STAROSTWO POWIATOWE W RADZYNIU PODLASKIM POWIATOWE CENTRUM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO KATALOG ZAGROŻEŃ PRZECIWKO ZDROWIU I ŻYCIU LUDZI

Transkrypt

1 STAROSTWO POWIATOWE W RADZYNIU PODLASKIM POWIATOWE CENTRUM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO KATALOG ZAGROŻEŃ PRZECIWKO ZDROWIU I ŻYCIU LUDZI NA TERENIE POWIATU RADZYŃSKIEGO (ZAGROŻENIA LOKALNE I PONADLOKALNE) Radzyń Podlaski

2 KATALOG ZAGROŻEŃ (LOKALNYCH I PONADLOKALNYCH) PRZECIWKO ZDROWIU I ŻYCIU LUDZI NA TERENIE POWIATU RADZYŃSKIEGO I. CZYNY KRYMINALNE 1. Zabójstwa 2. Rozboje, wymuszenia, kradzież, kradzież z włamaniem 3. Bójki i pobicia, uszkodzenia ciała, 4. Nielegalne posiadanie broni palnej, amunicji lub materiałów wybuchowych 5. Przestępstwa narkotykowe II. III. IV. WYKROCZENIA 1. Przeciwko bezpieczeństwu i porządkowi na drogach 2. Przeciwko mieniu 3. Przeciwko porządkowi i spokojowi publicznemu 4. Przeciwko innym przepisom Kodeksu Wykroczeń oraz ustaw szczególnych ZAGROŻENIE POŻAROWE 1. Budynków 2. Lasów 3. Instalacji stałych 4. W transporcie ZAGROŻENIA SPOWODOWANE SIŁAMI NATURY SILNE WIATRY 1. Zniszczenia obiektów budowlanych lub ich części 2. Powalone drzewa 3... PODTOPIENIA 1. Silne opady deszczu 2. Gwałtowne topnienie śniegu 3.. GWAŁTOWNE WAHANIA TEMPERATUR 1. Silne mrozy (zawieje i zamiecie śnieżne) 2. Długotrwałe upały 3. Susze WYŁADOWANIA ATMOSFERYCZNE GRADOBICIE

3 V. POWAŻNE PRZERWY W ZASILANIU W ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ, WODĘ, GAZ 1. Awaria systemów energetycznych, wodociągowych i gazowych 2. VI. POWAŻNE ZAKŁÓCENIA W TRANSPORCIE - KATASTROFY 1. Wypadki - komunikacji drogowej, kolejowej, lotniczej 2. Przewóz materiałów szczególnie niebezpiecznych - związane z nim zdarzenia 3. VII. KATASTROFY BUDOWLANE 1. Podczas prowadzonych robót budowlanych w obiekcie 2. W użytkowanym obiekcie budowlanym 3. VIII. ZAGROŻENIA CHEMICZNE (toksyczne środki przemysłowe i inne związki w instalacjach stałych - zakłady pracy, transporcie kołowym - drogowy, kolejowy) 1. Uwalnianie niebezpiecznych substancji chemicznych 2. Zdarzenia związane z przewożeniem substancji toksycznych 3. Kradzież środka toksycznego 4.. IX. ZAGROŻENIA RADIACYJNE 1. Awarie elektrowni jądrowych (w sąsiedztwie granic Polski) 2. Przewóz materiałów radioaktywnych 3. Przewóz urządzeń wydzielających promieniowanie jonizujące 4. X. ZAGROŻENIA EPIDEMIOLOGICZNE 1. Borelioza 2. Zatrucia pokarmowe salmonellozowe 3. Wirusowe zapalenie wątroby typu B i C 4. Grypa 5. Choroba meningokokowa 6. Wirusowe zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych 7. Płonica 8. Gruźlica

4 XI. EPIZOOTIE CHORÓB ZWIERZĄT 1. Pryszczyca zwierząt 2. Wścieklizna zwierząt 3. Wysoce zjadliwa grypa ptaków d. pomoru drobiu (HPAI) 4. Wąglik 5. Włośnica 6. XII. NIEWYPAŁY I NIEWYBUCHY XIII. DZIAŁANIA TERRORYSTYCZNE I DYWERSYJNE 1. Podłożenie ładunku wybuchowego 2. Bioterroryzm podłożony proszek, przesyłki niewiadomego pochodzenia tj. wąglik, wirus ospy, jad kiełbasiany, laseczka wąglika 3. Zatrucie terenu wodonośnego lub ujęcia wody 4.. XIV. DEMONSTRACJE, ZAMIESZKI 1. Blokady dróg 2. Imprezy masowe 3.. XV. PATOLOGIA SPOŁECZNA 1. Alkoholizm 2. Narkomania 3. Przemoc w rodzinie 4. Demoralizacja dzieci i młodzieży 5. Agresywne zachowanie młodzieży 6. Bezrobocie 7. Obniżenie minimum socjalnego 8. Degradacja rodziny 9. Wykluczenie społeczne 10. Bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych 11..

