Czasopismo. Sandomierska Strefa Armoryka

Transkrypt

1 Czasopismo Sandomierska Strefa Armoryka

2 Cz asopismo Sandomierska Strefa

3 Zamek królewski w Sandomierzu (2004). Fot. Elżbieta Sarwa

4 Czasopismo Sandomierska Strefa Armoryka Sandomierz 2015

5 Seria: BIBLIOTEKA TRADYCJI SANDOMIERSKIEJ NR 25 Redaktor serii: Andrzej Sarwa Redaktorzy tomu: Andrzej Cebula, Zofia Kołodziejska, Elżbieta Sarwa, Andrzej Sarwa, Marta Szpyra, Marian Więcław. Projekt okładki: Andrzej Sarwa Na pierwszej stronie okładki: Ratusz w Sandomierzu, (2007). Fot. Elżbieta Sarwa Na czwartej stronie okładki: Sandomierska Katedra Narodzenia NMP jesień, zima, wiosna ( ). Fot. Elżbieta Sarwa Copyright 2015 by Wydawnictwo ARMORYKA Stowarzyszenie Sandomierska Strefa i Wydawnictwo ARMORYKA ul. Krucza Sandomierz tel wydawnictwo.armoryka@interia.pl ISSN ISBN

6 Drodzy Czytelnicy! Oddajemy w Wasze ręce zbiorczą publikację wszystkich numerów czasopisma, jakie ukazywały się w okresie od grudnia 2011 roku, do grudnia roku Przez ten czas zmienił się wydawca, którym najpierw była Fundacja Kultury i Tradycji Europejskiej Paradosi na Stowarzyszenie Sandomierska Strefa. Zmieniła się także siedziba redakcji, która pierwotnie mieściła się w Sandomierzu, przy ul. Kruczej 16, aby, po likwidacji Fundacji i powołaniu Stowarzyszenia, ostatecznie przenieść się do nieodległych od Sandomierza Andruszkowic. Nie zmienił się tylko numer ISSN i redaktor naczelny pisemka. Niniejsza publikacja, która przybrała formę książkową, jest pokłosiem pracy naszych redakcyjnych Koleżanek i Kolegów, którzy bezinteresownie zajmowali się tematami związanymi z życiem Sandomierza i regionu i pisali teksty, które były publikowane na łamach Sandomierskiej Strefy, za co bardzo serdecznie im na tym miejscu dziękuję. Nie mniej serdecznie dziękuję Wydawnictwu Armoryka za wydanie tej książki drukiem. Ufam, że publikacja spotka się z dużym zainteresowaniem i zostanie ciepło przyjęta przez społeczeństwo Sandomierszczyzny. W imieniu Fundacji Kultury i Tradycji Europejskiej Paradosi w Sandomierzu oraz Stowarzyszenia Sandomierska Strefa niniejszą książkę pragniemy dedykować naszej niedawno, bo 3 listopada 2014 roku, zmarłej redakcyjnej koleżance śp. Elżbiecie Sarwie.

7 Elżbieta Sarwa była jedną z założycielek i działaczek Fundacji i Stowarzyszenia, była też długoletnią dyrektor i redaktor naczelną Wydawnictwa Armoryka, która czynnie włączyła się w powołanie naszej gazetki do życia, współpracowała z nami od początku, od pierwszego numeru będąc autorką licznych zdjęć ilustrujących publikowane w Sandomierskiej Strefie teksty. Pozostanie Ona na zawsze w naszej pamięci. Prezes Fundacji Kultury i Tradycji Europejskiej Paradosi i Stowarzyszenia Sandomierska Strefa Andrzej Cebula Redaktorzy Sandomierskiej Strefy: Andrzej Cebula i Elżbieta Sarwa na Kulinariach Gorzyczańskich - Gorzyczany 3 sierpnia 2014 r. - ze zbiorów Andrzeja Cebuli

8 Nr okazowy Sandomierz, grudzień 2011 OD REDAKCJI Szanowni Czytelnicy! Oddajemy do Waszych rąk pierwszy okazowy numer czasopisma Sandomierska Strefa, którego wydawcą jest Fundacja Kultury i Tradycji Europejskiej Paradosi, które pragnie jak najszerzej włączyć się w życie kulturalne Sandomierza i regionu sandomierskiego. W naszej działalności ma nam pomagać nowe czasopismo. Chcemy udostępnić jego łamy osobom zdolnym zarówno dorosłym, jak również młodzieży. Zapraszamy do współpracy! DZIAŁALNOŚĆ FUNDACJI KULTURY TRADYCJI EUROPEJSKIEJ PARADOSI W SANDOMIERZU Fundacja Kultury i Tradycji Europejskiej Paradosi powstała jesienią roku 2010 w Sandomierzu. Działalność Fundacji obejmuje zadania między innymi w zakresie: nauki, edukacji, oświaty i wychowania, kultury, sztuki, ochrony dóbr kultury i tradycji. Celem Fundacji jest promowanie kultury i tradycji europejskiej w Polsce i poza jej granicami, realizowane przez między innymi: popularyzowanie w szerokim zakresie wiedzy o historii i kulturze europejskiej, promowanie osób uczestniczących w tworzeniu kultury i propagowaniu tradycji europejskiej czy wspieranie osób zainteresowanych poznaniem i promowaniem tradycji i kultury europejskiej w tym i sandomierskiej. W okresie od grudnia 2010 do grudnia 2011 roku Fundacja ściśle współpracowała w Wydawnictwem Armoryka w Sandomierzu obejmując patronatem dwie spośród wydawanych przez tę oficynę serii: Biblioteka Tradycji Europejskiej i Biblioteka Tradycji Sandomierskiej, ponieważ tradycja sandomierska jest częścią tradycji i kultury europejskiej. W Bibliotece Tradycji Sandomierskiej 1

9 patronatem objęła 12 tytułów: Andrzej Cebula, Andruszkowice; Andrzej Sarwa, Cień Władcy Sabatu; Izabela Krasińska, Eliza Kurpińska, Działalność Wydawnictwa Armoryka w Sandomierzu w latach ; Franciszek Salezy Jezierski, Goworek herbu Rawicz, wojewoda sandomierski. Powieść z widoku we śnie; Piotr Sobolewski, Irena Zdyb, Janusz Jerzy Sobolewski ps. Jurek sandomierzanin w Powstaniu Warszawskim; Kazimierz Sobolewski, Moja droga do Polski; Franciszek Siarczyński, List Sandomierzanki do Podolanki; Ignacy Maciejowski (Sewer), Maciek w powstaniu; Dariusz Fugiel, Posągi nie płaczą. Cmentarz Katedralny w Sandomierzu i jego rewaloryzacja; Krzysztof Latwiec, Sandomierska Brygada Straży Granicznej , Ferdynand Kuraś, Tatarzy w Sandomierzu. Dwie legendy wierszem opowiedziane oraz Cmentarze żydowskie w Sandomierzu, pod red. Piotra Sławińskiego. Fundacja, wspólnie z Wydawnictwem Armoryka, Biblioteką Pedagogiczną w Sandomierzu i sandomierskimi Ojcami Dominikanami zorganizowała osiem spotkań, na których promowano kolejne tytuły jakie ukazywały się w serii Biblioteka Tradycji Sandomierskiej. Siedem kolejnych spotkań prowadziły red. Joanna Sarwa z Radia Leliwa i Anna Strugalska kierownik Biblioteki Pedagogicznej. Ostatnie spotkanie prowadził red. Andrzej Sarwa i Ojciec Przeor Wojciech Krok. Na wszystkie spotkania wstęp był wolny. Andrzej Cebula prezes Fundacji Promocja książki Janusz Jerzy Sobolewski ps. Jurek - sandomierzanin w Powstaniu Warszawskim. Od lewej autorzy Irena Zdyb i Piotr Sobolewski oraz prowadzące Anna Strugalska i Joanna Sarwa. 2

