POWIATOWY PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIE ORAZ OCHRONY OFIAR PRZEMOCY W RODZINIE NA LATA

Transkrypt

1 POWIATOWY PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIE ORAZ OCHRONY OFIAR PRZEMOCY W RODZINIE NA LATA Jelenia Góra, 2012

2 SPIS TREŚCI strna WSTĘP CHARAKTERYSTYKA ZJAWISKA PRZEMOCY W RODZINIE Definicja przemcy w rdzinie raz cechy charakterystyczne przemcy Przyczyny, rdzaje, fazy raz skutki przemcy Mity i steretypy na temat przemcy Kryzys i interwencja kryzyswa Skala zjawiska przemcy w Plsce DIAGNOZA SYTUACJI W POWIECIE JELENIOGÓRSKIM Pdstawy pracwania Prgramu Analiza sytuacji w parciu dane statystyczne Analiza SWOT REALIZACJA POWIATOWEGO PROGRAMU PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIE ORAZ OCHRONY OFIAR PRZEMOCY W RODZINIE W LATACH Załżenia Prgramu Cel główny i cele szczegółwe Prgramu Przewidywane efekty realizacji Prgramu raz mnitrwanie ZAKOŃCZENIE..19 WSTĘP Każdy człwiek, niezależnie d płci, wieku, stanu zdrwia, pchdzenia, czy wyznania, ma praw d gdnych warunków życia, pszanwania własnej sby, indywidualnści, d realizwania się w życiu sbistym, spłecznym i zawdwym. Mże pdejmwać samdzielne i krzystne dla siebie decyzje, dkny-

3 wać świadmych wybrów i realizwać ważne dla siebie cele. Knstytucja Rzeczpsplitej Plskiej (Dz. U. z 1997r., Nr 78, pz. 483) w art. 30 i 31 gwarantuje chrnę prawną gdnści i wlnści człwieka. Pnadt stanwi, że cyt....każdy jest bwiązany szanwać wlnści i prawa innych. Nikg nie wln zmuszać d czynienia teg, czeg praw mu nie nakazuje. Z pwyższeg wynika, że wbec nikg nie mżna stswać przymusu ani przemcy. Nie mżna więc tym bardziej dpuszczać d pwstawania i trwania zjawiska przemcy, w tym przemcy w rdzinie. Przemc w rdzinie, pmim że jest trudna d zdiagnzwania, d wielu lat stanwi isttny prblem spłeczny. Pczątkw prblem ten był marginalizwany i przemilczany. Stpniw jednak zaczęt pdejmwać różne działania mające na celu łagdzenie skutków spłecznych teg zjawiska. Media niemal cdziennie infrmują zdarzeniach dtyczących stswania różnych frm przemcy, szczególnie w stsunku d dzieci. Mim t, prblem przemcy jest - w wielu przypadkach - nadal skrywany w czterech ścianach i znszny przez fiary w milczeniu i samtnści, bez jakiegklwiek wsparcia sób najbliższych. Gdy pjawia się tzw. awantura w rdzinie, pwstają wątpliwści czy jest t sytuacja wymagająca interwencji plicji lub innych instytucji. Próbą pdjęcia celwych, zamierznych raz jednlitych działań na rzecz zapbiegania przemcy w rdzinie jest ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. przeciwdziałaniu przemcy w rdzinie (Dz. U. Nr 180, pz z późn. zm.). Ustawa pwstała w celu zwiększenia skutecznści przeciwdziałania przemcy w rdzinie raz inicjwania i wspierania działań plegających na pdnszeniu świadmści spłecznej w zakresie przyczyn i skutków przemcy w rdzinie. Działanim z zakresu przeciwdziałania przemcy w rdzinie nadan ramy prawne, pdnsząc tym samym rangę zadań realizwanych przez instytucje rządwe, samrządwe i pzarządwe. Obwiązek niesienia pmcy fiarm przemcy dmwej spczywa nie tylk na plicji i instytucjach raz rganizacjach d teg pwłanych. Ale zarówn mralnie, jak i prawnie zbwiązane jest d teg całe spłeczeństw. Aby graniczyć skalę prblemu i skutki przemcy w rdzinie knieczne jest zarówn bjęcie pmcą i wsparciem fiar przemcy, jak i pdjęcie działań wbec sprawców, aby zapbiec pwstawaniu i rzszerzaniu się dalszych frm przemcy wbec najbliższych. Zgdnie z przepisami ww. ustawy na pwiat nałżn bwiązek pracwania i realizacji Pwiatweg Prgramu Przeciwdziałania Przemcy w Rdzinie raz Ochrny Ofiar Przemcy w Rdzinie. Rzdział pierwszy Prgramu zawiera gólną charakterystykę zjawiska przemcy w rdzinie, w tym mity i steretypy na temat jej występwania. Rzdział drugi stanwi diagnza sytuacji w pwiecie jelenigórskim. Analiza dtychczasweg stanu parteg dane statystyczne pzwliła na identyfikację najbardziej isttnych prblemów. Z analizy tej wyłnin hierarchię celów, które należy siągnąć. Niniejsze sfrmułwan w rzdziale trzecim Prgramu. Narastanie zjawiska przemcy w rdzinie pwduje, że działania kreślne w Prgramie pwinny zstać pdjęte jak najszybciej. Jednak niektóre z tych działań mają charakter długfalwy i ich realizacja rzciągnie się lub będzie kntynuwana w klejnych latach. Zadaniem Prgramu jest wprwadzenie w życie szerkieg spektrum działań mających na celu zarówn zwrócenie uwagi pinii publicznej na zjawisk przemcy w rdzinie, jak i przeciwdziałanie przemcy w rdzinie raz zwiększenie prfesjnalizmu służb spłecznych w udzielaniu pmcy fiarm przemcy rdzinnej, a także w pdejmwaniu dpwiednich działań wbec sprawców. Zakładając, że realizacja niniejszeg Prgramu będzie stanwiła wspólny plan działań wbec prblemu przemcy w rdzinie i będzie przebiegać wielpzimw we wszystkich instytucjach i rganizacjach zbligwanych d pdejmwania działań na rzecz zapbiegania i zwalczania przemcy w rdzinie, czekuje się, iż przyczyni się n d graniczenia zjawiska i usprawnienia systemu przeciwdziałania przemcy w rdzinie. 1. CHARAKTERYSTYKA ZJAWISKA PRZEMOCY W RODZINIE 1.1.Definicja przemcy w rdzinie raz cechy charakterystyczne przemcy Zjawiskiem przemcy w rdzinie, zwanej także ptcznie przemcą dmwą zajmuje się wiele dyscyplin naukwych, m. in. pedaggika, scjlgia, psychlgia, praw, itp. Z tych względów jednznaczne zdefiniwanie zjawiska nie jest łatwe. Zgdnie z treścią art. 2 pkt. 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. przeciwdziałaniu przemcy w rdzinie (Dz. U. Nr 180, pz z późn. zm.), przemc w rdzinie t jednrazwe alb pwtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie naruszające prawa lub