5 Definicje zagrożeń Pożar - niekontrolowany proces palenia materiałów palnych w miejscu do tego nie przeznaczonym. Powstaje zarówno w wyniku czynników zewnętrznych (np. zaprószenie ognia), jak i wewnętrznych (np. reakcje chemiczne egzotermiczne). Bioterroryzm - to bezprawne, nielegalne użycie czynników biologicznych wobec ludzi z zamiarem wymuszenia jakiegoś działania lub zastraszenia rządu i ludności cywilnej dla osiągnięcia celów osobistych, politycznych, społecznych lub religijnych. W tym celu mogą być użyte bakterie, riketsje, wirusy lub materiały z nich pochodzące oraz różnego rodzaju toksyny przez nie wytwarzane. Sytuacje, które mogą świadczyć o oznakach ataku bioterrorystycznego: duża liczba niewyjaśnionych zachorowań lub zgonów w pewnym czasie i o podobnych objawach, dotyczących np. występowania zmian na skórze lub na błonach śluzowych, objawów uszkodzenia układu nerwowego czy układu oddechowego, nagły wzrost zachorowań i umieralności w wyniku znanych chorób, wystąpienie nietypowych dla czasu i miejsca zachorowań, pojawienie się dziwnych chorób, nietypowy sposób transmisji chorób, niewyjaśniony wzrost zachorowań na chorobę endemiczną. Burza - zjawisko atmosferyczne, podczas którego występują intensywne ulewne opady. Często połączone z wyładowaniami atmosferycznymi i silnym wiatrem. Epidemia - szybkie rozprzestrzenianie się ostrych chorób zakaźnych i niezakaźnych wśród ludzi (epizootia - wśród zwierząt, epifitia - wśród roślin). Epidemia może stać się przyczyną klęski żywiołowej. Choroby zakaźne powodowane są przez mikroby (bakterie, wirusy, riketsje, grzyby). Epizootia, epizoocja- epidemia choroby zakaźnej u zwierząt, zarówno dzikich, jak i hodowlanych. Ze względu na nasilanie się chorób odzwierzęcych w populacji ludzkiej, związane z przechodzeniem z hodowli drobnotowarowej zwierząt użytkowych na hodowlę wielkotowarową. użytkowych na hodowlę wielkotowarową. Epidemia pojawiająca się wśród zwierząt stanowi sygnał alarmowy dla służb sanitarno-przeciwepidemicznych do natychmiastowego wprowadzenia działań profilaktycznych w populacji ludzi. Gradobicie - zjawisko meteorologiczne polegające na opadzie bryłek lodu o średnicy 0,5-5 cm. Najczęściej występuje w ciepłej porze roku. Towarzyszą mu wyładowania atmosferyczne. Burza - zjawisko atmosferyczne, podczas którego występują intensywne ulewne opady. Często połączone z wyładowaniami atmosferycznymi i silnym wiatrem. Huragan - silny, porywisty wiatr wiejący z prędkością powyżej 120 km/h. Sieje spustoszenie, łamie i wyrywa drzewa, niszczy budynki. Powstaje w wyniku opadania chłodnych mas powietrza i zderzenia frontów atmosferycznych.

