Inauguracja Roku Akademickiego 2011/2012

Transkrypt

1 Inauguracja Roku Akademickiego 2011/2012 Warszawa, 5 października 2011 r. WARSZAWSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY

2 Warszawski Uniwersytet Medyczny Warszawa 2011 Redaktorzy wydania: Marek Krawczyk, Marta Wojtach, Magdalena Zielonka ISBN Zdjęcia wykonane przez pracowników Działu Fotomedycznego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego kierownik Ireneusz Rudnicki. Projekt okładki i opracowanie graficzne: Michał Szulc Skład komputerowy: Roman Sergej/Michał Szulc Druk: EXPOL P. Rybiński, J. Dąbek Spółka Jawna ul. Brzeska 4, Włocławek tel./fax: (054) , nakład: 600 egz.

3 Spis treści Gaude Mater Polonia...5 Hymn Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego...9 Historia Uczelni...10 Poczet Rektorów...13 Poczet Doktorów Honoris Causa...16 Władze Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego...20 Biografia prof. dr. hab. Jana Miodka...22 Wykład inauguracyjny prof. dr. hab. Jana Miodka pt. Lekarz i choroba w komunikacji językowej...24 Gaudeamus igitur, iuvenes dum sumus...28

4

5 Gaude Mater Polonia O ciesz się, Matko-Polsko Gaude, Mater Polonia, Prole fecunda nobili, Summi Regis magnalia Laude frequenta vigili. Cuius benigna gratia Stanislai Pontificis Passionis insignia Signis fulgent mirificis Hic certans pro iustitia Regis non cedit furiae: Stat pro plebis iniuria Christi miles in acie. Tyranni truculentiam Qui dum constanter arguit Martyrii victoriam Membratim caesus meruit Novum pandit miraculum Splendor in in sancto coaelicus, Redintegrat corpusculum Sparsum caelestis medicus. Sic Stanislaus Pontifex Transit ad caeli curiam, Ut apud Deum opifex Nobis imploret veniam. Poscentes eius merita, Salutis dona regerunt: Morte praeventi subita Ad vitae portum redeunt. O ciesz się, Matko-Polsko, w sławne potomstwo płodna! Króla królów i najwyższego Pana wielkość Uwielbiaj chwałą przynależną. Albowiem z Jego łaskawości Biskupa Stanisława męki Niezmierne, jakie on wycierpiał, Jaśnieją cudownymi znaki. Potykał się za sprawiedliwość, Przed gniewem króla nie ustąpił: I staje żołnierz Chrystusowy Za krzywdę ludu sam do walki. Ponieważ stale wypominał On okrucieństwo tyranowi, Koronę zdobył męczennika, Padł posiekany na kawałki. Niebiosa nowy cud zdziałały, Bo mocą swą Niebieski Lekarz Poćwiartowane jego ciało Przedziwne znowu w jedno złączył. Tak to Stanisław biskup przeszedł W przybytki Króla niebieskiego, Aby u Boga Stworzyciela Nam wyjednywać przebaczenie. Gdy kto dla zasług jego prosi, Wnet otrzymuje zbawcze dary: Ci, co pomarli nagłą śmiercią, Do życia znowu powracają. Gaude Mater Polonia 5

6 Cuius ad tactum anuli Morbi furgantur turgidi; Ad locum sancti tumuli Multi curantur languidi. Surdis auditus redditur, Claudis gressus officium: Mutorum lingua solvitur, Et fugatur daemonium. Ergo, felix Cracovia, Sacro donata corpore, Deum, qui fecit omnia, Benedic omni tempore. Sit Trinitati gloria, Laus, honor, iubilatio, De Martyris victoria Sit nobis exsultatio. Amen. Wincenty z Kielczy Choroby wszelkie pod dotknięciem Pierścienia jego uciekają, Przy jego świętym grobie zdrowie Niemocnych wielu odzyskuje. Słuch głuchym bywa przywrócony, A chromy kroki stawia raźno, Niemowom język się rozwiązał, W popłochu szatan precz ucieka. A przeto szczęsny ty, Krakowie, Uposażony świętym ciałem, Błogosław po wsze czasy Boga, Który z niczego wszystko stworzył. Niech Trójcy Przenajświętszej zabrzmi Cześć, chwała, sława, uwielbienie, A nam tryumfy męczennika Niech wyjednają radość wieczną. Amen. Przekład Leopold Staff 6 Gaude Mater Polonia

