(12) TŁUMACZENIE PATENTU EUROPEJSKIEGO (19) PL (11) PL/EP (96) Data i numer zgłoszenia patentu europejskiego:

Transkrypt

1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) TŁUMACZENIE PATENTU EUROPEJSKIEGO (19) PL (11) PL/EP (96) Data i numer zgłoszenia patentu europejskiego: (13) (1) T3 Int.Cl. A61K 39/00 (06.01) C07K 14/71 (06.01) Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (97) O udzieleniu patentu europejskiego ogłoszono: Europejski Biuletyn Patentowy 13/14 EP B1 (4) Tytuł wynalazku: Terapia szczepionkowa przeciwko neowaskularyzacji naczyniówkowej () Pierwszeństwo: JP (43) Zgłoszenie ogłoszono: w Europejskim Biuletynie Patentowym nr 09/47 (4) O złożeniu tłumaczenia patentu ogłoszono: Wiadomości Urzędu Patentowego 13/08 (73) Uprawniony z patentu: Oncotherapy Science, Inc., Kawasaki, JP (72) Twórca(y) wynalazku: PL/EP T3 YASUHIRO TAMAKI, Tokyo, JP HIDEAKI TAHARA, Tokyo, JP (74) Pełnomocnik: rzecz. pat. Marta Kawczyńska POLSERVICE KANCELARIA RZECZNIKÓW PATENTOWYCH SP. Z O.O. ul. Bluszczańska Warszawa Uwaga: W ciągu dziewięciu miesięcy od publikacji informacji o udzieleniu patentu europejskiego, każda osoba może wnieść do Europejskiego Urzędu Patentowego sprzeciw dotyczący udzielonego patentu europejskiego. Sprzeciw wnosi się w formie uzasadnionego na piśmie oświadczenia. Uważa się go za wniesiony dopiero z chwilą wniesienia opłaty za sprzeciw (Art. 99 (1) Konwencji o udzielaniu patentów europejskich).

2 /P3186PL00 EP B1 Opis Dziedzina techniki [0001] Niniejszy wynalazek dotyczy środków farmaceutycznych do leczenia i/lub profilaktyki chorób wywoływanych przez neowaskularyzację naczyniówkową (makulopatię neowaskularyzacyjną). Niniejsze ujawnienie dotyczy również środków hamujących neowaskularyzację w naczyniówce. Stan techniki [0002] Wysiękowe związane z wiekiem zwyrodnienie plamki żółtej (AMD) wywoływane przez neowaskularyzację naczyniówkową (ang. choroid neovascularization, CNV) jest jedną z głównych przyczyn ciężkiego zaburzenia widzenia w krajach rozwiniętych. Dotychczas zebrane dane sugerują, że główną rolę w rozwoju CNV odgrywa czynnik wzrostu śródbłonka naczyniowego (VEGF). Opisywano na przykład, że CNV ulega hamowaniu przez związki, które hamują wytwarzanie VEGF lub związki, które hamują szlak transdukcji sygnałów VEGF. Opisywano ponadto, że przeciwciała anty-vegf wykazują większą skuteczność terapeutyczną w porównaniu z konwencjonalnymi metodami terapeutycznymi, obejmującymi terapię fotodynamiczną. W ostatnich latach środki anty- VEGF stały się zatem główną opcją leczenia farmakologicznego CNV. [0003] Przekazywanie sygnałów VEGF zależy od dwóch typów receptorów kinazy tyrozynowej, tzn. VEGFR-1 i VEGFR-2. Te dwa receptory ulegają ekspresji na ludzkiej błonie CNV i na błonie CNV myszy laboratoryjnych. Jednakże rola szlaku transdukcji sygnałów VEGFR-1 w CNV

3 4 1 2 jest nadal kontrowersyjna. W jednym z badań opisano na przykład, że hamowanie przekazywania sygnałów VEGFR-1 przez doustne podawanie przeciwciała, wyłączanie (knockdown) genów lub sirna hamuje CNV. Inne badania pokazują, że aktywacja w oku VEGFR-1 przez VEGF lub czynnik wzrostu łożyska 1 (PIGF1), który jest ligandem VEGFR-2, prowadzi do aktywacji CNV przez aktywację VEGFR-2 przez SPARC. [0004] Z drugiej strony, w przypadku VEGFR-2, ogólnie przyjęta jest teza, że aktywacja przekazywania sygnałów VEGFR-2 sprzyja wzrostowi CNV. Oczekuje się zatem, że działanie antyangiogenne ukierunkowane na VEGFR-2, na przykład ogólne lub miejscowe podawanie środków anty- VEGFR-2 lub przeciwciał VEGFR-2 oraz podawanie sirna do ciała szklistego, będą hamować przekazywanie sygnałów VEGFR-2 i wzrost CNV. [000] Jednakże problemem związanym ze stosowaniem obecnie dostępnych środków anty-vegf jest konieczność powtarzania ich wstrzyknięć co 4-6 tygodni. Istnieje ponadto duże ryzyko ciężkich powikłań, takich jak wewnętrzne zapalenie oka i odwarstwianie siatkówki. Pożądane jest zatem opracowanie nowego sposobu leczenia, który zastąpi obecnie stosowane środki anty- VEGF. [0006] Wiadomo, że szczepionka wykorzystująca peptyd pochodzący z ludzkiego receptora VEGF 2 indukuje cytotoksyczne limfocyty T (CTL), wykazujące silne działanie cytotoksyczne przeciwko wykazującym ekspresję VEGFR-2 komórkom śródbłonka w tkankach nowotworowych (dokument patentowy 1). Nie jest jednak znana żadna szczepionka, która indukowałaby cytotoksyczne limfocyty

4 1 2 T (CTL) w naczyniówce. Ponadto jest wiele niejasnych aspektów dotyczących mechanizmu neowaskularyzacji w naczyniówce i w innych tkankach. [0007] Poniżej przedstawiono dokument ze stanu techniki związany z niniejszym wynalazkiem. [Dokument patentowy 1] WO/04/ Opis wynalazku [0008] Niniejszy wynalazek dotyczy wykonań jak zdefiniowano w zastrzeżeniach. [Problemy, jakie wynalazek ma rozwiązać] [0009] Niniejszy wynalazek opracowano z uwzględnieniem powyższych okoliczności. Celem, który niniejszy wynalazek ma pozwolić osiągnąć, jest dostarczenie środków farmaceutycznych ukierunkowanych na VEGFR-2, który jest znany jako jedno z białek uczestniczących w neowaskularyzacji naczyniówki, do leczenia i/lub profilaktyki chorób wywoływanych przez neowaskularyzację naczyniówkową (makulopatia neowaskularyzacyjna). Innym celem niniejszego ujawnienia jest dostarczenie środków do hamowania neowaskularyzacji naczyniówki. [Sposoby rozwiązania problemów] [00] W celu osiągnięcia wyżej wymienionych celów, twórcy niniejszego wynalazku skupili się na VEGFR-2, który jest znany jako jedno z białek uczestniczących w neowaskularyzacji naczyniówki. Konkretnie, twórcy niniejszego wynalazku podawali szczepionkę zawierającą jako antygen peptyd pochodzący z VEGFR-2 myszom stanowiącym model (myszy transgeniczne A2/Kb), wykazującym ekspresję ludzkiego HLA-A*01, i badali wpływ szczepionki. W wyniku tego twórcy niniejszego

5 6 1 2 wynalazku stwierdzili, że szczepionka zawierająca peptyd jako antygen hamuje neowaskularyzację naczyniówki. [0011] Opublikowano wiele doniesień na temat związku między VEGF a neowaskularyzacją naczyniówkową. Wiele jest jednak niejasnych aspektów dotyczących mechanizmu neowaskularyzacji w naczyniówce i w innych tkankach, nie jest również znana rola VEGFR-1 i VEGFR-2 w neowaskularyzacji. Konkretniej, mimo że opublikowano doniesienia na temat zastosowania VEGFR-1 i VEGFR-2 do terapii szczepionkowej przeciwko nowotworom, żadna z publikacji nie wykazała ich zastosowania do terapii szczepionkowej przeciwko neowaskularyzacji naczyniówkowej. Wskazuje to, że specjaliści w dziedzinie uznali, że, podczas gdy wiadomo, że szczepionki peptydowe pochodzące z VEGFR-1 i VEGFR-2 hamują neowaskularyzację poza naczyniówką, niekoniecznie wykazują one podobne działanie w naczyniówce. W tej sytuacji twórcy niniejszego wynalazku spośród wielu potencjalnych substancji wybrali jako cel VEGFR-2, i przeprowadzili doświadczenia. W wyniku tych doświadczeń twórcy niniejszego wynalazku stwierdzili, że szczepionka zawierająca jako antygen peptyd pochodzący z VEGFR-2 może hamować neowaskularyzację naczyniówkową. Twórcy niniejszego wynalazku stwierdzili również, że szczepionka zawierająca jako antygen peptyd pochodzący z VEGFR-2 jest skuteczna nie tylko u pacjentów z ciężkimi objawami, lecz również u pacjentów we wczesnych stadiach, ze względnie dobrym widzeniem.

