze pokojowej. Iwona Olszewska-Marculeac Compot de Ajun din fructe uscate Ingrediente 250 gr prune uscate, uscate fără sâmburi, 250 gr. smochine, 300 gr pere şi mere uscate, 3 linguri de zahăr, o lămâie mică, se poate adăuga o jumătate de pahar de vin roşu sec. Pregătire Clătim prunele şi smochinele cu apă, le punem în vase separate şi turnăm apă fiartă, răcită, să fie bine acoperite. Lăsăm aşa peste noapte. Peste perele şi merele uscate turnăm de asemeni apă fiartă, răcită, dar putem lăsa un timp mai scurt la muiat. Punem la fiert separat fructele muiate. La prune adăugăm o lingură de zahăr şi tragem numai un clocot. La smochine, adăugăm o lingură zahăr, sucul şi coaja de lămâie şi fierbem 5 minute. La perele şi merele uscate şi înmuiate adăugăm o lingură zahăr şi fierbem în jur de 15 minute. Ingredientele compotului fierte separat le combinăm (scoatem coaja de lămâie) şi punem la răcit. Putem adăuga vin roşu sec. Se serveşte la temperatura camerei. Trad. M. Meţec KALENDARIUM ROCZNIC 2014 CALENDARUL ANIVERSĂRILOR GRUDZIEŃ DECEMBRIE 1 XII 280. rocznica urodzin Adama Czartoryskiego ( ), polityka, pisarza, krytyka literackiego i teatralnego; 5 XII 100. rocznica urodzin Stanisława Dygata ( ), powieściopisarza, dramaturga; 10 XII 60. rocznica śmierci Jerzego Lande ( ), prawnika, profesora, fotografa i taternika; 11 XII 20. rocznica śmierci Stanisława Maczka ( ), generała, dowódcy I Dywizji Pancernej Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie; 12 XII 90. rocznica urodzin Mieczysławy Buczkówny (1924), poetki i tłumaczki; 13 XII 325. rocznica śmierci Zbigniewa Morsztyna ( ), poety; 15 XII rocznica urodzin Juliusza Kossaka ( ), malarza i ilustratora; 155. rocznica urodzin Ludwika Zamenhofa ( ), polskiego lekarza pochodzenia żydowskiego, poligloty, twórcy języka esperanto; 17 XII 60. rocznica śmierci Zofii Nałkowskiej ( ), pisarki; 18 XII 20. rocznica śmierci Jadwigi Korczakowskiej ( ), poetki, autorki książek dla dzieci i młodzieży; e 19 f 1 XII 280 de ani de la naşterea lui Adam Czartoryski ( ), politician, scriitor, critic literar şi de teatru; 5 XII 100 de ani de la naşterea lui Stanisław Dygat ( ), autor de romane, dramaturg; 10 XII 60 de ani de la moartea lui Jerzy Lande ( ), jurist, profesor, fotograf şi alpinist; 11 XII 20 de ani de la moartea lui Stanisław Maczek ( ), general, comandant al Diviziei I de Tancuri a Forţelor Armate Poloneze din Vest; 12 XII 90 de ani de la naşterea Mieczysławej Buczkówna (1924), poetă şi traducătoare; 13 XII 325 de ani de la moartea lui Zbigniew Morsztyn ( ), poet; 15 XII 190 de ani de la naşterea lui Juliusz Kossak ( ), pictor şi ilustrator; 155 de ani de la naşterea lui Ludwik Zamenhof ( ), medic polonez de naţionalitate evreiască, poliglot, creatorul limbii esperanto; 17 XII 60 de ani de la moartea Zofiei Nałkowska ( ), scriitoare; 18 XII 20 de ani de la moartea Jadwigăi Korczakowska ( ), poetă, autoare de cărţi pentru copii şi tineret;

21 20 XII 180. rocznica śmierci Maurycego Mochnackiego ( ), publicysty, krytyka literackiego i muzycznego, pianisty; 21 XII 140. rocznica urodzin Tadeusza Boya Żeleńskiego ( ), krytyka teatralnego i literackiego, publicysty, pisarza, poety, tłumacza; 25 XII 100. rocznica śmierci Józefa Lesieckiego ( ), artysty rzeźbiarza, taternika, ratownika tatrzańskiego; 26 XII 100. rocznica urodzin Jana Edwarda Kucharskiego ( ), pisarza, autora książek dla dzieci i młodzieży; 28 XII 75. rocznica śmierci Stanisława Estreichera ( ), historyka prawa, bibliografa i publicysty; 29 XII 110. rocznica urodzin Witolda Zechentera ( ), poety, satyryka, tłumacza i publicysty; 30 XII 15. rocznica śmierci Jerzego Waldorffa ( ), pisarza, publicysty, krytyka muzycznego; 31 XII 60. rocznica śmierci Władysława Umińskiego ( ), prozaika, popularyzatora nauki. 20 XII 180 de ani de la moartea lui Maurycy Mochnacki ( ), publicist, critic literar şi muzical, pianist; 21 XII 140 de ani de la naşterea lui Tadeusz Boy Żeleński ( ), critic de teatru şi literar, publicist, scriitor, poet, traducător; 25 XII 100 de ani de la moartea lui Józef Lesiecki ( ), sculptor, alpinist, salvamontist în munţii Tatra; 26 XII 100 de ani de la moartea lui Jan Edward Kucharski ( ), scriitor, autor de cărţi pentru copii şi tineret; 28 XII 75 de ani de la moartea lui Stanisław Estreicher ( ), istoric al dreptului, bibliograf şi publicist; 29 XII 110 ani de la naşterea lui Witold Zechenter ( ), poet, satiric, traducător şi publicist; 30 XII 15 ani de la moartea lui Jerzy Waldorff ( ), scriitor, publicist, critic muzical; 31 XII 60 de ani de la moartea lui Władysław Umiński ( ), prozator, popularizator al ştiinţei. KALENDARIUM ROCZNIC 2015 CALENDARUL ANIVERSĂRILOR STYCZEŃ IANUARIE 2 I rocznica śmierci Igora Sikiryckiego ( ), poety, satyryka, tłumacza, autora książek dla dzieci; 3 I rocznica śmierci Ferdynanda Antoniego Ossendowskiego ( ), poety, podróżnika, przyrodnika i ekonomisty; 5 I rocznica śmierci Władysława Podkowińskiego ( ), malarza; 6 I rocznica urodzin Hipolita Cegielskiego ( ), przemysłowca i działacza społecznokulturalnego; 9 I rocznica śmierci Tadeusza Garbowskiego ( ), poety, malarza, zoologa, profesora UJ; 11 I rocznica śmierci Zygmunta Miłkowskiego ( ), powieściopisarza, publicysty; 14 I rocznica urodzin Adama Jerzego Czartoryskiego ( ), polityka, męża stanu, mecenasa nauki i sztuki; 16 I rocznica urodzin Władysława Raczkiewicza ( ), polityka, prawnika, prezydenta RP na wychodźstwie; 18 I rocznica śmierci Kazimierza Przerwy- Tetmajera ( ), poety, prozaika, dramaturga; 100. rocznica urodzin Józefa Prutkowskiego ( ), poety, satyryka, felietonisty; 19 I rocznica śmierci Kazimierza Wyki ( ), historyka i krytyka literatury; 75. rocznica e 20 f 2 I 30 de ani de la moartea lui Igor Sikirycki ( ), poet, satiric, traducător, autor de cărţi pentru copii; 3 I 70 de ani de la moartea lui Ferdynand Antoni Ossendowski ( ), poet, călător, naturalist şi economist; 5 I 120 de ani de la moartea lui Władysław Podkowiński ( ), pictor; 6 I 200 de ani de la naşterea lui Hipolit Cegielski ( ), industriaş şi militant socio-cultural; 9 I 75 de ani de la moartea lui Tadeusz Garbowski ( ), poet, pictor, zoolog, profesor la Universitatea Jagiellonă; 11 I 100 de ani de la moartea lui Zygmunt Miłkowski ( ), romancier, publicist; 14 I 245 de ani de la naşterea lui Adam Jerzy Czartoryski ( ), politician, bărbat de stat, mecena al ştiinţei şi artei; 16 I 130 de ani de la naşterea lui Władysław Raczkiewicz ( ), politician, jurist, preşedinte al R.P. în emigraţie; 18 I 75 de ani de la moartea lui Kazimierz Przerwa- Tetmajer ( ), poet, prozator, dramaturg; 100 de ani de la naşterea lui Józef Prutkowski ( ), poet, satiric, foiletonist; 19 I 40 de ani de la moartea lui Kazimierz Wyka ( ), istoric şi critic literar; 75 de ani de la