4 dbra sbiste człnków rdziny (sób najbliższych, a także innych sób wspólnie zamieszkujących lub gspdarujących), w szczególnści narażające te sby na niebezpieczeństw utraty życia, zdrwia, naruszające ich gdnść, nietykalnść cielesną, wlnść, w tym seksualną, pwdujące szkdy na ich zdrwiu fizycznym lub psychicznym, a także wywłujące cierpienia i krzywdy mralne u sób dtkniętych przemcą. Przemc dmwą charakteryzują: intencjnalnść, tzn. przemc jest zamierznym działaniem człwieka lub zaniechaniem działania i ma na celu kntrlwanie i pdprządkwanie fiary, nierówny układ sił, tzn. jedna ze strn ma przewagę nad drugą (sprawca przemcy jest silniejszy d fiary), naruszenie praw i dóbr sbistych krzywdzneg człnka rdziny, tzn. sprawca wykrzystuje przewagę siły i narusza pdstawwe prawa fiary (np. praw d nietykalnści fizycznej, gdnści, szacunku), pwdwanie cierpienia i bólu, tzn. sprawca naraża zdrwie i życie fiary na szkdy (wymierne lub nie, widczne lub niedstrzegalne, natychmiastwe lub drczne w czasie), słabiając jej zdlnść d sambrny. Ofiarami przemcy w rdzinie są współmałżnkwie lub partnerzy w związkach niefrmalnych (najczęściej kbiety ale bywają też nimi mężczyźni ), dzieci, sby niepełnsprawne, ludzie starsi - z rdzin różnym statusie spłecznym i materialnym Przyczyny, rdzaje, fazy raz skutki przemcy Źródeł przemcy mże być wiele: bilgiczne (cechy charakteru, temperament), psychlgiczne (własne emcje, frustracje) raz śrdwiskwe (kulturwe). Wśród najczęściej sptykanych przyczyn śrdwiskwych należy wskazać: bezrbcie, stres, bieda, narkmania, alkhlizm, rzluźnienie więzi rdzinnych, ekspnwanie przemcy w śrdkach masweg przekazu. Charakterystyczny jest mechanizm błędneg kła - zanim dana sba stanie się sprawcą przemcy, zazwyczaj przechdzi drgę alb fiary alb świadka przemcy we własnym dmu rdzinnym. Najczęściej w literaturze wydrębnia się następujące rdzaje przemcy: przemc fizyczna t zachwanie skierwane przeciwk ciału fiary, które mże prwadzić d bólu i fizycznych brażeń. Przemc teg typu mże wystąpić w pstaci czynnej lub biernej. Frma czynna t bicie, pliczkwanie, szarpanie, duszenie, pszturchiwanie, szczypanie, ciągnięcie za włsy, gryzienie, rzucanie przedmitami. Natmiast frma bierna przejawia się w zakazach np. mówienia, chdzenia, załatwiania ptrzeb fizjlgicznych, jak również w zamknięciu w areszcie dmwym, przemc psychiczna bjawia się np. wyzywaniem, krzyczeniem, bwinianiem, wyśmiewaniem, zawstydzaniem, ciągłym krytykwaniem, kntrlwaniem, narzucaniem własnych pglądów, graniczaniem kntaktów z innymi ludźmi, stswaniem gróźb, szantażwaniem. Przemc ta prwadzi d zniszczenia pzytywneg brazu własnej sby i bniżenia pczucia własnej wartści. Cechą tej przemcy jest t, że nie pzstawia żadnych widcznych śladów i ciężk jest ustalić rzmiar psychiczneg skrzywdzenia, przemc seksualna t wymuszanie różneg rdzaju niechcianych przez fiarę zachwań w celu zaspkjenia ptrzeb seksualnych sprawcy, gwałt, a także wyśmiewanie wyglądu, krytykwanie zachwań seksualnych, przemc finanswa (eknmiczna) t dprwadzenie d całkwiteg uzależnienia finansweg d sprawcy, pprzez np. dbieranie zarbinych pieniędzy, uniemżliwianie pdjęcia pracy, niezaspkajanie pdstawwych ptrzeb materialnych rdziny, kradanie, zaciąganie kredytów i zmuszanie d zaciągania pżyczek wbrew wli współmałżnka, zaniedbywanie t ciągłe niezaspkajanie pdstawwych ptrzeb sób zależnych. Odnsi się zarówn d ptrzeb fizycznych (właściwe dżywianie, ubieranie, chrna zdrwia, edukacja, zapewnienie schrnienia), jak i psychicznych (zapewnienie pczucia miłści, trski, przynależnści i bezpieczeństwa). Frmy przemcy mgą się przenikać, ale każda mże też występwać sbn. Przemc w rdzinie bardz rzadk jest zjawiskiem jednrazwym, incydentalnym. W większści jest prcesem długiej, trwającej nawet kilka lat, histrii. W pierwszych latach rzwijania się zjawiska przemcy występuje specyficzny cykl, składający się z trzech następujących p sbie i pwtarzających się faz, tj.: faza narastająceg napięcia pczątek cyklu charakteryzujący się wzrstem napięcia i agresywnści sprawcy. Następuje natężenie sytuacji knfliktwych, bwiem każdy drbiazg wywłuje jeg irytację

5 (najmniejsza rzecz jest pwdem d awantury), staje się craz bardziej pdejrzliwy. Osba dświadczająca teg stanu stara się panwać sytuację i ddalić zagrżenie. Czasem, nie mgąc wytrzymać napięcia, sama prwkuje kłótnię, aby wreszcie mieć t za sbą, faza strej przemcy z mał isttnych pwdów dchdzi d wybuchu agresji i rzładwania napięcia. Osba dświadczająca przemcy dznaje zranień fizycznych i psychicznych. Odczuwa przerażenie, bezradnść, wstyd, traci chtę d życia. Stara się uspkić sprawcę i chrnić siebie, jednak mment zakńczenia aktu przemcy zależy wyłącznie d sprawcy i nie ma żadneg związku z zachwaniem fiary. Jest t faza, w której sby krzywdzne najczęściej szukają pmcy (uciekają d sprawcy, wzywają plicję, zgłaszają się d placówek pmcwych, dzwnią d telefnów zaufania, skarżą się sąsiadm), faza midweg miesiąca - t faza skruchy ze strny sprawcy. Gdy wyładuje n swją złść i zaczyna zdawać sbie sprawę ze swich czynów nagle staje się inną sbą. Okazuje swój żal, ma pczucie winy, tłumaczy się i usprawiedliwia, przeprasza i biecuje pprawę, zaczyna kazywać fierze ciepł i miłść, alb też zachwuje się tak, jakby przemc nigdy nie miała miejsca. W czasie trwania tej fazy fiary najczęściej zrywają kntakt z sbami pmagającymi, zmieniają swje wcześniejsze zeznania, brnią i usprawiedliwiają zachwania sprawców. Jednakże faza ta bez specjalistycznej pmcy jest przemijająca. Wkrótce znów zaczyna się faza narastająceg napięcia i wszystk się pwtarza. Przedstawiny wyżej cykl przemcy mże trwać wiele lat, przy czym z biegiem czasu skraca się długść midweg miesiąca, przy jednczesnym wydłużeniu czasu trwania i zwiększeniu dtkliwści dwóch pierwszych faz. P pewnym czasie faza midweg miesiąca zanika całkwicie i pzstają tylk dwie fazy. P pierwszych aktach przemcy kł 70 % sprawców kazywał czułść, miłść, prsił wybaczenie. W późniejszym kresie już tylk 40 %. Załżyć więc należy, że pczątkw agresja ma charakter bardziej ekspresywny, z czasem zmienia się w agresje instrumentalną, a następnie jest stswana d kntrlwania i manipulwania partnerką. Przemc w rdzinie jest zjawiskiem traumatycznym, któreg skutkiem są zarówn bezpśrednie szkdy a zdrwiu fizycznym i psychicznym, jak i pważne długtrwałe prblemy ujawniające się w życiu drsłym, jak knsekwencje przemcy dświadczanej w dzieciństwie. Dzieci żyjące w skłócnych rdzinach, w których rdzice używają wbec siebie przemcy, nie ptrafią budwać związków partych na miłści i szacunku. Następstwem przemcy w dzieciństwie mgą być liczne zaburzenia sbwści, nerwice, psychzy, uzależnienia. Drsłe fiary przemcy częst cierpią na niskie pczucie własnej wartści, depresję, myśli sambójcze, lęki, fbie, izlują się spłecznie, bją się wyrażać swje emcje, są nieasertywne, bezradne i czasami same stają się sprawcami przemcy.