7 Drodzy Pracownicy Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, Koledzy studenci, Dostojni Goście, Szanowni Państwo, D zisiaj inaugurujemy rok akademicki 2011/2012 w Warszawskim Uniwersytecie Medycznym. To ważne, że w tym wyjątkowym dniu cała społeczność akademicka i przyjaciele naszej Uczelni są razem w Auli Centrum Dydaktycznego, by uroczyście rozpocząć nowy rok akademicki. Do naszej społeczności akademickiej, której tradycje liczą ponad 200 lat, dołącza dzisiaj blisko trzy tysiące nowych studentów. Cieszymy się, że także w tym roku są to najlepsi maturzyści z całego kraju, którzy właśnie naszą Uczelnię wybrali do realizacji swoich życiowych pasji i planów. Przed całą ponad 9-tysięczną bracią studencką miesiące nauki, ale również czas wielu radości. Przed nauczycielami akademickimi okres wytężonej pracy poświęconej kształceniu studentów i realizacji naukowych planów. Przed nami wszystkimi kolejny rok pracy na rzecz naszego Uniwersytetu. Zachęcam każdego z Państwa do angażowania się w życie Uczelni, do udziału w Wydarzeniach, jakie się odbywają przez wszystkie akademickie miesiące, do aktywności na polu naukowym i pozanaukowym. To jest nasz wspólny Uniwersytet i od naszej współpracy zależy przyszłość Almae Matris. Współdziałanie jest kluczem do rozwoju Uczelni, do czynienia jej jeszcze lepszą. W tym roku do wygłoszenia wykładu inauguracyjnego został zaproszony wybitny językoznawca, dyrektor Instytutu Filologii Polskiej i kierownik Wstęp JM Rektora 7

8 Zakładu Historii Języka Uniwersytetu Wrocławskiego Pan prof. Jan Miodek. Jestem przekonany, że wykład zatytułowany: Lekarz i choroba w komunikacji językowej, będzie na długo zapamiętamy przez uczestników tegorocznej Inauguracji. Wszystkim członkom naszej uczelnianej Rodziny życzę dobrego roku akademickiego 2011/2012, wypełnionego nie tylko pracą, ale też obfitującego w niezapomniane, radosne chwile. Warszawa, 5 października 2011 r. Marek Krawczyk Rektor Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego 8 Wstęp JM Rektora

9 Hymn Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego To jest jak rodzaj Wiary W mądrość i doświadczenie. Po jednej stronie człowiek Po drugiej cierpienie. To jest rodzaj Nadziei, Którą ktoś niesie w sobie. Ona pomaga chorym I Wiarę wzmacnia w Tobie. To jest rodzaj Miłości, Która każe Ci nieraz, Stawać z Wiarą przy chorym, Dopóki jest Nadzieja. Medycyna jest sztuką, Rozkwita z wielką siłą, Kiedy po obu stronach Są Wiara, Nadzieja i Miłość. Medycyna jest cnotą Jest siostrą trzech cnót boskich, Których szukamy w sobie: Wiary, Nadziei, Miłości. Niech zaświadczy Asklepios Co umiał dusze leczyć: Ten, kto uczy tej sztuki Ma szacunek na wieki. Wołajcie Panakeję, Uosobienie leku. Niech znajdzie panaceum Na wiedzę po wiek wieków. Niech świadczy Hipokrates, Że według Jego prawa, Już dwieście lat naucza Medycyny Warszawa. Medycyna jest sztuką... Służba, pożytek chorych, Honor, wiedzy potęga, Medycyna, medycyna, Przysięgam, przysięgam, przysięgam! Medycyna jest sztuką... Medycyna jest pasją, Umie życiem zawładnąć, Lecz bez Wiary, Nadziei, Miłości Jest tylko wstążką ładną. Słowa: Jacek Cygan Muzyka: Miłosz Bembinow Hymn Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego 9

