Ocena efektywności izolacji komórek CD34 + i CD133 +, uzyskanych ze szpiku kostnego chorych ze świeŝym zawałem mięśnia sercowego

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Ocena efektywności izolacji komórek CD34 + i CD133 +, uzyskanych ze szpiku kostnego chorych ze świeŝym zawałem mięśnia sercowego"

Transkrypt

1 PRACA ORYGINALNA Original Article Acta Haematologica Polonica 2008, 39, Nr 1, str ANNA KORYCKA 1, MICHAŁ PLEWKA 2, ANNA KRAWCZYŃSKA 1, MARTA ZUBKOWICZ 1, AGNIESZKA WIERZBOWSKA 1, AGATA WRZESIEŃ- KUŚ 1, AGNIESZKA PLUTA 1, MARIA KRZEMIŃSKA-PAKUŁA 2, TADE- USZ ROBAK 1 Ocena efektywności izolacji komórek CD34 + i CD133 +, uzyskanych ze szpiku kostnego chorych ze świeŝym zawałem mięśnia sercowego The evaluation of efficacy of bone marrow CD34 + and CD133 + cells, isolated from patients with acute myocardial infarction 1 Z Kliniki Hematologii Uniwersytetu Medycznego w Łodzi Kierownik: Prof. dr hab. med. Tadeusz Robak 2 Z Kliniki Kardiologii II Katedry Kardiologii Uniwersytetu Medycznego w Łodzi Kierownik: Prof. dr hab. med. Maria Krzemińska-Pakuła STRESZCZENIE U chorych ze świeŝym zawałem serca w ostatnich latach zainteresowanie budzi moŝliwość terapeutycznego wykorzystania szpikowych komórek macierzystych CD34+ oraz CD133+, potencjalnie zdolnych do regeneracji uszkodzonego miokardium. Wielu badaczy wykazało skuteczność przeszczepiania tych komórek do strefy zawału, jako bezpiecznej metody stanowiącej uzupełnienie farmakoterapii lub konwencjonalnej terapii inwazyjnej. Celem naszych badań była ocena efektywności izolacji komórek CD34 + oraz CD133 + uzyskanych ze szpiku kostnego 38 chorych ze świeŝym zawałem mięśnia sercowego przed ich autotransplantacją do naczyń wieńcowych. Wykazaliśmy, Ŝe liczba wyizolowanych komórek CD34 + ze szpiku kostnego zmniejsza się wraz z wiekiem chorych. Badania nasze wskazały ponadto, Ŝe izolacja komórek jednojądrowych ze szpiku w celu przeprowadzenia dowieńcowego przeszczepu moŝe być wykonywana pomiędzy 3 11 dobą. Pomimo uzyskania największej liczby komórek CD34 + w 3 6 dobie zawału, wpływ zastosowanego leczenia na perfuzję i funkcję lewej komory będzie moŝna ocenić po przeanalizowaniu wyników uzyskanych u chorych leczonych tą metodą po zakończeniu rocznego okresu obserwacji. SŁOWA KLUCZOWE: Komórki macierzyste Komórki CD34/CD45 + Komórki CD133/CD45 + ŚwieŜy zawał mięśnia sercowego SUMMARY In the last few years the possibility of therapeutic use of CD34 + and CD133 + bone marrow progenitor cells that are potentially capable of regenerating the damaged myocardium in patients with acute myocardial infarction has been arousing more and more interest. Many authors have demonstrated the efficacy of bone marrow progenitor cells autotransplantation as a safe method supplementary to pharmacotherapy and to standard invasive therapy. The aim of our study was to evaluate the efficacy of bone marrow CD34 + and CD133 + cells isolation in 38 patients with acute

2 74 A. KORYCKA i wsp. myocardial infarction. We have demonstrated that the number of CD34 + cells isolated from bone marrow decreases with the age of patients. Moreover, our study has demonstrated that the isolation of mononuclear cells for intracoronary transplantation can be performed between 3 11 day after infarction. The number of CD34 + cells was found to be the highest when obtained at 3-6 days following infarction, however the efficacy of autotransplantation on the perfusion and left vertricle performance can be assessed only after 12-month follow-up. KEY WORDS: Progenitor cells CD34/CD45 + cells CD133/CD45 + cells Acute myocardial infarction WSTĘP Komórki macierzyste pnia stanowią pulę niewyspecjalizowanych komórek prekursorowych, zdolnych zarówno do róŝnicowania w komórki potomne, które będą pełniły wyspecjalizowane funkcje, jak równieŝ do samoodnowy, zapewniającej uzupełnianie i utrzymywanie stałej liczby komórek macierzystych, niezbędnej dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. Przez wiele lat uwaŝano, Ŝe jedynym źródłem krwiotwórczych komórek macierzystych jest szpik kostny, a przeszczepianie hematopoetycznych komórek macierzystych szpiku stało się jedną z metod leczenia niektórych chorób układu krwiotwórczego. Wyniki kolejnych badań wykazały jednak, Ŝe komórki macierzyste są takŝe obecne w tzw. mobilizowanej krwi obwodowej oraz we krwi pępowinowej. Zastosowanie cytokin lub leków cytostatycznych powoduje przesunięcie puli macierzystych komórek hematopoetycznych ze szpiku kostnego do krwi obwodowej, a autologiczne przeszczepy tych komórek stały się w wielu przypadkach alternatywą dla przeszczepiania szpiku (1). Potencjalnym źródłem macierzystych komórek krwiotwórczych do celów przeszczepowych okazała się być takŝe krew pępowinowa (2,3). Badania następnych lat wykazały, Ŝe w szpiku kostnym oprócz macierzystych komórek krwiotwórczych znajduje się równieŝ populacja macierzystych komórek podścieliska tzw. macierzystych komórek mezenchymalnych, nie związanych bezpośrednio z hematopoezą, natomiast zdolnych do róŝnicowania m.in. do hepatocytów, adipocytów, fibroblastów, osteocytów, miocytów, kardiomiocytów i neuronów (4 6). W przeciwieństwie do macierzystych komórek krwiotwórczych, komórki te nie są jednak wykrywane we krwi obwodowej i krwi pępowinowej i nie wykazują ekspresji antygenów CD34 i CD45. Z komórek macierzystych szpiku wywodzą się ponadto prekursorowe komórki śródbłonka (endotelialne), fenotypowo zbliŝone do komórki hematopotycznej pnia i spokrewnione z angioblastami. RóŜnicują się one do komórek śródbłonka i są odpowiedzialne za formowanie nowych naczyń z naczyń juŝ istniejących (angiogeneza) lub z naczyń powstałych de novo (neowaskularyzacja) (7). Prawdopodobnie macierzysta komórka krwiotwórcza, jak równieŝ prekursorowa komórka śródbłonka wywodzą się ze wspólnej hemangioblastycznej komórki prekursorowej, niezbędnej do rozwoju zarówno komórek hematopoetycznych, jak i naczyń krwionośnych (8). Macierzyste komórki śródbłonkowe zidentyfikowano w szpiku kostnym, krwi obwodowej i pępowinowej oraz przestrzeni śródmiąŝszowej mięśni szkieletowych (9).

3 Ocena efektywności izolacji komórek CD34 + I CD Na powierzchni krąŝących prekursorowych komórkek endotelialnych wykazano obecność antygenów CD34, CD31, CD45, HLA-DR, VE-kateryny, receptora R2 dla naczyniowa-śródbłonkowgo czynnika wzrostu (VEGFR2) oraz receptora c-kit (7, 10) Ekspresję antygenu CD34 +, glikozylowanego białka transbłonowego, naleŝącego do rodziny cząsteczek adhezyjnych i homologicznego z sialomucyną, wykryto takŝe na powierzchni wczesnych macierzystych komórek krwiotwórczych (11). W szpiku kostnym osób zdrowych ekspresję tego antygenu obserwuje się na 1 3% komórek jednojądrowych, we krwi pępowinowej waha się ona w granicach 0,1 0,4%, natomiast we krwi obwodowej wynosi zaledwie 0,01 01% (12). Około 1/10 populacji komórek CD34 + stanowią mniej dojrzałe komórki CD34 + CD38 - i CD34 + HLA-DR - (12). Wczesne komórki CD34 + charakteryzuje ponadto słaba ekspresja antygenu CD117, podczas gdy komórki bardziej dojrzałe, wśród których znajdują się komórki HLA-DR + wykazują wysoką ekspresję receptora c-kit (13). Ostatnio na pierwotnych macierzystych komórkach krwiotwórczych, jak równieŝ na prekursorowych komórkach endotelialnych stwierdzono ponadto obecność transbłonowej glikoproteiny będącej homologiem promininy-5 i oznaczonej jako antygen CD Przypuszcza się, Ŝe antygen ten moŝe uczestniczyć w regulacji wzrostu i róŝnicowania komórek macierzystych. Wykazano, Ŝe jego ekspresja gwałtownie maleje w miarę róŝnicowania i dojrzewania komórek macierzystych. Antygen CD133 nie jest obecny na dojrzałych komórkach śródbłonka, moŝe natomiast występować na komórkach młodszych zarówno samodzielnie, jak i łącznie z antygenem CD34, który nie jest obecny na niezróŝnicowanych komórkach macierzystych, z których wywodzą się prekursorowe komórki endotelialne (10, 11). Dlatego teŝ obydwa antygeny są często wykorzystywane jako markery słuŝące do selekcji i oczyszczania prekursorowych komórek śródbłonkowych. Odkrycia te, a w szczególności omówiona wyŝej zdolność wielokierunkowego róŝnicowania komórek macierzystych, stały się podstawą do rozpoczęcia badań nad zastosowaniem ich przeszczepiania w leczeniu chorób niehematologicznych, między innymi w neurologii, w uszkodzeniach ośrodkowego układu nerwowego oraz w chirurgii ortopedycznej w celu regeneracji tkanki chrzestnej i kostnej (6, 9, 14). Od ponad 10 lat zainteresowanie budzi takŝe moŝliwość terapeutycznego wykorzystanie komórek macierzystych, potencjalnie zdolnych do regeneracji uszkodzonego mięśnia sercowego (15, 16). Wielu autorów wykazało skuteczność wykonywania przeszczepów komórek macierzystych u ludzi, jako bezpiecznej metody stanowiącej uzupełnienie farmakoterapii lub konwencjonalnej terapii inwazyjnej u chorych ze świeŝym zawałem mięśnia sercowego (17 19). W następstwie zawału dochodzi do spontanicznej mobilizacji szpikowych komórek macierzystych CD34 + i CD Wśród izolowanej do autoprzeszczepu populacji komórek CD45 + znajdują się komórki wykazujące ekspresje antygenów CD34/45 + oraz CD133/45 +. Liczba uzyskanych komórek moŝe mieć istotne znaczenie dla efektywności neowaskularyzacji, a w konsekwencji poprawy funkcji mięśnia sercowego po zawale. Celem naszych badań była ocena efektywności izolacji komórek CD34+ oraz CD133+ uzyskanych ze szpiku kostnego chorych na świeŝy zawał mięśnia sercowego

