WYNIKI MONITORINGU PRZYRODNICZEGO W ZAKRESIE BIOTYCZNYCH ELEMENTÓW ŚRODOWISKA

Transkrypt

1 WYNIKI MONITORINGU PRZYRODNICZEGO W ZAKRESIE BIOTYCZNYCH ELEMENTÓW ŚRODOWISKA w związku z realizacją inwestycji pn Terminal regazyfikacyjny skroplonego gazu ziemnego w Świnoujściu Okres sprawozdawczy: r r

2 REALIZACJĄ INWESTYCJI pn TERMINAL REGAZYFIKACYJNY SKROPLONEGO GAZU ZIEMNEGO W ŚWINOUJŚCIU Okres sprawozdawczy: r r Spis treści 1 MONITORING BIOTYCZNYCH ELEMENTÓW ŚRODOWISKA NA OBSZARZE DZIAŁAŃ POLSKIEGO LNG SA 3 2 MONITORING FAUNY KRĘGOWCÓW 5 21 Płazy 5 22 Gady 9 23 Ssaki Monitoring awifauny migrującej 17 3 MONITORING FAUNY BEZKRĘGOWCÓW 27 4 MONITORING SIEDLISK PRZYRODNICZYCH 33 5 MONITORING GATUNKÓW ROŚLIN 40 6 MONITORING GRZYBÓW I POROSTÓW 51 Spis tabel Tab 1 Lista gatunków płazów stwierdzonych w okresie r r na obszarze objętym monitoringiem wraz z oceną populacji i siedliska Tab 2 Lista gatunków gadów stwierdzonych w okresie sprawozdawczym r r wraz z oceną populacji i siedliska Tab 3 Wartości Indeksu aktywności (IAN) nietoperzy dla sezonu 2013 r Tab 4 Gatunki zwierząt kręgowych (bez ptaków) stwierdzone na obszarze prowadzonego monitoringu w roku 2013 Tab 5 Liczbowe wartości referencyjne dla wskaźnika FV dla poszczególnych gatunków ptaków stwierdzonych w okresie migracyjnym wraz z oceną stanu w okresie (wartości za wynikami monitoringu przedinwestycyjnego z roku ) Tab 6 Przedziały % udziału gatunków migrujących w ogólnej liczebności względnej w sezonie 2012/2013 Tab 7 Ocena stanu zachowania i ochrony gatunków bezkręgowców monitorowanych w siedliskach przyrodniczych oraz łącznie na obszarze monitorowanym w okresie r Tab8 Ogólna liczba gatunków oraz ogólna liczba gatunków monitorowanych w okresie r r Tab 9 Wyniki badań i ocena stanu zachowania siedlisk przyrodniczych na obszarze 1 w okresie r r Tab10 Wyniki badań i ocena stanu zachowania siedlisk przyrodniczych na obszarze 3 i 4 (referencyjnym) w okresie r r Tab 11 Gatunki roślin podlegające monitoringowi na obszarze 1 Tab 12 Wyniki badań i ocena stanu zachowania monitorowanych gatunków roślin na obszarze 1 w okresie r r Tab 13 Ocena stanowisk monitoringu wybranych gatunków roślin na obszarze 3 (III) i 4 (IV, referencyjnym) w okresie r r Dokumentacja fotograficzna 1 GATUNKI ROŚLIN 2 SIEDLISKA PRZYRODNICZE 3 GRZYBY i POROSTY 1

3 REALIZACJĄ INWESTYCJI pn TERMINAL REGAZYFIKACYJNY SKROPLONEGO GAZU ZIEMNEGO W ŚWINOUJŚCIU Okres sprawozdawczy: r r Źródła danych 1 Sprawozdanie roczne z wykonania umowy w zakresie Monitoringu i nadzoru w zakresie fauny kręgowców na obszarze Terminala regazyfikacji skroplonego gazu ziemnego w Świnoujściu za okres 01/11/2012r do 31/10/2013 r J K Dylawerska, M Dylawerski 2 Wykonanie monitoringu zimowego nietoperzy oraz ocena efektywności działań ochronnych przeprowadzonych w 2010 roku na obszarze inwestycji budowy Terminala regazyfikacyjnego LNG w Świnoujściu oraz zespołu baterii artylerii z okresu I i II wojny światowej 2013 M Karbowska- Dzięgielewska 3 Sprawozdanie okresowe z realizacji inwestycyjnego monitoringu ptaków na terenie budowy Terminalu LNG w Świnoujściu za okres od 01 października 2012 r do 30 kwietnia 2013 r J K Dylawerska, M Dylawerski 4 Sprawozdanie roczne z wykonania monitoringu fauny bezkręgowej dla inwestycji pn Terminal regazyfikacyjny skroplonego gazu ziemnego w Świnoujściu 2013 r M Wolender, A Zych 5 Sprawozdanie roczne z monitoringu siedlisk i gatunków w obszarze I PLNG i nadzoru przyrodniczego oraz działań ochronnych dla przedsięwzięcia pn Terminal regazyfikacyjny skroplonego gazu ziemnego w Świnoujściu (okres sprawozdawczy: r) W Kowalski 6 Sprawozdanie roczne z wykonania umowy w zakresie prowadzenia monitoringu i nadzoru siedlisk przyrodniczych i wybranych gatunków roślin na obszarze 3 i 4 (referencyjnym) w związku z budową terminalu regazyfikacyjnego skroplonego gazu ziemnego w Świnoujściu 2013, M Wróbel 7 Sprawozdanie roczne z wykonania umowy w zakresie prowadzenia monitoringu i nadzoru w zakresie mikoflory grzybów wielkoowocnikowych i porostów w związku z budową terminalu regazyfikacyjnego skroplonego gazu ziemnego w Świnoujściu 2013 r S Friedrich 2

4 REALIZACJĄ INWESTYCJI pn TERMINAL REGAZYFIKACYJNY SKROPLONEGO GAZU ZIEMNEGO W ŚWINOUJŚCIU Okres sprawozdawczy: r r 1 MONITORING BIOTYCZNYCH ELEMENTÓW ŚRODOWISKA NA OBSZARZE DZIAŁAŃ POLSKIEGO LNG SA W roku 2013 Polskie LNG prowadziło monitoring biotycznych elementów środowiska na obszarze wyznaczonym zgodnie z zapisami Decyzji Prezydenta Miasta Świnoujścia z dnia 04 marca 2009 r, o sygnaturze: WGK 7624/BZ/13-8/ 2009 (tzw Decyzji środowiskowej) dla części lądowej w następującym zakresie: fauny kręgowców (oprócz ptaków) w obszarze 1 kontynuacja badań; fauny ptaków w obszarze 1 kontynuacja badań obejmująca okres migracji od 1października 2012 r do 30 kwietnia 2013 r; fauny bezkręgowców w obszarze 1 kontynuacja badań; zimowy monitoring nietoperzy w obszarze 1 oraz w pobliskich potencjalnych hibernakulach kontynuacja badań; siedlisk i gatunków roślin w obszarze 1, 3 i 4 kontynuacja badań; grzybów i porostów - w obszarze 1 kontynuacja badań; Monitoring, wykonywano według opracowanych w 2010 roku założeń metodycznych zgodnych z zaleceniami zawartymi we wspomnianej Decyzji środowiskowej oraz w Porozumieniu Metodyki te nawiązują do zalecanych w państwowym monitoringu środowiska dla obszarów Natura 2000, opracowanych przez GIOŚ i obowiązujących w raportowaniu do Komisji Europejskiej Dodatkowo uwzględniono zalecenia Postanowienia Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Szczecinie z dnia 06 czerwca 2011 r (WOOŚ- TŚ AKO1) wydane w sprawie wyjaśnienia wątpliwości i wskazania zakresu monitoringu, sposobu jego prowadzenia, opracowywania i raportowania Obszary monitoringu wykonywanego przez PLNG obejmują (Ryc1): obszar 1 strefa budowy Terminala i bufor 100 m wokół granic inwestycji ok 75 ha; obszar 3 strefa plaży i wydm ok35 ha; obszar 4 referencyjny strefa plaży i wydm ok 16 ha 3