6 Katastrofa budowlana - katastrofą budowlaną jest niezamierzone, gwałtowne zniszczenie obiektu budowlanego lub jego części, a także konstrukcyjnych elementów rusztowań, elementów urządzeń formujących, ścianek szczelnych i obudowy wykopów. Katastrofa komunikacyjna - to zderzenie pojazdów mechanicznych uczestniczących w ruchu drogowym (kolejowym), ale też upadek statku powietrznego (może powodować przerwy w komunikacji). Katastrofą komunikacyjną jest także zderzenia pojazdu z przeszkodą lub kolizja pojazdów uczestniczących w ruchu drogowych z pojazdami szynowymi. Powódź - to wezbranie wody w ciekach naturalnych, zbiornikach wodnych, kanałach lub na morzu, podczas którego woda po przekroczeniu stanu brzegowego zalewa doliny rzeczne albo tereny depresyjne i powoduje zagrożenia dla ludności i mienia. Podtopienie zalanie terenów w wyniku deszczu nawalnego, lub spływu wód po zboczach lub stokach na terenach górskich i falistych. Podtopienie może wystąpić jeśli obfity śnieg leży na zamarzniętym gruncie, a w okresie roztopowym nastąpi gwałtowny wzrost temperatury powietrza, pokrywa śnieżna stopi się szybko i w krótkim czasie pojawi się duża ilość wody. Skażenie radiacyjne - może nastąpić w wyniku uwolnienia substancji promieniotwórczej podczas awarii reaktorów atomowych albo w trakcie przewozu substancji radioaktywnych. Susza - długotrwały okres bez opadów atmosferycznych lub z dużym ich niedoborem. Terroryzm - to szeroki termin określający użycie siły lub przemocy w stosunku do osób lub własności, którego celem jest zastraszenie, przymuszenie, okup lub spełnienie żądań politycznych albo religijnych. Akt terroru ma wywołać strach w jak największej części społeczeństwa i dać odczucie, że władza jest bezsilna wobec takich poczynań. Skutkiem terroryzmu jest najczęściej duża liczba ofiar, uszkodzenia budynków, ale też i zakłócenia w dostępie do podstawowych usług. Toksyczne środki przemysłowe - to substancja albo mieszanina substancji, które ze względu na swoje właściwości chemiczne mogą powodować skomplikowane problemy ekologiczne, mające bezpośredni wpływ na życie. Taką substancją niebezpieczną może być surowiec, półprodukt, produkt, odpad lub substancja powstała w wyniku awarii. Trąba powietrzna - wirowy ruch powietrza, powstający w chmurze burzowej, rozwija się on do postaci wielkiego rękawa lub ogona. Podstawa trąby przy powierzchni ziemi może liczyć do 30 metrów. Trąba powietrzna osiąga wysokość metrów i może przemieścić się na odległość około km. Siła trąby jest tak duża, że może ona porwać człowieka, zwierzęta, elementy budynku, samochody. Wichura - wiatr wiejący z prędkością powyżej 75km/h. Może powodować uszkodzenia budynków, łamać i wyrywać drzewa. Wyładowania atmosferyczne - gigantyczne, elektryczne wyładowania w atmosferze połączone z piorunami liniowymi i kulistymi. Pioruny te mogą powodować ciężkie porażenia, a nawet śmierć.