6 1.3. Mity i steretypy na temat przemcy Fakt, że zjawisk przemcy w rdzinie występuje w Plsce jest bezsprzeczny. Nadal jednak funkcjnują w ludzkiej świadmści mity i steretypy, które pwdują, że prblem ten jest niedpwiedni pstrzegany. Wiele z nich, sprzyja zjawisku przemcy, usprawiedliwiając ją, nakłaniając d ukrycia lub zbagatelizwania prblemu. Dla sprawcy przemcy są ne sygnałem spłecznym przyzwleniu na jej stswanie, wzmacniają w nim pewnść siebie i pczucie bezkarnści, zaś fiarę zmuszają d milczenia. Najczęściej występującym steretypem jest przeświadczenie, że przemc dtyczy tylk rdzin z tzw. marginesu spłeczneg i jest związana wyłącznie z alkhlem lub chrbą psychiczną. Jest t niezgdne z prawdą i pkazuje fałszywy braz prblemu. Przemc mże bwiem mieć miejsce we wszystkich śrdwiskach i klasach spłecznych (zarówn w rbtniczych, jak i inteligenckich). Ludzie dznają przemcy niezależnie d pzimu wykształcenia, statusu spłeczneg czy psiadaneg majątku. Przemc w rdzinie mże się zdarzyć każdemu. Badania naukwe ptwierdzają, że przemc jest zjawiskiem wielaspektwym, a alkhlizm nie jest czynnikiem dminującym w tym zjawisku, lecz współistniejącym z innymi uwarunkwaniami. Większść sób nadużywających alkhlu, które pd jeg wpływem stają się agresywne w stsunku d człnków własnej rdziny, przyznaje się d stswania przemcy również w stanie trzeźwści. Pdbnie, badania nie wykazały również bezpśrednieg związku między przemcą w rdzinie a chrbą psychiczną sprawcy. Wśród innych częst sptykanych mitów i steretypów na temat przemcy w rdzinie mżna wskazać następujące stwierdzenia: przemc w rdzinie t sprawa prywatna, nikt nie pwinien się wtrącać, brudy pierze się we własnym dmu, bliscy nie krzywdzą, Plicja nie pwinna interweniwać w sprawach rdzinnych, gwałt w małżeństwie nie istnieje. Pwyższe przeknania nakazują trzymanie spraw rdzinnych w tajemnicy przed bcymi i pwstrzymują reakcję innych ludzi (sąsiadów, plicjantów) na t c dzieje się w rdzinie. Z dniesień plicyjnych wynika, że najwięcej przestępstw jest ppełnianych właśnie w brębie rdziny. Ludzie bardz częst nie radzą sbie z prblemami rdzinnymi i bez pmcy z zewnątrz nie są w stanie znaleźć właściwych rzwiązań. Klejny steretyp mówi, że znaką przemcy są widczne ślady na ciele fiar. Świadectwem przemcy są jednak nie tylk widczne urazy ciała. W dróżnieniu d przemcy fizycznej, przemc psychiczna pzstawia ślady w bszarze funkcjnwania psychiczneg człwieka. Dla większści sób dznających teg typu przemcy jest na szczególnie dtkliwa i blesna. Okazuje się bwiem, że uderzenie częst łatwiej jest znieść niż upkrzenie, krytyczne ceny raz głębk raniące słwa. Wiele nieprawdziwych mitów dtyczy kwestii winy i dpwiedzialnści za przemc. Bywa, że t fiara jest bwiniana za t, c ją sptkał. Przeknany jest tym sprawca, który czuje się wręcz zmuszny, przez zachwanie fiary, d stswania przemcy przecież tłumaczył, grził, a na nie chciała się pdprządkwać, więc musiał użyć siły. Przeknana swjej winie bywa częst sama fiara np. dezwałam się a n był zmęczny p pracy, źle się zachwałam. Przeknani bywają świadkwie, czym świadczą ich wypwiedzi zawierające wyjaśnienie zachwania sprawcy i bwiniające fiarę za dznaną przemc - widcznie g sprwkwała, widcznie lubi być bita, gdyby fiara naprawdę cierpiała, t deszłaby d sprawcy. Istnieje jednak wiele czynników zniewalających, które pwdują, że fiara nie chce dejść d sprawcy. Czasami jest na zależna eknmicznie d partnera lub nie ma dkąd dejść. Innymi czynnikami zniewalającymi są: pragnienie zapewnienia dziecim pełnej rdziny, brak wykształcenia i trudnści ze znalezieniem pracy czy wstyd przed tczeniem, strach przed sprawcą, lęk przed zmianami. Za przemc zawsze dpwiedzialnść pnsi sprawca i t n pwinien pdjąć działania zmierzające d zmiany swjeg zachwania, a sba dznająca przemcy pwinna przede wszystkim chrnić siebie i swje bezpieczeństw. Zgdnie z prawem przemc w stsunku d bliskich sób jest przestępstwem, na które każdy bywatel ma praw i bwiązek reagwać. Dlateg pierwszym krkiem d jej przerwania jest przełamanie izlacji i milczenia Kryzys i interwencja kryzyswa Ze zjawiskiem przemcy związane jest pjęcie kryzysu i interwencji kryzyswej. Termin kryzys pchdzi z greckieg "krisis" i znacza, w sensie gólnym, wybór, decydwanie, zmaganie się, walkę, w której knieczne jest działanie pd presją czasu. Kryzys pszerza znaczenie takie cechy, jak nagłść, urazwść i subiektywne knsekwencje urazu w pstaci przeżyć negatywnych. Ludzkść d pczątków sweg istnienia ma d czynienia z sytuacjami kryzyswymi. Są ne wywływane zdarzeniami lswymi, niepwdzeniami sbistymi raz prażkami życiwymi. Zachwań człwieka nie mżna w pełni kntrlwać i przewidzieć.

