INSPEKTORAT WSPARCIA SIŁ ZBROJNYCH SŁUśBY MATERIAŁOWE INFORMATOR

Transkrypt

1 INSPEKTORAT WSPARCIA SIŁ ZBROJNYCH SŁUśBY MATERIAŁOWE INFORMATOR O ZASADACH NOSZENIA UMUNDUROWANIA I WYEKWIPOWANIA, ORDERÓW, ODZNACZEŃ, BARETEK, ODZNAK ORAZ OZNAK PRZEZ ŻOŁNIERZY BYDGOSZCZ 2009

2 SPIS TREŚCI ROZDZIAŁ I PODZIAŁ UBIORÓW WOJSKOWYCH ORAZ OKOLICZNOŚCI ICH NOSZENIA...4 ROZDZIAŁ II ZASADY NOSZENIA OZNAK WOJSKOWYCH ROZDZIAŁ III ORŁY WOJSKOWE OZNAKI PRZYNALEśNOŚCI PAŃSTWOWEJ OZNAKI STOPNI WOJSKOWYCH OZNAKI KORPUSÓW OSOBOWYCH OZNAKI SPECJALISTÓW OZNAKI SZKOLNE OZNAKI ROZPOZNAWCZE OZNAKA IDENTYFIKACYJNA Z NAZWISKIEM ZASADY NOSZENIA ODZNAK ROZDZIAŁ IV NOSZENIE ORDERÓW I ODZNACZEŃ NA MUNDURACH WOJSKOWYCH ROZDZIAŁ V NOSZENIE BARETEK SPOSÓB NOSZENIA PODSTAWOWYCH PRZEDMIOTÓW ZAOPATRZENIA MUNDUROWEGO ROZDZIAŁ VI PODSTAWOWE ZESTAWY UBIORCZE OBOWIĄZUJĄCE W SIŁACH ZBROJNYCH RP UBIORY GALOWE UBIORY WYJŚCIOWE UBIORY SŁUśBOWE... 59

3 ROZDZIAŁ VII UBIORY ĆWICZEBNE UBIORY POLOWE UBIORY SPECJALNE UBIORY ROBOCZE UBIORY WIECZOROWE WYBRANE SYLWETKI UBIORÓW WOJSKOWYCH OBOWIĄZUJĄCYCH W SIŁACH ZBROJNYCH RP WYKAZ AKTÓW PRAWNYCH NORMUJĄCYCH ZASADY NOSZENIA UMUNDUROWANIA I WYEKWIPOWANIA, ORDERÓW, ODZNACZEŃ, BARETEK, ODZNAK ORAZ OZNAK PRZEZ śołnierzy

4 ROZDZIAŁ I PODZIAŁ UBIORÓW WOJSKOWYCH ORAZ OKOLICZNOŚCI ICH NOSZENIA 1 Mundurem jest ubiór lub jego części słuŝące oznaczeniu przynaleŝności do określonej jednostki organizacyjnej lub wykonywania określonych funkcji albo słuŝby. 1 2 Umundurowanie, jego barwa, krój i oznaki stanowią zewnętrzny znak przynaleŝności i są prawnie zastrzeŝone dla Ŝołnierzy Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej W zaleŝności od przynaleŝności do rodzaju Sił Zbrojnych Ŝołnierze noszą umundurowanie: 1) w Wojskach Lądowych i Wojskach Specjalnych - w kolorze khaki, a koszule i koszulo-bluzy w kolorze khaki i białym; 2) w Siłach Powietrznych - w kolorze stalowym lub stalowym i białym; 3) w Marynarce Wojennej - w kolorze granatowym, białym lub granatowym i białym. 2. Ubiór Wojsk Lądowych noszą wszyscy Ŝołnierze, z wyjątkiem wymienionych w ust. 3 i Ubiór Sił Powietrznych noszą: 1) Ŝołnierze pełniący słuŝbę wojskową w jednostkach wojskowych podległych dowódcy Sił Powietrznych oraz w WyŜszej Szkole Oficerskiej Sił Powietrznych; 1 Ustawa z dnia r. o odznakach i mundurach (Dz. U. z 1978 r. Nr 31 poz. 130 z późn. zm.) 2 Rozp. MON z r. w sprawie wzorów oraz noszenia umundurowania i oznak wojskowych przez żołnierzy zawod. i kandydatów na żołnierzy zawod. (Dz. U. z 2005 r. Nr 7 poz. 53 z późn. zm.)

5 2) Ŝołnierze zajmujący etatowe stanowiska słuŝbowe o specjalnościach lotniczych w innych jednostkach niŝ określone w pkt 1, z wyjątkiem jednostek podległych Dowódcy Wojsk Lądowych; 3) Ŝołnierze, o których mowa w pkt 1 i 2, skierowani na naukę do akademii i na kursy wojskowe. 4. Ubiór Marynarki Wojennej noszą: 1) Ŝołnierze pełniący słuŝbę wojskową w jednostkach wojskowych podległych Dowódcy Marynarki Wojennej oraz w Akademii Marynarki Wojennej i Jednostce Wojskowej Nr 4026; 2) Ŝołnierze zajmujący etatowe stanowiska słuŝbowe o specjalnościach Marynarki Wojennej w innych jednostkach niŝ określone w pkt 1; 3) Ŝołnierze, o których mowa w pkt 1 i 2, skierowani na naukę do akademii i na kursy wojskowe. 4 Umundurowanie Ŝołnierzy składa się z ubiorów: 1) galowego; 2) wyjściowego; 3) słuŝbowego; 4) ćwiczebnego; 5) polowego; 6) specjalnego; 7) roboczego; 8) wieczorowego. 5 Na mundurach wojskowych nosi się oznaki wojskowe: 1) stopni wojskowych; 2) korpusów osobowych; 3) specjalistów wojskowych; 4) szkolne; 5) przynaleŝności państwowej; 6) rozpoznawcze; 7) identyfikacyjne.

6 6 1.W skład umundurowania Ŝołnierzy wchodzą nakrycia głowy Ŝołnierzy z rozmieszczonymi oznakami stopni wojskowych oraz znakami orłów wojskowych 3. 2.Znaków orłów wojskowych uŝywa się: 4 1) na wojskowych nakryciach głowy; 2) na proporcach, odznakach, oznakach, godłach i innych znakach uŝywanych wyłącznie w Siłach Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej; 3) na płomieniach do sygnałówek oraz fartuchach do werbli, tarabanów i kotłów marszowych; 4) na guzikach mundurów wyjściowych i galowych Ŝołnierzy Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej (z wyjątkiem Marynarki Wojennej) Ubiory wojskowe nosi się według ustalonych zestawów ubiorczych w zaleŝności od pory roku; rozróŝnia się okres letni trwający od dnia 1 maja do dnia 30 września i okres zimowy od dnia 1 października do dnia 30 kwietnia; miesiące marzec, kwiecień, październik i listopad stanowią okres przejściowy. 2. W okresie przejściowym dopuszcza się noszenie ubiorów letnich wyjściowych, polowych i ćwiczebnych. 3. W okresie zimowym dopuszcza się noszenie ubiorów letnich w pomieszczeniach i obiektach zamkniętych. 4. Zabrania się uŝytkowania przedmiotów zaopatrzenia mundurowego niezgodnie z ich przeznaczeniem, noszenia części umundurowania wojskowego w połączeniu z ubiorem cywilnym, noszenia przedmiotów zaopatrzenia mundurowego innych niŝ przewiduje zestaw dotyczący danego ubioru wojskowego. 8 1.śołnierze noszą mundury wojskowe ustalone dla rodzaju Sił Zbrojnych, w którym pełnią słuŝbę, oraz oznaki korpusu osobowego, do którego zostali zaliczeni, z zastrzeŝeniem pkt Ustawa z dnia r. o znakach Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 34, poz. 154, z późn. zm.) 4 Rozp. MON z dnia r. w sprawie sposobu używania znaków Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 82, poz. 690) 5 Rozp. MON z r. w sprawie wzorów oraz noszenia umundurowania i oznak wojskowych przez żołnierzy zawod. i kandydatów na żołnierzy zawod. (Dz. U. z 2005 r. Nr 7 poz. 53 z późn.zm.)

7 2.śołnierze zawodowi pełniący słuŝbę w komórkach organizacyjnych Ministerstwa Obrony Narodowej, instytucjach cywilnych, o których mowa w rozporządzeniu Rady Ministrów w sprawie słuŝby wojskowej Ŝołnierzy zawodowych wyznaczonych na stanowiska słuŝbowe w instytucjach cywilnych, oraz wojewódzkich sztabów wojskowych noszą umundurowanie rodzaju wojsk, w którym poprzednio słuŝyli. 3.śołnierze zawodowi pełniący słuŝbę w Inspektoracie Wsparcia Sił Zbrojnych oraz Dowództwie Operacyjnym Sił Zbrojnych noszą umundurowanie rodzaju wojsk, w którym poprzednio słuŝyli. 4.śołnierze zawodowi pełniący słuŝbę w Inspektoracie Wojskowej SłuŜby Zdrowia noszą umundurowanie rodzaju wojsk, w którym poprzednio słuŝyli. 9 1.śołnierz zawodowy wyznaczany na stanowisko słuŝbowe w jednostce wojskowej rodzaju Sił Zbrojnych, w którym obowiązuje odmienny kolor umundurowania: 1) nie otrzymuje dodatkowego umundurowania i wyekwipowania; przemundurowanie tego Ŝołnierza następuje z upływem okresów uŝywalności przedmiotów wydawanych w naturze na własność; 2) moŝe być zwolniony z obowiązku przemundurowania, na jego wniosek, przez dowódcę (szefa, komendanta) jednostki wojskowej, jeŝeli przewidziany jest do zwolnienia z zawodowej słuŝby wojskowej w ciągu najbliŝszych 6 lat. 10 Ubiór galowy noszony jest podczas: 1) uroczystości państwowych i wojskowych; 2) wręczania aktów mianowań na kolejne stopnie wojskowe oraz dekoracji Ŝołnierzy orderami i odznaczeniami; 3) uroczystości wręczania sztandarów, orderów i odznaczeń jednostkom wojskowym, zaprzysięŝenia i ślubowania Ŝołnierzy, rozpoczęcia roku szkolnego, immatrykulacji oraz promocji w szkołach wojskowych; 4) uroczystości przy Grobie Nieznanego śołnierza i innych miejscach pamięci narodowej; 5) świąt rodzajów Sił Zbrojnych i świąt jednostek wojskowych; 6) uroczystych spotkań słuŝbowych; 7) innych uroczystości, wystąpień indywidualnych, z wyjątkiem wystąpień, dla których przewidziany jest ubiór wyjściowy.

8 11 1. Ubiór wyjściowy z kurtką munduru noszony jest podczas: 1) uroczystych wystąpień indywidualnych i zbiorowych; 2) wykonywania zadań słuŝbowych na terenie garnizonu i wyjazdów słuŝbowych, jeŝeli z ich charakteru nie wynika konieczność występowania w innym ubiorze. 2. W przypadkach niewymienionych w ust. 1 moŝna nosić: bluzę olimpijkę, koszulo-bluzę, sweter oficerski lub wiatrówkę. 12 Ubiór słuŝbowy noszą Ŝołnierze: 1) w stopniach wojskowych generałów - w czasie wystąpień o charakterze reprezentacyjnym; 2) Dowództwa Garnizonu Warszawa i Komendy Garnizonu Warszawa w czasie wystąpień o charakterze reprezentacyjnym; 3) etatowych kompanii reprezentacyjnych, pocztów sztandarowych i flagowych, Orkiestry Reprezentacyjnej Wojska Polskiego oraz orkiestr wojskowych okręgów wojskowych i rodzajów Sił Zbrojnych w czasie uroczystości; 4) kompanii honorowych, pocztów sztandarowych i flagowych związku taktycznego i uczelni wojskowych w Marynarce Wojennej. 13 Ubiór polowy lub ćwiczebny noszony jest podczas: 1) zajęć szkoleniowych na terenie garnizonu, w szczególności: w koszarach, na okręcie, placu ćwiczeń, strzelnicy, jeŝeli z ich charakteru nie wynika konieczność występowania w innych ubiorach; 2) alarmu, szkolenia poligonowego i ćwiczeń w terenie; 3) podróŝy słuŝbowej, gdy obowiązuje wykonywanie zadań w ubiorze polowym lub ćwiczebnym. 14 Ubiór specjalny nosi się w czasie wykonywania obowiązków słuŝbowych z uŝyciem sprzętu wojskowego lub prac wymagających specjalistycznego wyposaŝenia ochronnego. 15 Ubiór roboczy nosi się podczas:

9 1) obsługi uzbrojenia i sprzętu technicznego; 2) wykonywania prac gospodarczych; 3) innych prac określonych przez przełoŝonego. 16 Ubiór wieczorowy mogą nosić oficerowie podczas indywidualnych wystąpień w czasie przyjęć okolicznościowych, jeŝeli zgodnie z ogólnie przyjętymi zasadami z ich charakteru wynika konieczność występowania w takim ubiorze. 17 W zaleŝności od warunków atmosferycznych ubiór ustala: 1) w przypadku wystąpień zbiorowych - organizator przedsięwzięcia; 2) w przypadku wystąpień indywidualnych - Ŝołnierz. 18 Zezwala się Ŝołnierzom na noszenie: 6 1) okularów przeciwsłonecznych przy wystąpieniach indywidualnych w dni słoneczne; 2) oznaki Ŝałoby w formie taśmy w kolorze czarnym o szerokości 10 mm zamocowanej na szpicu lewej klapy kurtki munduru, bluzy olimpijki, wiatrówki, płaszcza sukiennego i letniego; 3) toreb i teczek w kolorze czarnym. 19 Kandydaci na Ŝołnierzy zawodowych podczas indywidualnych wystąpień mogą nosić torbę polową, zasobnik Ŝołnierski, a takŝe inne przedmioty estetycznie opakowane; marynarze - równieŝ worek na wyposaŝenie. 20 śołnierze noszą tylko przedmioty zaopatrzenia mundurowego otrzymane z organu zaopatrującego, które zostały wyprodukowane zgodnie z zatwierdzonymi wzorami i dokumentacją techniczno-technologiczną Rozp. MON z r. (Dz. U. z 2005 r. Nr 7 poz. 53 z późn. zm.)

10 21 Przedmioty zaopatrzenia mundurowego, które nie mają pełnej wartości uŝytkowej i nie zapewniają naleŝytego wyglądu zewnętrznego Ŝołnierza, mogą być noszone tylko w rejonie zakwaterowania jednostki wojskowej i w miejscach odbywania szkoleń Dowódca lub komendant garnizonu: 7 1) sprawuje nadzór nad przestrzeganiem przez Ŝołnierzy przepisów ubiorczych na terenie garnizonu; 2) ustala rodzaj zestawu ubiorczego dla Ŝołnierzy, oddziałów i pododdziałów, jeŝeli zachodzi konieczność zachowania jednolitości ubioru; 3) ustala rodzaj zestawu dla Ŝołnierzy wojskowych organów porządkowych wchodzących w skład słuŝby garnizonowej. 2.Dowódca, szef, komendant lub dyrektor jednostki organizacyjnej ustala ubiór Ŝołnierzy na określoną okoliczność, w tym pełnienie słuŝb dyŝurnych, według odpowiednich zestawów ubiorczych oraz ponosi odpowiedzialność za przestrzeganie przepisów ubiorczych i dyscypliny ubiorczej w jednostce organizacyjnej. 23 SłuŜba dyŝurna pełniona jest w jednostkach wojskowych do szczebla oddziału włącznie, ośrodkach szkolenia (równorzędnych) - w ubiorze polowym lub ćwiczebnym, którego skład zaleŝny jest od pory roku. 24 śołnierz pełniący słuŝbę dyŝurną nosi umundurowanie określone przez przełoŝonych, z biało-czerwona plakietką (o wymiarach 55 mm x 90 mm) z napisem "SŁUśBA DYśURNA", przypiętą do klapy pośrodku lewej górnej kieszeni kurtki wyjściowej (na kurtce mundurowej Marynarki Wojennej do lewej klapy w linii prostej nad lewym górnym guzikiem), bluzy olimpijki, wiatrówki, koszulo-bluzy oraz bluzy i kurtki polowej (bluzy ćwiczebnej oficerskiej), koszulo-bluzy polowej (koszuli ćwiczebnej), na kurtce zimowej nieprzemakalnej, kurtce ubrania ochronnego i bluzie ćwiczebnej marynarskiej bezpośrednio pod oznaką stopnia wojskowego Rozp. MON z r. (Dz. U. z 2005 r. Nr 7 poz. 53 z późn. zm.)