10 ZAPRASZMY NA SPOTKANIE OPŁATKOWE Wydawnictwo Armoryka i Fundacja Kultury i Tradycji Europejskiej Paradosi zapraszają na spotkanie opłatkowe, połączone z ostatnią w tym roku promocją aż trzech książek z serii Biblioteka Tradycji Sandomierskiej. Spotkanie odbędzie się w klasztorze Ojców Dominikanów w Sandomierzu w dniu 12 grudnia o godzinie Po spotkaniu zostanie ogłoszony konkurs literacki, który ma wyłonić TALENT SANDOMIERZA. Regulamin konkursu umieszczamy na dalszych stronach. Mamy nadzieję, iż konkurs będzie się cieszył zainteresowaniem i zaowocuje licznymi wartościowymi pracami. Mamy także nadzieję, że konkurs ów będzie się od tej chwili odbywał każdego roku. ace SANDOMIERSKI TALENT Regulamin Konkursu Literackiego - na opowiadanie lub wiersz o tematyce sandomierskiej dotyczącej miasta Sandomierza bądź powiatu sandomierskiego I. INFORMACJE OGÓLNE 1. Organizatorem konkursu jest Wydawnictwo Armoryka w Sandomierzu i Fundacja Kultury i Tradycji Europejskiej Paradosi w Sandomierzu. 2. Celem konkursu jest propagowanie twórczości o tematyce sandomierskiej dotyczącej miasta Sandomierza bądź powiatu sandomierskiego poprzez nagradzanie twórców oraz stworzenie możliwości debiutu nieznanym dotąd autorom. 3. Autorzy trzech najlepszych prac w każdej kategorii zostaną nagrodzeni zgodnie z pkt VI. 1, ponadto zdobywcy pierwszych miejsc otrzymają tytuł SANDOMIERSKI TALENT 4. Organizatorzy zastrzegają sobie prawo do: a) wprowadzania zmian w regulaminie konkursu, b) odstąpienia od organizowania konkursu bez podania przyczyny, c) nierozstrzygnięcia konkursu w przypadku zbyt małej ilości nadesłanych prac, d) rozstrzygania w kwestiach nieuregulowanych postanowieniami regulaminu. 3

11 II. ZASADY KONKURSU 1. Konkurs trwa od 1 stycznia do 30 września 2012 r. 2. Prace oceniane będą w dwóch kategoriach wiekowych - kat. I do 17 lat, kat. II powyżej 17 lat Na konkurs przyjmowane są prace: dotyczące zagadnień związanych z Sandomierzem i Sandomierszczyzną, pisane prozą lub wierszem. d) tekst dostarczony na konkurs musi mieć określoną formę. Ma być to plik w formie elektronicznej w formacie *odt, *doc lub *rtf na płycie CD/DVD oraz w formie wydruku o objętości do 10 stron w formacie A5 (o wymiarach 14,5 x 20,5 cm, ze stopką i paginacją; wszystkie marginesy lewy, prawy, góra, dół mają mieć po 2 cm; między wierszami ma nie być odstępów. Liczba znaków na stronie (ze spacjami): średnio do 1 900). e) napisane w języku polskim, f) dotąd niepublikowane 4. Każdy z uczestników może nadesłać tylko jedno opowiadanie lub maksymalnie trzy wiersze. 5. Złamanie postanowień regulaminu wiąże się z dyskwalifikacją nadesłanej pracy. III. WYSYŁANIE PRAC 1. Przesyłka musi być oznaczona godłem (wybranym słowem) i kategorią (kat. I do 17 lat, kat. II powyżej 17 lat), w której praca bierze udział. Dane uczestnika (imię, nazwisko, wiek i adres oraz numer telefonu kontaktowego) muszą się znaleźć w dołączonej do wydruku kopercie, również oznaczonej tym samym godłem. Są to dane obowiązkowe. Godło służy anonimowości autora w procesie decyzyjnym jury konkursowego. Prosimy zatem nie dopisywać danych osobowych w jakimkolwiek miejscu na egzemplarzu opowiadania. 2. Prace prosimy przesyłać zwykłym listem, bez podawania adresu nadawcy, na adres: Wydawnictwo Armoryka, ul. Krucza 16, Sandomierz, z dopiskiem KONKURS SNADOMIERSKI TALENT. 3. Do opowiadania proszę dołączyć zgodę na publikację o treści: Wyrażam zgodę na wykorzystanie i nieodpłatną publikację pracy przez Wydawnictwo Armoryka, ul. Krucza 16, Sandomierz i/lub Fundację Kultury i Tradycji Europejskiej Paradosi w Sandomierzu w prasie i na oficjalnych stronach internetowych organizatorów konkursu a także w formie książkowej. 4. Termin nadsyłania prac mija z dniem 30 września 2012 r., nie decyduje data stempla pocztowego 4

12 IV. SEKRETARZ KONKURSU 1. Sekretarzem konkursu jest pan Andrzej Cebula. 2. Sekretarz konkursu przyjmuje nadesłane prace. 3. Sekretarz konkursu rozsyła prace członkom kapituły, dokładając przy tym wszelkich starań, aby do czasu ich ocenienia autorzy pozostali jurorom nieznani. 4. Sekretarz nie należy do Kapituły oceniającej prace. V. SPOSÓB OCENY PRAC 1. Prace oceniane są przez członków Kapituły pod przewodnictwem Andrzeja Sarwy. 2. Kryteria oceny prac: wartość merytoryczna i zgodność z tematyką, estetyka pracy, poziom literacki pracy, samodzielność i oryginalność. 3. Proces oceniania prac jest tajny. 4. Oficjalne rozstrzygnięcie konkursu nastąpi w grudniu 2012 r., na specjalnie w tym celu zorganizowanym spotkaniu. VI. NAGRODY 1. Nagrody przyznawane są autorom trzech najlepszych prac w każdej kategorii: za I, II i III MIEJSCE nagrodą jest druk nagrodzonych tekstów w formie książkowej oraz nagrody rzeczowe. 2. Organizator przewiduje możliwość wyróżnienia wybranych prac na wniosek złożony przez większą część Kapituły. Autorom wyróżnionych prac przysługują nagrody rzeczowe. 3. Osoby nagrodzone i wyróżnione zostaną powiadomione o tym fakcie. VII. POLITYKA PRYWATNOŚCI 1. Warunkiem uczestnictwa w konkursie jest podanie prawdziwych danych osobowych. 2. Dane osobowe uczestników pozyskane są wyłącznie do celów Konkursu i nie będą udostępniane podmiotom trzecim. 3. Wysłanie pracy na Konkurs jest równoznaczne ze zgodą na wykorzystanie danych osobowych do celów Konkursu. 4. Organizator gwarantuje autorowi prawo wglądu do jego danych osobowych, a także możliwość ich poprawiania. 5

