A. Hlond kard. Z w zycie. myślowe Łódź s Tenże. Daj mi dusze. Wybór pism i przemówień. Łódź 1979 s. 33. Tamże s. 32.

Transkrypt

1 1 A. Hlond kard. Z w zycie. myślowe Łódź s Tenże. Daj mi dusze. Wybór pism i przemówień. Łódź 1979 s Tamże s. 32.

2 12 KOSIŃSKI STANISŁAW _ger1e\\rsk1te210, św. Franciszka :Saleze:go. zar>ewmc ciągłość dzieła. Nie tu jednak wysiłkowi jego członków mógł J.crc;potac:n Towarzystwo zostało ostatecznie zatwierdzone dekretem roku. stale się rozrasta. Zob. A. Ś w i d a. Towarzystwo hi.r:tnrvr; n11 Kraków 1984 oraz S. Pruś. zarmeszc:zoray w numerze Seminare". w świecie. 5 Por. K. Mis i as zek. Główne idee systemu prewencyjnego św. Jana Bosko. Artykuł zarrneszczorw w tomie Serninare". Tamże historia oratoriów. 6 Zob. s. 13.

3 DZIEŁA SALEZJAŃSKIE KSIĘDZA BOSKO Tamże s. 12. Tamże s. 15.

4 14 KOSIŃSKI STANISŁAW 9 Należą do nich m.in. Historia Kościoła na użytek szkól (Storia Ecclesiastica ad uso delle scuole), Historia Storia Sacra), metryczny dziesiętny (Il sistema metricale decimalle ), Historia Włoch storia 10 w i d a, s. 20. Por. E. C e r i a. Anna/i della Societa Salesiana dalie origini alla morte di San Giovanni Bosco ( ). T. l s

5 DZIEŁA SALEZJAŃSKIE KSIĘDZA BOSKO 15 Następnie ks. Bosko objął.,,n,""u 111P 1 '2 Valsalice, z przebyło to po okazała się zbawienna dla jego dzieła,......,~"""' rrue1sce studentat filozoficzny o gdyż tutaj miała przebywać polska młodzież, przybywająca do trzech zaborów, a przysposabiana do życia salez- Grabelskiego11. też u stóp zakładu spoczęły L,,...,,f..ą.11.it 1..1 ks. Bosko, przeniesione po beatyfikacji w 1929 roku do Wspomożenia Wiernych :-1877 Święty założył nowe domy salezjańskie w Vallecrosia, Albano, Magliano Sabino, w Trinita, Mathi i Nizza 6 z miało żywot z różnych względów nrlnr,;n;u~::..tu tutaj główną rolę sprawy natury finansowej), niemniej on:?;aruz~ito,rsjn i rzutkość Jana nie wahał się ewentualnego fiaska, zv<;zenu)m 1-u.<:1 r":ll1'"'"',h kosc~1e1ne1 w trosce o wychowanie młodzieży, m<:~1ec1nc>k1 ot1me samej sobie i często pozbawionej elementarnego mury i zawód, a przede systemie prewencyjnym, nowy i..,... u...:,1u. "'... animas - caetera tolle! Toteż wkrótce dochodzi do rozbudowy pierwszych za.1c:m1ao'w i otwarcia następnych: w Penango, Florencji, Faenzy, Mogliano Veneto oraz w.... now stactvc:h ~"' 1 ""...,...,. i ~o,guzzc:>. mające dostarczyć kandydatów do Towarzystwa. 11 Zob. S. Kos iński. Pamięci wychowawcy pierwszych salezjanów polskich (na 75-lecie śmierci ks. W. Grabelskiego). Nostra" 32:1977 nr 11; A. Świda. Ksiądz Wiktor Grabelski. Chrześcijanie". T. 13. Warszawa Por. C e r i a, jw. s

6 16 KOSIŃSKI STANISŁAW 13 Zob. tamże s. 28ln. 14 Tamże s. 340n. 15 Por. tamże s. 344n.

