Początki władzy ludowej w Rejowcu. Protokół z powołania Komitetu Obywatelskiego w dniu r.

Transkrypt

1 Początki władzy ludowej w Rejowcu. Copyright 2009 Zdzisław Kalinowski (W cytowanych dokumentach, zachowano pisownię zgodną z oryginałem. Celowo pominięto u osób publicznych dane związane z narodowością, wyznaniem i inne, które zostaną udostępnione -,, Migracja w gminie Rejowiec,,. Komentarz ograniczono do niezbędnego minimum. Przypisy w tekstach, od autorskie, uściślająco wyjaśniające. ) Po ucieczce Niemców, na stanowisku wójta pozostał Stanisław Szablewski ( z nadania Niemców w czasie okupacji burmistrz Rejowca - narodowości ukraińskiej). Dnia 23 lipca 1944 roku do Rejowca wkroczyły wojska Armii Czerwonej ( ZSRR ). Tuż po wyzwoleniu Rejowca został powołany Komitet Obywatelski. Zachowały się dokumenty opisujące te wydarzenia. Do prezentacji wybrano o następującej treści: Protokół z powołania Komitetu Obywatelskiego w dniu r. Około godziny 10-tej do osady Rejowiec przyjechali przedstawiciele Polskiej Armii z oficerem Sztabu na czele. Ludność miejscowa zebrana w budynku gminy powitała ich entuzjastycznie, kwiatami, urządzono wspólne śniadanie. Po śniadaniu oficer Armii Polskiej zarządził zorganizowanie Polskiego Gminnego Komitetu, który objął administrację gminy. W jego obecności zebrani przedstawiciele wszystkich warstw społeczeństwa polskiego wybrali jednogłośnie Komitet Obywatelski w skład którego weszli : Lp Nazwisko i imię funkcja zawód 1 Sikorski Marian 1 przewodniczący aptekarz 2 Wójcik Jan członek komitetu piekarz 3 Policha Jan członek kom. rolnik 4 Wysocki Tomasz członek kom. pracownik cukrowni 5 Górny Jan członek kom. rolnik 1 Marian Sikorski, s. Hipolita, ur. 30 stycznia 1890 r. w Pawłowie, właściciel apteki w Rejowcu, był również właścicielem majątków w Wielobyczy, gmina Gorzków, powiat krasnostawski oraz w Łanowcach, gmina Łanowce, powiat krzemieniecki (Wołyń), które nabył w wyniku spadku po Antonim Drużyłowskim. m. in. prowadził współpracę gospodarczą z Cukrownią i Rafinerią "Trawniki" Sp. Akc Majątek w Łanowcach był pod opieką Ludwika Schraga, pełnomocnika Sikorskiego. W 1938 r. majątek w Łanowicach został rozparcelowany. Dokumenty rodziny Sikorskich z lat

2 Komitetowi Obywatelskiemu został powierzony tymczasowy Zarząd Gminy Rejowiec Komitet Obywatelski powołał do ochrony mienia publicznego i prywatnego Obywatelską Straż Bezpieczeństwa nad którą dowództwo powierzył p. Zającowi Aleksandrowi mieszkańcowi osady Rejowiec. Na powyższym protokół został zakończony i po przyjęciu go podpisany. Protokółował Przewodniczący / J. Ziobro / / M. Sikorski / Protokół Z odbytego w dniu 30 lipca 1944 roku w lokalu Gminnego Polskiego Komitetu Obywatelskiego w Rejowcu zebrania. Zebraniu przewodniczył mgr Sikorski Marian z Rejowca jako przewodniczący Gminnego Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego. Protokółował: Ziobro Józef pracownik gmin. K. W. N. Obecni na zebraniu : p. Szablewski Stanisław wójt Gminy Rejowiec p. Zając Józef Komendant Straży Obywatelskiej Członkowie Komitetu ; Policha Jan z Rejowca Wójcik Józef z Rejowca Wysocki Tomasz z Rejowca Górny Jan Rejowca oraz 21 przedstawicieli gromad gminy Rejowiec t.j. wsi Adamów, Aleksandrii Niedziałowskiej, Aleksandrii Krzywowolskiej, Bańkowszczyzny, Niedziałowic, Rybiego, Rejowca, Kobylego, Krzywowoli, Hruszowa, Marynina, Marysina, Majdanu Stajeńskiego, Majdanu Starego, Stajnego, Wereszcze Duże, Wereszcze, Wereszce Małych, Wólki Rejowieckiej i Zyngierówki. Zebranie zagaił przewodniczący p. Marian Sikorski wyjaśniając zebranym, ze w dniu 25 VII 1944r podczas przyjęcia Wojska Polskiego wkraczającego do Rejowca na wniosek Dowódcy Oddziału zebrani przedstawiciele osady Rejowiec wybrali z pośród siebie Gminny Komitet Polski celem objęcia administracji gminy Rejowiec. Wobec tego, że w zebraniu tym brali udział tylko przedstawiciele gromady Rejowiec, celem umożliwienia delegatom wszystkich gromad wchodzących w skład gminy Rejowiec udziału w wyborach, przewodniczący zgłasza wniosek w imieniu własnym jak i całego Komitetu wniosek w sprawie ustąpienia dotychczasowego Komitetu, prosząc 2