11 ROZDZIAŁ II ZASADY NOSZENIA OZNAK WOJSKOWYCH ORŁY WOJSKOWE 25 śołnierze noszą na nakryciach głowy znak orła wojskowego: 1) na czapkach garnizonowych i czapkach rogatywkach oraz kapeluszach (podhalańskich, huculskich i damskich): a) w jednostkach wojskowych niewymienionych w lit. b-c znak orła Wojsk Lądowych tłoczony z blachy srebrzystej i oksydowany, o wysokości 56mm, b) w Siłach Powietrznych - znak orła lotnictwa wojskowego haftowany srebrzystym bajorkiem, c) w Marynarce Wojennej - znak orła Marynarki Wojennej: oficerowie - haftowany srebrzystym bajorkiem; o wysokości 60 mm, podoficerowie i podchorąŝowie - haftowany srebrzystym bajorkiem, wnętrze tarczy jest barwy niebieskiej; o wysokości 60 mm, marynarze - tłoczony z blachy srebrzystej, z wewnętrznym niebieskim polem tarczy amazonek i nałoŝoną na tarczę złocistą kotwicą oplecioną złocistą liną kotwiczną, o wysokości 40 mm, 2) na czapkach futrzanych - wszyscy Ŝołnierze - znak orła wykonany w metalu, odpowiadający danemu rodzajowi wojsk; 3) na beretach i furaŝerkach - wykonany metodą termonadruku na tkaninie zasadniczej w barwie beretów, furaŝerek i innych nakryć głowy, odpowiadający danemu rodzajowi wojsk, z tym Ŝe: 4) na hełmach: a) na beretach generałów a takŝe w składzie ubioru galowego i wyjściowego śandarmerii Wojskowej, w jednostkach desantowo -szturmowych i kawalerii powietrznej, obrony wybrzeŝa, 11 Dywizji Kawalerii Pancernej haftowany srebrzystym bajorkiem, ze złotą koroną, dziobem i szponami, b) w Wojskach Specjalnych znak orła Wojsk Specjalnych tłoczony z blachy srebrzystej i oksydowany, o wysokości 47 mm; wnętrze tarczy jest barwy czarnej; a) śandarmerii Wojskowej - znak orła Wojsk Lądowych, pod którym umieszcza się napis "św" w kolorze czarnym na białym tle, b) pododdziałów regulacji ruchu - znak orła danego rodzaju Sił Zbrojnych.

12 26 Na kapeluszach polowych i czapkach zimowych oraz hełmach i hełmofonach oznak orłów wojskowych nie umieszcza się. 27 Orzeł generałów (admirałów) noszony na kołnierzu kurtek mundurowych, półfraków i kołnierzu płaszcza sukiennego jest haftowany srebrzystym bajorkiem (admirałów - bajorkiem złocistym). Korona, dziób i szpony haftowane są bajorkiem złocistym. 28 Orzeł Marszałka Polski noszony na kołnierzu kurtek mundurów i kołnierzu płaszcza sukiennego jest haftowany srebrzystym bajorkiem. Korona, dziób, szpony i głowice buław haftowane są bajorkiem złocistym. 29 W Wojskach Lądowych, Wojskach Specjalnych i Siłach Powietrznych na guzikach kurtek mundurów wyjściowych, galowych i wieczorowych, płaszczy sukiennych i letnich oraz czapek garnizonowych lub rogatywek umieszcza się znak orła odpowiadający danemu rodzajowi wojsk. W Marynarce Wojennej na guzikach kurtek mundurów wyjściowych, galowych i wieczorowych, płaszczy sukiennych i letnich, półpłaszczy marynarskich oraz bluz wyjściowych i ćwiczebnych marynarskich umieszcza się znak kotwicy na tle krzyŝa kawalerskiego. OZNAKI PRZYNALEśNOŚCI PAŃSTWOWEJ Oznakę przynaleŝności państwowej w postaci naszywki z godłem Rzeczypospolitej Polskiej - noszą Ŝołnierze Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej pełniący słuŝbę poza granicami państwa, wchodzący w skład kontyngentów wojskowych, Organizacji Narodów Zjednoczonych, misji pokojowych lub odbywających słuŝbę w formacjach wielonarodowych z siedzibą na terenie kraju, 8 Ustawa z dnia 19 lutego 1993 r. o znakach Sił Zbrojnych RP (Dz. U. Nr 34, poz. 154, z późn. zm.) 9 Rozporządzenie MON z dnia 4 maja 2009 r. w sprawie sposobu używania znaków Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 82, poz. 690 z późn. zm.)

13 a takŝe Ŝołnierze uczestniczący w przedsięwzięciach międzynarodowych. Dopuszcza się noszenie oznaki na terenie państwa Oznakę przynaleŝności państwowej w postaci naszywki z godłem Rzeczypospolitej Polskiej nosi się na lewym rękawie ubiorów wyjściowych i galowych (oraz fraków). W tych przypadkach oznakę o wymiarach 55 mm (podstawa) x 66 mm (wysokość) - nosi się na lewym rękawie ubiorów wyjściowych i galowych oraz fraków 100 mm poniŝej wszycia rękawa. 3. Oznakę przynaleŝności państwowej w postaci naszywki z flagą Rzeczypospolitej Polskiej - noszą Ŝołnierze Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej na obu rękawach bluzy, kurtki, koszulo-bluzy polowej (bluzy, koszuli ćwiczebnej Marynarki Wojennej), kombinezonu pilota, kurtki ubrania ochronnego i ocieplacza pod kurtkę ubrania ochronnego, bluzy ocieplacza ćwiczebnego. 4. Oznakę przynaleŝności państwowej w postaci naszywki z flagą Rzeczypospolitej Polskiej nosi się 30 mm poniŝej wszycia rękawów, a koszulki specjalnej letniej - 22 mm powyŝej dolnego brzegu rękawów; oznaka ma wymiary 30 mm (wysokość) x 48 mm (podstawa); w czasie działań bojowych oznakę moŝna odpinać. 5. Oznaki wymienione w pkt. 1-4 wykonane są z materiału odpornego na odbarwienie i odkształcenie oraz trwale przymocowane do munduru (ubioru) lub na rzep. OZNAKI STOPNI WOJSKOWYCH Oznaki stopni wojskowych nosi się na: 1) nakryciach głowy - z wyjątkiem czapek futrzanych (w Marynarce Wojennej równieŝ czapek garnizonowych podoficerskich, marynarskich, i czapek ćwiczebnych oraz beretów marynarskich), czapek zimowych, kapeluszy polowych, beretów Wojsk Specjalnych, beretów roboczych i specjalnych, czapek do ubioru technika lotniczego oraz hełmofonów i hełmów, z tym Ŝe: a) na beretach generałów (z wyjątkiem Wojsk Specjalnych), a takŝe w składzie ubioru galowego i wyjściowego śandarmerii Wojskowej, w jednostkach desantowo-szturmowych i kawalerii powietrznej, jednostkach obrony wybrzeŝa oraz 11 Dywizji Kawalerii Pancernej haftowane srebrzystym bajorkiem, dla pozostałych Ŝołnierzy - wykonane techniką termonadruku, b) na otokach czapek garnizonowych, rogatywek generałów, oficerów, podoficerów i szeregowych zawodowych - haftowane bajorkiem, z wyjątkiem Marynarki Wojennej, Rozp. MON z r. (Dz. U. z 2005 r. Nr 7 poz. 53 z późn. zm.)

14 c) na pasku skórzanym czapek garnizonowych i kapeluszy damskich admirałów, oficerów, podoficerów i szeregowych zawodowych Marynarki Wojennej - haftowane bajorkiem, d) na furaŝerkach - wykonane techniką termonadruku, a w Marynarce Wojennej równieŝ metodą haftu komputerowego; 2) pozostałych ubiorach: a) w Wojskach Lądowych, Wojskach Specjalnych i Siłach Powietrznych: - na naramiennikach do płaszczy sukiennych i płaszczy letnich, kurtek mundurów, bluz olimpijek, wiatrówek, koszulo-bluz z krótkimi i długimi rękawami, bluz i kurtek polowych, koszulo-bluz polowych, kurtek czołgisty, swetrów, - na wysokości lewej piersi kurtki zimowej nieprzemakalnej, kurtki wiatrówki, kurtki wyjściowej, kombinezonu pilota, kurtki skórzanej pilota, bluzy technika lotniczego, kurtki i podpinki ubrania ochronnego, bluzy ocieplacza ćwiczebnego, b) w Marynarce Wojennej: - na naramiennikach płaszczy sukiennych i płaszczy letnich, bluz olimpijek, wiatrówek, koszulo-bluz z krótkimi i długimi rękawami, bluz i kurtek polowych, koszulo-bluz polowych, kurtek czołgisty, - na wysokości lewej piersi kurtki zimowej nieprzemakalnej, kurtki wyjściowej, kurtki wiatrówki, kombinezonu pilota, kurtki skórzanej pilota, bluzy ćwiczebnej oficerskiej, koszuli ćwiczebnej, swetra oficerskiego i bluzy ubrania technika lotniczego, kurtki i podpinki ubrania ochronnego i bluzy ocieplacza ćwiczebnego, - na lewych rękawach bluz wyjściowych, półpłaszczy marynarskich, kurtek mundurowych, - na obu rękawach kurtek mundurowych. 32 Oznaki stopni wojskowych w Wojskach Lądowych i Wojskach Specjalnych w składzie ubiorów galowych, wyjściowych i słuŝbowych a w Siłach Powietrznych równieŝ ubiorów specjalnych, a takŝe na beretach (z wyjątkiem Wojsk Specjalnych) i furaŝerkach w zestawach polowych są barwy matowosrebrzystej, na mundurach polowych i specjalnych w kolorze czarnym, w umundurowaniu polowym w kamuflaŝu pustynnym barwy piaskowej, a w Marynarce Wojennej barwy złocistej (na kurtkach ubrania ochronnego barwy czarnej). 33 Oznaki stopni wojskowych na kamizelkach ochronnych i taktycznych, wykonane metodą haftu komputerowego na podkładce o wymiarach 85 x 70 mm koloru tkaniny zasadniczej, nosi się na wysokości lewej piersi.

15 OZNAKI KORPUSÓW OSOBOWYCH 34 Oznaki korpusów osobowych noszą Ŝołnierze Wojsk Lądowych, Wojsk Specjalnych oraz Sił Powietrznych na: 1) kołnierzach kurtek mundurów, z wyjątkiem mundurów polowych; 2) kołnierzach płaszczy sukiennych. 35 Oznaki korpusów osobowych noszą: 1) Ŝołnierze zawodowi - w zaleŝności od korpusu osobowego, do którego zostali zaliczeni; 2) Ŝołnierze pełniący słuŝbę kandydacką - w zaleŝności od rodzaju wojsk lub słuŝb, do których naleŝy szkoła, której ewidencją są oni objęci; 3) Marszałek Polski i generałowie zamiast oznak korpusów osobowych noszą znaki orłów określone w OZNAKI SPECJALISTÓW Oznaki specjalistów wojskowych nosi się tylko w Marynarce Wojennej. 2. Oznaki specjalistów wojskowych nosi się na lewym rękawie bluz wyjściowych marynarskich (bluz letnich białych) oraz półpłaszczy marynarskich - 80 mm poniŝej wszycia kuli rękawa, 10 mm nad tą oznaką nosi się oznakę klasy specjalisty wojskowego. OZNAKI SZKOLNE Oznaki szkolne noszą podchorąŝowie wyŝszych szkół wojskowych Wojsk Lądowych oraz Sił Powietrznych, a takŝe słuchacze Wojskowej Akademii Technicznej: 11 Rozp. MON z r. (Dz. U. z 2005 r. Nr 7 poz. 53 z późn. zm.)

16 1) na naramiennikach ubiorów (z wyjątkiem kurtek roboczych i specjalnych) - oznakę "WSO", "WAT" oraz (z wyjątkiem kurtek roboczych, bluz i kurtek polowych) sznurek pleciony koloru matowosrebrnego średnicy 3 mm, naszyty dookoła naramienników (poza wszyciem przy rękawie); dolna krawędź oznaki metalowej powinna być umieszczona w odległości 5 mm od wszycia naramiennika; 2) na zewnętrznej części mankietów rękawów kurtki wyjściowej naszywa się taśmę koloru matowosrebrnego szerokości 16 mm, oznaczającą pierwszy rok nauki, odległość dolnej krawędzi taśmy od dolnej krawędzi rękawa wynosi 100 mm. PodchorąŜowie rozpoczynający następny rok nauki noszą o jedną taśmę więcej, szerokości 8 mm, naszytą poniŝej taśmy oznaczającej pierwszy rok nauki. Odstęp między taśmami wynosi 4 mm. PodchorąŜowie Wydziału Wojskowo- Lekarskiego Uniwersytetu Medycznego w piątym roku nauki noszą dwie, w szóstym roku trzy taśmy szerokości 16 mm, w odstępach 4 mm; 3) na lewej piersi kurtki wyjściowej nieprzemakalnej oznakę szkolną określającą rok nauki oraz posiadany stopień wojskowy. 2. Elewi szkół podoficerskich Wojsk Lądowych oraz Sił Powietrznych noszą na naramiennikach bluz olimpijek, koszulo-bluz, kurtek polowych (z wyjątkiem roboczych), bluz polowych, koszulo-bluz polowych - oznakę "SP", której dolna krawędź powinna być umieszczona w odległości 5 mm od wszycia rękawa. 3. W Marynarce Wojennej oznakę szkolną barwy złocistej nosi się: 1) na kołnierzach kurtki munduru, bluzy ćwiczebnej, półpłaszcza marynarskiego - na końcu kołnierza przy styku z klapami; 2) na naramiennikach do bluz i kurtek polowych, koszulo-bluz w odległości 5 mm - powyŝej oznak stopnia wojskowego; posiadający stopień marynarza - na środku naramienników; 3) na kurtkach zimowych nieprzemakalnych, koszuli ćwiczebnej - poniŝej oznaki stopnia wojskowego; posiadający stopień marynarza - na kurtce na środku podkładki; na koszuli ćwiczebnej - bezpośrednio nad lewą kieszenią; 4) elewi szkoły podoficerskiej noszą na lewym rękawie bluz wyjściowych, półpłaszcza marynarskiego oznakę "SP" tłoczoną na suknie - 80 mm poniŝej wszycia kuli rękawa; 5) oznaczenie roku nauki nosi się: a) elewi podoficerskiej szkoły zawodowej Marynarki Wojennej na zewnętrznej części mankietów rękawów bluz wyjściowych, półpłaszcza marynarskiego - pasek z taśmy dystynkcyjnej Marynarki Wojennej szerokości 6 mm i długości 60 mm (naszytej na podkładce sukiennej), oznaczający pierwszy rok nauki, przy czym dolna cześć paska powinna być wyrównana ze stebnówką mankietu; odstęp pomiędzy kolejnymi paskami naszywanymi powyŝej wynosi 4 mm, b) podchorąŝowie Akademii Marynarki Wojennej na zewnętrznej części rękawów kurtki mundurowej - pasek z taśmy dystynkcyjnej Marynarki Wojennej szerokości 6 mm (naszytej na podkładce sukiennej), oznaczający pierwszy rok nauki, w odległości 80 mm od dolnej krawędzi paska do krawędzi rękawa;

