PLAN STYMULUJĄCY ROZWÓJ DZIECKA ZDOLNEGO W WIEKU PRZEDSZKOLNYM ZDOLNY PRZEDSZKOLAK. Opracowała: mgr Renata Zielioska

Transkrypt

1 PLAN STYMULUJĄCY ROZWÓJ DZIECKA ZDOLNEGO W WIEKU PRZEDSZKOLNYM ZDOLNY PRZEDSZKOLAK Opracowała: mgr Renata Zielioska Chełmek 2008

2 SPIS TREŚCI 1. Wstęp. 2. Cele i założenia planu. 3. Stymulacja rozwoju procesów poznawczych dziecka zdolnego. 4. Cechy ogólne dziecka uzdolnionego. 5. Talent i jego obszary: Talent artystyczny Talent twórczy Talent aktorski Talent muzyczny Talent matematyczny Talent przywódcy Talent sportowy Talent pisarski Talent naukowy Talent techniczny. 6. Wczesne przejawy talentu przedszkolaka. 7. Propozycja organizacji pracy nauczyciela z dzieckiem zdolnym w przedszkolu. 8. Rola rodziców. Opracowała: Renata Zielińska Strona 2

3 1. WSTĘP Przedszkole ma na celu wszechstronny rozwój dziecka i przygotowanie go do podjęcia nauki w szkole. Przedszkole zatem kieruje, pobudza rozwój dziecka, dostarcza bodźców i treści wyzwalających jego aktywność. Kierowanie rozwojem dziecka wymaga dobrej orientacji w jego indywidualnych możliwościach rozwojowych, aby można było postawić mu odpowiednie wymagania. Nauczyciel przedszkola codziennie obcując z dzieckiem obserwuje jego zabawę, wytwory plastyczne, słucha opowiadań, pytań czy wreszcie dostrzega szybkość czynionych postępów. Nauczyciele najczęściej zainteresowani są wyrównaniem trudności dziecka, usuwaniem lub łagodzeniem zaburzeń. Nie poświęca się natomiast szczególnej, należnej uwagi dzieciom zdolnym. Nauczyciele i rodzice dostrzegają wprawdzie takie dzieci, ale oferują im niewiele. Dzieci przejawiające wszelkie zdolności i talenty trzeba nie tylko wychwycić spośród rówieśników, ale także je kształtować, rozwijać, wzbogacać i ciągle zachęcać do działania. Niezbędną okazuje się współpraca rodziców dziecka z przedszkolem (a później szkołą). Umiejętnie rozwijany talent stanie się źródłem radości rodziców, nauczycieli, a przede wszystkim samego dziecka. 2. CELE I ZAŁOŻENIA PLANU. Nasze przedszkole, jak każda placówka oświatowa ma do zrealizowania specyficzne cele ogólne i szczegółowe. Nadrzędne cele wychowania przedszkolnego zostały zawarte w podstawie programowej zatwierdzonej przez Ministerstwo edukacji Narodowej i Sportu, która mówi, że celem wychowania przedszkolnego jest wspomaganie i ukierunkowanie rozwoju dziecka zgodnie z jego wrodzonym potencjałem i możliwościami rozwojowymi w relacjach ze środowiskiem społeczno - kulturowym i przyrodniczym. Głównym założeniem planu ZDOLNY PRZEDSZKOLAK jest stworzenie warunków dzieciom zdolnym do wszechstronnego i harmonijnego rozwoju, który może doprowadzić do pełnego rozkwitu ich zdolności i zainteresowań. Dlatego celem zasadniczym planu jest: 1. Wielostronne wspieranie uzdolnień. 2. Rozwijanie kreatywnych postaw. 3. Kształtowanie pozytywnej samooceny. 4. Budowanie prawidłowych więzi i relacji społecznych. Opracowała: Renata Zielińska Strona 3