3 zebranych o dokonanie nowych wyborów, wyjaśniając równocześnie, iż ze względu na brak czasu w związku z wykonywaniem swojego zawodu jako aptekarz nie może brać udziału w pracach Komitetu służąc zawsze chętnie lecz dorywczo swoja radą 2. Zebrani po wysłuchaniu powyższego oraz porozumieniu się między sobą jednogłośnie uchwalili powołać do Komitetu na przewodniczącego p. Szablewskiego Stanisława z Rejowca dotychczasowego wójta a dotychczasowych członków Komitetu prosić o pełnienie swych obowiązków do dnia 2 VIII 1944r w którym ma odbyć się powtórne zebranie przedstawicieli gromad na którym ostatecznie zostanie ustalony skład Gminnego Komitetu. Na powyższym protokół został został zakończony i po przeczytaniu podpisany. Protokółował Przewodniczący /J. Ziobro / / M. Sikorski / Protokół Spisany w dniu 2.VIII.1944 roku zebrania delegatów 21 gromad gminy Rejowiec w sprawie wyboru członków Gminnego Komitetu : Przewodniczący Stanisław Szablewski - Sikorski Marian - Wójcik Jan - Policha Jan - Wysocki Tomasz oraz 21 członków przedstawicieli gromad po jednym z każdej gromady jak wsi : Adamów, Aleksandrii Niedziałowskiej, Aleksandrii Krzywowolskiej, Bańkowszczyzny, Niedziałowic, Rybiego, Rejowca, Kobylego, Krzywowoli, Hruszowa, Marynina, Marysina, Majdanu Stajeńskiego, Majdanu Starego, Stajnego, Wereszcze Duże, Wereszcze, Wereszce Małych, Wólki Rejowieckiej i Zyngierówki. Protokółował: Ziobro Józef - pracownik Gmin. K. W. N. Zebranie zagaił przewodniczący p. Szablewski Stanisław, który powołując się na oświadczenie członków Komitetu złożone na poprzednim posiedzeniu w sprawie rezygnacji zaproponował zebranym dokonanie wyborów Gminnego Komitetu Zebranie po wysłuchaniu powyższego, oraz porozumieniu się między sobą jednogłośnie wybrali : 1. p. Szablewskiego Stanisława z Rejowca na Przewodniczącego 2. p. Paprockiego Stanisława nauczyciela ze Stajnego na - członka 3. p. Kaczyńskiego Wacława -,, ,, - 4. p. Rosińskiego Edwarda prac. Cukrowni w Rejowcu na -,, - 5. p. Polichy Jana rolnika Rejowca -,, - 2 Był to zręcznie zaplanowany i wyreżyserowany wybieg dyplomatyczny.realia były następujące : 1 członek ZWZ AK rejonu V dowodzonego przez,, Rębacza,,. 2 właściciel okazałego domu i apteki, która podlegała nacjonalizacji. 3 zgodnie z obowiązującymi wówczas przepisami nie mógł mieszkać w Rejowcu ani najbliższej okolicy. 3