7 DZIEŁA SALEZJAŃSKIE KSIĘDZA BOSKO , ~ - na i ""'"" "''=>""" kolonią rolniczą i sierocińcem w miejscowości La Navarre. Założony w 1863 przez opata Jakuba Vincent, rolę sierocińca, na~tępnie został d.z1.en~avvę księżom którzy pragnęli tam odrodzić na Ponieważ próba udała się, a cały obiekt, znalazł się w obliczu całkowitej ruiny, "<Tl"lhAitUQUTt" 'U który w związku z tym miał nawet sen. Przejąwszy tę placówkę Apostoł mianował jej przełożonym młodego salezjanina, ks. Perrota. Powoli zakład na nogi 1 był pierwszą w historii Zgromadzenia Salezjańskiego szkołą rolniczą. Wkrótce za ks. do miejscowości siostry,::,u.1...,...,1:u..u..., które osiedliły się w La Navarre i w Saint-Cyr, pozostawiając po sobie w ślady w postaci różnych akcji na rzecz opuszczonej młodzieży, zwłaszcza Zakłady funkcjonowały do przez władze państwowe W 1881 roku ks. upoważniony przez zaproszony przez Ferreira z omow1c salezjańskie i w tym kraju...,...,... do wzniesienia zakładu doszło tam dopiero po śmierci św. Jana Bosko. 1 "'J".>.TA1"1rU".>C)T 1e:szc~?:e za w 1887 w Anglii, w Londynie, w dzielnicy Southwark, z kościołem fundacji księcia "'...,,.,;;:;,,_,, i~;m:1c::hil:y po W samym powstał dom, ~ "' " "''""' ten ostatni można uważać za pierwszy zakład w cesarsaustro-węgierskim, Włosi traktowali go jako swój Tamże s Przyczyną likwidacji wspomnianych placówek był dekret rządowy skierowany przeciw zakonom i ich dziełom. 17 Tamże s. 452n. Arcybiskup Sevilli oddał dużą przysługę ks. Bosko i jego dziełu zamieszczając w Diecezjalnym" szereg na temat i ich 7«tr>7'7r 1PI«18 Por. Świda, Towarzystwo Salezjańskie, jw. s. 28.

8 KOSIŃSKI STANISŁAW 19 A. u ff r a y. Bosko. Kraków 1977 s. 56.

9 DZIEŁA SALEZJAŃSKIE KSIĘDZA BOSKO 19 '""'"'""''"'" w którym schronienie i opiekę opuszczeni chłopcy. Już roku został poświęcony węgielny; prace budowlane posuwały,-,.-i- ~..."' m przyjaciół oraz hojności domu królewskiego i ten zapaleniec na rzecz budowy kościoła, tak że już w czerwcu następnego roku mógł być poświęcony i otwarty dla to święto -dla i tych wszystkich, którzy popierali dzieło ks. Bosko n11 '1 7 ~1 f" w wszystkimi u.a.,,...,, tego świętego Ka1p1ana. Dzięki ofiarności dobrodziejów Oratorium, takich jak rodzina Vallauri,..., ],-..1r,,"',..,.''"""'.JLP'U'J.J.J.J.,UJ.fi. i Fassati, Michał Soanagatti czy ks. Józef Cafasso, nowy kościół-kaplica został wyposażony w ołtarze, światło i w konieczne sprzęty oraz w paramenty liturgiczne. Do tego doszła jeszcze dzwonnica, w której wagi 22 poświęcony 22 maja 1852 roku. bo w kwietniu tegoż roku, prowikariusz generalny ks. Celestyn Bosko władzy poświęcenia nowego tabernakulum dla nr'ruic''7ltp O"A kościoła 20 Uroczystość poświęcenia kościółka św. Franciszka Salezego odbyła się 20 czerwca 1852 przy udziale dzieła ks. Bosko, wycho "'1<:>"1r' '""' i wielkiej liczby w trzecią niedzielę po Zielonych Świętach, w dzień Matki Pocieszenia, czczonej w szczególny sposob w Turynie. Po się w uroczysta akademia, na której przemawiał Jan też wielkodusznej miłości, stanowiącej ttnmcas:z;ka zmmc:1mna:1 budowę innych świątyń, realizowaną z uporem i z niezwykłym rozmachem. Tak było z kościołem św. Jana Już w rrn1':w:az~1ł potrzebę wzniesienia przy nim i wiernych, żyjących wśród licznych w tej Y'-'J.l~a~~1ą1. ą swym nawet katolików. Wprawdzie 11 h 11 "'~".l 'U czas, ze względu na trudności lokalizacyjne sierpnia 1878 roku arcybiskup Gastaldi poświęcił 20 Zob. G. Lem o y n e, A. Am ad ei, E. Cer i a. Memorie Biografiche di San Giovanni Bosco T San Canavese-Turyn Tutaj MB IV s Tamże s. 447.