4 Realizacja tych celów powinna uwzględnić następujące cele szczegółowe: 1. Rozwój intelektualny: Rozwijanie obszarów zainteresowań Pogłębianie wiedzy Stwarzanie możliwości do eksperymentowania 2. Rozwój społeczny. Rozwijanie umiejętności współpracy i współdziałania w grupie Dostarczanie okazji do przeżycia pozytywnych doświadczeń społecznych takich jak tolerancja, życzliwość, empatia. 3. Rozwój emocjonalny. Kształtowanie pozytywnej samooceny: wiara we własne siły i możliwości. Przezwyciężenie niepewności i lęku. Radzenie sobie z porażkami i niepowodzeniami. Powyższe cele ogólne i szczegółowe nauczyciel dostosowuje do rozwoju intelektualnego i emocjonalno - społecznego dziecka i realizuje je w ramach zajęć wzbogacających poprzez sytuacje edukacyjne na terenie przedszkola. 3. STYMULACJA ROZWOJU PROCESÓW POZNAWCZYCH DZIECKA ZDOLNEGO Termin stymulować pochodzi od łacińskiego słowa stimulare, co znaczy pobudzać, popędzać. W psychologii i pedagogice termin ten oznacza zatem zewnętrzne oddziaływania, mające na celu pobudzanie rozwoju pewnych funkcji psychicznych lub też oddziaływania umożliwiające wszechstronny rozwój dziecka. Dziecko przedszkolne ma pewną wiedzę o świecie, o cechach rzeczy i zjawisk, o relacjach między nimi - posiada doświadczenia fizyczne i logiczno matematyczne. Doświadczenia fizyczne dotyczą właściwości obiektów. Cechuje je to, iż raz zdobyte pozostają na całe życie, np. smak cytryny. Natomiast doświadczenia logiczno - matematyczne podlegają transformacjom, wpływają na to, jak widzimy rzeczy, sytuacje, zdarzenia w kolejnych okresach rozwojowych. Stymulowanie rozwoju dziecka musi uwzględniać jego cechy osobowości D. Lewis, w jego wieloletniej pracy z dziećmi zdolnymi ustalił, jakie właściwości dziecka są istotne przy realizowaniu jego potencjału umysłowego. Przedstawiają się one następująco: Opracowała: Renata Zielińska Strona 4

5 1. Dziecko powinno rozwinąć zdolności bystrej obserwacji, chęć odkrywania rzeczy nowych i niezwykłych, powinno być otwarte na różne poglądy. Dorosły powinien zachęcać dziecko do obserwowania otaczających rzeczy i zjawisk, okazywać samemu zainteresowanie nowymi obiektami, podzielać zainteresowania dziecka, akceptować zainteresowania dziecka nawet banalnymi czy znanymi rzeczami, a także nie ograniczać jego aktywności badawczej i nie zabraniać poszukiwania informacji. 2. Dziecko potrzebuje dobrze rozwiniętej pamięci, by mogło przechowywać olbrzymie ilości informacji, a następnie skutecznie je wykorzystywać. Wiek przedszkolny to czas rozkwitu pamięci dziecka. Należy w tym czasie ćwiczyć dziecko w zapamiętywaniu, ale także ukazywać mu przydatności zgromadzonych wiadomości do rozwiązywania problemów. 3. Dziecko zainteresowane jest wyjaśnianiem zdarzeń i poszukiwania prawdy. Ta właściwość dziecka ujawnia się najwyraźniej w zadawaniu pytań. Dzieci przedszkolne zadają najczęściej pytania związane z obserwacją świata. Są to pytania zmierzające do poznania przebiegu czynności, wyjaśniania wyników obserwacji czy też rozumienia słów i wyrażeń. Część pytań dzieci dotyczy odkryć związanych z aktualnym działaniem dziecka, a więc sposobu posługiwania się przedmiotami, wyjaśniania skutków działania czy też ustalania warunków przyszłych działań. Aby dzieci miały ochotę zadawać pytania, muszą mieć dorosłych chętnych do udzielania odpowiedzi. Stymulująco wpływają na dziecko Ci dorośli, którzy starają się zawsze odpowiadać, dostarczają ciekawych i istotnych informacji oraz zachęcają dziecko do samodzielnego poszukiwania odpowiedzi drogą badania. Zniechęcenie u dziecka mogą wywoływać także zachowania dorosłych jak pomijanie pytań milczenie, odsyłanie bez odpowiedzi, udzielanie odpowiedzi wymijających, podawanie fałszywych informacji. 4. Dziecko odczuwa silną potrzebę sprawdzania dla własnej satysfakcji, jakimi rzeczy są. Chce myśleć krytycznie. Głód wiedzy charakteryzujący dziecko często przejawia się w potrzebie praktycznego sprawdzania poznawanych rzeczy. Stąd dorosły podzielając zapał dziecka powinien wspólnie z dzieckiem naprawić przedmiot, który dziecko zepsuło chcąc zobaczyć, co jest w środku. Tendencja dziecka do krytycznego myślenia może przejawiać się w krytykowaniu innych, także dorosłych, gdy ich zachowania nie uwzględniają znanych praw i zasad. Dziecko chce wiedzieć, że dorośli postępują zgodnie z regułami, których spełnienia wymagają od dziecka. Opracowała: Renata Zielińska Strona 5

