Współczesne problemy transgranicznej współpracy Ukrainy i Polski w świetle badań socjologicznych

Transkrypt

1 160 Docent, dr Katedra Socjologii Narodowy Uniwersytet Lwowski imienia Iwana Franki we Lwowie Współczesne problemy transgranicznej współpracy Ukrainy i Polski w świetle badań socjologicznych Problemowi współpracy transgranicznej w ukraińskiej literaturze naukowej poświęconych zostało wiele prac znanych ukraińskich specjalistów. Według literatury współpraca transgraniczna obejmuje wspólne działania ukierunkowane na ustanowienie i rozszerzenie ekonomicznych, społecznych, naukowotechnicznych, ekologicznych, kulturowych oraz innych stosunków między społecznościami regionalnymi, ich organami przedstawicielskimi, miejscowymi organami władzy wykonawczej Ukrainy i społecznościami regionalnymi oraz odpowiednimi organami władzy innych państw w granicach kompetencji, wyznaczonych ich narodowym prawodawstwem [Закон..., 2004, (http)]. Zdaniem autora, w sytuacji, kiedy Ukraina oczekuje na integrację i proces rozszerzenia Unii Europejskiej, współpraca transgraniczna w zachodnich regionach Ukrainy nabiera waŝnego znaczenia dla rozwoju ekonomicznego i społecznego. W obecnych warunkach rozszerzenia UE do zachodnich granic Ukrainy, zwiększa się znaczenie skoordynowanego, wspólnego rozwoju polsko- -ukraińskiego regionu przygranicznego. Rozszerzenie transgranicznej współpracy otwiera bowiem nowe moŝliwości aktywizacji działań gospodarczych na terenach peryferyjnych i sprzyja podnoszeniu ich konkurencyjności drogą zjednoczenia wysiłków i mobilizacji przyrodniczo-zasobowego potencjału sąsiedzkich terenów. Współczesny paradygmat polityki regionalnej UE warunkuje jednocześnie konieczność opracowania wspólnych koncepcji rozwoju terytorialnego transgranicznych regionów Europy poprzez formowanie odpowiednich mechanizmów, ich instytucjonalnego i finansowego zabezpieczenia. Koniec ubiegłego wieku owocuje więc wzrostem zainteresowania naukowców problematyką rozwoju regionalnego, a szczególnie, problematyką współpracy transgranicznej. Uwidacznia się ono równieŝ w przypadku takich polskich uczonych jak: G. Gorzelak, P. Eberhard, R. Fedan, T. Komornicki, T. Lijewski, Z. Makieła, M. Rościszewski, A. Stasiak, Z. Zioło oraz ukraińskich: П. Бєлєнький, З. Бройде, В. Будкін, Б. Буркінський, О. Вишняков, С. Гакман, М. Долішній, В. Євдокименко, Є. Кіш, М. Козоріз, М. Лендєл, Н. Луцишин, П. Луцишин, В. Ляшенко, Ю. Макогон, М. Мальський, А. Мельник, В. Мікловда, Н. Мікула, І. Михасюк, А. Мокій, В. Пила, С. Пирожков, С. Писаренко, В. Чужиков i inni.