22 śmierci Ignacego Chrzanowskiego ( ), historyka literatury; 20 I rocznica koronacji w katedrze na Wawelu Władysława Łokietka na króla Polski (1320); 21 I rocznica urodzin Franciszka Leji ( ), matematyka; 23 I rocznica urodzin Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego ( ), poety, satyryka, dramaturga; 29 I rocznica urodzin Franciszka Bohomolca ( ); poety, komediopisarza, publicysty, tłumacza, wydawcy; 30 I rocznica urodzin Aleksandra Gierymskiego ( ), malarza; 31 I rocznica urodzin Danuty Bieńkowskiej ( ), pisarki, tłumaczki literatury rumuńskiej. moartea lui Ignacy Chrzanowski ( ), istoric literar; 20 I 695 de ani de la încoronarea în catedrala din Wawel a lui Władysław Łokietko ca rege al Poloniei (1320); 21 I 130 de ani de la naşterea lui Franciszek Leja ( ), matematician; 23 I 110 ani de la naşterea lui Konstanty Ildefons Gałczyński ( ), poet, satiric, dramaturg; 29 I 295 de ani de la naşterea lui Franciszek Bohomolec ( ); poet, autor de comedii, publicist, traducător, editor; 30 I 165 de ani de la naşterea lui Aleksander Gierymski ( ), pictor; 31 I 95 de ani de la naşterea Danutei Bieńkowska ( ), scriitoare, traducătoare de literatură română. TÂRGUL INTERNAȚIONAL DE CARTE GAUDEAMUS MIĘDZYNARODOWE TARGI KSIĄŻKI GAUDEAMUS Târgul Internațional de Carte GAUDEAMUS s-a desfășurat în acest an în perioada noiembrie, la Pavilionul Central al Complexului Expozițional București. În ultima zi a Târgului, duminică 23 noiembrie, a avut loc la editura Polirom lansarea dicționarului polon român, în prezența domnului Ambasador al R.Polone, Excelența Sa Marek Szczygiel, a doamnei Maja Wawrzyk, directoarea Institutului Cultural Polonez, a domnului profesor universitar Mihai Mitu, distins slavist și traducător, și a celor 2 autori profesorul universitar Constantin Geambașu, doctor în științe filologice, și Nicolae Mareș, traducător și scriitor. A lipsit, din păcate, doamna Krystyna Godun, de asemenea autoare a acestui dicționar. Toți cei prezenți la această lansare au subliniat, în mod deosebit, importanța apariției acestui dicționar, care era așteptat de mult timp și care marchează un adevărat eveniment în lumea slaviștilor și pentru toți cei care sunt interesați de limba polonă. C. Geambașu a prezentat dicționarul ca fiind unul de dimensiuni medii, care cuprinde de cuvinte și are la început o prezentare a gramaticii limbii polone, foarte utilă. În continuare profesorul Geambașu a ținut să mulțumească Institutului Cultural Polonez și Ambasadei R.Polone, pentru sprijinul moral și material acordat, pentru contribuția esențială la apariția acestui instrument de lucru, pentru că fără acest ajutor nu se putea ajunge la publicarea lui. Domnul profesor, ca un adevărat profesionist, a vorbit cu multă pasiune, explicând cât de necesar este noul dicționar și cât de folositor va fi, mai ales pentru studenții la limba polonă. e 21 f Międzynarodowe Targi Książki GAUDEAMUS odbyły się w tym roku w okresie listopada w Centralnym Pawilonie Kompleksu Wystawienniczego w Bukareszcie. Ostatniego dnia Targów, w niedzielę 23 listopada Wydawnictwo Polirom, w obecności Jego Ekselencji Pana Ambasadora Rzeczypospolitej Polskiej Marka Szczygła, Pani Mai Wawrzyk dyrektorki Instytutu Kultury Polskiej, Pana Mihaia Mitu, profesora uniwersyteckiego, wybitnego slawisty i tłumacza oraz w obecności dwóch autorów Pana Constantina Geambaşu, profesora uniwersyteckiego, doktora nauk filologicznych i Pana Nicolae Mareş, tłumacza i pisarza, lansowało słownik polsko-rumuński. Niestety, zabrakło Pani Krystyny Godun, również autorki tego słownika. Wszyscy obecni na tej prezentacji podkreślali znaczenie ukazania się tego słownika, oczekiwanego od dłuższego czasu i będącego prawdziwym wydarzeniem w świecie slawistów i wszystkich zainteresowanych językiem polskim. Pan Profesor C. Geambaşu przedstawił słownik jako średnich rozmiarów, zawierający słów i bardzo potrzebną prezentację gramatyki języka polskiego. Następnie Profesor Geambaşu podziękował Instytutowi Kultury Polskiej i Ambasadzie Rzeczypospolitej Polskiej za okazane wsparcie moralne i materialne, za istotny wkład przy ukazaniu się tego instrumentu pracy, gdyż bez tej pomocy byłaby niemożliwa jego publikacja. Pan Profesor, jak prawdziwy profesjonalista, mówił z wielką pasją, tłumacząc jak konieczny jest nowy słownik i jak użyteczny będzie zwłaszcza dla studentów języka polskiego.