4 6. p. Kwiatkowskiego Stanisława z Rejowca -,, - 7.p. Czekierdzińskiego Bolesława z Rejowca -,, - Na powyższym protokół zakończono i po odczytaniu jego zgody rzeczywistością podpisano. Protokółował Przewodniczący / J. Ziobro / / St. Szablewski / 1 Policha Jan Rejowiec 2 Madeński Kazimierz Rejowiec 3 Rosiński Ignacy Kobyle 4 Kremski Michal Rybie 5 Majewski Jan Niedzialowice 6 Krawczyk Jan Al. Niedzialowska 7 Czuluk Tomasz Marysin 8 Słomczyński Marceli Wereszcze Duże 9 Mazurek Władysław Zyngierówka 10 Oleksiejuk Władysław Krzywowola 11 Michalak Henryk Morawinek 12 Kociuba Michał Siedliszczki Radni Gminnej Rady Narodowej w Rejowcu Rejowiec dn, r W krótkim czasie po wyzwoleniu gminy Rejowiec powołana została Gminna Rada Narodowa z siedzibą w Rejowcu. Z protokółu : Protokół Nr 2 posiedzenia Gminnej Rady Narodowej w Rejowcu odbytego w dniu r w lokalu Rady zwołanego przez Przewodniczącego Komitetu Wyzwolenia Narodowego na podstawie okólnika Nr 1 Delegatury Miejskiej Rady Narodowej dla zorganizowania Powiatowej Rady Narodowej powiatu chełmskiego z dnia 3 VIII44 roku. Na zebraniu przewodniczył Stanisław Szablewski, protokołował Ziobro Jozef pracownik GRN. Obecni na zebraniu radni : Policha Jan, Madeński Kazimierz, Rosiński Ignacy, Kremski Michał, Majewski Jan, Czuluk Tomasz, Mazurek Władysław, Oleksiejuk Władysław, Michalak Henryk, Kociuba Michał. Nieobecni radni : Krawczyk Jan, Sławiński Marceli nieobecności swej nie usprawiedliwili. Członkowie Gminnej Rady Narodowej w Rejowcu Wykaz sporządzony dnia 15 listopada 1944 roku. Lp Nazwisko i imię Ugrupowanie partyjne funkcja 1 Mazurek Władysław Stronnictwo Ludowe przewodniczący 2 Kociuba Michał,, zastępca przewodniczącego 3 Policha Jan,, członek rady 4

5 4 Kremski Michał,,,, 5 Oleksiejuk Władysław,,,, 6 Czuluk Tomasz,,,, 7 Krawczyk Jan,,,, 8 Majewski Stanisław,,,, 9 Sławiński Marceli,,,, 10 Madejski Kazimierz Polska Partia Socjalistyczna,, 11 Rosiński Ignacy,,,, 12 Michalak Henryk,, Copyright 2009 Zdzisław Kalinowski Sprawami związanymi z aprowizacją Armii Czerwonej zajmował oddelegowany przez nich oficer, lejtnant Zajciw. W dniu 19 listopada 1944r. powołano Tymczasowy Zarząd Gminny PPS w Rejowcu. Protokół Nr 11/2 na posiedzenia Gminnej Rady Narodowej w Rejowcu odbytego dnia 7 lutego 1945 roku Uchwałą nr. 39 przemianowano w os. Rejowiec ul. Kolejową na Partyzancką. Powołano też do życia Gminny Komitet Szkolny rekrutujący się z rożnych kół i sfer w składzie : 1 Ob. Zwierzyński Stanisław z ramienia nauczycielstwa 2 Ob. Bessert Piotr z ramienia organizacji politycznych 3 3 Ob. Senyka Jan z ramienia spółdzielczości 4 Ob. Mikulskiego z ramienia organizacji rolniczych 5 Ob. Cegłowskiego Wacława z ramienia organizacji społecznych, który zajmie się organizacją szkoły Rolniczej na terenie gm. Rejowiec. ( w podpisie ) Przewodniczący GRN Protokólant /Kociuba Michał / / St. Gorniecki / Protokół Nr 12/3 Z pierwszego plenarnego zebrania Gminnej Rady Narodowej w Rejowcu utworzonej na zasadzie art. 6 ustawy o organizacji, zakresie działania Rad Narodowych z dnia 11 IX 1944 roku odbytego w lokalu tejże Rady w dniu 23 lutego 1945 roku z udziałem Zarządu Gminnego : Przewodniczący : Ob. Kociuba Michał Protokólant ; Górniecki Stefan. Obecni na zebraniu : 1 Ob. Ostrowski Franciszek 2,, Panasiuk Władysław 3,, Pędziński Władysław 4,, Oleksiejuk Władysław 5,, Parada Jan 6,, Burszczan Jan 7,, Czuluk Tomasz 8 Grzywna Władysław 9,, Panasiuk Konstanty 3 Sekretarz Gminnego Koła PPS w Rejowcu 5