2 Współczesne problemy transgranicznej współpracy Ukrainy i Polski 161 We współczesnej dynamice rozwoju procesów integracyjnych Ukrainy współpraca transgraniczna odgrywa rolę swoistego katalizatora w stosunku do procesów wyrównania jakości Ŝycia ludności terenów przygranicznych do poziomu Europy Środkowej, sprzyjając swobodnej wymianie towarów, ludzi i kapitału. Sprzyja teŝ mobilizacji lokalnych zasobów oraz zwiększeniu efektywności ich wykorzystania, jak i umoŝliwia połączenie wysiłków róŝnych państw w rozwiązywaniu problemów funkcjonowania przestrzeni transportowej. Współpraca transgraniczna odgrywa przy tym istotną rolę, stanowiąc obszar pierwotnej adaptacji europejskiego prawodawstwa oraz stanowi instrument zwiększający rolę regionów i mechanizmów pomocy finansowej dotyczącej krajowych i regionalnych priorytetów oraz zasad polityki regionalnej [Долішній 2006, s. 433]. Współczesne warunki transgranicznej współpracy regionów Ukrainy, mo- Ŝemy scharakteryzować następująco: rozwija się głównie w granicach euroregionów; zmieniła się geopolityczna sytuacja w Europie; sąsiednie państwa CSE zostały członkami UE; rozszerzenie UE wpłynęło na to, Ŝe obiektem jej regionalnej polityki stały się zachodnie województwa Ukrainy; Ukraina zintensyfikowała prace na rzecz europejskiej integracji; Ukraina i sąsiednie państwa CSE są członkami Rady Europy, a to znaczy, Ŝe przy tworzeniu własnej polityki powinny liczyć się z ustawami ratyfikowanymi przez kraje konwencji europejskich, a w szczególności Podstawowych zasad przestrzennego zagospodarowania kontynentu europejskiego. Ukraińsko-polski region, pomimo Ŝe posiada juŝ dość długą historię współpracy transgranicznej, a w 2005 r. ukończono opracowanie strategii wspólnego rozwoju czterech województw (podkarpackiego, lubelskiego oraz wołyńskiego i lwowskiego), to nie ma jednak mechanizmu jego instytucyjnego zabezpieczenia, a finansowanie opiera się jedynie na pomocowych programach UE. Wykorzystanie tych funduszy nie jest do końca efektywne ze względu na zakres i podział według administracyjno-terytorialnych jednostek. Mając na celu zwiększenie efektywności wykorzystania potencjału przyrodniczego i zasobów naturalnych przyległych terenów przygranicznych, rozpoznanie i rozwiązywanie wspólnych problemów w odpowiednim czasie, skoordynowanie rozwoju obu części regionu transgranicznego, powstała konieczność systemowego zbadania tego ostatniego, analizy istniejących mechanizmów instytucjonalnego i finansowego zapewnienia rozwoju terytorialnego i opracowania odpowiednich zaleceń oraz udoskonalenia ich w warunkach rozwoju współpracy transgranicznej. Przeprowadzone na pograniczu ukraińsko-polskim badania, koncentrują się na poszukiwaniu efektywnych, przykładowych i organizacyjnych rozwiązań w sferze społeczno-politycznej i ekonomicznej współpracy transgranicznej.

3 162 Chodzi w nich o realizację wspólnych projektów rozbudowy drogowej przygranicznej infrastruktury i ochrony otoczenia, wymiany towarowej, technicznej i technologicznej współpracy, jak równieŝ wprowadzenia wzajemnie powiązanych środków w sferze zapewnienia wyników produkcji, prowadzenia uzgodnionej polityki marketingowej, koordynacji starań odnośnie rozwoju turystyki, przeprowadzania wspólnych badań oraz wymiany naukowej między ośrodkami akademickimi regionów przygranicznych itp. [Fedan 2003, s. 303; Мікула 2004, s. 320; Кіндрат, Трохимчук 2002, s. 91]. Z tego względu badania socjologiczne rozwoju doświadczeń ukraińsko- -polskiego regionu transgranicznego są aktualne i mają duŝe znaczenie dla realizacji strategii integracyjnej i wzrostu poziomu Ŝycia mieszkańców regionów przygranicznych Ukrainy i Polski. Pod