13 SANDOMIERSKIE ZJAWY, DUCHY, UPIORY... Sandomierz, podobnie jak i inne tak stare i ważne w dziejach Polski miasta, obfituje w legendy i opowieści. Do tej pory jednak brakuje poza kilkoma jakie zawarłem w swojej książce Legendy i opowieści sandomierskie, opublikowanej w roku 2005 przez Wydawnictwo Diecezjalne i Drukarnię w Sandomierzu opowieści o zjawach, duchach i innych tego rodzaju zjawiskach czy niezwykłych zdarzeniach. Ponieważ uważam, że warto opracować jakąś obszerniejszą publikację, w której zostałyby zebrane takie właśnie legendy i opowieści zwracam się z apelem do Czytelników: Szanowni Państwo! Jeśli komuś z Was znana jest jakaś niesamowita historia, sami czegoś doświadczyliście czy zobaczyliście, bądź może usłyszeliście od innych (rodziców, dziadków, znajomych) o czymś niezwykłym o duchach, zjawach, upiorach czy niesamowitych zdarzeniach, opiszcie to króciutko, byle dokładnie i wiernie i przekażcie do redakcji Sandomierskiej Strefy (ul. Krucza 16, Sandomierz). Oczywiście zdarzenie musi dotyczyć wyłącznie Sandomierza, bądź powiatu sandomierskiego. Jeśli komuś nie chce się pisać, chętnie się z nim spotkam, wysłucham opowieści i ją zanotuję. Można się ze mną skontaktować dzwoniąc na numer redakcji: Może wspólnie z Państwem uda się przygotować interesującą książkę o czymś o czym słucha się z dreszczykiem emocji w długie zimowe wieczory? Na zachętę opowiem Państwu o jedną z takich opowieści: DEMONICZNA OWIECZKA Z MARIACKIEGO STOKU W okolicy dzisiejszej ulicy Krakowskiej prowadzącej od strony sandomierskiego Wzgórza Zamkowego w kierunku Salve Reginy i dalej hen, na Kraków, istniał niegdyś tzw. Mariacki Stok, zwany też niekiedy źródłem mariackim, ponieważ staropolski wyraz stok znaczył niegdyś nie tylko górskie zbocze ale też strumień, potok, źródło. A było to źródło bardzo obfite i o wyjątkowo smacznej wodzie. W XX wieku nawet zbudowano na nim ujęcie, które zasilało miejski wodociąg. Ze źródłem tym, czy może raczej z okolicą owego źródła, związane są dwie niezwykle interesujące legendy. Pierwsza opowiada o ja- 6

14 kimś nieznanym nam dziś z tytułu kościele, który się zapadł pod ziemię, druga o ukazującej się demonicznej owieczce. Na temat owego tajemniczego kościoła można znaleźć taką oto pisaną wzmiankę: Jedno z podań sandomierskich chce mieć jakiś kościół przy Stoku Mariackim, kościół, który wrzekomo miał się nie tak znów bardzo dawno zapaść w ziemię, gdyż są jeszcze ludzie, których dziadowie mieli widzieć krzyż wieży, tego zapadającego się kościoła. To coś korci człeka, aby połączyć ów podaniowy kościół z kościołem, o którym wspomina opis Sandomierza, dokonany bodaj przez burmistrza Plagowskiego w r. 1820, a gdzie powiada, że Sandomierz miał dwa drewniane kościoły nad Wisłą (...). Wiemy, że nad Wisłą stał kościół św. Hieronima, lecz ów drugi kościół z opisu Plagowskiego? Przecież autor opisu nie wyssał go z palca, a jeśli podał taką rzecz, to chyba na podstawie jakichś danych. (Roman Koseła, Ile świątyń miał Sandomierz w przeciągu wieków?, Kronika Diecezji Sandomierskiej, Lipiec-Sierpień 1935, R. XXVIII. 19). Natomiast na temat demonicznej owieczki dotychczas nic nie napisano. To, co wiem na ten temat, pochodzi z opowiadania mojej babci, Katarzyny Jagiełło (z domu Łukawska), urodzonej w roku 1883, a zmarłej w roku 1965, która całe życie przemieszkała w Sandomierzu. Otóż mówiła mi ona, że przechodząc obok Mariackiego Stoku, należy się mieć na baczności i najlepiej jest wtedy odmawiać Pod twoją obronę, bowiem często w tym miejscu można się natknąć na małą owieczkę, która wygląda na zagubioną, a zachowuje się tak, jakby prosiła przechodzącego o pomoc. Jeśli się więc tę owieczkę spotka, należy czym prędzej się z tego miejsca oddalić, nie zwracając na nią uwagi i modlić się gorąco. Zdarzyło się bowiem, iż pewien mężczyzna, idąc z Sandomierza do Andruszkowic, nie bacząc na przechodzące z pokolenia na pokolenie ostrzeżenia, nad owieczką się ulitował, wziął ją na ręce z myślą, że zaniesie ją do domu i otoczy opieką. Tymczasem, gdy już uszedł spory kęs drogi, owieczka jęła się zmieniać w jakąś demoniczną istotę. Najpierw oczy się jej rozjarzyły przerażająco, a później rzuciwszy mu się do szyi, próbowała udusić niosącego ją mężczyznę. Ten z trudem wielkim, głośno wzywając na pomoc Najświętszą Panienkę, uwolnił się od demona i gdy przerażony dobiegł do domu, opowiedział o tym, co go spotkało. 7

15 Powyższa historia znana była w Sandomierzu i opowiadana przez starsze osoby jeszcze w latach sześćdziesiątych XX wieku. Ja ją słyszałem nie raz z ust babci, a potwierdzały jej prawdziwość jej równie wiekowe koleżanki. Andrzej Sarwa, fragment przygotowywanej do druku publikacji: Sandomierskie zjawy, duchy, upiory Z okazji zbliżających się Świąt Bożego Narodzenia i nadchodzącego Nowego 2012 Roku życzymy naszym Czytelnikom wszystkiego co najlepsze! Brama Opatowska Sandomierska Strefa. WYDAWCA: Fundacja Kultury i Tradycji Europejskiej Paradosi w Sandomierzu. ADRES REDAKCJI: ul. Krucza 16, Sandomierz, tel , fundacjaparadosi@interia.pl, REDAKCJA: redaguje zespół, redaktor naczelny - Andrzej Cebula. Fotografie w numerze Elżbieta Sarwa. Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania i adiustacji tekstów oraz zmiany ich tytułów. 8