17 kaŝdy następny pasek, oznaczający kolejne lata nauki, naszywa się w odstępie 4 mm powyŝej pierwszego paska. 38 śołnierze odbywający przeszkolenie wojskowe - absolwenci i studenci szkół wyŝszych oraz podchorąŝowie rezerwy powołani na ćwiczenia wojskowe noszą na kurtkach i bluzach polowych naramienniki z naszytym dookoła (poza wszyciem przy rękawie) sznurkiem plecionym koloru biało-czerwonego o średnicy 3 mm. OZNAKI ROZPOZNAWCZE Oznaki rozpoznawcze nosi się na lewym (w batalionie reprezentacyjnym Wojska Polskiego i kompanii reprezentacyjnej Marynarki Wojennej na prawym) rękawie płaszczy sukiennych, kurtek mundurów wyjściowych i galowych, bluz olimpijek - na wysokości 100 mm poniŝej wszycia kuli rękawa. Na kurtkach i bluzach polowych, na środku górnej kieszeni lewego rękawa. Na bluzach ćwiczebnych oficerskich (marynarskich) 20 mm poniŝej oznaki przynaleŝności państwowej, o której mowa w 38, ust. 1 pkt 2. Oznaki rozpoznawcze powinny się mieścić w prostokącie o wymiarach 50 x 80 mm albo w kole o średnicy 70 mm. Powierzchnia oznaki nie powinna być mniejsza niŝ mm W jednostkach Marynarki Wojennej funkcję oznaki rozpoznawczej dla marynarzy - kandydatów na Ŝołnierzy zawodowych (elewów podoficerskich szkół zawodowych) spełnia napis na taśmie otokowej czapki garnizonowej, którego treść określa dowódca Marynarki Wojennej. 3. Oznak rozpoznawczych, z wyjątkiem Marynarki Wojennej (taśm do czapek otokowych), nie noszą Ŝołnierze pełniący słuŝbę w składzie polskich kontyngentów wojskowych misji pokojowych Organizacji Narodów Zjednoczonych. 4. Oznak rozpoznawczych nie ustanawia się pododdziałom doraźnie formowanym dla udziału w ćwiczeniach z pododdziałami armii obcych organizowanych w kraju na podstawie porozumień międzynarodowych. 5. Proporczyk nosi się na berecie z lewej strony w odległości 10 mm za oznaką stopnia wojskowego, równolegle do krawędzi beretu w odstępie 20 mm. 6. Na kurtkach ochronnych i podpinkach do kurtek ochronnych, bluzach ocieplaczy ćwiczebnych oraz kurtkach wiatrówkach oznak rozpoznawczych nie umieszcza się. 7. Emblemat rozpoznawczy NATO noszą Ŝołnierze w czasie udziału w operacjach Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego. Nosi się go na kurtkach i bluzach polowych, na środku górnej kieszeni lewego rękawa, a na bluzach ćwiczebnych oficerskich (marynarskich) 20 mm poniŝej oznaki przynaleŝności

18 państwowej, o której mowa w 38 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia MON z dnia 02 grudnia 2004 r śołnierze przeniesieni do innych jednostek wojskowych i związków organizacyjnych nie noszą poprzednich oznak rozpoznawczych i proporczyków. OZNAKA IDENTYFIKACYJNA Z NAZWISKIEM Oznakę identyfikacyjną z nazwiskiem noszą Ŝołnierze zawodowi do wszystkich ubiorów bezpośrednio nad klapką prawej górnej kieszeni, na kurtkach mundurów Marynarki Wojennej - po prawej stronie symetrycznie w stosunku do baretek. Na swetrze oficerskim oznakę identyfikacyjną nosi się w Wojskach Lądowych i Siłach Powietrznych po prawej stronie na środku na wysokości kieszeni, w Marynarce Wojennej bezpośrednio pod oznaką stopnia wojskowego. ROZDZIAŁ III ZASADY NOSZENIA ODZNAK Ustanawianie i uŝywanie odznak i mundurów odbywa się z zachowaniem przepisów ustawy o odznakach i mundurach Odznaki dzielą się na: 1) honorowe, stanowiące wyróŝnienie za zasługi połoŝone: a) w działalności państwowej lub społecznej stanowiącej istotny wkład w rozwój całego kraju, w rozwój określonej dziedziny gospodarki lub administracji państwowej, w rozwój określonego województwa albo w rozwój określonej organizacji gospodarczej, 12 Rozp. MON z r. (Dz. U. z 2005 r. Nr 7 poz. 53 z późn. zm.) 13 Rozporządzenie Prezydenta RP z dnia 10 listopada 1992 r. w sprawie opisu, materiału, wymiarów, wzorów rysunkowych oraz sposobu i okoliczności noszenia odznak orderów i odznaczeń (Dz. U. z 1990 r. Nr 90 poz. 452) 14 Ustawa z dnia 21 grudnia 1978 r. o odznakach i mundurach (Dz. U. z 1978 r. Nr 131, poz. 130)

19 b) w działalności statutowej organizacji spółdzielczych lub organizacji społecznych, 2) organizacyjne, stanowiące oznaczenie organizacji społecznej lub spółdzielczej albo innej jednostki organizacyjnej bądź przynaleŝności do takiej organizacji lub jednostki organizacyjnej, 3) okolicznościowe, upamiętniające rocznice, wystawy, zgromadzenia lub inne wydarzenia. 2. Odznakami mogą być emblematy, godła, barwy, herby miast lub województw oraz inne przedmioty, chociaŝby powszechnie uŝywane, jeŝeli sposób ich sporządzenia i uŝywania wskazuje na to, Ŝe mają słuŝyć celom określonym w ust śołnierze zawodowi 15 noszą odznaki na kurtce munduru, bluzie marynarskiej, bluzie-olimpijce i koszulo-bluzie, przymocowane bezpośrednio do munduru lub na pasku skórzanym przypiętym do guzika lewej górnej kieszeni według poniŝszych zasad: 1. Na kieszeniach kurtek munduru i bluz-olimpijek w Wojskach Lądowych oraz Siłach Powietrznych, a takŝe bluz-olimpijek Marynarki Wojennej odznaki nosi się: 1) na środku lewej górnej kieszeni, między guzikiem klapki a dolną krawędzią kieszeni, odznakę pamiątkową, nie więcej niŝ dwie odznaki; 2) na środku prawej górnej kieszeni, między guzikiem klapki a dolną krawędzią kieszeni, nie więcej niŝ dwie odznaki, jak: a) odznakę absolwencką uczelni wojskowej, b) odznaki: wzorowy Ŝołnierz, podchorąŝy, dowódca oraz odznaki niewojskowe. 2. Dwie odznaki, o których mowa w ust. 1 pkt 1, umieszcza się symetrycznie. JeŜeli druga odznaka ma kształt wydłuŝony poziomo, nosi się ją tuŝ pod odznaką pierwszą z zachowaniem symetrii między guzikiem a dolną krawędzią kieszeni. Łącznie na obu kieszeniach umieszcza się nie więcej niŝ cztery odznaki. 3. Na środku lewej i prawej połowy klapki prawej górnej kieszeni, równieŝ koszulo-bluzie, moŝna nosić po jednej odznace: honorowej, stowarzyszenia, sportowej. 4. Na środku prawej górnej kieszeni koszulo-bluzy, między guzikiem klapki a dolną krawędzią, moŝna nosić jedną odznakę absolwencką. 5. Dopuszcza się w przypadkach, o których mowa w ust. 1 i 4, noszenie jednej odznaki na pasku skórzanym w kolorze czarnym, o szerokości 15 mm, załoŝonym na guzik pod klapkę górnej kieszeni. 15 Rozporządzenie MON z dnia 9 czerwca 2004 r. w sprawie noszenia orderów, odznaczeń i odznak przez żołnierzy zawodowych (Dz. U. z dnia 23 czerwca 2004 r.)

20 6. W Wojskach Lądowych nad lewą górną kieszenią kurtki munduru nosi się odznakę instruktora spadochronowego lub skoczka spadochronowego na wysokości 55 mm powyŝej klapy, lekko pochyloną w stronę lewego rękawa, pomiędzy guzikiem a zewnętrznym brzegiem klapy. Odległość liczona jest do dolnej krawędzi odznaki. 7. W Siłach Powietrznych oraz w Marynarce Wojennej na kurtce munduru i bluzie-olimpijce odznaki specjalności lotniczych nosi się: 1) odznaki pilota i nawigatora - na wysokości mm powyŝej lewej górnej kieszeni, w linii pionowej guzika; 2) odznaki specjalności lotniczo-technicznych i instruktora spadochronowego - na wysokości 55 mm powyŝej górnej lewej kieszeni; 3) odznakę skoczka spadochronowego - na wysokości mm nad prawą górną krawędzią, na styku kołnierza z wyłogiem; 4) odznakę "ZasłuŜony Pilot Wojskowy" - nosi się w odległości 10 mm w lewo od odznaki skoczka spadochronowego; 5) w przypadku posiadania odznaki pilota lub nawigatora i odznaki instruktora spadochronowego - odznakę instruktora spadochronowego nosi się w miejscu oznaki skoczka spadochronowego - na wysokości mm nad prawą górną krawędzią, na styku kołnierza z wyłogiem. 8. W Marynarce Wojennej liczba odznak noszonych na lewej i prawej stronie kurtki munduru lub bluzy marynarskiej jest taka sama jak w Wojskach Lądowych oraz w Siłach Powietrznych, z tym Ŝe: 1) odznaki, których jeden z wymiarów przekracza 40 mm, w tym: absolwenckiej uczelni wojskowej lub cywilnej, wojskowej szkoły zawodowej, kursów specjalistycznych, wzorowy marynarz, podchorąŝy, dowódca oraz inne równorzędne odznaki wojskowe i niewojskowe, nosi się na kurtce mundurowej w odległości mm na zewnątrz drugiego górnego prawego guzika, a na bluzach wyjściowych marynarskich mm poniŝej rozcięcia dekoltu i mm w prawo od środka przodu bluzy; drugą odznakę, nie więcej niŝ dwie, umieszcza się obok pierwszej w odległości 10 mm w kierunku rękawa; 2) odznaki, których kształt nie przekracza wymiarów 40x40 mm: honorowe, stowarzyszeń i sportowe nosi się na kurtce munduru 10 mm na zewnątrz pierwszego górnego prawego guzika, a na bluzie marynarskiej 10 mm powyŝej odznaki wymienionej w pkt 1; drugą odznakę, nie więcej niŝ dwie, umieszcza się obok pierwszej w odległości 10 mm w kierunku rękawa: odznaki, których jeden z wymiarów przekracza 40 mm, nosi się według zasad określonych w pkt 1; 3) odznakę pamiątkową nosi się: na kurtce munduru na lewej stronie na wysokości drugiego guzika, w linii pionowej pierwszego lewego guzika; na bluzie marynarskiej symetrycznie w stosunku do oznak wymienionych w pkt 1; kolejną odznakę, nie więcej niŝ dwie, umieszcza się obok pierwszej w odległości 10 mm w kierunku rękawa; 4) odznakę "Marynarz Okrętów Podwodnych" nosi się: a) na prawej stronie na kurtce munduru mm nad odznakami noszonymi obok pierwszego górnego guzika, na bluzie-olimpijce bezpośrednio nad krawędzią kieszeni, symetrycznie w linii pionowej guzika,

21 b) na lewej stronie, na swetrze oficerskim, symetrycznie, bezpośrednio pod oznaką stopnia wojskowego; 5) odznakę "Dowódca Okrętu" noszą: a) aktualnie pełniący obowiązki dowódcy okrętu - na prawej stronie munduru, zgodnie z pkt 2, b) osoba, która pełniła obowiązki dowódcy okrętu - na lewej stronie, 10 mm symetrycznie nad baretkami; 6) odznaki pilota, nawigatora, specjalności lotniczo-technicznych i instruktora spadochronowego nosi się na lewej stronie kurtki munduru, mm symetrycznie nad baretkami; 7) odznakę skoczka spadochronowego nosi się na prawej stronie na kurtce munduru, mm nad odznakami noszonymi obok pierwszego górnego guzika; 8) odznakę "ZasłuŜony Pilot Wojskowy" nosi się w odległości 10 mm w lewo od odznaki skoczka spadochronowego; 9) w przypadku posiadania odznaki pilota lub nawigatora i odznaki instruktora spadochronowego - odznakę instruktora spadochronowego nosi się w miejscu oznaki skoczka spadochronowego. 9. Nad prawą górną kieszenią kurtek ubiorów galowych moŝna nosić jedną odznakę przypinaną za pomocą klamry - na wysokości 55 mm powyŝej klapki kieszeni, w Siłach Powietrznych oraz Marynarce Wojennej - 10 mm poniŝej odznaki "ZasłuŜony Pilot Wojskowy". 10. Odznakę za rany i kontuzje doznane podczas działań wojennych nosi się bezpośrednio nad górnym rzędem orderów i odznaczeń lub baretek symetrycznie do guzika kieszeni. W Marynarce Wojennej odznakę tę nosi się na kurtce munduru lub bluzie marynarskiej symetrycznie do krawędzi bocznych wstąŝek orderów, odznaczeń lub baretek. NOSZENIE ODZNAK WOJSKOWYCH 16 PRZEZ śołnierzy SŁUśBY CZYNNEJ śołnierze słuŝby czynnej w Wojskach Lądowych i Siłach Powietrznych noszą odznaki wojskowe na bluzie polowej spełniającej funkcję ubioru wyjściowego, a w Marynarce Wojennej na bluzie wyjściowej marynarskiej i bluzie wyjściowej letniej marynarskiej; wielkość odznaki nie powinna przekraczać mm Rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 14 grudnia 2004 r. w sprawie wzorów, noszenia umundurowania, odznak i oznak wojskowych oraz uzbrojenia przez żołnierzy w czynnej służbie wojskowej (Dz. U. z 2005 r. Nr 7, poz. 54 z późn. zm.)