kierownictwem autora przeprowadzono szereg badań socjologicznych w zachodniej części Ukrainy, których rezultaty zostały opublikowane [Щерба 1994, s. 122; Щерба 1995, s. 317; Щерба 1997, s. 161; Щерба 2004, s. 294; Щерба 2007, s. 82]. Przyjrzyjmy się obecnie wynikom badań, przeprowadzonych przez autora w kwietniu 2004 roku, mających na celu zbadanie poziomu współpracy Ukrainy i Polski 1. Wyniki eksperckiej ankiety, wskazują, Ŝe większość ankietowanych (55%) uwaŝa, Ŝe Rzeczpospolita Polska jest strategicznym partnerem Ukrainy i dlatego współpraca między obydwoma sąsiednimi państwami powinna obejmować wiele płaszczyzn, być efektywna i obliczona na długotrwałą perspektywę; 25% respondentów uwaŝa, Ŝe współpraca z Polską jest waŝna dla zapewnienia politycznej i ekonomicznej stabilizacji w Centralnej oraz Wschodniej Europie i korzystna dla obydwu stron, tylko 20% badanych twierdzi, Ŝe współpraca z Polską moŝliwa jest tylko w pewnych dziedzinach. Głównym jednak zadaniem jest osiągnięcie przez kaŝdą ze stron korzyści oraz równowagi w stosunkach wzajemnych Ukrainy i Polski [Щерба 2004, s. 295]. Według większości badanych (45%) stosunki między Ukrainą i Polską w przeciągu ostatniego roku nieznacznie się polepszyły; 30% uwaŝa, Ŝe stosunki wzajemne pozostały na tym samym poziomie i tylko 10% respondentów odpowiedziało, Ŝe te stosunki lekko się pogorszyły. 1 Pytania zadano dwudziestu ekspertom w mieście Lwowie. Respondentów dobierano według profesji i stanowiska (kierownik państwowego i prywatnego sektora gospodarczego, urzędnik państwowy szczebla regionalnego, naukowiec z obszaru ekonomii oraz stosunków międzynarodowych, wykładowca uczelni wyŝszej ze stopniem naukowym doktora nauk ekonomicznych, socjologicznych i prawnych). Kierownikiem naukowym badań k.d.n. jest doc. Katedry Socjologii Lwowskiego Państwowego Uniwersytetu im. Iwana Franki H.I. Shcherba. Wywiady przeprowadzane były przez aspirantów, studentów i magistrów katedry socjologii.

4 Współczesne problemy transgranicznej współpracy Ukrainy i Polski 163 Według 75% badanych zachowanie osiągniętego poziomu ukraińskopolskich stosunków uzaleŝnione jest od strony ukraińskiej, a właściwie od jej dalszego postępowania na drodze reform ekonomicznych, stabilności politycznej państwa, adaptacji prawodawstwa ukraińskiego do poziomu europejskiego, stworzenia sprzyjającego klimatu inwestycyjnego oraz szeregu innych czynników, które mają znaczący wpływ na współpracę oraz wzajemne stosunki między Ukrainą i Rzecząpospolitą Polską tak uwaŝają wszystkie kobiety i 75% męŝczyzn. Osiągnięty poziom ukraińsko-polskich stosunków oraz ich rozwój w znacznej mierze zaleŝy od warunków wejścia oraz procesów integracyjnych Polski z Unią Europejską (45%), a takŝe wzajemnego zrozumienia sąsiednich państw (35%). Współpraca transgraniczna między Ukrainą i RP jest jednym z najbardziej perspektywicznych kierunków współpracy między państwami, o ile pozwala na poziomie lokalnym na rozwinięcie dobrych wzajemnych stosunków między sąsiednimi narodami, wspólne rozwiązywanie problemów i pracy dla dobra całych państw. Współpraca transgraniczna stwarza wszelkie warunki dla ułatwienia adaptacji środowiska prawotwórczego i rozwoju instytucjonalnego na drodze do Unii Europejskiej. Podstawowym celem współpracy transgranicznej dla Ukrainy jest rozwój stosunków dobrosąsiedzkich na poziomie regionalnym, tak uwaŝa 55% respondentów (63,64% męŝczyzn, 36,36% kobiet). Na drugim miejscu są takie cele jak: wzmocnienie potencjału gospodarczego i zdobycie polskich inwestycji (po 45%). Ukraina powinna analizować doświadczenie Polski w dziedzinie strukturalnej przebudowy gospodarki, opanowywać nowe rynki oraz technologie, nawiązywać