4 76 A. KORYCKA i wsp. przed ich autotransplantacją do naczyń wieńcowych. Podjęliśmy ponadto próbę odpowiedzi na pytanie czy efektywność izolacji komórek macierzystych jest zaleŝna od wieku chorych oraz czy czas pomiędzy zawałem, a izolacją komórek macierzystych ma wpływ na liczbę uzyskiwanych komórek. MATERIAŁY I METODY Pacjenci Do badania zakwalifikowano 38 chorych (11 kobiet i 27 męŝczyzn) w wieku od 34 do 72 lat (średnia 56,3±8,9), którzy latach byli hospitalizowani w Klinice Kardiologii II Katedry Kardiologii UM w Łodzi, z powodu świeŝego zawału mięśnia sercowego. Chorzy ci byli leczeni pierwotną angioplastyką z implantacją stentu do gałęzi przedniej zstępującej lewej tętnicy wieńcowej, z napływem TIMI III bezpośrednio po zabiegu. Kryteriami włączenia do badania była nieobecność istotnych zmian w pozostałych naczyniach wieńcowych oraz znaczna dysfunkcja skurczowa lewej komory, z frakcją wyrzutową w ciągu pierwszych trzech dni zawału poniŝej 40%. Kryteriami wykluczenia były: niestabilność hemodynamiczna w okresie pozawałowym, czynna infekcja, choroba nowotworowa oraz przewlekła choroba układowa. Wszyscy chorzy wyrazili świadoma zgodę na udział w badaniu. W 3-11 dobie zawału, u chorych w znieczuleniu miejscowym i krótkotrwałej sedacji doŝylnej, z talerzy kości biodrowej pobierano 100 ml szpiku kostnego. Izolację komórek jednojądrowych szpiku kostnego, jak równieŝ ocenę ekspresji antygenów CD34 oraz CD133 metodą cytometrii przepływowej wykonywano u wszystkich chorych w Klinice Hematologii UM w Łodzi. Izolacja komórek jednojądrowych Procedurę izolacji komórek jednojądrowych wykonywano w warunkach jałowych w przeznaczonej do tego celu i spełniającej kryteria bezpieczeństwa mikrobiologicznego komorze laminarnej Safe Flow 1.2 firmy Bioair (USA), stosując metodykę opisaną przez Fotino i wsp. (20) oraz Boyum i wsp. (21) we własnej modyfikacji (22). Szpik kostny w objętości 100ml pobierany w obecności antykoagulanta (10 ml cytrynianu sodu) umieszczano w worku przeszczepowym firmy Baxter (USA) o pojemności 600 ml i rozcieńczano 20 ml jałowego, izotonicznego roztworu soli fizjologicznej firmy Braun (Niemcy). W celu usunięcia szkodliwych mikrocząsteczek z materiału przeszczepowego, przeprowadzano wstępne filtrowanie z zastosowanie filtrów do transfuzji krwi, z membraną o porach o średnicy 40 µm, firmy PALL (PALL Co, USA). Do wyjaławianych metodą gazową probówek firmy Sarstedt (Niemcy) o pojemności 50 ml pipetowano po 20 ml jałowego preparatu Ficoll-Paque Plus firmy Amersham Biosciences (Wielka Brytania), a następnie delikatnie nawarstwiano po ok. 20 ml przefiltrowanego szpiku kostnego. Probówki umieszczano w uprzednio wysterylizowanych i szczelnie zamykanych koszyczkach wirowniczych, które instalowano w rotorze wi-

5 Ocena efektywności izolacji komórek CD34 + I CD rówki Multifuge 1S-R firmy Heraeus (Niemcy) i wirowano w przez 20 min, w temp C przy szybkości 2600 obrotów/min. Następnie izolowano pierścień komórek jednojądrowych, komórki dwukrotnie płukano, dodając jałowy roztwór soli fizjologicznej i wirując przez 10min.w temp C przy szybkości 1800 obrotów/min. Nadsącz usuwano, a pozostałe komórki jednojądrowe zawieszono w 32 ml soli fizjologicznej. Jednorodną zawiesinę zawierającą komórki jednojądrowe w objętości 30 ml filtrowano przez filtr PALL do worka przeszczepowego o pojemności 150 ml. Tak przygotowaną zawiesinę komórek macierzystych przeszczepiano pacjentom w Klinice Kardiologii, w ciągu 2 3 godzin od izolacji, wykonując ich dowieńcowe podanie przez cewnik balonowy ze światłem wewnętrznym (typu over the wire, Ninja, Cordis), dystalnie do miejsca uprzedniej okluzji naczynia. Podawano 20 ml zawiesiny w 4 porcjach po 5 ml, w czasie 2 minut, z 2-minutową przerwą pomiędzy kolejnymi inflacjami balonu. Pozostałe 2 ml zawiesiny wykorzystywano w Klinice Hematologii w celu morfologicznej oceny uzyskanych komórek jednojądrowych, pod kątem ich całkowitej liczby, z uwzględnieniem wzoru odsetkowego, jak równieŝ do cytofotometrycznej oceny ekspresji antygenów CD34 + i CD śywotność komórek oceniano testem z uŝyciem błękitu trypanu. Cytofluorometryczna ocena antygenów CD34 + i CD133 + Do zawiesiny komórek jednojądrowych dodawano następujące przeciwciała monoklonalne: anty-45 (Becton Dickinson, USA) sprzęŝone z izotiocyjanianem fluoresceiny (FITC), anty-cd34 (Becton Dickinson, USA) sprzęŝone z fikoerytryną (PE) oraz anty-cd133 (Milteyi Biotec GmbH,Niemcy) sprzęŝone z fikoerytryną (PE). Jako kontrole stosowano przeciwciała: IgG1/IgG2. Próbki inkubowano w ciemności w temperaturze pokojowej i lizowano chlorkiem amonu. Zawiesinę komórek jednojądrowych oceniano w cytometrze przepływowym Facs Calibur firmy Becton Dickinson, analizując krwinek białych w jednej próbce (23 25). Bezwzględną liczbę uzyskanych komórek CD34+ lub CD133+ obliczano wg wzoru (25): Całkowita liczba wyizolowanych komórek [x10 9 /l] x liczna komórek CD34 + (CD133 + ) komórek CD45 + Analiza statystyczna Analizę statystyczną przeprowadzano za pomocą testów nieparametrycznych. Rozkład zmiennych ilościowych w badanych grupach porównywano testem Manna- Whitneya lub Kruskala-Wallisa dla prób niezaleŝnych, natomiast współzaleŝność pomiędzy zmiennymi ilościowymi oceniano za pomocą testu Spearmana. Jako próg znamienności statystycznej przyjęto p<0,05.

6 78 A. KORYCKA i wsp. WYNIKI Chorych podzielono na dwie grupy wiekowe. Grupę poniŝej 55 rŝ stanowiło 16 chorych (3 kobiety i 13 męŝczyzn) w wieku lata (mediana 49; x=47,7±5,5), natomiast w grupie powyŝej 55 rŝ znajdowało się 22 chorych (7 kobiet i 15 męŝczyzn) w wieku lata (mediana 62,5; x=62,5±4,0). Materiał przeszczepowy oceniano pod kątem Ŝywotności uzyskanych komórek oraz podstawowych parametrów hematologicznych, takich jak: wartość hematokrytu, całkowita liczba wyizolowanych komórek jednojądrowych, odsetek granulocytów obojętnochłonnych, limfocytów i monocytów oraz liczba płytek krwi. śywotność komórek wynosiła ok. 99%, natomiast wartość hematokrytu we wszystkich przypadkach nie przekraczała 0,1%. Pozostałe parametry nie róŝniły się statystycznie w obydwu grupach chorych (Tabela 1). Tabela 1. Charakterystyka materiału przeszczepowego w zaleŝnosci od wieku chorych Table 1. Characteristics of autograft dependence on the age of patients Chorzy <55rŜ n=16 Chorzy > 55rŜ n= 22 P Całkowita liczba wyizolowanych 7,54±2,3 6,57±2,7 0,18 komórek [x10 9 /l] (3,2 11,02) (1,3 12,3) Granulocyty obojętnochłonne [%] 18,6±5,3 18,7±8,0 0,93 (9,2 28,8) (6,6 39,3) Limfocyty [%] 57,7±7,7 58,9±10,5 0,93 (46 69,4) 43,2±79,6) Monocyty [%] 20,7±5,3 20,4±9,7 0,68 (12 29,8) (4,8 41,9) Płytki krwi [ 10 9 /l] 51,0±30,7 57,0±28,6 0,65 (21 96) (16 115) Bezwzględna liczba komórek CD34+ /µl 171,9±67,3 (60,8 280,7) 125,3±83,0 (47,1 347,8) 0,032 R= 0,37 Bezwzględna liczba komórek CD133+ /µl 13,4±5,9 (5,7 24,4) 16,4±9,2 (4,1 39,1) 0,43 W odniesieniu do zmiennych ilościowych podano wartość średnią ± odchylenie standardowe oraz w nawiasie zakres obserwowanych wartości. W wyizolowanym materiale komórki CD34 + stanowiły 2,03±0,7% (0,7 3,8%), a komórki CD ,21±0,1% (0,06 0,63%) komórek uzyskanych ze szpiku kostnego. Bezwzględna liczba wyizolowanych komórek CD34 + była znamiennie wyŝsza w grupie chorych poniŝej 55 rŝ, niŝ w grupie starszych chorych (p=0,032) (Tabela 1) (Ryc.1). Wykazano takŝe ujemną korelację pomiędzy wiekiem chorych, a bezwzględną liczbą komórek CD34 + (R=-0,37; p=0,03) (Ryc.2). Bezwzględna liczba komórek CD133 + nie róŝniła się natomiast istotnie w obydwu badanych grupach (Tabela 1) (Ryc. 1). Czas pomiędzy wystąpieniem zawału serca, a izolacją komórek jednojądrowych do autotransplantacji wynosił 3 11 dni. Chorych podzielono na trzy grupy. Grupę pierwszą stanowiło 14 chorych (2 kobiety i 12 męŝczyzn), u których izolację komórek wy-

7 Ocena efektywności izolacji komórek CD34 + I CD konywano pomiędzy 3 6 dobą zawału, grupę drugą stanowiło 12 chorych (4 kobiety i 7 męŝczyzn), u których izolację wykonano w 7 dobie oraz trzecią grupę 12 chorych (4 kobiety i 8 męŝczyzn), u których izolację wykonywano pomiędzy 8 11 dobą zawału. Pomimo, Ŝe liczba komórek CD34 + zmniejszała się wraz z wydłuŝaniem czasu od wyp=0,032 Bezwzględna liczba CD34+/ul Chorzy poniŝej 55rŜ 1 2 Chorzy powyŝej 55rŜ ±Odch. std. ±Błąd std. Średnia p=0,43 Bezwzględna liczba CD133+/ul Chorzy poniŝej 55rŜ 1 2 Chorzy powyŝej 55rŜ ±Odch. std. ±Błąd std. Średnia Ryc. 1. Bezwzględna liczba komórek CD34 + i w zaleŝności od wieku chorych Fig. 1. The absolute number of CD34 + and CD133 + cells dependence on the age of patients

8 80 A. KORYCKA i wsp. stąpienia zawału, uzyskane wartości nie róŝniły się statystycznie istotnie (Tabela 2) (Ryc. 3). W przypadku komórek CD133 + nie uzyskano róŝnic w zaleŝności od doby, w której wykonywano izolację komórek. Tabela 2. Porównanie liczby komórek CD34 + i CD133 + w zaleŝności od czasu pomiędzy zawałem, a izolacją komórek macierzystych do autotransplantacji Table 2. The comparison of the absolute number of CD34 + and CD133 + progenitor cells dependence on the time of their autotransplantation Izolacja <7 doby Izolacja w 7 dobie Izolacja > 7 doby p n=14 n=12 n=12 Liczba komórek CD ,7±84,0 134,5±95,9 127,9±48,8 >0,05 (66,2-347,8) (47,1-319,2) (60,8-233,8) Liczba komórek CD ,0±9,6 (4,1-39,1) 14,7±7,3 (5,2-28,7) 15,4±6,9 (5,2-28,7) >0,05 W odniesieniu do zmiennych ilościowych podano wartość średnią ± odchylenie standardowe oraz w nawiasie zakres obserwowanych wartości. 347,8 319,2 R=-0,37 p=0,03 LICZBA KOMÓREK CD34/ul 270,5 222,9 189,4 156,8 121,4 81,7 47, WIEK Ryc. 2. ZaleŜność pomiędzy wiekiem, a ilością uzyskanych komórek CD34 + Fig. 2. Dependence between age and number of CD34 + cells