6 5. Dziecko wykazuje zainteresowanie tworzeniem i odkrywaniem, chce być twórcą i wynalazcą. Dziecko jest istotą kreatywną. W wieku przedszkolnym twórczość dziecka przyjmuje formę ruchową, plastyczną i werbalną. Największe możliwości do twórczego działania stwarzają materiały takie jak: glina, plastelina, szmatki, klocki. Materiał taki nie stawia żadnych wymagań co do sprawności i zdolności, ale także nie ogranicza wyobraźni. 6. Dziecko potrzebuje koncentrować się na swoich zajęciach. Umiejętność koncentracji uwagi jest jedną z cech odróżniających zdolne dzieci od innych. Dzieci te umieją skupić uwagę na tym, co się pokazuje, pochłaniają je rzeczy, wobec których wykazują zainteresowanie. Dorosły powinien uszanować pracę dziecka i nie przerywać jej zbędnymi pytaniami, czy też poleceniami wykonania w tym czasie czegoś innego. Należałoby raczej przedłużać zainteresowanie dziecka podjętym zadaniem poprzez inspirowanie nowych rozwiązań, wyrażania aprobaty i podziw dla pracy dziecka. 7. Dziecko wykazuje zainteresowanie rozwiązywanie nowych problemów. Dzieci w wieku przedszkolnym zwykle same dostrzegają i podejmują różne problemy. Odczuwają potrzebę wytyczania własnych celów i ich realizowania. Dziecko ma potrzebę doznawania przyjemności z pracy umysłowej, a radość z powodu rozwiązywania zadania stanowi dla niego wartość samą w sobie. 8. Dziecko znajduje indywidualny sposób myślenia i działania. Każde dziecko posiada indywidualne sposoby zachowania się, zwłaszcza w sytuacjach problemowych. Dorosły powinien zwrócić uwagę nie tylko na rozwiązania poprawne, ale także na te niezwykłe, oryginalne. Pomagając dziecku w rozwoju należy zwrócić szczególną uwagę na takie jego właściwości jak: zdolność obserwacji, pamięć, koncentracja uwagi, zainteresowanie wyjaśnianiem zjawisk, potrzeba sprawdzania, twórcza postawa wobec świata, przeżywanie radości z rozwiązania problemu, indywidualny styl myślenia i działania. Stymulowanie rozwoju dziecka, jego zdolności zależą od osobowości, zainteresowań, zamiłowań i inicjatywy dziecka, od jego aktywności i potrzeby działania w danej dziedzinie. Ważne są takie cechy jak upór, stałość i celowość działań, krytyczny stosunek do siebie i swoich możliwości, odpowiedni poziom potrzeb. Stymulowanie rozwoju dziecka powinno zmierzać do utrwalania, uogólniania, zróżnicowania i doskonalenia sprawności dziecka. Opracowała: Renata Zielińska Strona 6