kontakty między gospodarczo spokrewnionymi inwestycjami, tworzyć wspólne przedsiębiorstwa z wniesieniem kapitału przez obie strony (25%). Wspólnie rozwiązywać problemy ekologiczne i społeczne oraz budować humanitarne związki. WaŜną rzeczą we współpracy transgranicznej Polski z Ukrainą jest ułatwienie oraz uproszczenie mechanizmów współpracy niŝszych ogniw samorządu państwowego Ukrainy i Rzeczypospolitej Polskiej, wzrost ekonomiczny i socjalna stabilizacja terenów przygranicznych, dla których właściwy jest szereg problemów regionów peryferyjnych, a przede wszystkim rozwój wzajemnie korzystnej współpracy oraz integracja z UE na poziomie regionalnym. JeŜeli dla Ukrainy podstawowymi celami współpracy transgranicznej są: rozwój stosunków dobrosąsiedzkich na poziomie regionalnym, wzmocnienie potencjału gospodarczego, przyciągnięcie polskich inwestycji oraz integracja ze strukturami europejskimi, to dla Polski na pierwszym planie jest zdobycie i rozszerzenie rynków zbytu dla swojej produkcji (60%), a dopiero później rozwój dobrosąsiedzkich i korzystnych dla obu stron stosunków z Ukrainą na poziomie regionalnym (40%), nawiązanie kontaktów biznesowych między przedsiębior-

5 164 cami i utworzenie wspólnych przedsiębiorstw (30%) oraz umocnienie potencjału gospodarczego (30%). Podstawą dla Polski we współpracy transgranicznej z Ukrainą jest: korzystne rozmieszczenie kapitału (20%); otwarcie się na Wschód, w szczególności poprzez realizację naftowo-gazowych projektów; wykorzystanie zasobów naturalnych Ukrainy (15%). WaŜne jest równieŝ rozszerzanie współpracy w sferze oświaty, nauki, turystyki, ochrony środowiska, zachowania zabytków kultury polskiej na ziemiach ukraińskich. Oba państwa cechuje jednak wiele wspólnych celów współpracy transgranicznej to jest przede wszystkim rozwiązanie wspólnych problemów w regionie transgranicznym i efektywne wykorzystanie potencjału współpracy transgranicznej do zwiększenia dobrobytu swoich obywateli. Podczas prowadzonych badań istotnym zagadnieniem pozostało wyjaśnienie, jak na współpracy obydwu państw odbije się wejście Polski do Unii Europejskiej w 2004 r. Czy przyniesie to więcej korzyści czy więcej szkód? Badania potwierdziły występowanie zarówno pozytywów jak i negatywów tego stanu rzeczy, jednak ostateczny rozrachunek obrazował korzyści. śeby jednak nie przerodził się on w straty potrzeba wiele starań, w szczególności ze strony Ukrainy. Po wejściu Polski do UE Ukraina znalazła się bezpośrednio przy granicy tej struktury i według 55% badanych to właśnie sąsiedztwo z Unią (tabela 1) jest największym plusem dla współpracy Ukrainy i Polski. Tabela 1. Plusy współpracy Ukrainy z Polską w okresie uczestnictwa Polski w UE Warianty odpowiedzi Częstotliwość % całości Sąsiedztwo z UE (wspólna granica) 10 50,0 Rozszerzenie eurointegracyjnych idei 9 45,0 Lobbing interesów Ukrainy w UE 7 35,0 Standardy UE w handlu Ukraina Polska 4 20,0 Źródło: opracowanie własne w oparciu o rezultaty badań autora. Największym minusem wejścia Polski do Unii Europejskiej (według 70% respondentów) jest wprowadzenie wiz dla przekraczających granicę, co utrudniło ekonomiczną, kulturalną i humanitarną współpracę, szczególnie w regionach przygranicznych; 30% badanych widzi minus w naciskach stosowanych ze strony struktur europejskich, a następstwem jednego i drugiego jest spadek współpracy (20%), w tym zwłaszcza minimalizacja udziału średniego biznesu we wzajemnych stosunkach handlowych. Ukraina i Polska muszą rozwijać, rozszerzać i aktywizować swoją współpracę we wszystkich sferach i kierunkach. W sferze gospodarki według 50% badanych największe perspektywy ma współpraca w dziedzinie inwestycji.