7 Mżemy jednak graniczać sytuacje wywłujące kryzys raz minimalizwać jeg skutki. Występujące w rdzinach sytuacje kryzyswe wywłane są przez różne czynniki, np. sierctw, ubóstw, alkhlizm i inne uzależnienia, przemc, ciężkie chrby smatyczne i psychiczne, niezaradnść w sprawach piekuńcz-wychwawczych, niedstswanie spłeczne czy skutki przedwczesneg macierzyństwa. Frmą specjalistycznej pmcy, udzielanej w nagłych zdarzeniach przez prfesjnalistów, jest interwencja kryzyswa. Zstała stwrzna, jak szczególny rdzaj terapii psychlgicznej. Wykrzystuje bwiem dwie charakterystyczne cechy jednej z faz kryzysu, tj. ptrzebę pmcy i silną pdatnść na zmiany. Interwencja kryzyswa mże przebiegać w różnych frmach: kntaktu telefniczneg, bezpśrednieg kntaktu w śrdku interwencji kryzyswej, interwencji w miejscu zamieszkania lub przebywania sby w kryzysie Skala zjawiska przemcy w Plsce Badania dtyczące rzmiarów zjawiska przemcy w rdzinie nie są d kńca wiarygdnym źródłem. Większść sób będących fiarami przemcy wstydzi się i ukrywa ten fakt, skutkiem czeg identyfikacja fiar i sprawców przemcy w rdzinie jest znacznie utrudnina. Jednak, z rku na rk statystyki przerażają craz większymi liczbami fiar tej szczególnej frmy przemcy. W listpadzie i grudniu 2010 rku, na zlecenie Ministerstwa Pracy i Plityki Spłecznej, TNS OBOP przeprwadził w ramach Krajweg Prgramu Przeciwdziałania Przemcy w Rdzinie badanie dtyczące diagnzy zjawiska przemcy w rdzinie w Plsce wbec kbiet i wbec mężczyzn. Jedna z części badania dtyczy badań ilściwych na gólnplskiej, reprezentatywnej, lswej próbie kbiet i gólnplskiej, reprezentatywnej, lswej próbie mężczyzn (p 1500 wywiadów, łącznie 3000, wywiady telefniczne) w wieku 18 i więcej lat. Metda wywiadu telefniczneg - zważywszy na badaną prblematykę dtyczącą delikatnej, drażliwej kwestii sbistych dświadczeń ze zjawiskiem przemcy w rdzinie wydawała się lepsza niż bezpśrednie wywiady kwestinariuszwe. Ot kilka najważniejszych wyników i wnisków z przeprwadznych badań: Wśród gółu fiar przemcy w rdzinie 39% stanwią mężczyźni, a 61% - kbiety. Kbiety stanwią największy dsetek gółu fiar w przypadku przemcy seksualnej w rdzinie (90%). W przypadku przemcy fizycznej w rdzinie kbiety stanwią 63% gółu fiar, a mężczyźni 37%. Pdbnie jest z fiarami przemcy psychicznej 64% z nich stanwią kbiety, a 36% - mężczyźni. Wśród fiar przemcy eknmicznej jest 70% kbiet i 30% mężczyzn. Wśród sprawców przemcy w rdzinie (gółem niezależnie d frmy przemcy) 70% stanwią mężczyźni, a 30% - kbiety. Wśród sprawców przemcy psychicznej w rdzinie 70% stanwią mężczyźni, a 30% - kbiety. Gdy fiarą przemcy psychicznej w rdzinie jest kbieta, udział mężczyzn wśród sprawców tej przemcy jest jeszcze większy (81% d 19%). Gdy fiarą przemcy psychicznej w rdzinie jest mężczyzna sytuacja wygląda inaczej udział sprawców kbiet i sprawców mężczyzn rzkłada się p płwie (50% d 50%). Wśród sprawców przemcy eknmicznej w rdzinie 68% stanwią mężczyźni, a 32% - kbiety. Gdy fiarą przemcy eknmicznej w rdzinie jest mężczyzna sytuacja wygląda inaczej 42% sprawców stanwią mężczyźni, a 58% - kbiety. Wśród sprawców przemcy fizycznej w rdzinie 75% stanwią mężczyźni, a 25% - kbiety. Wśród gółu sprawców przemcy seksualnej w rdzinie 91% stanwią mężczyźni, a 9% - kbiety. 95% sprawców przemcy seksualnej w rdzinie wbec kbiet bjętych badaniem, t mężczyźni, a 5% - kbiety. Z klei wśród sprawców przemcy seksualnej w rdzinie wbec mężczyzn bjętych badaniem, mężczyźni stanwili 62%, a kbiety - 38%. Ogólnie przemc w rdzinie stswana przez kbiety (żnę, partnerkę) wbec mężczyzn (męża, partnera) akceptwana jest niec częściej d przemcy mężczyzn wbec kbiet. C piąty (21%) respndent sądzi, że jeśli żnie, partnerce zdarzy się uderzyć męża, partnera t jeszcze nie jest przemc. 23% badanych pdziela pinię, że cś takieg jak gwałt w małżeństwie plegający na zgwałceniu męża przez żnę nie istnieje. Według 13% sób w małżeństwie prywatna własnść nie istnieje, więc żna ma praw rbić z rzeczami męża c zechce, a 9% uważa, że gdy w dmu dchdzi d kłótni, t brażanie męża, partnera przez żnę, partnerkę, wyzwiska pd jeg adresem są czymś nrmalnym. W przypadku przemcy fizycznej (76%) i seksualnej (75%) wśród respndentów wyraźnie przeważa pgląd, że jej sprawcami są częściej mężczyźni niż kbiety. Według 65% badanych fiarami przemcy psychicznej w rdzinie są częściej kbiety. Tylk 5% uważa, że mężczyźni, natmiast c czwarty (24%), że bie płcie równie częst. Jeśli chdzi przemc