6 7 1 2 Konkretniej, niniejsze ujawnienie dostarcza substancji i sposobów przedstawionych poniżej w [1] do [36]: [1] środek farmaceutyczny do leczenia i/lub profilaktyki choroby wywoływanej przez neowaskularyzację naczyniówkową (makulopatię neowaskularyzacyjną), który zawiera jako składnik czynny co najmniej jeden z peptydów z (a) do (c) poniżej: (a) peptyd zawierający sekwencję aminokwasową według dowolnego z NR ID. SEKW.: 1-12; (b) peptyd z jedną lub więcej niż jedną substytucją, SEKW.: 1-6, przy czym drugim aminokwasem od końca N jest leucyna lub metionina, i/lub C-końcowym aminokwasem jest walina lub leucyna, i przy czym peptyd wykazuje aktywność indukowania cytotoksycznych komórek T; oraz (c) peptyd z jedną lub więcej niż jedną substytucją, SEKW.: 7-12, przy czym drugim aminokwasem od końca N jest fenyloalanina, tyrozyna, metionina lub tryptofan, i/lub C-końcowym aminokwasem jest fenyloalanina, leucyna, izoleucyna, tryptofan lub metionina, i przy czym peptyd wykazuje aktywność indukowania cytotoksycznych komórek T; [2] środek farmaceutyczny według [1], przy czym choroba wywoływana przez neowaskularyzację naczyniówkową (makulopatię neowaskularyzacyjną) wybrana jest spośród wysiękowego związanego z wiekiem zwyrodnienia plamki

7 8 1 2 żółtej, zwyrodnienia plamki żółtej związanego z krótkowzrocznością, pasm naczyniastych (ang. angiod streaks), centralnej chorioretinopatii wysiękowej, różnych epiteliopatii barwnikowych siatkówki, zaniku naczyniówki, choroideremii i kostniaka naczyniówki; [3] szczepionka do leczenia i/lub profilaktyki choroby wywoływanej przez neowaskularyzację naczyniówkową (makulopatię neowaskularyzacyjną), która zawiera jako składnik czynny co najmniej jeden z peptydów (a) i (b) poniżej: (a) peptyd zawierający sekwencję aminokwasową według dowolnego z NR ID. SEKW.: 1-6; oraz (b) peptyd z jedną lub więcej niż jedną substytucją, SEKW.: 1-6, przy czym drugim aminokwasem od końca N jest leucyna lub metionina, i/lub C-końcowym aminokwasem jest walina lub leucyna, i przy czym peptyd wykazuje aktywność indukowania cytotoksycznych komórek T. [4] szczepionka do leczenia i/lub profilaktyki choroby wywoływanej przez neowaskularyzację naczyniówkową (makulopatię neowaskularyzacyjną), która zawiera jako składnik czynny co najmniej jeden z peptydów (a) i (b) poniżej: (a) peptyd zawierający sekwencję aminokwasową według dowolnego z NR ID. SEKW.: 7-12; oraz (b) peptyd z jedną lub więcej niż jedną substytucją, SEKW.: 7-12, przy czym drugim aminokwasem od końca N

8 9 1 2 jest fenyloalanina, tyrozyna, metionina lub tryptofan, i/lub C-końcowym aminokwasem jest fenyloalanina, leucyna, izoleucyna, tryptofan lub metionina, i przy czym peptyd wykazuje aktywność indukowania cytotoksycznych komórek T; [] szczepionka według [3], którą podaje się osobnikowi, którego antygenem HLA jest HLA-A02; [6] szczepionka według [4], którą podaje się osobnikowi, którego antygenem HLA jest HLA-A24; [7] szczepionka według [] lub [6], przy czym choroba wywoływana przez neowaskularyzację naczyniówkową (makulopatię neowaskularyzacyjną) wybrana jest spośród wysiękowego związanego z wiekiem zwyrodnienia plamki żółtej, zwyrodnienia plamki żółtej związanego z krótkowzrocznością, pasm naczyniastych, centralnej chorioretinopatii wysiękowej, różnych epiteliopatii barwnikowych siatkówki, zaniku naczyniówki, choroideremii i kostniaka naczyniówki; [8] środek farmaceutyczny do hamowania neowaskularyzacji naczyniówkowej, który zawiera jako składnik czynny co najmniej jeden z peptydów z (a) do (c) poniżej: (a) peptyd zawierający sekwencję aminokwasową według dowolnego z NR ID. SEKW.: 1-12; (b) peptyd z jedną lub więcej niż jedną substytucją, SEKW.: 1-6, przy czym drugim aminokwasem od końca N jest leucyna lub metionina, i/lub C-końcowym aminokwasem jest walina lub leucyna, i przy czym peptyd

9 1 2 wykazuje aktywność indukowania cytotoksycznych komórek T; oraz (c) peptyd z jedną lub więcej niż jedną substytucją, SEKW.: 7-12, przy czym drugim aminokwasem od końca N jest fenyloalanina, tyrozyna, metionina lub tryptofan, i/lub C-końcowym aminokwasem jest fenyloalanina, leucyna, izoleucyna, tryptofan lub metionina, i przy czym peptyd wykazuje aktywność indukowania cytotoksycznych komórek T; [9] szczepionka do hamowania neowaskularyzacji naczyniówkowej, która zawiera jako składnik czynny co najmniej jeden z peptydów (a) i (b) poniżej: (a) peptyd zawierający sekwencję aminokwasową według dowolnego z NR ID. SEKW.: 1-6; oraz (b) peptyd z jedną lub więcej niż jedną substytucją, SEKW.: 1-6, przy czym drugim aminokwasem od końca N jest leucyna lub metionina, i/lub C-końcowym aminokwasem jest walina lub leucyna, i przy czym peptyd wykazuje aktywność indukowania cytotoksycznych komórek T; [] szczepionka do hamowania neowaskularyzacji naczyniówkowej, która zawiera jako składnik czynny co najmniej jeden z peptydów (a) i (b) poniżej: (a) peptyd zawierający sekwencję aminokwasową według dowolnego z NR ID. SEKW.: 7-12; oraz (b) peptyd z jedną lub więcej niż jedną substytucją,

10 SEKW.: 7-12, przy czym drugim aminokwasem od końca N jest fenyloalanina, tyrozyna, metionina lub tryptofan, i/lub C-końcowym aminokwasem jest fenyloalanina, leucyna, izoleucyna, tryptofan lub metionina, i przy czym peptyd wykazuje aktywność indukowania cytotoksycznych komórek T; [11] szczepionka według [9], którą podaje się osobnikowi, którego antygenem HLA jest HLA-A02; [12] szczepionka według [], którą podaje się osobnikowi, którego antygenem HLA jest HLA-A24; [13] sposób leczenia i/lub profilaktyki choroby wywoływanej przez neowaskularyzację naczyniówkową (makulopatię neowaskularyzacyjną), obejmujący etap podawania osobnikowi środka farmaceutycznego, zawierającego jako składnik czynny co najmniej jeden z peptydów z (a) do (c) poniżej: (a) peptyd zawierający sekwencję aminokwasową według dowolnego z NR ID. SEKW.: 1-12; (b) peptyd z jedną lub więcej niż jedną substytucją, SEKW.: 1-6, przy czym drugim aminokwasem od końca N jest leucyna lub metionina, i/lub C-końcowym aminokwasem jest walina lub leucyna, i przy czym peptyd wykazuje aktywność indukowania cytotoksycznych komórek T; oraz (c) peptyd z jedną lub więcej niż jedną substytucją, SEKW.: 7-12, przy czym drugim aminokwasem od końca N

11 jest fenyloalanina, tyrozyna, metionina lub tryptofan, i/lub C-końcowym aminokwasem jest fenyloalanina, leucyna, izoleucyna, tryptofan lub metionina, i przy czym peptyd wykazuje aktywność indukowania cytotoksycznych komórek T; [14] sposób według [13], przy czym choroba wywoływana przez neowaskularyzację naczyniówkową (makulopatię neowaskularyzacyjną) wybrana jest spośród wysiękowego związanego z wiekiem zwyrodnienia plamki żółtej, zwyrodnienia plamki żółtej związanego z krótkowzrocznością, pasm naczyniastych, centralnej chorioretinopatii wysiękowej, różnych epiteliopatii barwnikowych siatkówki, zaniku naczyniówki, choroideremii i kostniaka naczyniówki; [1] sposób leczenia i/lub profilaktyki choroby wywoływanej przez neowaskularyzację naczyniówkową (makulopatię neowaskularyzacyjną), obejmujący etap podawania osobnikowi szczepionki zawierającej jako składnik czynny co najmniej jeden z peptydów (a) i (b) poniżej: (a) peptyd zawierający sekwencję aminokwasową według dowolnego z NR ID. SEKW.: 1-6; oraz (b) peptyd z jedną lub więcej niż jedną substytucją, SEKW.: 1-6, przy czym drugim aminokwasem od końca N jest leucyna lub metionina, i/lub C-końcowym aminokwasem jest walina lub leucyna, i przy czym peptyd wykazuje aktywność indukowania cytotoksycznych komórek T;

12 [16] sposób leczenia i/lub profilaktyki choroby wywoływanej przez neowaskularyzację naczyniówkową (makulopatię neowaskularyzacyjną), obejmujący etap podawania osobnikowi szczepionki zawierającej jako składnik czynny co najmniej jeden z peptydów (a) i (b) poniżej: (a) peptyd zawierający sekwencję aminokwasową według dowolnego z NR ID. SEKW.: 7-12; oraz (b) peptyd z jedną lub więcej niż jedną substytucją, SEKW.: 7-12, przy czym drugim aminokwasem od końca N jest fenyloalanina, tyrozyna, metionina lub tryptofan, i/lub C-końcowym aminokwasem jest fenyloalanina, leucyna, izoleucyna, tryptofan lub metionina, i przy czym peptyd wykazuje aktywność indukowania cytotoksycznych komórek T; [17] sposób według [1], w którym podawanie prowadzi się u osobnika, którego antygenem HLA jest HLA-A02; [18] sposób według [16], w którym podawanie prowadzi się u osobnika, którego antygenem HLA jest HLA-A24; [19] sposób według [17] lub [18], w którym choroba wywoływana przez neowaskularyzację naczyniówkową (makulopatię neowaskularyzacyjną) wybrana jest spośród wysiękowego związanego z wiekiem zwyrodnienia plamki żółtej, zwyrodnienia plamki żółtej związanego z krótkowzrocznością, pasm naczyniastych, centralnej chorioretinopatii wysiękowej, różnych epiteliopatii barwnikowych siatkówki, zaniku naczyniówki, choroideremii i kostniaka naczyniówki;