6 Współczesne problemy transgranicznej współpracy Ukrainy i Polski 165 NaleŜy aktywnie rozwijać współpracę równieŝ w sferze kultury i tworzenia wspólnego kulturalno-oświatowego programu tak uwaŝa 55% badanych (w tym 81,85% męŝczyzn i 18,15% kobiet). Według 45% ankietowanych perspektywiczną jest współpraca w tworzeniu wspólnych naukowych projektów; w poszerzaniu stosunków w dziedzinie kultury (20%); ochronie zabytków na terytorium obydwu krajów (30%). Szczególnie naleŝy rozszerzać i rozwijać turystykę między obydwoma państwami, tworząc wspólne ukraińsko-polskie uczelnie, w większym stopniu wymieniać się studentami i wykładowcami, organizować festiwale, twórcze wieczory, róŝne konkursy i zawody sportowe, a takŝe czynić wysiłki dla zachowania i popularyzacji kultury, historii i sztuki w kaŝdym z państw. W sferze społecznej według większości badanych (60%) Ukraina musi korzystać z doświadczenia Polski, wprowadzając efektywne programy socjalne, ale jeszcze wiele wysiłków wymaga poprawa prawnego statusu pracowników zarobkowych oraz turystów w Polsce (40% badanych). NaleŜy teŝ rozwijać zacofane regiony przygraniczne i uregulować problem nielegalnej migracji (tak uwaŝa odpowiednio 30% i 25% badanych). Na pytanie, jakie jeszcze gałęzie naleŝy rozwijać we współpracy z Polską, otrzymano następujące odpowiedzi: 40% ankietowanych odpowiedziało, Ŝe nale- Ŝy rozwijać współpracę w dziedzinie ekologii, w tym 62,5% męŝczyzn i 37,5% kobiet; 30%-uwaŜało, Ŝe naleŝy rozwijać przemysł turystyczny; 25%, współpracę w dziedzinie wojskowości, z nich 80% męŝczyzn i 20% kobiet. Ponadto naleŝy rozwijać współpracę naukowo-techniczną (10%), w dziedzinie informatyki (10%) oraz w sferze polityki (15%). Obecny etap współpracy Ukrainy i Polski cechuje się skutecznym wykorzystaniem doświadczeń z wcześniejszej współpracy dla rozwoju jej nowych form. Ukraina i Polska rozwijają współpracę transgraniczną, w ramach której funkcjonują Euroregiony: Karpacki, Bug i San. Szczególny charakter współpracy w tych euroregionach polega na tym, Ŝe obok gospodarki duŝą uwagę przykłada się do wspólnych dziedzin neutralnych: ochrony środowiska, zdrowia, walki z przestępstwami, co zdecydowanie przybliŝa Ukrainę do standardów światowych. W szczególności, doświadczenia Euroregionu Karpackiego w dziedzinie współpracy transgranicznej udowodniły celowość i wagę takich tworów, o czym świadczą działania dotyczące udoskonalenia infrastruktury transportowej, rozwoju turystyki międzynarodowej, współpracy międzyregionalnej. W ocenach ankietowanych utworzenie Euroregionu Karpackiego i korzyści wynikające z tego faktu dla Ukrainy wspierają interes narodowy Ukrainy, jakim jest umocnienie stosunków z sąsiednimi krajami, a w szczególności z Polską. Inicjatywa ta staje się tym samym karpackim pomostem na drodze jej integracji z Europą, jak równieŝ w obszarze interesów ogólnoeuropejskich sprzyjając stabilizacji w regionie.