5 REALIZACJĄ INWESTYCJI pn TERMINAL REGAZYFIKACYJNY SKROPLONEGO GAZU ZIEMNEGO W ŚWINOUJŚCIU Okres sprawozdawczy: r r Ryc1 Lokalizacja obszarów monitoringu przyrodniczego PLNG 1, 3, 4 Rok 2013 był trzecim, w którym badania prowadzono w oparciu o zatwierdzone metodyki badawcze przez pełny okres wegetacji roślin oraz aktywności biologicznej zwierząt Wyniki uzyskane w 2013 r, można porównać do wyników z roku 2011, które uznano w niektórych przypadkach (kręgowce, bezkręgowce, grzyby i porosty, gatunki roślin, siedliska przyrodnicze) za referencyjne Pełne trzy okresy wegetacyjne stanowią materiał badawczy, pozwalający na ocenę stanu siedlisk i gatunków w warunkach realizacji inwestycji budowy terminala LNG w Świnoujściu Monitoring przyrodniczy, podobnie jak w poprzednich latach, wykonywany był przez specjalistów poszczególnych dziedzin biologii, których listę zaakceptował Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Szczecinie Oprócz badań naukowych pod kątem wykonania monitoringu w poszczególnych zakresach tematycznych, wykonawcy przedstawili oceny siedlisk, gatunków, analizę zagrożeń i opracowali zalecenia dotyczące dalszego toku prac monitoringowych oraz działań ochronnych 4

6 REALIZACJĄ INWESTYCJI pn TERMINAL REGAZYFIKACYJNY SKROPLONEGO GAZU ZIEMNEGO W ŚWINOUJŚCIU Okres sprawozdawczy: r r 2 MONITORING FAUNY KRĘGOWCÓW 21 Płazy Informacja o przedmiocie monitoringu, metodyka badań Monitoring płazów na obszarze 1 prowadzono w okresie od 1 listopada 2012 r do 31 października 2013 r Badania objęły pełen sezon aktywności biologicznej herpetofauny i prowadzone były na wyznaczonych w 2010 r pięciu stanowiskach badawczych (SP) zlokalizowanych w obrębie Terminala lub przy jego granicach oraz na jednym transekcie o długości 1773 m Zbadano aktywność godową i wędrówkową płazów W okresie od kwietnia do końca października 2013 r wykonano łącznie 28 kontroli, podczas których stwierdzono w obszarze monitoringu występowanie gatunków płazów W monitoringu zastosowano jako metodę obserwację, nasłuch i odłów czerpakiem herpetologicznym, jakkolwiek podstawą była obserwacja wzrokowa bez łapania zwierząt W czasie lustracji biotopów notowano gatunek, liczbę i stadium rozwojowe zauważonych zwierząt (o ile było to możliwe) oraz stan ogólny biotopu (lustro wody, zwierzęta, zagrożenia etc) W miejscach godowania i rozmnażania nie prowadzono odłowów W trakcie przejść transektów notowano i mapowano obserwacje napotkanych zwierząt Odcinek transektu biegnący wzdłuż jezdni ul Ku Morzu był również kontrolowany pod względem liczby osobników martwych ofiar kolizji z pojazdami mechanicznymi Liczba stwierdzonych gatunków płazów w tatach kształtuje się na zbliżonym poziomie, tj 8 (w 2012 r - 9) gatunków, których populacje są nieliczne, przywiązane do miejsc podmokłych Najważniejsze lokalnie miejsce godowania położone w obszarze monitoringu stanowi zbiornik SP4, podobnie jak było to w ubiegłym sezonie badawczym Szlaki wędrówkowe płazów w rejonie budowy terminala LNG również nie zmieniają się, i tak jak w ubiegłych latach przebiegają przez ul Ku Morzu pomiędzy SP1 a SP2 z wykorzystaniem istniejącego przepustu pod ul Ku Morzu oraz w części południowej, w obniżeniu międzywydmowym przy linii kolejowej W trakcie prac w obrębie korytarza technicznego zostało wykonane przedłużenie przepustu tak, aby łączył on zbiornik wodny po wschodniej stronie ul Ku Morzu ze zbiornikiem po stronie wschodniej korytarza technicznego, zlokalizowanym w lesie Specjalnie ukształtowane płaskie dno betonowych elementów przepustu ma ułatwić wędrówkę płazom pomiędzy tymi biotopami Drugi szlak wędrówkowy jest słabo wykorzystywany ze względu na trudności w pokonaniu nasypu drogowego Określone zostały wskaźniki stanu przedmiotu monitoringu, w których brano pod uwagę zasoby oraz warunki ekologiczne populacji gatunków płazów Ocena ogólna stanu ochrony jest ustalana na podstawie najniższego z parametrów 5

7 REALIZACJĄ INWESTYCJI pn TERMINAL REGAZYFIKACYJNY SKROPLONEGO GAZU ZIEMNEGO W ŚWINOUJŚCIU Okres sprawozdawczy: r r Wyniki badań i ocena stanu zachowania oraz perspektyw zachowania populacji oraz siedlisk płazów Tab1 Lista gatunków płazów stwierdzonych w okresie r r na obszarze objętym monitoringiem wraz z oceną populacji i siedliska Lp Nazwa gatunkowa Uwagi: występowanie w 2013r Ocena populacji 2013 Ocena siedliska gatunku 2013 Ocena perspektywy zachowania 2013 Ocena ogólna Ropucha szara Bufo bufo SP2,SP4, SP4, droga Ku Morzu U1 FV U1 U1 2 Żaba jeziorkowa Rana lessonae 3 Żaba moczarowa Rana arvalis 4 Żaba trawna Rana temporaria 5 Żaba wodna Rana esculenta 6 Rzekotka drzewna arborea Hyla 7 Traszka zwyczajna Triturus vulgaris 8 Traszka grzebieniasta Triturus cristatus Poza SP U1 U1 U1 U1 SP1,SP2, SP4,SP6, droga Ku Morzu SP1,SP2, SP4,SP6, droga Ku Morzu U1 U1 U1 U1 U1 U1 U1 U1 SP1, SP4, SP6 U1 U1 U1 U1 SP4 (głos) U1 U1 U1 U1 SP1,SP4,SP5,SP6, FV FV FV FV SP1,SP4,SP5,SP6, droga Ku Morzu FV FV FV FV *FV - stan właściwy; U1 - stan niezadowalający; U2 stan zły; XXX - stan nieznany Kolejność jakości stanowisk wg uzyskanej oceny sporządzonej metodą HSI (od najwyższej do najniższej) w 2013 r: Stanowisko Indeks HSI w roku 2013 SP4 0,89 SP1 0,73 SP2 0,72 SP6 0,70 Metoda HSI badane są parametry (ocena ekspercka): pow zbiornika, stałość warunków hydrologicznych zbiornika, jakość wody, ocena jakości środowiska lądowego, zacienienie, wpływ ptaków wodnych, wpływ ryb, liczbę lat, w których zbiornik wysycha w 10 latach, stopień zarośnięcia, liczba zbiorników w odległości do 500 m SP5 0,57 Stanowisko SP3 zanikło w maju 2011 r na skutek osuszenia terenu w związku z prowadzonymi pracami budowlanymi i nie prowadzi się tu obserwacji Wyniki indeksu HSI świadczące 6

8 REALIZACJĄ INWESTYCJI pn TERMINAL REGAZYFIKACYJNY SKROPLONEGO GAZU ZIEMNEGO W ŚWINOUJŚCIU Okres sprawozdawczy: r r o jakości stanowisk uzyskane w kolejnych latach wskazują na utrzymywanie się rankingu wartości tych stanowisk dla płazów Stanowisko SP4 w roku 2013 okazało się ponownie najkorzystniejsze (0,89) Jakość stanowiska SP5 obniżyła się (z 0,70 w 2012 r do 0,57 w 2013r) z powodu pogorszenia warunków wodnych, na które złożyło się wyjątkowo suche lato oraz prace odwodnieniowe w południowej części placu budowy W pozostałych przypadkach jakość stanowisk się nie zmieniła W kolejnych latach oceny te mogą podlegać wahaniom z uwagi na zmienne warunki naturalne (ilość i rozkład w ciągu roku opadów, temperatury) Pozostały w granicach Terminalu zbiornik wodny (stanowisko SP5) może w kolejnych latach, ze względu na brak zbiorników wodnych wewnątrz obszaru Terminala być istotnym lokalnie miejscem dla godowania i rozmnażania się płazów Fot1 Żaba zielona migrująca w nocy w dn r przez ul Ku Morzu Fot JK Dylawerska, MDylawerski Fot2 Widok na zasilane wodami z odwodnień oczko wodne na stanowisku SP5 na obszarze Terminala Fot JK Dylawerska, MDylawerski 7