23 Am zâmbit ascultând aceste cuvinte și mi-am amintit cu nostalgie de vremea când eram studentă la Facultatea de Limbi și Literaturi Slave, secția limba polonă - limba engleză, la sfârșitul anilor 70. Eram 8 studenți și toți căutam cu disperare un dicționar, care să ne ajute în munca noastră, dar dicționarul a apărut abia în anul 1980, după ce am terminat noi studiile. Să vă mai spun și o altă curiozitate. Cum credeți că ne-am scris noi lucrările de diplomă cu mâna, da, de mână! Pe atunci nu exista nicio mașină de scris cu litere ale alfabetului polonez, iar despre computer, ce să mai vorbim, a apărut mult, mult mai târziu. Cred că studenții de astăzi nici nu pot să-și imagineze așa ceva! Este minunat să beneficiezi de asemenea instrumente de lucru și trebuie să mulțumim și noi tuturor celor care și-au adus aportul la apariția noului dicționar polon-român. Închei cu cuvintele domnului profesor Mitu: un dicționar este o carte de vizită a unei limbi. Anca Stroescu Uśmiechałam się słuchając tych słów i z nostalgią przypominałam sobie czasy, kiedy przy końcu lat 70-tych byłam studentką Wydziału Języków i Literatury Słowiańskiej, kierunek język polski z angielskim. Było nas ośmioro studentów i wszyscy z desperacją szukaliśmy słownika, który pomógłby nam w naszej pracy, a słownik ukazał się dopiero w roku 1980, po ukończeniu przez nas studiów. Opowiem wam jeszcze inną ciekawostkę. Jak myślicie, że napisaliśmy nasze prace dyplomowe ręką, tak ręcznie! W tamtych czasach nie istniała maszyna do pisania z literami alfabetu polskiego, a o komputerze, co tu mówić, pojawił się wiele, wiele lat później. Myślę, że dzisiejsi studenci nawet nie mogą sobie wyobrazić czegoś takiego! Jest cudownie korzystać z tego rodzaju instrumentów pracy, dlatego i my powinniśmy podziękować wszystkim, którzy przyczynili się do wydania nowego słownika polsko-rumuńskiego. Kończę słowami Pana Profesora Mitu: słownik jest wizytówką języka. Tłum. B. Breabăn ROK 2014 ROKIEM ŚW. JANA Z DUKLI ANUL 2014, ANUL SFÂNTULUI IOAN DIN DUKLA Sejm Rzeczypospolitej Polskiej ustanowił rok 2014 Rokiem św. Jana z Dukli. W uchwale podkreślono, że 600. rocznica urodzin i 275. rocznica ustanowienia świętego patronem Polski wpisuje się w szereg działań władz polskich, które doceniły jego walkę o prawdę, wierność Bożym przykazaniom oraz ofiarną miłość Ojczyzny. Niech pamięć jego działań zmierzających do troski całego Narodu o wspólne dobro w duchu sprawiedliwości społecznej i miłości bliźniego, będzie fundamentem naszej tożsamości w Europie czytamy w uchwale. Św. Jan urodził się około roku 1414 w Dukli, na Podkarpaciu. W latach 30. XV w. prowadził żywot pustelnika na wzgórzu Zaśpit, w pobliżu Dukli. Tutaj zrozumiał, że jego powołaniem jest zostać zakonnikiem. Po rozdaniu ubogim swojego majątku wstąpił w Krośnie do klasztoru franciszkanów, otrzymując dwa habity, spodnie oraz sandały. Został skierowany na studia teologiczne do Krakowa, które odbył w konwencie franciszkańskim. Po odbyciu formacji zakonnej i teologicznej przyjął święcenia kapłańskie. Musiał być wybitnym mówcą i wyróżniającym się zakonnikiem, skoro od razu powierzono mu obowiązki kaznodziei. Około roku 1443 powierzono mu urząd kustosza, czyli przełożonego kustodii ruskiej, składającej się wówczas z siedmiu klasztorów. Podczas pobytu we Lwowie Jan spotkał się z bernardynami, a zachęcony ich sposobem życia, w 1463 r. stał się jednym z nich. Przez krótki e 22 f Seimul Republicii Polone a declarat anul 2014, Anul Sfântului Ioan din Dukla. În rezoluţie se subliniază că a 600-a aniversare a naşterii şi a 275-a aniversare de la declararea sfântului ca patron al Poloniei se înscrie în şirul activităţilor autorităţilor poloneze care au preţuit lupta lui pentru adevăr, fidelitate faţă de poruncile lui Dumnezeu, precum şi dragoste jertfită pentru Patrie. Fie ca amintirea activităţilor sale îndreptate către grija întregii Naţiuni pentru binele comun în spiritul dreptăţii sociale şi a dragostei aproapelui să fie fundamentul identităţii noastre în Europa citim în rezoluţie. Sfântul Ioan s-a născut în jurul anului 1414, la Dukla, în regiunea Podkarpacie. În anii 30 ai secolului al XV-lea a dus o viaţă de pustnic, pe dealul Zaśpit în apropiere de Dukla. Aici a înţeles că este chemat să fie călugăr. După împărţirea către săraci a bunurilor sale a intrat în Krosno, la mănăstirea franciscanilor, primind două rase, pantaloni şi sandale. A fost trimis la studii teologice la Cracovia, pe care le-a urmat în conventul franciscan. După formarea călugărească şi teologică a fost hirotonit preot. Trebuie să fi fost un bun orator şi un călugăr merituos pentru că de la început a primit sarcina de a fi predicator. În jurul anului 1443 i s-a incredinţat postul de custode, adică superior al custodiei ruse, compuse atunci din şapte mănăstiri. În timpul şederii la Lvov, Ioan i-a întâlnit pe bernardini şi, influenţat de modul lor de viaţă, în anul 1463 a devenit unul dintre ei. O perioadă scurtă a lucrat la Poznań şi,

24 okres pracował w Poznaniu, a następnie aż do śmierci we Lwowie, gdzie pełnił obowiązki spowiednika i kaznodziei, był także duszpasterzem Niemców. Pod koniec życia cierpiał na wiele chorób, miał m.in. niedowład nóg i stracił wzrok. Zmarł w opinii świętości we Lwowie 29 września 1484 r. Przy jego grobie modlili się nie tylko katolicy dwóch obrządków, ale także prawosławni i Ormianie. Wstawiennictwu św. Jana przypisuje się cudowne ocalenie Lwowa w roku 1648 podczas oblężenia przez wojska Bohdana Chmielnickiego. Na przestrzeni wieków do grobu Jana z Dukli pielgrzymowali królowie Polski: Zygmunt III Waza, Władysław IV Waza, Jan Kazimierz w 1636 r. jak królewicz, Michał Korybut Wiśniowiecki wraz z królową Eleonorą, a także Jan III Sobieski z królewiczem Jakubem, legatem papieskim Horacjuszem Pallavicinim i kardynałem Michałem Radziejowskim. Żywy kult Jana z Dukli skłonił bernardynów do rozpoczęcia starań mających na celu jego kanoniczną legalizację przez władze kościelne. O wszczęcie procesu beatyfikacyjnego wystąpił król Polski Zygmunt III Waza wraz z władzami kościelnymi Lwowa. Papież Klemens XII beatyfikował Jana 21 stycznia 1733 r., a 5 września 1739 r. ogłosił Go Patronem Korony i Litwy. W związku z coraz większym rozwojem Jego kultu, bernardyni podjęli zabiegi o wszczęcie procesu kanonizacyjnego. Ich starania poparł także król Stanisław August Poniatowski. Przeszkodą w prowadzeniu procesu kanonizacyjnego była trudna sytuacja polityczna kraju. Przez cały okres niewoli narodowej, następnie podczas okupacji hitlerowskiej Polacy z wielką wiarą modlili się do błogosławionego Jana z Dukli. Aktu kanonizacji dokonał papież Jan Paweł II 10 czerwca 1997 r. w Krośnie. W 1946 r. Jego relikwie zostały wywiezione ze Lwowa do kościoła bernardynów w Rzeszowie i przebywały tam przez 28 lat. W 1974 r. przeniesiono je do Dukli, gdzie znajdują się do dzisiaj. Do sanktuarium świętego Jana z Dukli pielgrzymują wierni z Polski, Słowacji i Ukrainy. Comisia pentru învăţământ şi tineret a Consiliului Minorităţilor Naţionale Polonus / 2014 În data de , a avut loc reuniunea Comisiei pentru Învăţământ şi Tineret a Consiliului Minorităţilor Naţionale, care s-a desfăşurat în Bucureşti, la sediul Comunităţii Ruşilor Lipoveni din România. La acestă întălnire au luat parte reprezentanţi ai tineretului din toate cele 18 organizaţii ale minorităţilor naţionale care sunt şi membre ale Consiliului Minorităţilor Naţionale, precum şi reprezentantul Depar- Barbara Breabăn e 23 f până la moarte, la Lvov, unde şi-a îndeplinit datoria de confesor şi predicator, a fost, de asemenea, păstor sufletesc al nemţilor. Spre sfârşitul vieţii a suferit mult, printre altele a avut picioarele paralizate şi şi-a pierdut vederea. A murit în sfinţenie, la Lvov, pe 29 septembrie La mormântul lui s-au rugat nu numai catolicii de ambele rituri, dar şi ortodocşii şi armenii. Sfântului Ioan i se atribuie minunea salvării Lvovului în anul 1648, în timpul asediului de către armata lui Bogdan Chmielnicki. De-a lungul timpului, la mormântul lui Ioan din Dukla au venit regii Poloniei: Zygmunt III Waza, Władysław IV Waza, Jan Kazimierz în anul 1636 ca prinţ, Michał Korybut Wiśniowiecki împreună cu regina Eleonora, de asemenea, Jan III Sobieski cu prinţişorul Jakub, legatul papal Horatiu Pallavicini şi cardinalul Michał Radziejowski. Cultul viu al lui Ioan din Dukla a determinat pe bernardini să-şi înceapă demersurile pentru legalizarea canonică de către autorităţile bisericeşti. Pentru începerea procesului de beatificare a intervenit regele Poloniei Zygmunt III Waza împreună cu autorităţile bisericeşti ale Lvovului. Papa Clement al XII-lea L-a beatificat pe Ioan pe 21 ianuarie 1733, iar pe 5 septembrie 1739 l-a declarat Patron al Regatului şi al Lituaniei. În legătură cu dezvoltarea sporită a cultului lui, bernardinii au început demersurile pentru începerea procesului de canonizare. Au fost susţinuţi, de asemenea, de către regele Stanisław August Poniatowski. Obstacolul în desfăşurarea procesului de canonizare l-a constituit greaua situaţie politică a ţării. Toată perioada de robie naţională, şi după aceea, în timpul ocupaţiei hitleriste, polonezii s-au rugat cu mare credinţă la fericitul Ioan din Dukla. L-a canonizat papa Ioan Paul al II-lea, pe 10 iunie 1997, la Krosno. În anul 1946 moaştele lui au fost scoase din Lvov şi aduse la biserica bernardinilor din Rzeszów, unde au stat timp de 28 ani. În 1974 au fost strămutate la Dukla unde se află până astăzi. La sanctuarul Sfântului Ioan din Dukla vin credincioşi din Polonia, Slovacia şi Ucraina. Komisja do spraw nauki i młodzieży Rady Mniejszości Narodowych W dniu , odbyło się spotkanie Komisii do spraw Nauki i Młodzieży Rady Mniejszości Narodowych, które miało miejsce w siedzibie Wspólnoty Starowierców w Rumunii, w Bukareszcie. W spotkaniu wzieli udział przedstawiciele młodzieży wszystkich 18-stu organizacji mniejszości narodowych, które są członkami Rady Mniejszości Narodowych oraz przedstawiciel Departamentu do