8 eknmiczną t zdaniem pnad płwy (58%) respndentów jej fiarami są częściej kbiety, według 7% częściej mężczyźni, a 26% uważa, że kbiety i mężczyźni równie częst. Okazuje się pnadt, że kbiety uważane są za fiary przemcy w rdzinie częściej niż mężczyźni za sprawców. Z wypwiedzi respndentów wynika, że kbiety najczęściej pstrzegane są jak fiary przemcy seksualnej i fizycznej. W najmniejszym stpniu płeć warunkuje natmiast ryzyk przemcy eknmicznej. 45% gółu badanej ppulacji, w tym 40% gółu mężczyzn i 49% gółu kbiet, t sby, które mieszkają lub w przeszłści mieszkały w gspdarstwie dmwym, w którym dchdzi lub dchdził d przemcy w rdzinie: pnad jedna piąta (22%) sbiście dświadczyła przemcy ze strny człnka gspdarstwa dmweg, ddatkw 12% gółu (mniej więcej tyle sam kbiet i tyle sam mężczyzn), t sby, które nie tylk dświadczyły przemcy, ale przyznały się, że pdbnych zachwań dpuszczały się względem inneg człnka gspdarstwa dmweg. Z zebranych danych wynika, że większść badanej ppulacji ma dświadczenia z przemcą w rdzinie ile nie sbiste, z własneg życia, t pśrednie znają rdziny dtknięte prblemem przemcy w rdzinie. 37% respndentów, w tym 31% gółu mężczyzn i 42% gółu kbiet, t sby, które mieszkają lub w przeszłści mieszkały w gspdarstwie dmwym, w którym dchdzi lub dchdził d przemcy psychicznej w rdzinie (byli fiarami, sprawcami lub też zamieszkiwali w gspdarstwie dmwym, w którym fiarą przemcy psychicznej była inna sba). Zarówn kbiety jak i mężczyźni, pytani płeć fiar częściej wskazywali sby płci żeńskiej niż męskiej. 14% gółu respndentów, w tym 11% gółu mężczyzn i 16% gółu kbiet, t sby, które mieszkają lub w przeszłści mieszkały w gspdarstwie dmwym, w którym dchdzi lub dchdził d przemcy eknmicznej w rdzinie (byli fiarami, sprawcami lub też zamieszkiwali w gspdarstwie dmwym, w którym fiarą przemcy eknmicznej była inna sba). Niemal jedna czwarta badanych, t sby, które mieszkają lub w przeszłści mieszkały w gspdarstwie dmwym, w którym dchdzi lub dchdził d przemcy fizycznej w rdzinie (byli fiarami, sprawcami lub też zamieszkiwali w gspdarstwie dmwym, w którym fiarą przemcy fizycznej była inna sba). Sprawcami przemcy w rdzinie są najczęściej współmałżnkwie (mąż w przypadku kbiety, żna w przypadku mężczyzny) i rdzice (niemal dwa razy częściej jcwie niż matki). Spradycznie mówi się przemcy ze strny dziadków, częściej ze strny dzieci (przy czym częściej ze strny synów niż córek), a jeszcze częściej ze strny rdzeństwa (zwłaszcza braci dwukrtnie częstszym dświadczaniu przemcy w rdzinie ze strny braci niż sióstr mówią zarówn kbiety jak mężczyźni będący fiarami przemcy w rdzinie). Kbiety będące fiarami przemcy w rdzinie charakteryzują sprawcę najczęściej jak sbę w wieku lat (32%), lat (25%) lub lat (15%). W przypadku mężczyzn, którzy przyznali, że dświadczyli przemcy ze strny inneg człnka gspdarstwa dmweg sprawca zstał scharakteryzwany jak sba niec młdsza: 26% wskazał na grupę wiekwą lat, ale 22% - na lat (następnie: lat 19%, a lat 15%). W sumie: sprawcy pniżej 30 rku życia mówił 16% kbiet-fiar przemcy w rdzinie i już 28% - mężczyzn-fiar przemcy w rdzinie. Respndenci będący fiarami przemcy w rdzinie, pytani t, gdzie mieszkali wtedy, gdy (p raz statni) dchdził d przemcy w rdzinie, najczęściej wskazywali na wsie. Przemcy, niezależnie d jej frmy, najczęściej twarzyszy alkhl (45% przypadków). W dalszej klejnści przemc współwystępuje z brakiem pieniędzy (18%), prblemami małżeńskimi (15%) i prblemami w pracy (10%). Wśród fiar, pytanych klicznści twarzyszące przemcy w rdzinie mniej więcej jedna piąta (d 17% d 30% - w zależnści d frmy przemcy) mówiła, że nie dział się nic szczególneg, c mgłby mieć ewentualny wpływ na bardziej nerwwą atmsferę w dmu i w efekcie na takie zachwanie sprawcy. Należy zwrócić uwagę na fakt, iż są t dane pchdzące z annimwych wywiadów. Przypadków dtyczących przemcy mże być znacznie więcej. Częst czynniki takie jak strach, pczucie winy, bądź też więź emcjnalna ze sprawcą pwstrzymują fiary przed ujawnianiem przestępstwa. W rku 1994 z inicjatywy Państwwej Agencji Rzwiązywania Prblemów Alkhlwych (PARPA) wprwadzn prcedurę interwencji Niebieska Karta, w której kreśln zasady przeprwadzania interwencji dmwych w sprawach dtyczących przemcy w rdzinie, dkumentwania przebiegu tych

9 interwencji raz zasady prwadzenia dalszej pracy z rdziną. Jak pierwsza prcedurę tę wdrżyła plicja, a następnie dłączyła d tych działań pmc spłeczna, gminne kmisje rzwiązywania prblemów alkhlwych, świata i chrna zdrwia. W rku na zlecenie PARPA - pwstał Ogólnplskie Pgtwie dla Ofiar Przemcy w Rdzinie Niebieska Linia (Inflinia). Każda sba, która w związku z przemcą w rdzinie, ptrzebuje rzmwy, bezpłatnej prady prawnej, wsparcia psychlgiczneg alb pzyskania infrmacji miejscach pmcy w jej najbliższej klicy, mże zadzwnić na wskazany nr Inflinii. Od pczątku swjeg istnienia w Inflinii ww. Pgtwia debranych zstał k telefnów. Jak wynika z prwadznych statystyk, w statnich trzech latach średnia liczba przeprwadzanych rzmów wynsi kł rcznie. Z Inflinią Pgtwia kntaktują się przede wszystkim sby drsłe - głównie kbiety. Mężczyźni natmiast stanwią 15% wszystkich rzmówców. P pmc zwracają się najczęściej sby bezpśredni dznające przemcy płwa rzmów jest przeprwadzana właśnie z nimi raz świadkwie (c czwarta rzmwa). Najrzadziej kntakt nawiązują sby stsujące przemc wyknywany jest przez nie 1 telefn na 100. Wśród instytucji świadczących pmc w sytuacji przemcy w rdzinie należy wymienić: śrdki pmcy spłecznej, pwiatwe centra pmcy rdzinie, śrdki interwencji kryzyswej, śrdki wsparcia, specjalistyczne śrdki wsparcia dla fiar przemcy w rdzinie, śrdki pmcy dla sób pkrzywdznych przestępstwem (OPOPP), gminne kmisje rzwiązywania prblemów alkhlwych raz pwływane przez gminy Zespły Interdyscyplinarne ds. Przeciwdziałania Przemcy w Rdzinie. 2. DIAGNOZA SYTUACJI W POWIECIE JELENIOGÓRSKIM 2.1. Pdstawy pracwania Prgramu Pdstawa pracwania Prgramu wynika z ustawy z dnia 29 lipca 2005 rku przeciwdziałaniu przemcy w rdzinie (Dz. U. Nr 180, pz z późn. zm.). Zgdnie z treścią art. 6 ustawy, zadania w zakresie przeciwdziałania przemcy w rdzinie są realizwane przez rgany administracji rządwej i jednstki samrządu terytrialneg. Na pwiat nałżn bwiązek pracwania i realizacji Pwiatweg Prgramu Przeciwdziałania Przemcy w Rdzinie raz Ochrny Ofiar Przemcy w Rdzinie. Ustawa wskazuje zadania własne pwiatu, d których należą w szczególnści: pracwanie i realizacja prgramów służących działanim prfilaktycznym mającym na celu udzielenie specjalistycznej pmcy, zwłaszcza w zakresie prmwania i wdrżenia prawidłwych metd wychwawczych w stsunku d dzieci w rdzinach zagrżnych przemcą w rdzinie, zapewnienie sbm dtkniętym przemcą w rdzinie miejsc w śrdkach wsparcia, zapewnienie sbm dtkniętym przemcą w rdzinie miejsc w śrdkach interwencji kryzyswej raz zadania z zakresu administracji rządwej: twrzenie i prwadzenie specjalistycznych śrdków wsparcia dla fiar przemcy w rdzinie, pracwywanie i realizacja prgramów ddziaływań krekcyjn-edukacyjnych dla sób stsujących przemc w rdzinie. Inne akty prawne niezbędne d realizacji Prgramu t: Krajwy Prgram Przeciwdziałania Przemcy w Rdzinie, przyjęty Uchwałą Nr 162/2006 Rady Ministrów z dnia 25 września 2006 r., ustawa z dnia 12 marca 2004 r. pmcy spłecznej ( Dz. U. z 2009 r. Nr 175, pz z późn. zm.), ustawa z dnia 26 października 1982 r. wychwaniu w trzeźwści i przeciwdziałaniu alkhlizmwi (Dz. U. z 2007 r. Nr 70, pz. 473 z późn. zm.),