10 Historia Uczelni W arszawski Uniwersytet Medyczny jest jedną z najstarszych uczelni medycznych w Polsce. Od ponad 200 lat kształci najlepszych specjalistów w zakresie nauk medycznych i farmaceutycznych. Korzenie uczelni sięgają 1809 roku, kiedy to z inicjatywy lekarzy Augusta Wolffa, Jacka Dziarkowskiego, Józefa Czekierskiego i Franciszka Brandta oraz asesora farmacji, Józefa Celińskiego, powstał Wydział Akademicko-Lekarski. W 1816 roku Wydział Akademicko-Lekarski wszedł w skład powołanego przez władze zaborcze Królewskiego Uniwersytetu Warszawskiego. Uniwersytet funkcjonował do października 1831 r., kiedy to po Powstaniu Listopadowym zlikwidowano wszystkie wyższe uczelnie Królestwa Polskiego. Akademickie nauczanie medycyny w Warszawie zostało przerwane na 26 lat, a o rozwój naukowy i zawodowy środowiska lekarskiego dbały w tym czasie Warszawskie Towarzystwo Lekarskie oraz Rada Lekarska Królestwa Polskiego. Wybuchy kolejnych epidemii i brak odpowiedniej liczby lekarzy wymusiły na zaborcy podjęcie decyzji o powołaniu uczelni medycznej. Najpierw w 1857 roku powołano Cesarsko-Królewską Akademię Medyko-Chirurgiczną, kontynuującą tradycje Wydziału Lekarskiego Królewskiego Uniwersytetu Warszawskiego, a następnie w 1862 roku Akademię przyłączono do Szkoły Głównej Warszawskiej jako Wydział Lekarski. Niestety wzmożona rusyfikacja uczelni po upadku Powstania Styczniowego przerwała jej działalność. W 1869 r. powstał Cesarski Uniwersytet Warszawski, w którym obowiązkowym językiem wykładowym zamiast polskiego stał się rosyjski, a miejsce polskich wykładowców zajęli Rosjanie. Z tych powodów uczelnia była bojkotowana przez patriotyczną młodzież, która na studia medyczne wybierała się m.in. do Dorpatu lub Petersburga. Odrodzenie polskiego kształcenia medycznego stało się możliwe dopiero w początkach I wojny światowej, gdy w 1915 r. do Warszawy wkroczyli Niemcy. Do najbardziej zaangażowanych organizatorów nowego Uniwersytetu Warszawskiego należał wówczas lekarz i społecznik Józef Polikarp Brudziński, który został pierwszym rektorem odrodzonego uniwersytetu. Zanim w 1916 roku powołano samodzielny Wydział Lekarski, przez pierwsze 10 miesięcy działalności uniwersytetu nauczanie medycyny odbywało się w Oddziale Przygotowawczo-Lekarskim przy Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym. 10 Historia Uczelni

11 Pierwszym dziekanem Wydziału Lekarskiego został prof. Leon Kryński. Kadrę stanowili profesorowie praktykujący od lat w Warszawie oraz osoby, które przenosiły się z innych ośrodków akademickich, najczęściej z Krakowa i ze Lwowa. Odrodzony Uniwersytet powołał w swojej strukturze osobny wydział dla kształcenia farmaceutów. Najpierw w 1915 r. utworzono kursy farmaceutyczne, które od roku akademickiego 1917/18 przemianowano na Studium Farmaceutyczne. W 1920 r. Studium to przekształcono w Oddział Farmaceutyczny przy Wydziale Lekarskim. W 1926 r. przy Uniwersytecie Warszawskim został utworzony pierwszy w Polsce samodzielny Wydział Farmaceutyczny. Jego dziekanem został prof. Władysław Mazurkiewicz. W 1920 r. powołano w Warszawie Państwowy Instytut Dentystyczny kształcący dentystów na poziomie wyższym. Instytutowi, który nie posiadał pełnych praw akademickich, patronował Wydział Lekarski UW. Kadra naukowa wydziału uzupełniała obsadę nauczycieli akademickich instytutu i była gwarancją wysokiego poziomu nauczania. W 1933 r. przemianowano tę uczelnię na Akademię Stomatologiczną. Działała ona do 1949 roku, kiedy została włączona jako Oddział Stomatologiczny do Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Warszawskiego. W latach II wojny światowej w ramach uniwersyteckiego podziemnego nauczania medycyny działała m.in. Szkoła Docenta Zaorskiego, której lekarze i studenci zapisali piękną kartę podczas Powstania Warszawskiego, niosąc pomoc rannym i biorąc udział w walkach. Warszawska medycyna w latach wojny poniosła ogromne straty z 23 profesorów ocalało tylko jedenastu, poległa także wielka liczba lekarzy, pielęgniarek i studentów. W 1950 roku, z połączenia wydzielonych z Uniwersytetu Warszawskiego wydziałów lekarskiego i farmaceutycznego oraz Akademii Stomatologicznej, powstała samodzielna Akademia Lekarska, której nazwę zmieniono wkrótce na Akademia Medyczna. W 2006 r. Senat AM przyjął nowy statut dostosowujący uczelnię do wymogów ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym. Na jej podstawie Senat uczelni podjął uchwałę o rozpoczęciu starań o zmianę nazwy Akademii Medycznej w Warszawie na Warszawski Uniwersytet Medyczny. 23 stycznia 2008 roku Sejm RP zaakceptował tę zmianę, a 7 lutego Senat RP ją potwierdził. Rok akademicki 2008/2009 nasza uczelnia rozpoczęła już jako Warszawski Uniwersytet Medyczny. W 2009 roku uczelnia obchodziła Jubileusz 200-lecia nauczania medycyny w Warszawie. Historia Uczelni 11

12

13 Poczet Rektorów Profesorowie Wydziału Lekarskiego Rektorzy Uniwersytetu Warszawskiego Józef Brudziński pediatra Rektor UW w latach Jan Mazurkiewicz psychiatra Rektor UW w latach Franciszek Krzyształowicz dermatolog Rektor UW w latach Mieczysław Michałowicz pediatra Rektor UW w latach Jerzy Modrakowski farmakolog Rektor UW w roku 1939 Franciszek Czubalski fizjolog Rektor UW w latach Poczet Rektorów 13