25 tamentului pentru Relaţii Interetnice, d-na Rodica Precupeţu, iar din partea Uniunii Polonezilor din România au participat Alina Spaine şi Iuliana Dascălu. În cadrul dezbaterilor, fiecare reprezentant a prezentat organizaţia din care face parte şi a punctat acţiunile întreprinse cu tineretul pentru a păstra tradiţiile, obiceiurile şi limba poporului său, precum şi greutăţile pe care le întâmpină. De asemenea, cei prezenţi au propus organizarea de tabere şi evenimente comune unde tinerii, care fac parte din comunităţile etnice, să poată să se cunoască, săşi pre-zinte cultura, tradiţiile şi să lege prietenii. La final D-na Rodica Precupeţu i-a îndemnat pe toţi cei prezenţi să continue să organizeze evenimente care să se adreseze tuturor locuitorilor ţării. Iuliana Dascălu spraw Stosunków Międzyetnicznych, Pani Rodica Precupeţu, a Związek Polaków w Rumunii reprezentowały Alina Spaine i Iuliana Dascălu. W ramach rozmów, każdy przedstawiciel zaprezentował swoją organizację i wszystkie akcje dla młodzieży, dzięki którym podtrzymywane są tradycje, obyczaje i język macierzysty, oraz rozwiazywane są napotkane trudności. Propozycję zorganizowania obozów i wspólnych działań, na których młodzież ze spłeczości etnicznych mogła by się poznać, zaprezentować swoją kulturę, tradycje i zaprzyjaźnić się poparli wszyscy uczestnicy. Na zakończenie Pani Rodica Precupeţu zachęciła wszystkich obecnych aby nadal organizowali wydarzenia bardziej widoczne dla wszystkich mieszkańców kraju. Z ZIEMI POLSKIEJ DO WŁOSKIEJ DE PE PAMÂNTUL POLONEZ SPRE CEL ITALIAN De multe ori în istoria noastră, soldaţi cu vulturul pe chipiu au luptat nu numai pentru libertatea propriului popor, dar şi în apărarea altor ţări ocupate. De multe ori piereau, pentru totdeauna, rămânând în pământ străin. Călătoriile prin Italia mi-au dat posibilitatea să vizitez trei cimitire militare poloneze, din cele patru existente în Italia. Despre cimitirul din Bologna (cel mai mare) şi cel de pe Monte Cassino (cel mai cunoscut), am scris în paginile revistei Polonus. Cimitirul din Loreto a devenit locul de veci pentru 1358 de soldaţi şi ofiţeri polonezi care au făcut parte din cel de-al 2-lea 24

26 Wiele razy w naszej historii żołnierze z orłem na czapkach walczyli o wolność nie tylko swojego narodu, ale także w obronie innych ciemiężonych krajów. Niejednokrotnie ginęli, na zawsze już pozostając w obcej ziemi. Podróże po Włoszech umożliwiły mi odwiedzenie trzech, spośród czterech istniejących we Włoszech polskich cmentarzy wojennych. O cmentarzu w Bolonii (największym) i na Monte Cassino (najbardziej znanym) pisaliśmy już na łamach Polonusa. Cmentarz w Loreto stał się miejscem spoczynku dla 1358 polskich żołnierzy i oficerów, którzy wchodzili w skład 2 Korpusu Polskiego. Uformowany w północnym Iraku z jednostek Armii Polskiej na Wschodzie został przerzucony do Palestyny, a następnie do Egiptu. Pod koniec grudnia 1943 r. cały czas pod dowództwem generała Andersa dotarł do portu na południu Italii. Po zwycięskiej bitwie o Monte Cassino, następnym etapem stała się bitwa o Ankonę i o całe wschodnie wybrzeże. Polacy zdobyli Loreto, ze słynnym sanktuarium maryjnym Santa Casa i uchronili je przed spaleniem. Tam też u stóp bazyliki loretańskiej wznosi się trzema tarasami miejsce wiecznego spoczynku tych, którzy zginęli, walcząc o wolność ziemi włoskiej. Pośrodku cmentarza, na kamiennym cokole, ustawiony jest maszt, na którym cały czas powiewa polska flaga. Z jego czterech stron widnieją związane z miejscami walk Polaków napisy: Ankona, Loreto, Metauro, Linia Gotów. Corp Polonez. Format în Irakul de nord din unităţile Armatei Poloneze de Est, a fost mutat în Palestina şi apoi în Egipt. La sfârşitul lui decembrie 1943, tot timpul sub comanda generalui Anders, a ajuns într-un port din sudul Italiei. După bătălia victorioasă pentru Monte Cassino, etapa următoare a fost lupta pentru Ancona şi tot litoralul de est. Polonezii au cucerit Loreto cu renumitul sanctuar al Maicii Domnului, Santa Casa, şi l-au salvat de la incendiu. Şi acolo, la picioarele bazilicii loretane, se ridică, pe trei terase, locul odihnei veşnice pentru cei care au pierit luptând pentru libertatea pământului italian. In mijlocul cimitirului, pe un soclu de piatră, este amplasat un catarg pe care tot timpul flutură steagul polonez. Din cele patru părţi ale soclului se văd denumirile locurilor unde au luptat polonezii: Ancona, Loreto, Metauro, Linia Goţilor. 25

27 Duża brama wejściowa z figurą Zbawiciela Poarta mare de intrare, cu figura Mântuitorului na szczycie prowadzi w kierunku Adriatyku. Po în vârf, conduce spre Adriatica. Pe partea opusă a cimitirului, apropiată de bazilica loretană, este situat un przeciwległej stronie cmentarza, zbliżonej do bazyliki loretańskiej, usytuowany jest wysoki kamienny ołtarz, altar înalt de piatră, iar în centrul lui, montată, Maica a w jego centrum umieszczono płaskorzeźbę Matki Domnului de la Ostra Brama, în basorelief. Puţin Boskiej Ostrobramskiej. Nieco niżej Krzyż Virtuti mai sus, Crucea Virtuti Militari, precum şi însemnele Militari oraz znaki 2 Korpusu. Corpului al 2-lea. W 1797 r. generał Henryk Dąbrowski formował In anul 1797, generalul Henryk Dąbrowski a format pe pământ italian, prietenos nouă, legiunile sale, na przyjaznej nam ziemi włoskiej swoje legiony, prowadząc je z ziemi włoskiej do polskiej. Oni tym ducându le din pământul italian spre cel polonez. Ei razem nieśli wolność z ziemi polskiej do włoskiej, de data aceasta au adus libertatea din pământul polonez składając przy tym najwyższą ofiarę. spre cel italian, oferind cea mai mare jertfă. Pisząc o Loreto nie możemy pominąć polskiej Scriind despre Loreto nu putem omite capela kaplicy, będącej przeglądem historii Polski, ale o tym poloneză în care este cuprinsă istoria Poloniei, dar w następnym numerze. despre aceasta în numărul următor. Na zakończenie warto nadmienić, iż większość In încheiere, e bine de menţionat că majoritatea grupelor poloneze venite la Roma pentru canonizarea polskich grup przybyłych do Rzymu na kanonizację papei Ioan Paul al II-lea a vizitat cimitirul polonez de la Jana Pawła II odwiedziła polski cmentarz na Monte Monte Cassino. Cassino. Tekst i zdjęcia Barbara Breabăn Prezydent Lech Wałęsa został odznaczony przez Króla Mihała I w Bukareszcie Preşedintele Lech Wałęsa decorat de Regele Mihai I la Bucureşti Preşedintele Lech Wałęsa a participat în perioada noiembrie la Bucureşti la conferinţa internaţională 25 de ani de la prăbuşirea dictaturilor comuniste în Europa de Est: privind în urmă, privind înainte. Conferinţa a avut loc în sala de plen a Senatului României, la care au luat parte 13 foşti şefi de stat din Europa Centrală şi de Est. Preşedintele Wałęsa Prezydent Lech Wałęsa wziął udział w dniach listopada b.r. w Bukareszcie, na międzynarodowej konferencji 25 lat od obalenia dyktatur komunistycznych w Europie Wschodniej: patrząc wstecz, patrząc w przyszłość. Konferencjia odbyła się w sali plenarnej senatu rumuńskiego, wzięło w niej udział 13 byłych szefów państw z Europy Środkowo-Wschodniej. Prezydent Wałęsa wygłosił przemówienie w trakcie specjalnej sesji Senatu Rumunii otwierającej konferencję. Ucze- 26