22 2. Odznakę za rany nosi się nad górnym rzędem orderów lub odznaczeń albo baretek symetrycznie do środka klapki lewej górnej kieszeni. 3. Na bluzach polowych odznaki nosi się: 1) na środku lewej górnej kieszeni, między środkiem klapki a dolną krawędzią kieszeni, odznakę pamiątkową, nie więcej niŝ dwie odznaki; 2) na środku prawej górnej kieszeni, między środkiem klapki a dolną krawędzią kieszeni, nie więcej niŝ dwie odznaki - jeŝeli kształt odznaki nie przekracza wymiarów 40 x 40 mm. 4. Dwie odznaki, o których mowa w ust. 3, umieszcza się symetrycznie. JeŜeli druga odznaka ma kształt wydłuŝony poziomo, nosi się ją tuŝ pod pierwszą odznaką, z zachowaniem symetrii między środkiem klapki a dolną krawędzią kieszeni. Łącznie na obu kieszeniach umieszcza się nie więcej niŝ cztery odznaki. 5. Na środku lewej i prawej połowy klapki prawej górnej kieszeni moŝna nosić po jednej odznace, jeŝeli kształt odznaki nie przekracza wymiarów 40 x 40 mm. 6. Dopuszcza się w przypadkach, o których mowa w ust. 3 i 5, noszenie jednej odznaki na pasku skórzanym w kolorze czarnym o szerokości 20 mm umocowanym pośrodku górnego płata kieszeni. 5. W Wojskach Lądowych, Wojskach Specjalnych i Siłach Powietrznych nad lewą górną kieszenią bluzy nosi się odznakę instruktora spadochronowego lub skoczka spadochronowego na wysokości 55 mm powyŝej klapki, lekko pochyloną w stronę lewego rękawa, pomiędzy środkiem klapki a zewnętrznym brzegiem klapki. Odległość liczona jest do dolnej krawędzi odznaki W Marynarce Wojennej liczba odznak noszonych po lewej i prawej stronie bluzy wyjściowej marynarskiej oraz bluzy wyjściowej letniej jest taka sama jak noszona na bluzie polowej, z tym Ŝe: 1) odznakę, której jeden z wymiarów przekracza 35 mm, nosi się w odległości mm poniŝej dekoltu i mm w prawo od środka przodu bluzy; drugą odznakę umieszcza się obok pierwszej w odległości 10 mm w kierunku rękawa; 2) odznakę pamiątkową nosi się po lewej stronie, symetrycznie w stosunku do odznak wymienionych w pkt 1; kolejną odznakę, nie więcej niŝ dwie, umieszcza się obok pierwszej w odległości 10 mm w kierunku rękawa; 3) odznakę, której kształt nie przekracza wymiarów 40 x 40 mm, nosi się 10 mm powyŝej odznaki wymienionej w pkt 1; drugą odznakę umieszcza się obok pierwszej, w odległości 10 mm w kierunku rękawa; 4) odznakę "Marynarz Okrętów Podwodnych" nosi się na prawej stronie na bluzie marynarskiej mm nad noszonymi odznakami; 5) odznakę skoczka spadochronowego nosi się na lewej stronie na bluzie marynarskiej mm nad noszonymi odznakami.

23 ROZDZIAŁ IV NOSZENIE ORDERÓW I ODZNACZEŃ NA MUNDURACH WOJSKOWYCH Odznaki orderów nosi się w następującej kolejności wynikającej z ich starszeństwa: 1) Order Orła Białego (OB), 2) Order Wojenny Virtuti Militari klasy od I do V (VM 1-5), 3) Order Odrodzenia Polski klasy od I do V (PR 1-5), 4) Order KrzyŜa Wojskowego klasy od I do III (OKW 1-3), 5) Order Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej klasy od I do V (OZ 1-5). 2. Odznaki innych orderów niŝ określone w ustawie 17 nosi się po odznakach orderów wymienionych w pkt.. 1 w kolejności ich otrzymania. 3. Odznaki odznaczeń nosi się w następującej kolejności wynikającej z ich starszeństwa: 1) KrzyŜ Walecznych, 2) KrzyŜ Wojskowy, 3) KrzyŜ Zasługi za Dzielność, 4) Złoty KrzyŜ Zasługi z Mieczami, 5) Złoty KrzyŜ Zasługi, 6) Srebrny KrzyŜ Zasługi z Mieczami, 7) Srebrny KrzyŜ Zasługi, 8) Brązowy KrzyŜ Zasługi z Mieczami, 9) Brązowy KrzyŜ Zasługi, 10) Wojskowy KrzyŜ Zasługi z Mieczami, Wojskowy KrzyŜ Zasługi, Morski KrzyŜ Zasługi z Mieczami, Morski KrzyŜ Zasługi, Lotniczy KrzyŜ Zasługi z Mieczami, Lotniczy KrzyŜ Zasługi (równorzędne między sobą w stopniu z Mieczami, równorzędne między sobą w stopniu bez Mieczy), 11) Medal za Ofiarność i Odwagę, 12) Medal Złoty za Długoletnią SłuŜbę, 13) Medal Srebrny za Długoletnią SłuŜbę, 14) Medal Brązowy za Długoletnią SłuŜbę, 15) Medal za Długoletnie PoŜycie MałŜeńskie, 17 Ustawa z dnia 16 października 1992 r. o orderach i odznaczeniach (Dz. U. Nr 90, poz. 450)

24 16) Gwiazda. 4. W przypadku posiadania tego samego orderu w dwóch lub więcej klasach, nosi się odznakę najwyŝszej z posiadanych klas orderu. 5. W przypadku posiadania tego samego odznaczenia w dwóch lub więcej stopniach, nosi się odznakę najwyŝszego z posiadanych stopni odznaczenia. 6. Odznaki orderów i odznaczeń nosi się głównie podczas: 1) uroczystości państwowych z udziałem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Marszałka Sejmu, Marszałka Senatu lub Prezesa Rady Ministrów, 2) uroczystych obchodów świąt narodowych i wojskowych, 3) wręczania odznak orderów i odznaczeń, 4) innych uroczystości państwowych, stosownie do zaleceń zawartych w zaproszeniu. 7. W okolicznościach, o których mowa, osoba, której mają zostać wręczone odznaki orderu lub odznaczenia, powinna podczas tej uroczystości nosić pełne odznaki posiadanych orderów i odznaczeń, a przynajmniej najstarszego z nich Odznaki orderów i odznaczeń obcych państw nosi się po odznakach polskich orderów i odznaczeń w sposób określony w przepisach tych państw. 2. Podczas uroczystości z udziałem przedstawicieli obcego państwa odznaki orderów i odznaczeń tego państwa nosi się bezpośrednio po odznakach polskich orderów i odznaczeń. 3. Odznaki orderów i odznaczeń obcych państw moŝna nosić wyjątkowo przed odznakami polskich orderów i odznaczeń w następujących okolicznościach: 1) podczas uroczystości związanych z wręczeniem odznak orderu lub odznaczenia obcego państwa moŝna nosić odznaki orderu lub odznaczenia, które w czasie tej uroczystości zostały wręczone; 2) podczas uroczystych wystąpień wobec oficjalnych przedstawicieli obcego państwa moŝna nosić zawieszoną na wielkiej wstędze odznakę orderu tego państwa; wówczas zamiast zawieszonej na wielkiej wstędze odznaki polskiego orderu nosi się samą gwiazdę orderową Odznaki orderów i odznaczeń zawieszone na wstąŝkach długości mm nosi się na lewej stronie piersi z prawa na lewo w następujący sposób:

25 1) odznakę pojedynczego albo pierwszego orderu lub odznaczenia nosi się na ubiorze z kołnierzem wykładanym ponad górną kieszenią, przy czym wstąŝkę podkłada się do połowy pod klapę kołnierza; na ubiorze zapinanym pod szyję wstąŝkę umieszcza się w odległości około 3 cm od linii zapięcia guzików; 2) od 2 do 4 odznak orderów lub odznaczeń - w jednym rzędzie bez przerw między wstąŝkami; 3) od 5 do 8 odznak orderów lub odznaczeń - w jednym rzędzie, tak aby zajęły szerokość czterech wstąŝek umieszczonych obok siebie, przy czym wstąŝkę drugiej i kolejnych odznak orderów i odznaczeń podkłada się częściowo pod wstąŝkę poprzedniej odznaki orderu lub odznaczenia; 4) większą liczbę odznak orderów lub odznaczeń nosi się w dwóch lub więcej rzędach, tak aby w pierwszym rzędzie nie było mniej niŝ pięć i więcej niŝ osiem, a w ostatnim rzędzie nie mniej niŝ cztery odznaki orderów lub odznaczeń rozmieszczone na szerokość czterech wstąŝek; 5) górny skraj wstąŝek powinien tworzyć linię poziomą; 6) rzędy odznak orderów i odznaczeń umieszcza się w ten sposób, aby górny rząd przykrywał wstąŝki dolnego rzędu w całości; 7) okucia nakłada się na wstąŝkę poziomo. 2. Pełnych odznak orderów i odznaczeń oraz ich miniaturek, baretek, rozetek, wstąŝeczek i sznura orderowego nie nosi się na ubiorach roboczych i ochronnych oraz na ubiorach o charakterze sportowym. NOSZENIE BARETEK We wszystkich okolicznościach, kiedy nie zakłada się pełnych odznak orderów i odznaczeń, moŝna nosić ich miniaturki, baretki, rozetki i wstąŝeczki. 2. Na mundurach zamiast pełnych odznak orderów i odznaczeń nosi się tylko baretki. 3. W przypadku posiadania tego samego orderu w dwóch lub więcej klasach, nosi się miniaturkę, baretkę lub rozetkę najwyŝszej z posiadanych klas orderu. 4. W przypadku posiadania tego samego odznaczenia w dwóch lub więcej stopniach, nosi się miniaturkę, baretkę lub wstąŝeczkę najwyŝszego z posiadanych stopni odznaczenia. 18 Rozdział IV Rozporządzenia Prezydenta RP z dnia 10 listopada 1992 r. w sprawie opisu, materiału, wymiarów, wzorów rysunkowych oraz sposobu i okoliczności noszenia odznak orderów i odznaczeń (Dz. U. z 1990 r. Nr 90 poz. 452)

26 5. Nie nosi się jednocześnie: 1) pełnej odznaki orderu lub odznaczenia oraz jego miniaturki, baretki, rozetki ani wstąŝeczki, 2) miniaturki, rozetki ani wstąŝeczki orderu tej samej klasy lub odznaczenia tego samego stopnia Miniaturki moŝna nosić jednocześnie: 1) z odznakami orderów zawieszonymi na wielkich wstęgach i na wstęgach, 2) z gwiazdami orderowymi, 3) ze wstąŝeczkami. 2. Nosi się jedną lub więcej miniaturek odznak orderów i odznaczeń. 3. Miniaturek nie nosi się jednocześnie z pełnymi odznakami orderów i odznaczeń zawieszonymi na wstąŝkach, z baretkami ani z rozetką Baretki nosi się na mundurach na lewej stronie piersi, z prawa na lewo, w następujący sposób: 1) pojedynczą baretkę nosi się na mundurze symetrycznie nad górną kieszenią; 2) od 2 do 4 baretek nosi się w jednym rzędzie obok siebie bez przerw między baretkami; jeŝeli klapa kołnierza munduru zakrywałaby całkowicie pierwszą baretkę, wówczas nosi się w tym rzędzie tylko trzy baretki; 3) powyŝej 4 baretek nosi się w dwóch lub więcej rzędach bezpośrednio jeden pod drugim, w kaŝdym rzędzie po cztery baretki, przy czym w rzędzie dolnym przy liczbie mniejszej niŝ cztery nosi się baretki w ten sposób, aby znajdowały się symetrycznie pod bezpośrednim rzędem górnym. 2. Łącznie z baretkami moŝna nosić na lewej stronie piersi jedną pełną odznakę orderu lub odznaczenia. W tym przypadku odznakę orderu lub odznaczenia nosi się na wysokości pierwszej baretki przykrywając ją do połowy. 3. Baretkę sporządza się ze wstąŝki określonej przepisami dla danego orderu lub odznaczenia. Jej szerokość równa się szerokości tej wstąŝki. Szerokość baretek wyŝszych klas orderów, których odznaki zawieszone są na wielkich wstęgach i wstęgach, powinna być równa szerokości wstąŝki orderowej określonej przepisami dla odznak najniŝszych klas tych orderów. MoŜna nosić równieŝ baretki o jednolitej szerokości wynoszącej 35 mm. 4. Wysokość baretki wynosi 8-10 mm. Baretkę nakłada się na podkładkę sukienną lub aksamitną koloru czarnego albo na podkładkę metalową. Podkładka pod baretkę powinna być o 2 mm szersza i wyŝsza od baretki.

27 ROZDZIAŁ V SPOSÓB NOSZENIA PODSTAWOWYCH PRZEDMIOTÓW ZAOPATRZENIA MUNDUROWEGO 52 Czapkę garnizonową i rogatywkę, a w Marynarce Wojennej czapkę garnizonową (kapelusz) oficera (chorąŝego i podoficera) i czapkę garnizonową marynarską nakłada się prosto na całej szerokości czoła, przy czym jej dolna krawędź powinna znajdować się na wysokości 30 mm nad linią brwi. W czasie wietrznej pogody czapkę garnizonową marynarską zabezpiecza się przed zerwaniem z głowy przez załoŝenie pod brodę gumki podtrzymującej. Rozmiar czapki powinien odpowiadać obwodowi głowy. Czapkę garnizonową i rogatywkę oraz kapelusz damski nosi się razem z otokiem, przy czym: 1) do szczebla oddziału wszyscy Ŝołnierze zawodowi noszą barwę otoku określoną w 13 ust. 3 i 4 rozporządzenia MON z dnia 02 grudnia 2004 r. 19, przyporządkowaną jednostce, w której pełnią słuŝbę, z wyjątkiem pododdziałów czołgów, lekarzy wojskowych i kapelanów: a) na czapkach rogatywkach i kapeluszach Ŝołnierze noszą otoki w kolorach: granatowym - generałowie, jednostki wojsk zmechanizowanych i zmotoryzowanych, kompania reprezentacyjna Wojska Polskiego, jednostki zabezpieczenia materiałowego, szkoły i ośrodki szkolenia tych rodzajów wojsk i słuŝb, Ŝołnierze zawodowi korpusu sprawiedliwości i obsługi prawnej, pomarańczowym - jednostki dziedziczące tradycje wojsk pancernych i samochodowych, jednostki rozpoznawcze, szkoły i ośrodki szkolenia tych rodzajów wojsk, ciemnozielonym - jednostki wojsk rakietowych i artylerii, jednostki wojsk obrony przeciwlotniczej, szkoły i ośrodki szkolenia tych rodzajów wojsk, czarnym - jednostki wojsk inŝynieryjnych, jednostki wojsk obrony przeciwchemicznej, jednostki zabezpieczenia technicznego, jednostki słuŝby kartograficznej i topogeodezyjnej, szkoły i ośrodki szkolenia tych rodzajów wojsk i słuŝb, chabrowym - jednostki dowodzenia, jednostki wojsk łączności, jednostki wojsk radiotechnicznych, jednostki wojsk rozpoznania i walki radioelektronicznej, szkoły i ośrodki szkolenia tych rodzajów wojsk i słuŝb, wiśniowym - lekarze wojskowi, jednostki słuŝby zdrowia, szpitale i sanatoria wojskowe, szkoły i ośrodki szkolenia słuŝby medycznej, fioletowym - kapelani wojskowi, Ŝółtym - sztab 1 Warszawskiej Dywizji Zmechanizowanej i 1 Brygada Pancerna, 19 Rozp. MON z r. (Dz. U. z 2005 r. Nr 7 poz. 53 z późn. zm.)