7 4. CECHY OGÓLNE DZIECKA UZDOLNIONEGO. Znając definicję talentu, trzeba odpowiedzieć na pytanie, jak rozpoznać talent u dziecka? Rozpoznawanie talentu i praca z dzieckiem zdolnym jest bardzo trudna, dlatego tak mało nauczycieli zajmuje się tym zagadnieniem. Chcąc wychwycić zdolności dziecka, należy zacząć od wnikliwej obserwacji wychowanka już od najmłodszych lat, w czym pomocne będą charakterystyczne cechy dziecka zdolnego. Dziecko zdolne wyróżnia się: łatwością uczenia się; dobrą pamięcią; dużą wiedzą ogólną; ciekawością - zadaje niezliczoną liczbę pytań; zdolnością koncentracji; Wytrwałością; żywą i twórczą wyobraźnią; Pomysłowością; poszukiwaniem wielu rozwiązań problemu; głęboką wrażliwością na uczucia swoje i innych; wolą pracowania samodzielnie; cechami przywódczymi; uporem i chęcią postawienia na swoim. Wymienione cechy nie występują wszystkie jednocześnie. Zauważając u dziecka takie cechy możemy stwierdzić, że potencjalnie mamy przed sobą dziecko zdolne. 5. TALENT I JEGO OBSZARY. Rozpoznanie dzieci utalentowanych jest procesem długim i trudnym. Talent często ujawnia się dopiero, gdy dziecko bezpośrednio styka się z doświadczeniem, które budzi drzemiące w nim zdolności. Chcąc rozpoznać dziecko utalentowane, należy je obserwować w różnych sytuacjach: przy pracy, w zabawie oraz w kontaktach z rówieśnikami i dorosłymi. Można stosować wiele metod sprawdzających, przeprowadzać testy grupowe i indywidualne na inteligencję. Wypróbowuje się też tzw. nominację rówieśniczą. Dzieci najlepiej wiedzą, kto w klasie jest bystry i inteligentny. Metodę tą można traktować jako pomocniczą w rozpoznawaniu utalentowanych. Inną metodę, która pozwoli zidentyfikować dzieci zdolne, jest rozmowa z rodzicami, gdyż to oni wiedzą najwięcej na temat swoich pociech. Istotną rolę odgrywa też wywiad przeprowadzony z dzieckiem. Opracowała: Renata Zielińska Strona 7

8 Barbara Clark stwierdziła że: Talent jest czymś biologicznie zakorzenionym - swego rodzaju metką świadczącą o dużej inteligencji, która jest rezultatem wysoce zaawansowanej i przyspieszonej integracji różnych funkcji mózgu. Poniżej przedstawiamy kilka zestawów cech, które mogą pomóc określić obszar talentu dziecka. Talent artystyczny Dziecko lubi rysować, malować, lepić z gliny lub plasteliny. Chętnie eksperymentuje, przejawia oryginalność w doborze tematów, technik, kompozycji i materiałów. Poprzez sztukę wyraża swoje uczucia. Zauważa szczegóły i barwy, których inne dzieci nie dostrzegają. Ma wyostrzoną percepcję przedmiotów codziennego użytku. Odwiedza galerię, wystawy. Interesuje się dziełami sztuki. Talent twórczy Dziecko posiada inwencję twórczą. Potrafi wymyślać opowiadania, gry, wiersze, piosenki itp. Zadaje dużo pytań stawianych przez dorosłych. Lubi eksperymentować i sprawdzać hipotezy, by uzyskać odpowiedź na nurtujące pytania. Potrafi wykorzystać w nowy niezwykły sposób znane materiały i środki. Jest wytrwałe w podejmowanym zadaniu. Często ubiera się lub zachowuje w sobie tylko właściwy sposób. Talent aktorski Dziecko od najmłodszych lat wykazuje zdolność odgrywania różnych ról, naśladowania. Potrafi z ekspresją operować głosem oraz porozumiewać się za pomocą gestów, ruchu i wyrazu twarzy. Chętnie uczestniczy w klasowych teatrzykach. Interesuje się teatrem, filmem. Talent muzyczny Dziecko ma słuch muzyczny, wyczucie rytmu i natężenia dźwięku. Potrafi skojarzyć zjawiska z muzyką. Wyraża chęć do nauki gry na jakimś instrumencie. Charakteryzuje go zdolność długotrwałej koncentracji. Dobrze śpiewa (chociaż nie zawsze). Wymyśla oryginalne melodie. Chętnie słucha różnych gatunków muzyki. Często czyta o muzyce, kompozytorach i muzykach. Chodzi na koncerty. Talent matematyczny Dziecko od najmłodszych lat szybko operuje cyframi i liczbami. Wszystko oblicza skrótami. Jest perfekcjonistą Nie jest zbyt rozmowne. Jasno i zwięźle odpowiada na pytania. Nie ufa intuicji, chce dowodów. Wykazuje wytrwałość i upór w rozwiązywaniu zadań. Zdarza się, że lubi muzykować lub grać w szachy. Opracowała: Renata Zielińska Strona 8

