EUROPEJSKI TRYBUNAŁ OBRACHUNKOWY Luksemburg, 13 listopada 2007 r. ECA/07/28

Transkrypt

1 EUROPEJSKI TRYBUNAŁ OBRACHUNKOWY Luksemburg, 13 listopada 2007 r. ECA/07/28 W swoim sprawozdaniu rocznym za rok budżetowy 2006 Europejski Trybunał Obrachunkowy odnotowuje pewną poprawę, w szczególności w zakresie wydatków rolnych, stwierdza też jednak, że w większości wydatków UE nadal występują błędy dotyczące legalności i prawidłowości, wynikające z niewydolności systemów kontroli wewnętrznej zarówno Komisji, jak i państw członkowskich. Komisja dołożyła znacznych starań, aby zaradzić uchybieniom w zarządzaniu ryzykiem dla funduszy UE. Niektóre spośród wprowadzonych zmian już przynoszą pozytywne rezultaty, takie jak wyraźne obniżenie szacowanego ogólnego poziomu błędów w transakcjach w obszarze rolnictwa - chociaż pozostaje on tuż ponad progiem istotności. Ta pozytywna zmiana wskazuje na skuteczność Zintegrowanego Systemu Zarządzania i Kontroli IACS oraz uproszczenia procedur składania wniosków i procedur dokonywania płatności w nowo wprowadzonym systemie płatności jednolitych. Skonsolidowane sprawozdanie finansowe za rok 2006 rzetelnie przedstawia, we wszystkich istotnych aspektach, sytuację finansową Wspólnot oraz ich wyniki za rok, z wyjątkiem zawyżenia w bilansie stanu zobowiązań i kwoty prefinansowania. Komisja poczyniła dalsze postępy we wprowadzaniu rachunkowości memoriałowej, chociaż nadal występują w tym zakresie pewne uchybienia. W 2006 r. UE dokonała płatności na łączną kwotę 106,6 mld euro. Trybunał ponownie wydaje opinię bez zastrzeżeń w odniesieniu do transakcji w zakresie dochodów, zobowiązań, wydatków administracyjnych oraz strategii przedakcesyjnej UE, z wyłączeniem programu Sapard. Ponadto w realizowanych w 2006 r. w ramach działań zewnętrznych płatnościach, którymi zarządzały bezpośrednio przedstawicielstwa Komisji, stwierdzono jedynie niski poziom błędów. Trybunał wydaje jednak ponownie negatywną opinię na temat legalności i prawidłowości większości wydatków UE: głównie części wydatków rolnych nieobjętych systemem IACS, wydatków w zakresie polityk strukturalnych, polityk wewnętrznych i znacznej części działań zewnętrznych. W obszarach tych nadal występuje istotny, choć zróżnicowany, poziom błędów w płatnościach na rzecz beneficjentów końcowych. 1 PL