28 stnicy konferencji powitali Prezydenta Wałęsę owacją na stojąco. W gmachu rumuńskiego parlamentu wziął też udział w debacie ze studentami i młodymi liderami organizacji pozarządowych. W ramach tego wydarzenia, były Prezydent Polski podczas obiadu zorganizowanego w Sali Królewskiej w Pałacu Elżbiety, został odznaczony przez byłego króla Rumunii Mihała I Orderem Korony Rumunii w stopniu Wielkiego Krzyża za wkład włożony w upadek komunizmu w Europie. Lech Wałęsa urodził się w Popowie w Polsce, 29 września 1943 roku. Szkołę podstawową i zawodową ukończył w Chalinie i Lipnie, po których odbywał zasadniczą służbę wojskową, po której został umieszczony w rezerwie w randze kaprala. Następnie w latach roku został zatrudniony jako elektryk okrętowy w Stoczni Gdańskiej im. Lenina. Lech Walęsa jest politykiem, przywódzcą związkowym i aktywistą praw człowieka w Polsce. Wałęsa jest współzałożycielem pierwszego niezależnego związku zawodowego w komunistycznej Europie Wschodniej Solidarność, laureatem Pokojowej Nagrody Nobla w 1983 roku i Prezydentem Polski w latach Po wyborach z czerwca 1989 roku, Wałęsa postanowił kandydować na stanowiska prezydenta, używając slogan Nie chcem, ale muszem. 9 grudnia 1990 roku, Wałęsa wygrał wybory prezydenckie, pokonujac premiera Mazowieckiego i innych kandydatów, stał się pierwszym demokratycznie wybranym prezydentem Polski. W 1993 roku, założył swoją własną partię polityczną, Bezpartyjny Blok Wspierania Reform BBWR - nawiązujący nazwą do partii Józefa Piłsudskiego Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem z lat Podczas swojej prezedyntury, Wałęsa poprowadził Polskę przez prywatyzację, przejścia do gospodarki wolnorynkowej i okres redefinowania stosunków zagranicznych kraju. Były Prezydent wynegocjował wycofanie wojsk sowieckich z Polski i otrzymał zmniejszenie zadłużenia zagranicznego swojego kraju. Wałęsa popierał przystąpienie Polski do Nato i Unii Europejskiej (te plany spełniły się po jego prezydencji, w 1999 roku i w 2004 roku). W 2011 roku została wydana jego książka autobiografczna Droga Do Prawdy. Autobiografia przetłumaczona na język rumuński przez Constantina Geambaşu z Bukaresztu. Iuliana Dascălu 27 a rostit un discurs în cadrul sesiunii extraordinare a Senatului României în deschiderea conferinţei. În Parlamentul României, el a participat la dezbaterea cu studenţii şi cu tinerii lideri ai organizaţiilor nonguvernamentale. În cadrul aceluiaşi eveniment, fostul preşedinte al Poloniei a fost decorat de către Regele Mihai I al României, cu Ordinul Coroana României în grad de Mare Cruce pentru contribuţia sa la căderea comunismului din Europa, în cadrul unui dineu organizat în Sala Regilor de la Palatul Elisabeta, Lech Wałęsa este un om politic, lider sindical şi activist pentru drepturile omului din Polonia. A fost cofondatorul primului sindicat independent din Europa de Est comunistă, Solidaritatea, laureat al Premiului Nobel pentru Pace în 1983 şi preşedinte al Poloniei între anii 1990 şi Lech Wałęsa s-a născut în Popowo, Polonia, la 29 septembrie Studiile primare şi şcoala profesională le-a absolvit în Chalin și Lipno, după care şi-a satisfăcut stagiul militar, fiind trecut în rezervă cu grad de caporal. După aceea, în 1966 şi 1967 s-a angajat ca electrician la Șantierul Naval Lenin din Gdańsk.După alegerile legislative din iunie 1989, Wałęsa a fost dezamăgit de faptul că unii din foştii săi tovarăşi se mulţumeau să guverneze împreună cu foştii comunişti. El a hotărât să candideze pentru nou reînfiinţata funcţie de preşedinte, utilizând sloganul Nu vreau, dar nu am de ales ( Nie chcem, ale muszem. ). La 9 decembrie 1990, Wałęsa a câștigat alegerile prezidențiale, învingându-l pe primul ministru Mazowiecki și pe alți candidați; el a devenit astfel primul președinte al Poloniei ales democratic. În 1993 el și-a înființat propriul său partid politic, Blocul Fără de Partid pentru Susținerea Reformelor BBWR inițiale asemănătoare cu cele ale grupării lui Józef Piłsudski Blocul Fără de Partid pentru Cooperarea cu Guvernul, din , tot o organizație declarată apolitică. În timpul președinției sale, Wałęsa a condus Polonia prin privatizare şi tranziția la economie de piață (Planul Balcerowicz), primele alegeri legislative complet libere ale Poloniei (în 1991) și o perioadă de redefinire a relațiilor externe ale țării. El a negociat cu succes retragerea trupelor sovietice din Polonia și a obținut o reducere a datoriei externe a țării sale. Wałęsa a susținut aderarea Poloniei la NATO și la Uniunea Europeană (aceste scopuri au fost îndeplinite după președinția sa, în 1999 respectiv 2004). În anul 2011 a fost lansată cartea sa autobiografică Droga Do Prawdy. Autobiografia tradusă în limba română de profesorul Constantin Geambașu din București având titlul Drumul spre adevăr. Autobiografie.