7 166 W ten sposób, Euroregiony: Karpacki, Bug i San powołane do tworzenia nowej jakościowo współpracy transgranicznej między Ukrainą i RP w sferze rozwoju regionalnego, transportu i połączeń, ochrony przyrody i otaczającego środowiska, oświaty i nauki, kultury i turystyki, pomagają we wcielaniu w Ŝycie idei europejskiej, cywilizacyjnej wspólnoty bez granic, stają się doświadczalnym obszarem poszukiwań oraz opracowania nowych moŝliwości dynamizujących ukraińsko-polską współpracę. Podsumowanie wyników badań stanowi prezentowana poniŝej lista obszarów działań wskazująca główne kierunki rozwoju współpracy: w środowisku przyrodniczym działalność w ramach współpracy skierowana jest na ochronę otoczenia, ograniczenie wszystkich form antropogenicznego wpływu oraz racjonalne wykorzystanie zasobów przyrodniczych; w rozwoju przestrzennym najwaŝniejszą kwestią jest przygotowanie terytorium i uzgodnienie planów zasiedlenia i rozmieszczenia obiektów gospodarczych z uwzględnieniem wymogów i tendencji zagospodarowania terenu, przyjętych w UE; strategia transportowo-komunikacyjna opiera się na utworzeniu sprzyjającego regionalnego dostępu do komunikacji (wewnętrznego i zewnętrznego), zapewnieniu funkcji tranzytowych oraz odpowiedniej obsługi podróŝnych; szczególnie wyróŝnia się strefa sprzyjająca rozwojowi miejscowego biznesu, infrastruktury otaczającej biznes, sprzyjająca rozwojowi współpracy transgranicznej itd.; w gospodarce wiejskiej oraz w innych dziedzinach agrobiznesu, pomoc w zakresie współpracy transgranicznej obejmuje takie same dziedziny jak w pozarolniczej przedsiębiorczości ze szczególnym naciskiem na rozwój infrastruktury i form instytucjonalnych obsługujących współpracę; duŝe moŝliwości rozwoju współpracy transgranicznej istnieją w dziedzinie turystyki i rekreacji. MoŜliwe staje się rozszerzenie rynku zewnętrznego poprzez wykorzystanie zasobów rekreacyjnych tego regionu; w sferze nauki oraz działalności innowacyjnej istnieją duŝe moŝliwości rozwoju współpracy transgranicznej, które moŝna wyrazić poprzez dwie grupy celów: wzrost wspólnych doświadczeń i wymiany naukowej oraz ich zinstytucjonalizowanie; stworzenie systemu doświadczeń pogranicza ukraińsko-polskiego jako potencjału dla przyszłej współpracy; w sferze społecznej, priorytetowego znaczenia nabiera aktywizacja kontaktów transgranicznych, kulturowych, oświatowych i prywatnych. Wnioski Rozwój regionu transgranicznego odgrywa waŝną rolę w realizacji uzgodnień ogólnoeuropejskich, narodowych oraz regionalnych interesów, a takŝe dostarcza strategicznego spojrzenia na przyległe tereny przygraniczne.