16 Nr 1/2012 Sandomierz, styczeń 2012 ISSN OD REDAKCJI Szanowni Czytelnicy, pożegnaliśmy stary i przywitaliśmy Nowy 2012 Rok. Prosimy przyjąć od Redakcji z głębi serca płynące najlepsze życzenia szczęśliwego Nowego Roku. Każdy jest ciekaw, co też przyniesie nam ten Nowy Rok, jaki on dla nas będzie. Dobry, który spełni nasze marzenia, czy też smutny. Wszystko zależy w dużej mierze od nas samych. To my codziennym życiem, swoją postawą, pracą i przekazywaniem drugiemu swojej miłości tworzymy szczęście swoje i swoich bliskich. Zapraszamy zatem wszystkich czytelników i sympatyków naszego czasopisma do przesyłania materiałów historycznych jak i aktualnych o tematyce miasta Sandomierza i Ziemi Sandomierskiej, a tym samym wspólnego jego tworzenia. Przypominamy o trwającym konkursie literackim na Sandomierski talent, którego regulamin zamieszczony został na stronie internetowej Fundacji Paradosi, Wydawnicta Armoryka i Radia Leliwa. Na zwycięzców czekają cenne i ciekawe nagrody. A więc do piór

17 ZŁOTE MYŚLI Książki są lekarstwem dla umysłu Demokryt. Kto ugina się pod ciężarem, ten zwiększa tylko jego ciężar. D. Defoe. Kropla drąży skałę nie siłą, lecz ciągłym padaniem. Owidiusz. INFORMACJE Informujemy wszystkich zainteresowanych, że w dniu 27. stycznia br. /piątek/ o godz w czytelni Biblioteki Pedagogicznej ul Sokolnickiego w Sandomierzu odbędzie się prezentacja książki autorstwa dr. Piotra Sławińskiego pt. Szkoła rzemieślniczo-niedzielna w Sandomierzu w latach Książka ta jako pierwsza z serii Biblioteka tradycji sandomierskiej ukazała się w tym roku nakładem Wydawnictwa Armoryka z Sandomierza. Serdecznie zapraszamy na spotkanie. * * * Plakaty i regulamin konkursu Sandomierski Talent zostały rozesłane do wszystkich szkół średnich powiatu sandomierskiego. 2

18 O KALENDARZU HEBRAJSKIM SŁÓW KILKA Żydzi żyli wśród sandomierzan od zawsze, począwszy od Chazarów żydów z wyboru jako grupa etniczna sprzed tysiąca lat, aż do krótkiego okresu tuż po II wojnie światowej. A przcież gmina żydowska w Sandomierzu do XVII w. należała do najznaczniejszych w województwie Sandomierskim. Dzisiaj Żydów w Sandomierzu nie ma, ale świadomość, że współtworzyli historię, uczestniczyli w życiu gospodarczym miasta, egzotyka ich obrzędów religijnych, filozofia i mentalność budzą uzasadnione zainteresowanie. W muzeach sandomierskich pozostało po nich niewiele pamiątek, są to głównie przedmioty służące żydowskiemu kultowi religijnemu. Wojciech Lipowski wspominając Żydów zawichojskich w książce pt. Lekarz, napisał: Ludzie urodzeni po wojnie nie mają nawet wyobrażenia jak wyglądali Żydzi. Tymczasem nam, starszym przypominają się lata, w których żyliśmy wspólnie z Żydami wspominamy sobie wiele postaci żydowskich ciekawych i mądrych. Przypominają się rabini, ich pomocnicy, kupcy, rzemieślnicy, przypominają się ich zwyczaje, obyczaje, wesela, pogrzeby, charakterystyczne ubiory. Obecnie istnieje w kraju parotysięczna mniejszość żydowska, której na co dzień Polacy nie dostrzegają. Cześć Żydów kultywuje jeszcze zwyczaje i tradycje diaspory, ale np. własnym językiem posługuje się już tylko od święta. Tworzą kilka odrębnych kongregacji religijnych, z których największa to zarejestrowany w 1993 r. Związek Gmin Wyznaniowych Żydowskich o zasięgu ogólnopolskim. Liczy ok. 2,5 tysiąca członków. Powitaliśmy rok 2012, Żydzi mają rok Skąd ta różnica? Według kalendarza żydowskiego liczenie czasu zaczy3

19 na się od stworzenia świata lub jak, niektóre autorytety religijne twierdzą od szóstego dnia stworzenia, tj. dnia w którym Bóg stworzył człowieka. Kalendarz żydowski jest księżycowo-słoneczny, tzn. że miesiące są mierzone według księżyca, a rok słońca. Miesiąc księżycowy to czas od nowiu do nowiu, przeciętnie 29,5 dnia, co w ciągu roku daje 354 dni. Rok słoneczny trwa 365,5 dnia. Zatem różnica wynosi 11 dni. Jak sobie z tym problemem poradzono.? Fazy księżyca co 19 lat przypadają na te same dni. Różnica urasta do 210 dni, tj. siedmiu 30-dniowych miesięcy. Dlatego Żydzi w ciągu tych 19 lat siedmiokrotnie dodają po jednym miesiącu. Ten dodatkowy miesiąc nazywa się ada bet. Jednocześnie dla całkowitego wyrównania rachunku do dwóch miesięcy /nasze listopad i grudzień/ dodaje się jeszcze po jednym dniu. Kalendarz żydowski uformował się w czasie niewoli babilońskiej /VI w. p.n.e./. Jego miesiące nie pokrywają się z miesiącami kalendarza gregoriańskiego wprowadzonego w 1582 roku czyli naszego. Nowy rok żydowski rozpoczyna się jesienią w miesiącu tiszri siódmym miesiącu w kalendarzu żydowskim. Miesiące żydowskie w porównaniu z kalendarzem gregoriańskim: nisan 30 marca kwiecień ijar 29 kwietnia maj siwan 30 maj czerwiec tamuz 29 czerwca lipiec aw 3 lipca sierpień elul 29 sierpnia wrzesień tiszri 30 września październik 4

