Prawo spadkowe: dziedziczenie ustawowe. Prof. dr hab. Fryderyk Zoll

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Prawo spadkowe: dziedziczenie ustawowe. Prof. dr hab. Fryderyk Zoll"

Transkrypt

1 Prawo spadkowe: dziedziczenie ustawowe Prof. dr hab. Fryderyk Zoll

2 Grupy spadkobierców ustawowych 1) Grupa pierwsza: małżonek i dzieci spadkodawcy: dziedziczą w częściach równych, jednak małżonek nie mniej niż jedną czwartą. Kazus: Spadkodawca pozostawił piątkę dzieci i małżonka. W jakich częściach osoby te dziedziczą z ustawy?

3 Grupa pierwsza art. 931 Odp.: Małżonek będzie dziedziczył ¼. Pozostałe ¾ spadku dzieci dziedziczą w częściach równych: 1/5 x ¾ = 3/20

4 Grupa pierwsza-zasada reprezentacji Zasada reprezentacji w stosunku do zstępnych spadkodawcy w miejsce zmarłego zstępnego bliższego stopniem zmarłemu dziedziczą jego zstępni (niezależnie od tego czy są spadkobiercami wstępnego, którego miejsce zajmują. Kazus: Spadkodawca pozostawił małżonka i czworo dzieci. Piąte dziecko zmarło przed otwarciem spadku i pozostawiło dwójkę dzieci (wnuków spadkodawcy). W jakiej części osoby te dziedziczą z ustawy?

5 Grupa pierwsza-zasada reprezentacji: Odp.: Małżonek dziedziczy ¼ Dzieci dziedziczą każde 3/20 Wnuki dziedziczą ½ x 3/20= każde 3/40

6 Grupa pierwsza Kazus: Spadkodawca pozostawił bardzo obciążony długami spadek. Jego trzy córki odrzuciły spadek, aby nie odpowiadać za długi. Każda z córek miała dwójkę dzieci. Kto będzie dziedziczył?

7 Grupa pierwsza Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 26 maja 1997 r. I CKU 8/97 Odrzucenie spadku przez spadkobiercę wyłącza go od dziedziczenia tak, jakby nie dożył otwarcia spadku (art k.c.), co w konsekwencji - stosownie do art k.c. - powoduje, że udział spadkowy tego spadkobiercy (o ile jest on, jak w sprawie niniejszej, dzieckiem spadkobiercy) przypada dzieciom w częściach równych. Złożenie zatem w sprawie niniejszej przez trzy spośród czterech córek spadkodawczyni oświadczeń o odrzuceniu spadku, nakładało na Sąd, niezależnie od obowiązku pouczenia stron o następstwach prawnych tych oświadczeń, powinność ustalenia, czy spadkobierczynie, które spadek odrzuciły, mają dzieci, a następnie czynności stosownych do wyniku tych ustaleń. Prok.i Pr.-wkł. 1997/11/

8 Grupa druga art. 932 Jeżeli nie zstępnych spadkodawcy powołani do spadku są małżonek i rodzice spadkodawcy. W takim wypadku każdy z rodziców dziedziczy ¼ Jeżeli ojcostwo nie zostało ustalone, matka dziedziczy ½ Jeżeli jedno z rodziców nie dożyło otwarcia spadku, jego udział przypada rodzeństwu w częściach równych. W przypadku rodzeństwa działa zasada reprezentacji. Jeżeli nie ma małżonka, rodzice dziedziczą w częściach równych Jeżeli nie ma rodzeństwa i zstępnych rodzeństwa i obok małżonka dziedziczy jedynie jeden rodzic, przypada na niego 1/2

9 Grupa druga Kazus: Spadkodawca pozostawił małżonka, jednego rodzica, siostrę oraz dwoje dzieci zmarłego przed otwarciem spadku brata. W jakiej części dojdą do spadku z ustawy poszczególni spadkobiercy?

10 Grupa druga Odp. Małżonek dziedziczy w ½ (art ). Rodzic, który przeżył spadkodawcę dziedziczy ¼ (art ). Siostra dziedziczy ½ x ¼ = 1/8 (art ). Dwójka dzieci brata dziedziczy każde po ½ x 1/8=1/16 (każde po 1/16).

11 Grupa druga Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 14 października 2011 r. III CZP 49/11 Spadkodawca był kawalerem, nie miał dzieci, jego rodzice Jan i Rozalia S. zmarli przed nim. Miał sześcioro rodzeństwa, przy czym pięcioro z nich pochodziło od obojga tych samych rodziców co spadkodawca, a jedno - brat Tadeusz S., zmarły w 1992 r., miał wspólną ze spadkodawcą matkę, pochodził bowiem z jej pierwszego małżeństwa z Witoldem S. (bratem jej drugiego męża). Spadek po Stanisławie S. podlegał dziedziczeniu ustawowemu i Sąd Rejonowy - po ustaleniu, że spośród sześciorga rodzeństwa spadkodawcy żyje jedynie brat Zdzisław Sławomir S., że siostra Leokadia S. oraz brat Hieronim S. zmarli bezpotomnie, a pozostali bracia pozostawili zstępnych - przyjął porządek dziedziczenia przewidziany w art i 5 k.c. Potraktował przy tym rodzeństwo spadkodawcy jednakowo, niezależnie od tego czy było przyrodnie, czy też rodzone. W konsekwencji dzieci przyrodniego brata spadkodawcy odziedziczyły jego udział określony na ¼.

12 Grupa druga Taki sposób ustalenia kręgu spadkobierców zakwestionował rodzony brat spadkodawcy, który w apelacji podniósł, że Tadeusz S. jako brat przyrodni nie może być spadkobiercą ustawowym Stanisława S.

13 Grupa druga Sąd Okręgowy wyjaśnił, że jego wątpliwości zrodziły się z uwagi na zmianę uprawnień do dziedziczenia ustawowego rodzeństwa spadkodawcy, wprowadzoną w drodze nowelizacji przepisów art k.c., dokonanej ustawą z dnia 2 kwietnia 2009 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 79, poz. 662). Znowelizowane przepisy weszły w życie 28 czerwca 2009 r. i obowiązywały w chwili śmierci Stanisława S. Artykuł k.c. w nowym brzmieniu powołuje do dziedziczenia ustawowego rodziców przed rodzeństwem. Rodzeństwo spadkodawcy zostaje powołane do spadku dopiero wtedy, kiedy przynajmniej jedno z rodziców nie dożyło otwarcia spadku (art k.c.). Sąd stwierdził, że taka formuła spadkobrania umożliwia dwie interpretacje. Pierwszą, ujętą w uzasadnieniu projektu ustawy nowelizującej, według której dokonana zmiana nie podważa dotychczas obowiązującej zasady równego traktowania rodzeństwa spadkodawcy, niezależnie od tego, czy miało ono wspólnych ze spadkodawcą oboje rodziców, czy tylko jednego z nich. Druga interpretacja zasadza się na założeniu, że art k.c. realizuje tzw. prawo wstępowania, polegające na tym, że w miejsce spadkobiercy ustawowego, który nie chce lub nie może dziedziczyć, wstępują jego spadkobiercy. W takim przypadku rodzeństwo przyrodnie nie nabywa udziału zmarłego rodzica spadkodawcy, który nie był rodzicem wspólnym. Sąd Okręgowy przychylił się do drugiego kierunku wykładni.

14 Grupa druga Sąd Najwyższy zważył, co następuje: Przed dokonaną w 2009 r. nowelizacją przepisów kodeksu cywilnego dotyczących spadków rodzeństwo spadkodawcy oraz jego rodzice należeli do drugiej grupy spadkowej i na podstawie art k.c. dochodzili do dziedziczenia ustawowego w braku zstępnych - wraz z małżonkiem zmarłego. Szczegółowe zasady podziału spadku między nimi określał art i art. 933 k.c. Również wówczas obowiązujący przepis nie precyzował pojęcia rodzeństwa, w drodze wykładni przyjęto jednak - i pogląd ten był powszechnie akceptowany - że rodzeństwo należy rozumieć szeroko, zaliczając do niego zarówno rodzeństwo spadkodawcy mające oboje tych samych rodziców (rodzone) jak też rodzeństwo mające wspólnego ze spadkodawcą tylko jednego rodzica (przyrodnie). W obu wypadkach stopień pokrewieństwa ze spadkodawcą był ten sam, różna była jedynie "intensywność" pokrewieństwa.

15 Grupa druga Zmiana porządku dziedziczenia ustawowego dokonana w 2009 r. poprzedzona była długim okresem prac legislacyjnych, ukazywały się publikacje poddające pod rozwagę różne warianty ustawowych rozwiązań spadkobrania. Przedmiotem dyskusji było również ukształtowanie relacji pomiędzy dziedziczeniem przez rodziców spadkodawcy a dziedziczeniem przez jego rodzeństwo. W pewnej fazie prac komisji przyjęto koncepcję dziedziczenia przez rodziców, w których miejsce - jeżeli nie dożyli otwarcia spadku - wstępowały ich dzieci. To postanowienie stało się przedmiotem wypowiedzi w publikacjach powoływanych przez Sąd Okręgowy w uzasadnieniu przedstawionego zagadnienia i usprawiedliwiało pogląd o wyłączeniu od dziedziczenia rodzeństwa przyrodniego, które nie było dzieckiem tego z rodziców spadkodawcy, który nie żył już w chwili śmierci spadkodawcy.

16 Grupa druga Ostatecznie jednak w ustawie nowelizującej wprowadzony został art k.c. w innym brzmieniu, niż w omawianym projekcie. Udział rodzica spadkodawcy, zmarłego przed otwarciem spadku, nie przypada "jego dzieciom", lecz "rodzeństwu spadkodawcy". Takie ujęcie wskazuje na powiązanie uprawnienia rodzeństwa do dziedziczenia udziału zmarłego rodzica (rodziców) spadkodawcy z pokrewieństwem ze spadkodawcą, a nie z pokrewieństwem z tym rodzicem spadkodawcy, którego udział podlega dziedziczeniu. Rodzeństwo ma więc własny tytuł do dziedziczenia udziału spadkowego zwolnionego przez zmarłego rodzica spadkodawcy i nie przejmuje jego udziału jako jego zstępny. Taki pogląd jest akceptowany w piśmiennictwie, a stanowisko przeciwne wyrażono jednostkowo, odwołując się do argumentów bazujących na koncepcji, która ostatecznie nie została wykorzystana w ustawie nowelizującej. Jeżeli jedno z rodziców spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, dziedziczy, na podstawie art k.c., w częściach równych rodzeństwo rodzone i przyrodnie spadkodawcy. LEX nr , Biul.SN 2011/10/4

17 Grupa druga Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 13 lipca 1984 r. III CZP 44/84 Zofia Ż. pozostawała w związku małżeńskim z Eugeniuszem Ż. Z tego związku urodziło się dwoje dzieci: Teresa i Wiesław. Małżeństwo Ż. uległo rozwiązaniu przez rozwód. W dniu 24.X.1981 r. zmarła Zofia Ż., a w dniu 26.IX.1982 r. - Teresa Ż. Była ona niezamężna i nie pozostawiła dzieci. Sąd Rejonowy stwierdził, że na podstawie ustawy spadek po Zofii Ż. nabyły dzieci: Teresa i Wiesław po 1/2 części, a po Teresie Ż. - jej ojciec Eugeniusz i brat Wiesław po 1/2 części, przy czym następnie "sprostował" te podziały na 1/4 i 3/4, a w uzasadnieniu "sprostowanego" postanowienia wskazał, że wynoszą one 3/8 i 5/8.

18 Grupa druga Od powołanego postanowienia w części dotyczącej stwierdzenia nabycia spadku po Teresie Ż. wnieśli rewizje zarówno Eugeniusz Ż., jak i Wiesław Ż. Przy rozpoznawaniu tych rewizji Sąd Wojewódzki przedstawił do rozstrzygnięcia zagadnienie prawne: "Czy w sytuacji, gdy jedno z rodziców nie dożyło otwarcia spadku, a został orzeczony rozwód ich małżeństwa, pozostałemu z rodziców w zbiegu z rodzeństwem przypada połowa udziału, który byłby przypadł wcześniej zmarłemu rodzicowi?"