9 Ocena efektywności izolacji komórek CD34 + I CD p>0,05 Bezwzględna liczba komórek CD34+/ul <7 7 >7 ±Odch. std. ±Błąd std. Średnia Doba po zawale Ryc. 3. Bezwzględna liczba komórek CD34 + w zaleŝności od czasu wykonania izolacji komórek Fig. 3. The absolute number of CD34 + cells dependence on the time of mononuclear cells isolation DYSKUSJA Znaczny rozwój nowoczesnych, inwazyjnych technik diagnostycznych i leczniczych umoŝliwił istotny postęp w leczeniu ostrych zespołów wieńcowych. Stosując pierwotną angioplastykę wieńcowa, połączoną z farmakoterapią, u znacznego odsetka chorych udaje się ograniczyć rozmiar strefy martwicy pozawałowej. JednakŜe, zawał mięśnia sercowego nadal często prowadzi do rozwoju niewydolności serca. U części chorych, pomimo zastosowania nowoczesnych metod terapeutycznych, dochodzi do niekorzystnej przebudowy pozawałowej serca, dysfunkcji lewej komory, a w konsekwencji do rozwoju niewydolność mięśnia sercowego (26, 27). W ostatnich latach wykazano, Ŝe prekursorowe komórki śródbłonka odgrywają istotną rolę w naprawie naczyń wieńcowych uszkodzonych po zawale. Stało się to przesłanką ich wykorzystania w kardiologii, w celu regeneracji martwiczo uszkodzonej tkanki mięśnia sercowego, jak równieŝ w prewencji przebudowy serca. Ukazały się liczne publikacje przedstawiające skuteczność tej metody, z wykorzystaniem róŝnych dróg podawania komórek macierzystych (18, 19, 28). Obecnie, u pacjentów z ostrym zespołem wieńcowym komórki macierzyste najczęściej podaje się drogą dowieńcową przez balonowy cewnik ze światłem wewnętrznym dzięki czemu docierają one w obszar unaczynienia tętnicy odpowiedzialnej za zawał (28). Aktywacja cząsteczek adhezyjnych i cytokin umoŝliwia przenikanie komórek poza ścianę naczynia, co prawdopodobnie prowadzi do neowaskularyzacji mięśnia sercowego.

10 82 A. KORYCKA i wsp. W naszych badaniach zarówno izolacja, jak i autotransplatacja komórek wykonywana była w pomiędzy 3 11 dobą po zawale. Uzyskane przez nas wyniki wskazują, Ŝe czas wykonania izolacji nie wpływał na liczbę uzyskanych komórek CD34 + i CD133 +, mimo, Ŝe obserwowaliśmy tendencję do zmniejszania się liczby komórek CD34 + wraz z wydłuŝeniem czasu od wystąpienia zawału do pobrania materiału. Wielu autorów opublikowało wyniki badań, w których porównywano funkcję mięśnia sercowego u chorych poddanych autotransplantacji komórek jednojądrowych izolowanych ze szpiku kostnego do naczynia wieńcowego odpowiedzialnego za zawał, ze stosowaniem standardowej terapii inwazyjnej (19, 29, 30). Izolacja komórek, podobnie jak w naszych badaniach, odbywała się w róŝnym czasie od wystąpienia zawału, a autotransplantacja wpływała korzystnie na funkcję lewej komory i poprawę kurczliwości mięśnia sercowego. Strauer i wsp. podawali komórki jednojądrowe w 7 dobie zawału, uzyskując poprawę w tym zakresie, w porównaniu z grupą kontrolną (28). W randomizowanym badaniu TOPCARE-AMI autotransplantacje wykonywano u 59 chorych w 4 dobie zawału, natomiast w randomizowanym badaniu BOOST u 60 chorych z ostrym zawałem serca porównywano implantację komórek jednojądrowych szpiku kostnego wykonaną w 4-8 dobie, ze standardową terapię inwazyjną (18, 19). Randomizowane badanie REPAIR-AMI wykonane u 204 chorych, dotyczące wpływu przeszczepienia szpikowych komórek jednojądrowych pobranych w 3 5 dobie zawału, wykazało poprawę frakcji wyrzutowej lewej komory w porównaniu z grupą kontrolną (29). Inni badacze przedstawili pozytywne efekty podania komórek macierzystych szpiku kostnego nawet w 11 dobie po zawale serca, uzyskując poprawę frakcji wyrzutowej lewej komory przy braku poprawy w grupie kontrolnej (30). W przeciwieństwie do zachęcających wyników badań przedstawionych powyŝej, Janssens i wsp., wykonując autoprzeszczep w 1 dobie po zawale, nie uzyskali poprawy funkcji lewej komory, ani poprawy perfuzji (31). Podobnie brak wpływu zastosowanego leczenia na parametry hemodynamiczne serca przedstawił Lunde i wsp. (32). Wyniki badań Schächinger i wsp. (29) oraz Janssens i wsp. (31) wskazują, Ŝe najlepsze efekty podawania komórek macierzystych uzyskano, gdy autotransplantacja wykonywana była powyŝej 5 dnia zawału, natomiast nie powinna ona być stosowana w 1 dobie zawału. MoŜe to wynikać z aktywnego procesu zapalnego w pierwszych dobach zawału oraz z resorpcji komórek martwicy. Nie moŝna bowiem wykluczyć negatywnego wpływu zbyt wczesnego podania zawiesiny komórek jednojądrowych, co byłoby zgodne z hipotezą przedstawioną przez autorów badania REPAIR-AMI, Ŝe podanie do strefy zawału komórek macierzystych wcześniej niŝ w 3 dobie moŝe zmniejszać korzystny efekt terapii (29). Poczynioną przez nas obserwację, Ŝe maksymalną liczbę komórek CD34 + uzyskuje się pobierając szpik pomiędzy 3 6 dniem po zawale moŝna tłumaczyć migracją komórek macierzystych do utraconego miokardium podczas procesu określanego jako homing, w odpowiedzi na stres spowodowany zawałem (33,34). W materiale uzyskiwanym w wyniku izolacji komórek jednojądrowych wykonywanych 7 dnia po zawale i później obserwowaliśmy natomiast tendencję do obniŝenia bezwzględnej liczby komórek CD34 + w szpiku. Wyniki naszych badań dotyczących komórek CD34 są zgodne z doniesieniami Turan i wsp. (35), którzy oce-

11 Ocena efektywności izolacji komórek CD34 + I CD niając czynniki spontanicznej mobilizacji komórek CD34 + i CD133 + wykazali, ze liczba obydwu populacji komórek wzrastała począwszy od 1-go dnia zawału, osiągając najwyŝszą wartość 7 dnia, natomiast od 8 dnia zaczynała się zmniejszać (35). Obserwowana przez nas liczba komórek CD133 + nie róŝniła się jednak w zaleŝności od czasu wykonania autotransplsantacji. Turan i wsp. oceniali liczbę komórek prekursorowych śródbłonka, obecnych w mobilizowanej podczas zawału krwi obwodowej, podczas gdy nasze badania wykonywane były na podstawie izolacji komórek uzyskanych ze szpiku. Badania ostatnich lat wskazują ponadto, Ŝe procedura izolacji komórek ze szpiku kostnego równieŝ wpływa na ilość i jakość uzyskiwanych komórek jednojądrowych, a w konsekwencji na poprawę parametrów hemodynamicznych u chorych na zawał. Izolację komórek jednojądrowych przeprowadzano stosując róŝne komercyjnie dostępne media, zawierające polisacharydy oraz antykoagulant, i umoŝliwiające rozdział komórek krwi lub szpiku na drodze wirowania w gradiencie gęstości. Większość autorów wykonywała izolację na Ficollu (17, 18, 28, 29). JednakŜe autorzy radmonizowanego badania ASTAMI, wykonywali izolację komórek na limfoprepie, natomiast Wollert i wsp. jako jedyni zastosowali technikę sedymentacji na Ŝelu wielobursztynianowym (19, 36). Seeger i wsp. porównali skuteczność izolacji na Ficollu (Cambrex) i limfoprepie (Axis Shield), wykazując, Ŝe z podobnej objętości szpiku kostnego, w wyniku izolacji na Ficollu uzyskiwana jest większa niŝ na limfoprepie liczba komórek jednojądrowych, co wpływa korzystnie na zmniejszenie rozległości zawału i poprawę parametrów hemodynamicznych (37). W przeprowadzonych przez nas badaniach do izolacji komórek stosowaliśmy wirowanie w gradiencie gęstości, stosując Ficoll-Paque Plus (Amersham Biosceinces, Wielka Brytania). Uzyskana przez nas liczba komórek wykazujących ekspresję antygenu CD34 + wynosiła ok. 2%, natomiast komórek wykazujących ekspresję CD133 + ok. 0,21% wszystkich wyizolowanych komórek, co jest zgodne z danymi piśmiennictwa (12). W badaniach naszych, podobnie jak w badaniach TOPCARE-AMI (18), BOOST (19) oraz Janssen i wsp. (31) komórki przeszczepiano w dniu izolacji, podczas gdy Strauer i wsp. (28) oraz Fernandez-Aviles i wsp. (17) zawieszali je w 20% autologicznym osoczu i stosowali całonocną inkubację. Nie ma jak dotąd jednoznacznych dowodów potwierdzających, Ŝe czas, po którym izolowane komórki poddawane są autotransplantacji wpływa na efekt zastosowanego leczenia. W celu zapewnienia maksymalnej Ŝywotności komórek przestrzegaliśmy jednak aby nie przekraczać 3 godzin pomiędzy zakończeniem izolacji, a autoprzeszczepem. W badaniach naszych wykazaliśmy ponadto, Ŝe liczba komórek CD34 + jest większa u ludzi młodszych (poniŝej 55 rŝ), niŝ u chorych starszych. Podobne wyniki uzyskali Turan i wsp, którzy oceniali tę zaleŝność w 1 dobie zawału (35). Wydaje się prawdopodobne, Ŝe liczba komórek CD34 + w szpiku maleje wraz z wiekiem ze względu na spowodowane apoptozą postępujące uszkodzenie śródbłonka, prowadzące do wyczerpywania się liczby macierzystych komórek szpiku. Podsumowując, u chorych z ostrym zawałem mięśnia sercowego wydajność izolacji komórek CD34 + do celów autotransplantacji dowieńcowej zmniejsza się wraz z wiekiem chorych. Izolacja tych komórek ze szpiku moŝe być wykonywana pomię-