14 Rektorzy Akademii Medycznej i Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego Franciszek Czubalski Rektor Akademii Medycznej w latach Marcin Kacprzak Rektor Akademii Medycznej w latach Bolesław Górnicki Rektor Akademii Medycznej w latach Szczęsny Leszek Zgliczyński Rektor Akademii Medycznej w latach Jerzy Szczerbań Rektor Akademii Medycznej w latach Jan Nielubowicz Rektor Akademii Medycznej w latach Poczet Rektorów

15 Bogdan Pruszyński Rektor Akademii Medycznej w latach Tadeusz Tołłoczko Rektor Akademii Medycznej w latach Andrzej Górski Rektor Akademii Medycznej w latach Janusz Piekarczyk Rektor Akademii Medycznej w latach Leszek Pączek Rektor Akademii Medycznej od 2005 r. do 21 marca 2008 r. i Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego od 22 marca 2008 r. do 31 sierpnia 2008 r. Marek Krawczyk Rektor Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego od 1 września 2008 r. nadal Poczet Rektorów 15

16 Poczet Doktorów Honoris Causa r. Wydział Lekarski Józef Piłsudski ( ) Naczelnik Państwa 1921 r. Wydział Lekarski Władysław Stankiewicz ( ) chirurg 1924 r. Wydział Lekarski Tadeusz Browicz ( ) anatomopatolog 1931 r. Wydział Lekarski Bogdan Hutten-Czapski ( ) twórca Fundacji na rzecz Uniwersytetu Warszawskiego 1937 r. Wydział Lekarski Constantin D. Angelescu ( ) chirurg 1938 r. Wydział Lekarski Edward Śmigły-Rydz ( ) Marszałek Polski 1947 r. Wydział Farmaceutyczny Arthur Stoll ( ) biochemik 1960 r. Wydział Lekarski Wilder G. Penfield ( ) neurolog 1965 r. Wydział Lekarski Eugeniusz Minkowski ( ) psychiatra 1975 r. I Wydział Lekarski Henryk Brokman ( ) pediatra 1975 r. I Wydział Lekarski Björn Folkow (ur. 1921) fizjolog 1975 r. I Wydział Lekarski Adam Gruca ( ) ortopeda 1975 r. I Wydział Lekarski Jan Oszacki ( ) chirurg 1975 r. Wydział Farmaceutyczny Edward J. Shellard (ur. 1913) farmaceuta 1975 r. I Wydział Lekarski Witold Zawadowski ( ) radiolog Poczet Doktorów Honoris Causa

17 1976 r. I Wydział Lekarski Aleksander Rytel ( ) internista 1977 r. I Wydział Lekarski David J. Waterston ( ) chirurg dziecięcy 1978 r. I Wydział Lekarski Ludwig Mecklinger ( ) specjalista medycyny społecznej 1978 r. I Wydział Lekarski Witold Rudowski ( ) chirurg 1980 r. I Wydział Lekarski Halfdan T. Mahler (ur. 1923) Dyrektor Generalny Światowej Organizacji Zdrowia 1980 r. I Wydział Lekarski Bernard Sureau ( ) fizjolog 1981 r. I Wydział Lekarski Piotr Kubikowski ( ) farmakolog 1982 r. I Wydział Lekarski Jerzy Choróbski ( ) neurochirurg 1983 r. I Wydział Lekarski Maurice Dérot ( ) nefrolog 1984 r. I Wydział Lekarski Jean-Claude Czyba (ur. 1934) histolog 1984 r. I Wydział Lekarski Bengt E. Öwall (ur. 1935) stomatolog 1986 r. I Wydział Lekarski Richard N. Fine (ur. 1937) pediatra 1988 r. I Wydział Lekarski Milan R. Dimitrijevic (ur. 1931) neurolog 1990 r. I Wydział Lekarski Douglas Bratthall ( ) stomatolog 1990 r. I Wydział Lekarski Frans M. J. Debruyne (ur. 1941) urolog 1990 r. I Wydział Lekarski Albert Herz (ur. 1921) neurofarmakolog Poczet Doktorów Honoris Causa 17