19 Grupa druga Sąd Najwyższy zważył, co następuje: Krąg osób powołanych z ustawy do spadku jest wyznaczony przez związki rodzinne oparte bądź na więzi prawnej o charakterze rodzinnym, wypływającej z małżeństwa czy przysposobienia, bądź na pokrewieństwie. W szczególności małżonek spadkodawcy jest powołany do spadku, jeżeli w chwili otwarcia spadku małżeństwo istniało. W rozważanej sytuacji nie chodzi jednak o powołanie do spadku małżonka spadkodawcy, lecz - jednego z jego rodziców i brata ( )

20 Grupa druga Również wtedy, kiedy małżeństwo rodziców spadkodawcy zostało rozwiązane przez rozwód, temu z tych rodziców, które dziedziczy w zbiegu z rodzeństwem spadkodawcy, przypada połowa udziału spadkowego, który przypadł temu z rodziców, które nie dożyło otwarcia spadku (art. 933 & 2 k.c.). OSNC 1984/12/222

21 Grupa druga Kazus: A zmarł i pozostawił żonę. Żyje także troje prawnuków jego jedynego brata. Dzieci brata i jego wnukowie zmarli przed otwarciem spadku. Kto i w jakiej części dojdzie do dziedziczenia?

22 Grupa druga Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 21 czerwca 1968 r. III CRN 147/68 W myśl art. 934 k.c. przypadający udział spadkowy temu z rodzeństwa spadkodawcy, który nie dożył otwarcia spadku, dziedziczą jego zstępni, a więc dzieci, wnukowie itd. Z przepisu tego nie wynikają żadne ograniczenia co do dziedziczenia zstępnych rodzeństwa. Gdyby zamiarem ustawodawcy było ograniczenie dziedziczenia zstępnych rodzeństwa spadkodawcy, to musiałby wprowadzić takie ograniczenie wyraźnym przepisem, jak to uczynił w stosunku do dziedziczenia gospodarstw rolnych w art k.c. Z mocy tego szczególnego przepisu zstępni rodzeństwa nie są powołani z ustawy do dziedziczenia gospodarstwa rolnego. LEX nr 6362

23 Grupa druga Odp.: Zgodnie z art żona dziedziczy połowę spadku. Do spadku dochodzą też prawnuki brata (art ). Każdy z nich (jest ich troje) dziedziczy 1/3 z ½ (brat dziedziczyłby na podstawie 4 połowę - żadne z rodziców nie dożyło otwarcia spadku a więc po każdym z rodziców ¼), czyli 1/3 x ½ = 1/6.

24 Grupa druga Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 września 2007 r. P 19/07 Po rozpoznaniu, z udziałem sądu przedstawiającego pytanie prawne oraz Sejmu i Prokuratora Generalnego, na rozprawie w dniu 4 września 2007 r., pytania prawnego Sądu Rejonowego dla Krakowa-Nowej Huty w Krakowie: czy art zdanie pierwsze ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, ze zm.) w zakresie, w jakim powołuje do dziedziczenia gminę jako spadkobiercę ustawowego, w sytuacji gdy otwarcia spadku dożyło rodzeństwo rodziców spadkodawcy, jest zgodny z art. 2, art. 18, art. 21 ust. 1, art. 31 ust. 3, art. 32 ust. 1 i 2, art. 47, art. 64 ust. 1 i 2 oraz art. 71 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, ( )

25 Grupa druga Sąd Rejonowy dla Krakowa-Nowej Huty w Krakowie, Wydział I Cywilny (dalej: Sąd Rejonowy lub sąd), postanowieniem z 14 marca 2007 r. (sygn. akt I Ns 1275/06/N), przedstawił Trybunałowi Konstytucyjnemu pytanie prawne: czy art zdanie pierwsze ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, ze zm.; dalej: kodeks cywilny lub k.c.) w zakresie, w jakim powołuje do dziedziczenia gminę jako spadkobiercę ustawowego, w sytuacji gdy otwarcia spadku dożyło rodzeństwo rodziców spadkodawcy, jest zgodny z art. 2, art. 18, art. 21 ust. 1, art. 31 ust. 3, art. 32 ust. 1 i 2, art. 47, art. 64 ust. 1 i 2 oraz art. 71 ust. 1 Konstytucji.

26 Grupa druga W dniu 12 marca 2006 r. zmarł Zenon Skowron, bezdzietny kawaler, jedynak; rodzice spadkodawcy, Michał i Marta Skowron, zmarli odpowiednio w: 1993 r. i 1996 r., nie dożywając otwarcia spadku. Spadkodawca nie pozostawił testamentu. Otwarcia spadku dożyli jego krewni ze strony matki, dwie ciotki - siostry matki oraz dwaj wujowie - bracia matki. Zgodnie z artykułami: od 931 do 940 k.c. do kręgu spadkobierców ustawowych zalicza się: współmałżonka, zstępnych, rodziców, rodzeństwo i gminę ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy. Art zdanie pierwsze kodeksu cywilnego przewiduje, że gmina, w której ostatnio zamieszkiwał spadkodawca, nabywa spadek w wypadku braku małżonka spadkodawcy i krewnych powołanych do dziedziczenia z mocy ustawy. Tak ukształtowany porządek dziedziczenia ustawowego wzbudził wątpliwości Sądu Rejonowego co do zgodności art zdania pierwszego k.c. z Konstytucją.

27 Grupa druga i wprowadzenie do grupy trzeciej Zdaniem sądu krąg spadkobierców ustawowych wskazanych w kodeksie cywilnym jest zbyt wąski i art zdanie pierwsze k.c. przewidujący, że w wypadku braku spadkobierców ustawowych zaliczanych do pierwszej i drugiej grupy dziedziczenia spadek przypada gminie ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy, narusza: 1) Art. 18, art. 47 i art. 71 ust. 1 Konstytucji. Zdaniem sądu pojęcie rodziny - na tle art. 18, art. 47 i art. 71 ust. 1 Konstytucji - może być rozumiane wąsko, tj. ograniczać się do współmałżonków i dzieci, a z drugiej strony może być rozumiane bardzo szeroko i być uzależnione od rzeczywistych wzajemnych relacji osób. Pomiędzy tymi dwiema skrajnymi definicjami można stworzyć bardzo wiele definicji, które będą ze sobą łączyć kryteria więzi krwi i wzajemnych relacji osób. Dla potrzeb niniejszego pytania, zdaniem sądu, nie ma potrzeby ostatecznego formułowania definicji rodziny. Istnieje potrzeba tylko odpowiedzi na pytanie, czy wujkowie, ciotki, bratanice, bratankowie, siostrzeńcy i siostrzenice tworzą rodzinę, która podlega ochronie na gruncie wskazanych wzorców konstytucyjnych. W ocenie Sądu Rejonowego - tak.

28 Grupa druga i wprowadzenie do grupy trzeciej Sąd (Rejonowy) stoi na stanowisku, że konstytucyjna ochrona rodziny polega również na ochronie jej ekonomicznych podwalin, gdyż od tego w dużej mierze zależy jej stabilność. Jednym ze sposobów bogacenia się rodziny jest nabywanie majątku w drodze dziedziczenia. Zatem ustawowy system dziedziczenia powinien wspierać rodzinę i przewidywać, że to jej członkowie będą spadkobiercami.

29 Grupa druga i wprowadzenie do grupy trzeciej System prawa spadkowego ogranicza zakres dziedziczenia tylko do pewnych członków rodziny, co w ocenie Sądu Rejonowego budzi wątpliwości co do zgodności z Konstytucją. W ocenie sądu okoliczność, że te podmioty, tj. krewni wyłączeni z dziedziczenia ustawowego, mogą dziedziczyć na zasadzie testamentu, nie jest wystarczająca, aby uznać, że konstytucyjna zasada ochrony dziedziczenia nie doznaje uszczerbku na skutek ukształtowania zasad dziedziczenia ustawowego w kodeksie cywilnym. Do sporządzenia testamentu potrzebne jest pozytywne działanie spadkodawcy. Do dziedziczenia ustawowego nie potrzeba żadnego działania. Nie zawsze spadkodawca może sporządzić testament - może to robić tylko osoba mająca pełną zdolność do czynności prawnych.

30 Grupa druga i wprowadzenie do grupy trzeciej 2) Art. 32 ust. 1 i 2 Konstytucji. Zgodnie z art. 934 k.c.: jeżeli którekolwiek z rodzeństwa spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, pozostawiając zstępnych, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego zstępnym. Oznacza to - tak sprawę ujmuje sąd pytający - że jeżeli spadkodawca miał rodzeństwo, które nie dożyło otwarcia spadku, to wtedy jego bratankowie (bratanice, siostrzeńcy, siostrzenice) dziedziczą po nim. W "odwrotną stronę" kodeks cywilny nie przewiduje dziedziczenia ustawowego. W ocenie Sądu Rejonowego taka regulacja budzi wątpliwości co do zgodności z art. 32 Konstytucji. Pomiędzy wujkiem (ciotką) a bratankiem (bratanicą, siostrzeńcem, siostrzenicą) istnieją takie same relacje pokrewieństwa, natomiast reguły dotyczące ich wzajemnego dziedziczenia po sobie są całkowicie odmienne.

31 Grupa druga i wprowadzenie do grupy trzeciej 3) Art. 21 ust. 1 i art. 64 ust. 1 i 2 Konstytucji. W ocenie sądu, prawo do dziedziczenia polega nie tylko na tym, że dany podmiot może być spadkobiercą. Ochrona prawa do dziedziczenia polega również na stworzeniu takiego systemu dziedziczenia ustawowego, który będzie w powszechnym odczuciu sprawiedliwy i będzie przewidywał dziedziczenie w pierwszej kolejności najbliższej rodziny, potem coraz dalszej, a w braku takowej - gminy (lub Skarbu Państwa). W ocenie sądu główne znaczenie ma dziedziczenie ustawowe, ponieważ jest to najbardziej powszechny i najczęstszy sposób dziedziczenia. Zdaniem sądu dopuszczenie do dziedziczenia gminy z pominięciem rodzeństwa rodziców spadkodawcy narusza ich "prawo do dziedziczenia". System taki nie jest sprawiedliwy. Dopuszczenie możliwości dziedziczenia w drodze testamentu nie jest wystarczające, ponieważ bywa, że testament nie może być sporządzony.

32 Grupa druga i wprowadzenie do grupy trzeciej 4) Art. 31 ust. 3 Konstytucji. W ocenie sądu, nie ma racjonalnych podstaw do pozbawienia prawa do dziedziczenia ustawowego rodzeństwa rodziców spadkodawcy w sytuacji, gdy brak jest małżonka spadkodawcy, zstępnych, rodziców, rodzeństwa i zstępnych rodzeństwa. 5) Art. 2 Konstytucji (wyrażający zasadę sprawiedliwości społecznej). Uzasadniając ten zarzut, Sąd Rejonowy przywołał wszystkie wyżej wymienione argumenty i ponadto wskazał, że wujków, ciotki, bratanków, bratanice, siostrzeńców i siostrzenice powszechnie uważa się za bliską rodzinę. Kolejność ustawowego dziedziczenia powinna odpowiadać rzeczywistym relacjom rodzinnym. Gmina powinna dziedziczyć dopiero w sytuacji, gdy już nie ma żadnych krewnych spadkodawcy, aby nie było "niczyich majątków". W ocenie sądu, dopiero tak ukształtowany system dziedziczenia byłby sprawiedliwy. Pominięcie zaś w dziedziczeniu ustawowym bliskiej rodziny budzi wątpliwości co do tego, że to rozwiązanie odpowiada zasadom sprawiedliwości społecznej.

33 Grupa druga i wprowadzenie do grupy trzeciej Trybunał Konstytucyjny: 2.2. Niewątpliwie przewidziany w kodeksie cywilnym ustawowy porządek dziedziczenia powoduje "szybkie" dochodzenie do dziedziczenia gminy (Skarbu Państwa). Sytuacja taka nie występuje w obcych systemach prawnych (por. szeroką historycznoprawną analizę zasad dziedziczenia Skarbu Państwa w wybranych systemach prawnych: M. Stus, Ewolucja zasad dziedziczenia ustawowego w prawie polskim ( ), cz. II, "Rejent" nr 11/2005, s ). W prawie anglosaskim dziedziczenie Skarbu Państwa określane jest jako escheat i generalnie traktowane jest jako wyjątkowe. Stąd tamtejsza doktryna postuluje, aby krąg spadkobierców był jak najszerszy, a wykładnia testamentów miała na uwadze, że w razie braku wyraźnej intencji testatora, raczej dziedziczyli bliżsi krewni niż dalsi, a już na pewno nie podmioty publicznoprawne (tzw. presumption against disinheritance; zob. A. H. Oostrehoff, Oosterhoff on Wills and succession, Carswell, Scarborough 2001, s ). Także kodeksy innych państw europejskich przewidują szersze kręgi dziedziczenia, niż to jest w prawie polskim. Przykładowo, w prawie francuskim porządek dziedziczenia regulują art francuskiego kodeksu cywilnego. Zgodnie z nimi do spadku z ustawy powołani są: małżonek, dzieci i inni zstępni, rodzice, rodzeństwo, pozostali wstępni. Gdy nie ma żadnej ze wskazanych osób, to nie dziedziczy państwo, lecz dziedziczą dalsi krewni spadkodawcy (art aż do 6 stopnia). Wyraźnie zatem i tu promuje się pozostawienie mienia w prywatnych rękach, choćby dalekiej rodziny, ponieważ państwo dopuszczone jest do dziedziczenia dopiero w razie nieobecności wszystkich wskazanych osób (art. 811).

