Falerystyczny zapis historii Płocka

Transkrypt

1 Falerystyczny zapis historii Płocka Płock, miasto położone na wysokim brzegu Wisły jest jednym z najstarszych w Polsce. Badania archeologiczne potwierdziły ślady osadnictwa wczesnośredniowiecznego z X wieku i kamiennych budowli romańskich z XI i XII wieku. W latach był stolicą kraju. Tu swoją królewską siedzibę miał Władysław Herman ( ), a w 1099 roku był pasowany na rycerza Bolesław Krzywousty ( ), późniejszy król, który jako władca przedsiębiorczy i bitny prowadził liczne wojny z Niemcami, Czechami, Rusinami i Pomorzem. To za jego czasów rozpoczęto tworzyć pierwsze regularne wojska piesze i rycerskie oddziały artyleryjskie, które w walce wykorzystywały różne machiny; tarany, wieże oblężnicze. Bolesław Krzywousty wygrał 47 bitew i był ostatnim szeroko przesuwającym granice Polski. Dzisiaj obaj monarchowie spoczywają pochowani w katedrze płockiej zbudowanej w latach W 1180 roku założono też jedną z pierwszych w Polsce szkół średnich nieprzerwanie prowadzącą swoją wychowawczą funkcję do dnia dzisiejszego (obecnie Liceum Ogólnokształcące im. Marszałka Stanisława Małachowskiego). Płock prawa miejskie otrzymał w 1237 roku, a województwem został w W 1820 roku powołano tu Towarzystwo Naukowe Płockie co podkreśliło naukową rangę miasta w Królestwie Polskim. Powstanie Styczniowe 1863 roku oprócz wielu patriotycznych wydarzeń zostało zapisane na kartach płockiej historii śmiercią gen. Zygmunta Padlewskiego Naczelnika Wojskowego Województwa Płockiego. Rys. 1. Medal okolicznościowy upamiętniający królów i fakt ich pochowania w katedrze. Na rewersie sarkofag z prochami władców z widocznymi symbolami władzy: koroną, berłem i mieczem. Został wykonany wg projektu Andrzeja Nowakowskiego i wybity przez Mennicę Państwową w Warszawie

2 Rys. 2. Medal okolicznościowy upamiętniający pasowanie na rycerza Bolesław Krzywoustego, zaprojektowany przez Edmunda Majkowskiego i wybity przez Mennicę Państwową w Warszawie. 63x63 mm, tombak patynowany, srebrzony i oksydowany, 1000 sztuk Rys. 3. Medal okolicznościowy upamiętniający w rocznicę powstania styczniowego gen. Zygmunta Padlewskiego i jego śmierć. Medal wybity został przez Mennicę Państwową w Warszawie w 1993 roku przez PTAiN/oddział Płock Zakończenie I wojny światowej i uzyskanie niepodległości w 1918 roku przywróciło miasto Płock Polsce. Rozpoczęto budowę administracji państwowej, sądownictwa i szkolnictwa. Powstawały fabryki i drobne zakłady pracy. Następowała integracja społeczności miejskiej i planowe tworzenie przyszłości. Tą spokojną sielankową codzienność zatrzymała wojna polsko bolszewicka, która realnie zagroziła niepodległości Rzeczpospolitej. Płock znalazł się na drodze marszu wojsk Gaj Gaja i od lipca 1920 roku rozpoczął przygotowania obronne. W odpowiedzi na uchwałę Sejmu, odezwę marszałka Józefa Piłsudskiego i wystąpienie gen. Hallera powstał powiatowy Obywatelski Komitet Obrony Państwa z przewodniczącym Tadeuszem Świeckim i wszystkie jego struktury niezbędne do organizacji wojsk ochotniczych i obrony miasta. Szczególnie aktywna była płocka młodzież. Utworzony został szwadron szwoleżerów, który wszedł w skład 201 pułku szwoleżerów dowodzonego przez dawnego ucznia małachowianki mjr Stefana Halka Kuleszę, a pozostała rzesza ochotników z Płocka, Dobrzykowa i okolic trafiła do nowo

3 powstałego 206 pułku piechoty, w tym ponad 100 uczniów II gimnazjum męskiego. Walki z bolszewickim najeźdźcą rozpoczęły się 17 sierpnia na polach Trzepowa i Chełpowa tuż u bram miasta a następnie 18-go i 19-go przeniosły na uliczne barykady. Kilka miesięcy później smak zwycięstwa został podkreślony ustanowieniem Krzyża za Męstwo i Odwagę 206 Pułku Piechoty Armii Ochotniczej i Obrony Płocka przez byłe dowództwo Dolnej Wisły. Lista odznaczonych obrońców zamknęła się na 42 nazwiskach. Wśród ustrojonych był marszałek Józef Piłsudski, gen. Józef Haller, gen. Tadeusz Rozwadowski, II męskie gimnazjum, płocki oddział PCK i miasto Płock, które otrzymało krzyż z nr 11. Wręczenie tej odznaki nastąpiło 20 marca 1921 roku. Rys. 4. Kartka beznominałowa z widokiem II Gimnazjum Męskiego prezentuję Krzyż za Męstwo i Odwagę 206 Pułku Piechoty Armii Ochotniczej i obrony Płocka nadany szkole 20 marca 1921 roku, Kartka beznominałowa ze sceną uroczystości z dekoracji Krzyżem Walecznych Miasta Płocka 10 kwietnia 1921 roku Czarę zadowolenia dopełniły krople wlane przez marszałka Józefa Piłsudskiego 10 kwietnia 1921 roku, gdy na Placu Floriańskim w Płocku odznaczając kilkudziesięciu bohaterów Krzyżem Walecznych i Orderem Virtuti Militari ustroił Miasto Płock Krzyżem Walecznych wypowiadając przy dekoracji następujące słowa Za zachowanie męstwa i siły woli w ciężkich i nadzwyczajnych okolicznościach, w jakich się znalazło miasto, za męstwo i waleczność mianuje miasto Płock kawalerem Krzyża Walecznych. Tu w akcie dekoracji przypiął do poduszki z herbem krzyż. W pierwszych latach dwudziestych XX wieku dwukrotnie ustrojone miasto, także stroiło zasłużonych. Płocka Chorągiew Związku Harcerstwa Polskiego dekorowała odznaką Za Zasługę.

