ROCZNIKI NAUKOWE AWF W POZNANIU Zeszyt 35 - Poznań 1986 MACIEJ ŁUCZAK WIOŚLARSTWO W KONINIE W LATACH

Transkrypt

1 ROCZNIKI NAUKOWE AWF W POZNANIU Zeszyt 35 - Poznań 1986 MACIEJ ŁUCZAK WIOŚLARSTWO W KONINIE W LATACH Zakład Historii i Organizacji KF AWF Poznań Kierownik: dr Teresa Ziółkowska W artykule przedstawiono rozwój wioślarstwa w Koninie w latach , to jest od pojawienia się tej dyscypliny sportu w tym mieście. Ponadto omówiono ważniejsze osiągnięcia sportowe i turystyczne uzyskiwane przez wioślarzy. GENEZA Początki wioślarstwa w Koninie sięgają 1900 r. Wtedy to w środowisku konińskiej inteligencji powstał projekt utworzenia Towarzystwa Ratowania Tonących (TRT). Największy udział w powołaniu do życia TRT miał Stanisław Meller - referent biura powiatu, który był poprzednio członkiem Kaliskiego TRT. Drogą indywidualnie podejmowanych starań zaczął zbierać podpisy osób, które chciałyby należeć do tego Towarzystwa. Warto podkreślić, że w ciągu jednego dnia zebrał podpisy od 77 osób. Na zwołanym przez Mellera w dniu 6 maja 1900 r. zebraniu organizacyjnym wybrany został jednogłośnie pierwszy zarząd w następującym składzie: prezes Teodor Esse - rejent miejscowy, wiceprezes - Stanisław Meller - referent biura powiatu, a do zarządu w charakterze członków weszli: Witold Dreege, Walenty Brawata i Franciszek Karpiński, natomiast funkcję kapitana pełnił Eugeniusz Switałski. Bardzo niechętne tej inicjatywie władze carskie, musiały w końcu wyrazić zgodę na zarejestrowanie polskiego klubu. Pismem z dnia 9 czerwca 1900 r. kaliski gubernator zawiadomił, że Warszawski generał - gubernator nie znalazł przeszkód do utworzenia w Koninie Towarzystwa Ratowania Tonących, pod warunkiem, że uzyska ono pozwolenie od Głównego Zarządu Cesarskiego Towarzystwa Ratowania Tonących w Petersburgu. Legalizacja Towarzystwa przeciągnęła się do 25 lipca 1900 r., kiedy to przyjęła formę oddziału Cesarskiego TRT pozostającego pod protektoratem wdowy cesarzowej Marii Teodorowny. Źródłem powstania pierwszego zrzeszenia sportowego było nie tylko zespolenie potrzeb sportowych, ale także pewne względy polityczne. W tym czasie kiedy działalność społeczna i kulturalno - oświatowa zaboru rosyjskiego krępowana była surowymi zakazami, ówczesne społeczeństwo Konina skierowało zainteresowania,,na Wartę" nie tylko jako na teren uprawiania sportu. TRT stało się ośrodkiem życia kulturalnego i sportowego umożliwiającym prowadzenie akcji nic tylko sportowej. Już w sierpniu 1900 r. przybył do Konina w celu lustracji taboru i inwentarza Towarzystwa delegat Głównego Zarządu TRT w Petersburgu. Wyraził on podziw z powodu niezwykle dynamicznego rozwoju oraz szybkiego wzrostu organizacyjnego w stosunkowo krótkim czasie [7, 11, 36].