20 cheszwan października listopad kislew listopada grudzień tewet 29 grudnia styczeń szwat 30 stycznia luty adar alef 28 lutego marzec adar bet 29 lutego marzec. Żydowski tydzień tak jak nasz liczy siedem dni, zaczyna się w niedzielę, która jest pierwszym dniem tygodnia i kończy się, szabatem, który jest dniem odpoczynku najważniejszym dniem tygodnia. Dni tygodnia nie mają nazw własnych, określone są kolejnymi literami, dokładnie cyframi, ponieważ każdej literze w alfabecie hebrajskim przypisana jest liczba. alef dzień pierwszy /jom riszon niedziela/ bet dzien drugi /jom szeni poniedziałek/ gimel dzien trzeci /jom szliszi wtorek/ dalet dzień czwarty/jom rewii środa/ ha dzień piąty /jom chamiszi czwartek/ waw dzień szósty /jom sziszi piątek/ szabat dzień siodmy /szabat sobota/. Według kalendarza żydowskiego doba zaczyna się wieczorem wraz z pojawieniem się pierwszej gwiazdy i trwa do zmierzchu następnego dnia, co jest dosłowną interpretacją Tory:...i nazwał Bóg światłość dniem, a ciemność nazwał nocą. I nastał wieczór i nastał poranek dzień pierwszy. A więc szabat i każde inne święto żydowskie rozpoczyna się wieczorem poprzedniego dnia. 5

21 W starożytności sprawami czasu zajmowali się kapłani dla religijnego żyda ważne jest dokładne ustalenie początku doby ze względu na modły odmawiane w określonych porach dnia. We współczesnych kalendarzach także podawane są dokładne godziny i minuty rozpoczęcia modłów i świąt. Opracowała Zofia Kołodziejska. SANDOMIERZ W STAREJ WIDOKÓWCE Droga z Zawichostu do Sandomierza (ze zbiorów Andrzeja Cebuli) 6

22 PŁACZĄCY NAGROBEK Przemijał wiek XIX. Życie sandomierskich przedmieść toczyło się leniwym nurtem. Nikt nie przypuszczał, że ledwie dwadzieścia lat minie, a świat stanie w ogniu światowej wojny, bolszewickiej rewolucji, że runie pradawny porządek rzeczy, że w mrok i niepamięć odejdą wszelkie zasady, które obowiązywały dziadów i naddziadów... Że NOWE wtargnie w życie prostaczków tak nagle, iż nie zdążą nawet się temu zdziwić... Tymczasem jednak, na jednym z sandomierskich przedmieść żyła spokojnie i pracowicie rodzina Rybitwów. Dobrzy to byli ludzie, i on i ona. Tak dobrzy, zacni, uczciwi, uśmiechnięci, ludzcy, chętni wspomóc każdego o ile to tylko było w ich mocy, że choć bogacze nie mieli wrogów! Poza tym mogli też dziękować Panu Bogu za łaski, których im nie skąpił, choć specjalnie o nic nie prosili, uważając, że inni są bardziej potrzebujący. Tak więc Rybitwy żyli, w spokoju i dostatku, otoczeni tak Boskim, jak i ludzkim błogosławieństwem. Ponieważ jednak na tym świecie nie ma nic wiecznego, zatem ich życie dobiegło kresu, i zmierzchać się poczęło obydwojgu... Najpierw zagasło jedno z małżonków, jakiś czas po nim drugie, krewni, znajomi, sąsiedzi i obcy każdy łezkę uronił wspominając tych ludzi prawych. Dzieci wzniosły na sandomierskim katedralnym cmentarzu niezbyt okazały, ale zgrabny nagrobek, z którego spoglądał Pan Jezus Ukrzyżowany, jakby nie smutny wcale, boć przecie znaczył mogiłę Rybitwów! Gdy kto znajomy zaszedł kiedy na cmentarz, a obok tego grobu przeszedł, westchnął do Boga za dusze małżonków, a w Dzień Zaduszny niejeden specjalnie tam poszedł by zdrowaśkę odmówić, kwiatka rzucić, czy łojówkę zapalić. I tak mijały lata. Aż oto któregoś słonecznego dnia wieść gruchnęła po mieście, że na grobie Rybitwów Pan Jezus z kamiennego nagrobka krwawymi łzami zapłakał. Szły pielgrzymki całe na cmentarz katedralny, by zobaczyć to dziwo. I widzieli ludziska: z ócz kamiennych krwawe sączyły się ślozy... Strużki krwawe spływały Ukrzyżowanemu po policzkach. - Dlaczego płacze Jezusik kochany? I czemu akurat ten z Rybitwów grobu? 7

23 Różne domysły snuto, a groza jakaś ogarnęła miasto. Aż w końcu ci mądrzejsi wymyślili: Skoro Chrystus Pan zapłakał na grobie dobrych, szlachetnych Rybitwów znak to bez ochyby, że coś bardzo złego ma spaść na świat. I nie omylili się. Nadszedł wiek dwudziesty, światowa wojna, bolszewicka rewolucja i początek ery, która precz odrzuciła wszystko co było święte dla pokoleń co odeszły i w proch się rozpadły... (Andrzej Sarwa, Legendy i opowieści sandomierskie, Sandomierz 2005, s Przyszła zima... Fot. Elżbieta Sarwa Sandomierska Strefa. WYDAWCA: Fundacja Kultury i Tradycji Europejskiej Paradosi w Sandomierzu, KONTAKT Z REDAKCJĄ: Andruszkowice 99, Samborzec, tel , fundacjaparadosi@interia.pl, REDAKCJA: redaguje zespół, redaktor naczelny - Andrzej Cebula. Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania i adiustacji tekstów oraz zmiany ich tytułów. 8

24 umocnionymi bramami, fosami zalanymi wodą, zwodzonymi mostami. Korony wałów posiadały często wymyślone konstrukcje zwane później blankami, które to służyły obrońcom do ukrywania się za nimi i rażenia spoza nich wroga. Wiemy także o dawniejszych rozległych nieraz miastach otoczonych kilkoma potężnymi pasmami murów obronnych, zamków górnych i dolnych, baszt, wież itp. W czasach nam bliższych, kiedy wynaleziono broń palną, armaty, karabiny i inną bron miotającą, wprowadzono do szerokiego zastosowania inżynierię fortyfikacyjną w postaci różnego rodzaju szańców ziemnych, transzei, okopów, kaponier itp. W okresie ostatnich wieków wśród urządzeń obronnych znajdujemy szereg podziemnych korytarzy, naziemnych i podziemnych żelbetowych bunkrów (np. linia Zygfryda, Maginota, czy umocnienia w Międzyrzeczu). Wracając do umocnień obronnych Sandomierza należałoby omówić wpierw najstarsze ślady tych umocnień w założeniach grodowo-osadniczych w okresie X-XIII wieku. Okres ten w historii miasta Sandomierza jest najmniej znany z powodu braku źródeł faktograficznych z tamtych czasów. Istniejące obecnie publikacje mówiące o dawnych X-XIIIwiecznych urządzeniach i fortyfikacjach obronnych opierają się na badaniach archeologicznych i uzyskanych z nich wynikach w postaci różnych znalezisk. Opracowania naukowe zawierające różne twierdzenia i hipotezy bywają nieraz sprzeczne. Dotyczy to zwłaszcza miejsca, wyglądu, konstrukcji, rozległości założeń grodowych, wałów obronnych, palisad, wież obronnych itp. Pomimo tych różnic z dużą dozą prawdopodobieństwa można określić miejsca istniejących wówczas założeń obronnych grodowo-osadniczych Sandomierza. Ale nadal trwa dys4