4 Rys. 5. Kartka beznominałowa prezentuje na tle Wzgórza Tumskiego odznakę pułkową 6 pułku piechoty legionów, który walczył w wojnie z bolszewikami, Kartka beznomonałowa prezentuje na tle zastępu harcerzy odznakę Za zasługę nadawaną w 1925 roku Okupacja hitlerowska tragicznie zapisała się w historii miasta. Płock został wcielony do III Rzeszy wchodząc w skład regencji ciechanowskiej i zmienił nazwę na Schroettersburg. Narastający terror spotkał się z reakcją mieszkańców i zaczęły powstawać organizacje ruchu oporu. Pierwszą była Polska Organizacja Zbrojna, która w 1941 r. stała się Związkiem Walki Zbrojnej. Działała też grupa Racławice. Obie te siły podporządkowały się później Armii Krajowej. Od października 1942 r. grupa sabotażowo dywersyjna Gwardii Ludowej mogła się pochwalić akcjami na terenie elektrowni, stoczni rzecznej czy w zakładach maszyn rolniczych. Wykolejony został też pociąg na linii Raciąż Koziebrody. Postawa mieszkańców miasta, ich determinacja w walce z okupantem została dostrzeżona i znalazła uznanie 7 maja 1986 roku, gdy przy płycie grobu Nieznanego Żołnierza Płock został udekorowany Orderem Krzyża Grunwaldu III klasy. Było to drugie spotkanie z tym orderem, gdyż po raz pierwszy Order KG II klasy miasto miało zaszczyt przyjąć jako stolica województwa płockiego 8 maja 1979 roku. Dekoracja z 1986 roku była czwartą dla miasta, gdyż wcześniej za rozwój gospodarczy, za znaczące osiągnięcia w nauce, oświacie, kulturze i sztuce, za rozwój przemysłowy 26 czerwca 1966 roku Płock został odznaczony Orderem Sztandaru Pracy I klasy.

5 Rys. 6. Kartka beznominałowa prezentująca na tle nowo wybudowanej dzielnicy miasta Order Sztandaru Pracy I klasy przyznany Miastu Płock 24 czerwca 1966 roku, Kartka beznominałowa prezentująca na tle Odwachu i Grobu Nieznanego Żołnierza Krzyż Grunwaldu III klasy nadany Miastu Płock 7 maja 1986 roku Rys. 7. Kartka beznominałowa prezentuje odznakę Za Zasługi dla Województwa Płockiego nadawaną, gdy Płock był województwem, Kartka beznominałowa prezentuje na tle Ratusza odznakę Za Zasługi dla Rozwoju Płocka

6 Ustrojony czterokrotnie w swojej historii Płock mógł także chwalić się odznaczeniami swoich placówek naukowych i zakładów pracy. Towarzystwo Naukowe Płockie odznaczone zostało Złotym Krzyżem Zasługi i Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, Mazowieckie Zakłady Rafineryjne i Petrochemiczne otrzymały Order Sztandaru Pracy I klasy, podobnie jak Fabryka Maszyn Żniwnych i Przedsiębiorstwo Budownictwa Przemysłowego Petrobudowa. Dwa z tych przedsiębiorstw upamiętniły na swoich medalach okolicznościowych fakt uhonorowania ich tym orderem. Rys. 8. Medal pamiątkowy z 1980 roku Fabryki Maszyn Żniwnych w Płocku z widocznym na awersie Orderem Sztandaru Pracy, wg projektu Stanisława Makulińskiego, fi 70 mm, 500 sztuk, miedzio nikiel i 500 sztuk miedzio-nikiel patynowany Rys. 9. Plakieta jednostronna Fabryki Maszyn Żniwnych w Płocku wykonana z okazji przyznania załodze Orderu Sztandaru Pracy I klasy i wyprodukowania 25-tysięcznego kombajnu do zbioru zbóż, wg projektu Stanisława Makulińskiego. Miedź, wym. 130x75 mm, 20 sztuk

7 Rys. 10. Medal okolicznościowy z 1980 roku PBP Petrobudowa z Płocka z widocznym na awersie Orderem Sztandaru Pracy wykonany wg projektu Stanisława Makulińskiego, 78x79 mm tombak złocony 250 sztuk i srebrzony 100 sztuk Rys. 11. Medal okolicznościowy z 1985 roku PBP Petrobudowa z Płocka z widocznym na awersie Orderem Sztandaru Pracy wykonany wg projektu Stanisława Makulińskiego, fi 75 mm, mosiądz, 200 sztuk

8 Rys. 12. Medal Zasłużonemu dla PBP Petrobudowa z Płocka nadawany pracownikom Przedsiębiorstwa wykonany wg projektu Stanisława Makulińskiego, 65x65 mm, tombak złocony 150 sztuk i srebrzony 100 sztuk Dzisiaj część tych falerystycznych obiektów, które opisują nasze miasto można spotkać na II Jarmarku Tumskim i dla wielu płocczan będą stanowić pamiątkę, oraz zapis historii tej niedawno minionej. Konrad Jan Waluś, Jan Henryk Waluś