18 1990 r. I Wydział Lekarski David H. Shmerling (ur. 1928) pediatra 1990 r. I Wydział Lekarski Stefan Wilk ( ) radiolog 1992 r. I Wydział Lekarski Hansjörg Riehm (ur. 1933) pediatra 1993 r. II Wydział Lekarski Henk C. S. Wallenburg (ur. 1938) ginekolog 1994 r. Wydział Farmaceutyczny Erhard Röder (ur. 1929) farmaceuta 1996 r. I Wydział Lekarski Edward Donnall Thomas (ur. 1920) hematolog 1997 r. II Wydział Lekarski Michael Berger ( ) diabetolog 1998 r. I Wydział Lekarski John E. Cotes (ur. 1924) patofizjolog 1999 r. I Wydział Lekarski Jan Nielubowicz ( ) chirurg 1999 r. I Wydział Lekarski Tadeusz Orłowski ( ) internista 1999 r. I Wydział Lekarski Alexander A. Borbély (ur. 1939) neurofarmakolog 1999 r. I Wydział Lekarski Franciszek Kokot (ur. 1929) nefrolog 2000 r. I Wydział Lekarski Nicholas L. Tilney (ur. 1935) transplantolog 2000 r. I Wydział Lekarski Hilary Koprowski (ur. 1916) wirusolog 2000 r. I Wydział Lekarski Mark A. Hardy (ur. 1938) transplantolog 2001 r. I Wydział Lekarski Henri Bismuth (ur. 1934) transplantolog 18 Poczet Doktorów Honoris Causa

19 2002 r. II Wydział Lekarski Antonio Onnis (ur. 1927) ginekolog 2002 r. I Wydział Lekarski Andrzej Szczeklik (ur. 1938) internista 2002 r. I Wydział Lekarski Ewa Radwańska (ur. 1938) ginekolog 2002 r. I Wydział Lekarski Jerzy W. Kupiec-Węgliński (ur. 1951) transplantolog 2003 r. I Wydział Lekarski Roger M. Greenhalgh (ur. 1941) chirurg 2004 r. II Wydział Lekarski Charles Balabaud (ur. 1942) gastroenterolog 2005 r. II Wydział Lekarski Zbigniew Religa ( ) kardiochirurg 2005 r. I Wydział Lekarski Tadeusz Popiela (ur. 1933) chirurg 2006 r. I Wydział Lekarski Barry Donald Kahan (ur. 1939) transplantolog 2007 r. I Wydział Lekarski Kazimierz Ostrowski (ur. 1921) histolog 2008 r. I Wydział Lekarski Jerzy Hołowiecki (ur. 1937) hematolog 2008 r. I Wydział Lekarski Allen W. Cowley (ur. 1940) fizjolog 2009 r. I Wydział Lekarski Kypros H. Nicolaides (ur. 1953) specjalista medycyny płodu 2009 r. II Wydział Lekarski Zbigniew Pawłowski (ur. 1926) specjalista medycyny tropikalnej i parazytologii 2010 r. I Wydział Lekarski John Hansen (ur. 1943) hematolog i onkolog 2011 r. I Wydział Lekarski Janusz Woytoń (ur. 1932) ginekolog Poczet Doktorów Honoris Causa 19

20 Władze Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego Władze Rektorskie Dr hab. Sławomir Nazarewski Prorektor do spraw Klinicznych, Inwestycji i Współpracy z Regionem Sławomir Majewski Prorektor do spraw Nauki i Współpracy z Zagranicą Marek Krawczyk JM Rektor 20 Anna Kamińska Prorektor do spraw Kadr Władze Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego Marek Kulus Prorektor do spraw Dydaktyczno- -Wychowawczych

21 Władze Dziekańskie Mirosław Wielgoś Dziekan I Wydziału Lekarskiego z Oddziałem Stomatologii Renata Górska Prodziekan I Wydziału Lekarskiego do spraw Oddziału Stomatologii Jerzy Polański Dziekan II Wydziału Lekarskiego z Oddziałem Nauczania w Języku Angielskim i Oddziałem Fizjoterapii Marek Naruszewicz Dziekan Wydziału Farmaceutycznego z Oddziałem Analityki Medycznej Dr hab., prof. nadzw. WUM Zdzisław Wójcik Dziekan Wydziału Nauki o Zdrowiu z Oddziałem Pielęgniarstwa, Oddziałem Zdrowia Publicznego i Oddziałem Dietetyki Zbigniew Gaciong Dziekan Centrum Kształcenia Podyplomowego Władze Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego 21

22 Biografia prof. dr. hab. JANA MIODKA U rodzony 7 czerwca 1946 roku w Tarnowskich Górach na Górnym Śląsku, absolwent polonistyki wrocławskiej z roku 1968, od 1968 roku pracownik naukowo-dydaktyczny Uniwersytetu Wrocławskiego, profesor zwyczajny doktor habilitowany, językoznawca, dyrektor Instytutu Filologii Polskiej i kierownik Zakładu Historii Języka Polskiego, członek Komitetu Językoznawstwa PAN, Rady Języka Polskiego i Prezydium Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego, doktor honoris causa Wileńskiego Uniwersytetu Pedagogicznego i Uniwersytetu Opolskiego, redaktor naczelny Rozpraw Komisji Językowej Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego. Wypromował na Uniwersytecie Wrocławskim 24 doktorów i ok. 200 magistrów. W roku akademickim 1974/75 także wykładowca Wyższej Szkoły Pedagogicznej (dzisiejszego Uniwersytetu) w Opolu, w latach lektor języka polskiego na Uniwersytecie Wilhelma w Münster. Od listopada 1968 roku autor cotygodniowych felietonów Rzecz o języku we wrocławskim Słowie Polskim, dzisiejszej Polsce. The Times, Gazecie Wrocławskiej (ponad 2100 artykułów). W latach prowadził cotygodniową audycję telewizyjną Ojczyzna-polszczyzna, od roku 1995 obecny jest w Telewizji Wrocław w cotygodniowym programie Prof. Miodek odpowiada, a od roku 2009 w TVP Polonia w programie Słownik polsko@polski. W latach publikował artykuły popularnonaukowe w miesięczniku Wiedza i Życie, w latach w miesięczniku Charaktery, od 2003 do 2009 w katowickim Dzienniku Zachodnim, a od roku 2004 do chwili obecnej w miesięczniku katowickim Śląsk. Jest autorem 16 książek i ponad 760 rozpraw i artykułów naukowych, szkiców, recenzji i tekstów popularnonaukowych. 22 Biografia prof. Jana Miodka