34 Grupa druga i wprowadzenie do grupy trzeciej TK: W doktrynie polskiej stan legis latae jest krytykowany. Między innymi M. Pazdan postuluje poszerzenie kręgu spadkobierców ustawowych (zob. M. Pazdan, O potrzebie i kierunkach zmian dziedziczenia ustawowego w polskim prawie cywilnym, "Rejent" nr 9/2005, s. 46 i n.). Podobne stanowisko zajmują S. Wójcik, J. S. Piątowski i J. Pietrzykowski, akcentując przede wszystkim albo jedynie potrzebę włączenia dziadków do kręgu spadkobierców ustawowych (zob. S. Wójcik, Ochrona interesów jednostki w polskim prawie spadkowym w zakresie powołania do dziedziczenia, ZNUJ, z. 98, Kraków 1981, s , J. S. Piątowski, [w:] System prawa cywilnego, t. 4, Warszawa-Wrocław 1986,, s. 128 i 146., J. Pietrzykowski, Wybrane zagadnienia reformy prawa spadkowego, [w:] Z zagadnień współczesnego prawa cywilnego. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Tomasza Dybowskiego, "Studia Iuridica" 1994, t. 21, s. 250).

35 Grupa druga i wprowadzenie do grupy trzeciej TK: Należy też zauważyć, że prace nad zmianą stanu prawnego co do porządku dziedziczenia ustawowego prowadzi Komisja Kodyfikacyjna Prawa Cywilnego. W projekcie tej Komisji, oznaczonym datą 14 marca 2007 r., postuluje się m.in. poszerzenie kręgu spadkobierców ustawowych o dziadków spadkodawcy i (na zasadzie ograniczonej reprezentacji) ich zstępnych oraz pasierbów spadkodawcy. Takie rozwiązania prowadzą do odsunięcia na dalszy plan dziedziczenia ustawowego gminy (Skarbu Państwa). Także w perspektywie długofalowej, w kontekście nowego kodeksu cywilnego, planuje się, aby znacznie szerzej ujmował on krąg spadkobierców ustawowych (Zielona Księga. Optymalna wizja kodeksu cywilnego w Rzeczypospolitej Polskiej, red. Z. Radwański, Oficyna Wydawnicza Ministerstwa Sprawiedliwości, Warszawa 2006, s ).

36 Grupa druga i wprowadzenie do grupy trzeciej 2.5. Kontestowanie rozwiązań legis latae jako wadliwych aksjologicznie i niesłusznych nie znaczy samo przez się, że naruszają one normy i standardy konstytucyjne. Niesłuszna i nieuzasadniona aksjologicznie norma nie jest per se niekonstytucyjna. Dlatego fakt istnienia projektów ustawodawczych, odnoszących się do odmiennego (szerszego) ukształtowania zasad dziedziczenia ustawowego w odniesieniu do kręgu objętych nim osób, bynajmniej nie przesądza kwestii niekonstytucyjności przepisów istniejących, odmiennie kształtujących te kwestie. Trybunał Konstytucyjny jest powołany do kontroli konstytucyjności, a nie celowości i słuszności kwestionowanych norm prawnych. Dlatego w niniejszej sprawie Trybunał Konstytucyjny musi rozstrzygnąć, czy kwestionowany art k.c. w zakresie, w jakim powołuje do dziedziczenia gminę jako spadkobiercę ustawowego, w sytuacji gdy otwarcia spadku dożyło rodzeństwo rodziców spadkodawcy, jest zgodny z powołanymi w pytaniu prawnym wzorcami konstytucyjnymi. Do dokonania oceny konstytucyjności nie wystarczy potwierdzone licznymi wypowiedziami doktryny wątpliwe aksjologicznie i prakseologicznie zbyt wczesne dopuszczenie dziedziczenia podmiotu publicznoprawnego (gmina) jako kaduka.

37 Grupa druga i wprowadzenie do grupy trzeciej Art zdanie pierwsze ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, ze zm.), w brzmieniu nadanym przez art. 1 pkt 38 ustawy z dnia 14 lutego 2003 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 49, poz. 408) w zakresie, w jakim powołuje do dziedziczenia gminę jako spadkobiercę ustawowego, w sytuacji gdy otwarcia spadku dożyło rodzeństwo rodziców spadkodawcy, jest zgodny z art. 2, art. 18, art. 21 ust. 1, art. 31 ust. 3, art. 32, art. 47, art. 64 ust. 1 i 2 oraz art. 71 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. OTK-A 2007/8/94, Dz.U.2007/168/

38 Grupa trzecia-art. 934 Wprowadzenie dziedziczenia dziadków w razie braku jakichkolwiek spadkobierców należących do grupy pierwszej i drugiej do spadku dochodzą dziadkowie, a w razie śmierci jednego z dziadków jego zstępni według zasad dziedziczenia ustawowego. W razie śmierci dziadka, który nie pozostawił zstępnych dziedziczą w częściach równych wszyscy dziadkowie.

39 Grupa trzecia Po śmierci spadkodawcy pozostało troje dziadków, po czwartym pozostało dwóch synów. Trzeci syn nie dożył otwarcia spadku, ale pozostawił trzy córki. Dziadek testamentem pozbawił dziedziczenia z ustawy jednego syna, który dożył otwarcia spadku. Kto i w jakim ułamku dojdzie do spadku?

40 Grupa trzecia Każdy z trójki dziadków powinien dziedziczyć w częściach równych art in fine k.c. W miejsce zmarłego dziadka wchodzą jego zstępni według porządku dziedziczenia z ustawy (art ). Nie jest to jednak dziedziczenie ustawowe, a jedynie sposób wskazania udziału w spadku. Z tego powodu testament negatywny w tym stanie faktycznym nie ma znaczenia.

41 Grupa trzecia Dlatego każdy z żyjących dziadków dziedziczy w ¼. Pozostała część przypadająca na zstępnych dziadka powinna zostać rozdzielona na trzy części. Dwóch żyjących synów dostanie zatem 1/3 x ¼ = 1/12. Żyjące trzy córki dostaną każda po: 1/3 x 1/12 = 1/36.

42 Grupa trzecia Spadkodawca pozostawił tylko trójkę dziadków. Stosownie do artykułu każdy z nich dziedziczy w 1/3. (1/4+1/3x1/4 przypadająca na zmarłego dziadka/babcię= 1/3 Nie ma znaczenia, że zmarły dziadek był w związku małżeńskim z babcią nie ma tu żadnego uprzywilejowania wszyscy dziadkowie po równo.

43 Grupa czwarta art Dziedziczenie pasierbów Spadkodawca A zmarł. Wcześniej zmarła jego żona, która miała syna z poprzedniego małżeństwa. Jej poprzedni mąż umarł przed śmiercią A. Syn żony A także nie żyje, ale pozostawił dwoje dzieci. Czy dojdą one do spadku z ustawy?

44 Grupa czwarta Odp. Należy udzielić odpowiedzi negatywnej. W świetle art dziedziczenie pasierba, osoby niespokrewnionej, jest jednak wyjątkiem uzasadnionym szczególną więzią tego pasierba z ojczymem/macochą. Przepis ten raczej nie może być wykładany rozszerzająco nie ma podstaw do stosowania zasady reprezentacji. Zstępni pasierba nie dojdą zatem do spadku.

45 Grupa piąta Zgodnie z art. 935 w razie braku spadkobierców z którejkolwiek poprzednich grup do spadku dojdzie jako spadkobierca przymusowy gmina, w której spadkobierca miał ostatnie miejsce zamieszkania. Jeżeli miejsca tego nie da się ustalić lub leży ono zagranica to dziedziczy Skarb Państwa.

46 Grupa piąta Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19 grudnia 2000 r. V CKN 767/00 Uzasadnienie faktyczne Postanowieniem z dnia 22 września 1997 r. Sąd Rejonowy w Częstochowie stwierdził, że Skarb Państwa nabył przez zasiedzenie z dniem 28 grudnia 1982 r. własność nieruchomości położonej w P. przy ul. K. nr 71, obj. KW nr (...). Z ustaleń Sądu wynika, że na spornej nieruchomości znajduje się apteka, do roku 1951 prowadzona przez właściciela Romana L., który nabył nieruchomość w latach W 1951 r. apteka została upaństwowiona, a jej kierownikiem został Roman L., a następnie jego żona - Klementyna. W 1952 r. Centrala Aptek Społecznych w Ł. zawarła umowę najmu lokalu aptecznego z Romanem L., który odbierał czynsz. Po jego śmierci, wobec niestwierdzenia praw do spadku, czynsz za nieruchomość wpłacano na specjalne konto utworzone na rzecz spadkobierców zmarłego, a kierownictwo apteki powierzono innej osobie.

47 Grupa piąta Spadek po Romanie L. nabyła w całości jego żona Klementyna, która zmarła dnia 17 września 1961 r. Postanowieniem z dnia 5 grudnia 1972 r. Sąd Powiatowy w P. po dokonaniu ogłoszeń i ustaleniu, że zmarła nie pozostawiła spadkobierców ani nie sporządziła testamentu, stwierdził nabycie spadku po niej przez Skarb Państwa w całości (art k.c.). Postanowienie to stało się prawomocne w dniu 28 grudnia 1972 r. i na jego podstawie Skarb Państwa został wpisany do księgi wieczystej jako właściciel spornej nieruchomości. Z kolei, na mocy decyzji z dnia 27 lipca 1973 r. Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w P. przekazało nieruchomość w użytkowanie, na czas nie określony Zarządowi Aptek Województwa Ł. Decyzją z dnia 24 grudnia 1991 r. Urząd Wojewódzki w Częstochowie przekazał tę nieruchomość, jako mienie komunalne, nieodpłatnie, na rzecz Miasta P. Postanowieniem z dnia 20 listopada 1991 r. Sąd Rejonowy w Częstochowie zmienił postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku po Klementynie L. w ten sposób, że stwierdził nabycie spadku po niej przez spadkobierców testamentowych Annę S., Janusza K. i Izabelę K. po 1/3 części. W związku z tym Urząd Wojewódzki uchylił swą decyzję komunalizacyjną z dnia 24 grudnia 1991 r. i postępowanie umorzył.

48 Grupa piąta W tym stanie rzeczy Sąd pierwszej instancji przyjął, że wprawdzie posiadanie nieruchomości przez Skarb Państwa w pierwszym okresie miało charakter zależny, jednakże następnie doszło do zmiany charakteru posiadania na samoistne w dobrej wierze. Stało się tak na skutek wydania prawomocnego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku z dnia 5 grudnia 1971 r. oraz dokonanego na tej podstawie wpisu do księgi wieczystej. W ocenie Sądu, samoistność posiadania oraz dobra wiara wynikały z przekonania Skarbu Państwa, że jest spadkobiercą Klementyny L. W tej sytuacji wniosek Skarbu Państwa o stwierdzenie zasiedzenia został przez Sąd Rejonowy w Częstochowie - postanowieniem z dnia 22 września 1997 r. - uwzględniony.

49 Grupa piąta Apelacje od tego postanowienia, wniesione przez Annę S. i Janusza K., Sąd Okręgowy w Częstochowie - orzeczeniem z dnia 1 czerwca 1999 r. - oddalił. Sąd drugiej instancji podzielił ustalenia Sądu Rejonowego, a także wszystkie poczynione przez ten Sąd wnioski prawne. Kasacja uczestników Anny S. i Janusza K. została oparta na obydwu podstawach z art k.p.c. Skarżący zarzucili naruszenie art i art. 175 k.c. przez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, oraz art. 217, 233, 299 i 385 k.p.c. "przez nieprzeprowadzenie dowodów na wyjaśnienie faktów mających rozstrzygający wpływ na wynik sprawy".