7 Śnieżyce - to intensywny opad śniegu z towarzyszącym mu porywistym wiatrem. Podczas trwania śnieżycy wiatr przenosi zarówno śnieg spadający, jak też podnoszony z powierzchni pokrywy śnieżnej. Niewypał amunicja zawierająca ładunek miotający, która nie wypaliła mimo stworzenia odpowiednich warunków do tego procesu. Podobnym pojęciem jest niewybuch, który odnosi się jednak nie do ładunku miotającego lecz do ładunku wybuchowego. Pojęcie niewypału używa się wobec dwóch rodzajów amunicjiwybuchającej z siłą mniejszą od detonacji, oraz zapalającej się. Generalnie pojęcie odnosi się do środków zawierających materiał wybuchowy o charakterze miotającym, czyli takich, w których wybuch ma charakter deflagracji, mogą to być jednak także inne naboje, np. ze sprężonym gazem. Niewypałem może stać się również spłonka lub inny zapalnik. Oprócz nabojów, niewypałami mogą stać się również inne środki zawierające materiały wybuchowe deflagrujące, np. materiały hukowe, ale także różnego rodzaju inne środki pirotechniczne, nawet nie deflagrujące, ale np. spalające się gwałtownie lub mogące się palić bez dostępu powietrza z zewnątrz. Do niewypałów zalicza się również środki zapalające się, np. race świetlne, świece dymne itp. Przyczyną powstania niewypału może być nie uruchomienie lub złe działanie zapalnika, zmiany chemiczne w samym materiale itp. Za niewypały nie uważa się środków właściwie składowanych, a jedynie te, które zostały użyte, ale nie zadziałały, lub zadziałały nieprawidłowo, skutkiem czego mogą nadal stanowić niebezpieczeństwo. Oprócz tego za niewypały uważa się również środki pozbawione właściwego nadzoru i kontroli, np. gdzieś wykryte, niewiadomego pochodzenia, uszkodzone, przeterminowane itp. Sposób obchodzenia się z niewypałami oraz metody ich niszczenia regulują szczegółowo odpowiednie instrukcje dla saperów. Przede wszystkim zabroniony jest jakikolwiek kontakt osób postronnych z niewypałami, gdyż środki tego typu zachowują zazwyczaj swoją aktywność przez bardzo długi czas i może się zdarzyć, iż bardzo delikatny bodziec (np. poszturchnięcie) spowoduje eksplozję niewypału. Materiał wybuchowy to pojedynczy związek chemiczny lub mieszanina kilku związków chemicznych, która jest zdolna w odpowiednich warunkach do gwałtownej reakcji chemicznej o charakterze egzotermicznym, której towarzyszy wydzielenie wielkiej ilości produktów gazowych w postaci wybuchu (detonacji lub deflagracji). Prawdopodobnie pierwszym materiałem wybuchowym był wynaleziony w Chinach proch czarny. Inicjacja reakcji, której ulega materiał wybuchowy, wymaga bodźców zewnętrznych. Mogą one być rozmaite w zależności od charakteru materiału wybuchowego. Może to być np.: działanie mechaniczne (wybuch innego materiału, uderzenie, potarcie, a czasem nawet lekki dotyk), ogrzanie, dopływ światła lub prądu elektrycznego, czy też kontakt z inną substancją chemiczną. Materiały wybuchowe dzieli się, ze względu na zastosowanie, na: inicjujące np. piorunian rtęci, azydek ołowiu; są to materiały o stosunkowo słabej mocy detonacji, a ich podstawową cechą jest szczególnie duża podatność na bodźce zewnętrzne; służą do zapoczątkowania reakcji w materiałach o mniejszej podatności na bodźce lub do wywołania reakcji w jakiś szczególny sposób kruszące np. kwas pikrynowy, trotyl, nitrogliceryna, dynamity, heksogen; są to materiały o najgwałtowniejszej detancji (najkrótszym czasie przebiegu reakcji), a więc największej sile działania; z reguły wymagają

8 zapoczątkowania reakcji wybuchowej przez inny materiał wybuchowy; dodatkowo dzieli się je na materiały o normalnej sile działania (trotyl), o zwiększonej sile działania (PMW,tretyl,pentryl,heksogen) i o zmniejszonej sile działania miotające np. proch czarny, azotan celulozy; są to materiały stosunkowo powoli wybuchające, natomiast ich podstawową cechą jest maksymalnie duża ilość gazowych produktów reakcji; służą do napędzania broni palnej bezpieczne materiały, którym podczas wybuchu nie towarzyszy płomień; są to materiały specjalnego przeznaczenia, np. w kopalniach zagrożonych wybuchem gazów palnych masy pirotechniczne materiały o specjalnej charakterystyce wybuchu, służące do wywoływania rozmaitych efektów, takich jak: duży huk, duży błysk, błysk w określonym kolorze, duża ilość dymu, emanacja iskier itp. Te same materiały wybuchowe mogą mieć odmienną charakterystykę wybuchu, w zależności od szeregu czynników, takich jak: rodzaj inicjacji, rozległość tej inicjacji, stopień rozproszenia w otoczeniu, stopień koncentracji (np. proszek, sprasowanie), stopień jednolitości (w przypadku mieszanin), grubość materiału w najszerszym miejscu, temperatura materiału wybuchowego, obecność spowalniaczy oraz warunki samej reakcji czyli sposób opakowania materiału wybuchowego. Jakkolwiek materiały rozszczepialne, stosowane w bombach atomowych nie są materiałami wybuchowymi w sensie podanej tu definicji, to jednak czasami są do nich zaliczane, ze względu na zbliżony, choć znacznie silniejszy efekt, jaki wywołują w momencie rozpoczęcia reakcji łańcuchowej. Do materiałów wybuchowych zalicza się m.in.: amatol, amonity, ANFO, azotan 1,2- propanodiolu, azotan celulozy, azydek ołowiu, C-4, dynamit, heksogen, HMTD, kwas pikrynowy, miedziankit, nitrogliceryna, nitroguanidyna, oktogen, pentryt, pikrynian amonu, piorunian rtęci, piorunian srebra, proch bezdymny, proch błyskowy, proch czarny, saletrol, styfninian ołowiu, TCAP, tetranitrometan, tetrazen, trinitrobenzen, trotyl, trijodek azotu. Zagrożenia radiacyjne - Na terytorium Polski nie ma źródeł promieniowania jonizującego dużej mocy, np. elektrowni jądrowej. Jednakże występuje wiele urządzeń wykorzystujących izotopy promieniotwórcze (np. w medycynie). Zagrożenia radiacyjne mogą także wystąpić podczas transportu materiałów promieniotwórczych. Zagrożenia radiacyjne o wysokiej skali mogą również wystąpić na terenie naszego kraju w wyniku awarii elektrowni jądrowych zlokalizowanych na terenie państw ościennych. Całkowicie nie można także wykluczyć zagrożeń związanych z militarnym lub pozamilitarnym (np. atak terrorystyczny) użyciem broni atomowej. Substancje niebezpieczne Amoniak - gaz bezbarwny, silnie żrący, trujący i palny w każdej temperaturze. W zetknięciu z niektórymi substancjami stwarza zagrożenie wybuchowe. Jest lżejszy od powietrza, sprzyja to gromadzeniu się go w górnych partiach pomieszczeń.