23 Z wykładami wyjeżdżał za granicę na Litwę, do Niemiec, Szwecji, Czech, Słowacji, USA, Kanady, Austrii, Danii. Jest honorowym obywatelem Tarnowskich Gór i Kalet oraz Honorowym Ślązakiem Roku Szkoła Podstawowa nr 21 w Jastrzębiu Zdroju od roku 2006 nosi jego imię. Od 20 lat przewodniczy jury katowickiego konkursu gwarowego Pogodomy po naszymu. Jest laureatem wielu nagród, m.in. Prasy Dolnośląskiej, dwukrotnie miasta Wrocławia, dwukrotnie Ministra Edukacji Narodowej, kilkunastokrotnie Rektora Uniwersytetu Wrocławskiego, Kolegium Rektorów Uczelni Wrocławskich, Nagrody im. Cierniaka, Nagrody im. Wojciecha Korfantego, Nagrody im. Hugona Steinhausa, Nagrody Towarzystwa Przyjaciół Śląska w Warszawie, Loży Liderów w Katowicach, Dolnośląskiego Klucza sukcesu, Nagrody Kuriera Polskiego, Panoramy, Problemów, miesięcznika Odra, wrocławskiej Złotej Kuli, Nagrody Kulturalnej Śląska i Dolnej Saksonii (2007). Za działalność medialną uhonorowany 3 Wiktorami, Super-Wiktorem i Złotym Ekranem. W plebiscycie Polityki na najwybitniejsze osobowości telewizyjne minionego stulecia zajął 4 miejsce, a w plebiscycie Gazety Wyborczej w Katowicach na największe postacie Śląska i Zagłębia XX wieku miejsce 15. Zwyciężył też kilka razy w plebiscycie Słowa Polskiego na najpopularniejszego wrocławianina, nominowany do tytułu Ambasadora Wrocławia w plebiscycie Gazety Wyborczej. Wrocław w roku Zaliczono go także do 50 Gwiazd Telewizji Polskiej na jej 50-lecie w roku Biografia prof. Jana Miodka 23

24 Wykład inauguracyjny prof. dr. hab. JANA MIODKA pt. Lekarz i choroba w komunikacji językowej L ingwistę rozpatrującego zjawiska językowe w szerszym aspekcie teorii międzyludzkiej komunikacji musi szczególnie interesować wyjątkowość relacji lekarz pacjent. Ten drugi przychodzi do pierwszego z całą swoją ludzką biedą, z całą psychofizyczną biedą podkreślmy. A miser res sacra ( biedny rzeczą świętą ) mówił Seneka. Czy zapracowany lekarz zawsze jest świadom tej sytuacji komunikacyjnej? Czy pamięta o zasadzie Hipokratesa primum non nocere ( po pierwsze nie szkodzić ), rozpatrywanej z punktu widzenia językowego stosunku do chorego człowieka? Chciałoby się mu więc przypomnieć: pomóc nie zawsze możesz, pocieszyć możesz zawsze, pocieszyć słowem dobrym, łagodnym, przynoszącym ukojenie. W skromnym wspomnieniu pragnę przywołać postać lekarza, by wszystkim lekarzom oddać należną cześć mówił przed laty legendarny kaznodzieja przemyski i wrocławski ks. prof. Julian Michalec. Gorlice podkarpackie miasteczko. Okupacja. W szpitalu nikt nie śni jeszcze o penicylinie i nie ma nawet bandaży. Bandażują nas papierem. Dyrektor chirurg nazywał się Jan Rybicki dysponuje sankami i swoim siwkiem, ale najczęściej na noc nie jedzie do domu, ale zostaje w gabinecie. Koło północy, kiedy gorączka pooperacyjna się wzmaga, jak biały odziany cień wchodzi do sali na palcach i nachylając się nad ciężko chorym pyta: No, jak się czujesz, dziecko? Niech on teraz jeszcze za grobem odbierze należną mu cześć (ks. Julian Michalec: Aby życie mieli. Wybór kazań, Przemyśl-Wrocław 1990, str ). To krótkie, przytoczone wyżej, jak się czujesz, dziecko? jest wspaniałym przykładem spełniania się terapeutycznej funkcji mowy, najistotniejszej w komunikacyjnych działaniach każdego lekarza. To zarazem wzór słowa budującego zaufanie do drugiego człowieka tak jak równie proste będzie lepiej, wypowiedziane przez lekarza, budzi i podtrzymuje nadzieję, mobilizując jednocześnie ludzi do aktywności. 24 Wykład inauguracyjny