50 Grupa piąta Przechodząc do tej oceny, należy uznać za oczywiste, że posiadanie mogące prowadzić do zasiedzenia musi mieć kwalifikowany charakter, to znaczy musi być - jak się przyjmuje w doktrynie - posiadaniem "właścicielskim". Chodzi o taką sytuację, w której osoba, na skutek jakiegoś konkretnego zdarzenia, uzyskuje tytuł (podstawę) do posiadania rzeczy wyłącznie we własnym imieniu, niezależnie od tego czy działa w dobrej, czy w złej wierze. Najczęściej jest to nabycie rzeczy w drodze umowy przenoszącej własność, ale zawartej bez zachowania wymaganej formy, albo w drodze umowy wprawdzie zawartej w przepisanej formie, lecz nieważnej, np. z leżących po stronie zbywcy przyczyn przewidzianych w art. 82 k.c. W wyjątkowych sytuacjach uzasadnionym tytułem do posiadania "właścicielskiego" może stać się nawet samowolne, bezprawne przejęcie rzeczy (apprehensio possessionis). Poza tym, zważywszy, że w prawie polskim nie obowiązuje zasada nemo sibi ipse causam possesionis mutare potest, dopuszczalne jest również przekształcenie charakteru władztwa w wyniku zmiany woli posiadacza, zawsze jednak musi ono wynikać z uzasadniających tę zmianę okoliczności zewnętrznych (por. np. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 29 października 1996 r., III CKU 8/96, OSNC 1997, nr 4, poz. 38 oraz postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 20 kwietnia 1995 r., II CRN 164/94, niepubl.).

51 Grupa piąta Posiadanie nieruchomości przez Skarb Państwa jako spadkobiercę ustawowego (art k.c.), na podstawie prawomocnego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku, jest posiadaniem samoistnym w dobrej wierze także wtedy, gdy w wyniku postępowania o zmianę tego postanowienia okazało się, że spadek - na podstawie testamentu - nabyły inne osoby. OSNC 2001/7-8/110, OSP 2001/7-8/117, Biul.SN 2001/4/15, Pr.Gosp. 2002/12/17, M.Prawn. 2001/11/

52 Dziedziczenie z ustawy w przypadku przysposobienia Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 kwietnia 1968 r. I CR 112/68 Sam fakt ustalenia ojcostwa nie może stanowić ważnej przyczyny rozwiązania przysposobienia, a utrzymanie stosunku przysposobienia nie wpłynie ujemnie na uprawnienia spadkowe powoda. Zgodnie z art. XIII 1 przep. wprow. k.r. i op. bowiem, przysposobienie dokonane przed dniem 1.I.1965 r. wywołuje skutki przewidziane w art. 124 k.r. i op., czyli ma charakter adopcji niepełnej, przy której powód zachowuje prawo do dziedziczenia po ojcu biologicznym (art k.c. - dawn. art pr. sp.). LEX nr 6316

53 Wyłączenie małżonka od dziedziczenia z ustawy 1) art k.c. prawna separacja małżonków 2) wystąpienie przez spadkodawcę o rozwiązanie małżeństwa przez rozwód lub o separacje z winy drugiego małżonka (art )

54 Wyłączenie małżonka od dziedziczenia z ustawy Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 kwietnia 2002 r. I CKN 1345/99 Uzasadnienie faktyczne Wyrokiem z dnia 20 kwietnia 1999 r. Sąd Apelacyjny w W. oddalił apelację powódki Iwony K. od wyroku Sądu Wojewódzkiego w W. z dnia 7 października 1998 r. Tym ostatnim wyrokiem oddalono żądanie powódki o wyłączenie od dziedziczenia małżonka spadkodawcy. W rozpoznawanej sprawie pozwana Danuta K. oraz spadkodawca Jan K. zawarli związek małżeński 15 czerwca 1974 r. W 1978 r. Jan K. wystąpił z powództwem o rozwód z winy żony. Wyrokiem z dnia 21 kwietnia 1978 r. został orzeczony rozwód. Jednak na skutek wniesienia rewizji, a następnie zawieszenia postępowania na zgodny wniosek stron, wyrok ten nie uprawomocnił się (postępowanie zostało umorzone w 1982 r.). W dniu 6 stycznia 1979 r. Jan K. zawarł związek małżeński z Zofią K. Z tego związku urodziła się Iwona K., powódka w niniejszej sprawie.

55 Wyłączenie małżonka od dziedziczenia z ustawy Jan K. zmarł 15 sierpnia 1996 r. Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku wniosły Danuta K. i Zofia K. W dniu 25 listopada 1997 r. Sąd Wojewódzki w W. unieważnił małżeństwo spadkodawcy z Zofią K. wskazując, że Jan K. zawierając ten związek pozostawał w złej wierze. Po zapadnięciu tego wyroku Iwona K. wystąpiła przeciwko Danucie K. z powództwem o wyłączenie jej od dziedziczenia na podstawie art. 940 k.c.

56 Wyłączenie małżonka od dziedziczenia z ustawy Sąd I instancji oddalił to powództwo wskazując, że przekroczony został termin do wystąpienia z takim żądaniem, gdyż art. 940 k.c. przewiduje termin 6-miesięczny liczony od chwili dowiedzenia się przez spadkobiercę o otwarciu spadku, nie więcej jednak niż rok od otwarcia spadku. Sąd Apelacyjny, oddalając apelację powódki, dokonał obszernej analizy przesłanek roszczenia o wyłączenie małżonka od dziedziczenia określonych w art. 940 k.c. W szczególności podkreślił, że jedną z takich przesłanek jest śmierć spadkodawcy w toku procesu rozwodowego. Przyjmuje się bowiem założenie, że małżeństwo zostałoby rozwiązane, gdyby śmierć spadkodawcy nie uniemożliwiła doprowadzenia procesu rozwodowego do końca. Umorzenie postępowania rozwodowego przed śmiercią spadkodawcy (w rozpoznawanej sprawie 14 lat), prowadzić musi do negatywnego rozstrzygnięcia o żądaniu powódki. Sąd wskazał także, że nie jest dopuszczalna rozszerzająca wykładnia art. 940 k.c. i brak jest podstaw do przyjęcia, aby określony w tym przepisie termin rozpoczynał swój bieg w innej chwili niż otwarcie spadku.

57 Wyłączenie małżonka od dziedziczenia z ustawy Kasacja powódki oparta została na podstawie naruszenia prawa materialnego (art pkt 1 k.p.c.). Podnosi się niezastosowanie art. 5 k.c. oraz błędną wykładnię art i art k.c. polegającą na przyjęciu, że bieg terminu określonego w art k.c. nie może być liczony od daty wyroku unieważniającego związek małżeński spadkodawcy z Zofią K.

58 Wyłączenie małżonka od dziedziczenia z ustawy Sąd Najwyższy zważył, co następuje: W rozpoznawanej sprawie w sposób wyraźny występują dwa zagadnienia: pierwsze, to możliwość wystąpienia z powództwem z art k.c. po upływie terminu przewidzianego w art k.c.; drugie, to interpretacja przesłanki wystąpienia przez spadkodawcę z powództwem o rozwód.

59 Wyłączenie małżonka od dziedziczenia z ustawy Analizę wskazanych zagadnień rozpocząć należy od interpretacji jednej z przesłanek określonych w art k.c., to jest od wymogu, aby spadkodawca wytoczył powództwo o rozwód z winy współmałżonka, a żądanie to było uzasadnione. Kodeks cywilny, regulując ustawowy porządek dziedziczenia, do kręgu spadkobierców ustawowych zalicza małżonka. Podmiot ten pozostaje przy tym w sytuacji uprzywilejowanej w tym sensie, że należy zarówno do pierwszej, jak i drugiej grupy spadkobierców ustawowych. Dziedziczy w zbiegu ze zstępnymi spadkodawcy (tzw. pierwsza grupa spadkobierców ustawowych - art. 931 k.c.), jak również w zbiegu z jego rodzicami i rodzeństwem (druga grupa spadkobierców - art. 932 k.c.), a w sytuacji gdy spadkodawca nie pozostawił ani zstępnych, ani rodziców, ani rodzeństwa lub zstępnych rodzeństwa, małżonek pozostaje wyłącznym spadkobiercą ustawowym (art k.c.).

60 Wyłączenie małżonka od dziedziczenia z ustawy Zgodnie z utrwalonym poglądem przesłankę dziedziczenia ustawowego stanowi pozostawanie w formalnym związku małżeńskim ze spadkodawcą w chwili otwarcia spadku. Bez znaczenia pozostają inne okoliczności dotyczące konkretnego małżeństwa, np. występowanie trwałego faktycznego rozłączenia. Takie ukształtowanie ustawowego dziedziczenia małżonka spadkodawcy powoduje, że w sytuacji gdy w chwili otwarcia spadku toczył się proces rozwodowy, ale nie zapadło jeszcze orzeczenie rozwiązujące małżeństwo, małżonek zmarłego dochodzi do dziedziczenia z ustawy. Proces rozwodowy nie może bowiem toczyć się po śmierci jednej ze stron; postępowanie podlega umorzeniu zgodnie z art. 446 k.p.c. Stosowanie powyższych uregulowań może prowadzić do powstania sytuacji, w których dojście małżonka spadkodawcy do dziedziczenia byłoby w powszechnym odczuciu niesprawiedliwe, naruszałoby poczucie słuszności. Chodzi o przypadki, w których do dziedziczenia o zmarłym dochodziłby małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia małżeńskiego.

61 Wyłączenie małżonka od dziedziczenia z ustawy Dla wyeliminowania takich sytuacji ustawodawca zawarł w art. 940 k.c. uregulowanie pozwalające na przeprowadzenie postępowania weryfikującego zarzuty podniesione przez spadkodawcę przeciwko małżonkowi. Proces toczący się na podstawie art. 940 k.c. może bowiem prowadzić, w zakresie dziedziczenia ustawowego, do takich samych skutków, jak rozwiązanie małżeństwa - wyłączyć małżonka spadkodawcy z kręgu spadkobierców ustawowych. Należy jednak mieć na uwadze, że norma z art. 940 k.c. stanowi wyjątek od zasady, zgodnie z którą osoba pozostająca ze spadkodawcą, do chwili jego śmierci, w związku małżeńskim, należy do kręgu spadkobierców ustawowych. Stąd stosunkowo krótki termin, w którym dopuszczalne jest wystąpienie z powództwem o wyłączenie małżonka spadkodawcy od dziedziczenia, a ponadto ograniczony krąg podmiotów legitymowanych do wystąpienia z takim żądaniem (por. art k.c.). Oznacza to, że jakakolwiek rozszerzająca wykładnia analizowanego przepisu jest niedopuszczalna. Za takim wnioskiem przemawia także fakt, że dziedziczenie stanowi jedno z praw podlegających ochronie konstytucyjnej. Zgodnie z art. 21 ust. 1 Konstytucji Rzeczpospolita chroni własność i prawo dziedziczenia, wszelkie zatem ograniczenia tego prawa muszą wynikać z przepisów ustawy, a przepisy wprowadzające takie ograniczenia podlegają ścisłej wykładni.

62 Wyłączenie małżonka od dziedziczenia z ustawy Powyższe stwierdzenia prowadzą do wniosku, że za niedopuszczalną należy uznać proponowaną przez skarżącą wykładnię art k.c., zgodnie z którą powództwo o wyłączenie małżonka od dziedziczenia może być wytoczone w sytuacji, gdy kiedykolwiek w czasie małżeństwa zostało wytoczone powództwo o rozwód z winy pozostałego przy życiu małżonka. Taka wykładnia, pozostając w sprzeczności ze wskazanymi wyżej regułami, mogłaby prowadzić do absurdalnych rezultatów. Powództwo o wyłączenie małżonka od dziedziczenia mogłoby bowiem zostać wytoczone (i być może uwzględnione) w sytuacji, gdy zostało wytoczone powództwo o rozwód z winy współmałżonka i wprawdzie obiektywnie było ono uzasadnione, ale powód (późniejszy spadkodawca) wybaczył współmałżonkowi winy i cofnął pozew bądź nie zaskarżył w toku instancji wyroku bezzasadnie oddalającego powództwo.