25 kusja co do usytuowania grodu obronnego i innych umocnień z tego okresu. Jedne źródła wskazują na możliwość istnienia grodu na wzgórzu kolegiackim, inne na wzgórzu gostomiańskim. Przedmiotem szczegółowego zainteresowania badaczy z przeszłości Sandomierza przede wszystkim ze względu na złożony kompleks architektury obronnej i zamkowej, którego przekształcenia związane były zawsze ściśle z losami miasta, było od dawna wzgórze zamkowe. Chodziło o zlokalizowanie grodu zamkowego z XI-XIII wieku, jako najbardziej istotnego miejsca obronnego z czasów najazdów tatarskich i innych zagrożeń ludności Sandomierza z tych czasów. Pewne wyniki w tej kwestii przyniosły prowadzone na terenie wzgórza zamkowego w latach badania archeologiczne J. Gąssowskiego. Ujawniły one ślady osadnictwa, umiejscowiły (hipotetycznie) lokalizacje kościółka św. Mikołaja, odkryto na terenie dziedzińca zamkowego ślady dawnego cmentarzyska itp. Jak wiemy Jan Długosz ulokował kościół św. Mikołaja jednak na wzgórzu kolegiackim. Sama sprawa lokalizacji ośrodka grodowego w Sandomierzu pozostała jednak nadal otwarta. Stanowisko takie popiera dr Marek Florek. Późniejsze badania podjęte na terenie dziedzińca zamkowego oraz na zachodnich zboczach wzgórza, gdzie po długotrwałych poszukiwaniach, udało się wreszcie na głębokościach dochodzących do 10 metrów poniżej powierzchni odsłonić pozostałości obwarowań i w sposób bezsporny zlokalizować gród książęcy na wzgórzu zamkowym. Wzgórze to w XI-XIII wieku umocowane było potężnym, drewniono-ziemnym wałem o konstrukcji skrzyniowej oraz 5

26 otaczała fosa. Założenia te wzmocniono następnie jeszcze drugim zewnętrznym obwodem wałów z palisadą i zasiekami. Wielkość i rozmiary te wskazywały na rangę i znaczenie militarne grodu, jako najważniejszego z tych czasów ośrodka obronnego Sandomierza. Ciąg dalszy w kolejnym numerze. Marian Więcław. NIECHCIANY ZABYTEK SANDOMIERZA Carskie koszary na Chałupkach w planie zagospodarowania miasta przewidziane do wyburzenia. 6

27 był wiek XIV, głównie druga jego połowa przypadająca na czas panowania króla Kazimierza Wielkiego. Ciąg dalszy w kolejnym numerze. Marian Więcław. TEGO JUŻ NIE MA... Dom przy ul. Zawichojskiej. Fot. Elżbieta Sarwa. 6

28 Wieczór wigilijny - przed pierwszą gwiazdką - fot. Elżbieta Sarwa 19

29 Tego już nie ma... Sandomierz na fotografiach Elżbiety Sarwy Płaczący wiąz przy ul. Żeromskiego, r. Carskie koszary przy ul. Zacisze, przed spaleniem stajni, r. Dworek-klasztor przy ul. Krakowskiej, r. Ulica Mickiewicza - nim stanęła tu Stokrotka, r.

30 Sandomierska Strefa zawartość numerów: Nr okazowy grudzień 2011: Działalność Fundacji Kultury Tradycji Europejskiej Paradosi w Sandomierzu Andrzej Cebula Zapraszmy na spotkanie opłatkowe ace Sandomierski Talent : Regulamin Konkursu Literackiego na opowiadanie lub wiersz o tematyce sandomierskiej dotyczącej miasta Sandomierza bądź powiatu sandomierskiego Sandomierskie Zjawy, Duchy, Upiory... Demoniczna Owieczka z Mariackiego Stoku Andrzej Sarwa Fotografie w numerze Elżbieta Sarwa Nr 1/2012 styczeń 2012: Informacje prezentacja książki autorstwa dr. Piotra Sławińskiego pt. Szkoła rzemieślniczo-niedzielna w Sandomierzu w latach O kalendarzu hebrajskim słów kilka Zofia Kołodziejska Sandomierz w Starej Widokówce Droga z Zawichostu do Sandomierza ze zbiorów Andrzeja Cebuli Płaczący nagrobek Andrzej Sarwa Fotografie w numerze Elżbieta Sarwa, archiwum Nr 2/2012 luty 2012: Złote myśli Informacje: prezentacja książki autorstwa mjr dr. Tadeusza Banaszka pt. Historia garnizonu Sandomierz w latach Umocnienia obronne Sandomierza na przestrzeni wieków (1) Marian Więcław

31 Niechciany zabytek Sandomierza Carskie koszary na Chałupkach w planie zagospodarowania miasta przewidziane do wyburzenia Elżbieta Sarwa Przepisy Sandomierskiej Kuchni: Zupa grzybowa z grzybów wierzbówek, Krupnik grzybowy Andrzej Sarwa Fotografie w numerze Elżbieta Sarwa Nr 3/2012 marzec 2012: Od redakcji Informacje: prezentacja książki autorstwa dr. Piotra Sławińskiego Szkolnictwo elementarne Sandomierza w latach Umocnienia obronne Sandomierza na przestrzeni wieków (2) Marian Więcław Tego już nie ma... Dom przy ul. Zawichojskiej 22 Elżbieta Sarwa Gdzie znajdują się narzędzia Męki Pańskiej? Andrzej Cebula Fotografie w numerze Elżbieta Sarwa, Internet Nr 4/2012 kwiecień 2012: Informacje: promocja książki autorstwa Karoliny Gajek Życie i działalność wydawniczo-księgarska sióstr Chodakowskich w Sandomierzu w latach Umocnienia obronne Sandomierza na przestrzeni wieków (zakończenie) Marian Więcław Sezon turystyczny w Sandomierzu rozpoczęty ac Jak wojewodzianka sandomierska carycą została (1) Andrzej Cebula Promocja książki Pąsowy liść klonu Andrzeja Sarwy w Muzeum Diecezjalnym w Sandomierzu ac Fotografie w numerze Elżbieta Sarwa, Internet Nr 5/2012 maj 2012: Informacje: promocja książki autorstwa Grzegorza Niedzielskiego Sandomierz mityczny Jak wojewodzianka sandomierska carycą została (2) Andrzej Cebula Fotografie w numerze Elżbieta Sarwa, Internet