9 REALIZACJĄ INWESTYCJI pn TERMINAL REGAZYFIKACYJNY SKROPLONEGO GAZU ZIEMNEGO W ŚWINOUJŚCIU Okres sprawozdawczy: r r Ryc2 Mapa wyników monitoringu płazów (2013 r) 8

10 REALIZACJĄ INWESTYCJI pn TERMINAL REGAZYFIKACYJNY SKROPLONEGO GAZU ZIEMNEGO W ŚWINOUJŚCIU Okres sprawozdawczy: r r 22 Gady Informacja o przedmiocie monitoringu, metodyka badań Zgodnie z metodyką badania prowadzone były na 2 transektach (T1,T2), dla których sporządzono karty obserwacji Obserwacje występowania gadów realizowane były również na stanowiskach kontrolnych (SP1-6) i notowane w kartach obserwacji stanowisk Gady w obszarze monitoringu stwierdzane były od kwietnia do końca października 2013 r podczas 33 kontroli terenowych Zbadano skład gatunkowy i rozmieszczenie oraz trasy migracji (dyspersji) Wyniki zostały zestawione w kartach obserwacji i zobrazowane na mapach Na obszarze Terminala występowanie gadów jest nieliczne, nie stwierdzono miejsc rozrodu i stałego przebywania Jedynie na obszarze sztucznie ukształtowanych nasypów kolejowych przy granicy Portu Handlowego obserwuje się regularnie nieliczne osobniki W związku z tym przyjęcie wiarygodnych wskaźników z oceną znaczenia wagi w kategoriach FV,U1, U2, które charakteryzowałyby populacje i siedliska tej grupy zwierząt na badanym obszarze wydaje się być trudne, jednakże zostały one wyznaczone na podstawie dostępnych danych Kryteria brane pod uwagę w ocenie to zasoby oraz warunki ekologiczne Łączna ocena ogólna stanu ochrony jest ustalana na podstawie najniższego z parametrów Wyniki badań i ocena stanu zachowania oraz perspektyw zachowania populacji oraz siedlisk gadów Podobnie jak w poprzednich latach, łącznie stwierdzono występowanie 3 gatunków gadów: jaszczurki zwinki Lacerta agilis, padalca zwyczajnego Anquis fragilis oraz zaskrońca Natrix natrix Podobnie jak w sezonach 2010, 2011, 2012, również w 2013 r nie stwierdzono występowania żmii zygzakowatej Vipera berus Nie można jednakże mówić o zaniku tego gatunku, biorąc pod uwagę jego małą liczebność stwierdzaną w okresie przedinwestycyjnym, jak również intensywne penetrowanie terenu przez ludzi nie sprzyjające obserwacjom Tab 2 Lista gatunków gadów stwierdzonych w okresie sprawozdawczym r r wraz z oceną populacji i siedliska Lp Nazwa gatunkowa Uwagi: występowanie w 2012 r Ocena populacji 2013 Ocena siedliska gatunku 2013 Ocena perspektywy zachowania 2013 Ocena ogólna Jaszczurka zwinka Lacerta agilis Wyłącznie na obrzeżach obszaru inwestycji Najważniejszym biotopem gatunku jest obszar w rejonie granicy z Portem handlowym, FV FV FV FV 9

11 REALIZACJĄ INWESTYCJI pn TERMINAL REGAZYFIKACYJNY SKROPLONEGO GAZU ZIEMNEGO W ŚWINOUJŚCIU Okres sprawozdawczy: r r 2 3 Padalec Anquis fragilis Zaskroniec Natrix natrix oraz odkład ziemi (wał) w części S obszaru Terminalu Stwierdzenia wyłącznie poza obszarem budowy, głownie w rejonie poboczy drogi na północ od obszaru budowy Terminalu Gatunek jako związany z biotopem leśnym nie znajduje na obszarze budowy sprzyjających warunków Z uwagi na wędrówki w okresie całego sezonu potencjalnie zagrożony na drodze ul Ku Morzu Stwierdzenia min2 osobników w pobliżu zbiornika wodnego w SP4 oraz SP6 Gatunek w występujący w typowym biotopie FV FV FV FV FV FV FV FV *FV - stan właściwy; U1 - stan niezadowalający; U2 stan zły; XXX - stan nieznany Biotopy gadów na obszarze objętym monitoringiem nie zmieniły się zasadniczo w stosunku do lat poprzednich (2010, 2011, 2012) Podobnie jak w ubiegłych sezonach za najważniejsze miejsce występowania przedstawicieli gadów był odkład mas ziemnych w południowej części budowy Terminala, gdzie panują dogodne warunki do występowania jaszczurki zwinki duże nasłonecznienie, małą wilgotność podłoża Dla zaskrońca najkorzystniejsze są biotopy o większej wilgotności, toteż spotykany był on w pobliżu oczka wodnego (SP6) w południowej części placu budowy oraz w obniżeniu miedzywydmowym (SP4) Padalec był stwierdzany na obszarach leśnych Niezmienne pozostaje również to, że liczebności poszczególnych gatunków są niskie Najliczniejsza była jaszczurka zwinka (do 22 osobników w czasie jednej kontroli), ale już pozostałe gatunki to pojedyncze obserwacje W odniesieniu do gadów kontrole dokonane w 2013 roku potwierdziły wskazane w poprzednich latach lokalizacje biotopów gatunków gadów i stabilność stwierdzonych wcześniej liczebności w stosunku do lat Fot3 Padalec Anquis fragilis na skraju nasypu z tłucznia w korytarzu technologicznym Fot JK Dylawerska, M Dylawerski 10

12 WYNIKI MONITORINGU PRZYRODNICZEGO W ZAKRESIE BIOTYCZNYCH ELEMENTÓW ŚRODOWISKA W ZWIĄZKU Z REALIZACJĄ INWESTYCJI pn TERMINAL REGAZYFIKACYJNY SKROPLONEGO GAZU ZIEMNEGO W ŚWINOUJŚCIU Okres sprawozdawczy: r r Ryc3 Mapa wyników monitoringu gadów (2013 r) 11

13 REALIZACJĄ INWESTYCJI pn TERMINAL REGAZYFIKACYJNY SKROPLONEGO GAZU ZIEMNEGO W ŚWINOUJŚCIU Okres sprawozdawczy: r r 23 Ssaki Spośród ssaków monitoringowi na obszarze 1 podlegają gatunki nietoperzy W ramach prac wykonano zarówno obserwacje letnie dotyczące miejsc żerowania oraz rozrodu, jesienne związane z migracją jak i badania zimowisk (hibernakuli) Obserwacje letnie i jesienne prowadzono zarówno podczas dnia, jak i w nocy, z wykorzystaniem metod detektoringowych Obserwacje chiropterofauny realizowane były jako pierwsze próbne kontrole od marca 2013 r, zaś wzdłuż wyznaczonych transektów (kontrole planowe, schematyczne) od początku kwietnia Kontrole całonocne wykonano w dniach 15/16 maja i 22/23 sierpnia W kwietniu oraz w październiku 2013 r obserwowano ponadto migracyjne przeloty nietoperzy w trakcie dnia Zgodnie z Postanowieniem dyrektora RDOŚ z dnia r wdrożono pomiary ukierunkowane na wyliczenie Indeksu aktywności nietoperzy, którego metoda obliczania jest taka, jak dla podczas realizacji monitoringu chiropterologicznego dla elektrowni wiatrowych Przy interpretacji danych odniesiono się do skali zawartej w opracowaniu Keppela (2011) Skala ta przedstawia się następująco: 3,0 n/h aktywność niska 3,1 6,0 n/h aktywność umiarkowana 6,1 12,0 n/h aktywność wysoka > 12,0 n/h aktywność bardzo wysoka Tab 3 Wartości Indeksu aktywności (IAN) nietoperzy dla sezonu 2013 r Lp Lokalizacja Wartość IAN 2013 Uwagi 1 N1 4,5 Średnia dla transektu z 3 miejsc pomiarowych 2 N2 2,1 Średnia dla transektu z 3 miejsc pomiarowych NI 3,3 Indeks średni dla obu transektów 3 NI-1 4,2 Indeks aktywności nietoperzy dla lokalizacji przy SP 1 /SP2 4 NI-2 13,4 Indeks aktywności nietoperzy dla lokalizacji przy SP 4 5 NI-3 6,6 Indeks aktywności nietoperzy dla lokalizacji przy SP5 6 NI-4 6,8 Indeks aktywności nietoperzy dla lokalizacji przy SP6 N 7,75 Indeks średni dla całości obszaru objętego pomiarem Dotychczasowe dane potwierdzają występowanie 5 gatunków oraz 2 gatunki zbiorcze w sposób wskazujący na związek behawioralny z obszarem w okresie letnim i jesiennym: karlika większego, karlika malutkiego, borowca wielkiego, borowiaczka oraz gatunków z grupy małe nocki (nocek Natterera, nłydkowłosy, nrudy, nwąsatek) oraz mroczka Eptesicus sp Kontrola 12