10 20 KOSIŃSKI STANISŁAW lat. Z pomocą... _..,_,... _"''-' Leona XIII a IT,.,..,.., 0..,.-= 0 22 C e r i a, s. 453.

11 DZIEŁA SALEZJAŃSKIE KSIĘDZA BOSKO Por. tamże s ; ; A uff r a y, s Tekst,.,,.,.,,.,., 1.,.'" brzmi: Pio IX P.M. Alteri Salesianorum Parenti Filii posuerunt. 25 Tamże s Por. C e r i a, s. 87n; A uff r a y, s. l 13n.

12 KOSIŃSKI STANISŁAW ws:.k:azu1ąc na szczególne znaczenie świątyni poświęconej powiedział: Ta świątynia, wzniesiona Ko1sc1lmiemHrtatKą naszego Zgromadzenia, kościołem, z którego promieniować będzie całe nasze dzieło dobroczynne na rzecz młodzieży. Maryja Wspomożycielka będzie prawdziwą Założycielką i stałą Pomocą naszego dzieła" 27 Co więcej, twierdził, że Najświętsza pragnie że Ona sama o PH:~m aa;;rnc:n pomyśli'~ 28.Często też mu na myśl pierwszy proroczy sen z 1824 roku, wytyczający kierunek jego działalności, w którym Matka Boża wskazała mu wyraźnie przyszłe pracy chłopców 29 To go zobowiązywało w szczególny sposób wobec Niej; ukochał Ją swym dziecięcym sercem i to uczucie miłości żywił do Niej przez całe swe życie. Nic więc dziwnego, że budowa leżała mu bardzo na sercu, zwłaszcza że,u..,_'""'"'''-'-' sobie sprawę, iż nadchodzą ciężkie czasy", toteż często w rozmowach ze swymi kościoła pod wsparcia, v...,.. u_._... u. im: potrzebujemy jak nigdy dotąd mogli zachować naszą wiarę" 30 Po pokonaniu różnych przeszkód, się wyłoniły w pierwszej położony a już w maju 1867 było rzeczywiście imponujące. Wzniesiona na powierzchni 1200 m 2 świątynia przyciągała oczy wiernych wspaniałą w stylu neoklasycznym i potężną kopułą, na wysokości 60 We n"" ""... '". Prace przy od 1863 roku. Ksiądz Bosko zdobywał się na ogromny wysiłek, byle tylko budowa mogła iść naprzód. ją niemal z pustą kieszenią, zabiegał o me~mc~zrte n"'"'"''-"-'"'...,. 2 7 A uf fr a y, jw. s Tamże. 29 Zob. Sny-wizje św. Jana Bosko Apostoła młodzieży. Łódź 1984 s A uff r a y, jw. s Ostatnią cegłę, o charakterze symbolicznym, położył na kopule kilkuletni chłopiec Emanuel Fassati, syn markiza i hrabiny de Maistre, wielkich dobrodziejów Oratorium, który razem z ks. Bosko wdrapał się tam, w ten sposób przypieczętowując zakończenie wznoszonych murów. Por. MB VIII A u ff r a y, jw. s. 118.