9 Talent przywódczy Dziecko zazwyczaj jest w centrum uwagi. Jest pewne siebie, uwielbia być na czele. Ma poczucie lojalności grupowej i indywidualnej sprawiedliwości społecznej. Przez inne dzieci uznawane jest za przewodnika. Jest cierpliwe i tolerancyjne, kontroluje przebieg zabawy i wykorzystuje to do zdobywania uznania u rówieśników oraz do manipulowania nimi. Wie jak zaszczepić innym entuzjazm do pomysłu. Talent sportowy Dziecko jest energiczne, aktywne ruchowo. Ma doskonałą koordynację ruchów, szybko rozwija się motorycznie. Uwielbia gry i zabawy sportowe, zabawy na powietrzu. Chętnie wykonuje ćwiczenia sportowe. Z powodzeniem rywalizuje w sporcie z dziećmi starszymi od siebie. Czyta artykuły i wiadomości sportowe. 6. WCZESNE PRZEJAWY TALENTU PRZEDSZKOLAKA Przedszkolaki to dzieci, które chcą się bawić, biegać i odkrywać świat. Chętnie zdobywają nowe doświadczenia, wykonują różnorodne zadania. Poszerzają krąg ludzi, z którymi się kontaktują. Stopniowo zauważają, że człowiek poprzez swoje działanie może zmieniać otoczenie. Dzieci zdolne zachowują się oczywiście jak ich rówieśnicy - z tą różnicą, że postrzegają świat i zachowują trochę inaczej. Kim Tegel sporządziła następującą listę oznak talentu u dziecka w wieku przedszkolnym: zachowanie się, bądź posługiwanie zabawkami czy urządzeniami w sposób niezwykły lub nowatorski; wczesna umiejętność czytania ze zrozumieniem tekstu i przypominania sobie faktów; umiejętność rozróżniania wielu rozmaitych podzbiorów w dużych zbiorach przedmiotów; zadawanie pytań na tematy trudne do uchwycenia (np. śmierć, czas, itp.); wykazywanie zainteresowań różnymi zależnościami (np. cyklami życia); opowiadanie dowcipów, których nie rozumieją rówieśnicy; kwestionowanie opowiadań odwołujących się do wydarzeń, które nie mogły zaistnieć w rzeczywistości. Zdolnego przedszkolaka możemy rozpoznać poprzez: analizę wyników jego pracy-ekspresji plastycznej, muzycznej, podczas zajęć dydaktycznych; obserwację podczas zabawy symbolicznej, rysowania czy innych sytuacjach życia codziennego; Test Cate Franck, Test Bielena. Opracowała: Renata Zielińska Strona 9

10 Zauważając u dziecka wczesne przejawy talentu należy rozwijać zdolności intelektualne dziecka, aby zapewnić mu swobodę dorastania. Należy pozwolić mu na jak największą swobodę poruszania się, obserwowania, dotykania itp. Musi ono mieć jak najwięcej możliwości widzenia i odkrywania wszystkiego, co je otacza. Warto zatem pamiętać o ważnych zasadach: pozwalać dziecku na aktywny udział w zajęciach, pozwalać dziecku popełniać błędy i uporać się z ich skutkami, nagradzać inicjatywę, dociekliwość oraz zadawanie pytań, zachęcać dziecko do odkrywania i wymyślania, nie narzucać wiedzy dziecku zbyt wcześnie, gdyż straci ono orientację i szybko się znudzi. 7. PROPOZYCJA ORGANIZACJI PRACY NAUCZYCIELA Z DZIECKIEM ZDOLNYM Organizując pracę z dzieckiem zdolnym nauczyciel musi opracować problem, który chce uczynić przedmiotem procesu dydaktyczno - wychowawczego. Powinien wyodrębnić dzieci wykazujące zdolności i stworzyć z nich grupy: - dzieci zdolne teatralnie, literacko; - dzieci zdolne muzycznie, tanecznie; - dzieci zdolne plastycznie, konstrukcyjnie. Następnie organizuje wspólne z dzieckiem najbliższą przestrzeń. Może być to miejsce do czytania, do obserwacji przyrodniczych czy malowania. Jedyne z tych miejsc mogą być stałe, inne zaś będą tworzone okazjonalnie, w zależności od pomysłu i potrzeb. Dla dziecka w wieku przedszkolnym miejsca powinny być wydzielone materialnie np. przez ułożenie mebli. Dopiero w tak wyznaczonych miejscach można wprowadzić umowy co do sposobu dalszego postępowania. Każdy przedmiot, jego ułożenie musi czemuś służyć. W wydzielonym i przygotowanym miejscu nauczyciel zapewni dziecku możliwość samodzielnego i dowolnego działania. To poczucie sprawstwa pozwala dziecku poznać radość tworzenia, uświadomić sobie odpowiedzialność za swoje działanie. Nauczyciel aranżuje sytuację, w której dziecko: odkrywa problem; próbuje go określić; proponuje rozmaite sposoby rozwiązywania; Poszukuje; jest aktywne badawczo. Nauczyciel wzmacnia właściwe próby, zaś próby błędne wykorzystuje do pokazania, iż nie każde działanie prowadzi do wykrycia problemu. Służy pomocą w porządkowaniu wyników dziecięcych obserwacji i poszukiwań. Opracowała: Renata Zielińska Strona 10