9 Duże stężenie wywołuje obfite łzawienie, ból oczu, duszność, zawroty, wymioty. Wynikiem zatrucia mogą być zaburzenia psychiczne i neurologiczne, a także utrata wzroku. Poszkodowanego należy wynieść z zagrożonej strefy. Jak najszybciej przemyć oczy i skórę wodą. Zmienić mu odzież. Podać do wypicia mleko z sodą. W przypadku duszności podać tlen. Oparzoną skórę zlać wodą. Benzyna - bezbarwna, przezroczysta ciecz o charakterystycznym zapachu dla mieszaniny węglowodorów alifatycznych i nasyconych aromatycznych. Łatwopalna substancja. Nie rozpuszcza się w wodzie, natomiast dobrze w rozpuszczalnikach organicznych (aceton, eter). W przypadku kontaktu ze skórą należy usunąć natychmiast skażoną odzież i obuwie, spłukiwać dużą ilością wody przez 10 minut. Jeżeli benzyna dostanie się do oka należy jak najszybciej wymyć z niego benzynę. W przypadku spożycia (przy zachowanej przytomności) należy podać 2 opakowania (10 mg) aktywnego węgla drzewnego rozcieńczonego w 500 ml wody. Chlor - gaz o barwie zielonożółtej. Charakteryzuje się ostrym, duszącym zapachem. Jest cięższy od powietrza. Po wydostaniu się ze zbiornika rozprzestrzenia się z wiatrem (w postaci obłoku) nad powierzchnią ziemi. Powoduje podrażnienia błon śluzowych oczu, nosa i górnych dróg oddechowych. Wywołuje łzawienie, kichanie, ślinotok i kaszel - połączone z bólami głowy i w okolicy mostka. Przy wyższych stężeniach występuje obrzęk płuc i śmierć. Poszkodowanego należy wynieść na świeże powietrze i podać mu tlen. W razie zatrzymania oddechu stosować sztuczne oddychanie. Skażoną skórę zmyć obficie wodą z mydłem, rany pokryć jałowym opatrunkiem. Zapewnić spokój i ciepło. Wezwać lekarza. Cyjanowodór (kwas pruski) - działa rażąco poprzez natychmiastową blokadę wewnątrzkomórkowych enzymów oddechowych zawierających żelazo. Utrudnia to tkankom przekazywanie tlenu dostarczonego przez krew i powoduje wewnętrznie niedotlenienie organizmu. Przy wdychaniu małych substancji lub spożyciu pojawia się uczucie gorąca, występują zawroty głowy, nudności, wymioty, porażenie wzroku. Wdychanie dużych stężeń prowadzi do śmierci. Poszkodowanego należy wynieść na świeże powietrze i natychmiast podać odtrutkę (azotyn amylu) przez sekund, powtórzyć zabieg po 1 minucie. Podać tlen, zdjąć skażone ubranie, skórę przemyć wodą z mydłem, chronić przed zimnem. Poszkodowany musi być hospitalizowany. Dioksyna - wywołuje zatrucie w wyniku przenikania do organizmu przez drogi oddechowe, skórę lub przewód pokarmowy. Zatrucie powoduje zaburzenia przemiany materii, czynności wątroby. Przejawia się utratą wagi, gwałtownym zmniejszeniem zapotrzebowania na płyny. Duża dawka prowadzi do śmierci. Objawem silnego zatrucia jest czarna wysypka na twarzy, szyi, wypadają włosy i rzęsy. Poszkodowanego należy wyprowadzić ze strefy skażenia. Zdjąć odzież. Przemyć skórę wodą z mydłem. Oczy i jamę ustną przepłukać wodą. Jeżeli dioksyna dostała się do przewodu pokarmowego - wywołać wymioty. Kwas azotowy - jest bezbarwną, ruchliwą cieczą o specyficznym zapachu, zabarwiającą się czasem na kolor żółty wskutek zachodzących procesów rozkładu, z wydzieleniem dwutlenku azotu. Wybucha w zetknięciu z alkoholem etylowym i terpentyną. Należy do środków silnie szkodliwych i niebezpiecznych dla zdrowia. Na wszystkie tkanki działa silnie toksycznie, drażniąco i żrąco.