63 Wyłączenie małżonka od dziedziczenia z ustawy Reasumując, trafnie przyjął Sąd Apelacyjny, że jedną z przesłanek określonych w art k.c. jest toczenie się procesu rozwodowego w chwili otwarcia spadku. Nie znajduje także podstaw prezentowany w kasacji pogląd, zgodnie z którym możliwe jest wytoczenie powództwa o wyłączenie małżonka od dziedziczenia po upływie terminów określonych w art k.c., jeżeli przemawiają za tym zasady współżycia społecznego. Skarżąca podnosi, że w stanie faktycznym rozpoznawanej sprawy potrzeba wytoczenia powództwa powstała dopiero wówczas, gdy zostało unieważnione drugie małżeństwo spadkodawcy (z Zofią K.). Na marginesie można w tym miejscu zauważyć, że stwierdzenie to nie jest do końca prawdziwe, gdyż przed unieważnieniem drugiego małżeństwa spadkodawcy, obie jego żony dochodziły do dziedziczenia z ustawy. Wyeliminowanie pierwszej z nich mogło być zatem już w tym momencie potrzebne.

64 Wyłączenie małżonka od dziedziczenia z ustawy Terminy określone w art k.c. należą do kategorii terminów zawitych. Upływ takich terminów pociąga za sobą wygaśnięcie uprawnienia ograniczonego terminem. Możliwość zastosowania do takich terminów przepisów o przedawnieniu roszczeń majątkowych (art. 117 i n. k.c.) jest kontrowersyjna. Nie rozstrzygając w sposób generalny tej kwestii należy jednak zauważyć, że w odniesieniu do terminów określonych w art k.c. brak jest argumentów przemawiających za dopuszczeniem takiej możliwości. Przeciwko niej przemawia natomiast, poza przedstawionymi wyżej względami, także okoliczność, że porządek dziedziczenia powinien być możliwie szybko ustalony w sposób definitywny.

Uchwała z dnia 14 października 2011 r. III CZP 49/11

Uchwała z dnia 14 października 2011 r. III CZP 49/11 Uchwała z dnia 14 października 2011 r. III CZP 49/11 Sędzia SN Katarzyna Tyczka-Rote (przewodniczący, sprawozdawca) Sędzia SN Józef Frąckowiak Sędzia SA Marek Machnij Sąd Najwyższy w sprawie z wniosku

Bardziej szczegółowo

POSTANOWIENIE. SSN Krzysztof Pietrzykowski (przewodniczący) SSN Iwona Koper SSN Maria Szulc (sprawozdawca)

POSTANOWIENIE. SSN Krzysztof Pietrzykowski (przewodniczący) SSN Iwona Koper SSN Maria Szulc (sprawozdawca) Sygn. akt IV CSK 69/13 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 24 października 2013 r. SSN Krzysztof Pietrzykowski (przewodniczący) SSN Iwona Koper SSN Maria Szulc (sprawozdawca) w sprawie z wniosku

Bardziej szczegółowo

Postanowienie z dnia 19 grudnia 2000 r., V CKN 767/00

Postanowienie z dnia 19 grudnia 2000 r., V CKN 767/00 Postanowienie z dnia 19 grudnia 2000 r., V CKN 767/00 Posiadanie nieruchomości przez Skarb Państwa jako spadkobiercę ustawowego (art. 935 3 k.c.), na podstawie prawomocnego postanowienia o stwierdzeniu

Bardziej szczegółowo

POSTANOWIENIE. SSN Henryk Pietrzkowski (przewodniczący) SSN Bronisław Czech SSN Elżbieta Skowrońska-Bocian (sprawozdawca)

POSTANOWIENIE. SSN Henryk Pietrzkowski (przewodniczący) SSN Bronisław Czech SSN Elżbieta Skowrońska-Bocian (sprawozdawca) Sygn. akt III CK 298/04 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 23 lutego 2005 r. SSN Henryk Pietrzkowski (przewodniczący) SSN Bronisław Czech SSN Elżbieta Skowrońska-Bocian (sprawozdawca) w sprawie

Bardziej szczegółowo

POSTANOWIENIE. oddala skargę kasacyjną. UZASADNIENIE

POSTANOWIENIE. oddala skargę kasacyjną. UZASADNIENIE Sygn. akt III CSK 126/17 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 14 czerwca 2019 r. SSN Kazimierz Zawada (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Anna Owczarek SSN Karol Weitz w sprawie z wniosku B. K.

Bardziej szczegółowo

POSTANOWIENIE. SSN Henryk Pietrzkowski (przewodniczący) SSN Grzegorz Misiurek SSN Katarzyna Tyczka-Rote (sprawozdawca)

POSTANOWIENIE. SSN Henryk Pietrzkowski (przewodniczący) SSN Grzegorz Misiurek SSN Katarzyna Tyczka-Rote (sprawozdawca) Sygn. akt II CSK 608/10 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 1 czerwca 2011 r. SSN Henryk Pietrzkowski (przewodniczący) SSN Grzegorz Misiurek SSN Katarzyna Tyczka-Rote (sprawozdawca) w sprawie

Bardziej szczegółowo

POSTANOWIENIE. SSN Antoni Górski (przewodniczący) SSN Marta Romańska (sprawozdawca) SSN Karol Weitz

POSTANOWIENIE. SSN Antoni Górski (przewodniczący) SSN Marta Romańska (sprawozdawca) SSN Karol Weitz Sygn. akt I CSK 1079/14 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 15 stycznia 2016 r. SSN Antoni Górski (przewodniczący) SSN Marta Romańska (sprawozdawca) SSN Karol Weitz w sprawie z wniosku D. Z.,

Bardziej szczegółowo

POSTANOWIENIE. Sygn. akt I CSK 329/13. Dnia 20 listopada 2013 r. Sąd Najwyższy w składzie:

POSTANOWIENIE. Sygn. akt I CSK 329/13. Dnia 20 listopada 2013 r. Sąd Najwyższy w składzie: Sygn. akt I CSK 329/13 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 20 listopada 2013 r. SSN Antoni Górski (przewodniczący) SSN Anna Kozłowska SSN Dariusz Zawistowski (sprawozdawca) w sprawie z wniosku

Bardziej szczegółowo

Wyrok z dnia 5 grudnia 2002 r., III CKN 943/99

Wyrok z dnia 5 grudnia 2002 r., III CKN 943/99 Wyrok z dnia 5 grudnia 2002 r., III CKN 943/99 Małżonek nie ma interesu prawnego w żądaniu ustalenia nieważności umowy nabycia przez osobę trzecią od współmałżonka własności nieruchomości, jeżeli na jej

Bardziej szczegółowo

POSTANOWIENIE. SSN Maria Szulc (przewodniczący) SSN Józef Frąckowiak SSN Kazimierz Zawada (sprawozdawca)

POSTANOWIENIE. SSN Maria Szulc (przewodniczący) SSN Józef Frąckowiak SSN Kazimierz Zawada (sprawozdawca) Sygn. akt III CSK 42/15 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 21 stycznia 2016 r. SSN Maria Szulc (przewodniczący) SSN Józef Frąckowiak SSN Kazimierz Zawada (sprawozdawca) w sprawie z wniosku F.

Bardziej szczegółowo

Postanowienie z dnia 4 czerwca 2004 r., III CK 61/03

Postanowienie z dnia 4 czerwca 2004 r., III CK 61/03 Postanowienie z dnia 4 czerwca 2004 r., III CK 61/03 Wnuk spadkodawcy nie jest wyłączony od dziedziczenia gospodarstwa rolnego z tej tylko przyczyny, że jego wstępny, który spadek odrzucił, nie dziedziczyłby

Bardziej szczegółowo

Uchwała z dnia 22 czerwca 2005 r., III CZP 23/05

Uchwała z dnia 22 czerwca 2005 r., III CZP 23/05 Uchwała z dnia 22 czerwca 2005 r., III CZP 23/05 Sędzia SN Iwona Koper (przewodniczący, sprawozdawca) Sędzia SN Teresa Bielska-Sobkowicz Sędzia SN Jan Górowski Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa Jadwigi

Bardziej szczegółowo

POSTANOWIENIE. po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej

POSTANOWIENIE. po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej Sygn. akt II CSK 124/05 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 26 stycznia 2006 r. SSN Józef Frąckowiak (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Antoni Górski SSN Krzysztof Pietrzykowski w sprawie z wniosku

Bardziej szczegółowo

POSTANOWIENIE. SSN Iwona Koper (przewodniczący) SSN Teresa Bielska-Sobkowicz (sprawozdawca) SSN Zbigniew Kwaśniewski

POSTANOWIENIE. SSN Iwona Koper (przewodniczący) SSN Teresa Bielska-Sobkowicz (sprawozdawca) SSN Zbigniew Kwaśniewski Sygn. akt V CSK 63/09 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 30 września 2009 r. SSN Iwona Koper (przewodniczący) SSN Teresa Bielska-Sobkowicz (sprawozdawca) SSN Zbigniew Kwaśniewski w sprawie z

Bardziej szczegółowo

POSTANOWIENIE. Sygn. akt IV CZ 96/13. Dnia 11 grudnia 2013 r. Sąd Najwyższy w składzie:

POSTANOWIENIE. Sygn. akt IV CZ 96/13. Dnia 11 grudnia 2013 r. Sąd Najwyższy w składzie: Sygn. akt IV CZ 96/13 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 11 grudnia 2013 r. SSN Mirosława Wysocka (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Iwona Koper SSN Kazimierz Zawada w sprawie z wniosku E. K.

Bardziej szczegółowo

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sygn. akt III CSK 158/09 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 8 września 2011 r. Sąd Najwyższy w składzie : SSN Dariusz Zawistowski (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Jan Górowski SSN Bogumiła

Bardziej szczegółowo

POSTANOWIENIE. SSN Teresa Bielska-Sobkowicz (przewodniczący) SSN Wojciech Katner (sprawozdawca) SSA Elżbieta Fijałkowska

POSTANOWIENIE. SSN Teresa Bielska-Sobkowicz (przewodniczący) SSN Wojciech Katner (sprawozdawca) SSA Elżbieta Fijałkowska Sygn. akt V CSK 12/14 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 13 listopada 2014 r. SSN Teresa Bielska-Sobkowicz (przewodniczący) SSN Wojciech Katner (sprawozdawca) SSA Elżbieta Fijałkowska w sprawie

Bardziej szczegółowo

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sygn. akt V CSK 631/16 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 31 sierpnia 2017 r. SSN Krzysztof Strzelczyk (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Józef Frąckowiak SSN Paweł

Bardziej szczegółowo

POSTANOWIENIE. Sygn. akt IV CSK 732/12. Dnia 20 czerwca 2013 r. Sąd Najwyższy w składzie:

POSTANOWIENIE. Sygn. akt IV CSK 732/12. Dnia 20 czerwca 2013 r. Sąd Najwyższy w składzie: Sygn. akt IV CSK 732/12 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 20 czerwca 2013 r. SSN Iwona Koper (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Mirosław Bączyk SSN Anna Kozłowska w sprawie z wniosku F. P. przy

Bardziej szczegółowo

POSTANOWIENIE. SSN Krzysztof Strzelczyk (przewodniczący) SSN Zbigniew Kwaśniewski SSN Grzegorz Misiurek (sprawozdawca)

POSTANOWIENIE. SSN Krzysztof Strzelczyk (przewodniczący) SSN Zbigniew Kwaśniewski SSN Grzegorz Misiurek (sprawozdawca) Sygn. akt IV CSK 224/11 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 19 stycznia 2012 r. SSN Krzysztof Strzelczyk (przewodniczący) SSN Zbigniew Kwaśniewski SSN Grzegorz Misiurek (sprawozdawca) w sprawie

Bardziej szczegółowo

POSTANOWIENIE. Uzasadnienie

POSTANOWIENIE. Uzasadnienie Sygn. akt I CSK 455/09 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 16 czerwca 2010 r. SSN Krzysztof Pietrzykowski (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Jan Górowski SSA Jan Futro w sprawie z wniosku Z. L.

Bardziej szczegółowo

POSTANOWIENIE. Sygn. akt V CSK 635/14. Dnia 6 sierpnia 2015 r. Sąd Najwyższy w składzie:

POSTANOWIENIE. Sygn. akt V CSK 635/14. Dnia 6 sierpnia 2015 r. Sąd Najwyższy w składzie: Sygn. akt V CSK 635/14 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 6 sierpnia 2015 r. SSN Iwona Koper (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Wojciech Katner SSN Zbigniew Kwaśniewski w sprawie z wniosku A.