29 PIĘKNA NASZA POLSKA CAŁA FRUMOASĂ ESTE POLONIA NOASTRĂ POLSKIE OBIEKTY NA LIŚCIE ŚWIATOWEGO DZIEDZICTWA UNESCO OBIECTIVE POLONEZE PE LISTA PATRIMONIULUI MONDIAL UNESCO ZAMOŚĆ NA LIŚCIE ŚWIATOWEGO DZIEDZICTWA UNESCO Następnym obiektem na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO jest Stare Miasto w Zamościu. Zostało wybudowane od podstaw według planu opracowanego przez włoskiego architekta Bernarda Morando. To zarazem jedyny tego rodzaju przykład miasta prywatnego, ufundowanego w 1580 r. przez kanclerza Jana Zamoyskiego i rozplanowanego na szlaku handlowym łączącym zachodnią i północną Europę z Morzem Czarnym. Ta wybitna urbanistyczna kreacja, będąca wyrazem twórczego geniuszu człowieka, odcisnęła znamienne piętno w rozwoju architektury i na płaszczyźnie planowania przestrzennego miast, nie tylko w Polsce, ale także w całej Europie Środkowej. Wyróżnia je charakterystyczny układ urbanistyczny, na co wskazuje przebieg ulic, przecinających się pod kątem prostym, oraz linia dawnych umocnień miasta, na planie siedmioboku. Po wielu zmianach w jego historii, nadal jest jednym z nielicznych miast o takim zespole architektoniczno-urbanistycznym, co podkreśla wpisanie Zamościa w 1992 r. na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. O wyjątkowości tego miasta stanowi także fakt, że od samego początku, pomimo jednolitości pierwotnej koncepcji urbanistycznej, stało się ono wyrazem współistnienia i harmonijnego uzupełniania 28 ZAMOŚĆ, PE LISTA PATRIMONIULUI MONDIAL UNESCO Următorul obiectiv pe Lista Patrimoniului Mondial UNESCO este Oraşul Vechi din Zamość. A fost construit de la început conform planurilor întocmite de către arhitectul italian Bernardo Morando. Este în acelaşi timp un exemplu unic de oraş privat, fondat în anul 1580 de către cancelarul Jan Zamoyski şi amplasat pe traseul comercial care lega Europa de vest şi de nord cu Marea Neagră. Această ambiţioasă operă urbanistică, exprimare a creaţiei geniului uman, a pus o amprentă semnificativă pe dezvoltarea arhitecturii şi în planificarea în spaţiu a oraşelor, nu numai în Polonia, ci şi în toată Europa Centrală. Se distinge printr-un sistem urbanistic caracteristic, alcătuit din străzi care se intersectează în unghi drept, precum şi prin linia fortificaţiilor vechi ale oraşului alcătuind un plan cu 7 laturi. După multe modificări în timpul istoriei sale, în continuare este unul dintre puţinele oraşe cu un asemenea amsamblu arhitectural urbanistic, subliniat de înscrierea oraşului Zamość, în anul 1992, pe Lista Patrimoniului Mondial UNESCO. Unicitatea acestui oraş evidenţiază faptul că, de la bun început, în ciuda uniformităţii conceptului iniţial urbanistic, oraşul acesta a devenit simbolul coexistenţei şi completării armonioase a culturilor Estului şi Vestului Europei. Aici, în mod surprinzător de împăciuitor pentru acele timpuri, au trăit în deplină toleranţă polonezi, italieni, nemţi, ruşi, armeni, greci şi evrei. Aşadar, până în zilele noastre s-a păstrat, în formă aproape neschimbată, ansamblul iniţial al Oraşului Vechi fortificaţiile, trei pieţe (Piaţa Mare, de Sare şi de Apă), precum şi majoritatea clădirilor în care amprenta arhitecturii italiene se leagă armonios de tradiţiile artistice locale şi ale Europei Centrale. Zamość, numit Padova Nordului, capodoperă a Renaşterii poloneze, în fiecare an atrage mii de turişti. Simbolul oraşului este Primăria cu scara ei împunătoare în formă de evantai şi turnul de 70 de metri, de unde, la ora douăsprezece, la fel ca în Cracovia, se aude heinalul oraşului. Piaţa Mare este înconjurată de extrem de

30 się kultur Wschodu i Zachodu Europy. To tutaj w sposób zadziwiająco zgodny jak na owe czasy żyli ze sobą w pełnej tolerancji Polacy, Włosi, Niemcy, Rusini, Ormianie, Grecy i Żydzi. Tak więc do dnia dzisiejszego zachował się w prawie niezmienionej formie pierwotny układ Starego Miasta z fortyfikacjami, trzema rynkami (Wielkim, Solnym i Wodnym), a także większością zabudowy, w której cechy architektury włoskiej łączą się harmonijnie z lokalnymi i środkowoeuropejskimi tradycjami artystycznymi. Zamość, zwany Padwą Północy, arcydzieło polskiego renesansu, co roku przyciąga tysiące turystów. Symbolem miasta jest Ratusz z okazałymi, wachlarzowymi schodami i 70-metrową wieżą, z której o godzinie 12:00, podobnie jak w Krakowie, rozlega się hejnał. Rynek Wielki otoczony jest niezwykle ciekawymi i kolorowymi kamienicami z attykami, zwanymi ormiańskimi. Wśród wielu kościołów wyróżnia się katedra powstała z fundacji Jana Zamoyskiego, założyciela miasta, według projektu Bernardo Morando, podobnie jak cały Zamość. Znajduje się w niej dziewięć kaplic, a pod nawą główną mieszczą się krypty, w których pochowani są Zamoyscy. Budując swoje miasto Jan Zamoyski założył, że będzie ono otwarte dla przedstawicieli wszystkich narodowości i wyznań. Z tego względu już w pierwszych planach miasta znalazła się synagoga. Wybudowana w stylu renesansowym, przetrwała do naszych czasów. W ostatnich latach została odremontowana i dzisiaj mieści się w niej multimedialne Muzeum Żydów Zamościa. Warto wiedzieć, że zamojska synagoga pełni także funkcje religijne i mogą się tu odbywać nabożeństwa, z czego korzystają na przykład odwie-dzające miasto wycieczki żydowskie. Od początku swego istnienia Zamość otoczony był umocnieniami bastionowymi. Najpotężniejszy z nich, bastion VII, nazwany Bastionem św. Michała, bronił miasta od wschodu, skąd najłatwiej było przeprowadzić Polonus / interesante şi colorate clădiri cu attica, numite armeane. Multe biserici, printre ele se află catedrala fondată de către Jan Zamoyski, întemeietorul oraşului, conform proiectului lui Bernardo Morando, la fel ca tot oraşul Zamość. În ea se află 9 capele, iar sub nava principală se găsesc criptele în care sunt înmormântaţi membrii familiei Zamoyski. Construind oraşul său, Jan Zamoyski a admis ca el să fie deschis pentru reprezentanţii tuturor naţionalităţilor şi credinţelor. De aceea, deja în primele planuri ale oraşului, s-a găsit sinagoga. Construită în stil renascentist, s-a păstrat până în zilele noastre. În ultimii ani a fost renovată şi astăzi în ea se află Muzeul multimedial al Evreilor din Zamość. E bine de ştiut că sinagoga din Zamość îndeplineşte, şi astăzi, funcţie religioasă şi în ea se desfăşoară servicii divine la care participă, de exemplu, excursioniştii evrei care vizitează oraşul. De la începutul existenţei sale, Zamość a fost înconjurat de fortificaţii cu bastioane. Cel mai puternic din ele, bastionul al VII-lea, numit bastionul Sf. Mihail, apăra oraşul din est, de unde era cel mai uşor de realizat un atac. A slujit în forma sa neschimbată până în secolul al XIX-lea. In ultimii ani, după o renovare