13 [] sposób hamowania neowaskularyzacji naczyniówkowej, obejmujący etap podawania osobnikowi środka farmaceutycznego, zawierającego jako składnik czynny co najmniej jeden z peptydów z (a) do (c) poniżej: (a) peptyd zawierający sekwencję aminokwasową według dowolnego z NR ID. SEKW.: 1-12; (b) peptyd z jedną lub więcej niż jedną substytucją, SEKW.: 1-6, przy czym drugim aminokwasem od końca N jest leucyna lub metionina, i/lub C-końcowym aminokwasem jest walina lub leucyna, i przy czym peptyd wykazuje aktywność indukowania cytotoksycznych komórek T; oraz (c) peptyd z jedną lub więcej niż jedną substytucją, SEKW.: 7-12, przy czym drugim aminokwasem od końca N jest fenyloalanina, tyrozyna, metionina lub tryptofan, i/lub C-końcowym aminokwasem jest fenyloalanina, leucyna, izoleucyna, tryptofan lub metionina, i przy czym peptyd wykazuje aktywność indukowania cytotoksycznych komórek T; [21] sposób hamowania neowaskularyzacji naczyniówkowej, obejmujący etap podawania osobnikowi szczepionki zawierającej jako składnik czynny co najmniej jeden z peptydów (a) i (b) poniżej: (a) peptyd zawierający sekwencję aminokwasową według dowolnego z NR ID. SEKW.: 1-6; oraz (b) i peptyd z jedną lub więcej niż jedną substytucją,

14 1 1 2 SEKW.: 1-6, przy czym drugim aminokwasem od końca N jest leucyna lub metionina, i/lub C-końcowym aminokwasem jest walina lub leucyna, i przy czym peptyd wykazuje aktywność indukowania cytotoksycznych komórek T; [22] sposób hamowania neowaskularyzacji naczyniówkowej, obejmujący etap podawania osobnikowi szczepionki zawierającej jako składnik czynny co najmniej jeden z peptydów (a) i (b) poniżej: (a) peptyd zawierający sekwencję aminokwasową według dowolnego z NR ID. SEKW.: 7-12; oraz (b) peptyd z jedną lub więcej niż jedną substytucją, SEKW.: 7-12, przy czym drugim aminokwasem od końca N jest fenyloalanina, tyrozyna, metionina lub tryptofan, i/lub C-końcowym aminokwasem jest fenyloalanina, leucyna, izoleucyna, tryptofan lub metionina, i przy czym peptyd wykazuje aktywność indukowania cytotoksycznych komórek T; [23] sposób według [21], w którym podawanie prowadzi się u osobnika, którego antygenem HLA jest HLA-A02; [24] sposób według [22], w którym podawanie prowadzi się u osobnika, którego antygenem HLA jest HLA-A24; [2] zastosowanie peptydu według dowolnego z (a) do (c) poniżej do wytwarzania środka farmaceutycznego do leczenia i/lub profilaktyki choroby wywoływanej przez neowaskularyzację naczyniówkową (makulopatię neowaskularyzacyjną):

15 (a) peptyd zawierający sekwencję aminokwasową według dowolnego z NR ID. SEKW.: 1-12; (b) peptyd z jedną lub więcej niż jedną substytucją, SEKW.: 1-6, przy czym drugim aminokwasem od końca N jest leucyna lub metionina, i/lub C-końcowym aminokwasem jest walina lub leucyna, i przy czym peptyd wykazuje aktywność indukowania cytotoksycznych komórek T; oraz (c) peptyd z jedną lub więcej niż jedną substytucją, SEKW.: 7-12, przy czym drugim aminokwasem od końca N jest fenyloalanina, tyrozyna, metionina lub tryptofan, i/lub C-końcowym aminokwasem jest fenyloalanina, leucyna, izoleucyna, tryptofan lub metionina, i przy czym peptyd wykazuje aktywność indukowania cytotoksycznych komórek T; [26] zastosowanie według [2], przy czym choroba wywoływana przez neowaskularyzację naczyniówkową (makulopatię neowaskularyzacyjną) wybrana jest spośród wysiękowego związanego z wiekiem zwyrodnienia plamki żółtej, zwyrodnienia plamki żółtej związanego z krótkowzrocznością, pasm naczyniastych, centralnej chorioretinopatii wysiękowej, różnych epiteliopatii barwnikowych siatkówki, zaniku naczyniówki, choroideremii i kostniaka naczyniówki; [27] zastosowanie peptydu według (a) lub (b) poniżej do wytwarzania szczepionki do leczenia i/lub profilaktyki

16 choroby wywoływanej przez neowaskularyzację naczyniówkową (makulopatia neowaskularyzacyjna): (a) peptyd zawierający sekwencję aminokwasową według dowolnego z NR ID. SEKW.: 1-6; oraz (b) peptyd z jedną lub więcej niż jedną substytucją, SEKW.: 1-6, przy czym drugim aminokwasem od końca N jest leucyna lub metionina, i/lub C-końcowym aminokwasem jest walina lub leucyna, i przy czym peptyd wykazuje aktywność indukowania cytotoksycznych komórek T; [28] zastosowanie peptydu według (a) lub (b) poniżej do wytwarzania szczepionki do leczenia i/lub profilaktyki choroby wywoływanej przez neowaskularyzację naczyniówkową (makulopatią neowaskularyzacyjną): (a) peptyd zawierający sekwencję aminokwasową według dowolnego z NR ID. SEKW.: 7-12; oraz (b) peptyd z jedną lub więcej niż jedną substytucją, SEKW.: 7-12, przy czym drugim aminokwasem od końca N jest fenyloalanina, tyrozyna, metionina lub tryptofan, i/lub C-końcowym aminokwasem jest fenyloalanina, leucyna, izoleucyna, tryptofan lub metionina, i przy czym peptyd wykazuje aktywność indukowania cytotoksycznych komórek T; [29] zastosowanie według [27], przy czym szczepionka jest przeznaczona do podawania osobnikowi, którego antygenem HLA jest HLA-A02;

17 [] zastosowanie według [28], przy czym szczepionka jest przeznaczona do podawania osobnikowi, którego antygenem HLA jest HLA-A24; [31] zastosowanie według [29] lub [], przy czym choroba wywoływana przez neowaskularyzację naczyniówkową (makulopatię neowaskularyzacyjną) wybrana jest spośród wysiękowego związanego z wiekiem zwyrodnienia plamki żółtej, zwyrodnienia plamki żółtej związanego z krótkowzrocznością, pasm naczyniastych, centralnej chorioretinopatii wysiękowej, różnych epiteliopatii barwnikowych siatkówki, zaniku naczyniówki, choroideremii i kostniaka naczyniówki; [32] zastosowanie peptydu według dowolnego z (a) do (c) poniżej do wytwarzania środka farmaceutycznego do hamowania neowaskularyzacji naczyniówkowej: (a) peptyd zawierający sekwencję aminokwasową według dowolnego z NR ID. SEKW.: 1-12; (b) peptyd z jedną lub więcej niż jedną substytucją, SEKW.: 1-6, przy czym drugim aminokwasem od końca N jest leucyna lub metionina, i/lub C-końcowym aminokwasem jest walina lub leucyna, i przy czym peptyd wykazuje aktywność indukowania cytotoksycznych komórek T; oraz (c) peptyd z jedną lub więcej niż jedną substytucją, SEKW.: 7-12, przy czym drugim aminokwasem od końca N jest fenyloalanina, tyrozyna, metionina lub tryptofan, i/lub C-końcowym aminokwasem jest fenyloalanina,

18 leucyna, izoleucyna, tryptofan lub metionina, i przy czym peptyd wykazuje aktywność indukowania cytotoksycznych komórek T; [33] zastosowanie peptydu według (a) lub (b) poniżej do wytwarzania szczepionki do hamowania neowaskularyzacji naczyniówkowej: (a) peptyd zawierający sekwencję aminokwasową według dowolnego z NR ID. SEKW.: 1-6; oraz (b) peptyd z jedną lub więcej niż jedną substytucją, SEKW.: 1-6, przy czym drugim aminokwasem od końca N jest leucyna lub metionina, i/lub C-końcowym aminokwasem jest walina lub leucyna, i przy czym peptyd wykazuje aktywność indukowania cytotoksycznych komórek T; [34] zastosowanie peptydu według (a) lub (b) poniżej do wytwarzania szczepionki do hamowania neowaskularyzacji naczyniówkowej: (a) peptyd zawierający sekwencję aminokwasową według dowolnego z NR ID. SEKW.: 7-12; oraz (b) peptyd z jedną lub więcej niż jedną substytucją, SEKW.: 7-12, przy czym drugim aminokwasem od końca N jest fenyloalanina, tyrozyna, metionina lub tryptofan, i/lub C-końcowym aminokwasem jest fenyloalanina, leucyna, izoleucyna, tryptofan lub metionina, i przy czym peptyd wykazuje aktywność indukowania cytotoksycznych komórek T;

19 1 2 [3] zastosowanie według [33], w którym szczepionka jest przeznaczona do podawania osobnikowi, którego antygenem HLA jest HLA-A02; [36] zastosowanie według [34], w którym szczepionka jest przeznaczona do podawania osobnikowi, którego antygenem HLA jest HLA-A24; [37] peptyd według dowolnego z (a) do (c) poniżej do zastosowania w leczeniu i/lub profilaktyce choroby wywoływanej przez neowaskularyzację naczyniówkową (makulopatią neowaskularyzacyjną): (a) peptyd zawierający sekwencję aminokwasową według dowolnego z NR ID. SEKW.: 1-12; (b) peptyd z jedną lub więcej niż jedną substytucją, SEKW.: 1-6, przy czym drugim aminokwasem od końca N jest leucyna lub metionina, i/lub C-końcowym aminokwasem jest walina lub leucyna, i przy czym peptyd wykazuje aktywność indukowania cytotoksycznych komórek T; oraz (c) peptyd z jedną lub więcej niż jedną substytucją, SEKW.: 7-12, przy czym drugim aminokwasem od końca N jest fenyloalanina, tyrozyna, metionina lub tryptofan, i/lub C-końcowym aminokwasem jest fenyloalanina, leucyna, izoleucyna, tryptofan lub metionina, i przy czym peptyd wykazuje aktywność indukowania cytotoksycznych komórek T; [38] peptyd według [37], przy czym choroba wywoływana przez neowaskularyzację naczyniówkową (makulopatię