13 DZIEŁA SALEZJAŃSKIE KSIĘDZA BOSKO 23 buc1u1:aca się komandora wstawiennictwu człowieka.. Por. czwarty następca św. Jana Bosko, ks. Piotr Ricaldone. prezbrtenum i zbudowano nową oraz dokonano odnowienia wnętrza. Jan Paweł II w Nostra" 35:1980 nr s

14 KOSIŃSKI STANISŁAW w kultu Wspomożycielki tak we Włoszech, jak i poza odegrało Pobożne Towarzystwo Czcicieli Maryi Wspomożycielki, założone przez św. Jana Bosko w 1869 roku na prośbę przyjaciół jego dzieła i zatwierdzone przez kurię turyńską. Rok później papieskim brewe Piusa IX z 5 kwietnia 1870 roku zostało ono podniesione do rangi Archikonfraterni, z prawem agregowania do niej związków czy sodalicji o tym samym celu powstających poza się ona w wysokim stopniu rozpowszechnienia Wiernych przez salezjanów w świecie, zgodnie z pragnieniem ks. Bosko i intencjami papieża, wyrażonymi we wspomnianym a kościół postawiony staraniem świętego Męża stał się..."' 1 "'"''"" Niebios. 1 Jan Bosko nie poprzestał li na zakładaniu oratoriów, tworzeniu internatów dla młodzieży i wznoszeniu kościołów. Jego apostolska gorliwość za pióro i w tym czasie, kiedy to podpisany przez Karola Alberta, a przyznający uprawnienie waldensom, wrogom Kościoła możliwości do otwartej z nim walki, ""'~'"""' 0 ""'.:1.ł nowy rodzaj apostolatu, do młodych umysłów na drodze szt:~rz~ernu 1 ""..., '"' 1 na to nacisk i gdy w latach w2:mcjg:1:a się antykościelna propaganda, szerzona przez protestanckim Kat:ouc.K1 1e. Tę pracę pisarską, wcale kosztującą go bardzo wiele wysiłku i wyczerpującą jego organizm (pisał zazwyczaj w nocy), rozpoczął biografią swego serdecznego przyjaciela z czasów seminaryjnych, kleryka Comollo. to Zarys biograficzny młodego Alojzego Comollo. Za nim ukaże się w przeważnie o charakterze popularnym, 1r"'''u"''"" wystawiając ks. Bosko chlubne świadecspraw, które poruszał, zacięciu literackiemu "'""'-' '-'-'- " zdolnościom. Tak więc, stając w szranstał się dzięki swym pracom jednym z najwybitniej- 36 Zob. MB IX 865. Tamże tekst łaciński breve i jego włoski przekład. 37 A u ff r a y, jw. s. 70; por. C e r i a, jw. s. 684.

15 DZIEŁA SALEZJAŃSKIE KSIĘDZA BOSKO 25 szych pisarzy kościelnych swoich czasów. Wzorem był mu sam patron Zgroma UL..,...,_,..._, św. Franciszek Salezy, znany z apostolatu słowa drukowanego. "n11'> 1"'UlC''7".l pracą literacką Jana ale przygotował szereg broszur o charaktar.!lw1m1 Katolickimi. u'""' 7 "' ''1"n''"''k też św. Jan w serii Czytanek katolickich szereg biografii wychowanków, zwłaszcza gorąco przyjętą książkę o Dominiku Savio, r:nu~ ~ru<.:'' 1 Michała Magone, Besucco, a także swojej matki Małgorza- 38 A uff r a y, s. 71. Wspomina o tych broszurkach papież Jan XXIII, że czytał je jako chł<m1e:c, znajdując się pod ich urokiem i wychowawczym wpływem. Zob. tamże przypis Tamże.