11 Następnym etapem organizacji pracy może być ekstrapolacja, czyli przeniesienie opracowywanego problemu na inne treści lub na inną płaszczyznę działania dziecka. Kolejnym krokiem pracy jest relaksacja. Dziecko poprzez zabawę ruchową, wyraża w ruchu, mimice, pantomimie swoje wrażenia dotyczące opracowywanego zadania, problemu. Nauczyciel stwarza sytuację wyzwalającą spontaniczne zachowania dziecka związane z opracowywanym problemem. Dziecko podejmuje zadania proponowane przez nauczyciela lub samodzielnie wymyśla problem i rozwiązuje go. Uczestnicząc w przemyślanej przez nauczyciela sytuacji dydaktyczno - wychowawczych dziecko zdobywa wiedzę, porządkując ją, doskonali umiejętności i nabywa nowych doświadczeń. Trzeba pamiętać, że dziecko zdolne szybko się nudzi powtarzaniem tych samych czynności, dlatego trzeba ciągle poszerzać i wzbogacać zadania stawiane przed nim. Nauczyciel powinien motywować do działania, organizować występy wystawy, konkursy z udziałem dzieci zdolnych, a także współpracować z rodzicami, dzielić się z nimi uwagami, spostrzeżeniami, określać wspólne zainteresowania. 8. ROLA RODZICÓW Rodzice posiadają ogromny wpływ na rozwój i wykorzystanie zdolności ich dziecka. Dzieci, którym rodzice czytają bajki, zachęcają do rozmów, zadawania pytań i odpowiadania na nie niewątpliwie mają większe szansę na rozwój intelektualny niż te, które posadzone przed telewizorem mają nie przeszkadzać zapracowanym rodzicom. To właśnie rodzina daje dziecku solidny fundament pod przyszły rozwój. Istnieją dwie złote zasady dla rodziców dziecka zdolnego: 1.Twoje zdolne dziecko jest przede wszystkim dzieckiem. 2.Nic na siłę! Rodzice muszą pamiętać, że ich zdolne dziecko ma te same potrzeby, co inne dzieci. Nie jest to mały dorosły. Dziecko musi mieć zaspokojoną potrzebę miłości, poczucia bezpieczeństwa i akceptacji. Talent ma być dla niego przeżyciem przyjemnym i bogatym, a nie presją. Rodzice powinni zadbać o życie towarzyskie dziecka, stwarzać sposobność do nawiązywania kontaktu z gronem kolegów i znajomych. Dziecko zachęcane powinno być do wyjazdów na wycieczki, obozy itp., aby tym sposobem uczestniczyć w różnych wydarzeniach społecznych, aby nie pozostawać na uboczu. Należy wypracować równowagę między nauką a życiem towarzyskim. Nie może zaistnieć sytuacja, że dziecko cały czas wolny poświęca nauce. Rodzice powinni zapewnić dziecku własny kącik, gdzie może ono czytać, pisać, tworzyć i oddawać się swoim zainteresowaniom. Należy szanować jego prywatność, pozwolić na bycie samym. Ponadto należy uszanować dziecka chęć do bycia innym, ekstrawaganckim, Opracowała: Renata Zielińska Strona 11