20 neowaskularyzacyjną) wybrana jest spośród wysiękowego związanego z wiekiem zwyrodnienia plamki żółtej, zwyrodnienia plamki żółtej związanego z krótkowzrocznością, pasm naczyniastych, centralnej chorioretinopatii wysiękowej, różnych epiteliopatii barwnikowych siatkówki, zaniku naczyniówki, choroideremii i kostniaka naczyniówki; [39] peptyd według (a) lub (b) poniżej do zastosowania w leczeniu i/lub profilaktyce choroby wywoływanej przez neowaskularyzację naczyniówkową (makulopatię neowaskularyzacyjną): (a) peptyd zawierający sekwencję aminokwasową według dowolnego z NR ID. SEKW.: 1-6; oraz (b) peptyd z jedną lub więcej niż jedną substytucją, SEKW.: 1-6, przy czym drugim aminokwasem od końca N jest leucyna lub metionina, i/lub C-końcowym aminokwasem jest walina lub leucyna, i przy czym peptyd wykazuje aktywność indukowania cytotoksycznych komórek T; [40] peptyd według (a) lub (b) poniżej do zastosowania w leczeniu i/lub profilaktyce choroby wywoływanej przez neowaskularyzację naczyniówkową (makulopatię neowaskularyzacyjną): (a) peptyd zawierający sekwencję aminokwasową według dowolnego z NR ID. SEKW.: 7-12; oraz (b) peptyd z jedną lub więcej niż jedną substytucją, SEKW.: 7-12, przy czym drugim aminokwasem od końca N

21 jest fenyloalanina, tyrozyna, metionina lub tryptofan, i/lub C-końcowym aminokwasem jest fenyloalanina, leucyna, izoleucyna, tryptofan lub metionina, i przy czym peptyd wykazuje aktywność indukowania cytotoksycznych komórek T; [41] peptyd według [39], przy czym szczepionka jest przeznaczona do podawania osobnikowi, którego antygenem HLA jest HLA-A02; [42] peptyd według [40], przy czym szczepionka jest przeznaczona do podawania osobnikowi, którego antygenem HLA jest HLA-A24; [43] peptyd według [41] lub [42], przy czym choroba wywoływana przez neowaskularyzację naczyniówkową (makulopatię neowaskularyzacyjną) wybrana jest spośród wysiękowego związanego z wiekiem zwyrodnienia plamki żółtej, zwyrodnienia plamki żółtej związanego z krótkowzrocznością, pasm naczyniastych, centralnej chorioretinopatii wysiękowej, różnych epiteliopatii barwnikowych siatkówki, zaniku naczyniówki, choroideremii i kostniaka naczyniówki; [44] peptyd według dowolnego z (a) do (c) poniżej do zastosowania do hamowania neowaskularyzacji naczyniówkowej: (a) peptyd zawierający sekwencję aminokwasową według dowolnego z NR ID. SEKW.: 1-12; (b) peptyd z jedną lub więcej niż jedną substytucją, SEKW.: 1-6, przy czym drugim aminokwasem od końca N jest leucyna lub metionina, i/lub C-końcowym aminokwasem jest walina lub leucyna, i przy czym peptyd

22 wykazuje aktywność indukowania cytotoksycznych komórek T; oraz (c) peptyd z jedną lub więcej niż jedną substytucją, SEKW.: 7-12, przy czym drugim aminokwasem od końca N jest fenyloalanina, tyrozyna, metionina lub tryptofan, i/lub C-końcowym aminokwasem jest fenyloalanina, leucyna, izoleucyna, tryptofan lub metionina, i przy czym peptyd wykazuje aktywność indukowania cytotoksycznych komórek T; [4] peptyd według (a) lub (b) poniżej do zastosowania do hamowania neowaskularyzacji naczyniówkowej: (a) peptyd zawierający sekwencję aminokwasową według dowolnego z NR ID. SEKW.: 1-6; oraz (b) peptyd z jedną lub więcej niż jedną substytucją, SEKW.: 1-6, przy czym drugim aminokwasem od końca N jest leucyna lub metionina, i/lub C-końcowym aminokwasem jest walina lub leucyna, i przy czym peptyd wykazuje aktywność indukowania cytotoksycznych komórek T; [46] peptyd według (a) lub (b) poniżej do zastosowania do hamowania neowaskularyzacji naczyniówkowej: (a) peptyd zawierający sekwencję aminokwasową według dowolnego z NR ID. SEKW.: 7-12; oraz (b) peptyd z jedną lub więcej niż jedną substytucją, SEKW.: 7-12, przy czym drugim aminokwasem od końca N

23 24 jest fenyloalanina, tyrozyna, metionina lub tryptofan, i/lub C-końcowym aminokwasem jest fenyloalanina, leucyna, izoleucyna, tryptofan lub metionina, i przy czym peptyd wykazuje aktywność indukowania cytotoksycznych komórek T; [47] peptyd według [4], przy czym szczepionka jest przeznaczona do podawania osobnikowi, którego antygenem HLA jest HLA-A02; oraz [48] peptyd według [46], przy czym szczepionka jest przeznaczona do podawania osobnikowi, którego antygenem HLA jest HLA-A Krótki opis rysunków [0012] Fig. 1 przedstawia wykres, pokazujący indeks przeciekania fluorescencji (ang. fluorescent leakage index) nowych naczyń naczyniówki, oceniany w angiografii fluorescencyjnej dna oka w grupie otrzymującej PBS, grupie z jednym podaniem IFA i w grupie szczepionej peptydem, w dniu 7. Fig. 2 przedstawia zdjęcia pokazujące przykład angiografii fluorescencyjnej dna oka w grupie otrzymującej PBS, grupie z jednym podaniem IFA i w grupie szczepionej peptydem, w dniu 7. Fig. 3 przedstawia wykres pokazujący pole przekroju poprzecznego nowych naczyń naczyniówki, oceniane w angiografii fluorescencyjnej dna oka w grupie otrzymującej PBS, grupie z jednym podaniem IFA i w grupie szczepionej peptydem, w dniu 7. Fig. 4 przedstawia zdjęcia pokazujące przykład przedłużonego preparatu naczyniówki w grupie

24 2 1 2 otrzymującej PBS, grupie z jednym podaniem IFA i w grupie szczepionej peptydem, w dniu 7. Sposoby realizacji wynalazku [0013] Niniejszy wynalazek dotyczy środków farmaceutycznych do leczenia i/lub profilaktyki chorób wywoływanych przez neowaskularyzację naczyniówkową (makulopatię neowaskularyzacyjną), zawierających jako składnik czynny peptyd pochodzący z VEGFR-2. W dalszej części niniejszego opisu te środki farmaceutyczne mogą być określane jako środki farmaceutyczne według niniejszego wynalazku. Jak opisano powyżej, niniejszy wynalazek opiera się na stwierdzeniu przez twórców nieniejszego wynalazku, że szczepionki zawierające jako antygen peptyd pochodzący z VEGFR-2 skutecznie hamują neowaskularyzację naczyniówkową. [0014] Sekwencja aminokwasowa ludzkiego VEGFR-2 jest znana; opisano ją na przykład w patencie USA nr,861,1. Specjaliści w dziedzinie mający dostęp do informacji opisanej w tym dokumencie patentowym mogą łatwo uzyskać ludzki VEGFR-2. [001] Pochodzący z VEGFR-2 peptyd wchodzący w skład środków farmaceutycznych według niniejszego ujawnienia jest korzystnie peptydem częściowym - nonamerem lub dekamerem. Konkretniej, takie peptydy obejmują: (a) peptyd zawierający sekwencję aminokwasową według dowolnego z NR ID. SEKW.: Nie ma ograniczenia co do peptydów według niniejszego ujawnienia, o ile tylko peptydy wykazują aktywność indukowania CTL przeciwko komórkom wykazującym ekspresję VEGFR-2. Konkretniej, peptydy według niniejszego ujawnienia obejmują także:

25 (b) peptyd z jedną lub więcej niż jedną substytucją, SEKW.: 1-6, przy czym drugim aminokwasem od końca N jest leucyna lub metionina, i/lub C-końcowym aminokwasem jest walina lub leucyna, i przy czym peptyd wykazuje aktywność indukowania cytotoksycznych komórek T. Ponadto do końca N i/lub końca C peptydów można dodawać jeden lub dwa aminokwasy. Ponadto do peptydów według niniejszego ujawnienia należą także: (c) peptyd z jedną lub więcej niż jedną substytucją, SEKW.: 7-12, przy czym drugim aminokwasem od końca N jest fenyloalanina, tyrozyna, metionina lub tryptofan, i/lub C-końcowym aminokwasem jest fenyloalanina, leucyna, izoleucyna, tryptofan lub metionina, i przy czym peptyd wykazuje aktywność indukowania cytotoksycznych komórek T. [0016] Reszty aminokwasowe, które mają być poddane mutacji, korzystnie są poddawane mutacji do innych aminokwasów, w których utrzymane są właściwości łańcuchów bocznych aminokwasów. Do przykładów właściwości łańcuchów bocznych aminokwasów należą: aminokwasy hydrofobowe (A, I, L, M, F, P, W, Y, i V); aminokwasy hydrofilowe (R, D, N, C, E, Q, G, H, K, S, i T); aminokwasy z alifatycznymi łańcuchami bocznymi (G, A, V, L, I, i P); aminokwasy z łańcuchami bocznymi zawierającymi grupy hydroksylowe (S, T, i Y); aminokwasy z łańcuchami bocznymi zawierającymi atom siarki (C i M); aminokwasy z łańcuchami bocznymi