10 Poszkodowanego jak najszybciej wynieść na świeże powietrze. Zdjąć skażoną odzież, zapewnić ciepłe okrycie i spokój. Kwas zmyć ze skóry dużą ilością wody lub 2% roztworem sody. Oczy przemyć wodą i 2% roztworem kwaśnego węglanu sodu. Na oparzenia nałożyć opatrunek z 2% roztworem sody. Przetransportować do szpitala. Kwas siarkowy - bezbarwna oleista ciecz, o właściwościach żrących. Kwas siarkowy dobrze rozpuszcza się w wodzie i miesza się z nią w każdym stosunku z wydzielaniem dużej ilości ciepła. Należy do środków silnie szkodliwych i niebezpiecznych dla zdrowia. Na wszystkie tkanki działa silnie drażniąco oraz żrąco. Wchłania się do organizmu przez drogi oddechowe i układ pokarmowy. Poszkodowanego należy jak najszybciej przenieść na świeże powietrze, zdjąć skażoną odzież, ciepło okryć i zapewnić spokój. Przy zatruciu wziewnym należy utrzymać drożność dróg oddechowych. Przy zatruciu doustnym należy podać do picia duże ilości wody i powodować wymioty. Następnie podawać białka jajka kurzego z jak najmniejszą ilością wody lub mleka. Kwas solny - jest substancją ciekłą, żrącą, wydzielającą trujące i żrące pary. Bezbarwna lub lekko żółta ciecz, dymiąca na powietrzu. Kwas solny reaguje z większością metali z wydzielaniem wodoru, co stwarza zagrożenie wybuchem. W razie kontaktu z oczami należy przemyć je bardzo dużą ilością wody. Powinno to trwać 10 minut. Przy braku oddechu zastosować sztuczne oddychanie i masaż serca. Gdy są kłopoty z oddychaniem po zatruciu należy ułożyć poszkodowanego w pozycji bocznej, podawać tlen i trzymać pacjenta w cieple. Przy zatruciu drogą pokarmową podawać 500 ml mleka do wypicia lub wody (w razie braku mleka) i spowodować wymioty. Metanol - alkohol metylowy, spirytus drzewny rektyfikowany. Środek toksyczny, łatwopalny, z powietrzem tworzy mieszaniny wybuchowe. Jest bezbarwną cieczą o aromatycznym zapachu, podobnym do alkoholu etylowego. Wdychanie oparów metanolu lub bezpośrednie jego spożycie, doprowadza do porażenia systemu nerwowego, utraty wzroku, a często do śmierci. Wyprowadzić poszkodowanego na świeże powietrze. Ułożyć na lewym boku z głową skierowaną w dół. Zapewnić dopływ świeżego powietrza. Podawać tlen z 5% dodatkiem dwutlenku węgla i środki pobudzające ośrodek oddechowy. W zatruciu doustnym natychmiast wywołać wymioty, a następnie po podaniu wodnej zawiesiny węgla aktywnego ponownie wywołać wymioty. Oczy przemywać dużą ilością letniej wody lub 0,9% roztworem soli kuchennej. Skażoną skórę oczyścić mechanicznie, a następnie przemywać wodą OPRACOWANO: w Powiatowym Centrum Zarządzania Kryzysowego przy współpracy z Komisją Bezpieczeństwa i Porządku dla Powiatu Radzyńskiego