6 10,, Majewski Jan 11,, Bessert Piotr 4 12,, Słomczyński Paweł 13,, Kociuba Michał 14,, Sławiński Marceli 15,, Nowak Michał 16,, Grel Jan 17,, Barczak Włodzimierz Nieobecni na zebraniu i nieusprawiedliwieni : 1 Ob.. Pleszczynski Jozef 2,, Jakubiec Antoni 3,, Kremski Michał 4,, Lewicki Jozef. Obecni członkowie Zarządu : 1 Ob. Krawczyk Jan podwójci 2,, Oleksiejuk Tomasz - ławnik 3,, Madeński Kazimierz 4,, Policha Jan Oraz zaproszeni goście : 1 Ob.. Zwierzyński Stanisław jako przedstawiciel nauczycielstwa 2,, Ceglowski Wacław jako przedstawiciel Polskiego Komitetu Opiekuńczego Copyright 2009 Zdzisław Kalinowski Protokół Nr 3 21/3 z dnia 3 lutego 1946 roku GRN w Rejowcu w pkt. 3 - w sprawie utworzenia sołectwa z gromady Kobyle, które obecnie nie odpowiada warunkom przedwojennym, albowiem zostały stworzone nowe gospodarstwa z reformy rolnej a do administracji, którego wchodzą następujące miejscowości : 1 Wieś Kobyle 2 Popówka kolonia 1 Cukrownia Rejowiec 2 Resztówka Rejowiec 3 Kostunin kolonia Gminna Rada Narodowa zrozumiawszy Zarząd Gminy jednogłośnie postanowiła : Uchwała Nr 62 Doceniając ważność załatwiania wszelkich spraw i dobro obywateli gromady Kobyle dzieli gromadę Kobyle na : Gromadę Kobyle łącznie z Popówką jedno sołectwo, Zaś Cukrownia Rejowiec, Resztówka Rejowiec i folwark Kostunin drugie sołectwo. Sołtysi gminy Rejowiec stan na dzień 20 sierpnia 1946 roku. 1 Ostrowski Bolesław 1 Siebielec Jan 4 Bessert Piotr i Maria, małżonkowie zostali zabici w dniu 18 kwietnia 1945 roku, przez oddział,, Kani,,.Uratowała się córka, dwojga imion,barbara Bogumiła. 6

7 2 Rataj J ózef 3 Jakubiec Antoni 4 Dymczuk Stanisław 5 Kliszcz Jan 6 Sachadel Jan 7 Lewczuk Jan 8 Moniakowski Aleks 9 Kość Eliasz 10 Barczak Włodzimierz 11 Górski Władysław 12 Górski Józef 13 Hick Stefan 14 Sacharczuk Bronisław 15 Kochański Aleksander 16 Kwiatkowski Mieczysław 17 Birszen Jan 18 Błaszczuk Stefan 19 Misiura Julian 20 Szczepański Kazimierz 21 Holuk Wacław Copyright 2009 Zdzisław Kalinowski Zgodnie z obowiązującym podziałem administracyjnym w skład Gminy Rejowiec w roku 1946 wchodziły następujące gromady : 1 Adamów Kolonia 2 Aleksandria Krzywowolska 3 Aleksandria Niedziałowska 4 Bańkowszczyzna 5 Hruszów 6 Kobyle 7 Krzywowola 8 Majdan Stajne 9 Majdan Stary 10 Marynin 11 Marysin 12 Morawinek Osiedle 13 Niedziałowice 14 Rejowiec Osada 15 Rybie 16 Siedliszczki 17 Stajne 18 Wereszce Duże 19 Wereszce Małe 20 Wólka Rejowiecka 21Zyngierówka Sprawozdanie z dnia 20 sierpnia 1946 roku. 7