Bardziej szczegółowo

POSTANOWIENIE. SSN Tadeusz Wiśniewski (przewodniczący) SSN Mirosław Bączyk (sprawozdawca) SSN Marta Romańska

POSTANOWIENIE. SSN Tadeusz Wiśniewski (przewodniczący) SSN Mirosław Bączyk (sprawozdawca) SSN Marta Romańska Sygn. akt I CSK 293/10 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 4 marca 2011 r. SSN Tadeusz Wiśniewski (przewodniczący) SSN Mirosław Bączyk (sprawozdawca) SSN Marta Romańska w sprawie z wniosku Andrzeja

Bardziej szczegółowo

POSTANOWIENIE. SSN Marek Sychowicz (przewodniczący) SSN Henryk Pietrzkowski (sprawozdawca) SSN Dariusz Zawistowski

POSTANOWIENIE. SSN Marek Sychowicz (przewodniczący) SSN Henryk Pietrzkowski (sprawozdawca) SSN Dariusz Zawistowski Sygn. akt III CSK 18/07 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 22 sierpnia 2007 r. SSN Marek Sychowicz (przewodniczący) SSN Henryk Pietrzkowski (sprawozdawca) SSN Dariusz Zawistowski w sprawie z

Bardziej szczegółowo

POSTANOWIENIE. po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej. skargi kasacyjnej wnioskodawców od postanowienia Sądu Okręgowego

POSTANOWIENIE. po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej. skargi kasacyjnej wnioskodawców od postanowienia Sądu Okręgowego Sygn. akt V CSK 436/10 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 13 października 2011 r. SSN Irena Gromska-Szuster (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Kazimierz Zawada SSA Roman Dziczek w sprawie z

Bardziej szczegółowo

POSTANOWIENIE. SSN Grzegorz Misiurek (przewodniczący) SSN Mirosław Bączyk SSN Marta Romańska (sprawozdawca)

POSTANOWIENIE. SSN Grzegorz Misiurek (przewodniczący) SSN Mirosław Bączyk SSN Marta Romańska (sprawozdawca) Sygn. akt III CSK 17/11 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 25 listopada 2011 r. SSN Grzegorz Misiurek (przewodniczący) SSN Mirosław Bączyk SSN Marta Romańska (sprawozdawca) w sprawie z wniosku

Bardziej szczegółowo

POSTANOWIENIE. SSN Dariusz Zawistowski (przewodniczący) SSN Józef Frąckowiak SSN Irena Gromska-Szuster (sprawozdawca)

POSTANOWIENIE. SSN Dariusz Zawistowski (przewodniczący) SSN Józef Frąckowiak SSN Irena Gromska-Szuster (sprawozdawca) Sygn. akt III CSK 380/06 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 16 marca 2007 r. SSN Dariusz Zawistowski (przewodniczący) SSN Józef Frąckowiak SSN Irena Gromska-Szuster (sprawozdawca) w sprawie

Bardziej szczegółowo

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. Dnia 7 marca 2013 r. Sąd Najwyższy w składzie :

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. Dnia 7 marca 2013 r. Sąd Najwyższy w składzie : Sygn. akt IV CSK 469/12 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 7 marca 2013 r. Sąd Najwyższy w składzie : SSN Krzysztof Strzelczyk (przewodniczący) SSN Mirosław Bączyk (sprawozdawca) SSN Marian

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA. Protokolant Katarzyna Bartczak

UCHWAŁA. Protokolant Katarzyna Bartczak Sygn. akt III CZP 36/18 UCHWAŁA Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 19 października 2018 r. SSN Marta Romańska (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Władysław Pawlak SSN Karol Weitz Protokolant Katarzyna Bartczak

Bardziej szczegółowo

POSTANOWIENIE. SSN Mirosława Wysocka (przewodniczący) SSN Władysław Pawlak (sprawozdawca) SSN Agnieszka Piotrowska

POSTANOWIENIE. SSN Mirosława Wysocka (przewodniczący) SSN Władysław Pawlak (sprawozdawca) SSN Agnieszka Piotrowska Sygn. akt IV CSK 691/15 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 7 września 2016 r. SSN Mirosława Wysocka (przewodniczący) SSN Władysław Pawlak (sprawozdawca) SSN Agnieszka Piotrowska w sprawie z wniosku

Bardziej szczegółowo

POSTANOWIENIE. SSN Irena Gromska-Szuster (przewodniczący) SSN Jan Górowski SSN Krzysztof Pietrzykowski (sprawozdawca)

POSTANOWIENIE. SSN Irena Gromska-Szuster (przewodniczący) SSN Jan Górowski SSN Krzysztof Pietrzykowski (sprawozdawca) Sygn. akt III CSK 331/10 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 3 czerwca 2011 r. SSN Irena Gromska-Szuster (przewodniczący) SSN Jan Górowski SSN Krzysztof Pietrzykowski (sprawozdawca) w sprawie

Bardziej szczegółowo

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sygn. akt II CSK 141/05 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 24 lutego 2006 r. SSN Maria Grzelka (przewodniczący) SSN Józef Frąckowiak (sprawozdawca) SSA Krzysztof

Bardziej szczegółowo

POSTANOWIENIE. SSN Mirosław Bączyk (przewodniczący) SSN Gerard Bieniek SSN Irena Gromska-Szuster (sprawozdawca)

POSTANOWIENIE. SSN Mirosław Bączyk (przewodniczący) SSN Gerard Bieniek SSN Irena Gromska-Szuster (sprawozdawca) Sygn. akt III CK 637/04 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 6 lipca 2005 r. SSN Mirosław Bączyk (przewodniczący) SSN Gerard Bieniek SSN Irena Gromska-Szuster (sprawozdawca) w sprawie z wniosku

Bardziej szczegółowo

Uchwała z dnia 16 listopada 2004 r., III CZP 64/04

Uchwała z dnia 16 listopada 2004 r., III CZP 64/04 Uchwała z dnia 16 listopada 2004 r., III CZP 64/04 Sędzia SN Mirosława Wysocka (przewodniczący) Sędzia SN Henryk Pietrzkowski (sprawozdawca) Sędzia SN Hubert Wrzeszcz Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa

Bardziej szczegółowo

Postanowienie z dnia 13 czerwca 2001 r., II CKN 543/00

Postanowienie z dnia 13 czerwca 2001 r., II CKN 543/00 Postanowienie z dnia 13 czerwca 2001 r., II CKN 543/00 Określenie osoby spadkobiercy w drodze wykładni testamentu jest możliwe wtedy, gdy w testamencie zawarto jednoznaczne kryteria, pozwalające ustalić

Bardziej szczegółowo

Spadek Dziedziczenie ustawowe

Spadek Dziedziczenie ustawowe Spadek Dziedziczenie ustawowe Pojęcie i skład spadku Art. 922 k.c., w skład spadku wchodzą następujące prawa i obowiązki: 1) mające charakter cywilnoprawny 2) mające charakter majątkowy 3) niezwiązane

Bardziej szczegółowo

POSTANOWIENIE. SSN Jan Górowski (przewodniczący) SSN Józef Frąckowiak (sprawozdawca) SSN Irena Gromska-Szuster

POSTANOWIENIE. SSN Jan Górowski (przewodniczący) SSN Józef Frąckowiak (sprawozdawca) SSN Irena Gromska-Szuster Sygn. akt I CSK 114/09 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 6 listopada 2009 r. SSN Jan Górowski (przewodniczący) SSN Józef Frąckowiak (sprawozdawca) SSN Irena Gromska-Szuster w sprawie z wniosku

Bardziej szczegółowo

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sygn. akt I CSK 599/11 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 4 lipca 2012 r. SSN Tadeusz Wiśniewski (przewodniczący) SSN Anna Kozłowska (sprawozdawca) SSN Dariusz Zawistowski

Bardziej szczegółowo

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sygn. akt IV CSK 614/14 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 3 lipca 2015 r. SSN Grzegorz Misiurek (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Krzysztof Strzelczyk SSN Anna Owczarek

Bardziej szczegółowo

POSTANOWIENIE. Sygn. akt V CSK 686/14. Dnia 24 września 2015 r. Sąd Najwyższy w składzie:

POSTANOWIENIE. Sygn. akt V CSK 686/14. Dnia 24 września 2015 r. Sąd Najwyższy w składzie: Sygn. akt V CSK 686/14 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 24 września 2015 r. SSN Teresa Bielska-Sobkowicz (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Mirosław Bączyk SSN Krzysztof Strzelczyk w sprawie

Bardziej szczegółowo

POSTANOWIENIE. odmawia przyjęcia kasacji do rozpoznania. UZASADNIENIE

POSTANOWIENIE. odmawia przyjęcia kasacji do rozpoznania. UZASADNIENIE Sygn. akt I PK 135/03 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 9 kwietnia 2003 r. SSN Andrzej Wróbel w sprawie z powództwa P. G. przeciwko L. Spółce z o.o. o sprostowanie świadectwa pracy i zapłatę,

Bardziej szczegółowo

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sygn. akt I CSK 63/07 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 18 maja 2007 r. del. SSN Antoni Górski (przewodniczący) SSN Krzysztof Pietrzykowski (sprawozdawca) SSA Marta

Bardziej szczegółowo

Postanowienie z dnia 3 lutego 2012 r., I CZ 9/12. Sprawa o uznanie spadkobiercy za niegodnego dziedziczenia jest sprawą o prawa majątkowe.

Postanowienie z dnia 3 lutego 2012 r., I CZ 9/12. Sprawa o uznanie spadkobiercy za niegodnego dziedziczenia jest sprawą o prawa majątkowe. Postanowienie z dnia 3 lutego 2012 r., I CZ 9/12 Sprawa o uznanie spadkobiercy za niegodnego dziedziczenia jest sprawą o prawa majątkowe. Sędzia SN Jan Górowski (przewodniczący) Sędzia SN Barbara Myszka

Bardziej szczegółowo

POSTANOWIENIE. Sygn. akt II CSK 416/16. Dnia 5 kwietnia 2017 r. Sąd Najwyższy w składzie:

POSTANOWIENIE. Sygn. akt II CSK 416/16. Dnia 5 kwietnia 2017 r. Sąd Najwyższy w składzie: Sygn. akt II CSK 416/16 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 5 kwietnia 2017 r. SSN Bogumiła Ustjanicz (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Irena Gromska-Szuster SSA Barbara Lewandowska w sprawie

Bardziej szczegółowo

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sygn. akt I CSK 22/11 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 4 listopada 2011 r. SSN Józef Frąckowiak (przewodniczący) SSN Teresa Bielska-Sobkowicz (sprawozdawca) SSA

Bardziej szczegółowo

POSTANOWIENIE. SSN Helena Ciepła (przewodniczący) SSN Jan Górowski SSA Bogumiła Ustjanicz (sprawozdawca)

POSTANOWIENIE. SSN Helena Ciepła (przewodniczący) SSN Jan Górowski SSA Bogumiła Ustjanicz (sprawozdawca) Sygn. akt II CSK 426/08 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 20 stycznia 2009 r. SSN Helena Ciepła (przewodniczący) SSN Jan Górowski SSA Bogumiła Ustjanicz (sprawozdawca) w sprawie z wniosku W.S.