2 ROZWÓJ ORGANIZACYJNY Strukturę organizacyjną TRT oparto na statucie Cesarskiego Rosyjskiego Towarzystwa Ratowania na Wodach zatwierdzonym przez Imperatora 31 marca 1894 r. Celem Towarzystwa było ratowanie ludzi ginących w wodach oraz nakreślenie sposobów zapobiegania ginięciu ludzi i okrętów w wodach i ustalenie przyczyn tych wypadków [34]. Jednakże daniem założycieli TRT w Koninie było podniesienie świadomości narodowej w społeczeństwie polskim. Zamierzenia te realizowano popularyzując sporty wodne, turystykę, organizując wieczornice, spotkania towarzyskie, wycieczki po rzekach ojczystego kraju. W 1900 r., po zmianie statutu, TRT zmienia również charakter i przyjmuje nazwę Konińskie Towarzystwo Wioślarskie (KTW). Celem KTW było nie tylko rozwijanie sportu wioślarskiego, niesienie pomocy tonącym, w czasie powodzi, lecz także pielęgnowanie życia towarzyskiego. Osiągnięcie zakreślonych celów zamierzono realizować przez: pływanie, jazdę na łyżwach, popularyzację wioślarstwa, organizowanie wycieczek, urządzanie zabaw, wykładów, odczytów, koncertów, przedstawień amatorskich, prowadzenie czytelni itp., czyli przez taką działalność, która nie budziła podejrzeń władz o działalność polityczną i nie powodowała represji. Członkowie dzielili się na honorowych i rzeczywistych, przy czym członkami honorowymi były osoby zatwierdzone przez Zebranie Ogólne, które oddały Towarzystwu szczególne usługi, albo złożyły na rzecz Towarzystwa znaczne ofiary. Opłaty członkowskie były stosunkowo wysokie: składka roczna wynosiła 6 rubli. Wpisowe do Klubu wynosiło 3 ruble. Najwyższą władzą KTW było ogólne zebranie członków. Komitet składający się z 9 osób wybierany był na okres 3 lat i reprezentował interesy Towarzystwa między posiedzeniami ogólnego zebrania. Nad prawidłowym przebiegiem pracy Komitetu czuwała Komisja Rewizyjna stanowiący organ kontrolny. Towarzystwo miało własną pieczęć z napisem Konińskie Towarzystwo Wioślarskie z herbem Konina oraz flagę ozdabianą herbem Konina. Towarzystwo to miało prawo otwierać na terenie Guberni Kaliskiej samodzielne oddziały, w miejscowościach znajdujących sio przy rzece Warcie. Komisja sportowa (wyścigowa), składająca się z doświadczonych sterników a za zadanie układanie programu regat i ich organizowanie [45]. Struktura organizacyjna KTW była podobna do Kaliskiego Towarzystwa Wioślarskiego i nie różniła się prawdopodobnie od innych organizacji tego typu w różnych regionach Królestwa [40]. Funkcję prezesów pełnili: Teodor Esso (1900, , 1907) [8, 16, 17, 18], Władysław Żywanowski (1910), Eugeniusz Świtalski (1914), Edward Sikorki (1918, 1919, 1920, 1923) [46], Władysław Stasiński (1925) [41, 42], Zygmunt Lindner (1929, 1931), Edwin Muller (1935, 1936), Władysław Brzozowski (1937, 1938, 1939) [45]. Szczególnie za kadencji prezesów Essego i Stasińskiego KTW rozwijało się prężnie. Poza wymienionymi, różne funkcje w Klubie pełniło w omawianym okresie kilkadziesiąt osób. Obok wioślarstwa i pływania w KTW rozwijały się inne dyscypliny, jak choćby łyżwiarstwo i tenis. Liczba członków kształtowała się następująco: w 1900 r. do Klubu wstąpiło 188 członków [41, 42], w 1903 r. należało 126 członków [7], w 1907 r. 126 członków [16, 17, l8], w członków [9], w ponad 200, natomiast w 1927 r. tylko 180 i w członków. Do Klubu należeli przedstawiciele różnych grup społeczno - zawodowych: inteligencja, kupcy, robotnicy, rzemieślnicy [36]. W 1922 r. dokonano fuzji Towarzystwa Sportowego Unia" (założonego w 1916 r.) i KTW. Członkowie,,Unii" w myśl idei nie dzielmy się" a łączmy, bo w jedności siła" postanowili wstąpić do TKW przekazując mu cały majątek, jednocześnie zastrzegając sobie