14 REALIZACJĄ INWESTYCJI pn TERMINAL REGAZYFIKACYJNY SKROPLONEGO GAZU ZIEMNEGO W ŚWINOUJŚCIU Okres sprawozdawczy: r r hibernakuli wykazała występowanie 3 gatunków - po 1 osobniku: nocka rudego Myotis daubentoni, gacka brunatnego Plecotus auritus i mroczka późnego Eptesicus serotinus Aktywność nietoperzy, mierzona indeksem IAN zależy od dostępności pokarmu (owadów), uzależnionej od ilości zbiorników wodnych Na podstawie uzyskanych wyników można stwierdzić, że aktywność nietoperzy w granicach obszaru monitoringu jest umiarkowana, na co wpłynęły zarówno zanik małych zbiorników wodnych przy północnej granicy terminala (N1), jak i wzmożony ruch pojazdów na drodze Ku Morzu (N2 Przy zbiornikach wodnych (NI2, NI3, NI4) aktywność była zdecydowanie wyższa W stosunku do roku 2012 średni indeks IAN nieznacznie spadł, na co wpływ miał zanik obszaru podmokłego w obrębie korytarza technologicznego (NI1, NI2) Badanie hibernakuli w roku 2013, podobnie jak w roku 2011 i 2012, było wykonywane na obszarze większym niż wyznaczony do monitoringu obszar 1, obejmującym wszystkie potencjalne miejsca zimowania w obrębie zespołu baterii artylerii nabrzeżnej z czasów I i II wojny światowej Spenetrowano łącznie 15 miejsc podczas trzech kontroli (6, 19 luty, 4 marca) Ogółem liczebność nietoperzy w kontrolowanych obiektach militarnych w 2013 r była niższa (2-3 osobników) w porównaniu z 2012 rokiem (4 os), ale w stosunku do roku 2010, kiedy to podjęto działania wspomagające zimowanie (przystosowanie bunkra dawnego składu amunicji - Fot4) wyższa ( os) Fot4 Schron amunicji przy granicy Terminala przeznaczony do ochrony dla nietoperzy Obserwacje wykonuje dr Magdalena Karbowska-Dzięgielewska Fot 5 Gacek brunatny Plecotus auritus hibernujący w magazynie amunicji, który poddano działaniom ochronnym w 2010 roku dla poprawy warunków bytowania nietoperzy na badanym terenie (zdjęcie wykonane kamerą inspekcyjną) Fot Magdalena Karbowska-Dzięgielewska 13

15 WYNIKI MONITORINGU PRZYRODNICZEGO W ZAKRESIE BIOTYCZNYCH ELEMENTÓW ŚRODOWISKA W ZWIĄZKU Z REALIZACJĄ INWESTYCJI pn TERMINAL REGAZYFIKACYJNY SKROPLONEGO GAZU ZIEMNEGO W ŚWINOUJŚCIU Okres sprawozdawczy: r r Ryc4 Mapa wyników monitoringu nietoperzy (2013 r) 14

16 REALIZACJĄ INWESTYCJI pn TERMINAL REGAZYFIKACYJNY SKROPLONEGO GAZU ZIEMNEGO W ŚWINOUJŚCIU Okres sprawozdawczy: r r Podsumowanie monitoringu fauny kręgowców (bez ptaków): łącznie w roku 2013 w okresie prowadzenia monitoringu stwierdzono występowanie 30 gatunków kręgowców żyjących w stanie dzikim, w tym: 8 gatunków płazów, 3 gatunków gadów i 19 gatunków ssaków Wszystkie należą do gatunków powszechnie występujących w granicach Polski; ilość gatunków kręgowców, które stwierdzono w obszarze prowadzonego monitoringu pozostała na zbliżonym poziomie, tj wyniosła 30 gatunków (2011r 33, 2012 r - 32) Nie zmniejszyła się zatem różnorodność biologiczna na badanym obszarze pod względem tej grupy zwierząt; wszystkie monitorowane gatunki cechowało występowanie w stosunkowo niewielkiej liczebności względnej Największe stwierdzone liczebności wykazane były wśród płazów do 100 osobników w stanowisku godowym, dalej nietoperzy do 20 osobników w rewirze łowieckim i gadów do kilku osobników Głównie jednak obserwacje dotyczyły pojedynczych osobników Obszar ten nie jest dla ich lokalnych populacji kluczowym jednak okresowo może być intensywnie wykorzystywany; warunki środowiskowe w biotopach płazów, w tym szczególnie na stałych powierzchniach kontrolnych (SP) nie pogarszają się istotnie ( za wyjątkiem SP5); w stosunku do chiropterofauny nie zaobserwowano istotnych negatywnie zmian lokalnych warunków siedliskowych Występujące w gatunki nietoperzy, jako typowe dla rejonu Mierzei Przytorskiej, utrzymały swój status, a nieznaczne korekty zasięgu rewirów łowieckich, wynikające z zaawansowania prac w granicach obszaru budowy, nie wpływają negatywnie na zachowanie nietoperzy tuż obok tego obszaru; duże gatunki ssaków obserwowane w trakcie monitoringu, choć nie znajdują tutaj sprzyjających im warunków biotopowych, to jednak pomimo realizowania inwestycji nie wycofują się z jej sąsiedztwa Inwestycja nie spowodowała, więc zmian behawioralnych w ich metapopulacjach; Fot6 Dzik bytujący w sąsiedztw placu budowy terminala LNG Fot Danuta Piątkowska z uwagi na zachodzące jeszcze dynamiczne zmiany warunków siedlisk w obrębie całego monitorowanego obszaru należy spodziewać się postępujących różnic w 15

17 REALIZACJĄ INWESTYCJI pn TERMINAL REGAZYFIKACYJNY SKROPLONEGO GAZU ZIEMNEGO W ŚWINOUJŚCIU Okres sprawozdawczy: r r rozmieszczeniu stanowisk zwierząt aż do zakończenia procesu budowy i ustabilizowania się warunków środowiskowych głównie hydrologicznych; zmiany, oddziaływania i reakcje wywołane realizacją Terminalu nie spowodowały aktualnie istotnych, negatywnych zmian w lokalnych populacjach objętych monitoringiem gatunków kręgowców Tab 4 Gatunki zwierząt kręgowych (bez ptaków) stwierdzone na obszarze prowadzonego monitoringu w roku stwierdzenie gatunku; - brak stwierdzenia gatunku; Myotis sp - gatunki objęte monitoringiem szczegółowym a gatunek stwierdzony w Forcie Gerharda na zachód od terminalu LNG b gatunek stwierdzony w schronie przystosowanym do hibernacji nietoperzy Lp Nazwa gatunkowa 2013 PŁAZY 1 Triturus vulgaris traszka zwyczajna + 2 Triturus cristatus traszka grzebieniasta + 3 Bufo bufo ropucha szara + 4 Rana temporaria żaba trawna + 5 Rana arvalis żaba moczarowa + 6 Rana lessonae żaba jeziorkowa + 7 Rana esculenta żaba wodna + 8 Hyla arborea rzekotka drzewna + GADY 1 Lacerta agilis jaszczurka zwinka + 2 Anguis fragilis padalec zwyczajny + 3 Natrix natrix zaskroniec zwyczajny + SSAKI 1 Erinaceus europaeus jeż zachodni + 2 Talpa europaea kret europejski + 3 Pipistrellus pipistrellus karlik malutki + 4 Pipistrellus nathusii karlik większy + 5 Nyctalus noctula borowiec wielki + 6 Nyctalus lesleri borowiaczek + 7 Plecotus auritus gacek brunatny + 8 Eptesicus serotinus mroczek późny + 9 Myotis myotis nocek duży + a/ -b 10 Myotis daubentoni nocek rudy + a, b 11 Myotis nattererii nocek Natterera + a/- b 16