28 b) w Siłach Powietrznych czapki garnizonowe nosi się do ubioru wyjściowego i galowego - koloru stalowego z czarnym otokiem, c) Ŝołnierze Marynarki Wojennej noszą czapki garnizonowe i kapelusze koloru białego z czarnym otokiem; 2) Ŝołnierze zawodowi pełniący słuŝbę w komórkach organizacyjnych Ministerstwa Obrony Narodowej oraz sztabach okręgów wojskowych i związków taktycznych, komendach garnizonów, ośrodkach szkolenia poligonowego i jednostkach niewymienionych w pkt 1 zachowują barwę otoków jednostek, rodzajów wojsk i słuŝb zgodnie z posiadaną specjalnością wojskową; 3) w uczelniach wojskowych: a) wykładowcy noszą otok o barwie odpowiadającej specjalności wojskowej lub rodzajowi wojsk, w którym pełnili słuŝbę przed wyznaczeniem na stanowiska w uczelniach wojskowych, b) słuchacze zachowują barwę otoków jednostek wojskowych lub rodzajów wojsk i słuŝb, z których się wywodzą. 53 Czapkę futrzaną i czapkę zimową: 1) nosi się nałoŝoną prosto (symetrycznie) na głowę w ten sposób, aby dolna krawędź czapki znajdowała się na wysokości około 30 mm nad linią brwi; 2) przy dokuczliwym wietrze lub silnym mrozie moŝna nosić czapkę futrzaną z opuszczonymi klapami związanymi pod brodą albo z klapami związanymi z tyłu głowy. 54 FuraŜerkę: 1) nosi się lekko przechyloną w kierunku prawego ucha. Przy wystąpieniach bez nakrycia głowy furaŝerkę nosi się pod lewym naramiennikiem, godłem skierowanym do przodu i oznaką stopnia wojskowego skierowaną do dołu; 2) wojsk lotniczych (marynarki wojennej) nosi się w Siłach Powietrznych i lotnictwie Marynarki Wojennej do ubioru wyjściowego i kombinezonu pilota; 3) polową nosi się w Siłach Powietrznych tylko do ubioru polowego, a w lotnictwie Wojsk Lądowych równieŝ do kombinezonu pilota Beret, z wyjątkiem Marynarki Wojennej i Wojsk Specjalnych, nosi się lekko przechylony na prawe ucho. Prawą krawędź beretu opuszcza się w dół nieco ku tyłowi tak, aby przysłaniał ucho.

29 2.Beret marynarski nosi się lekko przechylony na prawe ucho. Dolna jego krawędź powinna znajdować się na wysokości około 40 mm nad lewą brwią oraz około 20 mm nad prawą brwią. Prawą krawędź denka opuszcza się w dół nieco ku tyłowi tak, by nie przysłaniała ucha. 3.W Wojskach Specjalnych beret nosi się lekko przechylony na prawe ucho w taki sposób, by znak orła Wojsk Specjalnych znajdował się nad lewą brwią. Prawą krawędź beretu opuszcza się w dół nieco ku tyłowi tak, aby przysłaniał ucho; Przy wystąpieniach bez nakrycia głowy beret nosi się pod lewym naramiennikiem, godłem skierowanym do przodu. 56 śołnierze noszą berety w kolorach: 1) czarnym - w Marynarce Wojennej, w jednostkach pancernych, pododdziałach czołgów i jednostkach 11 Dywizji Kawalerii Pancernej; 2) bordowym - w jednostkach desantowo-szturmowych i jednostkach kawalerii powietrznej; 3) niebieskim - w jednostkach obrony wybrzeŝa i Centrum Szkolenia na Potrzeby Sił Pokojowych oraz w Dowództwie Pomorskiego Okręgu Wojskowego; 4) szkarłatnym - w jednostkach śandarmerii Wojskowej; 5) brązowym - w jednostkach obrony terytorialnej; 6) szarym - w Jednostce Wojskowej Nr 2305; 7) zielonym - w pozostałych jednostkach Wojsk Lądowych; 8) ciemnozielonym (zielona czerń) w Wojskach Specjalnych (za wyjątkiem Jednostki Wojskowej Nr 2305 i Nr 4026) śołnierze zawodowi pełniący słuŝbę w komórkach organizacyjnych Ministerstwa Obrony Narodowej oraz sztabach okręgów wojskowych i związków taktycznych, komendach garnizonów, ośrodkach szkolenia poligonowego i pozostałych jednostkach wojskowych zachowują barwę beretów jednostek lub rodzajów wojsk, zgodnie z ww. podziałem; 2.Słuchacze uczelni wojskowych noszą kolor beretu zgodnie z kierunkiem kształcenia, z uwzględnieniem zapisów 13 ust. 2 rozporządzenia MON z dnia 02 grudnia 2004 r Rozp. MON z r. (Dz. U. z 2005 r. Nr 7 poz. 53 z późn. zm.)

30 58 Kapelusz podhalański (huculski): 1) nosi się nałoŝony prosto (symetrycznie) na głowę, przy czym dolna krawędź ronda powinna znajdować się na wysokości linii brwi. W czasie wystąpień o charakterze słuŝbowym pasek kapelusza zakłada się pod brodę; 2) nosi się wraz z peleryną podhalańską (huculską) podczas wystąpień reprezentacyjnych. 59 Płaszcz sukienny i płaszcz letni oficerski nosi się tak, aby odległość od podłoŝa do dolnej krawędzi płaszcza wynosiła (w zaleŝności od wzrostu) mm. Rękawy płaszcza powinny zakrywać rękawy kurtki, jednak nie powinny być dłuŝsze niŝ do nasady kciuka przy opuszczonej ręce. 60 Półpłaszcz marynarski nosi się tak, aby odległość jego dolnej krawędzi, w zaleŝności od wzrostu, wynosiła około mm powyŝej kolan. 61 Pelerynę: 1) podhalańską (huculską) nosi się jednocześnie z kapeluszem podhalańskim (huculskim) lub czapką rogatywką. Pelerynę spina się pod kołnierzem paskiem (plecionką) opadającym do tyłu przez lewe ramię. Pelerynę nosi się na lewym barku w ten sposób, by jej prawa krawędź pokrywała się z linią guzików kurtki. Tylna część peleryny powinna sięgać około 300 mm od podłoŝa; 2) pelerynę-namiot moŝna nosić w czasie opadów atmosferycznych w składzie wszystkich ubiorów. 62 Kurtkę munduru wyjściowego dopasowuje się tak, aby krawędź rękawa sięgała nasady kciuka dłoni przy opuszczonej ręce. 63 Bluzę olimpijkę nosi się z koszulą i krawatem. Długość bluzy powinna być taka, aby sięgała dolną krawędzią mm poniŝej górnej krawędzi pasa spodni, a krawędź mankietu rękawa do nasady dłoni.

31 64 Wiatrówkę nosi się bez koszuli i krawata. Długość wiatrówki powinna być taka, aby sięgała dolną krawędzią mm poniŝej górnej krawędzi pasa spodni, a krawędź mankietu rękawa do nasady dłoni. 65 Mundur wyjściowy marynarski: 1) nosi się wraz z kołnierzem i krawatem marynarskim; 2) bluzę marynarską nosi się na wierzchu spodni tak, aby zakrywała połowę długości bocznych kieszeni spodni; 3) szerokość nogawek u dołu spodni marynarskich powinna wynosić mm. 66 Kurtkę wiatrówkę nosi się w okresie letnim i przejściowym w niesprzyjających warunkach atmosferycznych w składzie ubiorów wyjściowych z kapturem schowanym pod kołnierzem; w zaleŝności od warunków atmosferycznych moŝna zakładać na głowę kaptur; niedopuszczalne jest noszenie kaptura w czasie sprzyjających warunków atmosferycznych (bez opadów). 67 Bluzę polową dopasowuje się tak, aby krawędź rękawa bluzy sięgała nasady dłoni. W zaleŝności od warunków atmosferycznych i temperatury otoczenia bluzę polową moŝna nosić zapiętą pod szyją lub z podwiniętymi rękawami Spodnie: 1) polowe i polowe letnie nosi się wpuszczone w cholewki trzewików (butów specjalnych); spodnie powinny układać się luźno i lekko opadać na górną krawędź trzewików. śołnierze Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej pełniący słuŝbę poza granicami kraju, wchodzący w skład: Polskich Kontyngentów Wojskowych, jednostek międzynarodowych Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego (NATO), misji pokojowych i Organizacji Narodów Zjednoczonych, a takŝe Ŝołnierze biorący udział w ćwiczeniach i innych przedsięwzięciach międzynarodowych mogą nosić spodnie polowe letnie i w kamuflaŝu pustynnym wyłoŝone na cholewki trzewików (butów specjalnych) - w zaleŝności od potrzeb;

32 2) ubrania ochronnego nosi się w składzie ubioru polowego tylko w zestawie z kurtką ubrania ochronnego; spodnie ubrania ochronnego nosi się z nogawkami spodni opuszczonymi na cholewki trzewików (butów specjalnych); 3) ocieplacza ćwiczebnego nosi się jako ocieplenie pod spodnie ubrania ochronnego, polowego, ćwiczebnego, specjalnego i roboczego. 2.Spodnie długie wyjściowe i spodnie ćwiczebne długie powinny sięgać z tyłu krawędzią nogawek do górnej krawędzi obcasa. 69 Koszulo-bluzy nosi się: 1) koszulo-bluzę oficerską z krótkimi rękawami nosi się z krawatem lub bez krawata, z rozpiętym jednym lub dwoma guzikami od góry (z zachowaniem estetycznego wyglądu sylwetki); dopuszcza się moŝliwość uŝytkowania koszulobluzy z kurtką munduru, bluzą olimpijką i swetrem oficerskim (koszulo-bluzę koloru białego do ubioru Wojsk Lądowych i Sił Powietrznych tylko z kurtką munduru lub spodniami munduru wyjściowego z paskiem); naramienniki do koszulo-bluzy koloru białego, stalowego i khaki w Wojskach Lądowych i Siłach Powietrznych są koloru spodni; dopuszcza się równieŝ do koszulo-bluzy koloru stalowego i khaki naramienniki w kolorze koszuli; w Marynarce Wojennej naramienniki są w kolorze czarnym; dopuszcza się w Marynarce Wojennej stosowanie naramienników o zmniejszonym wymiarze 125 mm x 52 mm - z oznakami stopni haftowanymi haftem komputerowym o szerokości pasków odpowiednio 12,6 i 3 mm oraz węŝyka admiralskiego o szerokości 18 mm i wysokości 25 mm; 2) koszulo-bluzę polową z krótkimi rękawami nosi się ze spodniami polowymi lub polowymi letnimi i pasem Ŝołnierskim; dopuszcza się moŝliwość noszenia przez Ŝołnierzy zawodowych koszulo-bluzy polowej pod mundur polowy oraz ze swetrem oficerskim z wyłoŝonym kołnierzykiem; oznaki stopni wojskowych w formie pochewek nakładane są na naramienniki koszulo-bluzy; w Marynarce Wojennej naramienniki są dopinane; 3) koszulę ćwiczebną nosi się ze spodniami ćwiczebnymi i z paskiem do spodni marynarki wojennej; dopuszcza się noszenie koszuli ćwiczebnej pod bluzą ćwiczebną oficerską (z zapiętym lub rozpiętym kołnierzykiem) oraz ze swetrem oficerskim - z wyłoŝonym kołnierzykiem; 4) koszulo-bluzę oficerską z długimi rękawami nosi się z mankietami zapiętymi na guziki (z wyjątkiem ubioru galowego) lub spinki do mankietów, krawatem i spinką do krawata i naramiennikami, analogicznie jak do koszulo-bluzy oficerskiej z krótkimi rękawami; dopuszcza się moŝliwość uŝytkowania koszulo-bluzy odpowiednio koloru khaki, stalowego lub białego z kurtką munduru, bluzą

33 olimpijką i swetrem oficerskim (koszulo-bluzę koloru białego do ubioru Wojsk Lądowych i Sił Powietrznych tylko z kurtką munduru lub spodniami munduru wyjściowego z paskiem) oraz ich uŝytkowania bez krawata. 70 Apaszkę, barwy jednolitej, mogą nosić pododdziały reprezentacyjne (honorowe) do ubioru polowego, w kolorze odpowiadającym ustalonej dla danego pododdziału barwie beretu lub otoku od czapki rogatywki ustalonego dla poszczególnych rodzajów wojsk - podczas udziału w uroczystościach. W Siłach Powietrznych pododdziały honorowe noszą apaszkę koloru stalowego. 71 Szalokominiarka moŝe być noszona jako: 1) szalik pod kurtkę ubrania ochronnego, kurtkę zimową nieprzemakalną i do półpłaszcza marynarskiego; 2) ocieplenie pod hełm - wyciąga się wówczas jeden jej koniec do połowy długości, a następnie nakłada na głowę, naciągając na kark i szyję tak, aby część twarzy i oczy były odsłonięte; 3) golf Pas Ŝołnierski nosi się: 1) do spodni polowych z koszulo-bluzą polową; 2) w zestawie ubioru uŝywanego podczas pełnienia słuŝb dyŝurnych; 3) w przypadku konieczności noszenia kabury z bronią i oporządzenia; 4) do munduru ćwiczebnego marynarki wojennej - wyłącznie przy występowaniu z bronią. 2.Przy występowaniu w koszulo-bluzie oficerskiej Ŝołnierze zawodowi noszą do spodni pasek skórzany oficerski, w Marynarce Wojennej z klamrą z napisem "MW". 73 Torbę polową nosi się przewieszoną przez prawe ramię. Górna krawędź torby powinna znajdować się na wysokości linii pasa. W razie jednoczesnego noszenia

34 torby polowej i maski przeciwgazowej torbę polową nosi się przewieszoną przez lewe ramię, a maskę przez prawe ramię. 74 Sznury galowe występują w czterech wzorach: generała (admirała), oficera, podoficera i szeregowego. Nosi się je na prawym ramieniu, przypinając je pod naramiennikiem, (w Marynarce Wojennej przy pomocy zapinki) - przy wszyciu rękawa. Pętelkę sznura zapina się na pierwszym górnym guziku zapięcia munduru (pod spodem), a w Marynarce Wojennej - pod klapą, na wysokości pierwszego rzędu guzików tak, aby zwisający na końcu warkocza metalowy wisiorek znajdował się na środku między rzędami guzików. Warkocze sznurów galowych generała przeprowadza się następująco: dłuŝszy warkocz pod rękawem i zapina na pierwszy guzik, drugi warkocz ułoŝony na piersi zapina się na drugi od góry guzik munduru. Sznur galowy admirała zakłada się jak u generała, z tym Ŝe jego końcówki zapięte są w jednym miejscu (jak u oficera marynarki wojennej). Pętle sznurów galowych oficerskich i generała zakłada się pod prawy rękaw kurtki munduru. 75 Ubranie robocze: 1) nosi się bez pasa, nogawki spodni opuszcza się na cholewki trzewików; w zaleŝności od rodzaju wykonywanej pracy oraz warunków atmosferycznych moŝna zdjąć bluzę lub podwinąć rękawy; 2) zabrania się uŝytkowania mundurów polowych pod ubraniem roboczym. 76 Ubiór czołgisty nosi się bez pasa, z oznakami stopni. Nogawki spodni opuszcza się na cholewki trzewików (butów specjalnych). Zabrania się uŝytkowania mundurów polowych pod ubiorem czołgisty. 77 Buty: 1) filcowo-gumowe: a) nosi się do ubiorów polowych, specjalnych i roboczych, b) mogą nosić wartownicy na posterunkach zewnętrznych oraz Ŝołnierze, którym przysługują one z tytułu wykonywanych prac (pełnionych funkcji). Ponadto mogą je nosić wszyscy Ŝołnierze na ćwiczeniach w polu;

35 2) gumowe nosi się do ubiorów specjalnych i roboczych, w szczególnych przypadkach równieŝ do ubioru polowego, w określonych warunkach terenowych i atmosferycznych; 3) specjalne nosi się do ubiorów polowych i ćwiczebnych. 78 Kombinezon pilota, w zaleŝności od warunków atmosferycznych, uŝytkuje się z ocieplaczem lub bez niego, zakładając go bezpośrednio na bieliznę pilota. 79 Kurtkę: 1) kurtkę wyjściową nosi się w składzie ubiorów wyjściowych z kapturem schowanym pod kołnierzem; w zaleŝności od warunków atmosferycznych moŝna zakładać na głowę kaptur; w okresie przejściowym w sprzyjających warunkach atmosferycznych moŝna nosić kurtkę bez podpinki, szalika i rękawiczek. Niedopuszczalne jest noszenie kaptura rozpiętego na plecach w czasie sprzyjających warunków atmosferycznych (bez opadów); 2) kurtkę zimową nieprzemakalną nosi się w składzie ubiorów ćwiczebnych (specjalnych) Marynarki Wojennej oraz Sił Powietrznych; w zaleŝności od warunków atmosferycznych moŝna nosić kurtkę z podpinką lub bez, a takŝe zakładać na głowę kaptur; w sprzyjających warunkach atmosferycznych w okresie przejściowym moŝna nosić kurtkę bez podpinki, szalokominiarki i rękawic. 80 Spodnie zimowe nieprzemakalne - nosi się w ten sposób, Ŝe nogawki opuszcza się na cholewki obuwia Sweter oficerski nosi się przez cały rok do: 1) ubioru wyjściowego, z wyłoŝonym kołnierzem koszuli; 2) ubioru polowego: a) zamiast lub z bluzą polową (ćwiczebną), b) z koszulo-bluzą polową (koszulą ćwiczebną) z wyłoŝonym kołnierzem.