3 prawo utworzenia w ramach Towarzystwa sekcji piłki nożnej oraz lekkoatletyki. Nowo powstałe sekcje miały - jak to się okazało - charakter efemeryczny [25]. Warto nadmienić, ze KTW miało swego przedstawiciela wśród 13 członków założycieli Polskiego Związku Towarzystw Wioślarskich, który powołano w Poznaniu w dniu 8 grudnia 1919 r. WARUNKI MATERIALNE Jednym z najpilniejszych zadań nowo powstałego TRT było pozyskanie odpowiedniego placu na przystań oraz obiektu krytego do przechowywania sprzętu wioślarskiego. Istotnym problemem było zdobycie niezbędnych środków finansowych na bieżące wydatki. W dniu 15 maja 1900 r. wynajęto na przystań od Franciszka Borowskiego niewielki plac i szopę, które mieściły się z prawej strony Warty. Oddany w bezpłatną dzierżawę na okres 3 lat plac TRT próbować zagospodarować własnym sposobem [l9, 36, 37]. W 1903 r. majątek ruchomy stanowił wartość 1027 rb. 47 kop., kapitał żelazny rb. 68 kop. 70, zapasowy 126 rb. 71 kop., obrotowy 529 rb. 25 kop. Notabene składka członkowska wynosiła 5 rubli rocznie i l rubel wpisowego. Budżet na rok bieżący w przychodzie 998 rb. 68 kop., w rozchodzie 699 rb. 40 kop. [7]. Pierwsza wojna światowa spowodowała kompletne zahamowanie aktywności sportowej KTW i poza dwiema łodziami ukrytymi przez członków cały tabor wioślarski uległ zniszczeniu [36]. W 1919 r. lokal Towarzystwa mieścił się przy ul. Wodnej w domu Władysława Rybczyńskiego [47]. W roku 1920 budżet KTW wynosił już m.k. Opłatę członkowską podwyższono do 85 m.k. rocznie, przy czym 25 m.k. Należało wpłacić w pierwszym kwartale. Wpisowe do klubu wynosiło 10 m.k. Na wniosek Bossaka o zasilenie funduszów KTW ogólne zebranie uchwaliło jednorazową składkę, przy czym zebrano 2005 m. k. [46]. Dnia 31 października 1922 r. KTW zakupiło od Konińskiej Gminy Miejskiej plac znajdujący się przy ul. Piwnej (obecnie Zofii Urbanowskiej) o powierzchni 5470 łokci 2 (1815 m 2 ) za sumę marek. Część nabytego placu, na którym urządzona była przystań, od szeregu lat znajdowała się w posiadaniu KTW, a pozostałą część placu KTW objęła w posiadanie w sierpniu 1922 r. Magistrat miasta postawił warunek, że w razie potrzeby KTW na jego żądanie musi oddać z nabytego placu część leżącą nad rzeką Wartą stanowiącą przedłużenie ulicy Kilińskiego [13]. Po wspomnianej fuzji Unii" z KTW nastąpiło przekazanie majątku,,unii wraz ze sztandarem [3, 25]. Na odbytym w dniu 18 marca 1923 r. w zimowym lokalu KTW rocznym walnym zebraniu uchwalono podnieść składkę członkowską na rok 1923 do 3000 marek miesięcznie oraz kupić dwie łodzie czterowiosłowe, półrasowe (bąki) i zrobić z własnego materiału dwie łodzie spacerowe małego typu [31]. W następnym roku sytuacja ekonomiczna KTW uległa pogorszeniu. Tak więc pomimo wysiłków działaczy starających się w różny sposób gromadzić dochody, KTW borykało się nieustannie z wieloma problemami materialnymi. U progu sezonu w 1924 r. KTW miał 3 łodzie, w tym l spacerową [6]. W tym samym roku Zarząd Towarzystwa sprowadził 11 lodzi, których wielki brak odczuwało dotychczas. Przystąpiono do budowy własnego gmachu [4]. W 1925 r. Towarzystwo zakupiło czwórkę półwyścigową [44]. Zadłużenie wynosiło 1808 zł., które postanowiono pokryć z zaległych składek wynoszących 3000 zł. W związku z zaistniałą sytuacją prezes Towarzystwa apelował do członków, aby zapłacili zaległe składki i tym samympomogli Towarzystwu wybrnąć z trudnej sytuacji [45].