26 zawierającymi kwas karboksylowy i amid (D, N, E, i Q); aminokwasy z łańcuchami bocznymi zawierającymi zasadę (R, K, i H); i aminokwasy z łańcuchami bocznymi zawierającymi pierścień aromatyczny (H, F, Y, i W) (wszystkie aminokwasy przedstawiono jednoliterowymi kodami w nawiasach). Substytucje aminokwasowe w każdej z tych grup określane są mianem substytucji konserwatywnych. Wiadomo, że polipeptyd o zmodyfikowanej sekwencji aminokwasowej, w której jedną lub więcej reszt aminokwasowych poddano delecji, addycji i/lub zastąpiono innymi aminokwasami w pewnej sekwencji aminokwasowej, zachowuje swą pierwotną aktywność biologiczną (Mark, D. F. i wsp., Proc. Natl. Acad. Sci. USA (1984) 81, 662-6; Zoller, M. J. i Smith, M., Nucleic Acids Res. (1982), ; Wang, A. i wsp., Science (1984) 224: ; Dalbadie- McFarland, G. i wsp., Proc. Natl. Acad. Sci. USA (1982) 79: ). [0017] Liczba zmutowanych aminokwasów nie jest szczególnie ograniczona. Ogólnie, ta liczba wynosi siedem lub mniej, korzystnie pięć lub mniej, a jeszcze korzystniej trzy lub mniej (na przykład, dwa lub mniej). Identyczność sekwencji aminokwasowej można określić, stosując na przykład algorytm BLAST Karlina i Altschula (Proc. Natl. Acad. Sci. USA (1993) 90: 873-7). [0018] Szczególnie korzystny według niniejszego ujawnienia jest peptyd zawierający sekwencję aminokwasową NR ID. SEKW.: 2. [0019] Peptyd według niniejszego ujawnienia można ponadto otrzymywać przez syntezę peptydu z dowolnej

27 pozycji opartej na sekwencji aminokwasowej. Syntezę peptydów można prowadzić sposobami konwencjonalnie stosowanymi w chemii peptydów. Konwencjonalne metody syntezy opisano w dokumentach takich, jak Peptide Synthesis, Interscience, New York, 1966; The Proteins", tom 2, Academic Press Inc., New York, 1976; Peptide Synthesis (Peptide Gosei), Maruzen, 197; Fundamentals and Experiments of Peptide Synthesis (Peptyd Gosei no Kiso to Jikken), Maruzen, 198; i The sequel of Development of Pharmaceuticals (Zoku Iyakuhin no Kaihatsu), tom 14, Peptide Synthesis (Peptide Gosei), Hirokawa Shoten, 1991, i w publikacjach takich, jak publikacja międzynarodowa nr WO99/ [00] Peptydy według niniejszego ujawnienia można także wytwarzać znanymi metodami inżynierii genetycznej. Przykładem metod syntezy z użyciem inżynierii genetycznej jest metoda następująca. Do komórek gospodarza odpowiednich do wytwarzania komórek transformowanych wprowadza się wektor, do którego wprowadzono DNA kodujący peptyd będący przedmiotem zainteresowania. Peptydy według niniejszego ujawnienia można uzyskać przez zebranie peptydów wytworzonych w tych transformowanych komórkach. [0021] Peptyd według niniejszego ujawnienia można także wytwarzać początkowo jako białko fuzyjne, które następnie rozszczepia się odpowiednią proteazą, żeby uzyskać peptyd. W metodzie wytwarzania białka fuzyjnego polinukleotyd kodujący peptyd według niniejszego ujawnienia można poddawać ligacji w ramce z polinukleotydem kodującym inny peptyd, i całość

28 wprowadzać do wektora ekspresyjnego celem ekspresji w gospodarzu. Do tego celu można wykorzystywać techniki znane specjalistom w dziedzinie. Jako peptydy poddawane fuzji z peptydami według niniejszego ujawnienia można stosować znane peptydy, takie jak FLAG (Hopp, T. P. i wsp., BioTechnology (1988) 6, 14-12), 6x His składający się z sześciu reszt histydynowych (His), x His, hemaglutyninę grypy (HA), ludzkie fragmenty c-myc, fragmenty VSV-GP, fragmenty p18hiv, T7-tag, HSV-tag, E- tag, fragmenty antygenu SV40T, lck tag, fragmenty - tubuliny, B-tag i fragmenty białka C. Peptydy według niniejszego ujawnienia można również poddawać ligacji z S-transferazą glutationową- (GST), hemaglutyniną grypy (HA), regionami stałymi immunoglobuliny, - galaktozydazą, białkiem wiążącym maltozę (MBP) lub podobnymi, żeby wytwarzać białka fuzyjne. Peptydy według niniejszego ujawnienia można wytwarzać przez traktowanie tak uzyskanych białek fuzyjnych odpowiednią proteazą i następnie zbieranie peptydów stanowiących przedmiot zainteresowania. Peptydy można zbierać metodami znanymi specjalistom w dziedzinie, takimi jak chromatografia powinowactwa. [0022] Peptydy według niniejszego ujawnienia wykazują ponadto aktywność indukowania cytotoksycznych komórek T (komórkowa aktywność indukowania komórek T), gdy peptydy styka się in vitro lub in vivo z komórkami zdolnymi do prezentacji antygenu. W szczególności, peptydy według niniejszego ujawnienia korzystnie wykazują duże powinowactwo do antygenów HLA, takich jak typy A-02 i A-24, co do których uważa się, że często ulegają ekspresji w populacji japońskiej. Do antygenów

29 1 2 HLA, takich jak typy A-02 i A-24, należą, odpowiednio, podtypy takie, jak A-01 i A Do przykładów peptydów o dużym powinowactwie wiązania z HLA-A*01 należą peptydy o NR ID. SEKW.: od 1 do 6 (WO/04/024766). [0023] Do peptydów według niniejszego ujawnienia należą nie tylko peptydy o dużym powinowactwie wiązania z HLA- A*01, lecz również peptydy o dużym powinowactwie wiązania z innymi typami antygenów HLA (na przykład HLA-A*2402). Spośród takich peptydów do przykładów peptydów o dużym powinowactwie wiązania z HLA-A*2402 należą peptydy o NR ID. SEKW.: od 7 do 12. [0024] Po potwierdzeniu skuteczności szczepionki z peptydu pochodzącego z pewnego białka, specjaliści mogą łatwo poszukiwać innych peptydów, wykazujących duże powinowactwo wiązania z antygenem HLA, z tego samego białka, i badać wpływ szczepionki z tych peptydów. Specjaliści w dziedzinie mogą także łatwo poszukiwać peptydów, które wykazują duże powinowactwo wiązania z antygenami HLA innymi niż HLA-A*01 z tego samego białka, i opracowywać szczepionki, które można podawać różnym grupom rasowym. Faktem dobrze znanym wśród specjalistów w dziedzinie jest to, że gdy peptyd pochodzący z pewnego białka aktywuje reakcję immunologiczną przeciwko białku, peptyd pochodzący z tego samego białka, który wykazuje duże powinowactwo z innym antygenem HLA, również aktywuje reakcję immunologiczną przeciwko białku, o ile ten peptyd wykazuje aktywność indukowania CTL przeciwko białku. Konkretniej, specjalistom w dziedzinie jest dobrze wiadomo, że gdy peptyd pochodzący z VEGFR-2 (na

30 przykład NR ID. SEKW.: 2) hamuje neowaskularyzację przez aktywację reakcji immunologicznej przeciwko VEGFR-2, peptyd pochodzący z VEGFR-2, który wykazuje duże powinowactwo do innego antygenu HLA (na przykład peptyd który wykazuje duże powinowactwo do HLA-A24), również hamuje neowaskularyzację przez aktywację reakcji immunologicznej przeciwko VEGFR-2, o ile ten peptyd wykazuje aktywność indukowania CTL przeciwko VEGFR-2. [002] Wiązanie między peptydem według niniejszego ujawnieniaa antygenem HLA można mierzyć przez izolowanie komórek zawierających na swej powierzchni antygen HLA, takich jak komórki dendrytyczne, i ocenę wiązania peptydu z komórkami z użyciem metod konwencjonalnych. [0026] Zamiast tego do obliczania powinowactwa wiązania różnych peptydów z antygenami HLA in silico można stosować oprogramowanie dostępne w Internecie, opisane na przykład w Parker K. C., J. Immunol. 12, (1994). Powinowactwo wiązania z antygenami HLA można mierzyć metodami opisanymi na przykład w Parker, K. C., J. Immunol., 12, (1994), Nukaya, I., Int. J. Cancer, 80, 92-7 (1999) itd. [0027] W warunkach klinicznych przez oznaczenie z góry typu antygenu HLA, jaki posiada pacjent wymagający leczenia, można odpowiednio dobrać peptydy wykazujące duże powinowactwo wiązania z tym antygenem lub peptydy wykazujące dużą aktywność indukowania cytotoksycznych komórek T (CTL) poprzez prezentację antygenu. Peptydy wybrane takimi metodami są również uznawane za peptydy według niniejszego ujawnienia.