36 2.W Marynarce Wojennej sweter oficerski typu "półgolf" moŝna zastąpić swetrem oficerskim z wycięciem pod szyją typu "serek" w zestawie z krawatem. 82 Skarpetki w Wojskach Lądowych, Siłach Powietrznych i Marynarce Wojennej nosi się koloru czarnego. 83 Kurtkę ubrania ochronnego, kurtkę ubrania ochronnego Marynarki Wojennej i bluzę ocieplacza ćwiczebnego nosi się w składzie ubiorów polowych (ćwiczebnych) Ocieplacz pod kurtkę ubrania ochronnego moŝna uŝytkować samodzielnie bez kurtki, a bluzę ocieplacza ćwiczebnego bez bluzy polowej podczas wykonywania zadań związanych z obsługiwaniem uzbrojenia i sprzętu wojskowego (UiSW) oraz w czasie pełnienia słuŝby poza granicami państwa w składzie: Polskich Kontyngentów Wojskowych, jednostek międzynarodowych Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego (NATO), misji pokojowych i Organizacji Narodów Zjednoczonych, a takŝe podczas udziału w ćwiczeniach i innych przedsięwzięciach międzynarodowych. 2.Na terenie jednostek wojskowych, sztabów itp. nie nosi się samodzielnie ocieplacza pod kurtkę ubrania ochronnego lub bluzy ocieplacza ćwiczebnego.

37 ROZDZIAŁ VI PODSTAWOWE ZESTAWY UBIORCZE OBOWIĄZUJĄCE W SIŁACH ZBROJNYCH RP

38 UBIORY GALOWE 21 ZESTAW NR 1 dla żołnierzy zawodowych Wojsk Lądowych, Wojsk Specjalnych, Sił Powietrznych oraz Marynarki Wojennej Lp. Nazwa przedmiotu Zestawy ubiorów Uwagi w zimie w lecie Czapka rogatywka x - x - w Wojskach Lądowych 2 Czapka garnizonowa - x - x w Siłach Powietrznych oraz Marynarce Wojennej 3 Beret x - x - tylko w jednostkach desantowoszturmowych, specjalnych, obrony wybrzeŝa, kawalerii powietrznej, 11 DKPanc i JW 2305 oraz śandarmerii Wojskowej i Dowództwie Wojsk Specjalnych 4 Koszula koloru białego x x x x ze spinkami 5 Mundur letni generała (admirała) - - x x tylko dla generałów (admirałów) 6 Mundur galowy generała (admirała) x x - - tylko dla generałów (admirałów) 7 Mundur galowy oficerski x x Mundur letni oficerski - - x x 21 Załącznik Nr 1 do Rozp. MON z r. w sprawie wzorów oraz noszenia umundurowania i oznak wojskowych przez żołnierzy zawodowych i kandydatów na żołnierzy zawodowych (Dz. U. z 2005 r. Nr 7 poz. 53 z późn. zm.)

39 9 Krawat x x x x w 11 DKPanc koloru czarnego 10 Rękawiczki koloru czarnego x x x x w Marynarce Wojennej oraz w Siłach Powietrznych - koloru białego 11 Półbuty galowe x x x x 12 Skarpetki x x x x 13 Pasek do spodni x x x x 14 Sznur galowy x x x x Uwagi: 1. W razie potrzeby oraz na czas przejazdu (dojścia) do miejsca uroczystości zezwala się nosić w składzie ubioru galowego, w zależności od pory roku, płaszcz sukienny lub letni z szalikiem, w lecie bez szalika. 2. Kapelani mogą występować w czarnej koszuli kapłańskiej z białą koloratką zamiast w koszuli koloru białego. 3. Rękawiczek nie nosi się w pomieszczeniach zamkniętych. 4. W Marynarce Wojennej oraz w Siłach Powietrznych można nosić kordzik. 5. Zamiast koszuli koloru białego można nosić koszulo-bluzę koloru białego z krótkimi lub długimi rękawami. 6. Po zakończeniu części oficjalnej uroczystości, w pomieszczeniach zamkniętych lub przy wysokich temperaturach, dopuszcza się możliwość występowania bez kurtki mundurowej, w koszulobluzie z krawatem i spinką do krawata.

40 ZESTAW NR 2 dla kobiet żołnierzy zawodowych Wojsk Lądowych, Wojsk Specjalnych, Sił Powietrznych oraz Marynarki Wojennej Lp. Nazwa przedmiotu Zestawy ubiorów Uwagi w zimie w lecie FuraŜerka x x 2 Kapelusz x x W Marynarce Wojennej 3 Kurtka munduru wyjściowego x - 4 Spódnica munduru wyjściowego x - lub spodnie munduru wyjściowego 5 Kurtka munduru wyjściowego letniego 6 Spódnica munduru wyjściowego letniego - x - x lub spodnie munduru letniego 7 Krawat x x 8 Koszula koloru białego x x ze spinkami 9 Rękawiczki koloru czarnego x x w Marynarce Wojennej oraz w Siłach Powietrznych - koloru białego 10 Pończochy (rajstopy) x x w kolorze cielistym 11 Półbuty galowe damskie x x 12 Pasek do spodni x x 13 Sznur galowy x x Uwagi: 1. W razie potrzeby oraz na czas dojazdu lub dojścia do miejsca uroczystości zezwala się nosić w składzie ubioru galowego, w zależności od pory roku, płaszcz sukienny lub wyjściowy letni z szalikiem, w lecie bez szalika.

41 2. Rękawiczek nie nosi się w pomieszczeniach zamkniętych. 3. W Marynarce Wojennej oraz w Siłach Powietrznych można nosić kordzik. 4. Zamiast koszuli koloru białego można nosić koszulo-bluzę koloru białego z krótkimi lub długimi rękawami. 5. Po zakończeniu części oficjalnej uroczystości, w pomieszczeniach zamkniętych lub przy wysokich temperaturach, dopuszcza się możliwość występowania bez kurtki mundurowej, w koszulobluzie z krawatem. 6. Dopuszcza się w Siłach Powietrznych występowanie w zimie w szaliku zimowym koloru białego.

42 UBIORY WYJŚCIOWE 22 ZESTAW NR 1 dla żołnierzy zawodowych Wojsk Lądowych i Wojsk Specjalnych Lp. Nazwa przedmiotu Zestawy ubiorów Uwagi w zimie w lecie Beret (czapka rogatywka) x x x x x x x x x x w zimie moŝna nosić czapkę futrzaną 2 Kurtka munduru wyjściowego x x Spodnie munduru wyjściowego x x x x x Bluza olimpijka - x x x Kurtka munduru wyjściowego letniego x x Spodnie munduru wyjściowego letniego x x x x x 7 Wiatrówka oficerska x 22 Załącznik Nr 2 do Rozp. MON z r. w sprawie wzorów oraz noszenia umundurowania i oznak wojskowych przez żołnierzy zawod. i kandydatów na żołnierzy zawod. (Dz. U. z 2005 r. Nr 7 poz. 53 z późn. zm.)

43 8 Koszula oficerska x x x x x x x x - - dopuszcza się noszenie koszuli białej z kurtką wyjściową 9 Koszulo-bluza oficerska z krótkimi rękawami x - 10 Krawat x x x - x x x x Płaszcz sukienny x x Płaszcz letni x Kurtka wyjściowa - - x x x - - w okresie letnim bez podpinki 14 Kurtka wiatrówka x - x - x x moŝna nosić w okresie letnim i przejściowym we wszystkich zestawach w zaleŝności od warunków atmosferycznych lub zamiast kurtki wyjściowej 15 Sweter oficerski x w okresie letnim w niskich temperaturach 16 Szalik zimowy x x x x Szalik letni x Rękawiczki oficerskie x x x x - x Półbuty x x x x x x x x x x w okresie zimowym moŝna nosić botki 20 Skarpetki x x x x x x x x x x 21 Pasek skórzany oficerski x -

44 Uwagi: 1. W zestawach 1, 5, 6 i 7 można nosić czapkę rogatywkę. 2. Kapelani mogą występować w czarnej koszuli kapłańskiej z białą koloratką zamiast w koszuli koloru białego. 3. Koszulo-bluzy oficerskie z długimi i krótkimi rękawami (w zestawie bez kurtki mundurowej lub bluzy olimpijki) można nosić z krawatem lub bez krawata. 4. Kurtkę wyjściową można nosić zamiast płaszcza sukiennego lub letniego wyłącznie w zestawie z beretem. 5. W okresie przejściowym i letnim zezwala się nosić kurtkę wyjściową lub płaszcz letni - w zależności od warunków atmosferycznych - z rękawiczkami i szalikiem lub bez. 6. W okresie zimowym można w pomieszczeniach zamkniętych występować w wiatrówce lub w koszulo-bluzie z krótkimi albo długimi rękawami.

45 ZESTAW NR 2 dla żołnierzy zawodowych Sił Powietrznych Lp. Nazwa przedmiotu Zestawy ubiorów Uwagi w zimie w lecie Czapka garnizonowa x x x - - x x x - x dopuszcza się uŝytkowanie furaŝerki; w zimie moŝna nosić czapkę futrzaną 2 FuraŜerka x x x - x x x x w zimie moŝna nosić czapkę futrzaną 3 Kurtka munduru wyjściowego x x x Spodnie munduru wyjściowego x x x x x Bluza olimpijka x x x Wiatrówka oficerska x Kurtka munduru letniego x x x Spodnie munduru letniego x x x x x x x x x 9 Płaszcz sukienny x w okresie przejściowym płaszcz letni

46 10 Płaszcz letni x moŝna nosić bez szalika i rękawiczek 11 Kurtka wyjściowa 12 Kurtka wiatrówka 13 Sweter oficerski - - x x x - - x - x x w okresie letnim i przejściowym - w zaleŝności od warunków atmosferycznych - bez podpinki (szalika i rękawiczek) x - x - x x x - moŝna nosić w okresie letnim i przejściowym we wszystkich zestawach w zaleŝności od warunków atmosferycznych lub zamiast kurtki wyjściowej x x x 14 Szalik zimowy x - x x x z koszulą koloru białego moŝna nosić szalik koloru białego 15 Szalik letni x - x - x Koszula oficerska 17 Koszulobluza oficerska z krótkimi rękawami x x x x x x x x x x - - x x dopuszcza się noszenie koszuli koloru białego z kurtką munduru wyjściowego i czapką garnizonową x - - dopuszcza się noszenie koszulobluzy z długimi rękawami koloru stalowego lub krótkimi rękawami koloru białego 18 Krawat x x x x - x x x x x Rękawiczki oficerskie x - x x x x - x - x

47 20 Półbuty wyjściowe x x x x x x x x x x x x x x w okresie zimowym moŝna nosić botki 21 Skarpetki x x x x x x x x x x x x x x 22 Pasek skórzany oficerski x - - Uwagi: 1. W okresie przejściowym i letnim zezwala się nosić kurtkę wyjściową i płaszcz letni - w zależności od warunków atmosferycznych - z podpinką lub bez oraz z rękawiczkami oficerskimi i szalikiem lub bez. 2. Kapelani mogą występować w czarnej koszuli kapłańskiej z białą koloratką zamiast w koszuli oficerskiej. 3. W okresie zimowym można w pomieszczeniach zamkniętych występować w wiatrówce lub koszulo-bluzie z krótkimi albo długimi rękawami. 4. Dopuszcza się noszenie koszulo-bluzy koloru stalowego z krótkimi rękawami lub długimi rękawami w zestawach zamiast koszuli wyjściowej koloru stalowego. 5. Dopuszcza się noszenie przez pilotów w składzie ubioru wyjściowego kurtki skórzanej pilota z podpinką lub bez. 6. Koszulo-bluzy oficerskie z długimi i krótkimi rękawami (w zestawie bez kurtki mundurowej lub bluzy olimpijki) można nosić z krawatem lub bez krawata. 7. Podczas wystąpień o charakterze uroczystym, gdy nie obowiązuje ubiór galowy, w składzie ubioru wyjściowego z kurtką munduru wyjściowego można nosić koszulę oficerską koloru białego lub koszulo-bluzę oficerską koloru białego z krótkimi lub długimi rękawami, a występując w tym czasie w płaszczu - nosić szalik biały i rękawiczki białe lub czarne.

48 ZESTAW NR 3 dla żołnierzy zawodowych Marynarki Wojennej Lp. Nazwa przedmiotu Zestawy ubiorów Uwagi w zimie w lecie Czapka garnizonowa x x x x x x x x x x w okresie letnim - czapka letnia; w okresie zimowym moŝna nosić czapkę futrzaną 2 Kurtka munduru wyjściowego x Spodnie munduru wyjściowego x x x x Bluza olimpijka - x x - - x x Wiatrówka oficerska x Kurtka munduru letniego x Spodnie munduru letniego x x x x x x 8 Płaszcz sukienny x x w okresie przejściowym moŝna nosić płaszcz letni 9 Płaszcz letni x x w okresie letnim bez podpinki; moŝna równieŝ nie nosić szalika i rękawiczek 10 Kurtka wyjściowa - - x x - - x w okresie letnim bez podpinki, szalika i rękawiczek, równieŝ w zestawie ze swetrem 11 Kurtka wiatrówka x x x moŝna nosić w okresie letnim i przejściowym we wszystkich zestawach w zaleŝności od warunków atmosferycznych lub zamiast kurtki wyjściowej

49 12 Sweter oficerski x x - w okresie letnim przy niskich temperaturach 13 Szalik zimowy x x x x Szalik letni x x Koszula oficerska x x x x x x x - x - w zamian moŝna nosić koszulo-bluzę z długimi lub krótkimi rękawami 16 Koszulo-bluza oficerska koloru białego x z krótkimi lub długimi rękawami 17 Krawat x x x - x x x Rękawiczki oficerskie x x x x x x w lecie - letnie 19 Półbuty wyjściowe x x x x x x x x x x w okresie zimowym moŝna nosić botki 20 Skarpetki x x x x x x x x x x 21 Pasek skórzany oficerski x x x x x x x x x x 22 Spinki do mankietów w zestawie z kurtką mundurową, wg uznania uŝytkownika Uwagi: 1. W okresie przejściowym można występować bez płaszcza sukiennego (letniego), kurtki wyjściowej. Płaszcz letni i kurtkę wyjściową można w zależności od warunków atmosferycznych użytkować z podpinką lub bez, szalikiem i rękawiczkami lub bez.