10 ustawa z dnia 25 luteg 1964 r. Kdeks rdzinny i piekuńczy ( Dz. U. Nr 9, pz. 59 z późn. zm.), ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kdeks Pstępwania Karneg ( Dz. U. Nr 89, pz. 555 z późn. zm.) ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. przeciwdziałaniu narkmanii (Dz. U. Nr 179, pz z późn. zm.), ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kdeks karny (Dz. U. Nr 88, pz. 553 z późn. zm.), ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. samrządzie pwiatwym (Dz.U.z 2001r. Nr 142,pz.1592 z późn. zm) ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. działalnści pżytku publiczneg i wlntariacie (Dz. U. z 2010 r. Nr 234, pz z późn. zm.). Prgram jest skrelwany z treścią Pwiatwej Strategii Rzwiązywania Prblemów Spłecznych na lata , przyjętej w dniu 31 stycznia 2011 rku przez Radę Pwiatu Jelenigórskieg Uchwałą Nr IV/22/11. Ujęty w ww. dkumencie cel strategiczny 4 dtyczy zapewnienia wsparcia sbm znajdującym się w sytuacji kryzyswej, w tym również w związku z przemcą w rdzinie. Wśród przyjętych d realizacji zadań wskazan m.in.: pracwanie i realizację przedmitweg prgramu, finanswanie interwencji kryzyswej na rzecz mieszkańców Pwiatu Jelenigórskieg, współpracę z różnymi pdmitami (np. ps-y, Sądy, Plicja, OIK) na rzecz zapewnienia wsparcia sbm znajdującym się w sytuacji kryzyswej, w tym również w związku z przemcą w rdzinie. Pnadt, Prgram jest zgdny z treścią Strategii Zrównważneg Rzwju Pwiatu Jelenigórskieg na lata , przyjętej w dniu 31 marca 2006 r. przez Radę Pwiatu Jelenigórskieg Uchwałą Nr XXXIX/247/ Analiza sytuacji w parciu dane statystyczne Według stanu na dzień 31 grudnia 2010 r. (dane statystyczne GUS), pwiat jelenigórski zamieszkują gółem sby (kbiety: , mężczyźni: ), z teg 17,6% stanwią sby w wieku przedprdukcyjnym, 66,4% - w wieku prdukcyjnym i 16% - w wieku pprdukcyjnym. Dzieci w wieku d 15-g rku życia t liczba W skład pwiatu jelenigórskieg wchdzi pięć gmin wiejskich (Janwice Wielkie, Jeżów Sudecki, Mysłakwice, Pdgórzyn, Stara Kamienica) raz cztery gminy miejskie (Karpacz, Kwary, Piechwice, Szklarska Pręba). Diagnza zjawiska przemcy w rdzinie, występującej na terenie pwiatu jelenigórskieg, zstała sprządzna w parciu dane Ośrdków Pmcy Spłecznej funkcjnujących w pwiecie jelenigórskim, Kmendy Miejskiej Plicji w Jeleniej Górze raz Ośrdka Interwencji Kryzyswej w Jeleniej Górze. Z danych statystycznych Plicji wynika, że w latach przeprwadzn 681 interwencji z pwdu przemcy w rdzinie, z teg 549 interwencji w miastach i 132 interwencje na wsiach. Natmiast w kresie d rku przeprwadzn 169 interwencji (w miastach - 132, wieś - 37). Zestawienie danych interwencjach dmwych

11 Okres sprawzdawczy Wyszczególnienie Liczba interwencji dmwych (gółem) w tym dtyczących przemcy w rdzinie (prcedura Niebieskiej Karty) Liczba pkrzywdznych w wyniku przemcy dmwej (gółem) (miast) 44 (wieś) (miast) 88 (wieś) (miast) 37 (wieś) w tym: kbiety mężczyźni małletni d ukńczenia 13 lat małletni d 13 d 18 lat Źródł: dane Plicji Liczba przeprwadznych interwencji, dtyczących przemcy w rdzinie r. 2010r r miast wieś Źródł: dane Plicji

12 Liczba pkrzywdznych w wyniku przemcy dmwej r. 2010r r kbiety mężczyźni małletni Źródł: dane Plicji W kresie d d liczba pkrzywdznych w wyniku przemcy dmwej wynisła gółem sób. Wśród fiar przemcy dmwej przeważającą grupę stanwiły kbiety i sby małletnie. Dane dtyczące sprawców przemcy w rdzinie Wyszczególnienie Liczba sprawców przemcy dmwej (gółem) w tym: kbiety mężczyźni nieletni Liczba sprawców przemcy dmwej pd wpływem alkhlu (gółem) w tym: kbiety w tym: mężczyźni nieletni a) przewiezinych d izby wytrzeźwień kbiety mężczyźni nieletni b) przewiezinych d plicyjnych pmieszczeń dla sób zatrzymanych d wytrzeźwienia kbiety mężczyźni nieletni 0 0 0

13 Źródł: dane Plicji Liczba sprawców przemcy, w tym pd wpływem alkhlu kbiety mężczyźni nieletni kbiety mężczyźni nieletni 2009r. 2010r r. gółem w tym pd wpływem alkhlu Źródł: dane Plicji W mawianym kresie sprawcy przemcy dmwej (mężczyźni, kbiety, nieletni) stanwili łączną liczbę 871 sób, w tym pd wpływem alkhlu był 627 sób. Jak wynika z przedstawinych danych sprawcami przemcy dmwej są najczęściej mężczyźni. Z infrmacji przekazanych przez Ośrdki Pmcy Spłecznej wynika, że w pwiecie funkcjnuje pięć punktów knsultacyjnych, pmagających fiarm przemcy w rdzinie: Punkt Knsultacyjny dla sób uzależninych, współuzależninych d alkhlu, narkmanii, przemcy w rdzinie w Gminie Janwice Wielkie Punkt Knsultacyjny ds. Pmcy Rdzinie, Zapbiegania Przemcy raz Prfilaktyki Uzależnień przy GOPS w Pdgórzynie Punkt Interwencji Kryzyswej przy Miejskim Ośrdku Pmcy Spłecznej w Szklarskiej Prębie Punkt Knsultacyjny dla Osób Uzależninych Od Alkhlu i Ich Rdzin przy GOPS w Mysłakwicach Punkt Knsultacyjny dla Osób Uzależninych i Ofiar Przemcy przy GOPS w Starej Kamienicy. Z pmcy tych instytucji skrzystał 45 sób w rku 2009 raz 51 sób w rku Najczęściej pdejmwaną przez Ośrdki frmą pmcy dtyczącą przemcy w rdzinie była interwencja kryzyswa: bjęt nią 12 sób w 2009 rku raz 29 sób w rku W rku 2010 udzieln również 15 sbm (w tym 13 dziecim) pmcy całdbwej, w stsunku zaś d 3 sób pdjęt działania terapeutyczne. Na przestrzeni 2009 i 2010 rku w Ośrdkach wypełnin siem Niebieskich Kart (p cztery w każdym rku), które przekazan instytucjm działającym na rzecz sób pkrzywdznych w celu wszczęcia prcedury. Z danych przekazanych przez Ośrdki wynika również, że liczba sprawców przemcy, wbec których pdejmwane były działania interwencyjne wzrasta : 1 w rku 2009 d 37 w rku Na terenie Miasta Jelenia Góra funkcjnuje Ośrdek Interwencji Kryzyswej. Dzięki Przumieniu, zawartemu pmiędzy Miastem Jelenia Góra a Pwiatem Jelenigórskim, d rku 2008 z pmcy Ośrdka mgą również krzystać mieszkańcy pwiatu. W ramach Ośrdka świadczna jest krótkterminwa pmc fiarm przemcy w rdzinie lub innej sytuacji kryzyswej, w frmie specjalistyczneg wsparcia psychlgiczneg, pedaggiczneg, terapeutyczneg, pradnictwa prawneg lub scjalneg. Ośrdek feruje mżliwść kntaktu zarówn sbisteg, telefniczneg, jak i pza Ośrdkiem. W sytuacjach kryzyswych Ośrdek interweniuje bezpśredni w śrdwisku fiary kryzysu raz jej rdziny. Ośrdek nie dyspnuje miejscami tymczasweg pbytu, dlateg w sytuacji, gdy sby lub rdziny wymagają takiej frmy wsparcia, krzysta z usług innych instytucji pmcwych, takich jak: Specjalistyczny Ośrdek Wsparcia dla Ofiar Przemcy w Rdzinie w Wałbrzychu, Dm Samtnej Matki w Głgwie, Zgrzelcu, Pbiednej. Dane liczbwe dtyczące sób krzystających z pmcy Ośrdka, z uwzględnieniem prblemu związaneg z przemcą w rdzinie zilustrwan pniżej:

14 Rk Krzystający z pmcy OGÓŁEM Z pwdu przemcy w rdzinie (liczba sób) Źródł: dane OIK w Jeleniej Górze Liczba sób krzystających z pmcy OIK, w tym z pwdu przemcy w rdzinie, w latach Z pw du przemcy w rdzinie Krzystający z pmcy - Ogółem Źródł: dane OIK w Jeleniej Górze Wskaźnik prcentwy udziału sób krzystających z pmcy OIK z pwdu przemcy w rdzinie d gólnej liczby krzystających z pmcy w latach Rk % Krzystający z pmcy - Ogółem Z pwdu przemcy w rdzinie 71%

15 Rk % Krzystający z pmcy - Ogółem Z pwdu przemcy w rdzinie 73% Rk % 60% Krzystający z pmcy - Ogółem Z pwdu przemcy w rdzinie Źródł: dane OIK w Jeleniej Górze Z przedstawinych danych wynika, że dsetek spraw związanych z przemcą w rdzinie jest wciąż znaczący: w rku 2009 stanwił 29%, a w rku 2011 aż u 40% spśród gółu krzystających z pmcy OIK prblemem dminującym była przemc w rdzinie. Osby krzystały najczęściej z indywidualnej pmcy psychlgiczn-terapeutycznej, pedaggicznej raz prawnej. Udzielan również pmcy w ramach grup wsparcia: I grupa dla kbiet dświadczających przemcy dmwej II grupa - dla sprawców przemcy w rdzinie W pierwszej grupie wsparcia w terapii grupwej uczestniczyła jedna mieszkanka pwiatu (rk 2009 i 2011). Wsparcie dtyczące sprawców przemcy part na prgramie edukacyjn-krekcyjnym pn. PARTNER. W warsztatach prgramu PARTNER uczestniczył: w 2009 rku 14, w , a w 2011 rku - 13 mieszkańców pwiatu jelenigórskieg. Przedstawine wyżej dane i infrmacje z jednej strny wskazują na skalę prblemu, z drugiej - że craz więcej sób przełamuje steretypy i ujawniając swój prblem czekuje wsparcia i pmcy z zewnątrz Analiza SWOT Kwestia przemcy w rdzinie w pwiecie jelenigórskim zstała uwzględnina w Pwiatwej Strategii Rzwiązywania Prblemów Spłecznych na lata Dknan w niej analizy SWOT związanej z mawianą tematyką, c zilustrwan w tabeli pniżej: Osby znajdujące się w sytuacji kryzyswej, w tym również w związku z przemcą w rdzinie

16 mcne strny S - przumienie z Miastem Jelenia Góra w sprawie świadczenia przez Ośrdek Interwencji Kryzyswej w Jeleniej Górze usług dla mieszkańców Pwiatu - dbra dstępnść OIK w Jeleniej Górze dla mieszkańców Pwiatu szanse O - mżliwść zlecenia prwadzenia śrdka wsparcia dla sób dtkniętych przemcą w rdzinie lub współfinanswania prprcjnalnie d liczby sób krzystających mieszkańców Pwiatu słabe strny W - brak śrdka wsparcia dla sób dtkniętych przemcą w rdzinie zagrżenia T - brak śrdków finanswych na utwrzenie śrdka wsparcia 3. REALIZACJA POWIATOWEGO PROGRAMU PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIE ORAZ OCHRONY OFIAR PRZEMOCY W RODZINIE W LATACH Załżenia Prgramu Każdy człwiek, niezależnie d płci, wieku, stanu zdrwia, pchdzenia, czy wyznania, ma praw d gdnych warunków życia, pszanwania własnej sby, indywidualnści, d realizwania się w życiu sbistym, spłecznym i zawdwym. W przypadku braku mżliwści lub umiejętnści rzwiązania prblemu we własnym zakresie, ma praw zwrócić się pmc i czekiwać pmcy w rzwiązaniu prblemu. Odbircami niniejszeg Prgramu są: Ofiary przemcy w rdzinie (dzieci, współmałżnkwie lub partnerzy w związkach niefrmalnych, sby niepełnsprawne, sby starsze). Sprawcy przemcy w rdzinie. Świadkwie przemcy. Przedstawiciele władz lkalnych, instytucji i służb zbwiązanych d udzielania pmcy w sytuacji przemcy. Przez realizację celów Prgramu zakłada się: 1) zmianę pjmwania przez spłeczeństw zjawiska przemcy w rdzinie, 2) prmwanie wartści rdzinnych, 3) edukację dzieci, młdzieży i drsłych w zakresie skutków stswania przemcy w rdzinie, 4) prmwanie metd wychwawczych bez użycia przemcy. Szerkie ujęcie prblematyki związanej z zapbieganiem przemcy w rdzinie wyznacza cztery pdstawwe bszary działań kierwanych d różnych grup dbirców: 1) działania uprzedzające/prfilaktyczne: diagnzujące, infrmacyjne, edukacyjne, kierwane d gółu spłeczeństwa, a także d sób pracujących z fiarami i sprawcami przemcy w rdzinie; 2) działania interwencyjne: piekuńcze i terapeutyczne, kierwane d fiar przemcy w rdzinie raz puczające i izlujące, kierwane d sprawców przemcy w rdzinie, 3) działania wspierające: psychlgiczne, pedaggiczne, terapeutyczne i inne, kierwane d fiar przemcy w rdzinie; 4) działania krekcyjn edukacyjne kierwane d sprawców przemcy w rdzinie. Z uwagi na fakt, iż przemc jest zjawiskiem złżnym i wielaspektwym, wszelkie działania winny być planwane i wdrażane przez prfesjnalistów różnych specjalnści, przedstawicieli różnych instytucji i rganizacji. Kluczwa jest praca zespłwa i współpraca. Działania dtyczące przeciwdziałania przemcy w rdzinie i chrny fiar przemcy uwzględniają współpracę wszystkich jednstek na terenie pwiatu, które w ramach swich działań zajmują się chrną, czy też wsparciem rdziny i jej człnków. Tteż w realizacji Prgramu uczestniczą dpwiednie instytucje i jednstki samrządu terytrialneg (m.in. Starstw Pwiatwe w Jeleniej Górze, Pwiatwe Centrum Pmcy Rdzinie, Ośrdki Pmcy Spłecznej funkcjnujące