31 Portret din Memorie Wisława Szymborska Polonus / 2014 atak. Służył w niezmienionej postaci aż do XIX w. temeinică, a fost înfiinţat un traseu turistic subteran, W ostatnich latach, po gruntownej renowacji, powstała datorită căruia se poate cunoaşte istoria fortificaţiilor, podziemna trasa turystyczna, dzięki której można precum şi întrebuinţarea lor. poznać historię fortyfikacji oraz ich zastosowanie. In ultima vreme oraşul a recapătat splendoarea W ostatnich latach miasto odzyskało dawny de odinioară. Au fost efectuate multe reparaţii şi renovări. Aceste lucrări sunt patronate de descendentul blask. Przeprowadzono liczne remonty i renowacje. Pracom tym patronuje potomek dawnych właścicieli, vechilor proprietari, actualul primar al oraşului este a obecny prezydent miasta, Marcin Zamoyski. Jest to Marcin Zamoyski. Aceasta este, de asemenea, o situaţie unică la nivelul ţării, puterea în oraş o deţine un re- także ewenement na skalę kraju, że władzę w mieście dzierży przedstawiciel jego dawnych założycieli. prezentant al vechilor lui întemeietori. Barbara Breabăn Profesorul Universitar Constantin Geambaşu şi-a lansat în acest an o nouă traducere, de această dată a unui volum de poezii care aparţine laureatei premiului Nobel pe anul 1996, Wisława Szymborska. Cu acest prilej, Dom Polski Bucureşti a găzduit un moment literar, la care profesorul Geambaşu a venit să vorbească despre marea poetă poloneză şi despre opera ei. Volumul, cu o prefaţă scrisă de asemenea de Constantin Geambaşu, se numeşte Portret din Memorie. Am aflat cu acest prilej că poeta este preocupată în permanenţă de semnificaţiile şi rosturile existenţei. Marcată de poezia realismului socialist din anii comunismului, Wisława Szymborska s-a supus, într-un fel, vremurilor. Poeziile cuprinse în antologia prezentată publicului român de profesorul Geambaşu sunt însă scrise după 1996, anul în care a fost distinsă cu Premiul Nobel. Szymborska încearcă să depăşească margininile cunoaşterii impuse de li-mitele caracteristice umanităţii, prin sensibilitate şi ima-gine poetică. Profesorul Geambaşu a explicat faptul că, folosind imaginea poetică Szymborska sondează realităţi profunde, pline de semnificaţii inedite. Prin explicaţiile sale profesorul Geambaşu a reuşit să-i conducă, pe cei prezenţi, pentru o clipă, în lumea fabuloasă a imaginilor poetice ale marii scriitoare poloneze. În final, câţiva dintre membrii Dom Polski Bucureşti au citit din poeziile Wisławei Szymborska, în limba polonă şi română. Momentul pe care ni l-a prilejuit profesorul Geambaşu - cel mai important traducător din limbă polonă în ultimii ani ne-a făcut să dobândim, fie şi numai pentru o clipă, o viziune poetică asupra realităţii şi să descoperim noi frumuseţi în jurul nostru, acolo unde nici nu bănuiam că ele există. Gabriel Klimowicz 30 Portret z pamięci Wisława Szymborska Profesor uniwersytecki Constantin Geambaşu wydał w tym roku nowe tłumaczenie, tym razem tom poezji należący do laureatki literackiej Nagrody Nobla w 1996 roku, Wisławy Szymborskiej. Z tej okazji w Domu Polskim w Bukareszcie odbył się odczyt literacki, na którym profesor Geambaşu mówił o wielkiej polskiej poetce i jej dziełach. Tom, z przedmową napisaną również przez Constantina Geambaşu, nazywa się Portret z pamięci. Przy tej okazji dowiedzieliśmy się, że poetka cały czas była pochłonięta znaczeniem i sensem egzystencji. Nacechowana poezją realizmu socjalistycznego z lat komunizmu, Wisława Szymborska w pewnym sensie podporządkowała się tym tendencjom. Wiersze zawarte w antologii, zaprezentowane rumuńskiej publiczności przez profesora Geambaşu są jednak napisane po 1996 roku, czyli po otrzy-maniu Nagrody Nobla. Szymborska próbuje przekroczyć granice poznania narzucone przez charakterystyczne limity ludzkości poprzez wrażliwość i poetycki obraz. Profesor Geambaşu wyjaśnił, że używając poetyckiego obrazu Szymborska sonduje głęboką rzeczywistość, pełną niebanalnych semnifikacji. Poprzez swoje objaśnienia profesorowi Geambaşu udało się na chwilę wprowadzić zebranych w bajkowy świat poetyckich obrazów wielkiej polskiej pisarki. Na zakończenie kilkoro członków Domu Polskiego w Bukareszcie czytało, w języku polskim i rumuńskim, wiersze Wisławy Szymborskiej. Spotkanie z profesorem Geambaşu najważniejszym tłumaczem języka polskiego w ostatnich latach sprawiło, że zdobyliśmy, jeśli nawet tylko na chwilę, wyobrażenie poetyckie odnośnie rzeczywistości i odkryliśmy wokół nas nowe piękno, tam, gdzie nawet nie przypuszczaliśmy, że ono istnieje. Tłum. B. Breabăn

32 Rada Prezesów w Pułtusku Consiliul Președinților de la Pułtusk W dniach 8-10 listopada odbyło się w Pułtusku posiedzenie Rady Prezesów Europejskiej Unii Wspólnot Polonijnych z udziałem prezesów 40 organizacji członkowskich z Europy, w Pułtusku, w Polsce. W tym posiedzeniu uczestniczyło 40 członków organizacji EUWP. Związek Polaków w Rumunii reprezentował prezes organizacji Gerwazy Longher. 10 listopada odbyła się konferencja Polonia dla Polski w demokratycznym 25-leciu w Senacie RP, zorganizowana przez Europejską Unię Wspólnot Polonijnych (EUWP) przy współpracy z Kancelarią Senatu RP i Stowarzyszeniem Wspólnota Polska. Inicjatorem konferencji była Prezydent EUWP, Helena Miziniak, a decyzję o jej organizacji podjęła Rada Prezesów EUWP, która odbyła się w Wilnie, w grudniu ubiegłego roku. În zilele de 8-10 noiembrie a.c., la Pułtusk, Polonia, a avut loc ședința Consiliului Președinților Uniunii Europene ale Comunităților Poloneze cu 40 de organizații membre. La ședință au participat 26 de reprezentanți ai organizațiilor membre. Uniunea Polonezilor din România a fost reprezentată de Ghervazen Longher, președintele uniunii. În data de , s-a desfășurat conferința Diaspora pentru Polonia în cei 25 de ani de democrație, ce a avut loc la Senatul RP, în Varșovia, organizată de Uniunea Europeană ale Comunităților Poloneze în colaborare cu Cancelaria Senatului R.P. și Asociația Wspólnota Polska. Inițiatorul conferinței a fost președintele UECP, Helena Miziniak, iar deci-zia organizării acesteia a fost luată de Consiliul Președinților UECP, care a avut loc la Vilnius în decembrie, anul trecut. W konferencji wzieli udział przedstawiciele organizacji członkowskich EUWP z 26 państw europejskich, reprezentanci Rady Krajowej, Zarządu Krajowego i oddziałów Stowarzyszenia Wspólnota Polska oraz liczni zaproszeni goście z kraju i z zagranicy. Na konferencję nadesłano 22 referaty przedstawiające ogromną działalność dla Polski, w minionym 25-leciu Polonii i Polaków za granicą. Konferencja ukazała ogromny wkład Polonii i Polaków za granicą w zakresie pomocy dla kraju i promocji spraw dla Polski najważniejszych. Jest to z pewnością pierwszy krok na drodze do opracowania pełnej dokumentacji tej wielkiej i pięknej działalności na rzecz Polski. Ilona Biseada 31 La conferință au luat parte reprezentanți ai orga-nizațiilor membre ale UECP, reprezentanți ai Con-siliului Național, Administrațiilor Naționale, filiale ale Asociației Wspólnota Polska, precum și numeroși invitați, atât din țară, cât și din străinătate. Pentru conferință au fost trimise 22 de referate, care au prezentat activitatea desfășurată pentru Polonia în cei 25 de ani de către polonezii din diaspora. În cadrul conferinței s-a arătat imensa investiție a polonezilor din diasporă în sfera ajutorului și a promovării celor mai importante chestiuni pentru Polonia. Acesta este cu siguranță primul pas spre drumul elaborării documentației pentru activitatea privitoare la Polonia.

33 Ogólnorumuński Konkurs Recytatorski im. Adama Mickiewicza Kresy 2014 Concursul Naţional de Recitare Adam Mickiewicz Kresy 2014 W sobotę, 15 listopada br. w Domu Polskim w Suczawie odbył się już po raz 18. Konkurs Recytatorski im. Adama Mickiewicza Kresy Konkurs zorganizował Związek Polaków w Rumunii, a nagrody ufundowało Ministerstwo Spraw Zagranicznych RP z funduszy polonijnych. Konkurs rozpoczęła w tym roku Anastazia Andronic z Nowego Sołońca wierszami Sekret czterolatka i Mamo Ireny Suchorzewskiej. W konkursie wzięło ogółem udział 71 recytatorów w wieku od 3 do 19 lat ze szkół i przedszkoli z Suczawy, Moary, Wikszan, Siretu, Nowego Sołońca, Pojany Mikuli i Pleszy, którzy rywalizowali w czterech kategoriach wiekowych. 32 Sâmbătă, 15 noiembrie a.c., la Casa Polonă din Suceava a avut loc cea de-a XVIII-a ediţie a Concursului de Recitare Adam Mickiewicz Kresy Concursul a fost organizat de Uniunea Polonezilor din România și finanţat de Ministerul Afacerilor Externe al R.P. din fondurile pentru diaspora. Preselecţia din acest an fost deschisă de Anastasia Andronic din Soloneţu Nou, care a recitat poeziile: Sekret czterolatka şi Mamo de Irena Suchorzewska. În total, au participat 71 de copii şi elevi din localităţile: Suceava, Moara, Vicşani, Siret, Soloneţu Nou, Poiana Micului şi Pleşa, cu vârste cuprinse între 3 şi 19 ani, care au rivalizat la patru categorii de vârstă.