16 26 KOSIŃSKI STANISŁAW 40 Zob. M. L e w k o. Ksiądz Bosko i jego teatrzyk". zatnieszc.zoily W n1roi,oi<o7um tomie Seminare"; te n że. Czemu służył teatr zakładowy? W: dziata'lno1ści salezjanów w Polsce. Księga 1974 s A uff r a y, 42 Historia Włoch niezadowolenie władz austriackich, które w ataku ks. Bosko na i zjednoczeniowej i Lombardii do Włoch. Ten negatywny stosunek rządu odbił się m.in~ na Salezjańskim, które w Austrii zaledwie tolerowane i nie posiadało zatwierdzenia państwowego. Dopiero w 1912 doszło do prawnego rozwiązania tego problemu. Zob. F. Sale sny. Kardinal August Hlond ( ). Wiedeń 1972 s. 45. Tamże odbitka kserograficzna zezwolenia cesarskiego na salezjanów w monarchii habsburskiej pod datą: Wiedeń 12 VI dzieła ks. Bosko reprinty w serii: Don Bosco. edite T Rzym Książka także wersję dla dziewcząt.

17 DZIEŁA SALEZJAŃSKIE KSIĘDZA BOSKO C e r i a, s Zob. tamże s wielu pierwszego tomu, można by r a y, s ). Ostatecznie się Ojców Kościoła znalazja swą realizację za rządów ks. P. Ricaldonego ( ) w postaci serii wydawniczej Corona Patrum Salesiana. Wyszło jedynie kilka tomów. 48 Por. C e r i a, s Jednym z pre:numerat1orć1w podręcznej biblioteczki w czasie swoich st~diów na JeJ zasługi arcvd,~1eł ht. t. narodowej. Takich głosów było wiele.

18 28 KOSIŃSKI STANISŁAW 49 Wersja polska pt. Wiadomości Salezjańskie" ukazała się w Turynie za ks. Michała Rua. redaktorem pisma ks. Wiktor Grabelski 1902 Po jego śmierci przez pewien czas pełnił tę Hlond, późniejszy prymas Polski. Od 1916 roku zmieniło swą nazwę na Pokłosie Salezjańskie" i tym wychodziło w Polsce do 1949 roku, z przerwą wojenną. Obecnie nosi nazwę Nostra. salezjański".

19 DZIEŁA SALEZJAŃSKIE KSIĘDZA BOSKO 29 na i pocztę, co na dziennikarstwa. antyklerykalnej gazetę w stronę so Zob. C e r i a, s tego dzieła brzmi: di San Giovanni Bosco per cura di Don Eugenio Ceria. T Turyn Listy pochodzą z lat

20 30 KOSIŃSKI STANISŁAW 53 A uff r a y, oovvied.ział ks. Bosko do ówczesnego profesora seminarium J.'-Q.LUo;J}':;v, p~ć>żniejs.zejł:o papieża Piusa XI, gdy ten odwiedził go nowoczesne wyposażenie.

21 DZIEŁA SALEZJAŃSKIE KSIĘDZA BOSKO 31 lcuu'r".l '07nlCT znak n1 J rrn1pn jego serca. Z pomocą 54 Tamże s Zob. MB XI Cer i a, s Tamże.

22 32 KOSIŃSKI STANISŁAW że ks. Ceccarelli, do Jana Bosko z entuzjazmem relacjonuje: Fagnano Cassinis stateczny, Allavena niestrudzony na polu w nauczaniu religii...,...,... L,,...,, szanowani w mieście, a ich to prawda, 58 Tamże s Por. tamże s Zob. Idąc tedy nauczajcie. 100 lat misji salezjańskich. Red. S. Pruś. Kraków-Łódź 1976; R. F a r i n a. Wkład naukowy misji salezjańskich. Seminare" 1978.