12 84 A. KORYCKA i wsp. dzy 3 11 dobą po zawale. Pomimo uzyskania największej liczby komórek CD34 + w 3 6 dobie zawału, wpływ zastosowanego leczenia na perfuzję i funkcję lewej komory będzie jednak moŝna ocenić dopiero po przeanalizowaniu wyników uzyskanych u chorych leczonych tą metodą i porównaniu z grupą leczoną standardowo, po zakończeniu rocznego okresu obserwacji. Praca finansowana ze środków Ministerstwa Nauki jako projekt badawczy nr 2 (PO5B ) PIŚMIENNICTWO 1. Arai S, Klingemann HG. Hematopoietic stem cell transplantation: bone marrow vs. mobilized peripheral blood. Arch. Med. Res., 2003; 34: Broxmayer HE, Douglas GW, Hangoc G, Cooper S, Bard J, English D i wsp. Human umbilical cord blood as a potential source of transplantable hematopoietic stem/progenitor cells. Proc. Natl. Acad. Sci. USA, 1989; 86: Cairo M, Magner JE. Placental and /or umbilical cord blood: An alternative source of hematopoietic stem cells for transplantation. Blood, 1997; 90: Urbaniak-Kujda D, Wołowiec D, Tomaszewska-Toporska B, Kapelko-Słowik K, Kuliczkowski K. Mezenchymalne komórki macierzyste: ich biologia i perspektywy zastosowań klinicznych. Acta. Haematol. Pol., 2005; 36: Hui JH, Ouyang HW, Hutmacher DW, Goh JC, Lee EH. Mesenchymal stem cells in musculoskeletal tissue enginieering: a review of recent advances in National University of Singapore. Ann. Acad. Med. Singapore, 2005; 34: Yen AH, Sharpe PT. Regeneration of teeth using stem cell-based tissue engineering. Expert Opin. Biol. Ther., 2006; 6: Góra-Tybor J, Krawczyńska A. KrąŜące komórki śródbłonka - nieinwazyjny marker angiogenezy. Acta Haematol. Pol., 2007; 38: Asahara T, Nasuda H, Takahashi T i wsp. Bone marrow origin of endothelial progenitor cells responsible for postnatal vasculogenesis in physiological and pathological neovascularization. Circ. Res., 1999; 85: Brzozowski A, Dmoszyńska A. Perspektywy leczniczego zastosowania komórek macierzystych szpiku w chorobach niehematologicznych. Acta Haematol. Pol., 2003; 34: Shaw JP, Basch R, Shamamian P. Hematopoietic stem cells and endothelial cell precursors express Tie-2, CD31 and CD45. Blood Cells Mol. Dis., 2004; 32: He X, Gonzalez V, Tsang A, Thompson J, Tsang TC, Harris DT. Differential gene expression profiling of CD34+ CD133+ umbilical cord blood hematiopoietic srem progenitor cells. Stem Cells Dev., 2005; 14: D Arena G, Musto P, Cascavilla N, Di Giorgio G, Zendoli F, Carotenuto M. Human umbilical cord blood: Immunophenotypic heterogeneity of CD34+ hematopoietic progenitor cells. Haematologica, 1996; 81: Kopeć-Szlęzak J, Podstwka U. Komórki hematopoetyczne CD34+ krwi pępowinowej. Acta Haematol. Pol., 2001; 32: Langston JW. The promise of stem cells in Parkinson disease. J. Clin. Invest., 2005; 115: Forrester JS, Price MJ, Makkar RR. Stem cell repair of infarcted myocardium. An overview for clinicians. Circulation, 2003; 108:

13 Ocena efektywności izolacji komórek CD34 + I CD Beeres S, Bengel F, Bartunek J i wsp. Role of imaging in cardiac stem cell therapy. J. Am. Coll. Cardiol., 2007; 49: Fernández-Avilés F, San Roman JA, Garcia-Frade J. i wsp. Experimental and clinical regenerative capability of human bone marrow cells after myocardial infarction. Circ. Res., 2004; 95: Schachinger V, Assmus B, Britten MB i wsp. Transplantation of progenitor cells and regeneration enhancement in acute myocardial infarction: final one-year results of the TOPCARE-AMI Trial. J. Am. Coll. Cardiol., 2004; 44: Wollert KC, Meyer GP, Lotz J i wsp. Intracoronary autologous bone-marrow cell transfer after myocardial infarction: the BOOST randomised controlled clinical trial. Lancet, 2004; 364: Fotino M, Merson EJ, Allen FH. Micromethod for rapid separation of lymphocytes from peripheral blood. Ann. Clin. Lab. Sci., 1971; 1: Boyum A. Isolation of lymphocytes, granulocytes and macrophages. Scand. J. Immunol., 1976; 5 supl. 5: Korycka A, Smolewski P, Robak T. The influence of farnesyl protein transferase inhibitor R (Zarnestra) alone and in combination with purine nucleoside analogs in vitro. Eur. J. Haematol., 2004; 73: Keeney M, Chin-Yee I, Weir K, Popma J, Nayar R, Sutherland DR. Single platform flow cytometric absolute CD34+cell counts based on the ISHAGE guidelines. Cytometry, 1998; 34: Basso G, Timeus F. Cytofluorometric analysis of CD34 cells. Bone Marrow Transplant. 1998; 22, Supl. 5: Leuner S, Arland M, Kahl C, Jentsch-Ulrich K, Franke A, Hoffkes HG. Enumaration of CD34- positice hematopoietic progenitor cells by flow cytometry: comparison of valumetric assay and ISHAGE gating strategy. Bone Marrow Transplant. 1998; 22: Plewka M, Krzemińska-Pakuła M, Korycka A, JeŜewski T, Kasprzak JD. Transplantacja komórek macierzystych u pacjentów z zawałem serca- fakty i mity. Pol. Przegl. Kardiol., 2006; 8: Plewka M, Krzemińska Pakuła M, JeŜewski T, Lipiec P, Wierzbowska K, Peruga JZ, Korycka A, Robak T, Kasprzak JD. Wczesna ocena rezerwy wieńcowej w badaniu echokardiograficznym po dowieńcowym podaniu jednojądrzastych komórek szpiku kostnego w grupie pacjentów po zawale. Pol. Przegl. Kardiol., 2008 (w druku). 28. Strauer BE, Brehm M, Zeus T, i wsp. Repair infarcted myecardium by autologous intracoronary mononuclear bone marrow cells transplantation in humans. Circulation. 2002; 106: Schächinger V, Erbs S, Elsässer A i wsp. Improved clinical outcome after intracoronary administration of bone-marrow-derived progenitor cells in acute myocardial infarction: final 1-year results of the REPAIR-AMI trial. Eur. Heart J., 2006; 27: Bartunek J, Vanderheyden M, Vandekerckhove B i wsp. Intracoronary injection of CD133- positive enriched bone marrow progenitor cells promotes cardiac recovery after recent myocardial infarction; feasibility and safety. Circulation, 2005; 112 [suppl I]: Janssens S, Dubois C, Bogaert J i wsp. Autologous bone marrow derived stem-cell transfer in patients with ST-segment elevation myocardial infarction: double-blind, randomised controlled trial. Lancet, 2005; 367: Lunde K, Solheim S, Aakhus S i wsp. Intracoronary injection of mononuclear bone marrow cells in acute myocardial infarction. N. Engl. J. Med., 2006; 355: Lapidot T, Dar A, Kollet O. How do stem cells find their way home? Blood, 2005; 106: Laird D, von Andrian UH, Wagers AJ. Stem cell trafficking in tissue development, growth, and disease. Cell, 2008; 132: Turan RG, Brehm M, Koestering M i wsp. Factors influencing spontaneous mobilization of CD34+ and CD133+ progenitor cells after myocardial infarction. Eur. J. Clin. Invest., 2007; 37: Lunde K, Solheim S, Aakhus S, Arnesen H, Abdelnoor M, Forfang K. Autologous stem cell transplantation in acute myocardial infarction: The ASTAMI randomized controlled trial. Intracoronary

14 86 A. KORYCKA i wsp. transplantation of autologous mononuclear bone marrow cells, study design and safety aspects. Scand. Cardiovasc., 2005; 39: Seeger F, Tonn T, Krzossok N, Zeiher AM, Dimmeler S. Cell isolation procedures matter: a comparison of different isolation protocols of bone marrow mono nuclear cells used for cell therapy in patients with acute myocardial infarction. Eur. Heart J. 2007; 28: Praca wpłynęła do Redakcji r. i została zakwalifikowana do druku r. Adres Autorów: Dr hab. med. Anna Korycka Katedra i Klinika Hematologii UM w Łodzi ul. Pabianicka Łódź

Ocena immunologiczna i genetyczna białaczkowych komórek macierzystych

Ocena immunologiczna i genetyczna białaczkowych komórek macierzystych Karolina Klara Radomska Ocena immunologiczna i genetyczna białaczkowych komórek macierzystych Streszczenie Wstęp Ostre białaczki szpikowe (Acute Myeloid Leukemia, AML) to grupa nowotworów mieloidalnych,

Bardziej szczegółowo

Promotor: prof. dr hab. Katarzyna Bogunia-Kubik Promotor pomocniczy: dr inż. Agnieszka Chrobak

Promotor: prof. dr hab. Katarzyna Bogunia-Kubik Promotor pomocniczy: dr inż. Agnieszka Chrobak INSTYTUT IMMUNOLOGII I TERAPII DOŚWIADCZALNEJ IM. LUDWIKA HIRSZFELDA WE WROCŁAWIU POLSKA AKADEMIA NAUK mgr Milena Iwaszko Rola polimorfizmu receptorów z rodziny CD94/NKG2 oraz cząsteczki HLA-E w patogenezie

Bardziej szczegółowo

USG Power Doppler jest użytecznym narzędziem pozwalającym na uwidocznienie wzmożonego przepływu naczyniowego w synovium będącego skutkiem zapalenia.

USG Power Doppler jest użytecznym narzędziem pozwalającym na uwidocznienie wzmożonego przepływu naczyniowego w synovium będącego skutkiem zapalenia. STRESZCZENIE Serologiczne markery angiogenezy u dzieci chorych na młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów - korelacja z obrazem klinicznym i ultrasonograficznym MIZS to najczęstsza przewlekła artropatia

Bardziej szczegółowo

RECENZJA. Rozprawy doktorskiej mgr Mateusza Nowickiego. Ocena wybranych elementów niszy szpikowej u pacjentów poddawanych

RECENZJA. Rozprawy doktorskiej mgr Mateusza Nowickiego. Ocena wybranych elementów niszy szpikowej u pacjentów poddawanych Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu Klinika Hematologii i Transplantacji Szpiku KIEROWNIK KLINIKI: dr hab. Lidia Gil, prof. UM 60-569 Poznań, ul. Szamarzewskiego 84 ; tel. +48 61

Bardziej szczegółowo

Stosowanie preparatu BioCardine900 u chorych. z chorobą wieńcową leczonych angioplastyką naczyń

Stosowanie preparatu BioCardine900 u chorych. z chorobą wieńcową leczonych angioplastyką naczyń Jan Z. Peruga, Stosowanie preparatu BioCardine900 u chorych z chorobą wieńcową leczonych angioplastyką naczyń wieńcowych II Katedra Kardiologii Klinika Kardiologii Uniwersytetu Medycznego w Łodzi 1 Jednym

Bardziej szczegółowo

Zastosowanie komórek szpiku kostnego w zawale mięśnia sercowego

Zastosowanie komórek szpiku kostnego w zawale mięśnia sercowego Artykuł poglądowy/review article Zastosowanie komórek szpiku kostnego w zawale mięśnia sercowego Application of bone marrow cells in myocardial infarction Piotr Wieczorek, Michał Tendera III Katedra i

Bardziej szczegółowo

Leczenie przeciwpłytkowe w niewydolności nerek (PCHN) Dr hab. Dorota Zyśko, prof. nadzw Łódź 2014

Leczenie przeciwpłytkowe w niewydolności nerek (PCHN) Dr hab. Dorota Zyśko, prof. nadzw Łódź 2014 Leczenie przeciwpłytkowe w niewydolności nerek (PCHN) Dr hab. Dorota Zyśko, prof. nadzw Łódź 2014 Leki przeciwpłytkowe (ASA, clopidogrel) Leki przeciwzakrzepowe (heparyna, warfin, acenocumarol) Leki trombolityczne

Bardziej szczegółowo

Prace oryginalne Original papers

Prace oryginalne Original papers Prace oryginalne Original papers Borgis Wstępna ocena ekspresji antygenu CD34 na komórkach macierzystych krwi obwodowej w przebiegu leczenia ostrej białaczki limfoblastycznej u dzieci *Iwona Reszczyńska

Bardziej szczegółowo

Ostre Zespoły Wieńcowe znaczenie leczenia przeciwpłytkowego, możliwości realizacji w polskich warunkach