4 W 1929 r. Zarząd Towarzystwa zakupił odbiornik radiowy. 12 grudnia 1929 r. w lokalu Towarzystwa członkowie i ich rodziny przez kilka godzin słuchali koncertu Jana Kiepury, który w tym dniu śpiewał w filharmonii w Warszawie [49]. 28 listopada 1931 r. odbyła się uroczystość poświęcenia nowego gmachu Towarzystwa przez ks. prefekta Gemela. Zygmunt Lindner prezes Towarzystwa odczytał sprawozdanie z przebiegu budowy własnego gmachu oraz złożył podziękowanie osobom, które bezpośrednio przyczyniły się do budowy tej siedziby udzielając pożyczek i przekazując darowizny [21]. Obok budynku był kort tenisowy oraz hangary na łodzie i sprzęt wioślarski [36]. Od dnia 11 czerwca 1935 r. obniżono składki członkowskie z 3 na 2 zł miesięcznie, a wpisowe z 10 na 6 zł [50]. Postanowiono wydzierżawić bufet w lokalu znajdującym się przy ul. Piwnej [5]. W niedzielę 16 czerwca 1935 r. odbyło się w gmachu Towarzystwa przy licznym udziale członków, zaproszonych gości uroczyste poświęcenie dwóch nowo wybudowanych łodzi i kajaków [22]. Budżet Towarzystwa w 1936 r. wynosił 5382 zł. [51]. Sporty wodne znalazły również podatny grunt w środowisku młodzieży gimnazjalnej. Inicjatorami utworzenia przystani wodnej dla miejscowego Gimnazjum byli przede wszystkim dyrektor szkoły inż. Stanisław Goszcz, Stanisław Trzeciak (nauczyciel ćwiczeń cielesnych) oraz mgr Adolf Laube (członek Zarządu Stowarzyszeń Przyjaciół Szkoły Średniej). Na wydzierżawionym od Magistratu placu o powierzchni 40X50 m2 położonym nad Wartą wybudowano szopę i urządzono boisko do gier, skocznię, a wreszcie nowość w Koninie trampolinę do skoków do wody. W szopie mieściły się dwie szatnie dla młodzieży, pomieszczenia na drobny sprzęt sportowy oraz wieszaki na 6 kajaków, z których 4 były wyremontowane, a 2 nowe. Zbudowano również pomost do spuszczania kajaków na wodę oraz maszt. Mniej wytrawni pływacy mogli zażywać kąpieli w basenie, natomiast umiejący pływać kąpali się w Warcie. Zapoczątkowaną w 1935 r. budowę własnej przystani zakończono pomyślnie w roku następnym i 24 maja 1936 r. dokonano uroczystego otwarcia przystani. Koszty budowy przystani pokrył w większości Zarząd Stowarzyszenia Przyjaciół Szkoły Średniej [38]. Z fragmentarycznych danych wynika, że również Policyjny Klub Sportowy miał własną przystań, którą prawdopodobnie oddano do użytku w maju 1937 r. [14]. Ponadto stowarzyszenia policyjne:,,rodzina Policyjna",,,Biblioteka i Czytelnia" oraz Policyjny Klub Sportowy miały własny lokal, który mieścił się przy ul. Słowackiego [39]. DZIAŁALNOŚĆ SPORTOWA I TOWARZYSKA Towarzystwo szybko rozwijało działalność. W początkowych latach istnienia Towarzystwa uprawiano sporty wodne: naukę pływania, nurkowania i wiosłowania oraz turystykę wodną [36]. Już w pierwszym roku istnienia zorganizowano wycieczkę do Kola, zaś w roku następnym urządzono wycieczkę do Pyzdr. Celem wycieczek było zwiedzanie zabytków historycznych w miejscowościach położonych w powiecie konińskim i słupeckim i spotkania z mieszkańcami tych miast [48]. Niekiedy organizacja wycieczek połączona była z działalnością o charakterze użytkowym. Dużą zasługą Towarzystwa było zbadanie koryta Warty na odcinku od Sieradza do Prosny i sporządzenie przy tym dokładnej mapy hydrograficznej [12. Zarówno sport wioślarski, jak i turystyka mogły się rozwijać we współzawodnictwie i kontaktach sportowych z innymi towarzystwami. W dniu 27 sierpnia 1905 r. konińscy wioślarze brali udział w regatach zorganizowanych przez Kaliskie Towarzystwo Wioślarskie w Kaliszu. Startowali w nich wioślarze z towarzystw: warszawskiego, konińskiego i kaliskiego. W przeddzień zawodów w godzinach. wieczornych odbyła się w Klubie na przystani uroczysta kolacja, podczas której prezes Kalekiego Towarzystwa Wioślarskiego Józef Radwan powitał przybyłe ekipy. Następnego dnia w

