Protokół z XV posiedzenia Rady Konsultacyjnej ds. Ochrony Konsumentów z 19 grudnia 2016 r.

Transkrypt

1 Sekretariat Rady Konsultacyjnej ds. Ochrony Konsumentów Departament Rozwoju Gospodarczego Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego Protokół z XV posiedzenia Rady Konsultacyjnej ds. Ochrony Konsumentów z 19 grudnia 2016 r. W posiedzeniu wzięli udział członkowie Rady Konsultacyjnej ds. Ochrony Konsumentów (Rady) oraz zaproszeni goście. Obrady miały miejsce 19 grudnia 2016 roku w siedzibie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego (Kraków, ul. Racławicka 56, sala sesyjna) w godzinach 11:30-14:00. I. Otwarcie posiedzenia, przyjęcie porządku obrad. II. Posiedzenie otworzył przewodniczący Rady: Pan Wojciech Kozak Wicemarszałek Województwa Małopolskiego. Przewodniczący powitał członków Rady oraz zaproszonych gości: Panią Małgorzatę Dębowską z Wojewódzkiego Inspektoratu Inspekcji Handlowej w Krakowie, Pana Daniela Kośmidra - przedstawiciela Straży Miejska w Krakowie oraz Panią Ewę Dulińską-Stanek i Panią Katarzynę Rajską - reprezentujące Wojewódzką Stację Sanitarno-Epidemiologiczna w Krakowie. Następnie członkowie Rady zaakceptowali protokół z poprzedniego posiedzenia. Do protokołu nie wniesiono żadnych uwag. Przewodniczący przedstawił projekt porządku posiedzenia, który został przyjęty bez uwag. Po części porządkowej, Przewodniczący przekazał prowadzenie dalszych obrad Panu Jerzemu Gramatyce, Miejskiemu Rzecznikowi Konsumentów w Krakowie, Wiceprzewodniczącemu Rady. Podsumowanie wystąpień i dyskusji w części dotyczącej obrotu materiałami pirotechnicznymi i nieprawidłowości jakie w tym zakresie występują. Jako pierwsza głos zabrała Pani Małgorzata Dębowska reprezentująca Wojewódzki Inspektorat Inspekcji Handlowej w Krakowie. Przedstawiła zakres kontroli realizowanych przez instytucję w stosunku do przedsiębiorców sprzedających materiały pirotechniczne. Zaznaczyła, iż większość kontroli jest realizowana pod koniec roku. Inspekcja Handlowa prowadzi kontrole głównie w hurtowniach, aby sprawdzić materiały pirotechniczne jeszcze przed wprowadzeniem na rynek. W tym zakresie aktualnie obowiązują przepisy ustawy z dnia 13 kwietnia 2016 r. o systemach oceny zgodności i nadzoru rynku oraz rozporządzenie Ministra Rozwoju z dnia 3 czerwca 2016 r. w sprawie wymagań bezpieczeństwa dla wyrobów pirotechnicznych. W 2016 r. z uwagi na zmianę przepisów, nie były przeprowadzane kontrole, nie ma ich również w planie na ten rok. W przypadku zgłoszeń, skarg na złą jakość produktów, Inspekcja Handlowa zawsze prowadzi dodatkowe postępowania sprawdzające. W 2015 r. przeprowadzono 5 kontroli, 51 próbek zostało pobranych do badań, z czego 3 były złe, jedna partia została skierowana do laboratorium, w którym stwierdzono, że nie spełnia ona Strona 1 z 6

2 wymogów bezpieczeństwa w jednej sztuce był nie zabezpieczony lont, a to mogło spowodować szybszy wybuch. To oznacza, iż zdarzają się sytuacje złej jakości materiałów pirotechnicznych, ale są one bardzo rzadkie. W trakcie kontroli próbki są badane pod kątem wykonania materiału, zabezpieczeń, wyglądu, instrukcji i wszelkiego rodzaju oznaczeń informujących o zagrażającym bezpieczeństwie i sposobie użytkowania. W tym zakresie Inspekcja Handlowa nie miała zastrzeżeń, poza dwoma przypadkami nieścisłości związanej z deklaracją zgodności, ale nie miało to wpływu na bezpieczeństwo konsumentów. W Małopolsce jest tylko jeden importer materiałów pirotechnicznych - materiały pochodzą głównie z Chin. Aktualnie większość produktów ma już oznaczenie CE - po 9 września 2010 r. wszystkie wyroby pirotechniczne, które są wprowadzane na rynek, muszą