17 w pwiecie, Ośrdek Interwencji Kryzyswej, Plicja, Sądy Prkuratura, Placówki światwe i służby zdrwia itp.) przy współpracy rganizacji pzarządwych raz kściłów i związków wyznaniwych Cel główny i cele szczegółwe Prgramu Cel główny: Zwiększenie skutecznści działań na rzecz przeciwdziałania przemcy w rdzinie. Cele szczegółwe: 1) Edukacja i wzrst pzimu świadmści spłecznej nt. przemcy w rdzinie w celu uwrażliwienia na sytuację fiar przemcy i zwalczania steretypów utrudniających pmaganie działania infrmacyjn-prfilaktyczne pprzez: udstępnianie brszur i ultek dtyczących zjawiska przemcy w rdzinie, udstępnianie infrmacji instytucjach udzielających pmcy i wsparcia fiarm przemcy, zamieszczanie infrmacji na strnie internetwej i w siedzibie instytucji zajmujących się tym zjawiskiem, rganizwanie zajęć infrmacyjn-edukacyjnych dla dzieci i młdzieży, w tym w zakresie rzwiązywania prblemów związanych z agresją, wspierania różnych frm spędzania czasu wlneg, zapbiegającym przemcy i zachwanim agresywnym, edukacja drsłych nt. wychwywania bez przemcy, prmwania prawidłwych metd wychwawczych i wspólneg spędzania czasu wlneg służących wzmacnianiu więzi rdzinnych: sptkania z rdzicami dzieci ze szkół pdstawwych i gimnazjalnych. 2)Pmc fiarm przemcy w rdzinie pmc w frmie bezpłatneg indywidualneg lub grupweg pradnictwa specjalistyczneg: psychlgiczneg, pedaggiczneg, prawneg, scjalneg, działania terapeutyczne dla sób, które dświadczyły przemcy i cierpią na zaburzenia będące skutkiem dświadczania przemcy, w celu dstarczenia im niezbędnej wiedzy na temat zjawiska przemcy raz ukształtwania pstaw i skutecznych zachwań w radzeniu sbie z tym zjawiskiem, działania interwencyjne (chrna przed sbami stsującymi przemc, zapewnienie schrnienia fiarm przemcy w rdzinie, wspieranie w przezwyciężaniu sytuacji kryzyswej), prwadzenie prcedury Niebieskiej Karty. 3)Oddziaływania na sprawców przemcy w rdzinie działania krekcyjn-edukacyjne wbec sób stsujących przemc w rdzinie pprzez realizację prgramów krekcyjn-edukacyjnych dla sprawców, w celu dstarczenia im pdstawwej wiedzy nt. przemcy, umiejętnści pracy nad samym sbą raz knstruktywneg wyrażania uczuć i rzwiązywania knfliktów bez użycia agresji, a statecznie pwstrzymania i zakńczenia przemcy w rdzinie, działania interwencyjne wbec sprawców przemcy w rdzinie: stswanie prcedury Niebieskiej Karty, izlwanie sprawców przemcy w rdzinie d sób pkrzywdznych. 4) Pprawa skutecznści działań sób i służb zbwiązanych i uprawninych d przeciwdziałania przemcy w rdzinie szklenia i sptkania charakterze infrmacyjn-edukacyjnym dla przedstawicieli różnych grup zawdwych stykających się z prblematyką przemcy dmwej ( pedagdzy, wychwawcy, pracwnicy scjalni) w celu pdniesienia umiejętnści raz wymiany dświadczeń zawdwych, współpraca pmiędzy pracwnikami różnych służb, instytucji i rganizacji pzarządwych w zakresie przeciwdziałania przemcy w rdzinie, diagnzwanie i mnitrwanie rzmiaru przemcy dmwej w pwiecie raz analizwanie frm i efektów udzielneg wsparcia (zbieranie infrmacji na temat rzmiarów zjawiska przemcy w rdzinie, aktualizwanie bazy danych instytucjach pmcwych).

18 3.3. Przewidywane efekty realizacji Prgramu raz mnitrwanie Przewidywane efekty realizacji Prgramu: 1. Zmiana pstaw spłeczeństwa wbec przemcy w rdzinie. 2. Wzrst pzimu wiedzy i umiejętnści przedstawicieli różnych grup zawdwych działających w bszarze przeciwdziałania przemcy dmwej. 3. Spadek liczby przypadków przemcy w rdzinie. 4. Spadek liczby rdzin, w których interwencje Plicji i innych służb zajmujących się przemcą w rdzinie pdejmwane są wielkrtnie. Mnitrwanie przebiegu realizacji prgramu w pwiecie jelenigórskim dbywać się będzie w parciu sprawzdawczść pdmitów zaangażwanych w jeg realizację. Sprawzdawczść będzie uwzględniała analizę jakściwą i ilściwą związaną z przemcą w rdzinie, ze szczególnym uwzględnieniem: instytucji pmagających fiarm przemcy w rdzinie frm udzielanej pmcy fiarm przemcy w rdzinie frm działań kierwanych d sprawców przemcy w rdzinie Dyrektr PCPR, w ramach crcznie przedstawianeg sprawzdania z działalnści jednstki, przedłży Radzie Pwiatu raprt z jeg realizacji. ZAKOŃCZENIE Pwiatwy Prgram Przeciwdziałania Przemcy w Rdzinie raz Ochrny Ofiar Przemcy w Rdzinie na lata przybliża prblem sób dznających przemcy w śrdwisku lkalnym raz kreśla na najbliższe lata pdstawwe zadania różnych pdmitów zajmujących się zjawiskiem przemcy w rdzinie. Każdeg rku d plskich sądów zgłaszanych jest zaledwie kilkanaście tysięcy spraw znęcanie się nad najbliższymi, pdczas gdy plicja w tym samym kresie rejestruje kł milina interwencji z pwdu tzw. awantur w rdzinie, d których jest wzywana. Zgdnie z wynikami badań kilkanaście prcent drsłych kbiet pdaje, że zstały uderzne przez męża, a czterdzieści prcent kbiet uważa, że bicie dziecka jest nrmalną metdą wychwawczą. Przemc dmwa - t zachwania zamierzne i świadme: nic ich nie usprawiedliwia. Przemc dmwa na pewn nie skńczy się sama każdy mże mieć wpływ na t, czy zstanie przerwana. Zgdnie z ustawą przeciwdziałaniu przemcy w rdzinie pdejmwanie interwencji w śrdwisku wbec rdziny dtkniętej przemcą dbywa się w parciu prcedurę "Niebieskiej Karty" i nie wymaga zgdy sby dtkniętej przemcą w rdzinie. Prcedura "Niebieskiej Karty" bejmuje gół czynnści pdejmwanych i realizwanych przez przedstawicieli jednstek rganizacyjnych pmcy spłecznej, gminnych kmisji rzwiązywania prblemów alkhlwych, Plicji, światy i chrny zdrwia, w związku z uzasadninym pdejrzeniem zaistnienia przemcy w rdzinie. Nikt nie ma prawa znęcać się, pniżać, bić innych. Dlateg też przemc w rdzinie jest przestępstwem ściganym przez praw. Każdy, kt wie lub jest świadkiem teg zjawiska pwinien pinfrmwać tym dpwiednie służby, które są zbwiązane d chrny fiar i udzielenia wszechstrnnej pmcy. Realizacja Prgramu pwinna wpłynąć na pprawę stanu bezpieczeństwa życia cdzienneg rdziny. Oczekuje się, że wspólnie realizwane działania przyczynią się d usprawnienia systemu i graniczenia zjawiska przemcy dmwej raz twarzyszącej jej innych zjawisk patlgicznych.

19