8 Współczesne problemy transgranicznej współpracy Ukrainy i Polski 167 Rozwój zabezpieczenia instytucjonalnego docelowo powinien urzeczywistniać się drogą formowania wspólnych struktur, przede wszystkim w kierunkach informacyjno-oświatowych oraz innowacyjno-inwestycyjnych. Znacząca część instytucji powinna być tworzona do zabezpieczenia systemu rządzenia oraz finansowania wspólnych obiektów regionu transgranicznego, mostów oraz innych elementów infrastruktury. Wspólna strategia rozwoju regionu transgranicznego powinna stanowić podstawę do przygotowania propozycji projektów odnośnie do przyznania pomocy finansowej ze strukturalnych funduszy UE oraz innych organizacji międzynarodowych. Informacja o przygotowanych projektach, które są realizowane w regionie, powinna znajdować się na stronie internetowej głównych instytucji regionu transgranicznego. Literatura Долішній М.І. (2006), Регіональна політика на рубежі ХХ ХХІ століть: нові пріоритети, К.: Наукова думка. Fedan R. (2003), Elementy aktywizacji regionalnej transgranicznej współpracy Polski i Ukrainy, Lwów, Instytut Badań Regionalnych NAN Ukrainy. Кіндрат К., Трохимчук С. (2002), Українсько-польські стосунки на зламі тисячоліть, Львів: ЛНУ ім. І. Франка. Kurcz Z. red. (1999), Pogranicze z Niemcami a inne pogranicza Polski, Wrocław. Мікула Н. (2004), Міжтериторіальне та транскордонне співробітництво, Львів: Ін-т регіональних досліджень НАН України. Щерба Г.І. (2004), Регіональні аспекти розвитку транскордонного співробітництва України і Польщі [в:] зб. Проблеми розвитку соціологічної теорії. Соціальні процеси в Україні, Матер. Четвертої Всеукр. соціол. конф., К.: Ін-т соціології НАН України, САУ. Щерба Г.І. (1994), Соціологічні дослідження проблем співробітництва України і Польщі [в:] зб.: Проблеми розвитку соціології на сучасному етапі, Матер. міжн. наук.-прак. конф., К.: Ін-т соціології НАН України, САУ. Щерба Г.І. (2007), Соціологічні дослідження розвитку українсько-польського транскордонного співробітництва, [в:] зб.: Актуальні проблеми соціології, психології, педагогіки. Зб. наук. Праць, К.: Фенікс, Вип. 8. Щерба Г.І. (1995), Стан міжетнічних стосунків у Львівському регіоні у світлі соціологічних досліджень [в:] зб.: Наук. зб. Укр. Вільного університету, Матер. конф. Народ, нація, держава: укр. питання в європейському вимірі, Мюнхен Львів. Щерба Г.І. (1997), Україна Польща: проблеми та перспективи регіонального співробітництва [в:] зб. Соціально-економічні та екологічні проблеми розвитку адміністративних районів, Наук. доп. між. наук.-практ. конф. (м. Тернопіль, квітня 1997 р.), Ін-т регіональних досліджень НАН України, Львів.

9 168 Закон України «Про транскордонне співробітництво» від IV, (офіційний сайт Верховної Ради). Streszczenie Artykuł poświęcony został badaniom problemów i perspektyw rozwoju transgranicznej współpracy Ukrainy i Polski jako czynnika, który wspomaga przyśpieszenie współpracy pomiędzy państwami. W artykule zaprezentowano wpływ współpracy regionalnej na przyśpieszenie narodowej integracji gospodarczej. Na podstawie otrzymanych teoretycznych wyników analizy współczesnej międzynarodowej współpracy transgranicznej Ukrainy i Polski rozwaŝano uwarunkowania, problemy i perspektywy jej rozwoju. Słowa kluczowe: region przygraniczny, współpraca przygraniczna, badania socjologiczne. Summary Modern Problems of Transborder Cooperation of Ukraine and Poland in the Light of Sociological Studies The article is devoted research of the problems and the perspectives of the development of the transborder cooperation of Ukraine and Poland as the factor that assists acceleration of the between-state cooperation. There is showed the influence the regional cooperation on the acceleration of national economic integration. On the basis of got theoretical results an analysis of modern state of the transborder cooperation in Ukraine and Poland the conditions, problems and perspectives of its development is considered. Key words: a trance boundary region, a trance of boundary cooperation, sociological research.