31 [0028] Według niniejszego wynalazku leczenie oznacza poprawę w zakresie charakterystycznych objawów chorób wywoływanych przez neowaskularyzację naczyniówkową (makulopatię neowaskularyzacyjną) u pacjentów, u których objawy te już się rozwinęły. Według niniejszego wynalazku nie ma szczególnych ograniczeń co do stopnia poprawy. Nawet jeżeli stopień poprawy jest bardzo niewielki, jest on objęty znaczeniem słowa leczenie według niniejszego wynalazku, o ile można uzyskać poprawę w zakresie objawów. [0029] Według niniejszego wynalazku profilaktyka (lub zapobieganie ) oznacza hamowanie zawczasu rozwoju charakterystycznych objawów chorób wywoływanych przez neowaskularyzację naczyniówkową (makulopatię neowaskularyzacyjną). Według niniejszego wynalazku nie ma szczególnych ograniczeń co do stopnia hamowania rozwoju tych objawów. Nawet jeżeli stopień hamowania jest bardzo niewielki, jest on objęty znaczeniem słowa profilaktyka według niniejszego wynalazku, o ile można uzyskać zahamowanie rozwoju objawów. [00] Objawem chorób wywoływanych przez neowaskularyzację naczyniówkową (makulopatia neowaskularyzacyjna) jest pogorszenie widzenia. Stwierdzenie, czy doszło do poprawy w zakresie tego objawu, można uzyskać przez badanie widzenia. Można ponadto oceniać aktywność nowych naczyń naczyniówki poprzez badanie metodą angiografii fluorescencyjnej dna oka lub za pomocą urządzeń do optycznej tomografii koherencyjnej (ang. Optical Coherence Tomography OCT).

32 [0031] Peptydy według niniejszego wynalazku można stosować same do leczenia i/lub profilaktyki. Alternatywnie z peptydów można wytwarzać preparaty konwencjonalnymi sposobami wytwarzania preparatów. W tych przypadkach w skład preparatu mogą wchodzić stosowne nośniki, zaróbki i tym podobne substancje konwencjonalnie stosowane do środków farmaceutycznych. Preparaty można stosować na przykład pozajelitowo w postaci jałowych roztworów lub zawiesin do wstrzyknięć, wytwarzanych z wodą lub innymi farmaceutycznie dopuszczalnymi cieczami. Preparaty można wytwarzać na przykład przez odpowiednie łączenie środków czynnych z farmaceutycznie dopuszczalnymi nośnikami lub ośrodkami, konkretniej z wyjałowioną wodą lub roztworami soli fizjologicznej, z olejami roślinnymi, emulgatorami, środkami zawieszającymi, środkami powierzchniowo czynnymi, środkami stabilizującymi, środkami poprawiającymi smak, zaróbkami, nośnikami, środkami konserwującymi, wiążącymi i tym podobnymi, i przez mieszanie ich do dawki jednostkowej wymaganej w powszechnie przyjętej praktyce farmaceutycznej. Ilość składnika czynnego w preparacie dostosowuje się tak, żeby uzyskać odpowiednią dawkę w określonym zakresie. [0032] Peptydy według niniejszego ujawnienia można stosować jako szczepionki do indukowania CTL in vivo, pojedynczo lub jako kombinację dwóch lub więcej typów. Konkretniej, niniejszy wynalazek dotyczy szczepionek do leczenia i/lub profilaktyki chorób wywoływanych przez neowaskularyzację naczyniówkową (makulopatię neowaskularyzacyjną), zawierających jako składnik czynny peptyd pochodzący z VEGFR-2. Przez podawanie

33 peptydu według niniejszego ujawnienia uzyskuje się prezentację peptydu z dużą gęstością na antygenie HLA komórek prezentujących antygen, co indukuje CTL, który reaguje swoiście z prezentowanym kompleksem wytworzonym między peptydem a antygenem HLA, i zwiększa się zdolność do ataku przeciwko komórkom śródbłonka naczyniowego w naczyniówce. Alternatywnie można pobierać od pacjenta komórki dendrytyczne i stymulować je peptydem według niniejszego wynalazku, aby uzyskać komórki prezentujące antygen ze związanym na ich powierzchni peptydem według niniejszego ujawnienia. Przez podawanie komórek pacjentowi dochodzi do indukcji CTL u pacjenta, przez co możliwe jest zwiększenie zdolności do ataku przeciwko komórkom docelowym. [0033] Gdy peptydy według niniejszego ujawnienia są stosowane jako szczepionki, można je podawać wraz z adiuwantem, aby uzyskać skuteczną odporność komórkową, podawać wraz z innymi składnikami czynnymi, takimi jak środki przeciwnowotworowe, lub podawać w postaci preparatów składających się z cząstek. Można również stosować adiuwanty takie, jak opisano w dokumencie Johnson AG, Clin. Microbiol. Rev., 7: , Można również stosować preparaty liposomowe, preparaty zawierające cząstki, uzyskane przez związanie z kilkoma kulkami o średnicy rzędu mikrometrów, preparaty związane z lipidami i tym podobne. [0034] Specjaliści w dziedzinie mogą odpowiednio zaplanować sposób, dawkowanie i okres podawania szczepionki według niniejszego ujawnienia, w zależności od objawów u pacjenta (osobnika) wymagającego podawania szczepionki według niniejszego ujawnienia. Szczepionki

34 3 1 2 według niniejszego ujawnienia można podawać zarówno ogólnoustrojowo, jak i miejscowo. Do przykładów podawania ogólnoustrojowego należą podawanie doustne, śródskórne, podskórne i dożylne. Do przykładów podawania miejscowego należy podawanie w sąsiedztwie naczyniówki. [003] Dawkowanie może obejmować stosowanie dawek wynoszących na przykład od 0,001 mg do 00 mg, korzystnie od 0,001 mg do 00 mg i korzystniej od 0,1 mg do mg, lecz nie jest do nich ograniczone. Szczepionki korzystnie podaje się w odstępach od kilku dni do kilku miesięcy, lecz częstość podawania nie jest ograniczona do tych odstępów. [0036] Środki farmaceutyczne według niniejszego wynalazku są skuteczne przeciwko chorobom wywoływanym przez neowaskularyzację naczyniówkową (makulopatię neowaskularyzacyjną). Nie ma ograniczeń co do chorób docelowych środków farmaceutycznych według niniejszego wynalazku, o ile tylko są to choroby wywoływane przez neowaskularyzację naczyniówkową (makulopatię neowaskularyzacyjną). Korzystnie, do chorób należą makulopatia neowaskularyzacyjna, która towarzyszy chorobom, takim jak wysiękowe związane z wiekiem zwyrodnienie plamki żółtej, zwyrodnienie plamki żółtej związane z krótkowzrocznością, pasma naczyniaste, centralna chorioretinopatia wysiękowa, różne epiteliopatie barwnikowe siatkówki, zanik naczyniówki, choroideremia i kostniak naczyniówki. Szczególnie korzystnym przykładem jest wysiękowe związane z wiekiem zwyrodnienie plamki żółtej.

35 [0037] Środki farmaceutyczne według niniejszego ujawnienia związane są z niewielkim ryzykiem szybkiego pogorszenia widzenia i rozwoju ciężkich powikłań po leczeniu, które stanowią problemy w konwencjonalnych metodach terapii. Środki farmaceutyczne według niniejszego wynalazku można zatem podawać nie tylko pacjentom z ciężkimi objawami, lecz również pacjentom we wczesnym stadium choroby, ze względnie dobrym widzeniem. Ponieważ w przypadkach wczesnego stadium choroby, ze względnie dobrym widzeniem uszkodzenie siatkówki jest niewielkie, oczekuje się, że rokowanie co do widzenia po leczeniu w przypadkach zaawansowanych będzie znacznie lepsze, niż przy leczeniu konwencjonalnym. [0038] Niniejsze ujawnienie opiera się na stwierdzeniu, że szczepionki zawierające jako antygen peptyd pochodzący z VEGFR-2 uszkadzają komórki śródbłonka naczyniowego przez indukowanie aktywności cytotoksycznych limfocytów T (CTL). Niniejsze ujawnienie dostarcza zatem środków do hamowania neowaskularyzacji naczyniówkowej, zawierających jako składnik czynny peptyd pochodzący z VEGFR-2. Powyżej wspomniano dokładne opisy peptydu pochodzącego z VEGFR- 2. Według niniejszego ujawnienia nie ma ograniczeń co do stopnia hamowania. Nawet jeśli stopień hamowania jest bardzo niewielki, jest on także objęty znaczeniem słowa hamowanie, jeżeli możliwe jest zahamowanie neowaskularyzacji. [0039] Środki hamujące według niniejszego ujawnienia można stosować w postaci szczepionek. Konkretniej, niniejsze ujawnienie dostarcza szczepionek do hamowania

36 neowaskularyzacji naczyniówkowej, zawierających jako składnik czynny peptyd pochodzący z VEGFR-2. Powyżej dokładniej opisano szczepionki, na przykład miejsca i sposoby ich podawania oraz dawkowanie. Przykłady [0040] Poniżej niniejszy wynalazek będzie konkretnie opisany w odniesieniu do przykładów, nie ma być jednak przez nie ograniczony. [Metody] Zwierzęta [0041] Myszy C7bl/6 o masie ciała od g do 2 g uzyskano w CLEA Japonia (Tokio, Japonia). Wszystkie doświadczenia przeprowadzono zgodnie z zasadami Komisji ds. Opieki nad Zwierzętami i ich Wykorzystania (ang. Animal Care and Use Committee) i Oświadczenia na temat Zastosowania Zwierząt w Badaniach Naukowych nad Widzeniem i Okulistycznych Badaniach Naukowych (ang. Statement for Use of Animals in Ophthalmic and Vision Research) Stowarzyszenia Badań Naukowych nad Widzeniem i Okulistycznych Badań Naukowych (ang. Association for Research in Vision and Ophthalmology). Myszy wykorzystywane w doświadczeniach wykazują ekspresję ludzkiego HLA-A*01. Peptydy antygenowe [0042] Myszy podzielono na trzy grupy. PBS, adiuwant odporności (niekompletny adiuwant Freunda (IFA)) lub zawiesinę peptydu antygenowego pochodzącego z ludzkiego receptora VEGF 2 i IFA wstrzykiwano podskórnie do pach, dwukrotnie (dzień 0 i dzień ). Peptyd składa się z 9 aminokwasów od pozycji 773 ludzkiego VEGFR-2 - VIAMFFWLL (NR ID. SEKW.: 2); potwierdzono