18 REALIZACJĄ INWESTYCJI pn TERMINAL REGAZYFIKACYJNY SKROPLONEGO GAZU ZIEMNEGO W ŚWINOUJŚCIU Okres sprawozdawczy: r r Lp Nazwa gatunkowa Lepus europaeus zając + 13 Sciurus vulgaris wiewiórka + 14 Clethrionomys glareolus nornica ruda Apodemus flavicollis mysz leśna + Apodemus sylvaticus mysz zaroślowa + Vulpes vulpes lis + Nyctereutes procyonoides jenot + Sus scrofa dzik + Cervus elaphus jeleń europejski + Capreolus capreolus sarna + razem Monitoring awifauny migrującej Informacja o przedmiocie monitoringu, metodyka badań Monitoring awifauny okresu migracyjnego dla obszaru inwestycji budowy terminala w Świnoujściu prowadzony był po raz trzeci Poszczególne okresy badawcze obejmowały: okres przedinwestycyjny; ; Postanowienie RDOŚ z dnia r zawiera wytyczne w zakresie monitoringu ptaków w okresie migracji, który powinien być prowadzony w terminie od 1 października do 30 kwietnia w interwałach 10-cio dniowych, z częstotliwością okresową co dwa lata Przedmiotem monitoringu były wszystkie gatunki ptaków, jakie pojawiły się na obszarze Terminala i w jego sąsiedztwie Prowadzone obserwacje mają na celu rozpoznanie gatunków, intensywności przelotu, tras i ilości przelatujących ptaków nad obszarem budowanego Terminalu LNG w Świnoujściu oraz w jego sąsiedztwie Monitoring wykonywano metodą kombinowaną (Busse 1990), polegającą na połączeniu obserwacji z punktów (wyznaczono 3) oraz przejść wzdłuż stałego transektu kontrolnego (wyznaczono 1 transekt) łączącego ww punkty obserwacji Kontrole terenowe wykonywane były co 10 dni, w porze dziennej, z przemiennym kierunkiem przejścia transektu Łącznie przeprowadzono 21 kontroli, z których każda trwała od 4 do 5 godzin Całkowity obszar objęty kontrolą to około 220 ha, zaś trasa przejścia ma 1,5 km długości W celu pełniejszej oceny Autorzy wykorzystali również własne obserwacje prowadzone poza granicami obszaru monitoringu dla Terminala, obejmujące szczególnie trasy migracji 17

19 REALIZACJĄ INWESTYCJI pn TERMINAL REGAZYFIKACYJNY SKROPLONEGO GAZU ZIEMNEGO W ŚWINOUJŚCIU Okres sprawozdawczy: r r dużych ptaków (żurawie, gęsi) Prowadzone były one ze wzgórza Zielonka k Lubinia, z Międzyzdrojów, wysp delty Świny oraz plaży w okolicach wzgórza Gosań Dla najcenniejszych gatunków migrujących oraz grup gatunków istotnych dla obszaru w okresie migracji, zostały wykonane protokoły badań terenowych Wyniki monitoringu zestawiono w tabelach i na mapach Wykonane mapy przedstawiają obszar badań z zaznaczeniem tras kontroli, rozmieszczenie tras przelotów gatunków ptaków lęgowych, lokalizacje obszarów ważnych dla awifauny lęgowej oraz przelotnej Objęty monitoringiem obszar prezentuje 5 odmiennych typów krajobrazu będących jednocześnie potencjalnymi biotopami ptaków Wartości referencyjne dla oceny stanu gatunków, trendów i wpływu inwestycji zostały ustalone w oparciu o wyniki monitoringu ptaków w okresie migracyjnym w roku 2009/2010, przyjętego jako bazowy dla dalszej oceny (od r do r) Wartości określone w zamieszczonej poniżej tabeli odnoszą się do oceny w ramach obszaru objętego prowadzonym monitoringiem Z uwagi na brak w obszarze monitoringu miejsc szczególnie istotnych dla migracji ptaków (miejsca odpoczynku, żerowania lub schronienia) ocena poszczególnych gatunków w większości opisuje aktualne wykorzystanie części przestrzeni Mierzei Przytorskiej jako trasy migracji Szczególny przypadek ptaków wróblowych, które w czasie migracji często korzystają z osłony wskazuje na stan drożności ww części korytarza migracyjnego dla tej grupy ptaków W celu określenia wartości wskaźników stanu populacji dla poszczególnych gatunków ptaków migrujących porównano wyniki z okresu od 1października do 28 lutego następnego roku w poszczególnych okresach badawczych Tab 5 Liczbowe wartości referencyjne dla wskaźnika FV dla poszczególnych gatunków ptaków stwierdzonych w okresie migracyjnym wraz z oceną stanu (wartości za wynikami monitoringu przedinwestycyjnego z roku ) Lp Nazwa gatunkowa łacińska Nazwa gatunkowa polska Referencyjne wskaźniki liczbowe dla FV w okresie r do r Liczebność stwierdzona w okresie r do r Ocena stanu gatunku w okresie r do r 1 Accipiter gentilis jastrząb gołębiarz 8 4 FV 2 Accipiter nissus krogulec 10 6 U1 3 Aegithalos caudatus raniuszek FV 4 Alauda arvensis skowronek 15 0 U1 5 Anas clypeata płaskonos 3 0 U1 6 Anas penelope świstun 6 0 U1 7 Anas platyrhynchos krzyżówka FV 8 Anser anser gęgawa FV 9 Anser albifrons gęś białoczelna U1 10 Anser fabalis gęś zbożowa U1 18

20 REALIZACJĄ INWESTYCJI pn TERMINAL REGAZYFIKACYJNY SKROPLONEGO GAZU ZIEMNEGO W ŚWINOUJŚCIU Okres sprawozdawczy: r r Lp Nazwa gatunkowa łacińska Nazwa gatunkowa polska Referencyjne wskaźniki liczbowe dla FV w okresie r do r Liczebność stwierdzona w okresie r do r Ocena stanu gatunku w okresie r do r 11 gęsi nieozn Anthus petrosus świergotek nadmorski 5 0 U1 13 Anthus trivalis świergotek drzewny 4 0 U1 14 Ardea cinerea czapla siwa FV 15 Arenaria interpres kamusznik 1 5 FV 16 Asio otus Uszatka 0 1 fv 17 Aytha marilla ogorzałka FV 18 Aythya fuligula czernica FV 19 Aythya ferina głowienka U1 20 Branta canadensis bernikla kanadyjska FV 21 Branta leucopsis bernikla białolica 3 3 FV 22 Aythya strepera krakwa 0 4 XX 23 Bucephala clangula gągoł U1 24 Buteo buteo myszołów zwyczajny U1 25 Buteo vulpinus myszołów włochaty 3 4 U1 26 Calidris alba piaskowiec 6 3 U1 27 Calidris alpina biegus zmienny 4 20 FV 28 Calidris ferruginea biegus krzywodzioby 5 7 FV 29 Calidris maritima biegus morski 1 0 U1 30 Carduelis flammea czeczotka U1 31 Carduelis cannabina makolągwa Carduelis carduelis szczygieł FV 33 Carduelis chloris dzwoniec FV 34 Carduelis spinus czyż 89 0 U1 35 Certhia familiaris pełzacz leśny 11 8 U1 36 Charadrius dubius sieweczka rzeczna 1 3 FV 37 Charadrius hiaticula sieweczka obrożna 1 8 FV 38 Chlidonias niger rybitwa czarna 1 3 FV 39 Circus aeruginosus błotniak stawowy 1 2 FV 40 Circus pygargus błotniak łąkowy 1 0 U1 41 Clangula hyemalis lodówka 31 0 U1 42 Coccotrhaustes coccotrhaustes grubodziób FV 43 Columba palumbus gołąb grzywacz U1 44 Corvus corax kruk U1 45 Corvus corone cornix wrona siwa U1 U1 19