2 Ponadto, Trybunał uważa, że transakcje leżące u podstaw rozliczeń Europejskich Funduszy Rozwoju są, jako całość, legalne i prawidłowe, z wyjątkiem płatności zatwierdzonych przez przedstawicielstwa Komisji w krajach będących beneficjentami pomocy. Prezes Trybunału, pan Hubert Weber powiedział wczoraj wieczorem na posiedzeniu Komisji Kontroli Budżetowej: U podstaw tych błędów leżą m.in. zaniedbania, słaba znajomość często skomplikowanych przepisów oraz świadome próby wyłudzenia środków z budżetu UE. Ponadto w dziedzinie wydatków rolnych nieobjętych IACS, w obszarze polityk strukturalnych i polityk wewnętrznych liczba i zasięg kontroli zestawień poniesionych wydatków, które to kontrole prowadzone są głównie na podstawie informacji przedstawionych przez beneficjentów, są w wielu przypadkach niewystarczające, a ich jakość - często nieodpowiednia. Potrzebna jest poprawa zarządzania i kontroli nad wydatkami Wspólnoty - zarówno w obszarach objętych zarządzaniem dzielonym, jak i bezpośrednim - za które ogólną odpowiedzialność ponosi Komisja. W całości wydatków rolnych - 49,8 mld euro w 2006 r. - Trybunał stwierdził wyraźne obniżenie szacowanego ogólnego poziomu błędów, chociaż pozostaje on tuż ponad progiem istotności. W wydatkach rolnych występują różne rodzaje transakcji, w zakresie których występują różne rodzaje ryzyka i które są objęte różnymi systemami kontroli. System IACS, obejmujący około 70% wydatków w ramach WPR, jeżeli jest prawidłowo stosowany, skutecznie ogranicza ryzyko nieprawidłowych wydatków. Trybunał zauważa, że chociaż system płatności jednolitych pociąga za sobą uproszczenie procedur składania wniosków i dokonywania płatności, ma on także efekty uboczne, takie jak przyznawanie uprawnień do płatności właścicielom gruntów, którzy nigdy przedtem nie prowadzili działalności rolniczej, co prowadzi do znacznych przesunięć środków pomocowych UE od rolników na rzecz właścicieli gruntów. Wśród nowych beneficjentów środków pomocowych UE w obszarze rolnictwa znalazły się przedsiębiorstwa kolejowe, kluby jeździeckie lub stadniny, kluby golfowe lub rekreacyjne oraz samorządy miejskie. W obszarze wydatków na polityki strukturalne - 32,4 mld euro w 2006 r. - sytuacja jest podobna do sytuacji w latach poprzednich. Trybunał stwierdził istotny poziom błędów, który - jak się szacuje - odpowiada co najmniej 12% całkowitej kwoty środków zwróconych beneficjentom. Do najczęstszych błędów należało ujmowanie we wnioskach wydatków niekwalifikowalnych i nieprzeprowadzanie procedur przetargowych, a także brak dowodów na poparcie wykazanych kosztów ogólnych lub wydatków na personel. Systemy nadzoru i kontroli w państwach członkowskich były ogólnie nieskuteczne lub umiarkowanie skuteczne, a Komisja prowadzi zaledwie umiarkowanie skuteczny nadzór nad ich funkcjonowaniem. W odniesieniu do polityk wewnętrznych zarządzanych bezpośrednio przez Komisję - 9,0 mld euro w 2006 r. - Trybunał ponownie stwierdził istotny poziom błędów w zakresie legalności i prawidłowości transakcji leżących u podstaw rozliczeń, spowodowany głównie zwrotami na rzecz beneficjentów, którzy zawyżyli koszty realizacji projektów. Kontrola Trybunału wykazała, że systemy kontroli wewnętrznej były tylko częściowo zadowalające. W odniesieniu do wydatków na działania zewnętrzne - 5,2 mld euro w 2006 r. - sytuacja była zadowalająca w zakresie transakcji, którymi zarządzają i które kontrolują przedstawicielstwa, ale już nie w przypadku organów wdrażających, które faktycznie realizowały projekty na miejscu. Błędy w tym obszarze obejmowały deklarowanie wydatków niekwalifikowalnych oraz naruszenia procedur przetargowych. W odniesieniu do strategii przedakcesyjnej - 2,3 mld euro w 2006 r. - Trybunał uznaje, że płatności były ogólnie legalne i prawidłowe, chociaż ponownie wykryto istotne błędy w skontrolowanych transakcjach w ramach programu Sapard. 2 PL

3 W ostatnich kilku latach Komisja podjęła działania mające na celu przyspieszenie odzyskiwania środków oraz poprawę ochrony interesów finansowych Unii. Jednak z uwagi na złożoność procesu zarządzania tymi funduszami, polegającego na zarządzaniu dzielonym z państwami członkowskimi, Komisja nadal nie dysponuje wiarygodnymi informacjami dotyczącymi odzyskiwania nienależnie wypłaconych środków - tj. danymi na temat kwot i beneficjentów - ani informacjami dotyczącymi odnośnego wpływu finansowego na budżet UE. Na zakończenie prezes Trybunału, pan Hubert Weber powiedział: Komisja powinna dawać przykład, przywiązując szczególną wagę do skutecznego opracowania i funkcjonowania swoich własnych systemów kontroli wewnętrznej w obszarach, gdzie bezpośrednio zarządza ona funduszami UE - tj. w dziedzinie polityk wewnętrznych i działań zewnętrznych. Stanowiłoby to wzór i zachętę dla państw członkowskich stosujących systemy w trybie zarządzania dzielonego. Kluczem do skutecznego zarządzania funduszami Unii są wydajne i wiarygodne systemy kontroli wewnętrznej na wszystkich poziomach administracji. Jestem przekonany, że obywatele Unii mają prawo oczekiwać, że w całej Unii zarządzanie funduszami UE będzie realizowane właściwie, a ich kontrola będzie odpowiednia. Europejski Trybunał Obrachunkowy Komunikacja i sprawozdania biuro prasowe 12, rue Alcide De Gasperi - L Luksemburg Tel.: (+352) Faks: (+352) GSM (+352) press@eca.europa.eu 3 PL