25 Bo też nigdy nie można przesądzać o przyszłości. Ostatnia umiera nadzieja. A słuchać chorego człowieka i prowadzić z nim dialog należy do końca mimo braku czasu, ograniczoności psychicznej i uniewrażliwienia wynikającego z oswojenia z chorobą i śmiercią, a może czasem mimo nadwrażliwości, przed którą lekarz się broni pozorną szorstkością i bezdusznością. x x x Wyjątkowy charakter lekarskiego powołania stoi u źródeł powiedzeń znanych w całym cywilizowanym świecie: medice, cura te ipsum lekarzu, troszcz się o samego siebie, medicus curat, natura sanat lekarz leczy, natura uzdrawia, mens sana in corpore sano w zdrowym ciele zdrowy duch, similia similibus curantur podobne leczy się podobnym (zasada homeopatii i medycyny ludowej). Lekarz zdrowie choroba to kategorie tak ważne egzystencjalnie dla każdego człowieka, że tworzą rozbudowaną grupę skrzydlatych słów. Przywołajmy kilkanaście z nich: Najwięcej doktorów na świecie (słowa przypisywane Stańczykowi, szesnastowiecznemu błaznowi Zygmunta Starego), Lekarz leczy chorobę, a zabija pacjenta (Francis Bacon ), Lekarstwa na miłość tytuł utworu Owidiusza z 2 r., Czas lekarz zła (Menander p.n.e.), stąd zdanie św. Augustyna Czas leczy rany, Lekarz mimo woli tytuł komedii Moliera z r. 1666, Lekarz swojego honoru tytuł dramatu Calderona z r. 1637, Umieram z pomocy zbyt wielu lekarzy słowa wypowiedziane na łożu śmierci przez Aleksandra Macedońskiego, Klasyczne jest to, co zdrowe; romantyczne to, co chore ( Johann Wolfgang Goethe), Choroba ta nie jest na śmierć, ale dla chwały Bożej Nowy Testament; do tego cytatu nawiązuje Choroba na śmierć dzieło S. Kierkegaarda, Dziecięca choroba lewicowości w komunizmie tytuł książki Lenina (por. współczesne dziecięca choroba demokracji, dziecięca choroba ustrojowej transformacji itp.), Piękna choroba tytuł powieści Mieczysława Jastruna z r. 1961, Trzeba wiedzieć, że to jest Sopliców choroba, że im oprócz ojczyzny nic się nie podoba (Adam Mickiewicz w Panu Tadeuszu), Byłem chory, a nawiedziliście mnie Biblia, Chory z urojenia tytuł komedii Moliera z r. 1673, Mamy chorego człowieka, poważnie chorego człowieka w naszych rękach car Mikołaj I o Turcji w rozmowie z ambasadorem angielskim Hamiltonem Wykład inauguracyjny 25