37 antyangiogenny wpływ tego peptydu w modelu nowotworów. Następnie w dniu indukowano CNV w 3 miejscach w obojgu oczach za pomocą półprzewodnikowego lasera ustawionego na Φ 0 μm, 0 mw i 0,02 sekundy. Doświadczalne CNV [0043] Indukowano doświadczalne CNV, jak opisano w innych miejscach, z niewielkimi modyfikacjami. Pokrótce, indukowano znieczulenie ogólne przez dootrzewnowe wstrzyknięcie (1 ml/kg) mieszaniny (1:1) chlorowodorku ketaminy (Ketalar, Sankyo, Tokio, Japonia) i chlorowodorku ksylazyny (Celactal, Bayer, Tokio, Japonia). Rozszerzono źrenicę jedną kroplą 0,% tropikamidu (Mydrin M, Santen Pharmaceutical, Osaka, Japonia) do fotokoagulacji. Na każde oko aplikowano sześciokrotnie fotokoagulację laserową pomiędzy głównymi naczyniami siatkówki wokół tarczy nerwu wzrokowego za pomocą diodowego fotokoagulatora laserowego (DC-00, NIDEK, Osaka, Japonia) i układu podawania w lampie szczelinowej (SL10, Topcon, Tokio, Japonia) przy wielkości ogniska 0 mm, czasie trwania 0,02 sekundy i intensywności 0 mw. Ocena stopnia CNV metodą angiografii fluoresceinowej [0044] W 3 i 7 dni po indukcji CNV (w dniu 23 i dniu 27) użyto w sumie 169 zwierząt do oceny wpływu na przeciekanie ze zmian CNV (w dniu trzecim liczba zwierząt z grupy kontrolnej, grupy małej dawki i grupy dużej dawki wynosiła, odpowiednio, 41, 34 i 18; w dniu siódmym liczba zwierząt z grupy kontrolnej, grupy małej dawki i grupy dużej dawki wynosiła, odpowiednio, 1, 1 i ). Zmiany w dniu 3 i 7 oceniano metodą angiografii fluoresceinowej dna oka, jak opisano uprzednio, przy

38 czym osobom obserwującym nie podawano informacji, do której grupy terapeutycznej należy dane zwierzę. Pomiar wielkości CNV w preparacie płaskim naczyniówki [004] Do analizy preparatu płaskiego naczyniówki (ang. choroidal flat mount) użyto w sumie 36 myszy (liczba myszy z każdej grupy w dniu trzecim i siódmym wynosiła, odpowiednio, 4 i 8). Trzy i siedem dni po terapii laserowej oceniano wielkość uszkodzenia CNV, stosując płaski preparat naczyniówki, jak opisywano uprzednio. Myszy znieczulano i poddawano perfuzji 1 ml soli fizjologicznej buforowanej fosforanem (PBS), zawierającej 0 mg/ml dekstranu sprzężonego z FITC (4,4 kda, 0 mg/kg masy ciała; Sigma). Następnie wyłuszczano gałki oczne, usuwano rogówkę i soczewkę, i całą siatkówkę dokładnie odpreparowywano od gałki ocznej. Wykonywano promieniowe nacięcia od brzegów równika i gałkę oczną rozpłaszczano na szkiełku, twardówką w dół. Rozpłaszczone skrawki obserwowano pod mikroskopem fluorescencyjnym (Olympus DPSO) i obrazy rejestrowano aparatem fotograficznym CCD. Dane importowano do komputera, stosując układ oprogramowania (Studio lite). Przypisywano zarys regionu CNV za pomocą myszy komputerowej i dokonywano pomiaru, stosując dostępny publicznie program do obróbki obrazu, opracowany przez NIH. Do celów analizy statystycznej wielkość zmian uśredniano, żeby uzyskać jedną wartość dla każdego osobnika. Dane wyrażano jako średnią ± błąd standardowy. Analiza statystyczna [0046] Wyniki fluoresceinowej angiografii fluorescencyjnej dna oka oceniano z zastosowaniem testu

39 U Manna-Whitneya. Wielkość zmiany CNV oceniano testem ANOVA i następnie testem post hoc Dunnetta. We wszystkich zastosowanych formach analizy statystycznej za statystycznie istotne uważano wartości P<0,0. Rozważania etyczne [0047] Twórcy niniejszego wynalazku dążyli do zmniejszenia dyskomfortu odczuwanego przez myszy, zgodnie z Podręcznikiem Prowadzenia Doświadczeń na Zwierzętach (ang. Manual for Animal Experiment Operation) Uniwersytetu Tokijskiego; jednakże, jako że do uzyskania silniejszej aktywacji immunologicznej używano adiuwantu Freunda, poziom cierpienia, oceniany według Naukowego Ośrodka Dobrostanu Zwierząt (ang. Scientists Center for Animal Welfare), określono jako kategorię C. [Wyniki] Wpływ na przeciek CNV [0048] W dniu trzecim nie obserwowano różnic pomiędzy grupą kontrolną, grupą małej dawki i grupą dużej dawki w odniesieniu do stopnia przeciekania fluoresceiny. Przeciek fluoresceiny ze zmian CNV w grupie, która nie otrzymywała środka czynnego, zwiększył się w dniu siódmym w porównaniu do dnia trzeciego. Przeciek fluoresceiny ze zmian CNV był mniejszy w grupie dużej dawki niż w grupie kontrolnej (Fig. 1 i 2). Jakkolwiek różnica nie była statystycznie istotna, przeciek ze zmian CNV był mniejszy u zwierząt z grupy małej dawki niż u zwierząt w grupie kontrolnej. Wpływ na wielkość zmiany CNV [0049] W dniu trzecim nie obserwowano różnic pomiędzy grupą kontrolną, grupą małej dawki i grupą dużej dawki

40 w odniesieniu do wielkości zmiany CNV w dniu trzecim. Średnia wielkość zmiany CNV w grupie, która nie otrzymała środka aktywnego, była większa w dniu siódmym niż w dniu trzecim. Wielkość zmiany CNV ulegała istotnemu zmniejszeniu w grupie małej dawki i w grupie dużej dawki w porównaniu z grupą kontrolną (Fig. 3 i 4). [000] Twórcy niniejszego wynalazku wykazali, że peptyd VIAMFFWLL(9) (NR ID. SEKW.: 2) hamuje regulację VEGF w górę i hamuje wzrost CNV. Wiadomo, że VIAMFFWLL (NR ID. SEKW.: 2) reguluje odpowiedzi immunologiczne. Jako że aktywacja CNV zależy od procesu zapalnego, a hamujący wpływ VIAMFFWLL (NR ID. SEKW.: 2) na wzrost CNV in vivo obserwowano tylko w dniu siódmym, nie zaś w dniu trzecim, prawdopodobne jest, że VIAMFFWLL (NR ID. SEKW.: 2) wpływa na odpowiedzi immunologiczne, takie jak naciek leukocytów, regulując w ten sposób proces neowaskularyzacji, a nie hamuje CNV przez hamowanie samej neowaskularyzacji. Zastosowanie w przemyśle [001] Niniejszy wynalazek dostarcza środków farmaceutycznych (szczepionek) do leczenia i/lub profilaktyki chorób wywoływanych przez neowaskularyzację naczyniówkową (makulopatię neowaskularyzacyjną). [002] Konwencjonalnie do leczenia chorób wywoływanych przez neowaskularyzację naczyniówkową (makulopatię neowaskularyzacyjną) stosuje się terapię laserową, terapię fotodynamiczną, terapię chirurgiczną, terapię farmakologiczną i tym podobne. Terapia laserowa może jednak powodować pogorszenie widzenia centralnego.

41 Znane są przykłady szybkiego pogorszenia wzroku po terapii fotodynamicznej w przypadkach z dobrym widzeniem. W leczeniu operacyjnym istnieje ryzyko powikłań pooperacyjnych związanych z interwencją chirurgiczną. W leczeniu farmakologicznym istnieje ryzyko poważnych powikłań, takich jak wewnętrzne zapalenie oka i odwarstwienie siatkówki, z powodu wstrzyknięć do oka. Oznacza to, że terapie konwencjonalne związane są z dużym ryzykiem pogorszenia widzenia wskutek spowodowanych leczeniem skutków niepożądanych i powikłań. Trudno było zatem leczyć przypadki we wczesnym stadium, ze względnie dobrym widzeniem. [003] Z drugiej strony, można powiedzieć co najmniej, że środki farmaceutyczne (szczepionki) według niniejszego ujawnienia nie powodują powikłań miejscowych w oku, zatem wyżej wymienione zagrożenia będą prawdopodobnie nieobecne. Możliwe jest więc leczenie przypadków we wczesnym stadium, ze względnie dobrym widzeniem. Ponadto, jako że uszkodzenie siatkówki w przypadkach we wczesnym stadium, ze względnie dobrym widzeniem, jest niewielkie, rokowanie co do widzenia po leczeniu w przypadkach zaawansowanych będzie, jak się oczekuje, znacznie korzystniejsze, niż przy leczeniu konwencjonalnym. [004] Wiadomo, że w chorobach opisywanych w niniejszym ujawnieniu, istnieje duża częstość występowania rozwoju podobnych nowych naczyń w oku przeciwstronnym. Nie ma jednak uznanych sposobów zapobiegania powstawaniu nowych naczyń w oku przeciwstronnym. Można oczekiwać, że terapia szczepionką według niniejszego ujawnienia

42 43 będzie skuteczna w terapii profilaktycznej oka przeciwstronnego.