4 Uwagi dla prasy Europejski Trybunał Obrachunkowy jest zewnętrznym kontrolerem Unii Europejskiej. Trybunał jest niezależną instytucją Unii Europejskiej i ma swoją siedzibę w Luksemburgu Co roku w listopadzie Trybunał publikuje swoje sprawozdania roczne obejmujące poprzedni rok budżetowy: jedno sprawozdanie roczne dotyczy budżetu ogólnego Unii, a drugie obejmuje Europejskie Fundusze Rozwoju (pomoc rozwojową finansowaną poza budżetem ogólnym). Budżet ogólny to główny budżet Unii Europejskiej, na który składają się dochody lub "zasoby własne" oraz wydatki podzielone na pięć głównych obszarów: rolnictwo; działania strukturalne; polityki wewnętrzne, w tym badania; działania zewnętrzne (pomoc rozwojowa) oraz strategia przedakcesyjna. Szósty obszar obejmuje własne wydatki administracyjne Unii. Główną treść sprawozdań rocznych stanowią wydawane przez Trybunał poświadczenia wiarygodności (DAS, z fr. Déclaration d'assurance) oraz informacje towarzyszące. Na poświadczenia te składa się coroczna opinia na temat i) wiarygodności rozliczeń oraz ii) legalności i prawidłowości transakcji leżących u ich podstaw, przedstawiana na mocy Traktatu WE. Opinia w sprawie wiarygodności rozliczeń określa stopień, w jakim rozliczenia (sprawozdania finansowe) w sposób wyczerpujący i precyzyjny przedstawiają osiągnięte w danym roku wyniki finansowe oraz stan aktywów i pasywów na koniec roku. Opinia w sprawie legalności i prawidłowości transakcji leżących u podstaw rozliczeń określa stopień, w jakim transakcje po stronie dochodów i płatności stanowiące podstawę rozliczeń - takie jak płatności na rzecz rolników, władz lokalnych, projektów rozwojowych - są poprawnie obliczone i zgodne z obowiązującymi przepisami. Sporządzane przez Trybunał opinie są oparte na dowodach uzyskanych podczas prowadzenia prac kontrolnych i mogą być: i) wydawane bez zastrzeżeń - rozliczenia są wiarygodne lub transakcje leżące u ich podstaw są legalne i prawidłowe we wszystkich istotnych aspektach, ii) negatywne - rozliczenia nie są wiarygodne lub transakcje leżące u ich podstaw nie są legalne i prawidłowe we wszystkich istotnych aspektach albo też iii) wydawane z zastrzeżeniem - rozliczenia są wiarygodne lub transakcje leżące u ich podstaw są legalne i prawidłowe we wszystkich istotnych aspektach, z wyjątkiem kwestii, do których odnosi się zastrzeżenie. Błędy dotyczące legalności i prawidłowości występują, gdy beneficjenci składają zawyżone wnioski lub nie spełniają kryteriów warunkujących otrzymanie pomocy lub dotacji UE. Trybunał wydaje negatywną opinię, w przypadku gdy uzyska dowody świadczące o istotnym bądź niedopuszczalnie wysokim poziomie błędów. Trybunał wydaje swoje opinię na podstawie analiz i badań systemów, jak również na badaniu statystycznie reprezentatywnych prób transakcji leżących u podstaw rozliczeń. Badanie takie polega na uzyskiwaniu bezpośrednich dowodów świadczących o poprawności i faktycznym zaistnieniu transakcji na szczeblu beneficjenta końcowego. Kontrola wewnętrzna to szereg procedur i procesów (takich jak kontrole), poprzez które Unia Europejska administruje i zarządza swoim budżetem, a także zapewnia właściwe i zgodne z przepisami pobieranie i wydatkowanie funduszy. Za procedury kontrolne - mające na celu zapobieganie błędom, a także wykrywanie i korygowanie błędów już zaistniałych - odpowiada Komisja, a w przypadku zarządzania dzielonego - państwa członkowskie lub państwa-beneficjenci. Audyt wewnętrzny jest częścią kontroli wewnętrznej i pomaga zapewnić właściwe funkcjonowanie systemów. IACS - Zintegrowany System Zarządzania i Kontroli - to system, do którego stosowania państwa członkowskie UE są zobowiązane w odniesieniu do niektórych wydatków rolnych, które obecnie stanowią 4 PL

5 około 70% całości wydatków na rolnictwo. Wymagania związane z tym systemem określone są w rozporządzeniu. Obejmują one obowiązek prowadzenia baz danych, identyfikacji gruntów i zwierząt oraz skoordynowanych kontroli. Wydatki nieobjęte systemem IACS podlegają innym systemom. W systemie płatności jednolitych - SPJ - płatności nie zależą od produkcji, co oznacza, że otrzymywane przez rolników dopłaty nie są już uzależnione od upraw ani od liczby chowanych zwierząt. Beneficjentom przyznawane są uprawnienia do płatności wyliczane na podstawie kwot pomocy otrzymanej przez nich w okresie referencyjnym (model historyczny) albo na podstawie wielkości gruntów uprawianych przez nich w pierwszym roku funkcjonowania systemu (model regionalny). 5 PL