34 Ca de fiecare dată, concursul a fost prezentat de Elżbieta Wieruszewska Calistru, care, în numele preşedintelui Uniunii Polonezilor din România, Ghervazen Longher, a adresat mulţumiri profesorilor, bunicilor şi părinţilor ce i-au pregătit atât pe cei mici, cât şi pe elevii care au participat la această ediţie, neuitând să precizeze faptul că fiecare participant va fi răsplătit pentru efortul depus. Juriul a fost alcătuit din: Anetta Buzuk, profesor de limbă polonă la Colegiul Alexandru cel Bun din Gura Humorului, doamna pedagog Lucica Ţebrean şi Janina Hahula-Straton, fostă laureată a ediţiilor anterioare şi participantă la Concursul de Recitare din Białystok, Jak co roku konkurs prowadziła Elżbieta Wieruszewska-Calistru, która, w imieniu prezesa precum şi, Iwona Olszewska-Marculeac de la Uniunea Związku Polaków w Rumunii, Gerwazego Longhera, Polonezilor din România. złożyła szczególne podziękowania nauczycielom, rodzicom i dziadkom, którzy przygotowali dzieci i uczniów Înaintea începerii recitării de către liceeni, Elżbieta Wieruszewska Calistru a făcut precizări obecnych na konkursie, nie zapominając wyjaśniać, że privitoare la concursul internaţional din Białystok każdy uczestnik zostanie nagradzony za swój wysiłek. şi anume: concurenţii vor participa la ateliere de recitare, la repetiţii pentru concurs şi pentru gala finală, la W jury zasiadły: Anetta Buzuk nauczycielka języka polskiego w Colegiul im. Alexandru cel Bun concursul propriu-zis de recitare și vor avea ocazia să z Gury Humorului, pedagog Lucica Ţebrean z Gura se întâlnească cu tineri de aceeaşi vârstă din mai multe Humorului i Janina Hahula-Straton wielokrotna laureatka Kresów w Rumunii i uczestniczka konkursu ţări, vor afla lucruri noi şi vor vedea spectacole de teatru. În cazul primei şi celei de-a doua categorii, w Białymstoku, a także Iwona Olszewska-Marculeac ce cuprinde grupa de vârstă între 3 şi 10 ani, premiul ze Związku Polaków w Rumunii. I a fost câştigat de Karolina Longher din Suceava şi Przed rozpoczęciem recytacji w najstarszej kategorii Elżbieta Wieruszewska-Calistru powiedziała Darius Kuruc din Poiana Micului, premiul II l-au kilka słów o Międzynarodowym Konkursie w Białymstoku, a mianowicie, że jego uczestnicy biorą udział obţinut Anastasia Andronic şi Cătălina Beleş, ambele din Soloneţu Nou, iar premiul III a fost acordat lui w warsztatach, w próbach do konkursu i do koncertu Ştefan Calistru din Suceava şi Arminei Grădinariu din galowego, w samym konkursie recytatorskim oraz mają Siret. Menţiuni au obţinut Antia Mihăiescu din Siret, okazję spotkać rówieśników z wielu krajów, wiele się Bianca Carmen Polacec din Poiana Micului, Gabriela nauczyć, zobaczyć spektakle teatralne. Maria Stroca din Soloneţu Nou, Denisa Vatereşen din W przypadku pierwszej i drugiej kategorii, Siret şi Eduard Cheinar din Vicşani. obejmującej grupę wiekową od 3 do 10 lat, I miejce zdobyli Karolina Longher z Suczawy i Darius Kuruc z Pojany Mikuli, II miejsce Anastazia Andronic i Cătălina Beleş, obie z Nowego Sołońca, a III miejsce przyznano Stefanowi Calistru z Suczawy i Arminie Gradinariu z Siretu. Wyróżnienia otrzymali: Antia Mihăiescu z Siretu, Bianca Carmen Polacec z Pojany Mikuli, Gabriela Maria Stroca z Nowego Sołońca, Denisa Vatereşen z Siretu i Eduard Cheinar z Wikszan. W III kategorii, grupie wiekowej od 11 do 15 lat, I miejsce 33

35 zajęła Camelia Coman z Nowego Sołońca, II miejsce przyznano Anie Iulii Drozdek z Pojany Mikuli, a III Claudii Marculeac z Nowego Sołońca. Wyróżnienia otrzymali: Justyna Drozdek z Pojany Mikuli, Daniel Alexandrovici z Pleszy, Andrzej Coman i Ramona Drosceac z Nowego Sołońca, Mirosław Drozdek z Pojany Mikuli, Sergiu Moldovan z Pleszy, Monica Marculeac z Pojany Mikuli, Anton Valasciuc z Nowego Sołońca, Alina Ţibuleac z Moary i Bianca Iedenac z Nowego Sołońca. W IV kategorii I miejsce zdobyła Bożena Irişec, II miejsce Lucica Iuliana Kozminciuc, obie z Pojany Mikuli. III miejsce przyznano Mirosławowi Drozdkowi z Pojany Mikuli i Agnieszce Revai z Nowego Sołońca. Wyróżnienia otrzymali Agnieszka Cohut i Antonina Drosceac z Nowego Sołońca. Wszyscy recytatorzy w najstarszej kategorii to uczniowie Colegiul im. Alexandru cel Bun w Gura Humorului. W konsekwencji dwie finalistki, Bożena Irişec i Lucica Iuliana Kozminciuc na początku grudnia pojadą na Międzynarodowy Konkurs Recytatorski Kresy 2014 do Białegostoku, organizowany już od 23 lat przez Podlaski Oddział Stowarzyszenia Wspólnota Polska. Wszystkim dziękujemy serdecznie za udział w naszych rumuńskich eliminacjach, a finalistkom życzymy powodzenia z nadzieją na dobre wyniki w Białymstoku. Polonus / 2014 La cea de-a III-a categorie, la grupa cuprinsă între ani, premiul I i-a revenit Cameliei Coman din Soloneţu Nou, premiul II s-a acordat Aniei Iulia Drozdek din Poiana Micului şi premiul III Claudiei Marculeac din Soloneţu Nou. Au primit menţiuni Justyna Drozdek din Poiana Micului, Daniel Alexandrovici din Pleşa, Andrei Coman din Soloneţu Nou, Ramona Drosceac din Soloneţu Nou, Miroslaw Drozdek din Poiana Micului, Sergiu Moldovan din Pleşa, Monica Marculeac din Poiana Micului, Anton Valasciuc din Soloneţu Nou, Alina Ţibuleac din Moara şi Bianca Iedenac din Soloneţu Nou. În ceea ce priveşte a IV-a categorie de vârstă, premiul I a fost obţinut de Bożena Irişec. Premiul II a fost acordat Lucicăi Iuliana Kozminciuc din Poiana Micului, iar premiul III a fost acordat lui Mirosław Drozdek din Poiana Micului şi Agneşcăi Revai din Soloneţu Nou. Menţiuni au primit Agneşca Cohut şi Antonina Drosceac din Soloneţu Nou. Recitatorii de la cea mai mare categorie de vârstă sunt toţi elevi ai Colegiului Alexandru cel Bun din Gura Humorului. Aşadar, cele două finaliste, Bożena Irişec şi Lucica Iuliana Kozminciuc, ambele din Poiana Micului, vor merge la începutul lunii decembrie, la faza internaţională a Concursului de Recitare Kresy, care se va desfăşura la Białystok, organizat deja de 23 de ani de filiala Asociaţiei Wspólnota Polska din Podlasie. Tuturor le mulţumim pentru participare, iar finalistelor le urăm mult succes şi sperăm să obţină rezultate cât mai bune. Ilona Biseada Zdjęcia: I. Olszewska-Marculeac i Şt. Calistru Polonus tel/fax: 0040 (230) redactia_polonus@yahoo.com ISSN Redaktor naczelny: Barbara Breabăn Stanisława Jakimowska Elżbieta Wieruszewska-Calistru Redagowany przez/redactat de: Iwona Olszewska-Marculeac Kazimierz Longier (KL) redaktor techniczny Tipografia: Zdjęcia na okładkach: dreamstime.com

36