Ostre Zespoły Wieńcowe znaczenie leczenia przeciwpłytkowego, możliwości realizacji w polskich warunkach Ostre Zespoły Wieńcowe znaczenie leczenia przeciwpłytkowego, możliwości realizacji w polskich warunkach Andrzej Budaj Przewodniczący komisji Wytycznych i Szkolenia PTK Kierownik Kliniki Kardiologii CMKP,

Bardziej szczegółowo

Leki immunomodulujące-przełom w leczeniu nowotworów hematologicznych

Leki immunomodulujące-przełom w leczeniu nowotworów hematologicznych Leki immunomodulujące-przełom w leczeniu nowotworów hematologicznych Jadwiga Dwilewicz-Trojaczek Katedra i Klinika Hematologii, Onkologii i Chorób Wewnętrznych Warszawski Uniwersytet Medyczny Warszawa

Bardziej szczegółowo

Aktywność fosfatazy alkalicznej w neutrofilach u pacjentów z przewlekłą białaczką szpikową

Aktywność fosfatazy alkalicznej w neutrofilach u pacjentów z przewlekłą białaczką szpikową Aktywność fosfatazy alkalicznej w neutrofilach u pacjentów z przewlekłą białaczką szpikową Radosław Charkiewicz praca magisterska Zakład Diagnostyki Hematologicznej Uniwersytet Medyczny w Białymstoku Przewlekła

Bardziej szczegółowo

dkms.pl Fundacja DKMS, wrzesień 2016

dkms.pl Fundacja DKMS, wrzesień 2016 dkms.pl, wrzesień 2016 O fundacji DKMS została założona w 2008 roku i prowadzi działalność społecznie użyteczną w sferze zadań publicznych z zakresu ochrony zdrowia, na rzecz Pacjentów chorych na białaczkę

Bardziej szczegółowo

Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją

Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją 234 Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją The effectiveness of local anesthetics in the reduction of needle

Bardziej szczegółowo

NAJWAŻNIEJSZE INFORMACJE O DAWSTWIE SZPIKU

NAJWAŻNIEJSZE INFORMACJE O DAWSTWIE SZPIKU NAJWAŻNIEJSZE INFORMACJE O DAWSTWIE SZPIKU Fundacja DKMS, wrzesień 2016 dkms.pl O FUNDACJI DKMS Fundacja DKMS została założona w 2008 roku i prowadzi działalność społecznie użyteczną w sferze zadań publicznych

Bardziej szczegółowo

Immunologia komórkowa

Immunologia komórkowa Immunologia komórkowa ocena immunofenotypu komórek Mariusz Kaczmarek Immunofenotyp Definicja I Charakterystyczny zbiór antygenów stanowiących elementy różnych struktur komórki, związany z jej różnicowaniem,

Bardziej szczegółowo

Ocena ekspresji genów proangiogennych w komórkach nowotworowych OVP-10 oraz transfektantach OVP-10/SHH i OVP-10/VEGF

Ocena ekspresji genów proangiogennych w komórkach nowotworowych OVP-10 oraz transfektantach OVP-10/SHH i OVP-10/VEGF Agnieszka Gładysz Ocena ekspresji genów proangiogennych w komórkach nowotworowych OVP-10 oraz transfektantach OVP-10/SHH i OVP-10/VEGF Katedra i Zakład Biochemii i Chemii Klinicznej Akademia Medyczna Prof.

Bardziej szczegółowo

RECENZJA rozprawy na stopień doktora nauk medycznych lek. Jacka Sikory

RECENZJA rozprawy na stopień doktora nauk medycznych lek. Jacka Sikory Prof. dr hab. n. med. Marianna Janion Kielce, 25. 04. 2015 r. II Klinika Kardiologii Świętokrzyskie Centrum Kardiologii WSzZ w Kielcach Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach RECENZJA rozprawy na stopień

Bardziej szczegółowo

Kwasy tłuszczowe EPA i DHA omega-3 są niezbędne dla zdrowia serca i układu krążenia.

Kwasy tłuszczowe EPA i DHA omega-3 są niezbędne dla zdrowia serca i układu krążenia. Kwasy tłuszczowe EPA i DHA omega-3 są niezbędne dla zdrowia serca i układu krążenia. Kwasy tłuszczowe omega-3 jak pokazują wyniki wielu światowych badań klinicznych i epidemiologicznych na ludziach, są

Bardziej szczegółowo

Przypadki kliniczne EKG

Przypadki kliniczne EKG Przypadki kliniczne EKG Przedrukowano z: Mukherjee D. ECG Cases pocket. Börm Bruckmeier Publishing LLC, Hermosa Beach, CA, 2006: 135 138 (przypadek 31) i 147 150 (przypadek 34) PRZYPADEK NR 1 1.1. Scenariusz

Bardziej szczegółowo

NAJWAŻNIEJSZE INFORMACJE O DAWSTWIE SZPIKU

NAJWAŻNIEJSZE INFORMACJE O DAWSTWIE SZPIKU NAJWAŻNIEJSZE INFORMACJE O DAWSTWIE SZPIKU, wrzesień 2017 dkms.pl O FUNDACJI DKMS została założona w 2008 roku i prowadzi działalność społecznie użyteczną w sferze zadań publicznych z zakresu ochrony zdrowia,

Bardziej szczegółowo

PRZESZCZEPIANIE KOMÓREK HEMATOPOETYCZNYCH

PRZESZCZEPIANIE KOMÓREK HEMATOPOETYCZNYCH KATEDRA I KLINIKA PEDIATRII, HEMATOLOGII I ONKOLOGII COLLEGIUM MEDICUM UMK BYDGOSZCZ PRZESZCZEPIANIE KOMÓREK HEMATOPOETYCZNYCH SEMINARIUM VI ROK DR HAB. MED. JAN STYCZYŃSKI, PROF. UMK Transplantacja szpiku

Bardziej szczegółowo

Fetuina i osteopontyna u pacjentów z zespołem metabolicznym

Fetuina i osteopontyna u pacjentów z zespołem metabolicznym Fetuina i osteopontyna u pacjentów z zespołem metabolicznym Dr n med. Katarzyna Musialik Katedra Chorób Wewnętrznych, Zaburzeń Metabolicznych i Nadciśnienia Tętniczego Uniwersytet Medyczny w Poznaniu *W

Bardziej szczegółowo

Spodziewany efekt kliniczny wpływu wit. K na kość

Spodziewany efekt kliniczny wpływu wit. K na kość Rola witaminy K2 w prewencji utraty masy kostnej i ryzyka złamań i w zaburzeniach mikroarchitektury Ewa Sewerynek, Michał Stuss Zakład Zaburzeń Endokrynnych i Metabolizmu Kostnego Uniwersytetu Medycznego

Bardziej szczegółowo

LECZENIE TĘTNICZEGO NADCIŚNIENIA PŁUCNEGO SILDENAFILEM I EPOPROSTENOLEM (TNP) (ICD-10 I27, I27.0)

LECZENIE TĘTNICZEGO NADCIŚNIENIA PŁUCNEGO SILDENAFILEM I EPOPROSTENOLEM (TNP) (ICD-10 I27, I27.0) Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 719 Poz. 27 Załącznik B.68. LECZENIE TĘTNICZEGO NADCIŚNIENIA PŁUCNEGO SILDENAFILEM I EPOPROSTENOLEM (TNP) (ICD-10 I27, I27.0) ŚWIADCZENIOBIORCY I. Terapia sildenafilem

Bardziej szczegółowo

Najważniejsze Informacje o dawstwie szpiku

Najważniejsze Informacje o dawstwie szpiku Najważniejsze Informacje o dawstwie szpiku, styczeń 2019 r. dkms.pl O Fundacji DKMS została założona w 2008 roku i prowadzi działalność społecznie użyteczną w sferze zadań publicznych z zakresu ochrony

Bardziej szczegółowo

Good Clinical Practice

Good Clinical Practice Good Clinical Practice Stowarzyszenie na Rzecz Dobrej Praktyki Badań Klinicznych w Polsce (Association for Good Clinical Practice in Poland) http://www.gcppl.org.pl/ Lecznicze produkty zaawansowanej terapii

Bardziej szczegółowo

Lek. Ewelina Anna Dziedzic. Wpływ niedoboru witaminy D3 na stopień zaawansowania miażdżycy tętnic wieńcowych.

Lek. Ewelina Anna Dziedzic. Wpływ niedoboru witaminy D3 na stopień zaawansowania miażdżycy tętnic wieńcowych. Lek. Ewelina Anna Dziedzic Wpływ niedoboru witaminy D3 na stopień zaawansowania miażdżycy tętnic wieńcowych. Rozprawa na stopień naukowy doktora nauk medycznych Promotor: Prof. dr hab. n. med. Marek Dąbrowski

Bardziej szczegółowo

Epidemia niewydolności serca Czy jesteśmy skazani na porażkę?

Epidemia niewydolności serca Czy jesteśmy skazani na porażkę? Epidemia niewydolności serca Czy jesteśmy skazani na porażkę? Piotr Ponikowski Klinika Chorób Serca Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu Ośrodek Chorób Serca Szpitala Wojskowego we Wrocławiu Niewydolność

Bardziej szczegółowo

starszych na półkuli zachodniej. Typową cechą choroby jest heterogenny przebieg

starszych na półkuli zachodniej. Typową cechą choroby jest heterogenny przebieg STRESZCZENIE Przewlekła białaczka limfocytowa (PBL) jest najczęstszą białaczką ludzi starszych na półkuli zachodniej. Typową cechą choroby jest heterogenny przebieg kliniczny, zróżnicowane rokowanie. Etiologia

Bardziej szczegółowo

STRESZCZENIE Słowa kluczowe: Wstęp Cel pracy

STRESZCZENIE Słowa kluczowe: Wstęp Cel pracy STRESZCZENIE Słowa kluczowe: Noworodek urodzony przedwcześnie, granulocyt obojętnochłonny, molekuły adhezji komórkowej CD11a, CD11b, CD11c, CD18, CD54, CD62L, wczesne zakażenie, posocznica. Wstęp W ostatnich

Bardziej szczegółowo

LECZENIE CHORYCH NA OSTRĄ BIAŁACZKĘ LIMFOBLASTYCZNĄ (ICD-10 C91.0)

LECZENIE CHORYCH NA OSTRĄ BIAŁACZKĘ LIMFOBLASTYCZNĄ (ICD-10 C91.0) Załącznik B.65. LECZENIE CHORYCH NA OSTRĄ BIAŁACZKĘ LIMFOBLASTYCZNĄ (ICD-10 C91.0) ŚWIADCZENIOBIORCY 1. Kryteria kwalifikacji do leczenia dazatynibem ostrej białaczki limfoblastycznej z obecnością chromosomu

Bardziej szczegółowo

UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA.

UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA. UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA Małgorzata Biskup Czynniki ryzyka sercowo-naczyniowego u chorych na reumatoidalne zapalenie

Bardziej szczegółowo

Materiały edukacyjne. Diagnostyka i leczenie nadciśnienia tętniczego

Materiały edukacyjne. Diagnostyka i leczenie nadciśnienia tętniczego Materiały edukacyjne Diagnostyka i leczenie nadciśnienia tętniczego Klasyfikacja ciśnienia tętniczego (mmhg) (wg. ESH/ESC )

Bardziej szczegółowo

Grzegorz Bojarski (Pracownia Kardiologii Inwazyjnej, Szpital Wojewódzki we Włocławku)

Grzegorz Bojarski (Pracownia Kardiologii Inwazyjnej, Szpital Wojewódzki we Włocławku) T. XXXIII Zeszyty Naukowe WSHE 2011 r. Grzegorz Bojarski (Pracownia Kardiologii Inwazyjnej, Szpital Wojewódzki we Włocławku) LECZENIE INWAZYJNE PACJENTÓW Z OSTRYM ZAWAŁEM SERCA Z UTRZYMUJĄCYM SIĘ UNIESIENIEM

Bardziej szczegółowo

HRS 2014 LATE BREAKING

HRS 2014 LATE BREAKING HRS 2014 LATE BREAKING DFT SIMPLE Michał Chudzik, Anna Nowek 1 Czy wyniki badania SIMPLE mogą wpłynąć na NIE wykonywanie rutynowego DFT? 2 Wyniki badnia SIMPLE pokazały, że wykonywanie DFT nie wpływa na

Bardziej szczegółowo

NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura we Wrocławiu

NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura we Wrocławiu NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura we Wrocławiu Wrocław, dnia 19 listopada 2010 r. LWR- 4101-10-02/2010 P/10/095 Pan Andrzej Zdeb Dyrektor Samodzielnego Publicznego Szpitala Klinicznego Nr 1 we Wrocławiu

Bardziej szczegółowo

POZYTYWNE I NEGATYWNE SKUTKI DOŚWIADCZANEJ TRAUMY U CHORYCH PO PRZEBYTYM ZAWALE SERCA

POZYTYWNE I NEGATYWNE SKUTKI DOŚWIADCZANEJ TRAUMY U CHORYCH PO PRZEBYTYM ZAWALE SERCA POZYTYWNE I NEGATYWNE SKUTKI DOŚWIADCZANEJ TRAUMY U CHORYCH PO PRZEBYTYM ZAWALE SERCA mgr Magdalena Hendożko Praca doktorska Promotor: dr hab. med. Wacław Kochman prof. nadzw. Gdańsk 2015 STRESZCZENIE

Bardziej szczegółowo

Konferencja Naukowa TRANSPLANTACJA KOMÓREK KRWIOTWÓRCZYCH U CHORYCH NA NOWOTWORY LIMFOIDALNE

Konferencja Naukowa TRANSPLANTACJA KOMÓREK KRWIOTWÓRCZYCH U CHORYCH NA NOWOTWORY LIMFOIDALNE Konferencja Naukowa TRANSPLANTACJA KOMÓREK KRWIOTWÓRCZYCH U CHORYCH NA NOWOTWORY LIMFOIDALNE Jubileusz 20-lecia transplantacji komórek krwiotwórczych w Klinice Hematoonkologii i Transplantacji Szpiku w

Bardziej szczegółowo

IL-4, IL-10, IL-17) oraz czynników transkrypcyjnych (T-bet, GATA3, E4BP4, RORγt, FoxP3) wyodrębniono subpopulacje: inkt1 (T-bet + IFN-γ + ), inkt2

IL-4, IL-10, IL-17) oraz czynników transkrypcyjnych (T-bet, GATA3, E4BP4, RORγt, FoxP3) wyodrębniono subpopulacje: inkt1 (T-bet + IFN-γ + ), inkt2 Streszczenie Mimo dotychczasowych postępów współczesnej terapii, przewlekła białaczka limfocytowa (PBL) nadal pozostaje chorobą nieuleczalną. Kluczem do znalezienia skutecznych rozwiązań terapeutycznych

Bardziej szczegółowo

Komórki macierzyste zastosowania w biotechnologii i medycynie BT Metody identyfikacji i fenotypowania populacji komórek macierzystych

Komórki macierzyste zastosowania w biotechnologii i medycynie BT Metody identyfikacji i fenotypowania populacji komórek macierzystych Metody identyfikacji i fenotypowania populacji komórek macierzystych 1 Wstęp Szpik kostny zawiera hematopoetyczne (HSC) oraz niehematopoetyczne komórki macierzyste (KM). Do niehematopoetycznych KM należą:

Bardziej szczegółowo

ZOSTAŃ DAWCĄ SZPIKU KOSTNEGO! Wygraj dla kogoś ŻYCIE!

ZOSTAŃ DAWCĄ SZPIKU KOSTNEGO! Wygraj dla kogoś ŻYCIE! ZOSTAŃ DAWCĄ SZPIKU KOSTNEGO! Wygraj dla kogoś ŻYCIE! Ty też możesz podarować komuś szansę na nowe życie! Dzieląc się cząstką siebie możemy dokonać wielkich czynów możemy pomóc wygrać komuś życie! Co godzinę

Bardziej szczegółowo

Opieka po operacjach endoskopowych zatok (FEOZ) z oceną regeneracji błony śluzowej na podstawie badań cytologicznych

Opieka po operacjach endoskopowych zatok (FEOZ) z oceną regeneracji błony śluzowej na podstawie badań cytologicznych Opieka po operacjach endoskopowych zatok (FEOZ) z oceną regeneracji błony śluzowej na podstawie badań cytologicznych Dr n. med. Jacek Schmidt Oddział Otolaryngologiczny ZOZ MSWiA w Łodzi Operacje endoskopowe

Bardziej szczegółowo

Czy chore na raka piersi z mutacją BRCA powinny otrzymywać wstępną. Klinika Onkologii i Radioterapii

Czy chore na raka piersi z mutacją BRCA powinny otrzymywać wstępną. Klinika Onkologii i Radioterapii Czy chore na raka piersi z mutacją BRCA powinny otrzymywać wstępną chemioterapię z udziałem cisplatyny? Jacek Jassem Klinika Onkologii i Radioterapii Gdańskiego ń Uniwersytetu t Medycznego Jaka jest siła

Bardziej szczegółowo

Czy dobrze leczymy w Polsce ostre zespoły wieńcowe?

Czy dobrze leczymy w Polsce ostre zespoły wieńcowe? Czy dobrze leczymy w Polsce ostre zespoły wieńcowe? co można jeszcze poprawić? Grzegorz Opolski I Katedra i Klinika Kardiologii WUM Porównanie liczby ppci/mln mieszkańców w 37 krajach (dane za 2007 i

Bardziej szczegółowo

Ostre zespoły wieńcowe u kobiet od rozpoznania do odległych wyników leczenia

Ostre zespoły wieńcowe u kobiet od rozpoznania do odległych wyników leczenia Ostre zespoły wieńcowe u kobiet od rozpoznania do odległych wyników leczenia Janina Stępińska Klinika Intensywnej Terapii Kardiologicznej Instytut Kardiologii, Warszawa o Abott Potencjalny konflikt interesów

Bardziej szczegółowo

Przypadki kliniczne EKG

Przypadki kliniczne EKG Przypadki kliniczne EKG Przedrukowano z: Mukherjee D. ECG Cases pocket. Börm Bruckmeier Publishing LLC, Hermosa Beach, CA 2006: 139 142 (przypadek 32); 143 146 (przypadek 33). PRZYPADEK NR 1 1.1. Scenariusz

Bardziej szczegółowo

Streszczenie Przedstawiona praca doktorska dotyczy mobilizacji komórek macierzystych do uszkodzonej tkanki mięśniowej. Opisane w niej badania

Streszczenie Przedstawiona praca doktorska dotyczy mobilizacji komórek macierzystych do uszkodzonej tkanki mięśniowej. Opisane w niej badania Streszczenie Przedstawiona praca doktorska dotyczy mobilizacji komórek macierzystych do uszkodzonej tkanki mięśniowej. Opisane w niej badania koncentrowały się na opracowaniu metod prowadzących do zwiększenia

Bardziej szczegółowo

Informacja prasowa. Ruszył drugi cykl spotkań edukacyjnych dla chorych na szpiczaka mnogiego

Informacja prasowa. Ruszył drugi cykl spotkań edukacyjnych dla chorych na szpiczaka mnogiego Informacja prasowa Ruszył drugi cykl spotkań edukacyjnych dla chorych na szpiczaka mnogiego Warszawa, 28 października Chorzy na szpiczaka mnogiego w Polsce oraz ich bliscy mają możliwość uczestniczenia

Bardziej szczegółowo

PRACA ORYGINALNA. Klinika Kardiologii Wojskowego Instytutu Medycznego Centralnego Szpitala Klinicznego Ministerstwa Obrony Narodowej w Warszawie

PRACA ORYGINALNA. Klinika Kardiologii Wojskowego Instytutu Medycznego Centralnego Szpitala Klinicznego Ministerstwa Obrony Narodowej w Warszawie PRACA ORYGINALNA Folia Cardiologica Excerpta 2006, tom 1, nr 2, 110 115 Copyright 2006 Via Medica ISSN 1507 4145 Echokardiograficzne zmiany u chorych na cukrzycę typu 2 po przebytym zawale serca z uniesieniem

Bardziej szczegółowo

Ocena wybranych elementów niszy szpikowej u pacjentów poddawanych autologicznemu przeszczepowi hematopoetycznych komórek macierzystych

Ocena wybranych elementów niszy szpikowej u pacjentów poddawanych autologicznemu przeszczepowi hematopoetycznych komórek macierzystych Uniwersytet Medyczny w Łodzi mgr Mateusz Nowicki Ocena wybranych elementów niszy szpikowej u pacjentów poddawanych autologicznemu przeszczepowi hematopoetycznych komórek macierzystych Rozprawa na stopień

Bardziej szczegółowo

Skale i wskaźniki jakości leczenia w OIT

Skale i wskaźniki jakości leczenia w OIT Skale i wskaźniki jakości leczenia w OIT Katarzyna Rutkowska Szpital Kliniczny Nr 1 w Zabrzu Wyniki leczenia (clinical outcome) śmiertelność (survival) sprawność funkcjonowania (functional outcome) jakość

Bardziej szczegółowo

Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa Niedoceniany problem?

Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa Niedoceniany problem? Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa Niedoceniany problem? Żylna Choroba Zakrzepowo-Zatorowa (ŻChZZ) stanowi ważny ny, interdyscyplinarny problem współczesnej medycyny Zakrzepica żył głębokich (ZŻG) (Deep

Bardziej szczegółowo

Grzegorz Opolski. Doświadczenia polskie w leczeniu chorych z ostrymi zespołami wieńcowymi

Grzegorz Opolski. Doświadczenia polskie w leczeniu chorych z ostrymi zespołami wieńcowymi Doświadczenia polskie w leczeniu chorych z ostrymi zespołami wieńcowymi Grzegorz Opolski I Katedra i Klinika Kardiologii Akademii Medycznej w Warszawie Docelowy model leczenia OZW zasady systemu system

Bardziej szczegółowo

w kale oraz innych laboratoryjnych markerów stanu zapalnego (białka C-reaktywnego,

w kale oraz innych laboratoryjnych markerów stanu zapalnego (białka C-reaktywnego, 1. Streszczenie Wstęp: Od połowy XX-go wieku obserwuje się wzrost zachorowalności na nieswoiste choroby zapalne jelit (NChZJ), w tym chorobę Leśniowskiego-Crohna (ChLC), zarówno wśród dorosłych, jak i

Bardziej szczegółowo

Lek. Dominika Kulej. Przebieg kliniczny a wyjściowy status białek oporności wielolekowej w leczeniu ostrej białaczki limfoblastycznej u dzieci

Lek. Dominika Kulej. Przebieg kliniczny a wyjściowy status białek oporności wielolekowej w leczeniu ostrej białaczki limfoblastycznej u dzieci Lek. Dominika Kulej Katedra i Hematologii Dziecięcej Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu Przebieg kliniczny a wyjściowy status białek oporności wielolekowej w leczeniu ostrej białaczki

Bardziej szczegółowo

LECZENIE TĘTNICZEGO NADCIŚNIENIA PŁUCNEGO SILDENAFILEM, EPOPROSTENOLEM I MACYTENTANEM (TNP) (ICD-10 I27, I27.0)