32 Nr 6/2012 czerwiec 2012: Informacje: promocja dwóch książek: pierwsza autorstwa dr. Piotra Sławińskiego pt. Parafie prawosławne w Opatowie, druga autorstwa Jana Lama pt. Z kronik ziemi halickiej o bitwie pod Zawichostem, ze wstępem Joanny Sarwy ac O koronie hełmowej króla Kazimierza III Wielkiego Andrzej Cebula Kazimierz Wielki Wincenty Pol Fotografie w numerze Andrzej Cebula, Internet Nr 7/2012 lipiec 2012: Informacje: Kozie Schodki Andrzej Cebula Historie znane i mniej znane: Świątki Andrzej Cebula Zdrowa Kuchnia Sandomierska: Garus (Andrzej Sarwa) Fotografie w numerze Andrzej Cebula i Elżbieta Sarwa Nr 8/2012 sierpień 2012: Sandomierski garnizon (w XVIII wieku) Andrzej Cebula Egzekucja Mikołaja Łaściszewskiego w Sandomierzu, 23 lipca 1716 r. Piotr Sławiński Stanisław Morsztyn wojewoda sandomierski Andrzej Cebula Historia Cudownego Obrazu Matki Bożej Bolesnej Misericordia Domini w Sulisławicach Andrzej Cebula Sandomierskie zjawy, duchy, upiory. Potępiona pani Ks. Franciszek Kowalicki, S.J. Trzeba nam Andrzej Sarwa Fotografie w numerze Elżbieta Sarwa, Internet Nr 9/2012 wrzesień 2012: Promocja książki: X. Józefa Męcińskiego Kazanie na pogrzeb Macieja Sołtyka, wojewody sandomierskiego Znani i nieznani: Dionizy Drozdowski Andrzej Cebula Historie znane i nieznane: Krakowski ołtarz Wita Stwosza Andrzej Cebula

33 Zdrowa Kuchnia Sandomierska: Zupa grzybowa z grzybów tańcówek z kaszą manną, Zupa z rybna z sandomierską rukolą Andrzej Sarwa Fotografie w numerze Andrzej Cebula i Elżbieta Sarwa Nr 10/2012 październik 2012: Informacje Historie znane i nieznane: Drobnicowiec MV Sandomierz Andrzej Cebula Błogosławiona Agnieszka Męczennica i 59 Towarzyszek Andrzej Cebula Latarnie Chocimskie w rejonie miasta Sandomierza Andrzej Cebula Z dziejów Polski: Co wydarzyło się 15 września 1697 roku Zofia Kołodziejska Uwaga! Niski stan wody na Wiśle Katedra Narodzenia NMP w Sandomierzu Andrzej Sarwa Fotografie w numerze Elżbieta Sarwa Nr 11/2012 listopad 2012: Ogłoszenie Historie znane i nieznane: W obronie króla Zofia Kołodziejska Z dziejów miasta i regionu: Odbudowa zamku w Baranowie Sandomierskim po pożarze w 1849 roku Andrzej Cebula Sandomierskie zjawy, duchy i upiory: Znaki z zaświatów Ks. Melchior Buliński Po latach... po raz pierwszy od 1915 r. odprawiono w Sandomierzu, prawosławną św. Liturgię Fotografie w numerze Internet i Andrzej Sarwa Nr 12/2012 grudzień 2012: Historie znane i nieznane: Poświęcenie kościoła i konsekracja dzwonów w Darominie Andrzej Cebula Ciekawostka: O mleku Siewca Prawdy, Rok 1937 Sprawozdanie z działalności Fundacji Kultury I Tradycji Europejskiej Paradosi w Sandomierzu prezes Zarządu Fundacji Andrzej Cebula Na Wigilię: Barszcz wigilijny grzybowy, okoń w sosie cytrynowym Andrzej Sarwa Fotografie w numerze Internet

34 Nr 1/2013 styczeń 2013: Informacja dot. ogłoszenia wyników konkursu Sandomierski Talent Andrzej Cebula, Elżbieta Sarwa Ostoja Piotr Ordon Z historii... SY Zawisza Czarny Z kart dawnej prasy... Do Kupców i Rzemieślników Chrześcijan w pow. Sandomierskim i okolicy Siewca Prawdy z 25 lipca 1937 r. Z sandomierskiej kuchni... Pierogi z kaszy jaglanej Andrzej Sarwa Fotografie w numerze Elżbieta Sarwa Nr 2/2013 luty 2013: Informacje: prezentacja książki autorstwa Andrzeja Cebuli pt. Figury, krzyże i kapliczki w gminie Samborzec Z historii: Zapomniana patronka sandomierskiego jarmarku Zofia Kołodziejska Coś na wesoło Antoni Ksawery Sotkiewicz Biskup Sandomierski Andrzej Cebula Z sandomierskiej kuchni... Przyprawy: Do mięs, zup i sosów, Przyprawa do flaków, Musztarda sandomierska na sposób włoski, Musztarda ogórkowomiodowa, Musztarda morelowa, Musztarda jabłkowa Andrzej Sarwa Fotografie w numerze Elżbieta Sarwa i Andrzej Sarwa Nr 3/2013 marzec 2013: Informacja: powstało Stowarzyszenie Sandomierska Strefa Przypadek czy fatum? Czterokrotnie dni z numerem 13 przyniosły Sandomierzowi największe w jego historii tragedie Zofia Kołodziejska Coś na wesoło Z historii... Jan Długosz na wojnie Marian Więcław Przysłowia na marzec Fotografie w numerze Elżbieta Sarwa, Internet Nr 4/2013 kwiecień 2013: Sezon turystyczny w Sandomierzu rozpoczęty

35 Nowa książka Andrzeja Sarwy o tematyce sandomierskiej Szepty i cienie - historyczna powieść z gatunku theological thriller Stracona szansa województwo sandomierskie Jurek Kosiński vel Lewinkopf Piotr Kosanowski Zagadka Takiej święconki nie pamiętają najstarsi górale z Gór Pieprzowych! Elżbieta Sarwa Fotografie w numerze Elżbieta Sarwa, Internet, archiwum Nr 5/2013 maj 2013: Informacje Zagadka Z dziejów Polski: Król i biskup Zofia Kołodziejska Mądrość narodowa z Kroniki Kadłubka Żmijowy gród Marian Więcław Fotografie w numerze Elżbieta Sarwa, Andrzej Sarwa, Internet Nr 6-7/2013 czerwiec-lipiec 2013: Informacje: spotkanie autorskie z Andrzejem Sarwą Huragan w Sandomierzu 55 lat temu Konsekracja cerkwi św. św. Cyryla i Metodego w Sandomierzu Andrzej Cebula Duch popa z Cmentarza Katedralnego legenda sandomierska Andrzej Sarwa Fotografie w numerze Andrzej Cebula, Andrzej Sarwa, Internet, archiwum Nr 8-9/2013 sierpień-wrzesień 2013: Informacje: prezentacja książki dr Małgorzaty Ogorzałek pt. Andrzej Sarwa twórczość i dokonania w 60. rocznicę urodzin Krótki wywiad Andrzeja Cebuli z Andrzejem Sarwą Wypowiedzi przyjaciół i kolegów Jubilata: Dr Alfred Palla, teolog, biblista, podróżnik; Piotr Pawłowski, historyk, archiwista; Dr Piotr Sobolewski, lekarz; Dariusz Fugiel, były prezes SKOCK, społecznik; Bogusław J. Kędziora, biznesmen, bibliofil; Szczepan Siudak, artysta rzeźbiarz;