43 44 [00] Lista sekwencji <1> THE UNIVERSITY OF TOKYO <1> Terapia szczepionkowa przeciwko neowaskularyzacji naczyniówkowej <1> SEN-A0701P <10> JP <11> <160> 12 <170> PatentIn wersja <2> 1 <211> 9 <212> PRT <213> Homo sapiens <400> 1 <2> 2 <211> 9 <212> PRT <213> Homo sapiens <400> 2 2 <2> 3 <211> 9 <212> PRT <213> Homo sapiens <400> 3 <2> 4 <211> 9 <212> PRT <213> Homo sapiens

44 4 <400> 4 <2> <211> 9 <212> PRT <213> Homo sapiens <400> <2> 6 <211> <212> PRT <213> Homo sapiens <400> <2> 7 <211> 9 <212> PRT <213> Homo sapiens <400> 7 <2> 8 <211> 9 <212> PRT <213> Homo sapiens <400> 8 <2> 9 <211> 9 <212> PRT <213> Homo sapiens <400> 9 3 <2> <211> 9 <212> PRT <213> Homo sapiens

45 46 <400> <2> 11 <211> 9 <212> PRT <213> Homo sapiens <400> 11 <2> 12 <211> 9 <212> PRT <213> Homo sapiens <400> 12 1 Oncotherapy Science, Inc. Pełnomocnik:

46 47 Zastrzeżenia patentowe Środek farmaceutyczny do zastosowania w leczeniu i/lub profilaktyce choroby wywoływanej przez neowaskularyzację naczyniówkową (makulopatię neowaskularyzacyjną), który to środek farmaceutyczny zawiera jako składnik czynny co najmniej jeden z peptydów z (a) do (c) poniżej: (a) peptyd zawierający sekwencję aminokwasową według dowolnego z NR ID. SEKW.: 1-12; (b) peptyd z jedną lub dwiema substytucjami lub addycjami aminokwasów w sekwencji aminokwasowej według dowolnego z NR ID. SEKW.: 1-6, przy czym drugim aminokwasem od końca N jest leucyna lub metionina, i/lub C-końcowym aminokwasem jest walina lub leucyna, i przy czym peptyd wykazuje aktywność indukowania cytotoksycznych komórek T; oraz (c) peptyd z jedną lub dwiema substytucjami lub addycjami aminokwasów w sekwencji aminokwasowej według dowolnego z NR ID. SEKW.: 7-12, przy czym drugim aminokwasem od końca N jest fenyloalanina, tyrozyna, metionina lub tryptofan, i/lub C-końcowym aminokwasem jest fenyloalanina, leucyna, izoleucyna, tryptofan lub metionina, i przy czym peptyd wykazuje aktywność indukowania cytotoksycznych komórek T. 2. Szczepionka wybrana z grupy składającej się z (i) i (ii) poniżej: (i) szczepionka do zastosowania w leczeniu i/lub profilaktyce choroby wywoływanej przez neowaskularyzację naczyniówkową (makulopatię neowaskularyzacyjną), która to szczepionka zawiera jako

47 składnik czynny co najmniej jeden z peptydów (a) i (b) poniżej: (a) peptyd zawierający sekwencję aminokwasową według dowolnego z NR ID. SEKW.: 1-6; oraz (b) peptyd z jedną lub dwiema substytucjami lub addycjami aminokwasów w sekwencji aminokwasowej według dowolnego z NR ID. SEKW.: 1-6, przy czym drugim aminokwasem od końca N jest leucyna lub metionina, i/lub C-końcowym aminokwasem jest walina lub leucyna, i który to peptyd wykazuje aktywność indukowania cytotoksycznych komórek T; (ii) szczepionka do zastosowania w leczeniu i/lub profilaktyce choroby wywoływanej przez neowaskularyzację naczyniówkową (makulopatię neowaskularyzacyjną), która to szczepionka zawiera jako składnik czynny co najmniej jeden z peptydów (c) i (d) poniżej: (c) peptyd zawierający sekwencję aminokwasową według dowolnego z NR ID. SEKW.: 7-12; oraz (d) peptyd z jedną lub dwiema substytucjami lub addycjami aminokwasów w sekwencji aminokwasowej według dowolnego z NR ID. SEKW.: 7-12, przy czym drugim aminokwasem od końca N jest fenyloalanina, tyrozyna, metionina lub tryptofan, i/lub C-końcowym aminokwasem jest fenyloalanina, leucyna, izoleucyna, tryptofan lub metionina, i który to peptyd wykazuje aktywność indukowania cytotoksycznych komórek T. 3. Szczepionka według (i) z zastrz. 2, która jest przeznaczona do podawania osobnikowi, którego antygenem HLA jest HLA-A02.

48 Szczepionka według (ii) z zastrz. 2, która jest przeznaczona do podawania osobnikowi, którego antygenem HLA jest HLA-A24.. Środek farmaceutyczny według zastrz. 1 albo szczepionka według dowolnego z zastrz. od 2 do 4, przy czym choroba wywoływana przez neowaskularyzację naczyniówkową (makulopatię neowaskularyzacyjną) wybrana jest spośród wysiękowego związanego z wiekiem zwyrodnienia plamki żółtej, zwyrodnienia plamki żółtej związanego z krótkowzrocznością, pasm naczyniastych, centralnej chorioretinopatii wysiękowej, różnych epiteliopatii barwnikowych siatkówki, zaniku naczyniówki, choroideremii i kostniaka naczyniówki. 6. Zastosowanie peptydu według dowolnego z (a) do (d) poniżej do wytwarzania środka farmaceutycznego lub szczepionki do leczenia i/lub profilaktyki choroby wywoływanej przez neowaskularyzację naczyniówkową (makulopatię neowaskularyzacyjną): (a) peptyd zawierający sekwencję aminokwasową według dowolnego z NR ID. SEKW.: 1-6; (b) peptyd z jedną lub dwiema substytucjami lub addycjami aminokwasów w sekwencji aminokwasowej według dowolnego z NR ID. SEKW.: 1-6, przy czym drugim aminokwasem od końca N jest leucyna lub metionina, i/lub C-końcowym aminokwasem jest walina lub leucyna, i który to peptyd wykazuje aktywność indukowania cytotoksycznych komórek T; (c) peptyd zawierający sekwencję aminokwasową według dowolnego z NR ID. SEKW.: 7-12; oraz (d) peptyd z jedną lub dwiema substytucjami lub addycjami aminokwasów w sekwencji aminokwasowej według

49 0 1 2 dowolnego z NR ID. SEKW.: 7-12, przy czym drugim aminokwasem od końca N jest fenyloalanina, tyrozyna, metionina lub tryptofan, i/lub C-końcowym aminokwasem jest fenyloalanina, leucyna, izoleucyna, tryptofan lub metionina, i który to peptyd wykazuje aktywność indukowania cytotoksycznych komórek T. 7. Zastosowanie według zastrz. 6, w którym peptydem jest (a) lub (b), i przy czym środek farmaceutyczny lub szczepionka jest przeznaczona do podawania osobnikowi, którego antygenem HLA jest HLA- A Zastosowanie według zastrz. 6, w którym peptydem jest (c) lub (d), i przy czym środek farmaceutyczny lub szczepionka jest przeznaczona do podawania osobnikowi, którego antygenem HLA jest HLA- A Zastosowanie według dowolnego z zastrz. od 6 do 8, w którym choroba wywoływana przez neowaskularyzację naczyniówkową (makulopatię neowaskularyzacyjną) wybrana jest spośród wysiękowego związanego z wiekiem zwyrodnienia plamki żółtej, zwyrodnienia plamki żółtej związanego z krótkowzrocznością, pasm naczyniastych, centralnej chorioretinopatii wysiękowej, różnych epiteliopatii barwnikowych siatkówki, zaniku naczyniówki, choroideremii i kostniaka naczyniówki.. Peptyd według dowolnego z (a) do (d) poniżej do zastosowania w leczeniu i/lub profilaktyce choroby wywoływanej przez neowaskularyzację naczyniówkową (makulopatię neowaskularyzacyjną):

50 1 1 2 (a) peptyd zawierający sekwencję aminokwasową według dowolnego z NR ID. SEKW.: 1-6; (b) peptyd z jedną lub dwiema substytucjami lub addycjami aminokwasów w sekwencji aminokwasowej według dowolnego z NR ID. SEKW.: 1-6, przy czym drugim aminokwasem od końca N jest leucyna lub metionina, i/lub C-końcowym aminokwasem jest walina lub leucyna, i który to peptyd wykazuje aktywność indukowania cytotoksycznych komórek T; (c) peptyd zawierający sekwencję aminokwasową według dowolnego z NR ID. SEKW.: 7-12; oraz (d) peptyd z jedną lub dwiema substytucjami lub addycjami aminokwasów w sekwencji aminokwasowej według dowolnego z NR ID. SEKW.: 7-12, przy czym drugim aminokwasem od końca N jest fenyloalanina, tyrozyna, metionina lub tryptofan, i/lub C-końcowym aminokwasem jest fenyloalanina, leucyna, izoleucyna, tryptofan lub metionina, i który to peptyd wykazuje aktywność indukowania cytotoksycznych komórek T. 11. Peptyd według (a) lub (b) z zastrz., który to peptyd jest przeznaczony do podawania osobnikowi, którego antygenem HLA jest HLA-A Peptyd według (c) lub (d) z zastrz., który to peptyd jest przeznaczony do podawania osobnikowi, którego antygenem HLA jest HLA-A Peptyd według dowolnego z zastrz. od do 12, przy czym choroba wywoływana przez neowaskularyzację naczyniówkową (makulopatię neowaskularyzacyjną) wybrana jest spośród wysiękowego związanego z wiekiem zwyrodnienia plamki żółtej, zwyrodnienia plamki żółtej związanego z

51 2 krótkowzrocznością, pasm naczyniastych, centralnej chorioretinopatii wysiękowej, różnych epiteliopatii barwnikowych siatkówki, zaniku naczyniówki, choroideremii i kostniaka naczyniówki. Oncotherapy Science, Inc. Pełnomocnik:

52 3

53 4 1

54

55 6