mieć to oznaczenie. Materiałów pirotechnicznych nie wolno sprzedawać osobom nieletnim. Złamanie tego zakazu może nawet grozić karą pozbawienia wolności do lat 2. Pan Jerzy Gramatyka podsumowując wystąpienie podkreślił, iż nowe regulacje obowiązują dopiero od czerwca, dlatego to czas i praktyka pokażą, czy przedsiębiorcy będą ich przestrzegać. W zakresie wcześniej obowiązujących przepisów skala nieprawidłowości była niewielka. Pan Józef Kaczmarczyk, przedstawiciel organizacji pozarządowych, zapytał czy materiały pirotechniczne są również badane pod kątem weryfikacji składu chemicznego w aspekcie skażenia środowiska. Wiele z nich zawiera szkodliwe związki, a ich użycie rośnie z roku na rok. W odpowiedzi Pani Małgorzata Dębowska poinformowała, iż próbki nie są badane chemicznie to wymagałoby skierowania ich do laboratorium, a na to Inspekcja Handlowa nie posiada środków. Pan Józef Kaczmarczyk zawnioskował o bliższe zainteresowanie się tym tematem i wpływem na środowisko. Pani Małgorzata Dębowska przyznała, że dobrze byłoby zrobić w tym temacie rozeznanie i sprawdzić jakie normy w tym zakresie obowiązują. Bo z samego stwierdzenia, że coś zawiera szkodliwą substancję nie wynika, że nie można jej stosować. Zasugerowała, iż Rada powinna zwrócić się do Inspektoratu Ochrony Środowiska z prośbą o analizę problemu. Pan Wojciech Kozak poprosił o wskazanie warunków, jakie muszą być spełnione by dana osoba mogła otworzyć stoisko z materiałami pirotechnicznymi. Pani Małgorzata Dębowska wyjaśniła, iż w tym zakresie przedsiębiorcy nie mają żadnych ograniczeń jeżeli chodzi o sprzedaż detaliczną. Najwięcej takich punktów jest uruchamianych między świętami i nowym rokiem. Wystarczy zgłosić działalność gospodarczą i określić, co się będzie sprzedawało. Kwestiami warunków przechowywania zajmuje się Straż Pożarna. Pani Kinga Czarnota, Powiatowy Rzecznik Konsumentów w Bochni, zwróciła uwagę, iż choć nie wolno sprzedawać materiałów pirotechnicznych dzieciom, nigdzie nie jest umieszczana taka informacja. W przypadku alkoholu i papierosów taka adnotacja jest wszędzie widoczna i dostępna, ale tak się nie dzieje w przypadku materiałów pirotechnicznych. Pani Kinga Czarnota zapytała, czy Inspekcja Handlowa może mieć wpływ na sprzedawców, aby takie środki informacyjne stosowali. Pani Małgorzata Dębowska wyjaśniła, iż obowiązek umieszczania informacji o zakazie sprzedaży alkoholu i artykułów tytoniowych osobom nieletnim wynika z ustawy. Nie ma natomiast takich przepisów dotyczących materiałów pirotechnicznych. Przestrzeganie zakazu sprzedaży materiałów pirotechnicznych osobom niepełnoletnim Inspekcja Handlowa może Strona 2 z 6

3 kontrolować tylko w porozumieniu z policją, poprzez obserwację klientów danego punktu. Pani Kinga Czarnota zasugerowała, iż w wyniku brak informacji o zakazie sprzedaży materiałów pirotechnicznych osobom niepełnoletnim w punktach sprzedaży takich materiałów, nikt nie pyta klientów o wiek, nie wywołuje to też sprzeciwu świadków sprzedaży fajerwerków dzieciom. Pani Małgorzata Dębowska przypomniała art. 37 ustawy z dnia 22 czerwca 2001 r. o wykonywaniu działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią, amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym: Kto sprzedaje wyroby pirotechniczne, wyłączone spod koncesjonowania lub broń, na posiadanie której nie jest wymagane pozwolenie, osobom niepełnoletnim, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Kolejnym prelegentem referującym temat materiałów pirotechnicznych był Pan Piotr Szostak z Wojewódzkiej Komendy Policji w Krakowie, członek Rady. Przedstawił akty prawne regulujące kwestie wyrobów