21 REALIZACJĄ INWESTYCJI pn TERMINAL REGAZYFIKACYJNY SKROPLONEGO GAZU ZIEMNEGO W ŚWINOUJŚCIU Okres sprawozdawczy: r r Lp Nazwa gatunkowa łacińska Nazwa gatunkowa polska Referencyjne wskaźniki liczbowe dla FV w okresie r do r Liczebność stwierdzona w okresie r do r Ocena stanu gatunku w okresie r do r 46 Corvus frugilegus gawron U1 47 Corvus monedula kawka 19 0 U1 48 Cygnus olor łabędź niemy 7 31 FV 50 Cygnus cygnus łabędź krzykliwy FV 51 Delichon urbica oknówka 5 0 U1 52 Dendrocopos major dzięcioł duży 7 8 FV 53 Dendrocopos minor dzięciołek 1 9 XX 54 Dryocopus martius dzięcioł czarny 3 2 U1 55 Egretta alba czapla biała 2 0 U1 56 Emberiza citrinella trznadel FV 57 Erithacus rubecula rudzik 5 37 FV 58 Falco peregrinus sokół wędrowny 0 3 XX 59 Fringilla coelebs zięba U1 60 Fringilla montifringilla jer FV 61 Fulica atra łyska 7 23 FV 62 Galerida cristata dzierlatka 7 0 U1 63 Gallinula chloropus kokoszka 0 2 FV 64 Garrulus glandarius sójka U1 65 Gavia stellata nur rdzawoszyi 3 8 FV 66 Grus grus żuraw U1* 67 Haliaeetus albicilla bielik 7 27 FV 68 Hirundo rustica dymówka 2 0 U1 69 Lanius collurio gąsiorek 2 0 U1 70 Lanius excubitor srokosz 8 1 U1 71 Larus argentatus mewa srebrzysta FV 72 Larus ridibundus mewa śmieszka U1 73 Larus canus mewa pospolita U1 74 Larus fuscus mewa żółtonoga 4 8 FV 75 Larus marinus mewa siodłata U1 76 Larus minutus mewa mała FV 77 Loxia curvirostra krzyżodziób świerkowy 11 0 U1 78 Melanitta fusca uhla FV 79 Melanitta nigra markaczka FV 80 Mergus albellus bielaczek FV 81 Mergus merganser nurogęś U1 82 Mergus serrator szlachar U1 83 Motacilla alba pliszka siwa 6 9 FV 20

22 REALIZACJĄ INWESTYCJI pn TERMINAL REGAZYFIKACYJNY SKROPLONEGO GAZU ZIEMNEGO W ŚWINOUJŚCIU Okres sprawozdawczy: r r Lp Nazwa gatunkowa łacińska Nazwa gatunkowa polska Referencyjne wskaźniki liczbowe dla FV w okresie r do r Liczebność stwierdzona w okresie r do r Ocena stanu gatunku w okresie r do r 84 Muscicapa striata muchołówka szara 1 0 U1 85 Numenius arquata kulik wielki 0 6 FV 86 Panurus biarmicus wąsatka 3 0 U1 87 Parus ater sosnówka FV 88 Parus caeruleus modraszka FV 89 Parus cristatus czubatka FV 90 Parus major sikora bogatka FV 91 Parus montanus czarnogłówka FV 92 Parus palustris sikora uboga 0 7 XX 93 Parus palustris szarytka 23 4 U Phalacrocorax carbo kormoran Phoenicurus ochruros kopciuszek 0 2 Phylloscopus collybita pierwiosnek Pica pica sroka 6 6 FV 98 Pluvialis squatarola siewnica 27 3 U1 99 Podiceps cristatus perkoz dwuczuby FV 100 Podiceps auritus perkoz rogaty 2 3 FV 101 Pyrrhula pyrrhula gil 14 0 U1 102 Regulus ignicaplius zniczek 0 7 FV 103 Regulus regulus mysikrólik 7 76 FV 104 Saxicola rubetra pokląskwa 1 0 U1 105 Scolopax rusticola słonka 3 8 FV 106 Sitta europea kowalik 15 7 U1 107 Somateria mollissima edredon 19 8 U1 108 Sterna albifrons rybitwa białoczelna 0 3 XX 109 Sterna hirundo rybitwa rzeczna 1 2 FV 110 Strix aluco puszczyk 3 0 U1 111 Streptopelia decaocto sierpówka Sturnus vulgaris szpak 9 11 FV 113 Sylvia atricapilla kapturka 3 0 U1 114 Sylvia nisoria jarzębatka 1 0 U1 115 Tadorna tadorna ohar 1 2 FV 116 Tringa ochropus samotnik 0 2 XX 117 Tringa totanus krwawodziób 0 5 XX U1 XX XX XX 21

23 REALIZACJĄ INWESTYCJI pn TERMINAL REGAZYFIKACYJNY SKROPLONEGO GAZU ZIEMNEGO W ŚWINOUJŚCIU Okres sprawozdawczy: r r Lp 118 Nazwa gatunkowa łacińska Troglodytes troglodytes Nazwa gatunkowa polska strzyżyk Referencyjne wskaźniki liczbowe dla FV w okresie r do r Liczebność stwierdzona w okresie r do r 5 45 Ocena stanu gatunku w okresie r do r 119 Turdus iliacus droździk 5 0 FV 120 Turdus merula kos FV 121 Turdus philomelos śpiewak 2 5 FV 122 Turdus pilaris kwiczoł 15 0 U1 123 Turdus viscivorus paszkot 4 0 U1 124 Vanellus vanellus czajka U1 razem osobników FV Gatunek wyróżniony kolorem Gatunek nie stwierdzony w roku referencyjnym (2010) w okresie migracji ( ) FV stan dobry; U1- stan zadawalający; U2 stan niezadawalający; XX stan nieznany Podsumowanie danych z tabeli: a) 56 gatunków o niezmienionym statusie ochronnym (FV) (45,5%) b) 56 gatunków o pogorszonym lokalnie statusie ochronnym (FV-U1) (45,5%) c) 10 gatunków nie posiadających wartości referencyjnych z okresu migracyjnego Dane z sezonu będą dla nich rokiem referencyjnym (9%) Wyniki badań i ocena stanu zachowania w okresie migracji 2012/2013 Łącznie w sezonie migracyjnym ptaków 2012/2013, w czasie wykonywania kontroli stwierdzono 6305 osobników ptaków należących do 117 gatunków ptaków (24,8% awifauny krajowej), z czego: 44,2% liczby stwierdzonych osobników (71,8% wszystkich stwierdzonych gatunków) należy do gatunków związane behawioralnie z obszarem, wykorzystujące lasy i zespoły zaroślowe jako miejsce żerowania a w okresie lęgowym jako miejsce lęgów 25,1% liczby stwierdzonych osobników, to grupa wykorzystująca jedynie wybrane fragmenty obszaru jako miejsce żerowania w czasie migracji: wrona siwa i gawron - strefę plaży, czeczotka, czyż, zięba olsy (17,1% gatunków), 20,9% liczby wszystkich stwierdzonych osobników ptaki należące do gatunków nie związanych behawioralnie z obszarem objętym monitoringiem: kormoran, wrona siwa, gawron, gęsi (4,3 % gatunków) 9,8% liczby wszystkich stwierdzonych osobników należy do gatunków związanych jedynie okresowo z obszarem i to w większości z wodami morskimi lub strefą areału: 22