12 ponieważ poczucie własnej wartości jest ważniejsze niż jakieś narzucone, konwencjonalne zachowanie czy opinia. Istotną częścią procesu wychowania stanowi zabawa, która jest doskonałą odskocznią od trudnych i intelektualnych wysiłków dziecka. Często dziecko zdolne chce przewodzić i narzucać treść zabawy. Należy w tym momencie reagować i uświadamiać dziecku, że w zabawie wszyscy są ważni i mają prawo do swojego zdania, własnych pomysłów. Często zdarza się też, że dziecko zdolne odbiega od tradycyjnego, konwencjonalnego myślenia i zachowuje się wbrew ogólnie przyjętym zasadom. Momenty te rodzice muszą wychwycić i wyjaśniać podając przykłady z życia wzięte, a przedstawione w sposób bezpośredni i szczery. Rodzice nie powinni porównywać swoich dzieci, ale traktować i oceniać je indywidualnie. Ważne jest, by rozumieli mocne i słabe strony każdego dziecka. Dziecko musi mieć świadomość, że każdy człowiek jest w czymś lepszy od drugiego. Rodzice dziecka zdolnego powinni kochać je mądrze, nie robić nic na siłę i pamiętać, że aby ich dziecko odniosło sukces niezbędne jest ich wsparcie. Powinni tworzyć atmosferę, która będzie dziecko stymulować intelektualnie, pobudzała jego ciekawość. Wzajemne relacje dziecko - rodzice oparte winny być na wzajemnym szacunku, odpowiedzialności, zaufaniu i aprobacie. Opracowała: Renata Zielińska Strona 12

13 ARKUSZE DO ROZPOZNAWANIA POSZCZEGÓLNYCH OBSZARÓW TALENTU ZESTAW KONTROLNY DO ROZPOZNAWANIA TALENTU TWÓRCZEGO 1. Wymyśla gry, zabawy Wykorzystuje zwykłe przedmioty w celu uatrakcyjnienia jakiejś zabawy 3. Jest żądny przygód, dociekliwy Słucha muzyki, interesują go rzadkie instrumenty Skomponuje i zagra miniaturowy utwór muzyczny 6. Wie jak połączyć słowo, muzykę i ruch (w zabawie i nie tylko) 7. Jest dobry w mimice, pantomimie i naśladowaniu 8. Składa elementy, całości w nowy niespotykany sposób 9. Jest wrażliwy na uczucia innych, potrafi je interpretować 10. Lubi odmienność Potrafi marzyć i fantazjować Wymyśla niezwykłe rozwiązania różnych problemów R a z e m 48 Klucz 1 - Nigdy 2 - Czasami 3 - Często 4 - Zawsze Obliczanie wyniku: im więcej punktów tym większe prawdopodobieństwo występowania talentu Opracowała: Renata Zielińska Strona 13

14 ZESTAW KONTROLNY DO ROZPOZNAWANIA TALENTU JĘZYKOWEGO 1. Potrafi czytać ze zrozumieniem Potrafi pisać Lubi czytać i pisać Posiada duży zasób wiadomości na różne tematy Ma dobrą pamięć, szybko opanowuje i przywołuje z pamięci konkretne wiadomości Jest dociekliwy, zadaje wiele pytań Jest dobrym obserwatorem R a z e m 28 Klucz 1 - Nigdy 2 - Czasami 3 - Często 4 - Zawsze Obliczanie wyniku: im więcej punktów tym większe prawdopodobieństwo występowania talentu Opracowała: Renata Zielińska Strona 14

15 ZESTAW KONTROLNY DO ROZPOZNAWANIA TALENTU SPORTOWEGO 1. Chętnie uczestniczy w grach i zabawach sportowych o wysokim stopniu rywalizacji 2. Jest sprawny fizycznie Lubi sporty na powietrzu, wędrówki, włóczęgi Potrafi pomagać w prowadzeniu zabaw i gier sportowych 5. Łatwo adoptuje się do wszystkich rodzajów sportów i zajęć rekreacyjnych 6. Jest wytrwały w ćwiczeniach Interesują go programy i nowinki o sporcie R a z e m 28 Klucz 1 - Nigdy 2 - Czasami 3 - Często 4 - Zawsze Obliczanie wyniku: im więcej punktów tym większe prawdopodobieństwo występowania talentu Opracowała: Renata Zielińska Strona 15