pirotechnicznych: ustawę z dnia 21 czerwca 2002 r. o materiałach wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego ze zmianami; ustawę z dnia 22 czerwca 2001 r. o wykonywaniu działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią, amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym ze zmianami; rozporządzenie ministra gospodarki, pracy i polityki społecznej z dnia 9 lipca 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy produkcji, transporcie wewnątrzzakładowym oraz obrocie materiałów wybuchowych, w tym wyrobów pirotechnicznych; rozporządzenie ministra gospodarki i ministra spraw wewnętrznych z dnia 6 marca 2013 r. w sprawie sprzedaży materiałów wybuchowych, broni, amunicji, wyrobów i technologii o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym oraz kontroli przestrzegania warunków sprzedaży. Omówił również definicje materiałów i wyrobów pirotechnicznych: Materiały pirotechniczne materiały lub mieszaniny materiałów przewidzianych do wytwarzania efektów cieplnych, świetlnych, dźwiękowych, gazu, dymu lub kombinacji tych efektów, w wyniku bezdetonacyjnej, samopodtrzymującej się reakcji chemicznej, a także wyroby wypełnione materiałem pirotechnicznym, Wyroby pirotechniczne należy przez to rozumieć każdy wyrób zawierający materiały pirotechniczne, które są jedną z odmian materiałów wybuchowych, będące materiałem lub mieszaniną materiałów przewidzianych do wytwarzania ciepła, światła, dźwięku, gazu, dymu lub kombinacji tych efektów w wyniku samopodtrzymującej, egzotermicznej reakcji chemicznej Wskazał także na rodzaje koncesji i zezwoleń regulujących produkcję i obrót wyrobami pirotechnicznymi, a także klasyfikację wyrobów pirotechnicznych wprowadzanych do obrotu. Później omówił zdarzenia związane z nabywaniem, używaniem wyrobów pirotechnicznych zarejestrowane przez Policję na terenie Małopolski. Podkreślił, iż nie są to częste przypadki. Następnie głos zabrał Pan Daniel Kośmider ze Straży Miejskiej w Krakowie. Sprostował on informację o ograniczeniu możliwości używania materiałów pirotechnicznych tylko w określone dni. W Krakowie można używać materiałów pirotechnicznych przez cały rok. Działania Straży Strona 3 z 6

4 Miejskiej mają charakter stricte interwencyjny. Wszystkie powiadomienia w tym zakresie przekazywane są do policji organu właściwego w tym zakresie. Jeżeli chodzi o zgłoszenia z tytułu zakłócania porządku, to na przełomie 2015/2016 było tylko jedno takie zgłoszenie i to w noc sylwestrową. Pan Jerzy Gramatyka podsumowując tę część spotkania, przypomniał uwagi Pana Józefa Kaczmarczyka i Pani Kingi Czarnoty dotyczące braku informacji o zakazie sprzedaży artykułów pirotechnicznych osobom nieletnim. Zasugerował, aby Rada wystosowała apel do ustawodawcy w tej sprawie. Prawne usankcjonowanie konieczności informowania o zakazie sprzedaży nieletnim (podobnie jak to miejsce w przypadku sprzedaży alkoholu) dałoby policji i Inspekcji Handlowej możliwość szerszej weryfikacji. Aktualnie to luka prawna, którą wykorzystują nieuczciwi sprzedawcy. Warto również wskazać na konieczność wyraźnego informowania o ryzyku dla środowiska naturalnego i użytkowników z uwagi na skład surowcowy materiałów i ich późniejsza utylizację. Użytkownicy nie mają wiedzy z jakich substancji składają się materiały i nie mają świadomości ryzyka - informacje na opakowaniu są ograniczone i nie akcentują skutków ich używania. Pan Jerzy Gramatyka podkreślił, iż Rada mogłaby się zająć szerzej tymi dwoma aspektami związanymi z obrotem materiałami pirotechnicznymi i zastanowić się nad stanowiskiem lub apelem Rady do odpowiednich instytucji. III. Podsumowanie informacji i dyskusji w