5 godzinach południowych wioślarze z zaproszonych ekip spotkali się z kaliskimi wioślarzami na wspólnym śniadaniu w cukierni parkowej. Następnie wioślarze udali się na przystań. Po wspólnej fotografii wioślarzy rozpoczęto regaty. W pierwszym biegu sześciowiosłówek zwycięstwo odniosła ekipa konińska w następującym składzie: Józef Tomassi, Józef Jankowski, Józef Świnecki, Alfred Walter, Jerzy Czaplicki, Leon Jaehnke ze sternikiem Erykiem Stokowskim uzyskując czas 10 min 53 s. wyprzedzając drugą na mecie ekipę o 32 s. W drugim biegu czterowiosłówek z siedzeniami ruchomymi wygrała osada kaliska pod sterem Hieronima Kosmalskiego w czasie 10 min 53 s. Drugie miejsce zajęła osada z Warszawy w czasie gorszym o 26 s. W trzecim i czwartym biegu ścigały się osady kaliskie na czterowiosłówkach z ruchomymi siedzeniami. W ostatnim piątym biegu sześciowiosłówek zwyciężyła osada warszawska ze sternikiem Wacławem Rango uzyskując najlepszy czas 10 mm 30 s. Bezpośrednio po zakończeniu regat zwycięzcy otrzymali nagrodę w postaci srebrnych żetonów. Wieczorem uczestnicy zawodów wraz z zaproszonymi gośćmi spotkali się na wspólnej wieczornicy w sali Towarzystwa Cyklistów. Jak podaje Gazeta Kaliska: tak sympatycznego, miłego zebrania dawno już w Kaliszu nie pamiętamy. Lira'' kaliska pod dyrekcją Horky prawdziwie pięknym śpiewem chóralnym uprzyjemniała tę wieczornicę. Zebranie przeciągnęło się do późna w nocy [29. 35]. W następnych latach wioślarze konińscy wyjeżdżali na regaty do Warszawy (l VII 1906 r.) i Kalisza (24 VII 1910 r.) jedynie zwyciężając w Kaliszu [30, 32]. Ponadto w 1909 r. wspólnie z wioślarzami kaliskimi uczestniczyli w wycieczce do Poznania, gdzie byli podejmowani przez członków poznańskiego KW-04. Trasa wycieczki przebiegała z Sieradza przez Koło, Konin, Pyzdry do Poznania [2]. Obok wioślarstwa pewną popularność wśród mieszkańców Konina zdobyło sobie łyżwiarstwo. Stanowiło ono najbardziej atrakcyjną, lubianą formę rozrywki szczególnie w niedzielę i święta, kiedy łyżwiarzom przygrywała orkiestra. Prawdopodobni" nawet podczas okupacji niemieckiej Organizowano w Koninie zawody w łyżwiarstwie [37] oraz ślizgi urządzeń przypominających bojery (sanek z żaglem). Po odzyskaniu niepodległości łyżwiarstwo cieszyło się nadal niesłabnącym powodzeniem wśród mieszkańców Konina. Najczęściej używane były tzw.,,trufy". Innym rodzajem były śnieżki", które miały zakręcony w górę szpic oraz łapki z przodu i z tyłu służące do przytwierdzania do buta. Natomiast truty" miały ścięty przód oraz łapki z przodu, z tyłu zaś wystającą końcówkę, którą wkładało się w umieszczoną w obcasie huta blaszkę. Jeżdżono pojedynczo lub parami. Rozlewiska Warty sprzyjały urządzaniu kilkukilometrowych wycieczek [10]. Klub Wioślarski dbał o życie towarzyskie swych członków. Dużą popularnością cieszyły się bale urządzane w lokalu KTW, np.: na zakończenie sezonu letniego i otwarcie zimowego oraz tradycyjne wianki. W organizowanych zabawach brali udział członkowie KTW, ich rodziny oraz zaproszeni goście [52]. Urządzano również przyjemnościowe przejażdżki statkiem parowym i motorówkami po Warcie [15]. Z fragmentarycznych danych uzyskanych z prasy wynika, że w dniu 10 maja 1925 r. odbyło się otwarcie przystani poleczone z uroczystością jubileuszu 25-lecia istnienia KTW [421. Z okazji 25-lecia KTW Stanisław Meller napisał wiersz [12]. 'Wśród przybyłych gości znaleźli się również czterej druhowie z Klubu Wioślarskiego z Poznania, przekazując KTW kryształowy klosz do owoców [l]. Powiększenie liczby lodzi pozwoliło urządzać często wycieczki, w których uczestniczyła również młodzież [43] Dodać trzeba, że celem trenowania osad zaangażowano trenera z AZS 44]. Szczególnym wydarzeniem dla KTW było przybycie 25 sierpnia 1929 r. do Konina 26 łodzi ze 112 wioślarzami i 3 wioślarkami reprezentującymi różne towarzystwa wioślarskie z całej Polski. Wieczorem tego dnia na cześć zespołów wioślarskich odbyła się kolacja w sali kina Polonia urządzona staraniem Polskiego Związku Towarzystw Wioślarskich i Kuriera