36 Dr Piotr Sławiński, historyk; Andrzej Cebula, były prezes Fundacji Paradosi, prezes Stowarzyszenia Sandomierska Strefa Kilka wierszy Andrzeja Sarwy... Fotografie w numerze Elżbieta Sarwa, archiwum Nr 10-11/2013 październik-listopad 2013: Informacje: prezentacja dwutomowej książki Wincentego Sobolewskiego Pamiętnik Ziarna ocalenia kolejna sandomierska powieść Andrzeja Sarwy Niektóre cuda i łaski zdziałane za przyczyną Matki Bożej Bolesnej w Obrazie Sulisławskim asa O Bolesna Matko Pana Ks. Alfons Bułakowski W nastroju przemijania... Wózkiem po Katedralnym Jan Kuchta Przepis na bardzo dobre ciasteczka dyniowe Sylwia Mironiuk Fotografie w numerze Elżbieta Sarwa, Marta Sarwa, Internet, archiwum Nr 12/2013 grudzień 2013: Informacje Dwa udane spotkania autorskie: z Markiem Bronowskim, autorem albumu Sandomierskie Pomniki i jego córką Magdą Burzyńską oraz z Januszem i Piotrem Sobolewskimi i Piotrem Sławińskim w związku z prezentacją książki Wincentego Sobolewskiego Pamiętnik Twórczość niebanalna i eksperymentalna Andrzeja Sarwy praca magisterska Justyny Nowosieleckiej dotycząca twórczości sandomierskiego pisarza Czy wiecie, że wiele popularnych polskich kolęd powstało w Sandomierzu? Symfonia Anielska. Wtóra Jan Żabczyc O beginkach w Sandomierzu Zofia Kołodziejska Z Kroniki PTK Oddział w Sandomierzu Andrzej Cebula Coś dla podniebienia: Barszcz z grzybami, które dawnymi czasy zbierano w Sandomierzu, a o których dziś już zapomniano czyli tradycyjny sandomierski barszcz wigilijny; Wigilijne pierogi z kapustą i grzybami Andrzej Sarwa Fotografie w numerze Elżbieta Sarwa, Internet, archiwum Nr 1-2/2014 styczeń-luty 2014: Istota prawosławia: Chwała Ojcu i Synowi, i Świętemu Duchowi

37 Jak doszło do podziału Kościoła na Wschodni i Zachodni historia Wielkiej Schizmy Andrzej Sarwa Sandomierskie wspólnoty wyznaniowe (1): Prawosławna tradycja historia, specyfika, różnice i podobieństwa Nataliya Woźniak Św. Teofil Antiocheński o człowieku O człowieku i Cerkwi Chrystusowej Andrzej Sarwa Fotografie w numerze Elżbieta Sarwa, Internet, archiwum Nr 3-4/2014 marzec-kwiecień 2014: Międzynarodowy Ruch Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca Małgorzata Jońca Sandomierskie wspólnoty wyznaniowe (2): Chrześcijański Zbór Świadków Jehowy Andrzej Sarwa Podziękowanie Andrzeja Cebuli Fotografie w numerze Internet Nr 5-6/2014 maj-czerwiec 2014: Informacje: W niedzielę 18 maja 2014 roku odbyło się w Gorzyczanach spotkanie autorskie z panem Andrzejem Cebulą, regionalistą oraz twórcą monografii pt. Gorzyczany Sandomierz oczyma księdza Józefa Rokosznego Zofia Kołodziejska Jak odnaleziono studnię na sandomierskim Rynku Zofia Kołodziejska Sandomierskie wspólnoty wyznaniowe (3): Kościół Adwentystów Dnia Siódmego Andrzej Sarwa Wojewodzianka sandomierska na moskiewskim tronie Edward Raczyński Andgdota Poezja. Trzy Rubajaty Omara Chajjama w przekładzie Andrzeja Sarwy Fotografie w numerze Elżbieta Sarwa, archiwum Nr 7-8/2014 lipiec-sierpień 2014: Informacje: W niedzielę 3 sierpnia 2014 roku odbyło się w Gorzyczanach spotkanie mieszkańców i władz samorządowych z okazji imprezy 'Kulinaria Gorzyczańskie' Godziny grozy w Sandomierzu i Zawichoście Andrzej Cebula

38 Co zrobiono na Wiśle za czasów wolnej Polski w powiecie sandomierskim Wojciech Wiącek Fotografie w numerze Elżbieta Sarwa, Internet, archiwum Nr 9-10/2014 wrzesień-październik 2014: Malice Kościelne i Męczennice (wojna malicka) Agnieszka Furman Taki dom Jan Kuchta Sandomierskie wspólnoty wyznaniowe (4): Kościół Chrystusowy w RP. Społeczność Chrześcijańska w Sandomierzu Fotografie w numerze Elżbieta Sarwa, Internet Nr 11/2014 listopad 2014: Smutna Informacja: w dniu 3 listopada 2014 roku zmarła red. Elżbieta Sarwa, nasza redakcyjna koleżanka Wspomnienie o Elżbiecie Sarwie Andrzej Cebula Zatrzymajmy się na chwilę... Józef Świeżyński premier Królestwa Polskiego Agnieszka Furman Portret z kuferkiem Zapomniany biskup Kajetan Ignacy Sołtyk Agnieszka Furman Fotografie w numerze Andrzej Cebula, Internet, archiwum Nr 12/2014 grudzień 2014: Przysłowie na grudzień Informacja o stronie internetowej Sandomierskiej Strefy Otwarcie stałego mostu na Wiśle pod Sandomierzem Andrzej Cebula Józef Dowbor Muśnicki generał z Garbowa Marian Więcław Zabójcza hiszpanka Małgorzata Jońca Wigilia Jan Kasprowicz, Konstanty Ildefons Gałczyński, Cyprian Kamil Norwid Bracia, patrzcie jeno zapomniana pastorałka Fotografie w numerze Elżbieta Sarwa, Internet, archiwum Tego już nie ma... Sandomierz na fotografiach Elżbiety Sarwy

39 Tego już nie ma... Sandomierz na fotografiach Elżbiety Sarwy Płaczący wiąz przy ul. Żeromskiego, r. Carskie koszary przy ul. Zacisze, przed spaleniem stajni, r. Dworek-klasztor przy ul. Krakowskiej, r. Ulica Mickiewicza - nim stanęła tu Stokrotka, r.