50 2. W okresie zimowym można w pomieszczeniach zamkniętych występować w wiatrówce, koszulobluzie z krótkimi lub długimi rękawami. Koszulo-bluzę z długimi rękawami w zestawie bez kurtki mundurowej, bluzy olimpijki, swetra oficerskiego można użytkować z krawatem oraz mankietami zapiętymi na guziki lub spinki do mankietów lub bez krawata i spinek do mankietów. 3. Kapelani mogą występować w czarnej koszuli kapłańskiej z białą koloratką zamiast w koszuli oficerskiej. 4. W okresie zimowym w wystąpieniach indywidualnych zamiast munduru wyjściowego można nosić mundur letni (spodnie letnie) - decyduje o tym użytkownik. 5. Dopuszcza się noszenie przez personel latający w składzie ubioru wyjściowego, z wyjątkiem ubioru z kurtką munduru, kurtki skórzanej pilota - w zależności od warunków atmosferycznych - z podpinką lub bez, także z furażerką. 6. W okresie letnim dopuszcza się noszenie munduru letniego białego lub spodni letnich białych z koszulo-bluzą. Półbuty, skarpetki, pasek do spodni również koloru białego. 7. W trudnych warunkach atmosferycznych, takich jak deszcz lub silny wiatr, można użytkować kurtkę wiatrówkę. 8. Zamiast swetra z wykończeniem typu "półgolf" można użytkować sweter z wycięciem pod szyją typu "serek" - tylko w zestawie z krawatem.

51 ZESTAW NR 4 dla kobiet żołnierzy zawodowych Wojsk Lądowych, Wojsk Specjalnych oraz Sił Powietrznych Lp. Nazwa przedmiotu Zestawy ubiorów Uwagi w zimie w lecie FuraŜerka x x x x x x x x x x x x w zimie moŝna nosić czapkę futrzaną 2 Kurtka munduru wyjściowego x x x Spódnica munduru wyjściowego lub spodnie x x x x x x x Kurtka munduru wyjściowego letniego x x Spódnica munduru wyjściowego letniego lub spodnie x x x x x 6 Bluza olimpijka x x x x - 7 Płaszcz sukienny x Płaszcz letni x Sweter oficerski x - - x

52 10 Kurtka wyjściowa - - x - - x x x - w okresie letnim bez podpinki 11 Kurtka wiatrówka x x moŝna nosić w okresie letnim i przejściowym we wszystkich zestawach w zaleŝności od warunków atmosferycznych lub zamiast kurtki wyjściowej 12 Krawat x x x - x x - x x x x - 13 Koszulo-bluza oficerska x z długimi lub krótkimi rękawami 14 Koszula oficerska wyjściowa x x x x x x x x x x x - w Siłach Powietrznych i Wojskach lądowych dopuszcza się noszenie koszuli koloru białego z kurtką munduru wyjściowego 15 Szalik x - x - - x x x - - x - w okresie letnim - letni, w Siłach Powietrznych z koszulą koloru białego moŝna nosić szalik zimowy koloru białego 16 Rękawiczki x - x - - x x x - - x - w okresie letnim - letnie 17 Wiatrówka oficerska x 18 Pończochy lub rajstopy x x x x x x x x x x x x w kolorze cielistym 19 Pasek skórzany oficerski x x x x x x x x x x x x

53 20 Spinki do mankietów w zestawie z kurtką mundurową, wg uznania uŝytkownika 21 Półbuty damskie x x x x x x x x x x x x w okresie zimowym moŝna nosić botki Uwagi: 1. W okresie letnim oraz przejściowym zamiast wiatrówki można nosić koszulo-bluzę. 2. Dla kobiet będących żołnierzami Wojsk Lądowych, Wojsk Specjalnych i Sił Powietrznych dopuszcza się noszenie koszulo-bluzy wyjściowej z długimi lub krótkimi rękawami w zestawach zamiast koszuli wyjściowej. 3. W okresie przejściowym i letnim zezwala się nosić kurtkę wyjściową lub płaszcz letni - w zależności od warunków atmosferycznych - z podpinką lub bez oraz rękawiczkami i szalikiem lub bez. 4. W okresie zimowym dopuszcza się noszenie ubiorów letnich w pomieszczeniach i obiektach zamkniętych. 5. Zezwala się pilotom w składzie ubioru wyjściowego, z wyjątkiem ubioru z kurtką mundurową, nosić kurtkę skórzaną pilota z podpinką lub bez. 6. W czasie opadów atmosferycznych można użytkować pelerynę w połączeniu z płaszczem lub bez, w tym również przy wystąpieniach w wiatrówce oficerskiej, koszulo-bluzie, swetrze i bluzie olimpijce. 7. Koszulo-bluzy oficerskie z długimi i krótkimi rękawami (w zestawie bez kurtki mundurowej lub bluzy olimpijki) można nosić z krawatem lub bez krawata.

54 ZESTAW NR 5 dla kobiet żołnierzy zawodowych Marynarki Wojennej Lp. Nazwa przedmiotu Zestawy ubiorów w zimie w lecie Uwagi Kapelusz x x x x x x x x x x w zimie moŝna nosić czapkę futrzaną 2 Kurtka munduru wyjściowego x Spódnica munduru wyjściowego x x x x lub spodnie munduru wyjściowego 4 Kurtka munduru wyjściowego letniego x Spódnica munduru wyjściowego letniego x x x x x x lub spodnie munduru wyjściowego letniego 6 Bluza olimpijka - x x - - x x Płaszcz sukienny x x Płaszcz letni x x w okresie letnim bez podpinki; moŝna równieŝ nie nosić szalika i rękawiczek 9 Sweter oficerski x x - - w okresie letnim przy niskich temperaturach 10 Kurtka wyjściowa - - x x - - x x - - w okresie letnim bez podpinki, szalika i rękawiczek 11 Kurtka wiatrówka x x moŝna nosić w okresie letnim i przejściowym we wszystkich zestawach w zaleŝności od warunków atmosferycznych lub zamiast kurtki wyjściowej

55 12 Krawat x x x - x x x Koszula oficerska wyjściowa 14 Koszulo-bluza oficerska koloru białego x x x x x x x x - - w zamian moŝna nosić koszulo-bluzę z długimi rękawami lub krótkimi rękawami x z krótkimi lub długimi rękawami 15 Szalik x x x x x x latem - letni 16 Rękawiczki x x x x x x latem - letnie 17 Wiatrówka oficerska x - 18 Pończochy lub rajstopy x x x x x x x x x x w kolorze cielistym; w okresie letnim wg uznania uŝytkownika 19 Półbuty damskie x x x x x x x x x x w okresie zimowym moŝna nosić botki 20 Pasek skórzany oficerski x x x x x x x x x x 21 Spinki do mankietów w zestawie z kurtką mundurową, wg uznania uŝytkownika Uwagi: 1. W okresie przejściowym można występować bez płaszcza sukiennego lub letniego, kurtki wyjściowej. Płaszcz letni i kurtkę wyjściową można, w zależności od warunków atmosferycznych, użytkować z podpinką lub bez oraz z szalikiem i rękawiczkami lub bez. 2. W okresie zimowym można w pomieszczeniach zamkniętych występować w wiatrówce, koszulobluzie z krótkimi lub długimi rękawami. Koszulo-bluzę z długimi rękawami w zestawie bez kurtki mundurowej, bluzy olimpijki, swetra oficerskiego można użytkować z krawatem lub bez krawata oraz z mankietami zapiętymi na guziki lub spinki do mankietów.

56 3. W okresie zimowym w wystąpieniach indywidualnych zamiast munduru wyjściowego można nosić mundur letni (spódnicę letnią) - decyduje o tym użytkownik. 4. Dopuszcza się noszenie przez personel latający w składzie ubioru wyjściowego, z wyjątkiem ubioru z kurtką mundurową, kurtki skórzanej pilota - w zależności od warunków atmosferycznych - z podpinką lub bez, także z furażerką. 5. W okresie letnim dopuszcza się noszenie munduru letniego białego ze spódnicą (spodniami) lub spódnicy (spodni) z koszulo-bluzą. Półbuty i pasek do spodni w kolorze białym. 6. Zamiast swetra z wykończeniem typu "półgolf" można użytkować sweter z wycięciem pod szyją typu "serek" - tylko w zestawie z krawatem.

57 ZESTAW NR 6 dla kandydatów na żołnierzy zawodowych Lp. Nazwa przedmiotu Zestawy ubiorów Uwagi w zimie w lecie Beret (z wyjątkiem Marynarki Wojennej), furaŝerka w Siłach Powietrznych x x x w zimie moŝna nosić czapkę futrzaną 2 Czapka garnizonowa Marynarki Wojennej 3 Kurtka munduru wyjściowego lub bluza olimpijka x x x w zimie moŝna nosić czapkę futrzaną, w lecie czapkę garnizonową letnią; kobiety mogą nosić kapelusz; słuchacze Szkoły Podoficerskiej Marynarki Wojennej noszą czapkę garnizonową marynarską x x - słuchacze Szkoły Podoficerskiej Marynarki Wojennej - bluza wyjściowa marynarska, w lecie - bluza wyjściowa letnia 4 Spodnie munduru wyjściowego x x x dla kobiet - spodnie lub spódnica munduru wyjściowego 5 Spodnie munduru letniego - - x dla kobiet - spodnie lub spódnica munduru letniego 6 Kurtka wyjściowa x x - słuchacze Szkoły Podoficerskiej Marynarki Wojennej - półpłaszcz marynarski 7 Krawat x x - słuchacze Szkoły Podoficerskiej Marynarki Wojennej - kołnierz marynarski i krawat marynarski 8 Koszula oficerska x x - słuchacze Szkoły Podoficerskiej Marynarki Wojennej - koszulka marynarska 9 Koszulo-bluza z krótkimi rękawami - x x w zestawie 2 równieŝ z kurtką wyjściową lub bluzą olimpijką 10 Szalik x - - słuchacze Szkoły Podoficerskiej Marynarki Wojennej szalokominiarka 11 Rękawiczki x - -

58 12 Półbuty wyjściowe x x x kobiety - w zimie botki 13 Skarpetki x x x kobiety - rajstopy w kolorze cielistym; w lecie wg uznania uŝytkownika 14 Pasek skórzany oficerski x x x Uwagi: 1. W okresie przejściowym można występować bez kurtki wyjściowej (półpłaszcza marynarskiego). Kurtkę (półpłaszcz) w tym okresie można, w zależności od warunków atmosferycznych, użytkować z podpinką lub bez oraz z szalikiem (szalokominiarką) i rękawiczkami lub bez. 2. W okresie zimowym można w obiektach lub pomieszczeniach zamkniętych występować w koszulo-bluzie z krótkimi rękawami i spodniach letnich.

59 UBIORY SŁUśBOWE 23 ZESTAW NR 1 dla generałów Zestawy ubiorów Lp. Nazwa przedmiotu w zimie w lecie Uwagi Czapka garnizonowa (rogatywka) x x obowiązkowo w wystąpieniach o charakterze uroczystym 2 Beret (w Siłach Powietrznych furaŝerka) x x w jednostkach desantowoszturmowych, specjalnych, obrony wybrzeŝa, kawalerii powietrznej i JW 2305 oraz 11 DKPanc, śandarmerii Wojskowej i Dowództwie Wojsk Specjalnych równieŝ w wystąpieniach o charakterze uroczystym 3 Koszula oficerska x x podczas wystąpień o charakterze uroczystym - koloru białego (lub koszulo-bluza) 4 Krawat x x 5 Kurtka słuŝbowa x x 6 Spodnie bryczesy x x 7 Buty generalski x x 8 Sznur galowy generalski x x podczas wystąpień o charakterze uroczystym 9 Pas skórzany oficerski x x 10 Rękawiczki oficerskie x x 11 Płaszcz sukienny x - 12 Kurtka wyjściowa (bez pasa) x x z wyjątkiem wystąpień o charakterze uroczystym 23 Załącznik nr 3 do Rozp. MON z r. w sprawie wzorów oraz noszenia umundurowania i oznak wojskowych przez żołnierzy zawod. i kandydatów na żołnierzy zawod. (Dz. U. z 2005 r. Nr 7 poz. 53 z późn. zm.)

60 ZESTAW NR 2 dla żołnierzy zawodowych Wojsk Lądowych Kompanii Reprezentacyjnej Wojska Polskiego w czasie uroczystości Zestawy ubiorów Lp. Nazwa przedmiotu w zimie w lecie Uwagi Czapka futrzana oficerska wojsk lądowych x Czapka rogatywka KRWP - x x 3 Mundur słuŝbowy oficerski wojsk lądowych (ze spodniami do butów) wz. 92 KRWP 4 Płaszcz sukienny oficerski wojsk lądowych KRWP x x x x x - 5 Rękawiczki zimowe oficerskie koloru czarnego 6 Rękawiczki letnie oficerskie koloru czarnego x x x 7 Szalik zimowy koloru khaki x x - 8 Koszula oficerska koloru białego lub khaki x x w zaleŝności od charakteru uroczystości 9 Krawat koloru khaki x x x 10 Buty oficerskie dla KRWP x x x 11 Pas oficerski koloru czarnego z koalicyjką x x x tylko oficerowie 12 Sznur galowy oficera x x x Uwagi: 1. W czasie niskich temperatur można nosić zamiast rękawiczek zimowych oficerskich koloru czarnego rękawiczki ocieplone KRWP (na polecenie dowódcy uroczystości). 2. W czasie mrozów można użytkować pod mundurem sweter dla KRWP koloru khaki. 3. W okresie przejściowym w zależności od temperatury można występować bez płaszcza sukiennego; decyduje dowódca uroczystości. 4. Pas oficerski koloru czarnego z koalicyjką - tylko dla kadry występującej z szablą.

61 ZESTAW NR 12 dla żołnierzy zawodowych Żandarmerii Wojskowej podczas wykonywania wojskowej kontroli ruchu drogowego (WKRD) Lp. Nazwa przedmiotu Patrol WKRD Patrol WKRD w zimie w lecie w zimie w lecie Uwagi Beret koloru szkarłatnego x - x x x x x x 2 Czapka futrzana - x lub czapka zimowa 3 Kurtka ubrania ochronnego z ocieplaczem x x x ze spodniami lub bez; latem moŝna uŝytkować bez ocieplacza (podpinki) 4 Kurtka wyjściowa x - x - 5 Bluza polowa x x x Spodnie polowe (ubrania ochronnego) x x x x spodnie ubrania ochronnego tylko w zestawie z kurtką ubrania ochronnego 7 Koszulo-bluza oficerska x - - z krótkimi lub długimi rękawami 8 Koszula oficerska x - x x 9 Krawat x x x x 10 Bluza olimpijka x - x x

62 11 Spodnie munduru wyjściowego x - x - 12 Spodnie munduru letniego x - x 13 Koszulo-bluza polowa z krótkimi rękawami x Szalokominiarka x x Szalik x Rękawiczki x x - - x Ŝołnierze zawodowi - skórzane, do ubioru polowego - polowe lub zimowe 5- palcowe 17 Trzewiki (buty specjalne) x x x x Półbuty x x x x 19 Buty filcowo-gumowe - x KoŜuch - x Pas oficerski koloru białego (pas Ŝołnierski) 22 Kamizelka odblaskowa koloru Ŝółtego z napisem "śandarmeria Wojskowa" x x x x x x x x pas Ŝołnierski - tylko Ŝołnierze oddziałów specjalnych św x x x x x x x x

63 Uwagi: 1. Zestawy 5, 6, 7 i 8 obowiązują w czasie realizacji zabezpieczenia wizyt delegacji krajowych, zagranicznych, VIP-ów oraz podczas uroczystości państwowych, kierowania ruchem drogowym i wspólnych patroli z innymi organami porządkowymi na polecenie komendanta jednostki Żandarmerii Wojskowej. 2. Koszulo-bluzę oficerską z krótkimi i długimi rękawami można użytkować z krawatem lub bez krawata. 3. W zestawie 6 (kol. 8) dla żołnierzy pododdziałów specjalnych Żandarmerii Wojskowej zamiast pasa żołnierskiego obowiązuje pasek oficera. 4. Kamizelka odblaskowa noszona w zestawach 5, 6, 7 i 8 obowiązuje w czasie dawania poleceń lub sygnałów na drodze. 5. Kurtkę ubrania ochronnego użytkować z przypiętym kapturem.