LECZENIE TĘTNICZEGO NADCIŚNIENIA PŁUCNEGO SILDENAFILEM, EPOPROSTENOLEM I MACYTENTANEM (TNP) (ICD-10 I27, I27.0) Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 731 Poz. 66 Załącznik B.68. LECZENIE TĘTNICZEGO NADCIŚNIENIA PŁUCNEGO SILDENAFILEM, EPOPROSTENOLEM I MACYTENTANEM (TNP) (ICD-10 I27, I27.0) ŚWIADCZENIOBIORCY I. Terapia

Bardziej szczegółowo

CHIRURGICZNE LECZENIE ZWĘŻEŃ TĘTNIC SZYJNYCH

CHIRURGICZNE LECZENIE ZWĘŻEŃ TĘTNIC SZYJNYCH CHIRURGICZNE LECZENIE ZWĘŻEŃ TĘTNIC SZYJNYCH KATEDRA I KLINIKA CHIRURGII NACZYŃ I ANGIOLOGII AKADEMII MEDYCZNEJ W LUBLINIE Kierownik: Dr hab.n. med. Jacek Wroński UDROŻNIENIE T. SZYJNEJ WEWNĘTRZNEJ WSKAZANIA

Bardziej szczegółowo

Uprawnienia związane z posiadaniem tytułu Zasłużony Dawca Przeszczepu

Uprawnienia związane z posiadaniem tytułu Zasłużony Dawca Przeszczepu Biuro Prasy i Promocji Rzecznik Prasowy tel.: 22 831 30 71 faks: 22 826 27 91 e-mail: biuro-bp@mz.gov.pl INFORMACJA PRASOWA Zasłużony Dawca Przeszczepu Warszawa, 31 marca 2010 r. Tytuł Zasłużony Dawca

Bardziej szczegółowo

Dr hab.n.med. Małgorzata Krawczyk-Kuliś Katowice, 29.09.2015. Recenzja. rozprawy doktorskiej Lekarza Pawła Jarosza

Dr hab.n.med. Małgorzata Krawczyk-Kuliś Katowice, 29.09.2015. Recenzja. rozprawy doktorskiej Lekarza Pawła Jarosza Dr hab.n.med. Małgorzata Krawczyk-Kuliś Katowice, 29.09.2015 Katedra i Klinika Hematologii i Transplantacji Szpiku Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach ul. Dąbrowskiego 25 40-032 Katowice Recenzja

Bardziej szczegółowo

Amy Ferris, Annie Price i Keith Harding Pressure ulcers in patients receiving palliative care: A systematic review Palliative Medicine 2019 Apr 24

Amy Ferris, Annie Price i Keith Harding Pressure ulcers in patients receiving palliative care: A systematic review Palliative Medicine 2019 Apr 24 Amy Ferris, Annie Price i Keith Harding Pressure ulcers in patients receiving palliative care: A systematic review Palliative Medicine 2019 Apr 24 Cel - przegląd ma na celu określenie częstości występowania

Bardziej szczegółowo

Rejestr przeszczepieñ komórek krwiotwórczych szpiku i krwi obwodowej oraz krwi pêpowinowej

Rejestr przeszczepieñ komórek krwiotwórczych szpiku i krwi obwodowej oraz krwi pêpowinowej Rejestr przeszczepieñ komórek krwiotwórczych szpiku i krwi obwodowej oraz krwi pêpowinowej W ramach realizacji zapisów Ustawy z dnia 1 lipca 2005 roku o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek,

Bardziej szczegółowo

Nowatorska metoda izolacji endotelialnych komórek progenitorowych w terapii komórkowej

Nowatorska metoda izolacji endotelialnych komórek progenitorowych w terapii komórkowej Nowatorska metoda izolacji endotelialnych komórek progenitorowych w terapii komórkowej A novel method for isolation of endothelial progenitor cells for cardiac stem cell therapy Bianka W. Sobolewska 1,

Bardziej szczegółowo

Zabrze r. Recenzja rozprawy na stopień doktora nauk medycznych lekarza Cypriana Olchowy

Zabrze r. Recenzja rozprawy na stopień doktora nauk medycznych lekarza Cypriana Olchowy Zabrze 03.09.2016r. Recenzja rozprawy na stopień doktora nauk medycznych lekarza Cypriana Olchowy p.t. Przydatność wielorzędowej tomografii komputerowej w diagnostyce powikłań płucnych u dzieci poddanych

Bardziej szczegółowo

Krwiotworzenie (Hematopoeza)

Krwiotworzenie (Hematopoeza) Krwiotworzenie (Hematopoeza) Zgadnienia Rozwój układu krwiotwórczego Szpik kostny jako główny narząd krwiotwórczy Metody badania szpiku Krwiotwórcze komórki macierzyste (KKM) Regulacja krwiotworzenia Przeszczepianie

Bardziej szczegółowo

Polskie Forum Psychologiczne, 2013, tom 18, numer 4, s. 441-456

Polskie Forum Psychologiczne, 2013, tom 18, numer 4, s. 441-456 Polskie Forum Psychologiczne, 2013, tom 18, numer 4, s. 441-456 Anna Ratajska 1 2 1 1 Instytut Psychologii, Uniwersytet Kazimierza Wielkiego Institute of Psychology, Kazimierz Wielki University in Bydgoszcz

Bardziej szczegółowo

PROGNOZOWANIE CENY OGÓRKA SZKLARNIOWEGO ZA POMOCĄ SIECI NEURONOWYCH

PROGNOZOWANIE CENY OGÓRKA SZKLARNIOWEGO ZA POMOCĄ SIECI NEURONOWYCH InŜynieria Rolnicza 14/2005 Sławomir Francik Katedra InŜynierii Mechanicznej i Agrofizyki Akademia Rolnicza w Krakowie PROGNOZOWANIE CENY OGÓRKA SZKLARNIOWEGO ZA POMOCĄ SIECI NEURONOWYCH Streszczenie W

Bardziej szczegółowo

KONFERENCJA Terapie innowacyjne. Minimalizm i precyzja w medycynie Termin r.

KONFERENCJA Terapie innowacyjne. Minimalizm i precyzja w medycynie Termin r. KONFERENCJA Terapie innowacyjne. Minimalizm i precyzja w medycynie Termin 10.05.2019 r. PROGRAM 9.00-9.30 Wykład inauguracyjny Postępy Hematologii w ostatnim półwieczu. Od tymozyny do CART cell Prof. dr

Bardziej szczegółowo

Zalecany Algorytm Poszukiwania i Doboru Niespokrewnionych Dawców Komórek Krwiotwórczych w okresie od 1 października 2018 r. do 30 września 2019 roku.

Zalecany Algorytm Poszukiwania i Doboru Niespokrewnionych Dawców Komórek Krwiotwórczych w okresie od 1 października 2018 r. do 30 września 2019 roku. Nr sprawy: DPR-1/2018 Załącznik nr 4 Zalecany Algorytm Poszukiwania i Doboru Niespokrewnionych Dawców Komórek Krwiotwórczych w okresie od 1 października 2018 r. do 30 września 2019 roku. Algorytm dotyczy

Bardziej szczegółowo

Izolacja komórek szpiku kostnego w celu identyfikacji wybranych populacji komórek macierzystych technikami cytometrycznymi

Izolacja komórek szpiku kostnego w celu identyfikacji wybranych populacji komórek macierzystych technikami cytometrycznymi Izolacja komórek szpiku kostnego w celu identyfikacji wybranych populacji komórek macierzystych technikami cytometrycznymi PRAKTIKUM Z BIOLOGII KOMÓRKI DLA BIOLOGÓW (BT 216) TEMAT ĆWICZENIA: "Izolacja

Bardziej szczegółowo

AUTOREFERAT ROZPRAWY DOKTORSKIEJ. The role of Sdf-1 in the migration and differentiation of stem cells during skeletal muscle regeneration

AUTOREFERAT ROZPRAWY DOKTORSKIEJ. The role of Sdf-1 in the migration and differentiation of stem cells during skeletal muscle regeneration mgr Kamil Kowalski Zakład Cytologii Wydział Biologii UW AUTOREFERAT ROZPRAWY DOKTORSKIEJ The role of Sdf-1 in the migration and differentiation of stem cells during skeletal muscle regeneration Wpływ chemokiny

Bardziej szczegółowo

Recenzja rozprawy doktorskiej

Recenzja rozprawy doktorskiej Warszawa,24.04.2018 Dr hab.n.med.iwona Korzeniowska-Kubacka Klinika Rehabilitacji Kardiologicznej i Elektrokardiologii Nieinwazyjnej Instytut Kardiologii 04-628 Warszawa,Alpejska 42. Recenzja rozprawy

Bardziej szczegółowo

ZAPOBIEGANIE KRWAWIENIOM U DZIECI Z HEMOFILIĄ A I B (ICD-10 D 66, D 67)

ZAPOBIEGANIE KRWAWIENIOM U DZIECI Z HEMOFILIĄ A I B (ICD-10 D 66, D 67) Załącznik B.15. ZAPOBIEGANIE KRWAWIENIOM U DZIECI Z HEMOFILIĄ A I B (ICD-10 D 66, D 67) ZAKRES ŚWIADCZENIA GWARANTOWANEGO ŚWIADCZENIOBIORCY Kwalifikacji świadczeniobiorców do terapii pierwotnej i wtórnej

Bardziej szczegółowo

Ośrodek Dawców Szpiku

Ośrodek Dawców Szpiku Źródła komórek krwiotwórczych - szpik i krew obwodowa dr Emilian Snarski Prezentacja 17.02.2015 Przeszczepienie szpiku Ośrodek Dawców Szpiku Od kogo uzyskujemy komórki macierzyste krwiotwórcze / szpik

Bardziej szczegółowo

LECZENIE TĘTNICZEGO NADCIŚNIENIA PŁUCNEGO SILDENAFILEM, EPOPROSTENOLEM I MACYTENTANEM (TNP) (ICD-10 I27, I27.0)

LECZENIE TĘTNICZEGO NADCIŚNIENIA PŁUCNEGO SILDENAFILEM, EPOPROSTENOLEM I MACYTENTANEM (TNP) (ICD-10 I27, I27.0) Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 738 Poz. 42 Załącznik B.68. LECZENIE TĘTNICZEGO NADCIŚNIENIA PŁUCNEGO SILDENAFILEM, EPOPROSTENOLEM I MACYTENTANEM (TNP) (ICD-10 I27, I27.0) ŚWIADCZENIOBIORCY I. Terapia

Bardziej szczegółowo

Zastosowanie techniki bezpośredniego stentowania tętnicy dozawałowej w ostrym zawale serca

Zastosowanie techniki bezpośredniego stentowania tętnicy dozawałowej w ostrym zawale serca ARTYKUŁ POGLĄDOWY Folia Cardiol. 2001, tom 8, nr 3, 197 204 Copyright 2001 Via Medica ISSN 1507 4145 Zastosowanie techniki bezpośredniego stentowania tętnicy dozawałowej w ostrym zawale serca doświadczenia

Bardziej szczegółowo

LECZENIE TĘTNICZEGO NADCIŚNIENIA PŁUCNEGO SILDENAFILEM, EPOPROSTENOLEM I MACYTENTANEM (TNP) (ICD-10 I27, I27.0)

LECZENIE TĘTNICZEGO NADCIŚNIENIA PŁUCNEGO SILDENAFILEM, EPOPROSTENOLEM I MACYTENTANEM (TNP) (ICD-10 I27, I27.0) Załącznik B.68. LECZENIE TĘTNICZEGO NADCIŚNIENIA PŁUCNEGO SILDENAFILEM, EPOPROSTENOLEM I MACYTENTANEM (TNP) (ICD-10 I27, I27.0) ŚWIADCZENIOBIORCY I. Terapia sildenafilem A. Leczenie sildenafilem pacjentów

Bardziej szczegółowo

LECZENIE TĘTNICZEGO NADCIŚNIENIA PŁUCNEGO SILDENAFILEM, EPOPROSTENOLEM I MACYTENTANEM (TNP) (ICD-10 I27, I27.0)