6 Porannego". Następnego dnia osady wioślarskie wyruszyły w dalszą drogę do Poznania, by wziąć udział w powszechnej wystawie krajowej [33]. Jedną z większych imprez, turystycznych, w której uczestniczyli wioślarze KTW, był zorganizowany z inicjatywy gdańskiego oddziału Ligi Morskiej i Kolonialnej spływ łodzi Przez Polskę do morza. Wzięło w nim udział 1857 uczestników na 917 łodziach. Wioślarze KTW w osobach: dowódca przystani Z. Kukieła, Kuznowicz, S. Wojciechowski, E. Fryziński, S. Gieryng i Z. Graliński płynęli na dwóch łodziach rasowych reprezentując banderę Jacht Klubu Konińskiego i Ligę Morską i Kolonialną. Koninianie ubiegali się o nagrodę za przebycie najdłuższej trasy (przepłynęli 500 km), którą ufundowała Liga Morska i Kolonialna. Ciekawy przebieg miało Święto Morza" zorganizowane w lipcu 1935 r. w Koninie. Po nabożeństwie członkowie reprezentujący konińskie organizacje sportowo przemaszerowali przez miasto nad brzeg Warty, gdzie na udekorowanej łodzi na środku rzeki ks. Kanonik J. Kabata poświęcił 5 kajaków stanowiących własność Ligi Morskiej i Kolonialnej oraz harcerzy. Wartę honorową pełnili harcerze z Harcerskiej Drużyny Żeglarskiej, ubrani w stroje marynarskie. Defiladę łodzi i kajaków przyjął starosta powiatowy M. Koczorowski w towarzystwie władz wojskowych. Po wygłoszeniu okolicznościowego przemówienia przez M. Koczorowskiego orkiestra Straży Pożarnej odegrała hymn państwowy. W godzinach popołudniowych odbyły się na Warcie zawody wioślarskie, w których wzięły udział następujące stowarzyszenia: Towarzystwo Wioślarskie, Związek Rezerwistów, Związek Strzelecki, Harcerska Drużyna Żeglarska, Policyjny Klub Sportowy oraz Robotniczy Klub Sportowy. Regaty te znane ze sprawozdania prasowego zgromadziły ponad 14 zawodników i miały 4 biegi. W pierwszym biegu łodzi wioślarskich w grupie starszych zwyciężyła czwórka KTW w następującym składzie: A. Bombrys, E. Frydziński, E. Gibowski i S. Wojciechowski. W drugim biegu kajaków podwójnych pierwsze miejsce zajęła załoga Policyjnego Klubu Sportowego - J. Bako i S. Patynowski. W trzecim biegu kajaków pojedynczych L. Jóżwiak reprezentując Związek Strzelecki pokonał S. Pytlewskiego z Policyjnego Klubu Sportowego. W czwartym biegu dla grupy młodszych na kajakach podwójnych pierwsze miejsce przypadło w udziale członkom Policyjnego Klubu Sportowego - K. Błaszakowi i A. Strzechowi, natomiast drugie miejsce zajęła załoga Związku Strzeleckiego - J. Świderski i S. Galant. Za zwycięstwo załoga otrzymywała złote żetony, za drugie miejsce - srebrne żetony. Pozostali zawodnicy biorący udział w regatach otrzymywali dyplomy honorowe. Padający deszcz i porywisty wiatr w znacznej mierze utrudniły sprawną realizację programu imprezy [24]. W następnych latach startowano w regatach organizowanych przez Policyjny Klub Sportowy oraz w święta wychowania fizycznego i przysposobienia wojskowego. W międzyklubowych regatach kajakowych zorganizowanych na Warcie w 1936 r. przez Policyjny Klub Sportowy wzięły udział osady: Związku Rezerwistów z Konina, Ochotniczej Straży Pożarnej z Czarkowa (obecnie osiedle Konina) i Policyjnego Klubu Sportowego z Konina. Spośród 20 osad uczestniczących w regatach pierwsze miejsce zajęła załoga Związku Rezerwistów [28]. W następnym roku, podczas uroczystości otwarcia przystani Policyjnego Klubu Sportowego program obejmował regaty kajakowe międzyklubowe, w których uczestniczyły osady z Policyjnych Klubów Sportowych z Koła i Kalisza [14]. Regaty wewnątrzklubowe KTW były częste i miały zwykle duże powodzenie u publiczności. Odbywały się parokrotnie w ciągu sezonu. Stanowiły przegląd łodzi, kajaków i umiejętności wioślarzy. W dniach 28 i 29 lipca 1937 r. KTW urządziło wewnętrzne regaty. Trasa regatowa przebiegała od wsi Kurów do przystani KTW i wynosiła około 1600 m. W biegu nowicjuszy na dwójkach podwójnych kolejność była następująca: l) S. Gieryn - H. Urbański, ster. A. Bombrys czas 8 min., 2) W. Szymański - J. Laube, ster. Szarras czas 8 min. 27 s, 3) Z. Gałecki - K. Lewandowski, ster. Szarras czas 8 min. 34 s,