kwestii stanowiska Rady w sprawie podjęcia przez KRRiT oraz Komisję Etyki Reklamy działań ograniczających reklamę leków, medykamentów i parafarmaceutyków (w szczególności liczby zamieszczanych reklam, zgodności treści w nich zawartych z rzeczywistymi efektami oraz skutkami tych środków) Pan Jerzy Gramatyka krótko przedstawił projekt stanowiska Rady, którego był autorem oraz zasugerował powrót do dyskusji po analizie raportu Instytutu badań nad gospodarką rynkową Gospodarcze skutki wprowadzenia zakazu reklamy leków OTC i suplementów diety. Temat został przełożony na kolejne spotkanie. IV. Podsumowanie wystąpień i dyskusji w części dotyczącej propozycji nowelizacji ustawy o prawach konsumenta w zakresie wprowadzenia nadzoru w stosunku do przedsiębiorców oferujących usługi, procedury medyczne oraz sprzedaż paramedykamentów, produktów wspomagających leczenie, suplementów diety Jako pierwszy w tej części spotkania głos zabrał Pan Józef Łoś, Wojewódzki Inspektor Farmaceutyczny w Krakowie. Przypomniał, iż nadzór nad reklamą leków sprawuje Główny Inspektor Farmaceutyczny, Wojewódzkie Inspektoraty prowadzą nadzór nad reklamą w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej przez apteki i punkty apteczne. Przedstawił uwarunkowania prawne związane ze sprzedażą suplementów diety w aptece, przywołując ustawy: z dnia 6 września 2001 r. Prawo farmaceutyczne, z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia, z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta. Zdefiniował określenia suplementy diety oraz środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego. Zwrócił uwagę, iż suplementy diety i produkty lecznicze często wizualnie wyglądają bardzo podobnie, ale na opakowaniu suplementu diety zawsze musi być wyraźne oznaczenie suplement diety, a na opakowaniu leku jest zawsze numer pozwolenia. Każdy Strona 4 z 6

5 podmiot działający na rynku spożywczym, który wprowadza lub ma zamiar wprowadzić po raz pierwszy do obrotu suplementy diety czy środki spożywcze, do których dodawane są witaminy, składniki mineralne lub substancje, o których mowa w załączniku III część B i C do rozporządzenia nr 1925/2006 jest obowiązany powiadomić o tym Głównego Inspektora Sanitarnego. Główny Inspektor Sanitarny prowadzi rejestr produktów objętych powiadomieniem o pierwszym wprowadzeniu do obrotu na terytorium Polski. Rejestr produktów prowadzony jest w formie elektronicznej. Pan Józef Łoś poinformował, iż ustawę o prawach konsumenta nie stosuje się w przypadku usług medycznych czy świadczonych przez pracowników służby zdrowia (w tym farmaceuci), a większość pacjentów nie odróżnia leków od suplementów diety. Leków nie można zwrócić, inaczej w przypadku suplementów i produktów medycznych. Ścieżka zwrotu pieniędzy jest jednak bardzo skomplikowana: apteka zwraca się do hurtowni, hurtownia do producenta i dopiero on zwraca pieniądze kierownik apteki podejmuje decyzję czy zwróci pieniądze pacjentowi od razu czy po zakończeniu całego procesu. Pan Józef Kaczmarczyk - przedstawiciel organizacji pozarządowych, zwrócił uwagę na konieczność lepszego informowania opinii publicznej o rozróżnieniu produktów na leki, suplementy diety i produkty medyczne. Pan Józef Łoś wyjaśnił, iż tylko informacje na temat leków są w zakresie kompetencji Wojewódzkiego Inspektoratu Farmaceutycznego, suplementy to właściwość Inspektoratu Sanitarnego, a nadzór nad wyrobami medycznymi sprawuje prezes Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych. W komentarzu Pani Ewa Dulińska-Stanek z Wojewódzkiej Stacji Sanitarno- -Epidemiologicznej (WSSE) w Krakowie wyjaśniła, iż nie można mylić leków z suplementami