Bardziej szczegółowo

POSTANOWIENIE. SSN Mirosława Wysocka (przewodniczący) SSN Wojciech Katner (sprawozdawca) SSN Krzysztof Strzelczyk

POSTANOWIENIE. SSN Mirosława Wysocka (przewodniczący) SSN Wojciech Katner (sprawozdawca) SSN Krzysztof Strzelczyk Sygn. akt IV CSK 303/16 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 8 marca 2017 r. SSN Mirosława Wysocka (przewodniczący) SSN Wojciech Katner (sprawozdawca) SSN Krzysztof Strzelczyk w sprawie z wniosku

Bardziej szczegółowo

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sygn. akt II CSK 469/08 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 19 lutego 2009 r. SSN Kazimierz Zawada (przewodniczący) SSN Iwona Koper SSN Dariusz Zawistowski (sprawozdawca)

Bardziej szczegółowo

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Antoni Górski (przewodniczący) SSN Krzysztof Pietrzykowski (sprawozdawca) SSN Marta Romańska

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Antoni Górski (przewodniczący) SSN Krzysztof Pietrzykowski (sprawozdawca) SSN Marta Romańska Sygn. akt IV CSK 470/10 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 20 maja 2011 r. SSN Antoni Górski (przewodniczący) SSN Krzysztof Pietrzykowski (sprawozdawca) SSN Marta

Bardziej szczegółowo

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Teresa Bielska-Sobkowicz (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Wojciech Katner SSN Bogumiła Ustjanicz

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Teresa Bielska-Sobkowicz (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Wojciech Katner SSN Bogumiła Ustjanicz Sygn. akt V CSK 109/13 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 9 stycznia 2014 r. SSN Teresa Bielska-Sobkowicz (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Wojciech Katner SSN Bogumiła

Bardziej szczegółowo

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sygn. akt IV CSK 409/12 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 7 marca 2013 r. SSN Krzysztof Strzelczyk (przewodniczący) SSN Mirosław Bączyk (sprawozdawca) SSN Marian

Bardziej szczegółowo

POSTANOWIENIE. Sygn. akt II CSK 62/06. Dnia 30 sierpnia 2006 r. Sąd Najwyższy w składzie :

POSTANOWIENIE. Sygn. akt II CSK 62/06. Dnia 30 sierpnia 2006 r. Sąd Najwyższy w składzie : Sygn. akt II CSK 62/06 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 30 sierpnia 2006 r. SSN Marek Sychowicz (przewodniczący) SSN Maria Grzelka (sprawozdawca) SSN Grzegorz Misiurek w sprawie z wniosku

Bardziej szczegółowo

POSTANOWIENIE. SSN Jacek Gudowski (przewodniczący) SSN Iwona Koper (sprawozdawca) SSN Bogumiła Ustjanicz. Protokolant Iwona Budzik

POSTANOWIENIE. SSN Jacek Gudowski (przewodniczący) SSN Iwona Koper (sprawozdawca) SSN Bogumiła Ustjanicz. Protokolant Iwona Budzik Sygn. akt III CZP 73/16 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 24 listopada 2016 r. SSN Jacek Gudowski (przewodniczący) SSN Iwona Koper (sprawozdawca) SSN Bogumiła Ustjanicz Protokolant Iwona Budzik

Bardziej szczegółowo

POSTANOWIENIE. Sygn. akt I CK 277/05. Dnia 25 stycznia 2006 r. Sąd Najwyższy w składzie :

POSTANOWIENIE. Sygn. akt I CK 277/05. Dnia 25 stycznia 2006 r. Sąd Najwyższy w składzie : Sygn. akt I CK 277/05 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 25 stycznia 2006 r. SSN Tadeusz Wiśniewski (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Gerard Bieniek SSN Irena Gromska-Szuster Protokolant Beata

Bardziej szczegółowo

POSTANOWIENIE. Protokolant Ewa Krentzel

POSTANOWIENIE. Protokolant Ewa Krentzel Sygn. akt I CSK 3/07 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 29 marca 2007 r. SSN Tadeusz Wiśniewski (przewodniczący autor uzasadnienia) SSN Maria Grzelka SSN Tadeusz Żyznowski (sprawozdawca) Protokolant

Bardziej szczegółowo

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. Dnia 6 maja 2011 r. Sąd Najwyższy w składzie :

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. Dnia 6 maja 2011 r. Sąd Najwyższy w składzie : Sygn. akt II CSK 410/10 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 6 maja 2011 r. Sąd Najwyższy w składzie : SSN Krzysztof Pietrzykowski (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Wojciech Katner SSN Katarzyna

Bardziej szczegółowo

Wyrok z dnia 24 listopada 2000 r., V CKN 1214/00

Wyrok z dnia 24 listopada 2000 r., V CKN 1214/00 Wyrok z dnia 24 listopada 2000 r., V CKN 1214/00 Przepis art. 208 ust. 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (jedn. tekst: Dz.U z 2000 r. Nr 46, poz. 543) nie uzależnia oddania

Bardziej szczegółowo

POSTANOWIENIE. SSN Wojciech Katner (przewodniczący) SSN Maria Szulc (sprawozdawca) SSN Bogumiła Ustjanicz

POSTANOWIENIE. SSN Wojciech Katner (przewodniczący) SSN Maria Szulc (sprawozdawca) SSN Bogumiła Ustjanicz Sygn. akt IV CZ 5/13 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 27 lutego 2013 r. SSN Wojciech Katner (przewodniczący) SSN Maria Szulc (sprawozdawca) SSN Bogumiła Ustjanicz w sprawie z powództwa T.

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA. SSN Dariusz Dończyk (przewodniczący) SSN Anna Owczarek SSN Maria Szulc (sprawozdawca) Protokolant Bożena Kowalska

UCHWAŁA. SSN Dariusz Dończyk (przewodniczący) SSN Anna Owczarek SSN Maria Szulc (sprawozdawca) Protokolant Bożena Kowalska Sygn. akt III CZP 46/15 UCHWAŁA Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 27 sierpnia 2015 r. SSN Dariusz Dończyk (przewodniczący) SSN Anna Owczarek SSN Maria Szulc (sprawozdawca) Protokolant Bożena Kowalska w sprawie

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA. Protokolant Bożena Nowicka

UCHWAŁA. Protokolant Bożena Nowicka Sygn. akt III CZP 48/07 UCHWAŁA Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 19 czerwca 2007 r. SSN Henryk Pietrzkowski (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Teresa Bielska-Sobkowicz SSN Marian Kocon Protokolant Bożena

Bardziej szczegółowo

POSTANOWIENIE. Sygn. akt II CNP 52/18. Dnia 8 stycznia 2019 r. Sąd Najwyższy w składzie: SSN Monika Koba

POSTANOWIENIE. Sygn. akt II CNP 52/18. Dnia 8 stycznia 2019 r. Sąd Najwyższy w składzie: SSN Monika Koba Sygn. akt II CNP 52/18 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 8 stycznia 2019 r. SSN Monika Koba po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 8 stycznia 2019 r. skargi J. B. i

Bardziej szczegółowo

POSTANOWIENIE. SSN Wojciech Katner (przewodniczący) SSN Dariusz Zawistowski SSN Katarzyna Tyczka-Rote (sprawozdawca)

POSTANOWIENIE. SSN Wojciech Katner (przewodniczący) SSN Dariusz Zawistowski SSN Katarzyna Tyczka-Rote (sprawozdawca) Sygn. akt I CSK 361/09 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 25 lutego 2010 r. SSN Wojciech Katner (przewodniczący) SSN Dariusz Zawistowski SSN Katarzyna Tyczka-Rote (sprawozdawca) w sprawie z

Bardziej szczegółowo

POSTANOWIENIE. SSN Karol Weitz (przewodniczący) SSN Anna Owczarek (sprawozdawca) SSN Krzysztof Pietrzykowski

POSTANOWIENIE. SSN Karol Weitz (przewodniczący) SSN Anna Owczarek (sprawozdawca) SSN Krzysztof Pietrzykowski Sygn. akt III CSK 308/17 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 15 grudnia 2017 r. SSN Karol Weitz (przewodniczący) SSN Anna Owczarek (sprawozdawca) SSN Krzysztof Pietrzykowski w sprawie z wniosku

Bardziej szczegółowo

POSTANOWIENIE. Sygn. akt II CSK 647/07. Dnia 18 kwietnia 2008 r. Sąd Najwyższy w składzie :

POSTANOWIENIE. Sygn. akt II CSK 647/07. Dnia 18 kwietnia 2008 r. Sąd Najwyższy w składzie : Sygn. akt II CSK 647/07 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 18 kwietnia 2008 r. SSN Antoni Górski (przewodniczący) SSN Józef Frąckowiak SSN Elżbieta Skowrońska-Bocian (sprawozdawca) w sprawie

Bardziej szczegółowo

Wyrok z dnia 19 stycznia 2005 r., V CK 364/04

Wyrok z dnia 19 stycznia 2005 r., V CK 364/04 Wyrok z dnia 19 stycznia 2005 r., V CK 364/04 W razie wniesienia apelacji od wyroku orzekającego rozwód w części dotyczącej winy rozkładu pożycia małżeńskiego tylko przez jednego małżonka, sąd drugiej

Bardziej szczegółowo

POSTANOWIENIE. SSN Katarzyna Tyczka-Rote (przewodniczący) SSN Mirosław Bączyk (sprawozdawca) SSN Barbara Myszka

POSTANOWIENIE. SSN Katarzyna Tyczka-Rote (przewodniczący) SSN Mirosław Bączyk (sprawozdawca) SSN Barbara Myszka Sygn. akt I CSK 315/09 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 12 lutego 2010 r. SSN Katarzyna Tyczka-Rote (przewodniczący) SSN Mirosław Bączyk (sprawozdawca) SSN Barbara Myszka w sprawie z wniosku

Bardziej szczegółowo

POSTANOWIENIE. SSN Józef Frąckowiak (przewodniczący) SSN Irena Gromska-Szuster (sprawozdawca) SSN Dariusz Zawistowski. Protokolant Ewa Krentzel

POSTANOWIENIE. SSN Józef Frąckowiak (przewodniczący) SSN Irena Gromska-Szuster (sprawozdawca) SSN Dariusz Zawistowski. Protokolant Ewa Krentzel Sygn. akt I CSK 653/14 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 14 listopada 2014 r. SSN Józef Frąckowiak (przewodniczący) SSN Irena Gromska-Szuster (sprawozdawca) SSN Dariusz Zawistowski Protokolant

Bardziej szczegółowo

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sygn. akt III CSK 43/12 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 6 grudnia 2012 r. SSN Hubert Wrzeszcz (przewodniczący) SSN Teresa Bielska-Sobkowicz (sprawozdawca) SSN

Bardziej szczegółowo

POSTANOWIENIE. Sygn. akt III CK 472/03. Dnia 3 listopada 2004 r. Sąd Najwyższy w składzie :

POSTANOWIENIE. Sygn. akt III CK 472/03. Dnia 3 listopada 2004 r. Sąd Najwyższy w składzie : Sygn. akt III CK 472/03 POSTANOWIENIE Dnia 3 listopada 2004 r. Sąd Najwyższy w składzie : SSN Elżbieta Skowrońska-Bocian (przewodniczący) SSN Jan Górowski (sprawozdawca) SSN Maria Grzelka Protokolant Bożena

Bardziej szczegółowo

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sygn. akt II CSK 601/11 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 13 czerwca 2012 r. SSN Jan Górowski (przewodniczący) SSN Mirosław Bączyk (sprawozdawca) SSN Bogumiła Ustjanicz

Bardziej szczegółowo

Postanowienie z dnia 20 października 2010 r., III CZP 72/10

Postanowienie z dnia 20 października 2010 r., III CZP 72/10 Postanowienie z dnia 20 października 2010 r., III CZP 72/10 Zakończenie postępowania w rozumieniu art. 598 2 2 k.p.c. dotyczy jego fazy rozstrzygającej. Sędzia SN Iwona Koper (przewodniczący, sprawozdawca)

Bardziej szczegółowo

POSTANOWIENIE. SSN Małgorzata Wrębiakowska-Marzec

POSTANOWIENIE. SSN Małgorzata Wrębiakowska-Marzec Sygn. akt I UK 367/11 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 9 marca 2012 r. SSN Małgorzata Wrębiakowska-Marzec w sprawie z odwołania C. S. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych o emeryturę,

Bardziej szczegółowo

POSTANOWIENIE. SSN Teresa Bielska-Sobkowicz (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Jan Górowski SSN Dariusz Zawistowski

POSTANOWIENIE. SSN Teresa Bielska-Sobkowicz (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Jan Górowski SSN Dariusz Zawistowski Sygn. akt V CZ 27/13 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 14 czerwca 2013 r. SSN Teresa Bielska-Sobkowicz (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Jan Górowski SSN Dariusz Zawistowski w sprawie ze skargi

Bardziej szczegółowo

POSTANOWIENIE. Protokolant Ewa Krentzel

POSTANOWIENIE. Protokolant Ewa Krentzel Sygn. akt I CSK 713/13 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 14 listopada 2014 r. SSN Józef Frąckowiak (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Irena Gromska-Szuster SSN Dariusz Zawistowski Protokolant

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA. SSN Krzysztof Pietrzykowski (przewodniczący) SSN Wojciech Katner SSN Iwona Koper (sprawozdawca) Protokolant Bożena Kowalska

UCHWAŁA. SSN Krzysztof Pietrzykowski (przewodniczący) SSN Wojciech Katner SSN Iwona Koper (sprawozdawca) Protokolant Bożena Kowalska Sygn. akt III CZP 70/14 UCHWAŁA Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 16 października 2014 r. SSN Krzysztof Pietrzykowski (przewodniczący) SSN Wojciech Katner SSN Iwona Koper (sprawozdawca) Protokolant Bożena

Bardziej szczegółowo

POSTANOWIENIE. SSN Jan Górowski (przewodniczący) SSN Antoni Górski (sprawozdawca) SSN Agnieszka Piotrowska

POSTANOWIENIE. SSN Jan Górowski (przewodniczący) SSN Antoni Górski (sprawozdawca) SSN Agnieszka Piotrowska Sygn. akt I CSK 725/14 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 23 lipca 2015 r. SSN Jan Górowski (przewodniczący) SSN Antoni Górski (sprawozdawca) SSN Agnieszka Piotrowska w sprawie z wniosku H. O.