8 Wykaz Przewodniczących Gminnego Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego oraz władz gminnych w Rejowcu w pierwszych latach po okupacji : Lp Nazwisko i imię funkcja data powołania 1 Sikorski Marian Przewodniczący Gminnego Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego 30 lipiec 1944 r 2 Szablewski Stanisław wójt 30 lipiec 1944 r 3 Szablewski Stanisław Przewodniczący Gminnej Rady Narodowej 14 sierpień 1944 r 4 Nazaruk Władysław Przewodniczący GRN 30 wrzesień 1944r 5 Kociuba Michał Zastępca Przewodniczącego GRN 30 wrzesień 1944r 6 Nazaruk Władysław wójt 30 wrzesień 1944r 7 Kociuba Michał zastępca wójta 30 wrzesień 1944r 8 Kociuba Michał Przewodniczący GRN 7 luty 1945 r 9 Kremski Michał Zastępca Przewodniczącego GRN 7 luty 1945 r 10 Nazaruk Władysław wójt 7 luty 1945 r 11 Szablewski Stanisław został aresztowany 7 luty 1945 r 12 Grela Jan Przewodniczący GRN 1.czerwca 1945 r 13 Krawczyk Jan wójt 18 lipiec 1945 r 14 Krawczyk Jan wójt 11 sierpień 1945 r Uchwała Nr Czuluk Tomasz Przewodniczący GRN 10 stycznia 1946 r. Uchwała Nr Policha Jan wójt 31 sierpień 1946 r Uchwała Nr Ostrowski Marian pod wójt w 1947 r do27października 1949 r Zarząd Gminy Lp Nazwisko i imię data powołania 1 Madeński Kazimierz 07 lutego 1945 r 2 Policha Jan 07 lutego 1945 r 3 Oleksiejuk Tomasz 07 lutego 1945 r Rota ślubowania członka rady narodowej.,, Ślubuję uroczyście, jako czlonek rady narodowej, według najlepszego mego zrozumienia i zgodnie z sumieniem, rzetelnie przysparzyć dla dobra Narodu Polskiego, stać na straży jego praw demokratycznych i czynić wszystko w miarę swoich sił i uzdolnień dla umacniania niepodleglości i pomyślnego rozwoju Rzeczypospolitej Polskiej,,. 8

9 Sprawy różne : Wybrano losowo część spraw (ważnych i mniej ważnych ), którymi żyli mieszkańcy Rejowca i ówcześni włodarze gminy. Tuż po zakończeniu działań wojennych czyniono starania o odszukanie zaginionego Antoniego Ludwika Budnego. Poniżej fragment jedno z pism poszukiwawczych : ( ),, Próbowano poszukiwać zaginionego Antoniego Ludwika Budnego przez Polski Czerwony Krzyż ale bez rezultatu. Los jego jest nadal nieznany. Zarząd Gminy w Rejowcu Rejowiec dn. 3 VIII 1945 r ,, Tymczasową właścicielką majątku Rejowiec była ob. Orzechowska Julia ,, W protokóle z 1 października 1945 roku GRN w Rejowcu zapisano : Uchwałę Nr 8 - w sprawie przystąpienia do uruchomienia w os. Rejowiec jarmarków, które odbywałyby się w poniedziałki każdego tygodnia ,, Protokół Nr 20/ 19/10 Z zebrania Gminnej Rady Narodowej z dnia 24 października 1945 roku. W pkt 7 utworzenie jarmarków w osadzie Rejowiec. -,,. Co zaś tyczy się drugiej sprawy, takowa otrzymała aprobatę wszystkich radnych, z wnioskiem o ile są możliwości uruchomienia w os. Rejowiec jarmarków, wyjednanie przez Zarząd Gminy w odpowiednich czynnikach należytego zezwolenia.,, ,, W Protokóle Nr20 z roku decyzję o utworzeniu w każdym sołectwie tzw. Wiejskich Służb Porządkowych, prosząc jednocześnie władze powiatu o ich odpowiednie uzbrojenie ,, Rejowcu.!6 grudnia 1945 roku partyzanci z oddziału,, Młota,, zastrzelili komendanta MO w ,, Rada Gminy powiadomiła mieszkańców Rejowca z treścią pisma,,ogłoszenie,, które wpłynęło do tegoż urzędu : Tymczasowy Zarząd Państwowy Rejowiec Lublin dn r Zjednoczenia Fabryki Portland- Cement B.B.K. Lublin 16 79,, Firley,, Dyrekcja Fabryki w Rejowcu Lubelskim Ogłoszenie 9