23 DZIEŁA SALEZJAŃSKIE KSIĘDZA BOSKO 33 Colón, reszta osiedliła się w Almagro, zapoczątkowując powstanie instytutu, który stał się główną siedzibą salezjanek w tym kraju 61. Te i wyprawy misyjne miały na celu roztoczenie _ opieki nad młodzieżą w krajach latynoamerykańskich i nawracanie Indian. Toteż Święty czynił wszystko, by sprawa misji była traktowana przez nowe zgromadzenie jako największe posłannictwo w jego dziejach. Jeszcze na dwa lata przed śmiercią przygotował ostatnią, ósmą z kolei ekspedycję misyjną, złoz blisko trzydziestu misjonarzy i sześciu sióstr salezjanek. Wszyscy oni, po wylądowaniu w Montevideo w styczniu 1887 roku, musieli zatrzymać się w Villa Colón z powodu szalejącej cholery, by dopiero po jej wygaśnięciu udać się do miejsc przeznaczenia. Rzecz jasna, wszystkie te inicjatywy kosztowały ks. Bosko ogromnie wiele trudów, zabiegów i kłopotów. Nie chodziło o ludzi, którzy chętnie zgłaszali swój akces do pracy misyjnej, ale poważne zmartwienie sprawiały mu założone w Ameryce domy, które wpadły w ciężkie tarapaty finansowe. Ksiądz Cagliero szturmował o pomoc. Wtedy Bosko napisał okólnik, przełożony na język francuski, hiszpański, angielski i niemiecki, zwracając się z apelem o wsparcie, i w stu tysiącach egzemplarzy rozesłał po całej Europie. Do akcji włączyły się dzienniki. Zaczęły napływać większe i mniejsze ofiary, nie bez znaczenia dla tak pięknie rozpoczętego dzieła misyjnego, ratując jego podstawy. tych doświadczeń ten wielki Apostoł misji mógł cieszyć się osiągniętymi W ciągu 13 lat wyruszyło wypraw. temu można było wkrótce akcjami o charakterze misyjnym i młodzieżowym objąć niemal całą ijajrnr1..-..,..,. u".1 Amerykę oraz rozpocząć nawracanie Indian w Patagonii, Ziemi Ognistej i w innych regionach tego rozległego kontynentu. Tak powstało siedem ośrodków misyjnych w i 19 domów w Argentynie, Urugwaju, i Ekwadorze, wśród których były parafie, oratoria, kolegia dla młodzieży,...'"".:"_,...,..,... a nawet i księgarnie. Taką samą akcję, choć w mniejszym zakresie, rozwinęły siostry salezjanki, w niczym nie ustępując, zwłaszcza gdy o i męskiej gałęzi Zgromadzenia. Święty przeżył niejedną podniosłą chwilę jako skromną zapłatę za trudy, się podjął choćby odwiedziny po kilku latach pracy niektórych misjonarzy, rozgrzanych misyjnym zapałem. Wielką satysfakcją było dla ks. Bosko ustanowienie wikariatu apostolskiego w Północnej Patagonii, powierzonego i w Patagonii oraz w Ziemi Ognistej, której zarząd Stolica Apostolska zleciła ks. Fagnano. Ze szczególnym zadowoleniem wymes1enie Cagliero do godności VJLIJJl"-'-"'J...,1 i jego konsekrację w bazylice Wspomożycielki Wiernych w 7 grudnia 1884 roku. Lecz chyba najgłębiej przeżył na krótko przed swoją śmiercią spotkanie ze swym ukochanym synem duchowym, ks. Cagliero, gdy ten, powiadomiony o ciężkim stanie zdrowia Jana Bosko, przyjechał do Turynu przywożąc ze sobą małą Indiankę. Było w tym coś niezwykle wzruszającego, gdy 61 Cer i a, jw. s

24 -..,,aui...,u.., missions, South America. St. 62 A uff a y, s. 204.

25 DZIEŁA SALEZJAŃSKIE KSIĘDZA BOSKO 35