LECZENIE TĘTNICZEGO NADCIŚNIENIA PŁUCNEGO SILDENAFILEM, EPOPROSTENOLEM I MACYTENTANEM (TNP) (ICD-10 I27, I27.0) Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 893 Poz. 133 Załącznik B.68. LECZENIE TĘTNICZEGO NADCIŚNIENIA PŁUCNEGO SILDENAFILEM, EPOPROSTENOLEM I MACYTENTANEM (TNP) (ICD-10 I27, I27.0) ŚWIADCZENIOBIORCY I. Terapia

Bardziej szczegółowo

Wytyczne ACCF/AHA 2010: Ocena ryzyka sercowo-naczyniowego u bezobjawowych dorosłych

Wytyczne ACCF/AHA 2010: Ocena ryzyka sercowo-naczyniowego u bezobjawowych dorosłych Wytyczne ACCF/AHA 2010: Ocena ryzyka sercowo-naczyniowego u bezobjawowych dorosłych Jednym z pierwszych i podstawowych zadań lekarza jest prawidłowa i rzetelna ocena ryzyka oraz rokowania pacjenta. Ma

Bardziej szczegółowo

Wskaźniki włóknienia nerek

Wskaźniki włóknienia nerek Wskaźniki włóknienia nerek u dzieci z przewlekłą chorobą nerek leczonych zachowawczo Kinga Musiał, Danuta Zwolińska Katedra i Klinika Nefrologii Pediatrycznej Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich

Bardziej szczegółowo

ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ I MASĄ CIAŁA RODZICÓW I DZIECI W DWÓCH RÓŻNYCH ŚRODOWISKACH

ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ I MASĄ CIAŁA RODZICÓW I DZIECI W DWÓCH RÓŻNYCH ŚRODOWISKACH S ł u p s k i e P r a c e B i o l o g i c z n e 1 2005 Władimir Bożiłow 1, Małgorzata Roślak 2, Henryk Stolarczyk 2 1 Akademia Medyczna, Bydgoszcz 2 Uniwersytet Łódzki, Łódź ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ

Bardziej szczegółowo

Komórki macierzyste serca

Komórki macierzyste serca Artykuł poglądowy/review article Komórki macierzyste serca Kardiologia Polska 2010; 68, 10: 1163 1167 Copyright Via Medica ISSN 0022 9032 Cardiac stem cells III Katedra Kardiologii, Śląski Uniwersytet

Bardziej szczegółowo

Rak piersi. Doniesienia roku Renata Duchnowska Klinika Onkologii Wojskowy Instytut Medyczny w Warszawie

Rak piersi. Doniesienia roku Renata Duchnowska Klinika Onkologii Wojskowy Instytut Medyczny w Warszawie Rak piersi Doniesienia roku 2014 Renata Duchnowska Klinika Onkologii Wojskowy Instytut Medyczny w Warszawie Miejscowe leczenie Skrócone napromienianie części piersi (accelerated partial breast irradiation;

Bardziej szczegółowo

NAJWAŻNIEJSZE INFORMACJE O DAWSTWIE SZPIKU. Fundacja DKMS, wrzesień 2018

NAJWAŻNIEJSZE INFORMACJE O DAWSTWIE SZPIKU. Fundacja DKMS, wrzesień 2018 NAJWAŻNIEJSZE INFORMACJE O DAWSTWIE SZPIKU Fundacja, wrzesień 2018 2 O Fundacji Fundacja działa w Polsce od 2008 roku jako niezależna organizacja pożytku publicznego, w oparciu o decyzję Ministra Zdrowia

Bardziej szczegółowo

Grażyna Nowicka Komórki macierzyste - możliwość ich wykorzystania do regeneracji tkanek. Studia Ecologiae et Bioethicae 3, 109-115

Grażyna Nowicka Komórki macierzyste - możliwość ich wykorzystania do regeneracji tkanek. Studia Ecologiae et Bioethicae 3, 109-115 Grażyna Nowicka Komórki macierzyste - możliwość ich wykorzystania do regeneracji tkanek Studia Ecologiae et Bioethicae 3, 109-115 2005 Grażyna NOWICKA IEiB UKSW Warszawa Kom órki m acierzyste - m ożliw

Bardziej szczegółowo

przytarczyce, niedoczynność przytarczyc, hipokalcemia, rak tarczycy, wycięcie tarczycy, tyreoidektomia

przytarczyce, niedoczynność przytarczyc, hipokalcemia, rak tarczycy, wycięcie tarczycy, tyreoidektomia SŁOWA KLUCZOWE: przytarczyce, niedoczynność przytarczyc, hipokalcemia, rak tarczycy, wycięcie tarczycy, tyreoidektomia STRESZCZENIE Wstęp. Ze względu na stosunki anatomiczne oraz wspólne unaczynienie tarczycy

Bardziej szczegółowo

Maciej Korpysz. Zakład Diagnostyki Biochemicznej UM Lublin Dział Diagnostyki Laboratoryjnej Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 1 w Lublinie

Maciej Korpysz. Zakład Diagnostyki Biochemicznej UM Lublin Dział Diagnostyki Laboratoryjnej Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 1 w Lublinie Nowe możliwości oceny białka monoklonalnego za pomocą oznaczeń par ciężki-lekki łańcuch immunoglobulin (test Hevylite) u chorych z dyskrazjami plazmocytowymi. Maciej Korpysz Zakład Diagnostyki Biochemicznej

Bardziej szczegółowo

BANK komórek macierzystych... szansa na całe życie.

BANK komórek macierzystych... szansa na całe życie. BANK komórek macierzystych... szansa na całe życie www.bank.diag.pl Bank komórek macierzystych DiaGnostyka doświadczenie i nowoczesne technologie Założony w 2002 r. Bank Krwi Pępowinowej Macierzyństwo,

Bardziej szczegółowo

Personalizacja leczenia w hematoonkologii dziecięcej

Personalizacja leczenia w hematoonkologii dziecięcej MedTrends 2016 Europejskie Forum Nowoczesnej Ochrony Zdrowia Zabrze, 18-19 marca 2016 r. Personalizacja leczenia w hematoonkologii dziecięcej Prof. dr hab. n. med. Tomasz Szczepański Katedra i Klinika

Bardziej szczegółowo

Choroba wieńcowa i zawał serca.

Choroba wieńcowa i zawał serca. Choroba wieńcowa i zawał serca. Dr Dariusz Andrzej Tomczak Specjalista II stopnia chorób wewnętrznych Choroby serca i naczyń 1 O czym będziemy mówić? Budowa układu wieńcowego Funkcje układu wieńcowego.

Bardziej szczegółowo

Warsztaty Ocena wiarygodności badania z randomizacją

Warsztaty Ocena wiarygodności badania z randomizacją Warsztaty Ocena wiarygodności badania z randomizacją Ocena wiarygodności badania z randomizacją Każda grupa Wspólnie omawia odpowiedź na zadane pytanie Wybiera przedstawiciela, który w imieniu grupy przedstawia

Bardziej szczegółowo

Najwyższa Izba Kontroli Delegatura w Gdańsku

Najwyższa Izba Kontroli Delegatura w Gdańsku Najwyższa Izba Kontroli Delegatura w Gdańsku Gdańsk, dnia 10 listopada 2010 r. LGD-4101-018-02/2010 P/10/095 Pani Ewa Książek-Bator Dyrektor Naczelny Uniwersyteckiego Centrum Klinicznego w Gdańsku WYSTĄPIENIE

Bardziej szczegółowo

NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Katowicach WYSTĄPIENIE POKONTROLNE. Katowice, dnia 17 sierpnia 2010 r.

NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Katowicach WYSTĄPIENIE POKONTROLNE. Katowice, dnia 17 sierpnia 2010 r. Katowice, dnia 17 sierpnia 2010 r. NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Katowicach LKA-4101-13-01/2010/P/10/095 Pan dr n. med. Włodzimierz Dziubdziela Dyrektor Samodzielnego Publicznego Szpitala Klinicznego

Bardziej szczegółowo

LECZENIE BIOLOGICZNE CHORÓB

LECZENIE BIOLOGICZNE CHORÓB LECZENIE BIOLOGICZNE CHORÓB REUMATYCZNYCH U PACJENTÓW 65+ Włodzimierz Samborski Katedra Reumatologii i Rehabilitacji Uniwersytet Medyczny im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu LECZENIE BIOLOGICZNE CHORÓB REUMATYCZNYCH

Bardziej szczegółowo

Interwencyjne Leczenie STEMI w Polsce w roku 2003 na Podstawie Bazy Danych Sekcji Kardiologii Inwazyjnej PTK Realizacja Programu Terapeutycznego NFZ

Interwencyjne Leczenie STEMI w Polsce w roku 2003 na Podstawie Bazy Danych Sekcji Kardiologii Inwazyjnej PTK Realizacja Programu Terapeutycznego NFZ Interwencyjne Leczenie STEMI w Polsce w roku 2003 na Podstawie Bazy Danych Sekcji Kardiologii Inwazyjnej PTK Realizacja Programu Terapeutycznego NFZ Adam Witkowski, Instytut Kardiologii w Warszawie Paweł

Bardziej szczegółowo

PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2012/2013 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY

PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2012/2013 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2012/2013 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY 1. NAZWA PRZEDMIOTU : Przeszczepianie komórek krwiotwórczych u dzieci i młodzieŝy. 2.

Bardziej szczegółowo

Postępowanie w ostrych zespołach wieńcowych. wytyczne i praktyka

Postępowanie w ostrych zespołach wieńcowych. wytyczne i praktyka Postępowanie w ostrych zespołach wieńcowych wytyczne i praktyka Grzegorz Opolski I Katedra i Klinika Kardiologii WUM Śmiertelność Zmniejszenie śmiertelności w świeżym zawale serca w okresie 2003-2010 20%

Bardziej szczegółowo

Analysis of infectious complications inf children with acute lymphoblastic leukemia treated in Voivodship Children's Hospital in Olsztyn

Analysis of infectious complications inf children with acute lymphoblastic leukemia treated in Voivodship Children's Hospital in Olsztyn Analiza powikłań infekcyjnych u dzieci z ostrą białaczką limfoblastyczną leczonych w Wojewódzkim Specjalistycznym Szpitalu Dziecięcym w Olsztynie Analysis of infectious complications inf children with

Bardziej szczegółowo

Lublin 30 lipca 2017r.

Lublin 30 lipca 2017r. 1 Lublin 30 lipca 2017r. Dr hab. Adam Nogalski prof. nadzw. Kierownik Katedry i Kliniki Chirurgii Urazowej i Medycyny Ratunkowej Uniwersytetu Medycznego w Lublinie Ocena rozprawy doktorskiej z dziedziny

Bardziej szczegółowo

Sprawozdanie z wykonania projektu badawczego:

Sprawozdanie z wykonania projektu badawczego: Sprawozdanie z wykonania projektu badawczego: ODDZIAŁYWANIE POLA MAGNETYCZNEGO GENEROWANEGO PRZEZ STYMULATOR ADR NA CZYNNOŚĆ LUDZKICH KOMÓREK IMMUNOKOMPETENTNYCH in vitro Celem przeprowadzonych badań była

Bardziej szczegółowo

Obrazowanie wczesnego zasiedlenia podanych przezwieńcowo komórek CD34 + w strefie granicznej uszkodzenia zawałowego

Obrazowanie wczesnego zasiedlenia podanych przezwieńcowo komórek CD34 + w strefie granicznej uszkodzenia zawałowego Chorzy trudni nietypowi/case report Obrazowanie wczesnego zasiedlenia podanych przezwieńcowo komórek CD34 + w strefie granicznej uszkodzenia zawałowego Visualisation of early engraftment of transcoronary

Bardziej szczegółowo