10 Podaje się do wiadomości, że fabryka nasza przyjmuje ludzi do pracy, którzy będą zatrudnieni w charakterze strażników niemieckich jeńców wojennych ,, W maju 1946 roku miejscowa Straż Ogniowa na własne cele odegrała sztukę p.t.,, Panna Rekruta,,, która na ogół wypadła imponująco. Cel i dochód zbierania na kupno samochodu dla straży ,, Uchwała Nr 22 z 10 maja 1946 roku Gminnej Rady Narodowej w Rejowcu.,, W związku z koniecznością budowy w miasteczku Rejowiec Domu kultury, Zarząd Gminy postanawia zwrócić się do kompetentnych władz z prośbą o zezwolenie dokonania remontu ( budowa dachu ) budynku byłego kościoła po unickiego w Rejowcu na wyszczególniony wyżej dom Kultury.,, ,, W roku 1946 funkcję komendanta posterunku Milicji Obywatelskiej w Rejowcu pełnił Wilk Antoni, służył też Wrześniewski Stanisław ,, Budynek Ośrodka Zdrowia - Należy uściślić,że budynek w raz z działką na której został wybudowany, a w którym mieścił się po wojnie Ośrodek Zdrowia, był do 1939 roku własnością Pierwszego Towarzystwa Pożyczkowego w Rejowcu, w okresie okupacji niemieckiej siedzibę miał posterunek policji polskiej (,, granatowych,, ), po wyzwoleniu mimo złego stanu technicznego ( zerwany dach w wyniku silnej burzy, która przeszła nad Rejowcem ) znaleźli w nim tymczasowe schronienie przesiedleńcy, uciekinierzy i Żydzi uratowani z szoah. Następnie przystosowano go na potrzeby rejowieckiej służby zdrowia ,, Partyzancki oddział,, Młota,, w dniu 8 października 1946 roku przeprowadził udaną akcję rekwizycji cukru w Cukrowni Rejowiec. Partyzanci rozbroili dwóch strażników ochrony fabryki i zabrali samochód wyładowany cukrem ,, W dniu 13 października 1946 roku odbył się Wielki Zjazd Wszystkich Chłopów w, którym czynny udział brała delegacja rolników z gminy Rejowiec ,, Ze sprawozdania działalności Rady Gminnej w Rejowcu z dnia roku. ( ),, Łaźnia wzniesiona podczas okupacji niemieckiej, budynek dobry murowany,urządzenia w komplecie wewnętrzne, lecz brak siły napędowej wody, bowiem ręczna pompa nie jest w stanie zaopatrzyć takowej w dostatecznej ilości wody, to też należałoby wstawić pompę wirową zamiast zwykłej i motorek elektryczny a wówczas zadanie byłoby jasne i osada miałaby doskonała łaźnię, nawet rentowną ,, Fabryka Wód Gazowych i Lemoniady mieści się w budynku łaźni nieczynnej własność Sp. Sp.,, Zgoda,, ,, W pkt. 2 W sprawie urządzenia nawierzchni twardej na ulicy Dąbrowskiego w Rejowcu z gruzu rumowisk pożydowskich domów systemem szarwarkowym przewidziane w planie roku bieżącego 1947 na wniosek ob. Wiśniewskiego Pawła ze Stajnego Gminnej Rady Narodowej w Rejowcu. Do wywożenia gruzu po zniszczonych domach żydowskich przy Rynku wypożyczono z Cukrowni Rejowiec 10

11 kolejkę wąskotorową. Gruz posłużył do utwardzania dróg i ulic w Rejowcu. Mówi o tym Uchwała Nr.139 z dnia 27 marca 1947 roku ,, cdn. - w najbliższym czasie.,, PZPR - owski stalinizm rejowiecki,,. ( Więcej o historii powojennej Rejowca, w obszernym opracowaniu,, Zarys dziejów oświaty w Rejowcu ,,) 11