7 4) H. Lewandowski - M. Brył, ster. A. Bombrys czas 8 min. 50 s. Natomiast bieg starszych na dwójkach podwójnych zakończył się następująco: l) S. Wojciechowski - R. Morawski, ster. A. Bombrys, czas 8 min. 2 s, 2) H. Soszyński - R. Morawski, ster. Szarras czas 8 min. 14 s, 3) B. Żukowski - B. Kłębowski, ster. A. Bombrys czas 8 min. 26 s, 4) Z. Kukieła - A. Nowakowski, ster. Szarras czas. 8 min. 30 s. Tradycyjnie zwycięzcy otrzymali złote żetony, zaś zdobywcy drugich miejsc srebrne żetony [27]. ZAKOŃCZENIE Konińskie Towarzystwo Wioślarskie powstałe w 1900 r. początkowo w swej działalności więcej uwagi poświęcało rozwojowi turystyki wodnej. Natomiast działalność sportowca była w początkowym okresie raczej sporadyczna. Po odzyskaniu niepodległości (1918 r.) Klub był również ośrodkiem życia towarzyskiego dla członków i sympatyków wioślarstwa. Organizowanie regat,,,wianków" oraz imprez innego typu popularyzowało sport wioślarski. Wiosłowania nauczali długoletni członkowie Klubu według własnego sposobu. Wioślarze uczestniczyli czynnie we wszystkich wydarzeniach narodowych. KTW położył duże zasługi dla rozwoju i organizacji sportu w Koninie, spełnił również zadania narodowe będąc najpierw jedną z placówek utrzymywania polskości, a następnie wychowania fizycznie zdrowej młodzieży w duchu patriotyzmu. Z chwilą wybuchu II wojny światowej działalność KTW została przerwana. Niemcy przejęli znajdujący się dotąd w posiadaniu KTW budynek z przystanią, kortem tenisowym i hangarami na sprzęt. Do 1945 r. okupant powiększył liczbę sprzętu wioślarskiego. Po zakończeniu działań wojennych dzięki staraniom Zygmunta Sobańskiego (wiceprezesa KTW z 1939 r.) Sąd Powiatowy w Koninie w 1946 r. przywrócił KTW posiadaną nieruchomość wraz z pewną liczbą ocalałego sprzętu sportowego. Mimo formalnego posiadania nieruchomości KTW jednak nie mogło odzyskać swego lokalu klubowego. Budynek w latach zmieniał dość często użytkowników. W 1957 r. KTW reaktywowano. Nic przejawiało ono jednak żadnej działalności sportowej. Wobec braku odpowiedniego sprzętu oraz bazy, na której można by kontynuować dawne tradycje wioślarskie [23] postanowieniem Sądu Rejonowego w Koninie z dnia 17 maja 1978 r. KTW zostało definitywnie zlikwidowane [20]. PIŚMIENNICTWO l. Dwudziestopięcioletni jubileusz Towarzystwa Wioślarskiego. Glos Koniński 1925, nr 21 s. 2. * 2. Gazeta Kaliska 1909, nr 23 s. 5. * 3. Głos Koniński 1922, nr 23 s. 5. * 4. Głos Koniński 1924, nr 22 s. 2. * 5. Głos Koniński 1935, nr 11 s. 3. * 6. Jeszcze w sprawie powodzi. Głos Koniński 1024, nr 16 s. 2. * 7. Kalendarz informacyjno-encyklopedyczny na rok 1904, Warszawa 1904 r. s. 402, 511. * 8. Kalendarz na Szkołę Rzemiosł w Kaliszu na rok 1907, s Kalendarz na Szkołę Rzemiosł w Kaliszu na rok 1910, s * 10. Lindner S.; Ale serce boli. Instytut Wydawniczy Pax 1983, Warszawa s 'Me11er S., Towarzystwo Ratowania Tonących - rękopis sporządzony 25 IV 1025 r. w Koninie - znajduje się w obiorach prywatnych Józefa Mellera. * 12. Meller S., Wiersz z okazji 25-lecia Konińskiego Towarzystwa Wioślarskiego - zbiory J. Mellera. 13. Opis notarialny Rp. N 1256 dn. l V 1924 r. - zbiory J. Mellera. * 14. Otwarcie przystani Policyjnego Klubu Sportowego w Koninie. Głos Koniński 1937, nr 21 s. 3. * 15. Otwarcie sezonu Towarzystwa Wioślarskiego. Glos Koniński 1937, nr 21. * Pamiatnaja kniżka Kaliszskoj Guberni. Kalisz 1903 r. 17. Pamiatnaja kniżka Kaliszskoj Guberni. Kalisz 1904 r. Pamiatnaja kniżka Kaliszskoj Guberni. Kalisz l907 r. * 19. Pięćdziesiąt siedem lat. Głos Wielkopolski 1957, nr 93 s. 4. * 20. Postanowienie Sadu Rejonowego w Koninie z dnia 17 V 1978 r. sygn. akt Ns 287/78 - zbiory J. Meller.