16 ZESTAW KONTROLNY DO ROZPOZNAWANIA TALENTU PRZYWÓDCZEGO 1. Potrafi znaleźć się wśród dorosłych i rówieśników Jest towarzyski, ale lubi też być sam Potrafi bronić praw swoich i innych Wykazuje inicjatywę w działaniu Jest elastyczny w myśleniu i działaniu Lubi pełnić różne funkcje Potrafi być samokrytyczny Jest stanowczy Potrafi pomóc rówieśnikom w trudnych sytuacjach Bez trudu przyjmuje rolę lidera drużyny, przywódcy Podejmuje się trudnych zadań Często zadaje pytania i czyni komentarze Żywo gestykuluje podczas dyskusji Ma poczucie humoru Lubi wyzwania Jest lubiany przez kolegów Umie współpracować z nauczycielami i kolegami Ma skłonności do dominowania nad innymi w grupie R a z e m 72 Klucz 1 - Nigdy 2 - Czasami 3 - Często 4 - Zawsze Obliczanie wyniku: im więcej punktów tym większe prawdopodobieństwo występowania talentu. Opracowała: Renata Zielińska Strona 16

17 ZESTAW KONTROLNY DO ROZPOZNAWANIA ZDOLNOŚCI ARTYSTYCZNYCH TALENT PLASTYCZNY 1. Lubi zajęcia plastyczne o charakterze twórczym W czasie wolnym chętnie rysuje, maluje rzeźbi Jest oryginalny w doborze tematów, technik i kompozycji Chętnie wypróbowuje nowe metody technik i kompozycji Lubi eksperymentować Poprzez sztukę wyraża swoje uczucia i przeżycia Interesuje się pracą artystyczną innych ludzi (potrafi docenić ale i skrytykować) 8. Ma rozwinięte poczucie estetyki R a z e m 32 Klucz 1 - Nigdy 2 - Czasami 3 - Często 4 - Zawsze Obliczanie wyniku: im więcej punktów tym większe prawdopodobieństwo występowania talentu Opracowała: Renata Zielińska Strona 17

18 ZESTAW KONTROLNY DO ROZPOZNAWANIA ZDOLNOŚCI ARTYSTYCZNYCH TALENT MUZYCZNY 1. Dziecko rozróżnia wysokość dźwięków (dźwięk wysoki, średni, niski) 2. Jest wrażliwy na barwę i natężenie dźwięku Ma poczucie rytmu Lubi zajęcia o charakterze muzycznym Naturalnie trafia w tonację i utrzymuje się w niej w trakcie śpiewania 6. Ma umiejętności motoryczne, porusza rękami nogami, całym ciałem w rytm muzyki 7. Chętnie słucha muzyki Chętnie sięga po różne instrumenty Potrafi bezbłędnie powtórzyć melodię Łatwo kojarzy, często wynajduje różne przedmioty i zauważa zjawiska w swoim otoczeniu 11. Potrafi się koncentrować przez długi czas Pochodzi z rodziny o tradycjach muzycznych R a z e m 48 Klucz 1 - Nigdy 2 - Czasami 3 - Często 4 - Zawsze Obliczanie wyniku: im więcej punktów tym większe prawdopodobieństwo występowania talentu Opracowała: Renata Zielińska Strona 18

19 ZESTAW KONTROLNY DO ROZPOZNAWANIA TALENTU MATEMATYCZNEGO 1. Interesuje się matematyką Rozumie pojęcia matematyczne Przejawia duże zainteresowanie rachunkami (poj. czasu, cyframi) 4. Rozwiązuje zadania rachunkowe, zagadki, rebusy Układa puzzle Odpowiada na podchwytliwe pytania Interesują go nowinki matematyczne Rysuje w sposób bardziej mechaniczny i schematyczny, aniżeli artystyczny 9. Ma umysł ścisły i potrafi logicznie wnioskować z faktów Ma doskonałą pamięć do szczegółów Interesuje się komputerami Łatwo uczy się obsługiwać komputer Szybko pochłania nowe wiadomości? Opracowała: Renata Zielińska Strona 19