Bardziej szczegółowo

POSTANOWIENIE. SSN Stanisław Dąbrowski (przewodniczący) SSN Gerard Bieniek (sprawozdawca) SSN Jan Górowski

POSTANOWIENIE. SSN Stanisław Dąbrowski (przewodniczący) SSN Gerard Bieniek (sprawozdawca) SSN Jan Górowski Sygn. akt I CZ 5/07 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 14 marca 2007 r. SSN Stanisław Dąbrowski (przewodniczący) SSN Gerard Bieniek (sprawozdawca) SSN Jan Górowski w sprawie z powództwa A. B.

Bardziej szczegółowo

POSTANOWIENIE. SSN Tadeusz Wiśniewski (przewodniczący) SSN Irena Gromska-Szuster (sprawozdawca) SSN Dariusz Zawistowski

POSTANOWIENIE. SSN Tadeusz Wiśniewski (przewodniczący) SSN Irena Gromska-Szuster (sprawozdawca) SSN Dariusz Zawistowski Sygn. akt I CSK 162/11 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 14 grudnia 2011 r. SSN Tadeusz Wiśniewski (przewodniczący) SSN Irena Gromska-Szuster (sprawozdawca) SSN Dariusz Zawistowski w sprawie

Bardziej szczegółowo

POSTANOWIENIE. Sygn. akt I CZ 166/11. Dnia 3 lutego 2012 r. Sąd Najwyższy w składzie :

POSTANOWIENIE. Sygn. akt I CZ 166/11. Dnia 3 lutego 2012 r. Sąd Najwyższy w składzie : Sygn. akt I CZ 166/11 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 3 lutego 2012 r. SSN Jan Górowski (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Barbara Myszka SSN Marta Romańska w sprawie z powództwa J. J. przeciwko

Bardziej szczegółowo

POSTANOWIENIE. Sygn. akt IV CSK 183/12. Dnia 13 grudnia 2012 r. Sąd Najwyższy w składzie :

POSTANOWIENIE. Sygn. akt IV CSK 183/12. Dnia 13 grudnia 2012 r. Sąd Najwyższy w składzie : Sygn. akt IV CSK 183/12 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 13 grudnia 2012 r. SSN Irena Gromska-Szuster (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Wojciech Katner SSN Anna Kozłowska w sprawie z wniosku

Bardziej szczegółowo

POSTANOWIENIE. oddala skargę kasacyjną; zasądza od uczestnika Miasta W. kwotę zł kosztów postępowania kasacyjnego na rzecz wnioskodawców.

POSTANOWIENIE. oddala skargę kasacyjną; zasądza od uczestnika Miasta W. kwotę zł kosztów postępowania kasacyjnego na rzecz wnioskodawców. Sygn. akt I CSK 607/09 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 11 sierpnia 2010 r. SSN Stanisław Dąbrowski (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Iwona Koper SSN Barbara Myszka w sprawie z wniosku D.

Bardziej szczegółowo

POSTANOWIENIE. SSN Roman Trzaskowski

POSTANOWIENIE. SSN Roman Trzaskowski Sygn. akt I CSK 735/18 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 7 czerwca 2019 r. SSN Roman Trzaskowski w sprawie z wniosku T. L. przy uczestnictwie H. S. i W. J. o dział spadku, na posiedzeniu niejawnym

Bardziej szczegółowo

Wyrok z dnia 11 lutego 2000 r. II UKN 412/99

Wyrok z dnia 11 lutego 2000 r. II UKN 412/99 Wyrok z dnia 11 lutego 2000 r. II UKN 412/99 Przepis art. 61 ust. 4 ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej i Służby

Bardziej szczegółowo

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sygn. akt II CSK 134/11 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 25 listopada 2011 r. SSN Irena Gromska-Szuster (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Kazimierz Zawada SSA

Bardziej szczegółowo

POSTANOWIENIE. Sygn. akt III CSK 288/08. Dnia 23 września 2010 r. Sąd Najwyższy w składzie :

POSTANOWIENIE. Sygn. akt III CSK 288/08. Dnia 23 września 2010 r. Sąd Najwyższy w składzie : Sygn. akt III CSK 288/08 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 23 września 2010 r. SSN Jacek Gudowski (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Dariusz Dończyk SSN Wojciech Katner w sprawie z wniosku

Bardziej szczegółowo

POSTANOWIENIE. Sygn. akt I CSK 299/15. Dnia 4 kwietnia 2017 r. Sąd Najwyższy w składzie:

POSTANOWIENIE. Sygn. akt I CSK 299/15. Dnia 4 kwietnia 2017 r. Sąd Najwyższy w składzie: Sygn. akt I CSK 299/15 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 4 kwietnia 2017 r. SSN Maria Szulc (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Władysław Pawlak SSN Roman Trzaskowski w sprawie z wniosku S. P.

Bardziej szczegółowo

Postanowienie z dnia 23 maja 2002 r., IV CKN 1092/00

Postanowienie z dnia 23 maja 2002 r., IV CKN 1092/00 Postanowienie z dnia 23 maja 2002 r., IV CKN 1092/00 Przepis art. 2g ustawy z dnia 29 września 1990 r. o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości (Dz.U. Nr 79, poz. 464 ze zm.)

Bardziej szczegółowo

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Iwona Koper (przewodniczący) SSN Irena Gromska-Szuster SSN Grzegorz Misiurek (sprawozdawca)

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Iwona Koper (przewodniczący) SSN Irena Gromska-Szuster SSN Grzegorz Misiurek (sprawozdawca) Sygn. akt III CSK 447/14 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 16 września 2015 r. SSN Iwona Koper (przewodniczący) SSN Irena Gromska-Szuster SSN Grzegorz Misiurek (sprawozdawca)

Bardziej szczegółowo

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Jan Górowski (przewodniczący) SSN Władysław Pawlak. SSN Katarzyna Tyczka-Rote (sprawozdawca)

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Jan Górowski (przewodniczący) SSN Władysław Pawlak. SSN Katarzyna Tyczka-Rote (sprawozdawca) Sygn. akt IV CSK 586/16 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 20 lipca 2017 r. SSN Jan Górowski (przewodniczący) SSN Władysław Pawlak SSN Katarzyna Tyczka-Rote (sprawozdawca)

Bardziej szczegółowo

POSTANOWIENIE. Sygn. akt III CSK 207/18. Dnia 6 lutego 2019 r. Sąd Najwyższy w składzie: SSN Krzysztof Strzelczyk

POSTANOWIENIE. Sygn. akt III CSK 207/18. Dnia 6 lutego 2019 r. Sąd Najwyższy w składzie: SSN Krzysztof Strzelczyk Sygn. akt III CSK 207/18 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 6 lutego 2019 r. SSN Krzysztof Strzelczyk w sprawie z wniosku S. N. przy uczestnictwie A. N., M. U. i K. C. o stwierdzenie nabycia

Bardziej szczegółowo

POSTANOWIENIE. Sygn. akt IV CSK 287/07. Dnia 27 listopada 2007 r. Sąd Najwyższy w składzie :

POSTANOWIENIE. Sygn. akt IV CSK 287/07. Dnia 27 listopada 2007 r. Sąd Najwyższy w składzie : Sygn. akt IV CSK 287/07 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 27 listopada 2007 r. SSN Grzegorz Misiurek (przewodniczący) SSN Elżbieta Skowrońska-Bocian (sprawozdawca) SSN Krzysztof Strzelczyk

Bardziej szczegółowo

POSTANOWIENIE. Sygn. akt II CSK 98/18. Dnia 20 czerwca 2018 r. Sąd Najwyższy w składzie: SSN Katarzyna Tyczka-Rote

POSTANOWIENIE. Sygn. akt II CSK 98/18. Dnia 20 czerwca 2018 r. Sąd Najwyższy w składzie: SSN Katarzyna Tyczka-Rote Sygn. akt II CSK 98/18 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 20 czerwca 2018 r. SSN Katarzyna Tyczka-Rote w sprawie z powództwa K.P. przeciwko B.P. o zapłatę, na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej

Bardziej szczegółowo

POSTANOWIENIE. SSN Iwona Koper (przewodniczący) SSN Teresa Bielska-Sobkowicz SSN Jan Górowski (sprawozdawca)

POSTANOWIENIE. SSN Iwona Koper (przewodniczący) SSN Teresa Bielska-Sobkowicz SSN Jan Górowski (sprawozdawca) Sygn. akt III CK 597/04 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 22 czerwca 2005 r. SSN Iwona Koper (przewodniczący) SSN Teresa Bielska-Sobkowicz SSN Jan Górowski (sprawozdawca) w sprawie z wniosku

Bardziej szczegółowo

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Jerzy Kuźniar (przewodniczący) SSN Bogusław Cudowski (sprawozdawca) SSN Maciej Pacuda

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Jerzy Kuźniar (przewodniczący) SSN Bogusław Cudowski (sprawozdawca) SSN Maciej Pacuda Sygn. akt II BP 3/13 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 6 sierpnia 2013 r. SSN Jerzy Kuźniar (przewodniczący) SSN Bogusław Cudowski (sprawozdawca) SSN Maciej Pacuda

Bardziej szczegółowo

Uchwała z dnia 18 marca 2005 r., III CZP 3/05

Uchwała z dnia 18 marca 2005 r., III CZP 3/05 Uchwała z dnia 18 marca 2005 r., III CZP 3/05 Sędzia SN Elżbieta Skowrońska-Bocian (przewodniczący, sprawozdawca) Sędzia SN Barbara Myszka Sędzia SN Marek Sychowicz Sąd Najwyższy w sprawie z wniosku Skarbu

Bardziej szczegółowo

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sygn. akt II CSK 523/12 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 9 maja 2013 r. SSN Barbara Myszka (przewodniczący) SSN Marian Kocon (sprawozdawca) SSN Kazimierz Zawada

Bardziej szczegółowo

Wyrok z dnia 3 lutego 2010 r., II CSK 459/09

Wyrok z dnia 3 lutego 2010 r., II CSK 459/09 Wyrok z dnia 3 lutego 2010 r., II CSK 459/09 Wniesienie pozwu o wykonanie umowy przedwstępnej nie przerywa biegu przedawnienia co do roszczenia odszkodowawczego (art. 390 1 i 2 k.c.). Sędzia SN Henryk

Bardziej szczegółowo

Uchwała z dnia 7 maja 2010 r., III CZP 34/10

Uchwała z dnia 7 maja 2010 r., III CZP 34/10 Uchwała z dnia 7 maja 2010 r., III CZP 34/10 Sędzia SN Kazimierz Zawada (przewodniczący) Sędzia SN Marek Sychowicz (sprawozdawca) Sędzia SA Jan Futro Sąd Najwyższy w sprawie z wniosku Alicji J. przy uczestnictwie

Bardziej szczegółowo

POSTANOWIENIE. o wykreślenie dożywotniej służebności osobistej z działu III, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej

POSTANOWIENIE. o wykreślenie dożywotniej służebności osobistej z działu III, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej Sygn. akt I CSK 141/06 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 19 lipca 2006 r. SSN Tadeusz Wiśniewski (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Maria Grzelka SSN Krzysztof Pietrzykowski w sprawie z wniosku

Bardziej szczegółowo

POSTANOWIENIE. SSN Mirosława Wysocka (przewodniczący) SSN Anna Kozłowska (sprawozdawca) SSN Krzysztof Strzelczyk. Protokolant Izabela Czapowska

POSTANOWIENIE. SSN Mirosława Wysocka (przewodniczący) SSN Anna Kozłowska (sprawozdawca) SSN Krzysztof Strzelczyk. Protokolant Izabela Czapowska Sygn. akt IV CSK 137/14 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 15 stycznia 2015 r. SSN Mirosława Wysocka (przewodniczący) SSN Anna Kozłowska (sprawozdawca) SSN Krzysztof Strzelczyk Protokolant Izabela

Bardziej szczegółowo