8 21. Poświęcenie nowej siedziby T-wa Wioślarskiego w Koninie. Głos Koniński 1931, nr 27 s. 2. * 22. Poświęcenie nowych łodzi T-wa Wioślarskiego i kajaków Rodziny Urzędniczej w Koninie. Głos Koniński 1935, nr 22, s. 2. * 23. Protokół z zebrania członków KTW z dn. 3 II 1957 r. i 12 IV 1957 r. znajduje się w zbiorach J. Meller. * 24. Przebieg,,Święta Morza" w Koninie. Głos Koniński 1935, nr 27, s. 3. * 25. Przegonia Unia". Głos Koniński 1922, nr 24 s. l. * 26. Przez Polskę do morza. Głos Koniński 1933, nr 34 s. 2. * 27. Regaty. Głos Koniński 1937, nr 36 s. 3. * 28. Regaty kajakowe. Głos Koniński 1936, nr 3 s. 3. * 29. Regaty kaliskie. Gazeta Kaliska 1905, nr 236 s. l. * Regaty wioślarskie. Gazeta Kaliska 1910, nr 165, s Roczne walne zebranie w Tow. Wioślarskim. Głos Koniński 1923, s. 3. * 32. Ruch 1906, nr 5-6 s. 69. * 33. Spływ wioślarski. Głos Koniński 1929, nr 30 s. 3. * 34. Statut Tow. Ratowania Tonących z 31 III 1894 r. - znajduje się w zbiorach J. Mellera. * 35. Sprawozdanie z regat wioślarzy kaliskich odbytych 27 bm., Gazeta Kaliska 1905, nr 237 s. l, * 36. Strzemżalski L., Konińskie Tow. Wioślarskie najstarsza organizacja wodniacka w Polsce (maszynopis) - znajduje się w zbiorach J. Mellera. * 37. S t u d z i ń s k i A.. Osiemdziesiąt lat sportu konińskiego (maszynopis). * 38. Szkoła średnia w Koninie Komitet redakcyjny: Dąbrowska J., Kronenberg S. Majewski K., Stępień. Wydawca: Gimnazjum Koedukacyjne w Koninie. * 39. Uroczystości poświęcenia lokalu stowarzyszeń policyjnych w Koninie. Głos Koniński 1931, nr 26 s. 2. * 40. Ustawa I Kaliskiego Towarzystwa Wioślarskiego zapisana do rejestru stowarzyszeń guberni kaliskiej pod Nr 24 w dniu 25 marca Gazeta Kaliska 1907, nr 97 s. l. 41. Wioślarz Polski 1925, nr l. * 42. Wioślarz Polski nr 2 s. 57. * 43. Wioślarz Polski 1925, nr 3 s. 90. * 44. Wioślarz Polski 1925, nr 5 s * 45. Wojewódzkie Archiwum Państwowe w Poznaniu (dalej WAP w Poznaniu), Urząd Wojewódzki Poznański , sygn. 705, Towarzystwo Wioślarskie w Koninie , Wyciąg z protokołu z dnia 13 IX 1925 r. s. 47. * 46. WAP w Poznaniu, Urząd Woj. Poznański , sygn. 705, Tow. Wioślarskie w Koninie , s. 9. * 47. WAP Konin, Starostwo Powiatowe Konińskie , sygn. 187, Tow. Wioślarskie w Koninie nadzór ze strony Starostwa * 48. Wycieczka Konińskiego Towarzystwa Wioślarskiego do Pyzdr. Gazeta Kaliska 1902, nr 210, s. 2. * 49. Z Towarzystwa Wioślarskiego w Koninie. Głos Koniński 1929, nr 46 s. 3. * 50. Z Towarzystwa Wioślarskiego w Koninie. Glos Koniński 1935, nr 22 s Z Towarzystwa Wioślarskiego w Koninie. Głos Koniński 1936, nr 22 s. 5. * 52. Z Towarzystwa Wioślarskiego w Koninie. Głos Koniński 1928, nr 41, s. 2.