64 UBIORY ĆWICZEBNE 24 ZESTAW dla żołnierzy jednostek pływających Marynarki Wojennej Lp. Nazwa przedmiotu Zestawy ubiorów Uwagi w zimie w lecie Czapka ćwiczebna x x x w zimie moŝna nosić czapkę futrzaną; w jednostkach pływających równieŝ czapkę wełnianą 2 Bluza ćwiczebna x x x 3 Spodnie ćwiczebne x x x w czasie rejsów w strefach podzwrotnikowych, tropikalnych równieŝ spodnie ćwiczebne krótkie 4 Kurtka zimowa nieprzemakalna x x - w lecie i okresie przejściowym, w zaleŝności od warunków atmosferycznych, bez podpinki, szalokominiarki i rękawic 5 Szalokominiarka x - - na okrętach i pomocniczych jednostkach pływających równieŝ w lecie w czasie niesprzyjających warunków atmosferycznych 6 Koszulka koloru stalowego z lamówką x x x w zimie z długimi, w lecie z krótkimi rękawami 7 Rękawice ortalionowe 5-palcowe x - - na okrętach i pomocniczych jednostkach pływających równieŝ w lecie w czasie niesprzyjających warunków atmosferycznych 24 Załącznik nr 4 do Rozp. MON z r. w sprawie wzorów oraz noszenia umundurowania i oznak wojskowych przez żołnierzy zawod. i kandydatów na żołnierzy zawod. (Dz. U. z 2005 r. Nr 7 poz. 53 z późn. zm.)

65 8 Pas Ŝołnierski z klamrą MW x x x tylko w czasie występowania z bronią oraz pełnienia słuŝby 9 Koszula ćwiczebna - - x w upalne dni zamiast bluzy ćwiczebnej dopuszcza się uŝytkowanie koszuli ćwiczebnej pod bluzą ćwiczebną oficerską z rozpiętym lub zapiętym kołnierzykiem 10 Sweter oficerski - x - zamiast bluzy ćwiczebnej 11 Pasek do spodni z klamrą MW - - x obowiązkowo w zestawie z koszulą ćwiczebną 12 Trzewiki x x x na okrętach i pomocniczych jednostkach pływających równieŝ półbuty ćwiczebne Uwagi: 1. Żołnierzom zawodowym zezwala się nosić rękawiczki skórzane przy zachowaniu jednolitości w ramach jednostki. 2. Bluzę ćwiczebną można użytkować z podwiniętymi rękawami. 3. W czasie ćwiczeń czapkę ćwiczebną można zastąpić hełmem bojowym, w zimie z szalokominiarką. 4. Kapelani do munduru ćwiczebnego noszą koszulę kapłańską z białą koloratką. 5. Dopuszcza się noszenie bluzy ćwiczebnej razem z koszulą ćwiczebną zapiętą pod szyją lub z rozpiętym guzikiem, w zależności od warunków atmosferycznych. 6. Dopuszcza się noszenie swetra oficerskiego razem z koszulą ćwiczebną z wyłożonym kołnierzykiem. 7. Dopuszcza się użytkowanie półbutów koloru czarnego zamiast trzewików lub półbutów ćwiczebnych. 8. Dopuszcza się użytkowanie bluzy ćwiczebnej lub koszuli ćwiczebnej bez koszulki z krótkimi (długimi) rękawami i lamówką.

66 UBIORY POLOWE 25 ZESTAW dla żołnierzy Wojsk Lądowych, Wojsk Specjalnych i Sił Powietrznych oraz jednostek brzegowych Marynarki Wojennej Zestawy ubiorów Lp. Nazwa przedmiotu w zimie w lecie Uwagi Beret (w Siłach Powietrznych i jednostkach aeromobilnych Wojsk Lądowych - furaŝerka polowa) x x x w zimie moŝna nosić czapkę futrzaną lub czapkę zimową 2 Ubranie ochronne z ocieplaczem x - x lub bez ocieplacza 3 Bluza polowa x x x w lecie - bluza letnia 4 Spodnie polowe x x x w lecie - spodnie letnie 5 Szalokominiarka x Rękawice polowe x - - rękawice taktyczne, rękawice ćwiczebne lub rękawice zimowe 5-palcowe 7 Trzewiki x x x lub buty specjalne 8 Pas Ŝołnierski x x x tylko w czasie występowania w koszulo-bluzie polowej, z bronią, z oporządzeniem oraz podczas pełnienia słuŝby 9 Koszulo-bluza polowa z krótkimi rękawami - x - w upalne dni zamiast bluzy polowej; dopuszcza się uŝytkowanie koszulo-bluzy pod bluzą polową z rozpiętym lub zapiętym kołnierzykiem 25 Załącznik nr 5 do Rozp. MON z r. w sprawie wzorów oraz noszenia umundurowania i oznak wojskowych przez żołnierzy zawod. i kandydatów na żołnierzy zawod. (Dz. U. z 2005 r. Nr 7 poz. 53 z późn. zm.)

67 10 Sweter oficerski x x - zamiast bluzy polowej - tylko Ŝołnierze zawodowi 11 Bluza ocieplacza ćwiczebnego x x x pod bluzą polową przy niskich temperaturach 12 Spodnie ocieplacza ćwiczebnego x - x pod spodniami polowymi przy niskich temperaturach Uwagi: 1. Żołnierzom zawodowym zezwala się nosić rękawiczki skórzane przy zachowaniu jednolitości w ramach jednostki. 2. Bluzę polową i polową letnią można użytkować z podwiniętymi rękawami. 3. W czasie ćwiczeń beret lub furażerkę można zastąpić hełmem bojowym, w zimie z szalokominiarką. Żołnierze Żandarmerii Wojskowej zabezpieczający ćwiczenia zamiast beretu noszą hełm Żandarmerii Wojskowej oraz pas i oporządzenie skórzane w kolorze białym. 4. Kapelani do munduru polowego noszą czarną koszulę kapłańską z białą koloratką. 5. Dopuszcza się noszenie swetra oficerskiego wraz z koszulo-bluzą polową (lub bez) z wyłożonym kołnierzykiem, samodzielnie lub pod bluzą polową. 6. Dopuszcza się użytkowanie bluzy ocieplacza ćwiczebnego w składzie zestawu zimowego. 7. Dopuszcza się noszenie bluzy polowej razem z koszulo-bluzą polową zapiętą po szyją lub z rozpiętym pierwszym guzikiem, w zależności od warunków atmosferycznych. 8. W Marynarce Wojennej bluzę polową lub koszulo-bluzę polową nosi się z koszulką zimową specjalną i koszulką tropik koloru granatowego.

68 UBIORY SPECJALNE 26 ZESTAW NR 1 dla żołnierzy Wojsk Lądowych i Sił Powietrznych oraz Marynarki Wojennej Zestawy ubiorów Lp. Nazwa przedmiotu w zimie w lecie Uwagi Beret x x w zimie moŝna nosić czapkę futrzaną lub zimową 2 Kurtka czołgisty x x 3 Spodnie czołgisty x x 4 Kurtka zimowa czołgisty x - 5 Spodnie zimowe czołgisty x - 6 Szalokominiarka x - 7 Rękawice 5-palcowe ortalionowe x - Ŝołnierze zawodowi - skórzane lub zimowe 5-palcowe 8 Trzewiki x x w okresie zimowym moŝna uŝytkować buty filcowo-gumowe 9 Ocieplacz ćwiczebny x x Uwagi: 1. W Wojskach Lądowych i Siłach Powietrznych nosi się beret koloru czarnego, w Marynarce Wojennej - beret marynarski. 2. W przypadku braku należności kombinezonu zimowego czołgisty można nosić w zimie pod kombinezonem czołgisty bluzę i spodnie ocieplacza ćwiczebnego. 3. W czasie wysokich temperatur ubranie specjalne nosi się na bieliznę osobistą. 26 Załącznik nr 6 do Rozp. MON z r. w sprawie wzorów oraz noszenia umundurowania i oznak wojskowych przez żołnierzy zawod. i kandydatów na żołnierzy zawod. (Dz. U. z 2005 r. Nr 7 poz. 53 z późn. zm.)

69 ZESTAW NR 2 dla żołnierzy personelu latającego Wojsk Lądowych i Sił Powietrznych oraz Marynarki Wojennej Zestawy ubiorów Lp. Nazwa przedmiotu w zimie w lecie Uwagi FuraŜerka x x w zimie w niesprzyjających warunkach atmosferycznych moŝna nosić czapkę futrzaną 2 Kombinezon pilota x x w zimie z ocieplaczem pod kombinezon pilota 3 Kurtka skórzana pilota x x w zimie z podpinką 4 Bielizna letnia pilota - x 5 Bielizna zimowa pilota x - 6 Rękawiczki x x 7 Trzewiki letnie pilota - x 8 Trzewiki zimowe pilota x -

70 ZESTAW NR 3 dla żołnierzy personelu technicznego Wojsk Lądowych i Sił Powietrznych oraz Marynarki Wojennej Zestawy ubiorów Lp. Nazwa przedmiotu w zimie w lecie 1 2 Uwagi Czapka technika lotniczego x x w zimie moŝna nosić czapkę futrzaną lub zimową 2 Ubranie technika lotniczego x x 3 Kurtka zimowa nieprzemakalna x x w zimie z podpinką 4 Spodnie zimowe nieprzemakalne x x w zimie z podpinką 5 Rękawiczki x x 6 Trzewiki letnie pilota - x 7 Trzewiki zimowe pilota x -

71 UBIORY ROBOCZE 27 ZESTAW dla żołnierzy Wojsk Lądowych, Wojsk Specjalnych i Sił Powietrznych oraz Marynarki Wojennej Zestawy ubiorów Lp. Nazwa przedmiotu w zimie w lecie Uwagi Beret x x w zimie w niesprzyjających warunkach atmosferycznych moŝna nosić czapkę futrzaną lub zimową 2 Bluza robocza x x 3 Spodnie robocze x x 4 Kurtka robocza ocieplana x - 5 Spodnie robocze ocieplane x - 6 Szalokominiarka x - 7 Rękawice robocze x x nosi się przy wykonywaniu czynności szczególnie brudzących 8 Trzewiki x x moŝna nosić obuwie robocze 9 Ocieplacz ćwiczebny x x Uwagi: 1. W Wojskach Lądowych, Wojskach Specjalnych i Siłach Powietrznych nosi się beret koloru czarnego, w Marynarce Wojennej beret marynarski. 2. W czasie wysokich temperatur ubranie robocze można nosić na bieliznę osobistą. 3. Żołnierze zawodowi zamiast ubrania roboczego mogą użytkować płaszcz drelichowy. 27 Załącznik nr 7 do Rozp. MON z r. w sprawie wzorów oraz noszenia umundurowania i oznak wojskowych przez żołnierzy zawod. i kandydatów na żołnierzy zawod. (Dz. U. z 2005 r. Nr 7 poz. 53 z późn. zm.)

72 UBIORY WIECZOROWE 28 ZESTAW NR 1 dla żołnierzy zawodowych Wojsk Lądowych, Wojsk Specjalnych i Sił Powietrznych oraz Marynarki Wojennej Lp. Nazwa przedmiotu Zestaw ubioru Uwagi Półfrak x 2 Kamizelka x 3 Spodnie x 4 Koszula koloru białego do muszki x ze spinkami 5 Muszka koloru czarnego x 6 Półbuty lakierki x 7 Skarpetki koloru czarnego x 8 Sznur galowy x z wyjątkiem Marynarki Wojennej Uwaga: W razie potrzeby oraz na czas przejazdu (dojścia) do miejsca uroczystości zezwala się nosić w składzie ubioru wieczorowego - w zależności od pory roku - płaszcz sukienny lub letni z szalikiem, w lecie bez szalika, z czapką rogatywką, czapką garnizonową lub beretem. 28 Załącznik nr 8 do Rozp. MON z r. w sprawie wzorów oraz noszenia umundurowania i oznak wojskowych przez żołnierzy zawod. i kandydatów na żołnierzy zawod. (Dz. U. z 2005 r. Nr 7 poz. 53 z późn. zm.)

73 ZESTAW NR 2 dla kobiet żołnierzy zawodowych Wojsk Lądowych, Wojsk Specjalnych, Sił Powietrznych oraz Marynarki Wojennej Lp. Nazwa przedmiotu Zestaw ubioru Uwagi śakiet z pasem x 2 Spódnica długa x 3 Koszula koloru białego do muszki x ze spinkami 4 Muszka koloru czarnego x moŝna nosić wstąŝkę koloru czarnego 5 Pantofle wieczorowe x 6 Pończochy (rajstopy) x w kolorze cielistym 7 Sznur galowy x z wyjątkiem Marynarki Wojennej Uwaga: W razie potrzeby oraz na czas przejazdu (dojścia) do miejsca uroczystości zezwala się nosić w składzie ubioru wieczorowego - w zależności od pory roku - płaszcz sukienny lub letni z szalikiem, w lecie bez szalika, z czapką rogatywką, czapką garnizonową, furażerką lub kapeluszem.

74 ROZDZIAŁ VII WYBRANE SYLWETKI UBIORÓW WOJSKOWYCH OBOWIĄZUJĄCYCH W SIŁACH ZBROJNYCH RP Załączniki nr 9-16 do Rozp. MON z r. w sprawie wzorów oraz noszenia umundurowania i oznak wojskowych przez żołnierzy zawod. i kandydatów na żołnierzy zawod. (Dz. U. z 2005 r. Nr 7 poz. 53 z późn. zm.)

75

76

77

78

79

80

81

82

83

84

85

86

87

88

89

90

91

92

93

94

95

96

97

98

99

100

101

102

103

104

105

106

107

108

109

110

111

112

113

114

115

116

117

118

119

120

121

122

123

124

125

126

127

128

129

130

131

132

133

134

135

136

137

138

139

140

141

142

143

144

145

146

147

148

149

150

151

152

153

154

155

156

157 1. Ubiór wieczorowy generała Wojsk Lądowych i Sił Powietrznych

158

159

160

161

162

163

164

165

166

167

168

169

170

171

172

173

174

175

176

177

178

179

180

181

182 30 30 Rozporządzenie MON z dnia 9 czerwca 2004 r. w sprawie noszenia orderów, odznaczeń i odznak przez żołnierzy zawodowych (Dz. U. z dnia 23 czerwca 2004 r.)

183

184

185

186

187