24 REALIZACJĄ INWESTYCJI pn TERMINAL REGAZYFIKACYJNY SKROPLONEGO GAZU ZIEMNEGO W ŚWINOUJŚCIU Okres sprawozdawczy: r r nurogęś, mewa śmieszka, mewa srebrzysta, mewa siodłała, mewa pospolita (6,8% gatunków) Tab 6 Przedziały % udziału gatunków migrujących w ogólnej liczebności względnej w sezonie 2012/2013 Udział w całkowitej liczebności względnej [%] Liczba gatunków Przykłady do 1% 88 gatunków czajka, trznadel, myszołów, nurogęś, biegus zmienny, sieweczka rzeczna, sroka, kos, śpiewak 1,01% 5,0 % 25 gatunków mewa mała, zięba, gęgawa, grzywacz, gawron, uhla, szlachar, szczygieł, krzyżówka, gęgawa, czeczotka, mewa srebrzysta pow 5,01% 4 gatunki kormoran, czeczotka, gęś zbożowa, śmieszka Względem lat poprzednich wyniki monitoringu migracji (wolumin) wskazują na spadek znaczenia obszaru dla gatunków nie związanych z nim behawioralnie oraz związanych z wodami morza, jak również utrzymanie roli dla gatunków związanych z obszarem (żerowanie, odpoczynek, lęgi) W oparciu o zebrane dane z mapowania stwierdzeń ptaków można wskazać grupy gatunków związane z poszczególnymi obszarami (biotopami) w granicach prowadzonych obserwacji: wody Zatoki Pomorskiej (dla 28 gatunków) Utrzymanie znaczenia biotopu strefa plaży (12 gatunków) Utrzymanie znaczenia biotopu lasy wokół obszaru Terminalu LNG (dla 39 gatunków) a szczególnie las na północy (32 gatunków); Utrzymanie znaczenia biotopu teren samej inwestycji (dla 2 gatunków) Zmniejszenie atrakcyjności biotopu dla 36 gatunków nie wykazano preferencji biotopowych (gatunki wyłącznie przelatujące nad obszarem) Stan stabilny Do najcenniejszych stwierdzonych w okresie migracji gatunków należą wymienione w załączniku I Dyrektywy 79/409/EWG, tzw Ptasiej: bielik, żuraw, bielaczek, oraz gatunki SPEC (BirdLife International 2004): skowronek, dymówka, szpak i czajka Gatunki SPEC w okresie migracji nie osiągały nad obszarem obserwacji znaczących koncentracji Ich migrujące stada były mało liczne Ptaki nad obszarem obserwacji jedynie przelatywały nie wykorzystując możliwości odpoczynku czy żerowania Wyjątkiem były lerki, których kilka osobników koczowało w rejonie budowy, a kilka pozostało jako lęgowe 23

25 REALIZACJĄ INWESTYCJI pn TERMINAL REGAZYFIKACYJNY SKROPLONEGO GAZU ZIEMNEGO W ŚWINOUJŚCIU Okres sprawozdawczy: r r Gatunki z listy I Dyrektywy 79/409/EWG Bielaczek - w obszarze obserwacji stwierdzono jedynie nieliczne osobniki Znacznie wyższe jego koncentracje występują na wodach Świny i Zalewu Szczecińskiego oraz otwartej Zatoki Pomorskiej Obszar obserwacji nie stanowił dla nich istotnego miejsca pobytu Bielik - w obszarze obserwacji stwierdzono jedynie nieliczne osobniki Obszar inwestycji nie stanowi w czasie migracji jesienno-wiosennej biotopu i nie odgrywa roli w utrzymaniu korzystnego stanu jego ochrony w rejonie Wolina i Uznamu Żuraw - osiągnął w okresie sezonu 2012/2013 bardzo niską liczebność (12 osobników; w roku ) Cechowała go zmiana zachowania w czasie przelotu w stosunku do roku 2009 Podobnie jak w roku 2011, również w 2012/2013 trasa migracji nie biegła nad obszarem inwestycji - ptaki wyraźnie omijały ją od północy kierując się nad Zatoką Pomorską bezpośrednio znad Rugii w kierunku wybrzeża na wschód od Wolina, lub w jego północne krańce, lub od południa ponad deltą Świny Po zakończeniu budowy obiektów wielkogabarytowych w okresie 2-3 sezonów trasy wędrówki żurawi powinny się ustabilizować Podsumowanie monitoringu ptaków w okresie migracji od r do r Realizacja monitoringu migracji ptaków w sezonach 2009/2010, 2010/2011 i 2012/2013 pozwoliła rozpoznać charakter migracji ptaków w rejonie budowy lądowej części Terminalu LNG oraz podstawowe czynniki będące istotnymi dla migrujących ptaków Procesu budowy Terminalu wpłynął na migracje ptaków modyfikując trasy ich przelotu oraz liczebność ptaków migrujących w tej części Mierzei Przytorskiej Charakter zmian wskazuje na istotny lokalnie wpływ, który jednak w ujęciu całego wąskiego gardła, jakim jest Brama Świny, nie powoduje ograniczenia możliwości migracji ptaków Obserwacje w sezonie migracyjnym 2012/2013 wskazują na dwa podstawowe fakty: Utrzymuje się bardzo znaczna redukcja ilości ptaków zaobserwowanych w analogicznych okresach (X-II), względem sezonu 2009/2010 (o blisko 70% mniejsza niż w analogicznym okresie sezonu 2009/2010 i o 14% mniejsza niż w sezonie 2010/2011) Utrzymuje się wyraźna korekta tras przelotu ptaków o dużych rozmiarach ciała migrujących nad obszarem objętym zasięgiem monitoringu Korekty tras przelotu nie są istotnymi, a z uwagi na dostępność odpowiednich biotopów w pobliżu nie nastąpiło zaburzenie o znaczących dla wydatku energetycznego ptaków konsekwencjach Ocena obszaru pod kątem wykorzystania przez ptaki w okresie migracji 2012/2013 Stwierdzone ilości gatunków i osobników oraz zachowanie ptaków w czasie wędrówki (koczowania) wskazują na: wyraźne wykorzystanie przestrzeni w rejonie lokalizacji przedsięwzięcia przez ptaki, szczególnie w czasie intensywnego przelotu w głównym okresie migracji, jednak zdecydowanie mniejsze niż w roku 2009/2010 (liczba ptaków mniejsza o ponad 63%); 24

26 REALIZACJĄ INWESTYCJI pn TERMINAL REGAZYFIKACYJNY SKROPLONEGO GAZU ZIEMNEGO W ŚWINOUJŚCIU Okres sprawozdawczy: r r duże znaczenie dla ptaków strefy brzegu morza wraz z płytkimi wodami przybrzeżnymi, która jest istotnym szlakiem wędrówki i koczowania ptaków (ptaki w miarę trwania inwestycji budowy falochronu stopniowo akceptują go min włączając w swój biotop żerowiskowy); istotnej roli zachowanego pasa drzewostanów w północnej części Mierzei Przytorskiej dla gatunków wymagających w czasie migracji i koczowania osłony w postaci drzewostanów lub zarośli; bardzo małe wykorzystanie przez ptaki w okresie wędrówek i koczowania większości obszaru inwestycji Najbardziej istotnym dla ptaków migrujących w skali sezonów migracyjnych w latach jest pas lasów w północnej części obszaru monitoringu (na północ od punktu obserwacyjnego nr II) Następnym pod względem znaczenia dla migrujących ptaków (według intensywności przelotu - woluminu ptaków) jest obszar wydmy szarej i plaży Najmniej istotnym jest południowa część obszaru monitoringu w rejonie punktu I Fot7 Klucz ptaków przelatujący nad obszarem budowy Terminala Fot JK Dylawerska, M Dylawerski 25

27 REALIZACJĄ INWESTYCJI pn TERMINAL REGAZYFIKACYJNY SKROPLONEGO GAZU ZIEMNEGO W ŚWINOUJŚCIU Okres sprawozdawczy: r r Ryc5 Mapa wyników monitoringu awifauny migrującej (2012/2013 r) 26

28 REALIZACJĄ INWESTYCJI pn TERMINAL REGAZYFIKACYJNY SKROPLONEGO GAZU ZIEMNEGO W ŚWINOUJŚCIU Okres sprawozdawczy: r r 3 MONITORING FAUNY BEZKRĘGOWCÓW Monitoring fauny bezkręgowców realizowano w okresie od 1 listopada 2012 r do 31 października 2013 r Informacja o przedmiocie monitoringu, metodyka badań Monitoringowi w zakresie fauny bezkręgowców podlegają gatunki wskazane przez Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Szczecinie i zapisane w Planie działań ochronnych wraz z programem monitoringu chronione, rzadkie, zagrożone wyginięciem Są to: Acupalpus exiguus, Bembidion obtusum, Carabus arvensis, C convexus, C granulatus, C hortensis, C violaceus, Dorcus parallelipipedus, Haliplus apicalis, Spercheus emarginatus, Bombus lapidarius, Bombus lucorum, Bombus pascuorum, Bombus pratorum, Bombus ruderarius Bombus terrestris, Bagriope bruennichi, Nelima gothica, Paroligolophus agrestis Obserwacje terenowe wykonywano na wyznaczonych stanowiskach, po 1 stanowisku w każdym typie siedliska (6 stanowisk w obszarze monitoringu) Wykonano 10 kontroli terenowych od marca 2013 r do końca października 2013 r w okresie aktywności biologicznej badanych gatunków Zastosowano metodę zmodyfikowanych pułapek glebowych Barbera, czerpakowanie i siatki entomologiczne, zbieranie martwych osobników, oględziny roślin, runa, powierzchni gleby, przesiewy ściółki i gleby Zakres monitoringu obejmuje: skład gatunkowy rozmieszczenie gatunku na stanowiskach w badanym obszarze, stan gatunku, w tym ocena populacji z uwzględnieniem liczebności oraz faz rozwojowych, powtarzalność występowania Określono wskaźniki stanu przedmiotu monitoringu, w których brano pod uwagę zasoby oraz warunki ekologiczne populacji gatunków Ocena ogólna stanu ochrony jest ustalana na podstawie najniższego z parametrów Fot8 Obserwacje terenowe fauny bezkręgowców Nadmorski bór Fot Andrzej Zych 27