diety. Suplementy diety to żywność, a wszystkie informacje na ich temat znajdują się na stronie Głównego Inspektoratu Sanitarnego. Na tej stronie istnieje również zakładka poświęcona produktom niebezpiecznym. W dalszej części spotkania, informacje na temat działań Wojewódzkiej Stacji Sanitarno- -Epidemiologicznej w Krakowie i nadzoru organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej nad suplementami diety przedstawiła Pani Ewa Dulińska-Stanek. Wyjaśniła, iż kolokwialne rozumienie pojęcia suplementu diety jest szersze niż faktyczny stan. Na gruncie prawa rozróżnia się leki, suplementy i materiał medyczny. Określenia typu paramedyki, parafarmaceutyki to określenia potoczne chociaż często używane wymiennie z określeniem suplement diety. Suplementy diety są przeznaczone tylko dla osób zdrowych i są uzupełnieniem normalnej diety, gdy ta dieta z jakiś przyczyn nie może być zbilansowana. Suplement ma bardzo często postać taką, jak lek dlatego jest z nim mylony. Suplement diety utrzymuje organizm na dobrym poziomie, a lek przywraca dobry stan. Wprowadzenie po raz pierwszy do obrotu suplementu diety wymaga tylko powiadomienia o tym fakcie Głównego Inspektora Sanitarnego. Pani Ewa Dulińska-Stanek przedstawiła zasady kontroli w postępowaniach wyjaśniających realizowanych przez Państwowe Powiatowe Inspektoraty Sanitarne oraz zasady karania nieuczciwych przedsiębiorców. Pan Jerzy Gramatyka przypomniał, iż Rada apelowała już do Zarządu TVP o rozważenie celowości przygotowania specjalnego programu dla konsumentów i pacjentów na temat produktów leczniczych i suplementów diety. W dalszej części spotkania Pani Katarzyna Rajska z Oddziału Nadzoru Epidemiologii WSSE w Krakowie przedstawiła podstawy prawne i zasady prowadzenia nadzoru Państwowej Inspekcji Sanitarnej nad warunkami, jakie powinny spełniać pomieszczenia i urządzenia podmiotów wykonujących działalność leczniczą. Opowiedziała o podstawach tworzenia Strona 5 z 6

6 procedur higieniczno-sanitarnych oraz o najczęściej występujących nieprawidłowościach. Omówiła również kontrolę przedsiębiorców (zgodnie z ustawą o swobodzie działalności gospodarczej z dnia 2 lipca 2004 r. (tekst jednolity Dz. U. z 2015 r. poz. 584 z późn. zm.). Kontrola przedsiębiorcy bez zawiadomienia jest możliwa tylko w sytuacji skarg, wniosków (zagrożenie zdrowia lub życia), w standardowej procedurze po 7 dniach od zawiadomienia. Aby ułatwić podmiotom spełnienie wymogów i przygotowanie się do kontroli, w województwie małopolskim wprowadzono pierwszy w Polsce projekt standaryzacji kontroli. Celami standaryzacji są: ujednolicenie i standaryzacja postępowania inspekcji sanitarnej, przejrzystość działań PIS, skrócenie czasu trwania kontroli. Dzięki arkuszom standaryzacji przedsiębiorcy mogą wykonać samokontrolę i mają wgląd do wymagań zgodnych z przepisami prawa. V. Ustalenie tematów na kolejne posiedzenie Rady oraz zamknięcie obrad Rady. Pan Jerzy Gramatka poprosił o sugestie tematów na kolejne spotkania i sam przedstawił dwie propozycje. Pierwszy temat to problemy z wprowadzaniem w życie nowelizacji ustawy o Prawie energetycznym z września 2014 r. w zakresie stałych sądów polubownych przy Inspektoratach Inspekcji Handlowej, które miały rozstrzygać spory z dostawcami energii elektrycznej. Drugi temat dotyczy nadawania/otrzymywania uprawnień/statusu rzeczoznawcy czy specjalistów ds. jakości obuwia czy innych materiałów i wydawania później przez nich rozstrzygnięć. Aktualnie nie ma aktów prawnych wykonawczych w tej sprawie. Protokół sporządził: Joanna Matuszczyk Departament Rozwoju Gospodarczego Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego Strona 6 z 6