26 Seymourem (1852), Turek jest chory tytuł pieśni duchownego niemieckiego Alberta Poysela z r. 1683; niemal równocześnie Thomas Roe, ambasador angielski w Istambule, porównywał Turcję do ciała starego, chorego człowieka, O doktorze Hiszpanie tytuł fraszki Jana Kochanowskiego, Chory na Moskala (Stefan Żeromski), Jak w medycynie nie masz chorób, tylko są chorzy, tak w świecie moralnym nie masz win, tylko są winni (Henryk Sienkiewicz w Rodzinie Połanieckich). x x x Metaforyka pochodząca ze świata medycyny jest także jednym z najproduktywniejszych środków językowej ekspresji współczesnych odmian stylowych. By się o tym przekonać, wystarczy sięgnąć chociażby do publicystyki sportowej: Polska szermierka jest bardzo chora, a jej leczenie będzie bardzo trudne; Szpada znajduje się obecnie w letargu; Bez gier zespołowych sport jest kulawy; Futbolowy AIDS paraliżuje stadiony; Jak uzdrowić polski sport?; Sytuacja w boksie wymaga ostrych cięć; Mamy po olimpiadzie wrzód do przecięcia; PZPN-owskim skalpelem nie uleczą tej jątrzącej się rany; Podawanie aspiryny nie uleczy piłkarstwa; Owszem, reprezentacja może być podłączona do kroplówki jeszcze przez najbliższe półrocze; Olimpijski medal potrzebny jest jak tlen pokręconemu światkowi polskiego judo. Po przenośnie obszaru semantycznego choroby bez przerwy sięgają politycy i publicyści komentujący ich poczynania: Ciężki jest stan chorobowy polskiej prawicy; Jak na zdjęciu rentgenowskim ujawnił się w całej swojej krasie zespół objawów sejmowych patologii; Ten sejm narodził się w czasie choroby państwa i on jako płód w ramach państwa nie jest zdrowy: Zdrowy instynkt samozachowawczy społeczeństwa nie po raz pierwszy poradzi sobie z gangreną, która je toczy; Partie polityczne są chore i coraz trudniej dają sobie radę z toczącym je rakiem szaleństwa; Obecna koalicja pozostawia państwo z wieloma wewnętrznymi schorzeniami; Mam nadzieję, że moja dymisja spowoduje podniesienie gorączki, ale takiej, która przynosi wyjście z choroby, gdyż obecnego stanu nie można kontynuować; W miarę zbliżania się wyborów prezydenckich coraz silniej daje się odczuć ogólny wzrost gorączki; Lekarstwo było gorzkie i jeszcze nie działa; Po pierwsze kuracja powinna odpowiadać klasycznym metodom szkoły medycznej, czyli powinna przebiegać zgodnie z konstytucją; Z dolegliwości powszechnych wyborów prezydenckich trudno nas będzie wyleczyć. 26 Wykład inauguracyjny

27 Z określeń związanych z chorobami korzystają też chętnie autorzy recenzji z kręgu muzyki młodzieżowej. Najczęściej dotyczą one chorób groźnych, nieuleczalnych, także psychicznych, a przywoływane są w pozytywnym kontekście, co wiązać należy niewątpliwie z charakterystyczną dla tej subkultury tendencją do szokowania i łamania norm obyczajowych: Chore, brutalne, krwawe, ale bardzo smakowite danie; Schizofreniczne solo; Porcja schizoidalno-paranoicznego thrash metalu; Zionący schłodzoną parą paranoiczny śpiew; Obłąkane tempo nie popuszcza na dłuższą chwilę; Gęsto, szybko, z obłędem w oczach i bluźnierczym okrzykiem na ustach; Histeryczny, pełen dzikiego obłędu skowyt miażdżący bębenki; Wścieklizna z punk rockowego śmietnika; Zadżumione charczenia i skrzeki są niczym miód na me uszy; Pozostały mi ropiejące parchy; Powoduje u was ostrą niewydolność jelit; Dostaną gwałtownych torsji; Olśniewają i doprowadzają do histerycznych spazmów; Ból obcowania z szorstkim jak kamień brzmieniem; Naprawdę bolesne piosenki; Grozi śmiercią lub co najmniej ciężkim kalectwem; Czują krew, wiedzą, gdzie uderzyć, by zabolało, ale nim pogryzą do krwi, jeszcze trochę czasu chyba musi minąć. To tylko trzy obszary funkcjonowania metaforyki medycznej. Ale i one wystarczająco wyraźnie uzmysławiają nam, jak ta kategoria semantyczna silnie oddziałuje na wyobraźnię w procesach międzyludzkiej komunikacji. JAN MIODEK Wykład inauguracyjny 27

28 Gaudeamus igitur, iuvenes dum sumus Radujmy się więc, dopókiśmy młodzi Gaudeamus igitur, iuvenes dum sumus. Gaudeamus igitur, iuvenes dum sumus! Post iucundam iuventutem, post molestam senectutem, nos habebit humus, nos habebit humus. Vivat Academia, vivant professores. Vivat Academia, vivant professores! Vivat membrum quodlibet, vivant membra quælibet, semper sint in flore, semper sint in flore! Vivat et res publica, et qui illam regit, vivat et res publica, et qui illam regit, vivat nostra civitas, mæcenatum caritas, quæ nos hic protegit, quæ nos hic protegit. Radujmy się więc, dopókiśmy młodzi, Radujmy się więc, dopókiśmy młodzi, po przyjemnej młodości, po uciążliwej starości posiędzie nas ziemia, posiędzie nas ziemia. Niechaj żyje Akademia, niech żyją profesorowie, Niechaj żyje Akademia, niech żyją profesorowie, niech żyje każdy członek [naszej społeczności] niech żyją wszyscy [członkowie] z osobna, niechaj kwitną zawsze, niechaj kwitną zawsze! Niechaj żyje i rzecz pospolita, i ten, kto nią rządzi, Niechaj żyje i państwo, i ten, kto nim rządzi, niech żyje nasze miasto, mecenasów łaskawość, która nas tu chroni, która nas tu chroni! 28 Gaudeamus igitur, iuvenes dum sumus