29 REALIZACJĄ INWESTYCJI pn TERMINAL REGAZYFIKACYJNY SKROPLONEGO GAZU ZIEMNEGO W ŚWINOUJŚCIU Okres sprawozdawczy: r r Wyniki badań i ocena stanu zachowania W roku sprawozdawczym zebrano 179 gatunków bezkręgowców Najliczniejszą grupę stanowiły przedstawiciele gromady owady Insecta (147 gatunków), z najliczniejszym w gatunki rzędem chrząszczy Coleoptera (81 gatunków) Są to gatunki pospolite, charakterystyczne dla badanych siedlisk nadmorskich - wydm, lasów i borów sosnowych Stwierdzono 7 gatunków spośród 19 wskazanych do monitoringu W stosunku do roku poprzedniego nie pojawiły żadne inne nowe gatunki objęte monitoringiem Tab 7 Ocena stanu zachowania i ochrony gatunków bezkręgowców monitorowanych w siedliskach przyrodniczych oraz łącznie na obszarze monitorowanym w okresie r r Lp Nazwa gatunku Biegacz zwężony Carabus convexus Biegacz fioletowy Carabus violaceus Biegacz granulowany Carabus granulatus Biegacz ogrodowy Carabus hortensis Biegacz polny Carabus arvensis Trzmiel gajowy Bombus lucorum Trzmiel ziemny Bombus terrestris Trzmiel kamiennik Bombus lapidarius Stanowiska / siedliska przyrodnicze B1 B2 B3 B4 B5 B6 Pobocze Las mieszany Nadmorski wzdłuż drogi Nadmorski (sosnowo - bór (ul Ku Morzu) bór dębowy z udziałem przy sosnowy z ekotonem bażyny ogrodzeniu łąkowym) czarnej inwestycji Plaża + wydma Oczko wodne (wilgotne zagłębienia międzywydmowe) Ogólna ocena Lata badań U FV U1 - FV - FV - - FV FV FV XX - - FV - XX FV FV - FV - - FV FV XX XX XX FV - stan właściwy U1 - stan niezadowalający, XX - stan nieznany nie stwierdzony Pod względem bioróżnorodności w okresie sprawozdawczym najbardziej wartościowe było siedlisko: oczko wodne (wilgotne zagłębienia międzywydmowe, B6), gdzie odnotowano 91 gatunków Najmniej gatunków stwierdzono w siedlisku: pobocze wzdłuż drogi (ul Ku Morzu) przy ogrodzeniu inwestycji (B5) - 10 gatunków Wyniki bioróżnorodności w siedliskach zaprezentowano w tabeli poniżej 28

30 REALIZACJĄ INWESTYCJI pn TERMINAL REGAZYFIKACYJNY SKROPLONEGO GAZU ZIEMNEGO W ŚWINOUJŚCIU Okres sprawozdawczy: r r Tab 8 Ogólna liczba gatunków oraz ogólna liczba gatunków monitorowanych w okresie r r Stanowiska / siedliska przyrodnicze B1 B2 B3 B4 B5 B6 Plaża + wydma Nadmorski bór sosnowy Las mieszany (sosnowodębowy z ekotonem łąkowym) Nadmorski bór z udziałem bażyny czarnej Pobocze wzdłuż drogi (ul Ku Morzu) przy ogrodzeniu inwestycji Oczko wodne (wilgotne zagłębienia międzywydmowe) Ogólna liczba gatunków w badanym roku Liczba gatunków Liczba gatunków monitorowanych Podsumowanie monitoringu bezkręgowców w okresie od r do r Na podstawie przeprowadzonych obserwacji Autorzy badań sformułowali następujące wnioski: W okresie sprawozdawczym stwierdzono 7 gatunków objętych monitoringiem w stosunku do 19 gatunków wykazanych w zatwierdzonym Planie działań ochronnych wraz z programem monitoringu Nie stwierdzono zaś 3 gatunków prawnie chronionych i monitorowanych, które wystąpiły w 2010 r: Carabus nemoralis, Carabus glabratus i Carabus granulatus Stwierdzono występowanie innych chronionych gatunków bezkręgowców nie będących przedmiotem niniejszego monitoringu przyrodniczego, tj Bombus agrorum, Bombus sylvarum, Formica rufa W przypadku dwóch chrząszczy wodnych Haliplus apicalis i Spercheus emarginatus oraz pajęczaka związanego ze środowiskiem wodnym Nelima gothica, pomimo zwrócenia szczególnej uwagi w badaniach siedliska przy oczku wodnym w południowej części budowanego terminalu, nie udało się potwierdzić ich obecności Wyniki bioróżnorodności gatunkowej w poszczególnych okresach badawczych nieznacznie się wahają, ale jest to efektem odmiennych warunków pogodowych Nadogodniejsze dla występowania bezkręgowców w 2013 r okazało się siedlisko oczka wodnego (91 gatunków) Stan zachowania siedlisk i fauny bezkręgowej po analizie 12 miesięcznego okresu czasu nie uległ zmianie, za wyjątkiem ingerencji na stanowisku B6 (oczko wodne), która jednakże nie pogarsza walorów siedliska dla bezkręgowców 29

31 REALIZACJĄ INWESTYCJI pn TERMINAL REGAZYFIKACYJNY SKROPLONEGO GAZU ZIEMNEGO W ŚWINOUJŚCIU Okres sprawozdawczy: r r Ogólny stan ochrony i zachowania wszystkich gatunków monitorowanych w 2013 r był zróżnicowany, Jedynie dla gatunku Carabus convexus określono stan ten jako niezadowalający (U1) - podobnie jak 2012 r, zaś dla gatunków:c violaceus, C hortensis, Bombus lucorus, B terrestris - stan ten określono jako właściwy (FV) Na podstawie obserwacji terenowych stwierdzono, że obszar objęty monitoringiem w sąsiedztwie realizowanej inwestycji podlegał antropopresji ze strony turystów, grzybiarzy oraz był zanieczyszczany przez odpady stałe (szkło, plastik, papier) W czterech okresach badawczych (2010 r, 2011 r, 2012 r, 2013 r) wystąpiła zróżnicowana liczba gatunków bezkręgowców W 2010 r odnotowano 113 gatunków bezkręgowców, w 2011 r aż 203 gatunki tych zwierząt, w 2012 r gatunków, a w 2013 r -179 gatunków Dane odnośnie liczby gatunków z trzech ostatnich lat są porównywalne Nieznaczny spadek liczby gatunków w 2013 roku w stosunku do 2012 r spowodowany był panującym okresem wysokich temperatur, które wpłynęły na występowanie gatunków chrząszczy W 2010 r obserwacje fauny bezkręgowców rozpoczęto dopiero w lipcu, zaś w 2011 r,2012 r i 2013 r obserwacje prowadzone były już od marca Fot 9 Teren przy oczku wodnym ( ), stanowisko B6, fot A Zych Fot10 Pobocze drogi - ul Ku Morzu ( ), stanowisko B5, fot A Zych 30

32 REALIZACJĄ INWESTYCJI pn TERMINAL REGAZYFIKACYJNY SKROPLONEGO GAZU ZIEMNEGO W ŚWINOUJŚCIU Okres sprawozdawczy: r r Ryc6 Rozmieszczenie chronionych gatunków bezkręgowców objętych monitoringiem 31

33 REALIZACJĄ INWESTYCJI pn TERMINAL REGAZYFIKACYJNY SKROPLONEGO GAZU ZIEMNEGO W ŚWINOUJŚCIU Okres sprawozdawczy: r r Ryc7 Rozmieszczenie pozostałych chronionych gatunków bezkręgowców (nie objętych planowym monitoringiem) 32